.$Qi!= $!R FJJ'1X3οߔK VrMsʚaX'v#aV8@Ro0`ր%cN84>Dxˈ:e|c<%8 r!GOOMBAGOOMBAGMBAHٟHYHdAD dT,0Q 4 4:9Q 4 4:N8Q 4 4: S 4:8  0S`H`hH`/.$Qi!= $!R FJJ'1X3οߔK VrMsʚaX'v#aV8@Ro0`ր%cN84>Dxˈ:e|c<%8 r!GOOMBAGOOMBAGMBA 0Uih7 RUD@ 0X@ q`PUUQ HAptbd5Q1QUUQl)`D` P@ @I Hps'6FTQE%In@p`P+5@;7g;#Oh(qF&PRQ oOwww.a$PcWЏ`^&'_ ?dP@*Q?piIp`5SQUEU`ߖ_p`_c~P?@G@FTtU4b_`dHpw6fP0;UhGsPpIwrF@TPAUE@?c@`@wGfaUP ?Ph`tp@ff1UU$b!o{׀(2?ulB_a{%aQbrf>)< ^ 5~C?B{A H7p6 `^Q5UU@IFtrdUQE@??faUR0U?@)A)(wJfZS00%1[1F!wpfU!U UU4AwwGf~_ @DwfaS#P`@A0PU@k_ ! T?2ifa$UEDQ$!?^%^?#I@hwttFbBEqA  wBd@Q@biq_TR0BC?ww??QbTUBU4$??dQC!?ۙA_swwbE3_Ai~$_~`1P0S$I`QiÆqw 6UT'@i `h`GGGf&A%`iݑhHq#FF]E$E~a Iqi!GOETHH#`P1a C@q@81b@r6F0`ffPFR??01?HB*i8btwa79*Q@ _ TPp#```0w%FS ?`0660SS R8 DqF6 Qy@`p?TPU4q? ~@  7 _0\/zz @0H??*kp3$$$$RSSC4FF%RteC4VG%RddC455%BBBBX=RJZ9gs{X=LJZ1gs{gCClC)C] 𵆰KN$kIHRR!B!GOys@-h$U`!!4, W@  7B  ?' xG 7(9"HBa8dI# h@C8!> - @'% x 7 / ' L '` h #@ Hx( GhCXC C2C J'PhR{3:3z;@* 9+ѐpGhC񵂰 )Hh.8PCpR(0 9 B %($EHh( "B"1# .1o0:0z!@4B Hh ))IBIIIBIIAG1hCHIh h`B@@#@Oi#B i1a)ۉ HaaI ` !@CpGhCCC!"R( KR(HQ1B !HpG0  #GK *KK#A#CETS0 \ ,!!1BCR0(۰pG0*A A"I2 "HpG@I" pG@NhH1iCA@@ 0a xA(h (ya` h 7B  ?'! 1@#BHМC` GC "JI# h@#[B EHpEI hO#'<pK $x#Cp"Cp8< $Qx9K!CQph !#B!`4I`4I3IMH`$] h`!!4,*L C8a!Lhi@Hhh (ڠ!I!IXH` 8@H8@$( 2`!4 ,L C I  IMGC2lCC `8` $M/`U/ HC(a/ / ` Ӯh/ѰI/IX` @/(/ H @O8CGC h`` G G Oh 0*2Rh"B"]GCK"hB"%0NGCB828!RGOFFONwith RONOFFSLOWMO5min10min30minOFFIIIIIIIIIIIIIIINormalTurboCrapProtGBAGBPNDS1P2PLink2PLink3PLink4PBlackGreyBlueNoneYellowGreyMulti1Multi2ZeldaMetroidAdvIslandAdvIsland2BaloonKidBatmanBatmanROTJBionicComCV AdvDr.MarioKirbyDK LandDMGMGBSGBCGBAGBAuto Goomba Pogoomba ' I" ;`AHx('@I XhF? @HAIx XiFhFiF" F;O @ 2 2 > GPowered by XGFLASH2.com 2005uChav2.2 on wC`C`B autofire: A autofire: 2`Controller: Display->Other Settings->Link TransferSleepRestartSave State->Load State->Manage SRAM->Exit Q" 6h:H;Ix X:hFiF 8H8Ox8:XhFiF 6L7Ix X6hFiF x4I X4hFiF 4H4h :XhFiF y0:XhFiF /H/x:XhFiF /H/hhFiF G Other Settings(`VSync: _`FPS-Meter: C`Autosleep: `EWRAM speed: 2Swap A-B: Autoload state: (Goomba detection: PaGame Boy:  " HIh XhFIiF 7HIx XhFfOKBa  @&60`.CH p ;pAH[#  >Np00Xp!000pp@;p#C3H&1H1A1HA(1%H&V f>Й(`]0 Z&v  # 06N<,$$ 4D=- Hh. 47?/ JGgCTCC brac#\T3:рpG H!I LhB 8hB <`x`Gg1W!"Cxx;Cx?;Cx?;CY02*ۀpG e") |"* wZ'?рG Write error! Memory full. Delete some games.1K1Oh#[<f'BC#fB7B+) #[B 5 (92>.'C.`h`=- 9*d'C'``` I02 `!Ip02B @I9 GCg^)2:p01ypG "S!H9 !7< 9< !7< }9 79 G00:00:00 - 00/00kKCIh h&1+AL! + + h)89B)) !`  Y'# ` B )"B" 0 1_Bѡh7  &.ѽB  i"2 D/"3 =( ("B" 0." )7 (" H` `GCgPush SELECT to deleteSave state:Load state:Erase SRAM:CKL(#[30 g``Hh`Hh2`HOx(8I Hh1.1"8NGg0CPCuCgCTC LjF ` (ќG  "! h-!h8BH ` 8@jF (H8@C #L!:#k LjF `  @"! h("! h 8@jF H8@GgCd#C% I NBh3B1` *I `GgCIh" J)0% )>hI`GgCH#h@pGlC( Hh/jF!(HhGPCTC(јG ") O#!";HhjF!v( "!6( g Saving.gPC(4! N(-h()!D("#[M0"#K!I H631!"H`!8Gg0!HKJ?"!GgA(< Hx8Hhw! ! -hB "RIH<// "Ah J00""RIH"GdCPCHx"Hh-jF! (hBE"R I HjF!8(zGdCPC  .MiF(`(G @&h%(B(!{%mH5hB#[B I") `%5<- M"!(h)h8BH(` 8@iF ( H8@CpC ROM not found.I(IjF! ("L#[0" IHhqHhHqHIx xCI x CI xICqHxHhO`/"! #[0"Gg0g8\_C(C_dCPC(!jF! (Jy`Ay J`y Jp!@ Jp!@ J#pI@@ pG8\_C(C_&O(C !I%=p70BjF! Z(L#[0"IHJhqHhHqHxqxyCq/`"! #[0"Gg0g8\_CC8O8J9j `%3L.S][D/7>W S BՉ-63CCBiсщ) щIaZ %KB$H!!с!C P CKBH!KBH!KBPh(Е`h(Аh8`HH8bH#CpG!`Q`сQ`gC @0&@  HKhB Hx( H! I CII#CpGC0vC CB0ӄFR) xp@Iу:Ӱɸ:Ұ 2 p Cp p p xpI@R`FpG CCXPpGR\TpG/Y@P@ KRB#BBRB[AB Z@P@Y@pGGGGG G(G0G8G CфF0 LC+@# @pB0`FpG xpI[*pG2x+ x1p2+pG/KRB#BBRB[ABpGFCˀ  xx[IR gFpGFRp@: C C  :ӁTR`FpGxG0`B @ @   !QR B0`BaB/F C ӰL;C+@рҰ xpI@+ R`FpG p@R`FpGxG--N< \/ Divide by zero///4 ,P$PP //38//1e "" \  /\ \$/< }Ϡ0\ }Ϡ@\  @0}ϠP\ // XTS4xVͫ0 FhnzZ~h2 0;.Yk  RT;h;h;h;;;T; T; = = =<<<<<===<<<<<<" =l=H=T; O-<04 +**)HAIB*@/@GPO|xt,`- .{H x@@44P,T(X$\ㄔGO 2 ZB^?O/pD-逡$ b(`4@ 0 PPQ0S$pD/XCP ` w9`9@9,C BB4Cx0@P`x404x40x4L-`ጠ匰Z @O PPQP$T0IE?@  L/xxxx h>P`@: ;;,'t,C2\+phà`àbàcàdàeàhàiàlàmàpàrà`sàtàu` àxàyà|à}ààà`bcdehilmprs`tu` xy|}wxFFFG8GhGGG H(??(@@(AA(B?(M3"o{3"o{3"o{3"o{UUUUUUUUUUUUUUUUUUZJZcUUUތk)ZcZJggU F%)YZJZcޢBk{URZJ!1sJ!!scR)祥{))Bu)ksJ!!scR)祥{))BތZsJ!!kkcB{))BȐPDBRRRRZZk{!BRZ{9RZ{9RZ{9Zk{!Bε!)99JZ9ﭥkZZB猥BRkRRRBZޜkf!BRUURBΌZR>sB3 wx#5 ZM`) UUUѩQH%GGM[jcBs{!%   @h*>` ; 8L 50@  ,$ /P-"P-p???????-???/@-L =@P 1 @@@0S@/0S@/                  @-BJRZbjrz "&.B1.07, T\ 0P@0/P00/$0/  R 0/޼ DP`l  0܀P:O-@PB A  ᠀堐cp@DA`PPP` \ EX P: O 0@-S"I 0  \0 Π0 S( 000 Q@@Ao 0!CexV4-$2X$QP$? @P,,0 R :Q0A 2 --N< \  Divide by zero!"!!"!"!!""!!"!""""!"!!""!!"!""""!!!!!!""""!"!!"!!!!!!!"!!""!!"!!!!!!!"""""!!"!!!!!!!!!!!!!0CFGNINTENDOxG[?xGbxGDxG\?xGZxGxG\xG xGxGxGexGxGqxGxGXTW@XTW@XTWXXTW$ %Ƞ B.瀀XTWX XTW2T12@XTW21TE112@XTWX\ကXTW0@2#D#@XTWČ~ B. B.XTW'1p2#!2XTW%Ƞ +LကXTWXE XTWe\2T12eT@XTWe\21TE112eT@XTWTXကXTW0L2#@#L@XTW$ PI@XTWhXTW$ &Ƞ B.瀀XTWh XTW2d12@XTW21dF112@XTWhlကXTW0E@2#@XTWXTW'1p2#!2XTW&Ƞ +LကXTWhF XTWfl2d12fd@XTWfl21dF112fd@XTWdhကXTW(0d@2E@XTW@HXTWxXTW$ 'Ƞ B.x XTWx XTW2t12@XTW21tG112@XTWx|ကXTWD QDR T"@ 22#1@XTW@T 2231@XTW@HXTW'1p2#!2XTW'Ƞ +xLကXTWxG XTWg|2t12gt@XTWg|21tG112gt@XTWtxကXTWD$ 2@XTW@HXTW|XTW$ 'Ƞ B.xG XTW||倀XTW'Ƞ + 212  B.XTW'Ƞ + 21@112  B.XTW'Ƞ B.XTW12@XTW@HXTW|'1p2#!2XTW'Ƞ +xGLကXTW|@|倀XTW2D12@XTW21DD112@XTWLကXTW22#@XTWXT@XTWXP@XTWXT@XTWXP@XTWXT@XTW'Ƞ +X\ကXTWXP@XTWT%T@XTWT&T\@XTWTP@XTWT'T\@XTWTP@XTW'Ƞ +TXကXTWT$T@XTWh`@XTWhd@XTWhd@XTWh`@XTWhd@XTW'Ƞ +hlကXTWh`@XTWd%dl@XTWd`@XTWd&d@XTWd'dl@XTWd`@XTW'Ƞ +dhကXTWd$d@XTWxp@XTWxt@XTWxp@XTWxt@XTWxt@XTW'Ƞ +x|ကXTWxp@XTWt%t|@XTWtp@XTWt&t|@XTWtp@XTWt't@XTW'Ƞ +txကXTWt$t@XTW% 'Ƞ B.瀀XTW%'Ƞ B.瀀XTW& 'Ƞ B.瀀XTW&'Ƞ B.瀀XTW' 'Ƞ B.瀀XTW'Ƞ  B.瀀XTW PI@XTW@H$ 'Ƞ B.瀀XTWD@XTWD@XTWD@XTWD@XTWD@XTWD@XTW'Ƞ +LကXTW$@02!2D@XTW$D02!2@XTW$@02!2D@XTW$D02!2@XTW$@02!2D@XTW$D02!2@XTW'Ƞ +$L02!2XTW$@02!2@XTW(!$@02!2@XTW(!$@02!2@XTW(!$@02!2@XTW(!$@02!2@XTW(!$@02!2@XTW(!$@02!2@XTW'Ƞ + (!$@02!2XTW(!$@02!2@XTW$@T02 2#!2@XTW$DT02 2#!2@XTW$@T02 2#!2@XTW$DT02 2#!2@XTW$@T02 2#!2@XTW$DT02 2#!2@XTW'Ƞ +$LT02 2#!2XTW$@T02 2#!2@XTW2##?$@2# 2#D1!2@XTW2##?$@2# 2#D1!2@XTW2##?$@2# 2#D1!2@XTW2##?$@2# 2#D1!2@XTW2##?$@2# 2#D1!2@XTW2##?$@2# 2#D1!2@XTW'Ƞ + 2##?$@2# 2#D1!2XTW2##?$@2# 2#D1!2@XTW2@1@XTW2D1@XTW2@1@XTW2D1@XTW2@1@XTW2D1@XTW'Ƞ +2L1XTW2@1@XTW0@41@XTW0D41@XTW0@41@XTW0D41@XTW0@41@XTW0D41@XTW'Ƞ +0L41XTW@1@XTW0@1@XTW0D1@XTW0@1@XTW0D1@XTW0@1@XTW0D1@XTW'Ƞ +0L1XTW0@1@XTW$T02 2#!2@XTW$T02 2#!2@XTW$T02 2#!2@XTW$T02 2#!2@XTW$T02 2#!2@XTW$T02 2#!2@XTW'Ƞ +$ T02 2#!2XTW$T02 2#!2@XTWg XTW|Ě -,XȌ,Ȍ|ĊTXXTW XTW -XTWa XTW%|ĚL|Ċ --,Ȍ ,Q XTW$L02!2XTWI|ĚL|Ċ --,Ȍ ,Q  -XTWXTW@H|Ě -,Ȍ,Ȍ|Ċ -XTWXTWXTW I|ĚL|Ċ --,Ȍ ,Qf  -XTW (!$@02!2XTWI XTW|Ě -,hȌ,Ȍ|ĊdhXTWJ XTW XTW&|ĚL|Ċ --,Ȍ ,Q XTW$LT02 2#!2XTWIOhXTWXTW}XTW 2##?$@2# 2#D1!2XTWI& $ XTW|Ě -,xȌ,Ȍ|ĊtxXTW%( $ v뀀XTW'|ĚL|Ċ --,Ȍ ,Q XTW2L1XTWI |(!|02 "2XTW' -@XTWČ$  B.XTW0L41XTWI( LXTW|Ě -,Ȍ,HȌ|ĊL0P ;XTW%( oLကXTW@XTW  $|ĚL|Ċ --,Ȍ ,Q8 XTW0L1@XTWI0s|(!x02 "2XTW|t倀XTWČ +LXTW|Ě -,Ȍ,Ȍ|Ċ -H@H$ T02 2#!2XTWI80O- ģij,F.  !#RO/#>5:5`   h/<<3   4# R $# ,/  /"P" R" B4 4@ FxGQEĊQEĊ x ĊG @ĊQEOĊ$ P P@ $ @: $  vR $ $@ H  P  X ` @ I|ĚL|Ċ --,Ȍ ,Q  -XTWPFPFh>P01// \J" 3--:--. .:::::::.TA`AlAxAA:AAAAAAAAA:B B,B8BDBPB\B:::::::::BBBBBBBBBBBBBBBB@56d6677:477778::::::::::-::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: \(UWQL \UWQLRead from OAM. Wrote to OAM. \J2--:----:::::::-<@H@T@`@l@:x@@@@@@@@@:A AA$A0A  ˌ  ˌLT!L t >  ˌ  +xxxxSNtuuh>Ix^Z!`@@&9_9_9_9_`?DDDD@ D H L P T X T X  PO4OdO::::(;|;;;-<;:: v  (;=L<$<!Q@-U@ nO4rOP$ P$ P$ P$ P$ (;<<: 9: =0=:+ P CSv(;\=;;?(;=<:(;=::C9@-0<<<<8$@DA$HLI -$@DHL$T?99 0Px h8Tx0`|  P 8Lt@`4PhH 4 ` |       8 P l        4 P |        @ X t       $ @ X t       <X p0\(<Pdx @l4p$`(\$THH0Lh ,Hh(Dd0d<l (ldlBDTl$ X h P$     !(!d!!!!!0"X"""""#<#T#### $ $$$$:::::::(::::8 ;;D+bkGG@@>BEoE>B>RG>Uff s nٙgcnܙ3>CLAS KICHOT 003BCopyright (C)2000-2001 Pat Crowe. This Book Reader was distributed solely for the reading of classic books which are out of copyright. Program extends to address 3fffh. No responsibilty can be accepted for any breach of copyright nor for any other matter involved with material above this address. This material will have been added by a user of this program and not the author of this program. Please address any enquiries concerning breach of copyright or any other concerns, to that third party. >P Q1b͛ >a>&> > ͜:\ BS ( O>ͧ ͮ Ϳ ͮ G ͮ Q|r>>xE>@A>>@ v(́ Vw cog_ 9W -O G  < >O < >Oͳ S  (((# ("(*( */͘^# = >O| < >O|!>w# !6# 6#6# ! 6#6# 6# B͜ w  O> O͜Oͮ < 8>   G3 8  3 8 #@w    (=> O> >O͜Oͮ 0< O  ͟ w  ͮ y  {   G3  3  O w  ͮ y  > > >>!>A!@}|!* a* OG> > >>>!>A!@}|- = 3  -(>(>ʘ 3  u,#> >(og #F+Nx<(,x ͷ ͮ Q>$(>ͯ ͮ Q> (!В@(=3 y !В@y( 3 y >G ͮ Q O> |y (((( ($((!p(! !!!!~"  ! (q! (j!H (c!p (\! (U! (N! (G! (@! (9!: (2!b (+! &! !! ! !a* Przewi Wers Str. Roz. Wsz Liiku: Rivi Sivu Kapp LopBlttern: Zeil Seit Kapt AlleDfiler: Ligne Page Chap ToutScrolla: Rad Sida Kap Hela Lista: Linea Pagina Cap. Tutto Blader: Lijn Blad Hfdst Alles Bla: Linje Side Kap Alle Despl.: Lnea Pgina Cap. Todo Mudar: Linha Pagina Cap. Tudo Despl.: Lnia Plana Cap. Tot G<8-(>> 7 > O O ( u> 7 => G!x(~# * !6# x y!(#!@(!(!(!@y(=]T! P* P* P* P* > >A! y( >"" " N"O">A> >A! y( *GN 6*GO . * >!A 3  > >A!   # A! @6# x !~#(  o&MD)))  0( 8 V#F#' y z_k&)}o ! {(8=xw#wyw#wˇ@@>@>GHI!`>" " !` y(=> W>'('('(y !`Q'('('((,>O!`>" x >" x `>" x >Ow#<  6# !>"< ! "< !@6# ! 6# !>("< !  "< ́> /7G>/Gx>0(>>$ x >$@(D ɇƀhiA * >hiA * >h@iA * ɇƀjkA * >jk@A * ==|================<=MBFONTMonospaced @@@@@@@``@ @ @@@`@@ @@@@@ @ @@@@@ @`@ @@@ࠠ@@@@@ @ `   ࠠ @@ࠠࠠࠠ @@ @ @@ @ @ @@@ࠠࠠࠠ@@@@@ ࠠࠠ@@ࠠࠠ ࠠ @@@@@@@@@@@@ @@@`@@@@@`@@@ ` `@@  ࠠ ࠠ`@@@@@ࠠ @@@@@@ @@@@@@@ ࠠࠠࠠࠠ  @`@@@ @@  @ @@@@ @@@@@@@@@ @@`@`@ࠠ@`@@@@@@@@@@@@@@@@@ @@  @@ @ ࠠ@ @ @ @ࠠ @@`@@@@ @ @ @ ࠠ@ @ @ @@@@@@@@@@ࠠࠠ0@@@@@@   @@  @ @@@@ @@@`@@@@@@ @ @@@@ @@@ @` @ @@ @@`@@@ @ @ @@@ @@@@@@@@ࠠ @ࠠ@ࠠ@ࠠ@ࠠPࠠࠠ@ࠠࠠ@ @@ @@@@  @ @ P  @  @@ @ @ @@@@@@@@@@@@@@@@@  @ࠠ@ @ࠠ@Pࠠ@@@ @@ @  MBFONTVariable pitch PPPPP x(  @ࠠ@@@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@ @ `   ࠠ @@ࠠࠠࠠ @@ @@ @ @ @@@ࠠࠠࠠ@@@@@ بȨࠠࠠࠠ ࠠ @@@@@@@P@@@@ @@@@@@ @@@@@@@ ࠠ ࠠ`@@@@@ࠠ @@@@@@ࠠ@@ࠠࠠ` ࠀ @P@  @ @@@@ @@ @@P```ࠠ@`@@@@@@@@@@@@@@@@@ @P@  @@ @ ࠠ@ @ @ @ࠠ@@HHP\T@ @ @ @ ࠠ@ @ @ @@@pPpࠠࠠ xx $HH$ xx@ @@@@ @@@`@@@@PPPPP@ H$H(8 8 ( @ @@ࠠ @ࠠ@Pࠠ@ࠠ@@ @  @@@ @@@@@@@@@pHHHHpȨ@ࠠ@ࠠ@ࠠPࠠPpp@Ȉ@ @@ @@@@@  @ @ P  @  @@ @ @ @@@@@@@@@@@@@@@@@p` @ࠠ@ࠠ @ࠠ@ࠠPࠠࠠ@@@@ @@ @ ࠠ ` 1 K |cB Z&c5 7=  "NIEZWYKE PRZYGODY DON KICHOTA" CERVANTES/WOROSZYLSKI "NIEZWYKE PRZYGODY DON KICHOTA Z LA MANCZY" WIKTOR WOROSZYLSKI na podstawie powieci: Miguela Cervantesa de Savedry Rozdzia pierwszy, w ktrym nie mieszkajc, bo i po c mieliby mieszka, pojawiaj si bohaterowie ksiki: Don Kichot i Sanczo Pansa Przez skwar, od jasnego nieba do rudej rolijak na sznurze wielkie pranie sztywno rozwieszony w powietrzu, przez skwir ptactwa polnego, przez ojczystej ziemi skwierczenie na przyrody i dziejw gorcejblasze, jedzie, kolanami chudymi chude bokirumaka swego Rosynanta ciskajc, bohaterski rycerz Don Kichot. Ju niebawem dowiecie si o nim wicej, w pierwszym zdaniu za o to tylko chodzio, eby wjecha Don Kichot w w skwar i skwir, i skwierczenie, i zarazem pierwszy lad na tej biaej przedtem kartce zostawi, i przejecha dalej, a wy bycieoczy zaciekawione na rycerza unieli i czekali, co te go spotka. Jedzie, chudy i dugi, spiczastoci kolebicej si w siodle postaci widnokrgi okrge kujc, z Rosynantem jak on kocistym niemal jedno tworzc, niezmoony Don Kichot, ju niemody, nim wyruszy bowiem w sw drog, do rycerskiej doli sposobic ducha lat strawi wiele, jedzie wic nasz bohater, oby Bg mu sprzyja i Wszyscy wici! Par krokw za nim, na osioku brzuchem powczcym po ziemi, Don Kichota giermek, Sanczo Pansa jak miech pkaty, wypukoci ksztatw mnc i tamszc prost krech drogi, w skwar ten sam, a jakby nie tak doskwierajcy, wjeda, w skwir ten sam i skwierczenie, bycie jego take dojrze zdyli, bo i o nim dowiecie si wnet co niemiara, a na razie byle go dojrze, jak za panem swoim walecznym pierwszy lad na biaej zostawia karcie. Jad obaj, nierozczni w tej opowieci i wpamici wiata, rni tacy, e trudno o wiksz rno, nie do pomylenia wszelako Don bez Sancza, Sanczo bez Dona. Don Kichot, chudy i dugi, niczym tyka grochowa ku grze pnie si. Sanczo Pansa, bulwiasty ziemniak, bruzdy si trzyma. Don Kichot, srebrny kos wybujay, wiatr koysze nim, eby tylko nie zama! Sanczo Pansa, na przyziemna, z pdrakamiledwie-ledwie peznca, nie popdzisz jej, nie przepdzisz! Jeszcze mona do drzew porwna obydwu:Don Kichota do topoli w byszczcym hemie, Sancza do przysadzistej oliwki, mymy nie zwyczajni takiego drzewa, lecz w Hiszpanii oliwka, co wody prosi niewiele, w twardy grunt korzenie wbija czepliwe, owocem za misistym, cho drobnym, bez sknerstwa darzy, tam oliwka jak ssiad znany od dziecka, niebogaty, szary, ale zaradny, on nie zginie i z nim nie zginiesz. Jad, nierozczni, rycerz i giermek, rycerz przodem, giermek, jak przystoi, par krokw za nim, w grze niebo rozpostarte jasno rozlewa, w dole koskich i olich kopyt bbnienie w skr ziemi napit, a przed nimi niewiadome przygody. Rozdzia drugi, w ktrym wszyscy miej si z szalestwa Don Kichota, autor za, cho powinien si z tego cieszy, ma uczucia mieszane W naszych czasach nie ma ju, niestety, bdnych rycerzy. W czasach, w ktrych y i wdrowa Don Kichot, te ich ju waciwie nie byo, i dlatego wytykano Don Kichota palcami, i rysujc palcem kko na czole miano si do rozpuku. Kiedy mwi o czasach Don Kichota, mam namyli te czasy, w ktrych niemiertelne ycie jego poczo si w wyobrani czowieka imieniem Miguel de Cervantes Saavedra i niezwyke przygody Don Kichota przez tego Cervantesa po raz pierwszy opisane zostay w dwch grubych ksigach.Ja jestem tym, co opowiada wam je na nowo kilka wiekw pniej w czasach zupenie innych, majcych jednak z tamtymiprzynajmniej tyle wsplnego, e w nich take nie ma bdnych rycerzy. Moe zreszt nie tylko tyle, ale na razie niebdziemy si w to wdawali. Miguel Cervantes de Saavedra urodzi si wpoowie szesnastego stulecia w Alcala de Henares, maej miecinie na pnoc od Madrytu, jako jedno z siedmiorga dzieci niezbyt zamonego szlachcica (po hiszpasku zapamitajcie to sowo hidalga ), parajcego si medycyn. Kiedy byem w Hiszpanii, odwiedziem Alcala de Henares, a w nim stojce po dzi dzie domostwo pana doktora, z wewntrznym podwrkiem, na ktrym ronie drzewo figowe i wod orzewiajc darzy niewielkastudnia. W pokojach obejrzaem stare meble i inne przedmioty i wiecie, co uderzyo mnie tam najbardziej? ka bouwiadomiem sobie naraz, jacy mali i drobni musieli by ludzie, ktrzy w nich sypiali. Jeeli tacy byli wspczeni Don Kichota, c dziwnego, e gniewa ich i mieszy midzy innymi wzrost, ktrym rycerz wybija si nad otaczajcy go tumek! Ju ten wzrost oznacza musia dla nich dziwolga, odmieca... A moe Miguel de Cervantes sam by wyszy od innych i niemao si przez to nacierpia, i dlatego bohatera swojego obdarzy tak postaci, przenoszc na niego wasne upokorzenia i wspczujc wymylonemu bardziej ni mgby sobie ywemu? Nie dziwibym si wcale, gdyby tak wanie byo... Ale teraz zbyt nam przecie pilno do walecznego rycerza i dziwnych jego przypadkw, bymy chcieli dokadniej zajsi yciem, cho te niezwyczajnym, tego, ktry go stworzy. Pomijajc wic wszystko, co byo przedtem, odnajdmy Cervantesa w momencie, gdy z pobrudon ju twarz i siwiejc brod, w duym i bardzo piknym(wiem, bo take byem miecie Sewilli, lecz, niestety, odgrodzony od wszystkich jego piknoci, za siedmioma zamkami, za siedmioma troskami, za siedmioma smutkami i nieszczciami, w sewilskim wizieniu pira si chwyta, by w zbroj rycersk odzia i na ko wsadzi bohatera imaginacji swojej, jegomocia Kichan, co si przezwa by Don Kichotem... Czemu to sam si sobie dziwic, pyta Cervantes niemodego ju i steranego w t wypraw mudn wysyam? Czyby w moim, ktry ruszy si std nie mog, zastpstwie mia przestworem cwaowa, od skrpowa wszelakich wolny, nie podlegy nawet myli potocznej, rozsdn zwanej, mj bohater jak ja szalony, lecz inaczej ni ja nie wstydzcy si swego szalestwa? I tu nad samym jego uchem gos si rozlega, jakby do wasnego podobny, a innynie syszany dotd gos Don Kichota: c sodszego mwi gos w nad wdrwk w poszukiwaniu przygody, nad stawianie czoa otrostwu w obronie wdw, sierot i dziewic napastowanych? Ach, nie! broni si przed pokus Cervantes. Pisarzowi cel zbony winien przywieca: ku przestrodze i pouczeniu powstaj dziea. I ja te ucieszn histori o Don Kichocie szalonym opowiedzie pragn, by rodakw przed wpywem przestrzec, jaki szerz opowieci rycerskie. To one umysy mc, prawu ycia niewierne, swoim prawem uudnym namanowce zwodz... Ledwie wszake wypowiada oskarycielskie te sowa, mimowolne westchnienie tsknotyz piersi mu si wyrywa: ile ja im oddaem nocy, jak suchaem ich gosu... I jakby tylko czeka na t chwil saboci, metaliczny gos ksigi rycerskiej, w mieczyjasne szczkanie oprawny, przybywa z oddali: dajc ci miecz, przyjmuj ci do stanu rycerskiego huczy ktry nie uznaje adnej podoci. Pamitaj o tym, rycerzu, e kiedy przyjdzie ci walczy, a pokonany przeciwnik baga bdzie o lito,wysuchaj go, prosz, i z zimn krwi nie zabijaj... Wzburzony Cervantes wstaje z zydla i zaczyna chodzi po celi. Wojny, w ktrych walczy, staj mu przed oczyma, ldowe i morskie podobnego gosu, pamita, nikt nie sysza wwczas! Dobijano lecych, donie ucinano bezbronnym, czci kobiecej nie oszczdzano... Moe kiedy istniao prawo rycerskie, ale dzisiaj czas nowy sawny wiek szesnasty oto koca dobiega, siedemnasty w fanfarach wschodzi podo rzdzi wiatem i mao, nie uznaje za jej chybatylko Don Kichot! I tu w celi samotnej pisarza wrzawa si rozlega, miechy, gosy z wszystkich stron, przekrzykujce si wzajem: Obkany Don Kichot!! Naczyta si tych bredni!! Na uwizi, jak psa, trzyma go trzeba! Inkwizycji witej na prb odda! Patrzcie, patrzcie, ludzie, na obkaca! miejcie si z Don Kichota!! S to gosy wspczesnych i Cervantes chciaby przyczy si do nich, sam wic nie wie dlaczego, miast przyklasn oglnemu weselu, odzywa si z raptown popdliwoci: Hola! Nie mylicie chyba, e ja, autor, razem z wami naigrawam si z nieszcznika! miejcie si po to pisz t ksik ale znajcie miar, bo wasz gony triumf mnie mierzi. Odrobina szacunku i wspczucia te naleysi rycerzowi. Podniecie go z ziemi, zdejmijcie zbroj strzaskan, zaprowadciedo ka... I ju widzi, e stanowczy rozkaz jego zostaje speniony, kto podnosi Don Kichota, prowadzi go ostronie ach, to i ja po kilku wiekach to samo widz i wy, troch tylko wytcie oczy, te widzicie, nieprawda? jak rycerza we wrota domu jego wprowadzaj, naprzeciw gospodyni przejta ze schodw zbiega: Matko Miosierna! woa. Mj pan! C to si stao? Przeczuwaam bied, gdy przepad przed trzema dniami razem z koniem i zbroj! Znalazem go bez czucia na drodze poczciwy ssiad klaruje a gdym spyta, co mu dolega, o Rodrygach jakowych i Baldwinach powiada, ani chybi w gorczce... Przywoajcie wrk Urgand, aby mi opatrzya i wyleczya rany sabym gosem prosi Don Kichot. Gospodyni potne rami nadstawia, radzi Don Kichotowi, eby si opar, i dorzuca: Bez tej jakiej Furkandy poradzimy uleczy was, panie, bylecie zechcieli nas sucha. O, przeklte ksigi, ktre rozum wam pomieszay! Ceryantes odkada piro i zamyla si. Nie zna jeszcze dalszego cigu swej opowieci,ale jedno wie: e Don Kichot nie usucha tych, co uleczy go pragn z rycerskiego szalestwa, gdyby bowiem usucha, bohater opowieci przestaby istnie, a i wogle opowieci tej by nie byo... Rozdzia trzeci, w ktrym dowiadujemy si., co mia i czego nie mia Don Kichot, wyruszajc na pierwsz swoj wypraw Pierwsz wypraw, z ktrej w tak opakanym, jak widzielimy, powrci by stanie, samopas, bez giermka odby Don Kichot, a to dlatego, e nie mia go jeszczewcale. Przez wiele lat sposobi si do wyprawy, wiedz z ksig o szlachetnym rzemiole rycerskim czerpic i wci nowe nabywajcfoliay, trzeba za wiedzie, e nie byo tow owych czasach tani rozrywk, drosz nad gr w koci byo lub polowanie, musiawic nasz hidalgo , by namitnoci do lekturuczyni zado, raz po raz wki ziemi odziedziczonej po ojcach sprzedawa, i tak stopnia jego majtek, ledwie domek mu zosta, par grzd za domem oraz ko zozowaty w stajni. Gospodyni jego rumiana i siostrzenica blada (mia , jak z tego wida, gospodyni i siostrzenic)porzdnie musiay si nafrasowa, eby w podupadym tym gospodarstwie miska soczewicy na stole bya codziennie i gobek w niedziel. Zatopiony w ksigach Don Kichot o tak bahebytowania drobiazgi mao si troszczy. Kiedy za uzna, e czas ju najwyszy na rycersk wypraw rusza, jeli bowiem duej zwleka bdzie, krzywdy ludzkie nienaprawione zostan, zy nieotarte, bezecestwa nieukarane, jednym sowem wiat szkody poniesie, jakich wolaby nie mie na sumieniu Don Kichot, kiedy uzna zatem, e czas na niego, zaraz gestem stanowczym ksigi na pk odoy, zbroj przywdzia, konia dosiad i przed lipcowym witem gorcym na rozstajne drogi wyjecha. T zbroj mia po przodkach: rdz i kurzemprzearta, wieki w jakim kcie leaa wycign j, wytrzepa i wyszlifowa, a zdatn mu si zdaa do boju, z jedn tylko skaz, e bez przybicy. Z tektury przybic przyczepiwszy wic do szyszaka,na prb mieczem ci i zniszczy za pierwszym ciosem. Niezraony, now zrobi, na blaszanej obrczy, i tej ju na wszelki wypadek nie prbowa mieczem. Rumaka w stajni znalaz wiadomo ju, co to by za rumak i Don Kichot wiedzia, nimgo osioda ale siodajc nada zarazem konisku imi nowe i pikne: Rosynant i z tym imieniem dwicznym, ktrego aden wierzchowiec przedtem nie nosi, gdy Don Kichot sam je wymyli w trudzie wyobrani, z tym imieniem wic ko wyda mu si cakiem inny ni dotd, po chabecie chuderlawej nie zostao ladu, kopytem grzeba najwspanialszy z rumakw wiata, godny swego pana Rosynant. Bodaj e i Rosynant poczu swoj odmian, w chwili bowiem gdy go Don Kichot dosiad, zara dononie i tak jako wyzywajco, chocia z lekka chrapliwie. W opowieciach, na ktrych Don Kichot wzorowa swe postpowanie, kady rycerzmia dam serca: pikn pani, czasem nawet ksiniczk, ktr kocha gorco i mioci tej dowodzi na wszelkie, zdarzaosi, e bardzo dziwne sposoby. Musia wici nasz rycerz, oprcz zbroi i konia, mie dam serca: obra ni urodziw wieniaczk ze wsi Toboso, imieniem Aldonza, ale imi to zmieni na duo melodyjniejsze Dulcynea. Prawd mwia,Aldonza nie wiedziaa nawet, e jest Dulcyne i dam serca znakomitego rycerza, jak dawniej chodzia za krowami iw pole, mniemajc, e po staremu jest zwyczajn Aldon. Ale tym z kolei Don Kichot si nie przejmowa i rojc o damie serca, widzia ju w duchu, jak zwycieniprzeze w bitwach mocarze udaj si z hodem do Dulcynei umiowanej, by padajcna kolana owiadcza na przykad co nastpuje: O Pani! Jam jest niegodziwy Karakuliambro, przez nikogo dotd nie pokonany, pokonany jednak przez Don Kichota, ktry rozkaza mi do stp twoich przypa i suby, jakich tylko zadasz, peni w pokorze . Majc ju konia, zbroj i dam serca, o giermku nasz rycerz na mier zapomnia, chocia ksigi, ktre czyta, wspominay wyranie o poytku dla bdnych rycerzy z giermkw pyncym. Ostatecznie, nie ma cosi dziwi, e zapomnia, i bez tego wyruszajc mia do na gowie. Ale jak markotno bywa w drodze samemu, mia siwnet przekona. Na razie nie byo mu jeszcze markotno, tylko bardzo podniole, bo nie co dzie si przecie Don Kichotowi zdarzao, a prawd powiedziawszy, przez blisko pidziesit latycia nie zdarzyo si ani razu na rycerskwypraw przed witem rusza, w zbroi, wierzchem na Rosynancie, z Dulcyne w sercu, z pomiennymi nadziejami w okrytej szyszakiem gowie. witem nie lada by wic ten pocztek wyprawy, i kady krzew przy drodze rozjarzony promieniami jutrzenki, kady ptak wierkajcy w gniedzie, kady obok na coraz janiejszym niebie temu witu wtrowa. Niewiele brakowao, a zapiewaby nawet Don Kichot z przepeniajcej go podniosoci, skoro za nie zapiewa, to dlatego tylko, e, niestety, suchu nie mia ni gosu. No, a skoro o zapomnieniach mowa, to i ja w chwili wyruszania Don Kichota zapomniaem, po pierwsze, zaznaczy, e Dulcyne nie nazywaa si po prostu Dulcyne, lecz okazalej: Dulcyne z Toboso, a to z przyczyny, e imi jej wsi ojczystej brzmiao, jak si rzeko: Toboso. Sdz, enie jest jeszcze za pno, by wam o tym powiedzie wszak Don Kichot nawet stai nie ujecha od wrt swego domostwa. Co si jego tyczy, to nie po prostu Don Kichotem, lecz Don Kichotem z La Manczy si nazwa, La Mancza bowiem to caej czci Hiszpanii miano, tej wanie, gdzie urodzi si, mieszka i mia przey najwiksze swoje przygody. Nadrobiwszy te przeoczenia, pozwlmy rycerzowi spokojnie posuwa si naprzd, min drg rozstaje, skrci w jedn z czterech, jakie mia do wyboru, bez namysu, na koskim kaprysie raczej si opierajc, cay dzie potem jecha pod pracym socem, bez wytchnienia, kroplinapoju i kruszyny jada, i wieczorem dojecha wreszcie do zajazdu, gdzie nie czeka na Don Kichota nikt z ludzi, a czekaa przecie pierwsza przygoda. Kln si wszystkimi rycerskimi ksigami, emia jej sprosta. Rozdzia czwarty, w ktrym Don Kichot spdza pierwsz noc poza domem rodzinnym, i noc owa, zgodnie z obietnic karczmarza, nastrcza rzeczywist sposobno do niezmruenia oka Zajazd, do ktrego dotar Don Kichot, niepokany by i plugawy, w gospodarzu kady odgadby acno szelm i starego obwiesia, kompania za, ktra zatrzymaa si tu na nocleg, to umorusani mulnicy i y\gbbook20\kicho j A48jx}jӺA48j4jA4 }x} jiC Pc Hc [c -6 4Y J T?+towarzyszce im w drodze do Sewilli panny lekkich obyczajw, te nie cakiem domyte. Don Kichotowi jednak roio si, e ma przedsob zamek wspaniay, czterema wieami niebo podpierajcy, okolony fos z mostem zwodzonym, dalej e stary hultaj kasztelanem zacnym jest czy burgrabi, mulnicy rycerzami, dziewki za damamio biaych doniach. Traf chcia, e wanie stado wi pdzono do chlewu i winiopas zad w rg z tej okazji. Don Kichotowi zdao si, e to karze na murach zamczyska jego przybycie t melodi zwiastuje. Podjecha do wrt gospody, widokiem swoim najpierw straszc, nastpnie mieszc zaywajce wieczornego powietrza dziewki, unis przybic i przemwi do nich bardzo dwornie, wyjaniajc, e ze strony rycerza nic dostojnym damom nie grozi. Parskny miechem, na co pogniewa si troch, ale zbliajcy si gospodarz wnet go udobrucha, bo jako szelma nad szelmami w mig si poapa, na czym szalestwo rycerza polega, i troch eby si nie naraa, troch dla zabawy, j z Don Kichotem rozmawia tak, jakby wyobraenia tamtego byy sam rzeczywistoci. Obieca wic rycerzowi nocne schronienie dla niego i dla rumaka, tyle e jak zaznaczy oa nie mg mu ju zapewni, wszystkie bowiem byy zajte, nastpnie zapyta, czy jego szlachetno nie chciaby si posili. Don Kichot o oe nie dba, zgodnie ze star ballad, mwic, e pociel wojownika skay s twarde, snem za wieczyste czuwanie, wieczerz wszake niewzgardzi, i z bolesnym wysikiem zacz zsuwa si z konia. Co do czuwania, czyli niespania powiedzia stary obwie to nie ma obaw, sposobno do tego nastrczy si tu kadejnocy, nie tylko tej jednej co mwic, uprzejmie przytrzyma strzemi Don Kichotowi a wieczerza tu na podwrcu podan zostanie, jeli waszmo pozwolisz. Don Kichot pozwoli, i gospodarz, zaprowadziwszy Rosynanta do stajni, poszed wyda rozporzdzenia w sprawie posiku. Zaraz na chodzie przed drzwiami zajazdu ustawiono st bez obrusa, na stole za pojawi si dzban cienkiego wina, kromka chleba czarnego i spleniaego orazporcja ryby przesolonej i psurowej, znanej u nas pod nazw dorsza. Tymczasem obie panny lekkich obyczajw z cikiej zbroi rozbieray rycerza, bo sam nie daby sobie rady. Ale one te, prawd mwic, nie cakiem day sobie rad: zdjy mu, owszem, napiernik i naplecznik, domylacie si, nieprawda, z tych nazw, co to za czci zbroi, w aden sposb jednak nie mogy zdj hemu z przybic, by on bowiem podwizany pod grdyk mnstwem wstg zielonych z tylomasupami, e rozwika ich nijak si nie dawao, najprociej byoby przeci, ale na to znw si Don Kichot nie zgadza. W kocu zosta w tym elastwie gow i twarz skuwajcym, przez co nie mg nic do ust wasn rk woy, i znw panny mu pomogy: on przybic unosi i przytrzymywa, one za paluszkami cienkimi w tak powsta szczelin ksy chleba i ryby wtykay. Wino na odmian gospodarz mu przez trzcin wydron do garda wlewa, ale wicej si za konierz przy tym wylao, ni trafio, gdzie trzeba. Mimo wszystko by zadowolony z posiku. W tym czasie znowu zabrzmia opodal rg winiopasa, utwierdzajc naszego rycerza w mniemaniu, e jest gociem zamczyska, gdzie na jego cze koncert si odbywa przy uczcie, sama za uczta jest wyborna, z pstrgw i koaczy biaych zoona, przednim winem podlana, przez wykwintne damy uwietniona i przez najzacniejszego zburgrabiw dysponowana. Troch tylko hem go uwiera i niemie poczucie dokuczao, nie od tej chwili zreszt, lecz od samego rana, gdy wyruszy by w drog, w gb pamici spychane, cigle jednak na wierzch wypywajce, a w tej chwili, gdy, jak sdzi, tak wspaniale na zamku rycerskim by przyjmowany, osobliwie przykre: e nieprzysuguj mu do owych splendorw prawa, bo, cho w duszy niechybnie jest ju rycerzem, nigdy nie by oficjalnie pasowany i do stanu rycerskiego przyjty. Ani przez myl nie przeszo biednemu Don Kichotowi, e pasowany czy nie , prawdziwszym jest rycerzem ni wszystkiezamki, jakie moe napotka zamkami, kasztelani kasztelanami, damy damami...Ledwie przeto spoy, czym go uraczono, pad na kolana przed starym szelm karczmarzem i wyznajc mu sw zgryzot,baga zacz, by pasowa go na rycerza. Tamten w pierwszej chwili nie pojmowa, oco chodzi, i wytrzeszcza w zdumieniu lepia, prbowa przy tym podnie klczcego, Don Kichot jednak opiera si i mwi, e nie wstanie, pki im kasztelan nie obieca, e nastpnego ranka prob jego speni. On sam dodawa noc ca spdzi na zbrojnym czuwaniu i medytacjachw kaplicy, ksztacc ducha do czekajcej go uroczystej chwili, gdy za stanie si to, o co baga, ruszy dalej w wiat, by zgodniez powoaniem, potwierdzonym i uwiconymprzez pasowanie, walczy z krzywd, tpibezprawie i ku chwale nadobnej pani Dulcynei z Toboso pokonywa okrutnych wrogw, ludzkoci. Karczmarzowi rozjanio si wreszcie we bie i poj, czego da majcy go uparcie za rycerza i kasztelana zamku Don Kichot. Postanowiwszy cign zabaw, szczwany lis skoni si z najwiksz gracj, na jaksta go byo, i oznajmi, e z rozkosz uczyni zado mnej chci przybysza. Don Kichot odetchn z ulg i nie bez trudu podnis si z klczek, podczas kiedy karczmarz z coraz wikszym zapaem obiecywa, e rankiem odprawi nalene ceremonie i pasuje go na rycerza, ktrym jest ju, oczywicie, i w tej chwili, gdy rozmawiaj ze sob, niechaj wszake rytua pozostanie rytuaem, eby nikt nigdynie mg Don Kichotowi zarzuci, jakoby czegokolwiek zaniedba. Kaplicy wprawdzie do medytacji bezsennych zdatnej nie ma teraz na zamku, star bowiem zburzono, bynow na jej miejscu wystawi, czego jeszcze z kolei nie uczyniono, zbrojnie czuwa wszake mona i na dziedzicu zamkowym. Don Kichot, zgadzajc si we wszystkim z wymownym karczmarzem, powanie kiwa dug gow, wci w elastwo odzian, i bogo wzdycha na myl o majcej nastpiza kilka godzin wielkiej chwili pasowania. I ja w obronie wdw i sierot walczyem jak tygrys coraz bardziej zapdza si stary hultaj a po wielu wspaniaych czynach osiadem tu na swym zamku, by gocinno okazywa wszystkim bdnym rycerzom, z samej do nich sympatii, oni za z samej do mnie sympatii, wdzicznoci wspartej, dziel si ze mn wszystkim, co posiadaj. Wy, panie zainteresowa si w tym miejscu duo macie pienidzy?? Don Kichot odpar, e ani grosika, nigdy bowiem nie byo mowy w adnej z ksig rycerskich, by rycerzom potrzebne byy pienidze. Ksigi nie wspominaj o tym, co si samo przez si rozumie wyjani krzywic si,jakby go zby bolay, karczmarz. Zapewniam jednak, e prawdziwy rycerz to ten, co ma pen kies i bielizn na zmian w sakwach przytroczonych do ku,i apteczk polow, i rne inne przydatne rzeczy, e pomin ju wocego to wszystko giermka. Don Kichot przyrzek, e udajc si w nastpn wypraw uwzgldni te informacje,za ktre prawdziwie wdziczny jest moci kasztelanowi. Tamtemu jednak nie rozjania si mina i mrukliwo naga go ogarna, a pomyla Don Kichot, e moe niechccy dotkn czym burgrabiego, lecz cho szczerze aowa takiego obrotu rzeczy, nie mia czasu na zastanawianie si, ktre swko zawierao mimowoln niedelikatno, trzeba bowiem byo wawo przystpi do zbrojnego czuwania i medytacji. Porodku rozlegego dziedzica, ktry mu wskaza gospodarz, widniaa studnia, a przy niej drewniane koryto. Na tym koryciezoy Don Kichot napiernik swj i naplecznik, po czym z kopi w jednej doni i tarcz w drugiej przechadza si j miarowym krokiem dokoa. Noc ju zapada, ale ksiyc wzeszed bardzo duyijasny, wyranie wic wida byo krcegowok koryta rycerza; przypatrywali mu si te jak dziwowisku i mulnicy umorusani,i towarzyszce im w drodze do Sewilli panienki, i zy czego gospodarz zajazdu. Naraz jeden z mulnikw przypomnia sobie,e nie napoi swoich muw przed noc. Chcc to naprawi, skierowa si do korytai sign po lec na nim zbroj Don Kichota. Ten na widok zuchwalca przerwa przechadzanie si i medytacje i rzek podniesionym gosem: Kimkolwiek jeste, kawalerze, nie wa sidotyka mej zbroi! yciem zapaci, kto nie usucha wezwania! Mulnik nie zwracajc uwagi na pogrk zapa za zbroj i odrzuci j o kilka krokw od koryta. A przecie Don Kichot wcale nie artowa, kiedy go ostrzega! Teraz nie pozostawao mu nic innego, jak speni grob. Wyobraajc sobie, e pani jego serca, Dulcynea z Toboso, przypatrujesi z oddali zachowaniu swego zniewaonego wasala, bez namysu odrzuci tarcz i oburcz ujmujc kopi wymierzy ni zuchwalcowi cios w gow. Mulnik run jak dugi, a Don Kichot z powrotem zoy zbroj na korycie i spokojnie podj swoj przechadzk, tudzie medytacje. Nie by to jednak koniec jego walk tej nocyw obronie honoru. Niebawem inny mulnik, ktrego nie byo przy opisanym wydarzeniu, skierowa si do koryta, by napoi swoje zwierzta. Jak poprzedni, sign po zawadzajc w tej sytuacji zbroj, a Don Kichot, rezygnujc tym razemz ostrzee, jak poprzednikowi rozupa mu kopi gow. Uczyni si wielki rejwach: pozostali mulnicy, rozwcieczeni, zaczli obsypywa rycerza kamieniami, on za, nie opuszczajc stanowiska przy zbroi, krci si tylko w jednym miejscu, to przd, to ty, to boki zasaniajc tarcz. A cho drugiego mulnika zrani by w milczeniu, teraz krzycza wielkim gosem przeciwko zdradzie, ktra rozpanoszya si w zamku inie wzbrania bezecnej zgrai napastowa z ukrycia bdnego rycerza. Rwnie gono dar si karczmarz, apelujc do mulnikw, by dali spokj, bo walcz z obkanym, takiego za, choby wszystkich pozabija, kady sd uniewinni. Najgoniej piszczay niecnotliwe panienki, ale nie wiadomo, czy za Don Kichotem, czy przeciw niemu. Nie wiadomo rwnie, czy mulnikw wystraszyy niezwyke obelgi miotane przez rycerza, czy raczej przestrogi karczmarza, do e z widocznym lkiem zaczli si wycofywa i nawet z dalszej odlegoci zaniechali miotania kamieni na Don Kichota. Ten szlachetnie zezwoli na wyniesienie obu rannych i podj, jak przedtem, zbrojne czuwanie oraz medytacje. Karczmarz wszake mia ju najwidoczniej do tych igraszek, coraz bardziej krwawych i niebezpiecznych. Ju czas, panie powiedzia, z ca ostronoci, by nie dosta znienacka w eb, podchodzc do Don Kichota odby ceremonia, ktrym wam przyrzek. Naczuwalicie si i namedytowali do woli, cho troch wam w tym przeszkodzili nieobyci przejezdni, ale nie tak znw bardzo. Wic jak, panie, chcecie by pasowani? Niczego bardziej nie pragn odrzek DonKichot skoro bowiem to nastpi, bd mg naprawd policzy si z ukrytymi w murach tego zamku wiaroomcami. Oszczdz, naturalnie, was, a take niewiasty i tych mw, ktrych mi polecicie. Karczmarz, nie wdajc si w dyskusj, przynis ogarek wiecy i ksig buchalteryjn, w ktrej zwyk zapisywa obrok, na kredyt wydawany mulnikom. Wezwawszy do asysty znane nam ju panienki, rozkaza Don Kichotowi uklkn, co ten bez sprzeciwu uczyni. Stary obwie, zagldajc do ksigi, wymamrota co niezrozumiaego, po czym niespodziewanie waln Don Kichota pici w kark i dalej mamrota. Don Kichot wzdrygn si od ciosu, ale przyj go rwnie posusznie, jak posusznie przed chwil uklk. Wtedy karczmarz wzi miecz Don Kichota i paz uderzy go w rami, co byo nie mniej bolesne od poprzedniego uderzenia pici, ale rycerz znowu przyj pokornie, co go spotykao, jako nalece do rytuau. Karczmarz wrczy miecz jednej z panienek, aby przypasaa go rycerzowi, co te uczynia, powstrzymujc miech, a Don Kichot powany ani si domyli, ile j to kosztuje.Karczmarz, zagldajc do ksigi, cay czasmamrota, tak szybko i niewyranie, e tyko kto o wybitnym suchu i niezwykle skupionej uwadze odrniby sowa: wier i jeszcze p wierci i wierci wier i ponadto wier . Tak dokonaa si owa ceremonia pasowania Don Kichota na rycerza, a ledwie si dokonaa, poczu nasz bohater, jak wstpuj we nowe siy, popiesznie wic wdzia na siebie brakujce czci zbroi, okulbaczy Rosynanta, uciska gospodarza,mwic: nigdy nie zapomn waszmoci tej rycerskiej przysugi , skoni si dwornie pannom lekkich obyczajw i wsadzi nog w strzemi, dodajc: niech Opatrzno sprzyja temu gocinnemu zamczysku . Karczmarz, syty ju i zabaw, i obaw, wybawienia tylko pragn od Donkichotowej fantazji, odpowiedzia przeto rwnie uprzejmie i skoni si rwnie dwornie, i z popiechem rwnym temu, z jakim Don Kichot zebra si do drogi, rozwar mu wrota zajazdu. Dugo jeszcze spoglda w lad za odjedajcym, niespokojny, czy aby tamtemu nie przyjdzie do gowy zawrci. Nie zada nawet zapaty za wieczerz, nocleg i pasowanie, szczliwy, e pozby si wreszcie dziwacznego gocia.Ani pomyla te, ani poaowa, e ginc zoczu Don Kichotowi, sam przemienia si z powrotem z zacnego kasztelana w starego obwiesia, jakim jest naprawd, zamczysko,w ktrym goci by rycerza w karczm plugaw, kompania za, ktra zatrzymaa si tu na nocleg w umorusanych mulnikw i towarzyszce im w drodze do Sewilli panny lekkich obyczajw, te nie cakiem domyte. Rozdzia pity, w ktrym Don Kichot po raz pierwszy staje w obronie krzywdzonego i co z tego wynika Jecha nasz rycerz drog, a zajecha do lasu rednio gstego, a w tym lesie najpierw dwiki jakie dobiegy go niezbytzrozumiae, nastpnie za obraz przedstawi si jego oczom, niestety czy na szczcie dajcy si zrozumie bez trudu. By to obraz krzywdziciela i krzywdzonego.Krzywdzonym by drobny chopiec, pnagi i przywizany do drzewa, krzywdzicielem rose chopisko z batem w rku. Tym to batem drab okada jczcego chopca, dogadujc przy tym: A masz, nicponiu! I jeszcze raz masz, eby wiedzia! Teraz masz, eby zapamita! A masz, a masz! Oj, wybaczcie, mj panie gospodarzu! szlocha chopiec. Ju wiem, ju mam, ju pamitam, ju nigdy nie bd! Do tego! zawoa zatrzymujc si oburzony Don Kichot. Nie godzi si znca nad bezbronnym! Dosid konia i ze mn si zmierz, ty tchrzu! Chop zaprzesta swej okrutnej czynnoci iwyjani z ca pokor: Panie rycerzu, ten ladaco to mj pastuch niedbay, ktremu co dzie ginie jedna owieczka. Kiedy za go karc, e, nicpo, e czyni to, by nie paci mu nalenoci. W mojej przytomnoci zadajesz kam niewinnemu? jeszcze bardziej oburzy si Don Kichot. Odwi go natychmiast i zapa, co winien; jeeli nie, przebij ci kopi na wylot. Odwizuj, ju odwizuj. Ale waszmo prdki poskary si wieniak i skwapliwie j targa sznury. Ile ci jest winien, mw, chopcze, miao zwrci si Don Kichot do krzywdzonego. Za dziewi miesicy, panie rycerzu, po siedem reali kady odpar, nie ocigajc si, chopak. To wynosi szedziesit trzy reale. Nue,czowiecze, potrznij kies, jeli ci ycie mie! A trzy pary chodakw, ktrem mu sprawi? zaprotestowa chop. A puszczanie krwi, kiedy chorza? To ju skwitowane chost wyjani Don Kichot. Jeli on zdar chodaki, ty zdare mu skr z grzbietu, a jeli cyrulikpuszcza mu krew, gdy by chory, ty pucie, gdy by zdrw. Kwita. Bieda tylko westchn chop, nie targujc si ju o sum e nie mam przy sobie tej kiesy do potrzsania. Niechby poszed ze mn do domu, a wypac mu wszystko co do grosika. Nie pjd!! wrzasn chopiec. Obupi mnie w domu ze skry!! Wszak nie zrobi tego powiedzia Don Kichot skoro przysignie na prawo rycerskie, e usucha mego rozkazu. Przysigam uderzy si w piersi chop na wszystkie prawa rycerskie, jakie s i jakich nie ma na wiecie, e wypac mu wedle zasug. No widzisz ucieszy si Don Kichot. Alebacz, czowiecze zwrci si surowo do krzywdziciela e jeli nie spenisz, co 48jx}jӺA48j4jA4 }x} j@jj{AAP> ca& c4 Jpoprzysig, wrc, aby odszuka ci i ukara. Wiesz, kto ci rozkazuje? Wiem, e wielki rycerz. Usysz wic moje imi. Jam Don Kichot z La Manczy, mciciel wszelkich krzywd i bezprawia. A teraz obydwaj zostacie z Bogiem! Co rzekszy, Don Kichot spi konia i zawrci ku drodze. Serce przepeniaa musodka duma i rado, e obroni krzywdzonego przed krzywdzicielem. Usysza jeszcze, oddalajc si, okrzyk chopca: Dziki za wstawiennictwo, szlachetny panie rycerzu! Ale nie usysza ju, jak chop, kiedy tupotkopyt Rosynanta ucich za lasem, odezwa si agodnie: Zbli si, najmilszy, zapac ci, com winien, jak obiecaem temu panu. Jeli mnie zwiedziecie przypomnia chopiec on powrci i zada wam bobu. Nie zwiod ci, nie przyrzek chop, podchodzc do chopca i unoszc bat. Masz za pierwszy miesic! wrzasn nagle, spuszczajc bat na nagie plecy nieszcznika. Masz za drugi! Masz za trzeci miesic suby leniwej! Oj, wystarczy, mj panie gospodarzu! baga, jczc pastuszek. Za reszt ju mi nie pacie! Nie moe by, ebym ci zosta duny upiera si chop, okadajc chopca. Dostaniesz wedle zasug. Za sidmy miesic!Za smy! Za dziewity! A to za nieproszonego obroc! Woaje teraz mciciela krzywd, niech odbierze, czego ci nie dodaem... Oj, panie rycerzu jcza chopiec gdziekolwiek jestecie, o jedno was bagam: chobycie widzieli, e wiartuj mnie na kawaki, to nie brocie, lecz pozostawcie mojej niedoli, bo nie moe by gorsza od tej, jak wstawiennictwo wasze przynosi... I bodajbym ju adnego bdnego rycerza w yciu nie spotka... Biedny chopiec ale i biedny Don Kichot! Mimo wszystko lepiej, e nie sysza tych gorzkich wyrzutw... Moe by si zawaha przed spenieniem powinnoci rycerskiej? To prawda, e wstawiennictwo za krzywdzonymi czasem powiksza tylko ich niedol czyby jednak pomniejszaa j obojtno przechodzcych obok i przymykanie na mijan krzywd oczu i uszu? ... Gdyby Don Kichot w to uwierzy imy wszyscy gdybymy uwierzyli za nim resztka niezbdnej do ycia nadziei zniknaby ze wiata, w ktrym tyle jest jeszcze przemocy, niesprawiedliwoci i okruciestwa. Rozdzia szsty, w ktrym Rosynant ma wpyw na drogi i upadki Don Kichota, a krewni i przyjaciele chc mie wpyw jeszcze wikszy Jecha dalej Don Kichot i duma go rozpieraa, e zaledwie pasowany na rycerza, ju zmierzy si z krzywd, krzywdzonego obroni, krzywdziciela od krzywdzenia skutecznie odwid. Rozpamitujc najwiesz swoj przygod,wznosi w duchu oczy do piknej Dulcynei zToboso i przemawia do niej: O, pani mego serca! To twoja niewidzialna opieka aureol opromienia me kroki, mocy dodaje memu ramieniu i sowu! Wierzaj, szczsna, e czyny Don Kichota nie przynios ci ujmy! Jak noc rozpdziem w zamczysku pod haastr, teraz za otra, zncajcego si nad chopiciem, zmusiem do zaprzestaniaokruciestw, tak nadal bd wiernie uywa rycerskiego ora dla powikszeniatwej chway i pognbienia za, gdziekolwiekje spotkam! Tak przemawiajc w duchu do Dulcynei, kawaek drogi ujecha i oto dostrzeg jadcy z przeciwka orszak. Byli to kupcy z miasta Toledo, z pachokami swymi i mulnikami udajcy si do Murcji po jedwab. Alici Don Kichot nie ujrza w nich tych, kimnaprawd byli, lecz hufiec rycerski, przeznaczony wida przez Opatrzno do zademonstrowania na nim przez wielbiciela Dulcynei potgi jego mioci. Jedcy nie uczynili wprawdzie nic zego, a przynajmniej nie byo jawnych dowodw, eby uczynili, to jednak palcemu si do walki rycerzowi nie przeszkadzao. Zastpiwszy im drog z nastawion kopi zawoa: Ani kroku dalej! Musicie przyzna, waleczni rycerze, i nie masz na caym wiecie pikniejszej damy nad t, ktrej su, niezrwnan Dulcyne z Toboso. Kupcy si zatrzymali i nawet w pierwszej chwili bodaj e lk ich oblecia, przyjrzawszy si jednak temu, ktry ich zaczepi, wyzbyli si chyba trwogi i raczej dla artu, ni dla rzeczywistej potrzeby, wdali si w dyskusj. Panie rycerzu powiedzia pierwszy kupiec chtnie to przyznamy, ale pokacie nam wprzdy pikn pani, o ktrej mwicie, bomy nigdy jej nie widzieli. To nie sztuka sprzeciwi si Don Kichot przyzna oczywisto na wasne oczy stwierdzon. Rzecz w tym, bycie nie widzc przecudnej Dulcynei z Toboso, lecz dlatego, e ja tak mwi, potwierdzili natychmiast, i nie ma nad ni pikniejszej,iprzysigli zawsze broni tego twierdzenia. Jeli za odmawiacie, wyzywam was po kolei do walki, jak prawo rycerskie kae. Pokonani przeze mnie, nie bdziecie mogli duej si wzdraga przed prawd. A moe zaproponowa kupiec pokaecienam chocia konterfekt owej damy, niechbyby maciupeki jak ziarnko, bylemy mieli na czym si oprze w sdzie, ktrego od nas dacie. Zreszt dorzuci pojednawczo dla przypodobania si wam, panie rycerzu, z pewnoci j pochwalimy, choby jednym okiem krzywym, drugim kaprawym ypna na nas osoba z portretu.Omielie si co takiego powiedzie o najsodszych oczach niezwykej Dulcynei z Toboso? zapaa gniewem Don Kichot. Gi, blunierco! I wy wszyscy, ilu was jest, zapacicie mi za t straszn zniewag! Co rzekszy, natar z furi na kupca, i zaprawd, przebiby go kopi na wylot, dowodzc w ten sposb niezbicie, i nie ma na wiecie damy pikniejszej nad Dulcyne zToboso, gdyby Rosynant nie potkn si na samym rodku drogi, wywracajc si sam izrzucajc na tward ziemi jedca. Don Kichot usiowa si wygramoli z upadku, ale w cikiej zbroi, z ostrogami, szyszakiem, kopi i tarcz, nie byo to wcale atwe. Szamota si bezsilnie, jak przewrcony w w pancerzu, woajc: Nie triumfujcie, tchrze! Nie wycie mnieobalili, lecz ko mj! Czekajcie, a wstan idam wam nauczk! Kupcy chcieli jecha dalej, nie zwaajc na krzyki wysadzonego z sioda rycerza, ale jednemu z mulnikw mao tego byo (tak ju si skadao, e poganiacze muw z zasady nie darzyli Don Kichota sympati). w niegodziwiec zbliy si do lecego, poama mu kopi, a nastpnie jej szcztkami zacz nieszcznika tak okada, tak dokada mu i przykada, e ten mimo zbroi odczu okadanie to, dokadanie i przykadanie z ca dokadnoci. Nie skary si jednak na bl, lecz nadal gono zniewaa wrogich rycerzy, za jakich mia zaczepionych przezsiebie kupcw. Ci tymczasem, nie krwioerczy wcale, wzywali mulnika, eby da spokj, ale ten usucha dopiero wtedy, gdy porzdnie si zmczy. Zostawiwszy Don Kichota na ziemi, cay orszak ruszy wreszcie w sw drog, on za wwczas znw si prbowa podnie, taki jednak by obity i obolay wewntrz swej zbroi, e do czego nie by zdolny przed zemst mulnika, tym bardziej nie sta si zdolny teraz. Zaprzesta tedy ponnych wysikw i lea spokojnie, z lekka pojkujc, bynajmniej jednak nie czujc si nieszczliwym, nikt go bowiem nie pokona i zuchwae mstwo jego w obronie i ku chwale piknej Dulcynei z Toboso byo niezaprzeczalne, jedynie niefortunnemu stpniciu Rosynanta, ktry tymczasem wsta, odszed o par krokw iskuba traw na zboczu drogi, zawdziczaDon Kichot swj upadek. Kiedy tak lea, dla rozrywki i osody przypominajc sobie przeczytane historie i po trosze utosamiajc si z ich bohaterami, jak na przykad z walecznym Baldwinem, ktrego porzucono rannego w grach, ocalony jednak zosta przez swegostryja, markiza z Mantui, kiedy wic tak lea czas jaki, to w gorczce, to znw womdleniu, znalaz go w ssiad, zesany, o czym bya mowa w rozdziale drugim, przezmiosiernego autora. Nie tylko przez niego jednak, lecz i przez tak okoliczno, e wczoraj jecha Don Kichot w jedn stron, a dzisiaj, po opuszczeniu zajazdu, w drug,w obu przypadkach na Rosynanta si zdajc, ktrego, jak to konia, najpierw bawio oddalanie si od stajni, nastpnie za powrt do niej. W rezultacie znajdowalisi obecnie bardzo blisko wsi rodzinnej, i dobry kmiotek z ssiedztwa, ktry Don Kichota znalaz, a ktrego ten nie pozna, biorc za markiza z Mantui, dobry ten kmiotek nie mia szczeglnego kopotu z odtransportowaniem rycerza do domu. Rozebrawszy ze szcztkw zbroi, podnis go z ziemi i wsadzi na swojego chopskiego kapoucha, po czym poprowadzi za uzd kapoucha i Rosynanta, a doprowadzi do wrt Donkichotowego domostwa, tam zsadzi ostronie i wprowadzi we wrota... Pewnie pamitacie jeszcze okrzyki przejtej gospodyni i pieczoowito, z ktr prowadzia swego pana po schodach do sypialni, obiecujc, e bez wrki Furkandy uleczony tutaj zostanie, byle sucha yczliwych sobie i kochajcych ludzi. Siostrzenica ju mu tymczasem pociel przygotowaa, ksidz proboszcz i balwierz wioskowy, obecni akurat na miejscu wielcy przyjaciele Don Kichota, poruszyli z dwch stron poduszki, eby lepiej mu si leao... Nie ulega wtpliwoci, e wszyscy ci ludzie naprawdkochali Don Kichota i byli mu yczliwi, sk wtym jedynie, e wspczujc jego ciau, wsplnie czu nie potrafili z jego umysem ani wsplnie czuwa z jego sumieniem. Tak obce i niepojte im byy jego fantazje, i za dobroczynn swoj wzgldem niego powinno uwaali wypdzenie z gowy Don Kichota rycerskich wyobrae i tsknot, byuczyni go normalnym , takim jak oni sami, zjadaczem chleba. W ten sposb, sprzyjajcy jemu, nie sprzyjali najgbszeji najprawdziwszej jego istocie, temu, co Don Kichota Don Kichotem czynio, ale skorotak czy sprzyjali faktycznie Don Kichotowi? W nastpnym rozdziale dowiemy si niechybnie, co uczynili bliscy, aby Don Kichota od Don Kichota wyzwoli, Don Kichota z Don Kichota uleczy, Don Kichota w Don Kichocie zniszczy i zabi. Rozdzia sidmy, w ktrym pod oknem Don Kichota ponie stos Inkwizycji, ale rycerz, zmorzony pierwsz wypraw, pi Kiedy Don Kichot, opatrzony, umyty i nakarmiony rosoem z pasztecikiem, zasnmocnym snem w swoim ou, jego blada siostrzenica wyrzeka cichym gosem, spuszczajc oczy: Wielebny ksie proboszczu i wy, moci balwierzu, winn si czuj, e nie doniosam wam w por o szalestwie megowujaszka. Moe bylibycie spalili te heretyckie ksiki i zaradzili nieszczciu, zanim doszo do tego, co tu widzicie. Na caopalenie nigdy nie jest za pno uspokoi j proboszcz. Bd panna spokojna, dzie nie minie, a na stos polemy kacerzy! Musicie wiedzie, e w owych czasach zdarzao si w Hiszpanii pali na stosie nie tylko ksiki, ale ywych ludzi, skazanych na to przez wit Inkwizycj, czyli bractwo duchowne, tropice witokradztwo, odstpstwo od wiary, obcowanie z diabem i inne grzechy. Niestety, atwiej byo o co takiego czowieka oskary, ni oskaronemu dowie swej niewinnoci. Tak i teraz, gdy blada siostrzenica Don Kichota oskaraa o herezj, czyli obraz prawd religijnych zgromadzone w bibliotecewujaszka opowieci rycerskie, c mogy biedne powiedzie na sw obron? Trwoniei bagalnie szeleszczc kartkami, musiay podda si wyrokowi, ktry zapad bez uczciwego zbadania rzeczy. Rumiana gospodyni chyo rozpalia na dworze wielkie ognisko, powiada za autor,cytujc powiedzonko hiszpaskie, i zajmowaa si tym z gorliwoci takiej pracownicy, ktra wiksz ma ochot pali ni tka ptno, choby nie wiem jak szerokie i cienkie. Znajdowao si to ognisko akurat na wprost okien komnaty bibliotecznej, do ktrej wprowadzono inkwizytorw proboszcza i balwierza. Podawajcie mi tedy ksigi rzek, rozgldajc si proboszcz jedn po drugiej. Zobaczymy, ktra na stos zasuguje. Wszystkie!! zawoaa siostrzenica. Wszystkie co do jednej, to pewne! Proboszcz i balwierz zbyt byli jednak ciekawi, eby zgodzili si pali ksiki bez ogldania. Balwierz j siga kolejno po oprawne foliay i podawa je ksidzu po gonym odczytaniu kadego tytuu; wtedy dopiero ksidz ogasza wyrok i wykonywa go, nie zwlekajc. Wielkie czyny Esplandiana obwiecibalwierz. Gi, wszetecznico! wykrzykn proboszcz, przez otwarte okno ciskajc ksig na stos. Sypny iskry, Wielkie czyny Esplandiana zajy si odpowiedniote wielkim pomieniem. Florismarte z Hirkanii . Nie zasuguje na ask!! I Florismarte powdrowa za Esplandianem . Rycerz Platir . Za innymi niech idzie wawo!! Tak, dobrodzieju, tak dogadywaa zadowolona gospodyni to mwiam, e wszystkim si stos naley. Palmerin z Oliwy . I ta oliwa bynajmniej nie sprawiedliwa niech sponie, by ani kropli z niej nie zostao. Tak oto, kiedy Don Kichot, przygodami zmorzony, spa w swym ou pod baldachimem, proboszcz z balwierzem, w asycie gospodyni rumianej i siostrzenicy bladej, nad ksigozbiorem jego w wielkim popiechu inkwizycj sprawowali najsrosz. Moe i niedobre to ksiki, moe i banialuki opowiaday, z naiwnoci autorw lub odwrotnie liczc na czytelnikw naiwno, moe nawet styl ich mocno szwankowa, ale wyznam wam, e kiedy opisuj t scen, opisujc za widz, jak karty ksig w pomieniu si skrcaj z sykiem aosnym, raptem serce mi si ciska, jakbym obecny by przy paleniu ludzi na stosie, i chciabym rk inkwizytora zatrzyma... Historia synnego rycerza Tyranta Biaego ogosi balwierz. Proboszcz drgn. Co, macie tam Tyranta Biaego ? przepyta si podniecony. To to powie, gdzie za modu znajdowaem by kopalni rozkoszy, daj wam sowo! Pamitam jak dzi, jest tam Don Kyrieeleyson z Montalbanu, rycerz jakich mao, i brat jego, Tomasz z Montalbanu, walka synnegoTyranta z brytanem i cesarzowa zakochana w giermku swym, Hipolicie. Styl jest przedni, daj sowo, kumie, wecie t ksik do domu i przeczytajcie, a sami siprzekonacie! Przeto uaskawimy t ksig zgodzi si balwierz. No, wic jednak! Odetchnem na chwil i wy chyba ze mn. Ale odoywszy na bok Histori synnego rycerza Tyranta Biaego, inkwizytorzy signli po nastpne dzieaite rzadko ju znajdoway w ich oczach ask, traf bowiem chcia, e rzadko ktrczytali za modu, by mc teraz z rozrzewnieniem wspomina. Z gr sto ksiek, proz i wierszem pisanych, poszona stos, par za zaledwie unioso gow ztej rzezi i uniesione zostao na plebani lubdo domu balwierza, by suy wyjtkowym literackim uniesieniom niszczycieli ksiek. Nie skoczyo si na tym zowrogim ogniu:sama komnata biblioteczna, cho ju pusta, zdawaa im si miejscem zbyt straszliwychpokus dla Don Kichota, rankiem tedy, podczas gdy rycerz spa cigle, sprowadzilirobotnikw, a ci pod nadzorem gospodyni rumianej i siostrzenicy bladej wawo zamurowali i zatynkowali niebezpieczn izb, tak i z adnej strony nie byo ju doniej wejcia. Kiedy Don Kichot po dwch dniach, zdrowszy, podnis si z oa, chcia si uda, swoim zwyczajem, do biblioteki ale nic z tego! Trafi na gadk cian, ktr obmacywa, naciska, odchodzi od niej i wraca, znw prbowa, lecz ta trwaa nieporuszona. Wreszcie, do cna zmieszany, wtpic w wiadectwo swych zmysw, poprosi domownic, by wskazay mu drog do komnaty z ksikami. Komnata z ksikami? parskna gospodyni. Nie ma w tym domu adnej komnaty z ksikami! A gdzie si podziaa?? Czart j porwa!! Nie czart sprostowaa siostrzenica lecz czarodziej. Owej nocy pod nieobecno wuja spuci si z chmury i porwa komnat razem z ksikami. Powiedzia tylko, e tak mci si z wrogoci do waciciela ksiek. Przejania mi si w gowie powiedzia Don Kichot. Czy zy czarodziej oznajmi, jak si nazywa? Jakie takie dziwne imi marszczya czoo gospodyni. Koczyo si chyba na on . Freston! wykrzykn Don Kichot. Mj straszliwy wrg czarodziej Freston sprawi, e biblioteka ma jakby rozwiaa si w powietrzu! A to wszystko dlatego, e ja, bdny rycerz, sprzeciwiam si nieprawociom jego i zbrodniom. Ale nic z tego! eby nie wiem jak szkodzi mi pody Freston, ostateczne zwycistwo mnie musi ciela e jeli nie spenisz, co 48jx}jӺA48j4jA4 }x} j@jj{AAPFc f V c ,c o; przypa. No tak zgodzia si siostrzenica ale czy nie lepiej da sobie spokj, nie wchodzi w parad zym czarownikom, nie naraa si na ich zemst ? Albo le wujowitu w domu? Don Kichot nic nie odpowiedzia. W mylach by ju daleko od swego domostwa z zamurowan komnat, od tych niemdrych kobiet, od czarnego ladu pogorzeliska na podwrzu, ktre moe by przyj, gdyby zauway, za lad czarownika Frestona, odkrzywdy, ktr wyrzdzili mu najblisi, a oktrej wcale nie mia pojcia... Wbrew wszystkim i wszystkiemu, by przecie nadal Don Kichotem. Rozdzia smy, w ktrym Don Kichot ju niesamopas, lecz z giermkiem, wyrusza na sw drug wypraw Kiedy Don Kichot prawdziwie wydobrza po przygodzie, wieczcej pierwsz jego wypraw nastpio to za jakie dwa tygodnie po owym tyle bolesnym co w kurzu tytajcym wieczeniu zaczai si potajemnie szykowa do wyprawy drugiej. Potajemnie bo doskonale uwiadamia sobie, e obydwaj jego wielcy przyjaciele, sprzymierzeni z obydwiema wiernymi domownicami, jeli dowiedz si o nie porzuconych przez Don Kichota zamiarach, na gowie stan, aby im przeciwdziaa. Zachowujc wic pozory uspokojenia i pojednania z sytuacj, i tylko teoretycznie bronic bdnego rycerstwa w dysputach z proboszczem oraz balwierzem, cichcem gromadzi fundusze, sprzedajc lub zastawiajc, co si dao z posiadanych przedmiotw, przewanie zreszt za marncen, ale co tu gada o marnej cenie, kiedynajwikszy majtek Don Kichota ksigozbir poszed, jak wiemy, z dymem bez adnej rekompensaty! Tak czy siak, w kocu zebra Don Kichot sumk godn chyba tego, co o bdnych rycerzachklarowa pasujcy go na t dol karczmarz.Zbroj przysposobi sobie na nowo z tego, co ocalao jeszcze na strychu, naprawi poamany hem, kopi z tarcz poyczy u znajomego hidalga z okolicy, zaopatrzy site w koszule, szarpie i inne potrzebne w drodze przedmioty, wszystko zgodnie z radami karczmarza. Rosynant czeka w stajni, pikn Dulcyne z Toboso mia Don Kichot, jak zawsze, w sercu, brakowao mu wic jeszcze tylko no, wanie, giermka. Upatrzy sobie na giermka pewnego klepicego bied wieniaka z ssiedztwa, imieniem Sanczo Pansa. Jak wyglda Sanczo Pansa, to ju wiemy, a jaki by w rodku, nie warto z gry mwi, bo niebawem si przekonamy. Nie od razu, oczywicie, zdecydowa si Sanczo Pansa na tak awantur, jak wyruszenie ni std nizowd w wiat, w charakterze giermka bdnego rycerza; dotychczas nie opuszcza nigdy opotkw ojczystej wsi i nikomu nie giermkowa, o bdnym za rycerstwie mia bardzo niewyrane pojcie.Wyrane jednak pojcie mia o piszczcej biedzie, w jakiej y wraz z on i gromadk dzieci, tote gdy Don Kichot, namawiajc go, wysun taki argument, e zdobd, by moe, jak wysp bogat, i wwczas Sanczo wanie zostanie jej wielkorzdc, Don Kichot za wyruszy dalejrycerskim szlakiem, usyszawszy zatem o wyspie, Sanczo zapali si do wyprawy i giermkowania, i nie musia go nasz rycerz duej namawia: Wyznaczywszy dzie i godzin, zawiadomi Sancza, aby ten take zaopatrzy si w co potrzeba, nade wszystko za, by nie zapomnia o sakwach.Ten zapewni, e nie zapomni nie tylko o sakwach, lecz rwnie o bukaku do wina, tudzie ole do dwigania jego giermkowskiej tuszy, a wreszcie o wyspie, ktra bdzie mu przywiecaa z dala. C, kademu musi co przywieca w bohaterskich wdrwkach Don Kichotowi przywieca obraz Dulcynei, Sanczowi wyspa bogata, ktr mia rzdzi; trudno mie co przeciwko takiemu czy innemu przywiecaniu, nie bardzo natomiast by w smak Don Kichotowi ten osio, na ktrym zamierza wyruszy Sanczo. Osio, pracowity i poyteczny zwierzak, po dzi dzie w estymie jest u chopw hiszpaskich, by i w czasach, o ktrych mowa, ale nie da si te specjalnie ukry, e nie uchodzi i nigdy nie uchodzi za zwierz wykwintne bd szlachetne. Nie ulegao wtpliwoci, e aden rycerz nie jedzi na ole, czy natomiast zdarzao sito giermkowi, Don Kichot ani rusz nie mg sobie przypomnie, sprawdzi za te nie mg, w domu bowiem nie pozostaa ani jedna ksika, ktra mogaby rozstrzygnt kwesti. W kocu zgodzi si na Sanczopansowego osa, postanawiajc, e przy pierwszej sposobnoci daruje giermkowi odpowiedniejszego wierzchowca,zdobytego na wrogach. Nic nikomu nie mwic i dla bezpieczestwanie egnajc si z nikim, Sanczo Pansa zatem z on i dziemi, Don Kichot z gospodyni i siostrzenic, e nie wspomn oproboszczu tudzie balwierzu, w oznaczonej chwili rycerz z giermkiem pucili si w drog, byo to za jeszcze wczeniej przed witem ni za pierwszym razem, waciwie gbok noc, tak i kiedy dzie zawita, byli pewni, e ju adna pogo ich nie docignie. Don Kichot chudy i dugi na Rosynancie jak on kocistym jecha przodem, Sanczo Pansapkaty na osioku brzuchem powczcym po ziemi, z przytroczonymi do sioda sakwami i bukakiem, par krokw za nim, droga bya ta sama, co za pierwszym razem, i w grze jasne niebo to samo, ale ci dwaj na drodze i pod niebem teraz dopiero tacy, jak by powinni, nierozczni,rni i nie do pomylenia osobno Don bez Sancza, Sanczo bez Dona. Jaki czas jechali niewiele mwic, najwyej co tam o drodze kadcej si pod kopyta wierzchowcw i socu wspinajcym si uparcie po niebie jak biedronka po liciu, a Sanczo Pansa nie wytrzyma duej niepewnoci, ktra musiaa go trawi od chwili wyruszenia z rodzinnego obejcia, i rzuci, niby to spokojnie i obojtnie: Jeeli wam si zdaje, panie bdny rycerzu, e ja nie poradz rzdzi t wysp, ktr przyrzeklicie mi ofiarowa, to jestecie w wierutnym bdzie. Jeszcze jak poradz, choby bya sto razy wiksza od naszej wioski! A gdy Don Kichot nic na to nie odpowiedzia,Sanczo Pansa z widoczniejszym ju niepokojem zapyta: Dugo to trzeba czeka na zdobycie tej wyspy?? Moliwe, e bardzo krtko odrzek Don Kichot. Owszem, zdarzali si i tacy bdni rycerze, ktrzy dopiero na staro nadawali spracowanemu giermkowi tytu hrabiego jakiej przeczy albo przyldka, co do mnie jednak, to jeeli przed kocem tygodnia zdobdziemy godn tego miana wysp, gotw jestem z miejsca obdarzy ci jej koron. Niby e zostabym krlem tej wyspy?? Dziwniejsze jeszcze rzeczy zdarzay si w dawnych czasach. A moja kobieta pani krlow?? Kt mie o tym wtpi?? Za przeproszeniem, ja miem wtpi. Nie znacie jej i mwi wam, wasza nieznajomo, e krlowa to dla mojej kobiety troch za duo. Z bo pomoc, wystarczyaby jej hrabina. Jak sobie yczysz powiedzia Don Kichot ale naprawd, Sanczo, wydajesz mi si za skromny, nie sigajc po to, co osignmoesz bez trudu. Jeeli uwaacie, wasza uwano, e ona moe by krlow, to ju si nie sprzeciwiam powiedzia Sanczo. I chtnie sign po wszystko, co mj dobry pan zechce mi wrczy i co zdoam unie. To rozsdna mowa pochwali giermka Don Kichot. Tak sobie gwarzyli, posuwajc si coraz dalej, mijajc pola, ki i zagajniki, a rwnina, po ktrej si posuwali, falowa zacza i fadowa si, i wypycha z siebiewzgrza garbate, musieli wic zwolni nieco, zwaszcza e i Rosynant, i osioek do ju byli zmczeni, i tak zwalniajc, i wpatrujc si przy tym baczniej w przestrze przed sob, dostrzegli w oddali,na zieleniejcej wyynie, jakie biae postacie, i Don Kichot zatrzyma si, dajc znak Sanczowi, by uczyni to samo. Rozdzia dziewity, w ktrym Don Kichota spotyka najsynniejsza z jego niezwykych przygd, ale jak na najsynniejsz koczy si ona do byskawicznie, autor za nic nie moe na to poradzi Chcecie wiedzie, co to byy za postacie? Zanim usyszymy, co o nich mniema Don Kichot, odkryj wam, e byy to wiatraki, wietrzne myny, z ktrych synie La Mancza, dzi jeszcze mona je tam napotka, ja te widziaem na wasne oczywiatraki La Manczy biae, przysadziste wpodstawie i smuklejce ku grze, kady z czworgiem ramion w szerokich dworskich mankietach; nie poruszay nimi, co prawda,kiedym je widzia, i nie zbiego si tych wiatrakw trzydzieci lub czterdzieci na jednym wzniesieniu; c, nasze czasy nie sprzyjaj ju im tak bardzo, wiatraki bezszelestnie schodz z pola, dzielc pod tym wzgldem los bdnych rycerzy, ale niegdy, ho-ho... dobre i to zreszt, e je mona jeszcze zobaczy. Kiedy mijaem wiatraki La Manczy, znaem ju przygod, jak przey z nimi Don Kichot spogldaem wic na nie i ze wzruszeniem, jako na wiadkw i uczestnikw owej dawnej historii, i z wyrzutem, bo nie da si powiedzie, eby adnie potraktoway naszego rycerza. W kadym razie rad byem ze spotkania starych znajomych i ani mi w gowie postao, e widzimy si po raz pierwszy... A Don Kichot, czy naprawd nigdy ich przedtem nie widzia, czy nie pozna widywanych ju dawniej, do e wcale nie wzi napotkanych postaci za zwyczajne wiatraki, lecz dopatrzy si w nich zastpujcych mu drog olbrzymw. Dobra nasza powiedzia do Sancza Pansy widzisz tych paskudnych olbrzymw? Poucinam im by, nie zwaajc na liczebn przewag diabelskiego nasienia. Dobrodziejstwem dla ludzkoci bdzie wytpienie takich potworw, nie ma wic te powodu, bymy si wzdragali przed wziciem upw. O jakich olbrzymach pan mwi?? zapyta Sanczo Pansa, wytajc wzrok. O tych przed nami, co tak wymachuj apskami w modnych mankietach. Zdaje mi si westchn Sanczo Pansa e to nie adne olbrzymy, tylko wiatraki, comiel mk dla ludzi. Te dugie apska to ich skrzyda, poruszane wiatrem. Wida rzek Don Kichot e si nie znasz na rycerskich przygodach. Nie mam do ciebie pretensji, wierzaj mi jednak, e to najprawdziwsze olbrzymy. Przyjrzyj si dobrze mojej nierwnej i zwyciskiej walcez nimi, a nauczysz si wicej ni z ksig, anawet ni z rozmw ze mn. Rzekszy to, pogalopowa z nastawion do przodu kopi w stron wiatrakw. Powstrzymajcie si, panie! zawoa bagalnie giermek, ale rycerz nie suchajcgo, pdzi na wroga, rosncego w oczach i obracajcego bo wanie zerwa si wiatr potnymi skrzydami. Uciekacie?? z pogard woa Don Kichot, cho wiatrakom ani si nio postpi kroku. Stjcie, tchrze! Wszak jam jeden, a was jest tyle! Stjcie i po kolei zmierzcie si ze mn! Ty pierwszy, potworze! Z tymi sowy natar na pierwszy z brzegu wiatrak. Konia i jedca owiono gorce tchnienie obracajcych si skrzyde, i przeraony Rosynant, mimo e ponaglany ostrogami DonKichota, zatrzyma si w miejscu. Gryz wdzido i drga nerwowo za kadym razem, gdy tu przed jego wielkimi, smutnymi oczyma z dou w gr przesuwao si grone rami wiatraka. Dajcie spokj, panie rycerzu! woa z bezpiecznej odlegoci Sanczo Pansa. Moeto i olbrzymy, ale skrzyda maj cakiem jak wiatraki, i nie dacie rady mocowa si z nimi! Widzielicie ju ich z bliska, a teraz wrcie na drog! Ale Don Kichot nie odpowiada giermkowi, zajty skanianiem Rosynanta, eby ponisgo do ataku. Sprawi wreszcie, manewrujcwdzidem i ostrogami, e sposzony ko oderwa kopyta od ziemi i cho nie zaszarowa na pierwszy wiatrak, lecz odwrotnie, skoczy w bok, aby go wymin,to nie unikn znalezienia si oko w oko z wiatrakiem nastpnym. Coraz bardziej przeraony, ko da susa w drugi bok, ale teraz wiatraki zewszd otaczay miotajcego si Rosynanta z Don Kichotem wsiodle. Wszyscy na jednego? zawoa z jeszcze wiksz ni przedtem pogard Don Kichot. Niech i tak bdzie, rozprawi si ze wszystkimi, niedoczekanie wasze, ebym prosi pardonu! Wracajcie, panie! coraz aoniej wzywa go Sanczo Pansa, ale mny Don Kichot z nastawion znowu do przodu kopi mkn na oszalaym ze strachu Rosynancie wprost na olbrzymi szumicy wiatrak, widzc wic, e nic jego pana nie uratuje, Sanczo Pansa zamkn oczy i zacz si cicho modli. I stao si! W chwili, kiedy usiowa wbi we kopi, wiatrak unis skrzydo, tym samym ruchem jakby przycigajc i jednoczenie odpychajc precz Don Kichota. Potna sia porwaa rycerza z sioda, pogruchotaa mu kopi, obalia Rosynant a, kt ry zani s si rozpaczliwym reniem, iodrzucia konia i jedca, kadego z osobna, daleko w pole. Wszystko to odbyo si tak prdko, e Don Kichot zdy tylko odczu nagy zawrt gowy i dojrze amice si nad nim wp iwywracajce kozioka niebo, po czym obezwadni go gwatowny bl caego ciaazderzonego w rozpdzie z biegnc naprzeciw ziemi. Kiedy Sanczo Pansa odway si otworzy oczy, dostrzeg Don Kichota lecego nieruchomo w polu, w pokanej odlegoci od wiatrakw, co wiadczyo o sile, z jak zosta odrzucony. Kilka krokw od niego Rosynant z trudem stawa na cztery nogi. Boe miosierny! zaszlocha Sanczo Pansa, podajc na ole ku rycerzowi. Zabiy pana te wiatraki przeklte! Nie mwiem, eby si z nimi nie wdawa? Mylisz si, Sanczo sprostowa Don Kichot, podnoszc gow gdyby to byy wiatraki, nie opadyby mnie ze wszystkich stron z tak zaciekoci. Nie przecz, e w tej chwili wygldaj na wiatraki, a to dlatego, e pody czarownik Freston, ktryukrad mi komnat z ksikami, po bitwie nada tak posta olbrzymom, eby pomniejszy moje zwycistwo. To pan ich zwyciy?? stropi si Sanczo Pansa. Widziae przecie!! Mimo e byo ich tylu, a ja jeden, nauczyem otrw moresu, i gdyby nie te sztuczki Frestona... Musiaem le patrze podrapa si w gow Sanczo Pansa, pomagajc poturbowanemu Don Kichotowi wsta z ziemii wgramoli si na rwnie poturbowanego rumaka. Mimo obolaoci wszystkich czonkw, naszrycerz by oywiony i pewny siebie; i chocia ciao jego przed chwil domagao si podniesienia z upadku, na duchu wcale go nie trzeba byo podnosi. Kiedy posuwali si dalej w kierunku znakomitej przeczy Psia apa, gdzie, jak twierdzi Don Kichot, niepodobna unikn rozlicznych przygd, poniewa miejsce to do przygd jest wprost stworzone, jedynym zmartwieniem, ktremu dawa wyraz, bya powtrna strata kopii. Ale od czeg rozlega wiedza i ywy koncept Don Kichota! Wnet powesela, przypomnia sobie bowiem, i pewien rycerz hiszpaski, Diego Perez de Vargas, kiedy zama mu si miecz, chwyci grub ga dbow i pozabija nitylu wrogw, e nazywano go odtd, jak rwnie jego potomkw: Vargas-Maczuga. I ja te oznajmi Don Kichot bd walczy maczug i dokonam ni takich czynw, e mogc by ich wiadkiem, poczujesz si najszczliwszym giermkiem pod socem. Bardzo chtnie zgodzi si Sanczo ale czemu to, wasza zabjczo, tak nierwno siedzicie w siodle, nie ca przeznaczon do tego czci, tylko jej brzekiem? Czy reszta, na ktrej nie waycie si usi, tak was, Boe uchowaj, boli? Bdnym rycerzom wyjani Don Kichot nie wolno skary si na bl, choby rozpiera ich od pit a po czubek gowy. Bardzo bybym nierad przyzna si Sanczo gdyby i giermkw dotyczy ten zakaz. Bo jak mnie boli, to lubi sobie ponarzeka, a myl, e i wam by ulyo, gdybycie odrobin jknli. Don Kichot zapewni Sancza, e giermka zakaz skarenia si nie dotyczy. To dobrze powiedzia Sanczo bo terazna przykad odek boli mnie z godu. Ale bardziej jeszcze od narzekania smakowaoby mi niadanie. I znowu Don Kichot nie oponowa przeciwkozdrowym popdom giermkowej natury, chocia sam nie odczuwa godu. Jechali tedy dalej i Sanczo rozpierajc si na ole jak na awie w gospodzie, zajada, co tam mia w sakwach, i popija z bukaka zabrane w drog domowe wino. Pod wpywem tego popijania wydao mu si niebawem, e faktycznie mia to rzecz i wesoa, taka wyprawa z bdnym rycerzem w poszukiwaniu przygd, i chobynawet na wysp wypado jeszcze nieco poczeka, to i tak co uyje sobie, tego mu ju nikt nie odbierze. W ten sposb posuwalisi a do zmierzchu. Noc spdzili w lesie pod drzewami: Don Kichot oka nie zmruy, jeli nie spenisz, co 48jx}jӺA48j4jA4 }x} j@jj{AAP2$ tc ,c "# a 0Gc +?* oddajc si rozmylaniom o pani swego serca, dla ktrej chway stoczy by minionego dnia zwycisk bitw z hufcem olbrzymw, Sanczo Pansa natomiast chrapa jak suse, a czy nio mu si co, nie wiadomo, bo obudzony nic na ten temat nie mwi. Don Kichot o brzasku uama prost ga z drzewa i przemylnie nasadzi na ni grotze zniszczonej kopii. Nastpnie, widzc, e giermka nie budz ani promienie soca, aniptasi wiergot, potrzsn nim i Sanczo otworzy oczy, sigajc jednoczenie po bukak, duo chudszy, niestety, ni poprzedniego wieczora. To go troch zafrasowao, ale nie tak bardzo, bo co nieco mimo wszystko chlupotao jeszcze wskrzanym worze. Powita wic nowy dziepopijaniem i zakszaniem, nie tracc nadziei, e po tak sympatycznym pocztku nastpi rwnie dobry cig dalszy. Don Kichotznowu zrezygnowa z posiku, swoim zwyczajem karmic si mylami o Dulcynei, jak rwnie o czynach, ktrych dokona i mia zamiar dokona. Kiedy wreszcie Sanczo skoczy niadanie, ruszyli w dalsz drog ku znakomitej przeczy Psia apa, gdzie, jak wiemy, spodziewali si dozna kolejnych przygd i, zaprawd, nie mieli si zawie, chocia najsynniejszej przygody z wiatrakami udajcymi olbrzymw czy te olbrzymami zamienionymi w wiatraki te nastpne nie mogy tak atwo zami. Rozdzia dziesity, powicony przygodom Don Kichota i Sancza Pansy na przeczy Psia apa Dojedajc do obiecujcej przeczy, Don Kichot nie bez trudu obrci si w siodle, by uprzedzi Sancza, e choby ujrza, jakpan jego sania si pod ciosami z lewa i z prawa, sam za miecz chwyta nie ma prawa, osobom bowiem nie nalecym do najszlachetniejszego stanu nie godzi si wtrca, kiedy midzy rycerzami toczy si sprawa. Chyba e doda po krtkim namyle napadaby mnie jaka hoota. W tym wypadku nie uchybiby przyzwoitoci, stajc w mojej obronie. Sanczo zapewni, e zawsze chtnie pohamuje swoj ch wycignicia miecza, tym chtniej, i nie posiada miecza i w ogle natur ma pokojow. Chyba e rwnie po krtkim namyle doda napadnit zostaaby moja wasna osoba. Wwczas musiabym si broni, i tenmus byby musem prawdziwie przymuszajcym. Tak uzgadniajc pogldy, dostrzegli dwch braciszkw benedyktynw w podrnych okularach od kurzu, pod parasolami od soca i na muach wielkich i garbatych niczym wielbdy. Kilka krokw za nimi toczy si powz w otoczeniu s ug jezdnych i pieszych. Gdyby Don Kichot zapyta, dowiedziaby si,e powz nie ma nic wsplnego z zakonnikami, przypadkiem jedynie dopdzi ich w drodze. Pewna dama biskajska udawaa si powozem tym do Sewilli, gdzie m mianowany wanie na wysokie stanowisko do Indii czeka, aby razem z ni wsi na statek. Don Kichot nie zapytajednak, nie dowiedzia si wic tego wszystkiego, z wasnej gowy natomiast wysnu mniemanie, i dama jest ksiniczk, gwatem uprowadzan przez czarownikw, za ktrych to czarownikw wzi Bogu ducha winnych braciszkw. Opini t podzieli si zaraz z Sanczem. Ja tam powiedzia Sanczo nie widz czarownikw, tylko braci benedyktynw oraz jakich podrnych, o ktrych nie wiem, s czy nie s ksicego rodu, ale nawszelki wypadek nie zaczepiabym nikogo, bo moe si to skoczy jeszcze gorzej niz wiatrakami. Ju ci wspominaem odpar Don Kichot e nie znasz si na rycerskich przygodach. Odpuszcz ci i tym razem, nie odstpi jednak od mojej misji. Co oznajmiwszy, zajecha drog zakonnikom, woajc: Porzucie swe zamiary, li czarownicy! Nie pozwol wam na uprowadzanie dostojnych ksiniczek! Wyrzeknijcie si ichdobrowolnie albo walczcie ze mn, synowie piekie! Zakonnicy zatrzymali si i jli tumaczy, kim s, ale Don Kichot nie wierzy im, naturalnie, wierzy bowiem, jak zwykle, swej wyobrani. Spiwszy Rosynanta, runz furi na pierwszego mnicha i pokaleczyby go niechybnie, gdyby ten wczeniej nie spad z mua, jeszcze nie kopi tknity, lecz samym strachem. Nie mniej przer aony drugi zakonnik puci sina swoim mule do ucieczki, Don Kichot za nie ciga go, stwierdzi bowiem, e bitw z synami piekie ma ju wygran. Podszed wic do powozu, ktry zatrzyma si w chwili, kiedy rycerz zajecha by drog benedyktynom, i kaniajc si rzek: Jeli chcesz, pikna ksiniczko, wiedzie,kto ci ocali, nie kryj, e masz przed sob Don Kichota z La Manczy. Za usug, jak ci oddaem, nie dam nic, prcz tego,aby zawrciwszy stana przed obliczem pani mego serca, najpikniejszej Dulcynei z Toboso, i opowiedziaa, com uczyni dla wyzwolenia ciebie od czarownikw. Tymczasem Sanczo Pansa, rwnie stwierdziwszy, i pan jego jest zwycizc, wycign z tego wniosek praktyczny: pospiesznie zsun si z osa, skoczy do lecego na ziemi pierwszego mnicha i zacz go odziera z odziey. Tu zbliyli sipachokowie damy z powozu i zapytali, co by to miao znaczy. Sanczo Pansa chtnie wyjani, e znaczy to up wojenny, ktry susznie mu przysuguje jako giermkowi zwycizcy. Pachokowie, inaczej ni Sanczo, nie mieli za sob nawet elementarnego kursu wykadw o prawie rycerskim, uznali wic jego tumaczenie zakiepskie arty i rzuciwszy si na biedaka spucili mu takie lanie, e ledwie zipa. Skorzysta z tego wystraszony benedyktyn,by podnie si, wle na mua i w lad za swoim towarzyszem pomkn na przeaj polami, byle dalej od niebezpiecznych szalecw, o ktrych aden z mnichw nie przypuszczaby nawet, e w tych czasach mona ich spotka na przeczy Psia apa...Don Kichot, nie zdajc sobie wcale sprawy, jaka krzywda za jego plecami spotyka wiernego, cho moe zbyt niecierpliwego, jeli chodzi o upy wojenne, giermka, z dumnym umiechem czeka na przyrzeczenie ksiniczki, i zawrci do Toboso, by opowiedzie piknej Dulcynei o jego czynie. Ta, ktr bra za ksiniczk, milczaa jednak zakopotana, odpowiedzia mu natomiast jej suga, Bask ogromnego wzrostu: Nie naprzykrzajcie si, panie, bo bd musia zabi was za natrctwo. Gdyby by rycerzem rzek z godnoci Don Kichot zapaciby mi za te sowa, zuchwalcze. Kady Bask, nawet pastuch i ebrak, jest rycerzem, panie. Jeli chcesz si o tym przekona, porzu kopi i chwy za miecz, a stawi ci czoa. Don Kichot usucha wezwania: odrzuci kopi, chwyci za miecz i z impetem zaatakowa Baska, tak i ten ledwie zdyswego miecza doby, drug rk miast tarczy poduszk apic z powozu. Pani, zaskoczona i wystraszona gwatown scen, szeroko otwartymi oczyma przypatrywaa si pierwszemu zderzeniu mieczy. Rozleg si donony szczk, klinga zelizna si po klindze, rycerze jeden na Rosynancie, drugi na mule odskoczyli od siebie i znw naskoczyli, i wtedy Bask nagym ruchem spuci miecz na gow i lewe rami Don Kichota. Niewiele brakowao, a dobiegyby kresu wszelkie przygody i fantazje szalonego rycerza, ale Bg by mu wida askaw miecz Baska zboczy nieco z obranej drogi i zamiast rozpata wp Don Kichota, uci mu jedynie lew stron hemu oraz pancerza, ktry zwali si z wielkim chrzstem na ziemi. Niestety! Nie da si zaprzeczy, e wraz z hemem uci mu rwnie kawaek lewego ucha, co nie jest niczym przyjemnym, ale zawsze lepiej nawet cae ucho postrada ni ycie. Rozwcieczony z powodu rany, a moe bardziej jeszcze z powodu uszkodzonej zbroi, Don Kichot unis si w strzemionachi oburcz zada Baskowi cios mieczem, nie sabszy, zaprawd, od tego, jaki dopiero co spad na jego rami, a przy tym duo celniejszy. Poduszka, ktr Bask zasania si jak tarcz, troch tylko w cios osabia z przecitej wp wyfruno pierze jak stado biaego ptactwa, a w lad za nim chlusn z czujcego si rycerzem sugi strumie krwi purpurowej. Bask zachwia si w siodle, stopy wypady mu ze strzemion, i run z wierzgajcego mua. Don Kichot, te broczcy krwi, zeskoczy z konia i podbieg do lecego. Oszczd go, moci rycerzu, bagam! zawoaa z powozu dama, o ktr poszo. I owszem skoni si Don Kichot dzielny to rycerz i nie dybi na jego ycie, niech jednak przyrzeknie uda si do pani mej, Dulcynei z Toboso, i ugiwszy kolano hod jej zoy pokorny. Dama z powozu popiesznie obiecaa, e taksi stanie. Skoro tak rzek Don Kichot adnej krzywdy wicej mu nie uczyni. egnaj, pani i jeszcze raz si skoni. Tymczasem Sanczo Pansa, odzipnwszy nieco po wasnej bitce, jeeli wypada bitk nazwa sytuacj, w ktrej czowiek nie bije, tylko jest bity, podnis si z ziemi i podszed do Don Kichota, rozdziawiajc usta, jakby mia bardzo wiele do powiedzenia. Okazao si, e mia istotnie, jednak nie na temat swojej krzywdy, w ktrej mu Don Kichot, nie widzc jej, nie popieszy z pomoc, ani na temat swojegoposuszestwa, dla ktrego nie popieszy z pomoc Don Kichotowi, ale na temat obiecanej wyspy, ktrej krlem czy wielkorzdc rad by ju zosta. Trzymajc strzemi dosiadajcemu Rosynanta rycerzowi, Sanczo Pansa mwi: Raczcie mi ju, panie, ofiarowa t wysp, ktr zdobylicie w krwawym pojedynku. Choby i tysic razy bya wiksza od naszej wioski, poradz ni rzdzi nie gorzej od innych. Pewnie, e markotnie mi troch rozstawa si z wami,ale co krlowanie, to krlowanie. Co wygosiwszy, cmokn Don Kichota w okie. Poczekaj, Sanczo powiedzia Don Kichot przygody, ktre przeylimy na przeczy Psia apa, cho wspaniae, nie s jeszcze tymi, z ktrych wychodzi si z wysp do rzdzenia, lecz tymi, z ktrych wychodzi si najwyej z ran do opatrzenialub, nie przymierzajc, z ucitym uchem. Bd cierpliwy, bd jeszcze i tamte, a wwczas bez twoich prb nawet obdarz ci wysp albo caym archipelagiem, Wdziczny Sanczo Pansa raz jeszcze cmokn w okie usadowionego ju w siodle rycerza, po czym dosiad przestpujcego z nogi na nog osioka i znw ruszyli przed siebie. Powiedz, Sanczo podj, trzsc si na kocistym grzbiecie Rosynanta, Don Kichot czy widziae rycerza albo moe czytae o takim, co by wawiej ode mnie naciera na wroga, odwaniej znosi razy, zrczniejje oddawa i umiejtniej wysadza z sioda? Widzie nie widziaem przyzna Sanczo a czyta te nie czytaem, bo czyta ani pisa nie umiem, ale chyba w adnej ksice nie ma o takim rycerzu, ktremu krew z ucha ciurkiem pynie, a on sobie, jakby nigdy nic, jedzie i gada. Moe bycie, wasza krwiopynno, przystanli i dali si opatrzy? Mam w sakwach szarpie i odrobin maci gojcej. Don Kichot zgodzi si, a podczas gdy giermek go opatrywa, mwi: Nie byoby to potrzebne, gdybym mia ze sob cudowny balsam Fierabrasa, wyjedalimy jednak z domu w takim popiechu, em zapomnia go by przyrzdzi. C to za cudowny balsam?? zaciekawisi giermek. Wystarczy par jego kropelek, by uleczy kad ran i nie lka si mierci. Recepta jest mi znana, w wolnej chwili sporzdz go przeto i dam ci na przechowanie. Skoro w jakiej bitwie na przykad rozpataj mi na dwoje, wystarczy eby dokadnie zoy obie powki i da mi wypi yk balsamu, a zrosn si natychmiast i wstanzdrowy jak rydz. To to lepsze od wyspy! zawoa wstrznity Sanczo Pansa. Zrzekam si wszystkich krlestw za recept na cudownybalsam, ktrego uncj, myl, sprzeda si nie taniej jak za dwa reale, co przy dobrych obrotach pozwoli zbi majtek rychlej ni na handlu woami. Nauczcie mnie, wasza uczono, czym prdzej sporzdzania balsamu! Nie, Sanczo pokrci gow Don Kichot za balsam ten nie wolno pobiera pienidzy,bo straciby on ca sw moc cudown. Tajemnic jego mog ci zwierzy we waciwej chwili... E, jak tak, to szkoda ni zaprzta gowpowiedzia zniechcony Sanczo. Poczekam na wysp. Pki tak rozprawiali, zapad wieczr i bdny rycerz z giermkiem zgodnie tym razem poczuli gd. Sanczo wycign z sakwy resztki chleba, sera i cebuli, zaznaczajc, i nie jest to jedzenie godne rycerza, na co Don Kichot odpar, e bdnirycerze mog wcale nie je, choby i miesic, a jeli jedz, to nie s nazbyt wybredni: wystarcz im znalezione w lesie korzonki. Tumaczc to, z apetytem zajadachleb, ser i cebul. Posiliwszy si, znowu dosiedli swych wierzchowcw i popdzili, by znale jakowy nocleg nim zupena noc si rozpostrze. Rozdzia jedenasty, w ktrym mowa jest midzy innymi o potdze mioci Nocleg znaleli w grach u koziarzy: ci nie tylko przyjli ich do swych ubogich szaasw, ale zaprosili na wieczerz przy ognisku, co take byo przyjemne, bo tamteresztki chleba, sera i cebuli nie nasyciy, prawd mwic, ani giermka, ani rycerza. Rozesawszy na ziemi skr owcz, koziarze zdjli z ognia kocioek, w ktrym gotowao si kozie miso, przycignli dwa bukaki z winem, rozsypali na skrze garjadalnych odzi. Dla rycerza przygotowalisiedzenie z wywrconego koryta, sami rozsiedli si na goej ziemi. Sanczo Pansa stan za swoim panem, by mu usugiwa, ale Don Kichot posadzi go zaraz przy sobie, mwic, e bdne rycerstwo, jak mio, rwna wszystkich ludzi. Koziarze nie wszystko pojmowali z dugich peror Donkichotowych, a musicie wiedzie, e nasz rycerz przemawia duej i kwieciciej, nili tu przytaczam, nie poprzesta na przykad na zauwaeniu, e mio rwna wszystkich ludzi, lecz z zamierzchej pamici ludzkoci obraz WiekuZotego przywoa, kiedy to posplnie wadajc ofiarowanymi im przez przyrod darami i nie znajc sowa moje czy twoje , ludzie w ogle nie nauczyli si jeszcze nierwnoci, krzywdzicielskich przewag i niesprawiedliwych podziaw. Mwi duo wicej, a tym, co prostaczkowie koziarze uchwycili z jego mwienia, byo wanie sowo mio , przez co potwierdzony zosta skdind pogld, i rwna ona osoby wszelkiego stanu. Kiedy urwa przeto, jeden z modych koziarzy zapiewa mu w odpowiedzi romanc o swojej mioci do zalotnej Eulalii, koczc si sowami: Eulalio, bardzo prosz, M maonk zechciej zosta, Bo jak nie to habit wo, Zakonnika wezm posta. Po wysuchaniu pieni mieli ju si uoy do snu, kiedy nadszed inny mody koziarz,nieobecny przedtem, bo przez starszych wysany na wie po ywno, i nadchodzc w wielkim przejciu zawoa: Wiecie, co si stao? Skd mamy wiedzie?? Student Grisostomo odebra sobie ycie z mioci do tej okrutnicy Marceli, a pogrzeba si kaza u rda, gdzie zobaczy j by po raz pierwszy. We wsi wielkie poruszenie, bo przyjaciele Grisostoma chc dokadnie speni jego ostatni wol, a ksia si sprzeciwiaj. Podnieceni koziarze zagadali jeden przez drugiego, e pjd na pogrzeb Grisostoma, jednego tylko spord siebie zostawiajc, by kz pilnowa. Don Kichot poprosi, by zechciano mu opowiedzie o samobjcy Grisostomie tudzie winowajczyni jego niechrzecijaskiego postpku, Marceli. Prob rycerza speniono bez ocigania, oto wic co usysza. Modzieniec i dziewczyna byli dziemi bogatych rolnikw z tej okolicy. Grisostomo studiowa na uniwersytecie w Salamance i wrci stamtd bardzo uczony, znajcy si zwaszcza na ruchu gwiazd w niebie oraz zamieniach soca i ksiyca, ponadto zaumiejcy ukada wiersze. Niebawem odumar go ojciec i Grisostomo odziedziczy po nim znaczny majtek, ruchomy i nieruchomy, rogaty i nierogaty, brzczcy i szeleszczcy. Jakie byo zdziwienie bliszych i dalszych ssiadw, gdy zamiast wie ycie zgodne ze swym stanem posiadania, Grisostomo w stroju pasterskim z kosturem i w serdaku, zaczsi ugania po grach, i to samo czynili innijego przyjaciele-studenci. Ale zanim oni wpadli na taki pomys, pasterk zostaa przepikna i majtniejsza jeszcze Marcela, osierocona przez oboje rodzicw i wychowujca si pod opiek wuja, ksidza prebendariusza. Starajcy si oblegali Marcel od najwczeniejszych lat, ale ona adnego nie chciaa, a wuj nie przymusza jej do zampjcia. Nie poprzestawszy wszake na swobodzie, jak cieszya si wa nie zmruy, jeli nie spenisz, co 48jx}jӺA48j4jA4 }x} j@jj{AAPc Pc !6' "# c #1x _ domu, pewnego dnia, jak si rzeko, zostaa pasterk, za wasn trzod chodzc, i ani wuj, ani ktokolwiek inny nie potrafi wybi jej tego z gowy. Uroda Marceli janiaa tymczasem coraz jaskrawiej, widoczniejsza za bya na polanach i grskich ciekach bardziej jeszcze ni w domowym zaciszu. Pocignli wic za Marcel w gry, stroje pasterskie przywdziawszy, liczni zakochani modziecy, ze szlachty i wieniakw po rwni. Ale ona, grzeczna i przyjazna dla wszystkich, nie stronic od rozmw i towarzystwa gadkich i edukowanych pasterzy, o adnym zakochaniu nie chciaa sucha i adnemu ze swych wielbicieli, z ktrych najarliwszym i najwytrwalszym by Grisostomo, nie robia nadziei. Rycho zaczy doliny i wwozy rozbrzmiewa skargami i wyrzutami odtrconych kochankw, najczciej sowem okrutnica , zwielokrotnionym przez echo: ok-rut-ni-caaaaaa! . Na korze drzew, na omszaych kamieniach pojawiy si wyrnite napisy tej samej treci. Ale nic nie zdoao skruszy piknej Marceli zawsze wolnej i niefrasobliwej, z obojtnym umiechem obserwujcej wzdychania i zabiegi modziecw. I oto stao si nieszczcie Grisostomo wasnrk mier sobie zada z mioci. Moe teraz drgnie serce piknej okrutnicy, lecz dla Grisostoma za pno... Don Kichot podzikowa koziarzom za tak wzruszajc opowie, ktra prawdziwie go zaja. Sancza Pansy nie zaja w tym stopniu i zachrapa, bodaj e nie doczekawszy jej koca. Don Kichot alici niezasn tej nocy wcale, rozmylajc o wszystkim, co usysza i co zobaczy jutro,gdy, jak postanowi, uda si z koziarzami na pogrzeb nieszczsnego Grisostoma. Mio studenta pasterza do okrutnicy Marceli przywioda mu te na myl wasn mio do Dulcynei z Toboso, chocia ta dama, jak by przewiadczony, nie odtrcaa go i wdzicznie przyjmowaa jego namitne hody. Korzystajc z twardego snu Sancza Pansy i niemych rozmyla Don Kichota, pozwlmy te sobie na odrobin zastanowienia nad tym, czego dowiedzielimy si w tym rozdziale. Don Kichota nie przypadkiem chyba tak zajy perypetie modziecw i dziewczt hasajcych po grach w pasterskich strojach musia poczu, e smu nadspodziewanie bliscy blisi od siostrzenicy, gospodyni, proboszcza, balwierza i wszystkich innych ludzi spotkanych dotd. Czy nie odrzucili, jak on, powszednioci wyrachowanej, eby pj za porywem serca i fantazji, za pomysem nierozsdnym moe, ale szlachetnym, za marzeniem nie godzcym si ze szpetot wiata, ktry zrodzi ich i wychowa? Miast ciua i powiksza majtek, woleli obcowa z yw przyrod, miast pyszni si atasami i koronkami przywdzia prosty serdak i kostur wzi w rk, miastoszukiwa, skpi, zabiega, knu, pochlebia, zazdroci chodzi za owcamipo grach, pi ze rda, zachwyca si tym co pikne, miowa. Oczywicie, by to inny idea ni ten, ktryprzywieca Don Kichotowi ale czy tak bardzo odlege sobie byy obydwa czy nie czyo ich podobne niepojednanie z bezsensem wiata (przez tak zwanych rozsdnych ludzi uznanym za sens), z niewol i zem uznanym za konieczno, z szarzyzn i jednostajnoci uznan za doskona harmoni? Jeszcze nieraz w dziejach pojawi si pokolenia takich modych ludzi, zbuntowanych przeciw zgiekowi swojej epoki i uciekajcych do natury, do prawdy uczu, do potgi namitnoci, niekiedy za, niestety, take do samobjczej mierci... Nie picie, panie? zapyta pgosem jeden z gocinnych koziarzy. Ju dnieje, czas wyrusza, jeli chcecie zdy na pogrzeb Grisostoma. Rzeczywicie, ruszyli zaraz, o porannym chodzie, gdy za dotarli do podna pewnej gry z bijcym rdem, i Don Kichot domyli si, e to tutaj, co starszy koziarz potwierdzi skinieniem gowy, niemiosierne poudnie dgao ju ich ostrzami swoich promieni. ciekami grskimi z rnych stron schodzili si do tego miejsca pasterze, wszyscy w czarnych kouchach i z cyprysowymi wiecami na gowach. Szeciu pasterzy dwigao otwart trumn, ca w wieychgazkach i kwieciu. Postawiwszy j pod ska, zaczli ostrymi czekanami dry grb dla przyjaciela. Don Kichot ze wspczuciem i smutkiem wpatrywa si w mode i pikne, cho ju zesztywniae, rysy zmarego. Jeden z pasterzy, ktremu wszyscy inni byli posuszni, zwrci si do Don Kichota: Ciao to, panie, na ktre wspczujcym okiem spogldasz, opuszczone zostao przez dusz rzadkiej szlachetnoci. Niestety! Przymioty jego, ktre dugo mgbym wylicza, nie doczekay si na tym wiecie nagrody, przeciwnie. Kocha, lecz nie pokochano go, baga, lecz nie zosta wysuchany, cierpia, lecz nie wzbudzi litoci. Sam sobie mier zada, lecz winowajczyni mierci jest niewdzicznica, ktr uniemiertelni pragn w swych wierszach... W chwili gdy to mwi, oczy ktrego z pasterzy, za nim drugiego, a wnet oczy wszystkich obecnych skieroway si w gr. Tam na wierzchoku skay, pod ktr kopano grb, staa dziewczyna tak wielkiej urody, e ci, ktrzy ujrzeli j po raz pierwszy zamarli z wraenia, ci, ktrzy widywali j byli przedtem czerwienili si ibledli na przemian, a niektrzy wygldali, jakby zakrcio im si w gowie i z trudemtrzymali si na nogach. Bya to, naturalnie, pikna Marcela. Przyjaciel zmarego, ochonwszy po nagym ciosie, jaki zadaa mu jej uroda, zawoa z oburzeniem: Mao ci tego, co uczynia, okrutna? Przychodzisz chepi si swoim czynem, triumfowa nad sw ofiar, patrze, jak wobecnoci twojej z powrotem krwawi zacznie jego zastyga ju rana? Mw, potworze, po co przychodzisz? Nie po to przychodz, co podejrzewasz agodnym i smutnym, ale pewnym i do dononym, niezwykle przy tym melodyjnym gosem zaprzeczya Marcela. Chc broniwasnej sprawy i wszystkim, ktrzy oskaraj mnie o mier Grisostoma, wytumaczy, jak bardzo nie maj racji. Czy zechcecie mnie wysucha? Sprawiedliwo wymaga, by ci wysucha, pikna pasterko wykrzykn Don Kichot a kto zechce temu przeszkodzi, e mn bdzie mia do czynienia! Dzikuj. Suchajcie wic: bez mojej zasugi ani winy niebo uczynio mnie pikn.Ta moja uroda znw bez woli mojej, yczenia czy najtajniejszej chci jak twierdzicie, kae mnie kocha. Za to domagacie si wzajem mojej mioci, ale jakim prawem? Jeeli kada mio ma by odwzajemniona mioci, a pokocha mnie stu, mam te stu pokocha? Mio sdz wolna jest i nieprzymuszona, dlaczeg wic mam zniewala si do mioci w odpowiedzi na to, e kto mnie o mioci prawi? Gdybym bya brzydka, czy poczytalibycie mi za win, e mnie nie kochacie? Jak mog zasugiwa na potpienie za to, e jestem pikn? Chc by woln i po to wybraam ycie w tym pustkowiu: tylko do gr, drzew i strumieni pragn nalee i kt moe zarzdzi, ema by inaczej ? Jak kademu z was, nie daam adnej nadziei take Grisostomowi czy to nie byo uczciwe? Gdybym go bya utrzymywaa w zudzeniu, kamaabym; gdybym, nie kochajc, ulega baganiom jego mioci, fasz mj byby jeszcze dotkliwszy. Nie daam mu nadziei upierasi, by trwa przy niej; nie kochaam go i nie nienawidziam, lecz yczyam mu dobrze a przecie wpad w rozpacz. Winabya w nim, a nie we mnie. Los Grisostoma niech przestrog bdzie dla innych. Kto mniema za okrutn niech nie przysparza sobiecierpie, kochajc mnie, kto nazywa niewdzicznic niech mi nie suy, gdy wie, e nie otrzyma zapaty, kto sdzi, em zwodnica niech nie lgnie do mnie. Wiedzcie raz na zawsze, e nikogo nie wabi, nikomu nie obiecuj, nikim wada nie pragn i niczyjej te nie poddam si wiadzy. Po to jestem tu, by by woln; jeeli wy, tu gdzie jestem, nie potraficie zachowa wolnoci odejdcie, by jej szuka gdzie indziej. To rzekszy, nie czekajc na odpowied, Marcela odwrcia si i znikna w zarolach nad skaami, pozostawiajc obecnych w podziwie nie tylko dla urody swej, lecz i dla rozumnej wymowy. Ktrzyzakochani pasterze, mimo ostrzeenia, chcieli biec za ni, ale Don Kichot, kadc do na rkojeci miecza, uprzedzi: Kto chce przeladowa pikn Marcel, najpierw ze mn bdzie mia spraw. Dowioda wszak, i winy w niej nie ma, oznajmia te wyranie, i nie zamierza ulec czyjejkolwiek mioci, nie kochajc sama i pragnc woln pozosta. Dlatego niech nie bdzie wicej nkana, lecz odwrotnie chwalona i szanowana przez wszystkich. Grisostomo za nieszczsny niech spoczywa w spokoju. Usuchawszy perswazji Don Kichota, pasterze poniechali pocigu. Ciao Grisostoma zoono w grobie, wydronym w skalistej ziemi, i przywalono ogromnym gazem, a nastpnie przysypano kwiatami i zielonymi gazkami. Wszyscy po kolei egnali si z Don Kichotem, a on wyraa imwspczucie z powodu mierci przyjaciela iprzyrzeka, e nie zapomni caej wzruszajcej historii, ktrej zakoczenia by wiadkiem. Wreszcie, gdy wszyscy rozjechali si w rne strony, rycerz z giermkiem te ruszyli jedn ze cieek, prowadzcych dalej przez gry. Rozdzia dwunasty, w ktrym z winy Rosynanta le si dzieje Don Kichotowi, ale wstawiennictwo autora sprawia, e nie dzieje mu si jeszcze gorzej Z ulg pisaem jedenasty rozdzia niezwykych przygd Don Kichota i Sancza Pansy. Przynajmniej raz nie potraktowano bdnego rycerza brutalnie i szyderczo, lecz okazano mu szacunek, gocinnie zaproszono do ogniska, podzielono si straw, odsonite wreszcie przed nim fragment ycia, kierujcego si jak jego wasne nie chciwoci i dz wadzy, lecz szlachetnym marzeniem i bezinteresownym uczuciem. Dlatego, mimo e w rozdziale tym rwnie nie zabrako penych napicia wydarze i nawet dramatycznej mierci z mioci, w przygodach Don Kichota stanowi on momentwytchnienia i ulgi, i kto wie, moe zebrania si przed tym, co czekao go dalej. Dalej, a waciwie ju cakiem blisko, czekay go, niestety, kolejne cigi. Tym razem cign je na rycerza, jego giermka oraz najpierw siebie samego, nie kto inny, tylko najwspanialszy z rumakw, Rosynant. Poegnawszy zacnych koziarzy i pozostaych uczestnikw pogrzebu nieszczliwego Grisostoma, Don Kichot i Sanczo Pansa, obaj na swych wierzchowcach, jedn ze stojcych do wyboru cieek zagbili si w gry. Przebyli gsty las i znaleli si na bujnej, zielonej ce, przedzielonej oywczym szmerem strumienia. Czysto wody i soczysto trawy zncia ich do popasu, zwaszcza e siarczysto poudniowych promieni mocno ju dokuczaa. Puciwszy wolno konia i osa, by poszczypay sobie do syta trawy, wdrownicy nasi te signli do sakiew, w ktrych niedawno przewitywao ju byo dno, dziki koziarzom jednak pojawi si zdyy nowe zapasy. Nikomu nie przyszo na myl, e Rosynantazdaoby si spta, jak dotd bowiem trudno byo poczciwca podejrzewa o kopotliwy dla innych temperament. Ale widocznie by to ten wanie szczeglny dzie, w ktrym co zagrao w koskiej szerokiej duszy, moe te zbyt pontne byo stadko pascych si nie opodal klaczy galicjaskich, by rumak powcign zdoa namitno, do e ledwie je zwszy, a bez opamitania rzuci si do wymienionych klaczy, przymilnym reniem zapraszajc je do wsplnego baraszkowania. Niestety! Im nic wida nie grao tego dnia w duszy, chciay pa si w spokoju i nieprzychylno wzbudza, kto zakca w spokj, moliwe te, cho przykre, e Rosynant nie wydawa im si atrakcyjnym kawalerem do zabaw, w kadym razie przyjcie zgotoway mu wojownicze zbami i kopytami i biedakowi pozostawao tylko si wycofa, zaosnym na odmian reniem. Ale wycofa si z honorem te mu nie dano. Stadko naleao do poganiaczy koni i muw, wielkich prostakw, z miejscowoci Yanguas ci, kiedy ujrzeli niefortunne amory Rosynanta, nie baczc na to, e klacze same odpary, i jeszcze jak, niemiesobie umizgi, nadbiegli z kijami i nue mci chude boki rycerskiego rumaka. Upad wnet, lecz to take nie powstrzymao ich skatych kijw, i sami zasapani, grzmocili ledwie ywego ju konia, przygadujc: eby ci si odechciao na przyszo, pokrako! eby we bie ci nie postao, maszkaro! eby nigdy nie prbowa, kociotrupie jeden! Ujrzawszy, co si dzieje, Don Kichot odezwa si do giermka: To hoota, mj Sanczo, moesz mi wic miao pomc w ukaraniu ich za krzywd Rosynanta. Jake ich ukara powtpiewajco odpar Sanczo Pansa kiedy naliczyem z gr dwudziestu, a nas nie wiem czy dwchsi doliczy, prawd powiedziawszy. Mnie moesz liczy za stu wyjani Don Kichot i dobywszy miecza rzuci si na haastr, zadajc pierwszemu z brzega poganiaczowi taki cios, e przeciwszy skrzany kaftan zrani go gboko i uczyni niezdolnym do dalszych zmaga. Atak ten oszoomi na chwil rwnie towarzyszy rannego, ale pozostawao ich przecie nadal z gr dwudziestu, uzbrojonych w skate kije, przeciw sobie za mieli nie wiadomo czy dwch, moe tylko, jak skromnie uwaa Sanczo Pansa, ptorej ma, eby za liczy Don Kichota za stu, zanadto byli niewyksztaceni. Skoro tedy zdali sobie spraw z takiego stosunku si a nastpio to prawie natychmiast po pierwszym oszoamiajcym ciosie Don Kichota unieli w gr kije i miarowo zaczli spuszcza je na rycerza i giermka. Pokrzykiwali przy tym: Porachujemy chudzielcowi koci!! I tuciochowi take nie przepucimy! Kup, przyjaciele, kup! Po naszej mcce matki rodzone ich nie poznaj!! Sanczo Pansa run na ziemi i potoczy siw bok, ku strumieniowi, co ocalio go od dalszych ciosw, chocia tych poprzednich te wystarczyo. Powalili i Don Kichota lea w miejscu, w ktrym pad i z niestygncym zapaem tukli powalonego kijami. Znad kbowiska ramion, kijw, gw unosiy si tylko ochrype gosy: Wal go! O tak! Jeszcze zipie! Wykocz go! Czekaj, ja mu doo! Doprawi! Dosol! Dobra! Czy nie sdzicie, mili czytelnicy, e w tym miejscu winien znowu rozlec si gos autora, powcigajcy okrutnikw? Zaprawd, jeli mistrz Cervantes zaniedba interwencji, ja, ktry po wiekach opowiadam t histori na nowo, sam wkrocz, bo inaczej... Mniejsza o to zreszt, kto to uczyni, wystarczy, e ten gos si rozlega: Do!! Do, powiadam! Rozstpcie si! I najgrubszy z poganiaczy nieruchomieje z kijem w rku i sapic jeszcze z wysiku mwi: Bybym gupca zatuk, gdyby tamten mi nie przeszkodzi. Czy on ma do tego prawo?? marszczy si drugi, ciko opuszczajc kij na ziemie. Kime jeste, gosie, i tak miao sobie poczynasz ? pyta trzeci ze zoci. Ale wszyscy, ilu ich jest dwudziestu z gr zaprzestali ju, acz niechtnie, swojej niecnej zabawy. A kim wy jestecie, ktrzy chcecie zgadzi Don Kichota? zapytuje gos, rzdzcy t opowieci. I poganiacze odpowiadaj mdrzej, ni jeszcze przed chwil wydawaoby im si, e potrafi wykrztusi: Jestemy tym mwi pierwszy o czymwiadczy twj wzrok, such i powonienie. Tym, co ma krzepkie pici i kije dodaje drugi. Czemu burczy w brzuchu, brzczy w trzosie i kurzy si ze ba uzupenia trzeci. Co dosiada muw i koni podejmuje pierwszy. Pachnie potem, czosnkiem i winem chepi si drugi. Jestecie zatem sam rzeczywistoci mwi w zamyleniu autor. Ktra daje nauczk obkanej fantazji wpada mu w sowo trzeci poganiacz. Zaprawd powiada autor uznaj rzeczywisto i su jej pilnie, ale nie a tak admiruj, bym pozwoli jej na zgadzenie szalonego rycerza. Prawem przeto, ktre mi przysuguje, raz jeszcze ocalam Don Kichota z opresji. Poganiacze z Yanguas ju si nie spieraj. Zrozumieli wida, i rzeczywisto, cho potna, musi ustpi pola wspczujcej i miujcej wyobrani autorskiej. W popiechu, milczc ponuro, objuczaj swe klacze i ruszaj przed siebie, pozostawiajc Don Kichota, Sancza Pans i Rosynanta na pobojowisku, w pogniecionej trawie nad szemrzcym strumieniem. Wszyscy trzej le i nie mog si podnie. Tylko osioek Sancza, ktry nie y, jeli nie spenisz, co 48jx}jӺA48j4jA4 }x} j@jj{AA$`n %]c&+y''2c("/c)20*8.uczestniczy w bitwie z mieszkacami Yanguas, spokojnie drepce i poszczypuje traw o kilka krokw dalej. Rozdzia trzynasty, w ktrym rycerzowi oraz giermkowi bardzo by si przyda cudowny balsam Fierabrasa Oj jkn Sanczo Pansa, ocknwszy si po niejakim czasie i z trudem podnoszc gow oj, ojoj, ojojoj, ojojojoj, wasza litociwo! Czy chcesz czego, mj poczciwy Sanczo?rwnie zbolaym gosem, ale starajc si nie wyda jku, zapyta lecy obok Don Kichot, przy czym nie zada sobie trudu podniesienia gowy. Chciabym, jeli aska, tego balsamu, co pan wspomina, bo myl, e skoro jest on skuteczny na rozpatanie wp, to na takie obicie, po ktrym czuj si poamany na dwadziecia czci, te byby niezgorszy. Zaiste, gdybym mia go tutaj, nic wicej nie byoby nam potrzebne westchn Don Kichot. Ale sowo bdnego rycerza, i nim dwa dni min, zdobd cudowny balsam Fierabrasa dla siebie i ciebie! A ile dni minie zainteresowa si SanczoPansa nim bdziemy mogli poruszy rk i nog? Tego nie da si tak dokadnie okreli. Ale powiem ci za to, mj Sanczo, co wanego wynika z naszej przygody. Ot bd popeniem wdajc si z tymi nieokrzesacami i przysigam, e na przyszo przeciw takiej hoocie nie dobd miecza. Jeeli wic kiedy spostrzeesz, e podobne taaajstwo zniewaa nas, sam stawaj do walki, by ich poskromi. Ja ze swej strony, jeeli sprawa bdzie z rycerzami, poka, jak nieraz ju pokazaem i co sam widziae, co moje rami i miecz potrafi. To ju jak pan uwaa powiedzia Sanczo ale ja postanowiem odtd wybacza wszelkie zniewagi i krzywdy, i rki nie podnosi ani na rycerza, ani na prostaka, i moe jako tutaj wyjd na swoje, a na tamtym wiecie Pan Bg moim krzywdzicielom odpaci. Zdumiewasz mnie, czowieku! wykrzykn Don Kichot silniejszym ni przedtem gosem, a siy tej dodao mu zgorszenie pacyfistyczn postaw giermka. A jeli podaruj ci wysp, jak obiecaem, i zostaniesz jej wadc, take chcesz wybacza wszystkim, ktrzy godzi bd wtw wadz? Bdzie ich wszak co niemiara: spiskowcw szykujcych przewrt, wichrzycieli narzekajcych na ad, jaki zaprowadzisz, dowcipnisiw szydzcych z twej postaci i manier, e nie wspomn ju o szpiegach pastw ociennych i dywersantach zatruwajcych studnie. Wadca, mj drogi, musi mie wol walki i zemsty na wrogach, gdy w przeciwnym razie postrada wszystko, czym wada. Teraz mam wol podniesienia si z ziemi wymijajco odpar Sanczo Pansa bo obawiam si, e nic tu dobrego nie wyleymy. Gdyby i pan sprbowa si podnie, moe razem dwignlibymy takeRosynanta, cho wcale na to nie zasuy jako ten, od ktrego si zacz cay ten kopot. I kto by si by po nim spodziewa takich awantur? Awantury takie czy owakie nieodczne sod rycerskiego rzemiosa i nie godzi si towarzyszowi wyprawy, choby i czworonogowi, wymawia, e jest ich przyczyn skarci maodusznego giermka Don Kichot. Na temat owakich nie mam zdania, ale jeli o takie chodzi, ciekaw jestem, czy si czsto zdarzaj mrukn Sanczo. Bo po dwch gradobiciach nie jestem pewien, czy potrafimy wytrzyma trzecie... Tak rozmawiajc, czynili mudny wysiek podniesienia si z ziemi, ktry to wysiek zdobi oblicza ich tysicem wykrzywie i zmarszcze i, zanim doprowadzi do podanego skutku, uksztatowa mnstwo pz i figur porednich midzy leeniem a staniem, czasem wielce skomplikowanych, ktre nie w kadym cyrku da si obejrze. Bo musisz wiedzie, mj Sanczo tumaczy, stojc na czworakach Don Kichot i ywot bdnych rycerzy peen jest zaskocze i przemian. Dzi to, co nazywasz gradobiciem, jutro korona cesarska. Dzi kije prostakw, jutro wstka z rk piknej damy. W takim razie niech ju bdzie jutro orzek Sanczo Pansa, opierajc si na lewym okciu i usiujc zgi w kolanie praw nog. Z okazji korony zapomnimy moe o kijach. Nie mwiem o jutrze dosownie, tylko przykadowo wyjani Don Kichot. Czyli e jutro znw powiecie, wasza niechybno, i kalendarz wskazuje dzi westchn Sanczo Pansa. I bdzie to prawd. Ale nie martw si, przyjacielu. Kade wspomnienie zatrze czas, kad bole ukoi zgon. To prawdziwa pociecha pokiwa gow stojcy ju na obu kolanach Sanczo Pansa. Rozmawiali tak jeszcze czas jaki, bo musieli sobie urozmaici mudne wstawanie z pobojowiska. Don Kichot przytacza rneprzykady dobrych i zych losw rycerskich, a Sanczo Pansa kady przykadlokowa, jak umia, w swej okrgej gowie, by go w odpowiedniej chwili stamtd wycign. Kiedy ju ostatecznie wstali, podnieli te Rosynanta, ktry, gdyby wada mow czowiecz, na pewno take nie poprzestaby na jkach i skargach, lecz niejedno dorzuciby do ich rozwaa. Cho stojcy ju na czterech nogach, nie by jednak zdolny do dwignicia swojego pana, podobnie jak w do tego, by dosi konia. Sanczo Pansa przerzuci tedy mozolnie Don Kichota przez oli grzbiet, Rosynanta podwiza do olegoogona, sam za uj za uzd i pokutyka, sykajc z blu, w stron krlewskiego gocica. Rozdzia czternasty, w ktrym okazuje si,i nie ma dla Don Kichota bezpiecznego zajazdu Gocicem tym, zostawiwszy za sob gry,posuwali si czas jaki, a dotarli do gospody, ktr przerzucony przez oli grzbiet Don Kichot wzi za... no za co? znacie ju na tyle naszego rycerza, by wykrzykn chrem i nie omyli si przy tym wcale, i Don Kichot wzi gospod za zamek. Obaj potuczecy stoczyli z tej okazji madyskusj, bo Sanczo Pansa, jego te przecie znacie, w aden sposb nie chcia si zgodzi, e to zamek, twierdzc z uporem, e skd, zwyczajna gospoda. Ale wkocu, zostawszy kady przy swoim, zdecydowali si wkroczy w obrb zamku gospody, cokolwiek to bowiem byo, miao dach, ciany, ogie na palenisku, oby dla czworonogw i zapewne lea, w ktrych rycerz i giermek mogli si spodziewa wytchnienia dla swoich zbolaych koci. Gospodarz i gospodyni, na widok Don Kichota, przerzuconego jak worek zboa przez grzbiet osa, zaczli si ze wspczuciem dopytywa, jaka to za przygoda spotkaa przybysza. Zanim otworzy usta, Sanczo szybko odpowiedzia, e nic szczeglnego, po prostu upadek ze skay, ale ciepe okady niechybnie dobrze by bokom jego pana zrobiy. Litociwa karczmarka wawo zabraa si do dziea, przywoawszy sobie do pomocy crk, modziutk i do urodziw, oraz suc imieniem Maritornes, te mod, ale tak szpetn, e a nie chce si szpetotyjej opisywa, tym bardziej e ani oczy zerkajce w dwie rne strony, ani paska twarz o wklnitym nosie, ani karowato, ani dugie do ziemi rce, ani inne podobne szczegy jej powierzchownoci nie pozbawiay dziewczyny wielkiego powodzenia u zatrzymujcych si w gospodzie podrnych, a tym bardziej nie powcigayjej samej przed darzeniem owych podrnych wszelakimi wzgldami. Wszystkie trzy niewiasty zajy si tedy Don Kichotem, szykujc mu, po pierwsze, oe, nastpnie za okadajc potuczone miejsca, to znaczy praktycznie cae ciao, mokrymi szmatami i plastrami. Wyglda to raczej na skutki uderze ni upadku zauwaya gospodyni, przypatrujc si obraeniom rycerza. To dlatego wyjani Sanczo Pansa e skaa, o ktrej mwiem, wiele miaa ostrych kantw i iglic, pozostawiajcych tego rodzaju lady. Ale, ale, jakby wam par przyzwoitych szmatek zostao, to i janie wzgardzibym moe okadem. Wic i wy, panie, spadlicie ze skay? zdumiaa si gospodyni. Ja nie zaprzeczy Sanczo ale jako wiernego giermka zawsze mnie boli, ilekromj pan, bdny rycerz, ucierpi na ciele. C to jest bdny rycerz?? zapytaa crka gospodyni. Naprawd nie syszaa, panienko, o bdnych rycerzach? Jak by ci tu wyjani?Rycerz bdny to w jednej osobie ten, ktry dostaje kije i ktry bierze koron, comwi koron! Dwie, trzy, cztery korony,eby i giermkowi swojemu rozda. Da ci ju, panie, jak? Jutro powiedzia Sanczo. Za krtko jeszcze jedzimy po wiecie, eby dzi nas spotkaa nagroda, ale jutro z pewnoci jejdoczekamy. Tu Don Kichot, nie biorcy dotd udziau w rozmowie, uzna za waciwe osobiste do niej wkroczenie. Wierzajcie mi, szlachetna pani rzek, chwytajc karczmark za rk i i was nie ominie wdziczno za gocin w tym zamku i za czuo, z jak opatrzyycie moje rany. Gdyby za nie to, e z wyroku niebios na wieki niewolnikiem jestem innej najcudowniejszej istoty, nie pozostabym te obojtny na niezwyky urok wasz, o pani, tudzie tych askawych panienek. Wszystkie trzy niewiasty bardzo si zmieszay, bo cho przemowa bdnego rycerza wydaa im si jakby wygoszona wobcym i niezrozumiaym jzyku, tyle przecie si domyliy, e zawiera ona komplementy, jakich nigdy od nikogo nie syszay pod wasnym ani czyimkolwiek adresem. Zdumione, pochlebione i zawstydzone, rozpierzchy si przeto, i jedynie Maritornes naprdce opatrzya jeszcze Sancza, poturbowanego przecie nie mniej od Don Kichota. Don Kichot i Sanczo Pansa zostali w komnacie sypialnej, a dokadniej mwic na strychu, z ktrego przez dziuraw strzech mogli przyglda si mrugajcym gwiazdom. To, co przedtem nazwane zostao oem Don Kichota, byo waciwiedech na nierwnych kozach, przykryt podart i brudn derk. Sanczo lea na macie trzcinowej w gbi pomieszczenia, jeszcze gbiej za, na stosunkowo najwygodniejszym legowisku, bo zoonym z wypchanych juk, jakie sam zdj ze swych muw, spoczywa pewien zamony mulnik. Nie byli to wszyscy aktualni lokatorzy zajazdu, ale wszyscy nocujcy nastrychu, a na dole, oprcz staych mieszkacw, przebywa akurat go szczeglnie szanowany, nie dla kiesy, lecz dla strachu, jaki budzi, by to bowiem ucznik z Santa Hermandad, czyli witego Bractwa, ktr to nazw nosia jedna z paru gronych policji, strzegcych w owychczasach porzdku w Hiszpanii. Wspominam otym uczniku nie bez kozery, bo i on odegratu niebawem sw rol, ale na razie wrmydo trzech, w tym dwu potuczonych, mczyzn picych na strychu. Z tych, prawd mwic, nie spa jeszcze aden: Sanczo, bo go bolay boki, Don Kichot, poniewa i jego wszystko bolao, a ponadtodlatego, e uroi sobie romans z przepikncrk pana tego zamku, nieprzytomnie rozkochan w nim, Don Kichocie, i majc zamiar zoy mu po nocy wizyt, co wprawiao rycerza w rozterk, chcia bowiem pozosta wierny damie swego serca, Dulcynei z Toboso, a zarazem pokusawydawaa mu si ogromna, wreszcie mulnikna trzecim legowisku nie spa, gdy z wieczora umwi si ze szpetn Maritornes, i ta faktycznie odwiedzi go pod oson mrokw, czeka przeto, by spenia sw obietnic. Tak leeli wszyscy trzej bez ruchu i dwiku, a szelest jaki i skrzypienie podogi dao im zna, e kto wszed do sypialni. Bya to Maritornes, bosa, w nocnej koszuli i czepku, stpajca na palcach, by nie obudzi postronnych i dotrze, jak przyrzeka, przyrzecze za zwyka dotrzymywa, do stsknionego mulnika. Zmylona ciemnociami, nie zdoaa jednak wymin lea Don Kichota i trafia prosto w jego wycignite ramiona. O pani szepta wzruszony Don Kichot, przycigajc Maritornes i sadzajc j obok siebie na twardym i krzywym wyrku wielk jest twoja askawo dla skromnego rycerza i nie mniejsz wdziczno moja, tudzie zachwycenie twoj olniewajc urod. Nie moe ci jednak pozosta tajnym, i wierno lubowaem niezrwnanej Dulcynei z Toboso, jakkolwiek przeto mio twoja i we mnie najywsze budzi pomienie, odwzajemni jej nie mam prawa. Tak odmawiajc pannie wzajemnoci, nie wypuszcza jej jednak, mimo e wyrywaa mu si w milczeniu, przestraszona i rozzoszczona t niespodziewan napaci. Sanczo zdy tymczasem zasn, mimo bolcych bokw, mulnik jednake czuwa i sysza zarwno przemow Don Kichota, jak szamotanie si Maritornes. Z przemowynie poj ani swka, caa sytuacja bya mu wszelako wyranie nie w smak i bez wikszego namysu przyzna sobie prawo do interwencji. Przysunwszy si cicho do legowiska Don Kichota, zada rycerzowi potny cios pici w usta, po czym wskoczy mu kolanami na ebra i j niemiosiernie ugniata. oe runo z wielkim haasem, ktry obudzi gospodarzana dole. Rozlegy si gone krzyki i wymylania, e to pewnie znw sprawki tejhultajskiej Maritornes, po czym kroki na schodach i zbliajce si wiato kaganka day zna, e gospodarz idzie zrobi porzdek. Wystraszona dziewucha ukrya si na barogu Sancza Pansy, ktry, obudzony ze snu nagym ciarem na sobie,mniema, e zmora go atakuje, i mimo deklarowanej niedawno pokojowej postawy wobec wszelkich moliwych krzywdzicieli, zacz wymachiwa piciami, eby zmor odeprze. Maritornes, ktrej si w ten sposb dostao, nie pozostaa mu duna, to Sancza jeszcze bardziej rozwcieczyo, i w wyniku tych wzajemnych atakw i kontratakw giermek ze suc rozpoczliregularne zapasy, jedno i drugie postkujcz blu i zorzeczc przeciwnikowi. Tu, dojrzawszy w wietle kaganka, jaka krzywda dzieje si jego damie, przybieg jej na odsiecz mulnik, to znowu wtrci sigospodarz, by ukara dziewk, zdaniem jego winowajczyni caej awantury. No i tak: karczmarz okada Maritornes, Maritornes Sancza, Sanczo mulnika, mulnikowi nic wic nie pozostawao, jak zabra si do karczmarza. Dobrze, e cho Don Kichota zostawili w spokoju, ale rycerzitak mia do i lea bez czucia. Tamta czwrka nie zwracaa na niego uwagi, a gdy zgas kaganek gospodarza, tuka si dalej, w wirze walki nie dbajc ju o to, kto kogo... I wtedy wanie wkroczy, obudzony przeduajcym si harmiderem, ucznik z Santa Hermandad. Wlazszy po omacku na strych, rzuci si w stron, skd dobiegayodgosy walki, woajc: W imi prawa, zatrzymajcie si! W imi witego Bractwa, zaprzestacie! Nim jednak dopad bijcych si, natkn sina lecego bez czucia Don Kichota. Zapawszy go za szyj, raz jeszcze zawoa: W imi prawa!! W tej chwili spostrzeg, e ten, ktrego trzyma, nie daje znaku ycia, puci go wic i zawoa: Zamordowano czowieka! Niech nikt si nie oddala i zamkn mi natychmiast bramy zajazdu! Pki nie odnajd mordercy, wszyscy s podejrzani! Rozdzia pitnasty, w ktrym Don Kichot przyjmuje do wiadomoci, e to bya gospoda, nie zamek Krzyk ucznika ze witego Bractwa sposzy bijcych si. Gospodarz czmychn na d, szpetna Maritornes za nim, wojowniczy mulnik do stajni. ucznikpopdzi za nimi, by zapa domniemanego morderc, ale po ciemku potkn si raz i drugi, zwolni wic kroku i rezygnujc ju z natychmiastowego triumfu sprawiedliwoci ostronie skierowa si w stron paleniska, by zapali nowy kaganek. Sanczo Pansa porwa si do biegu z innymi,ale bezsilnie opad na swj barg i tak juzosta posapujc ciko i jczc. W tej wanie chwili ockn si z omdlenia Don Kichot i zapyta: Sanczo, pisz? Zy sen ci chyba trapi, sdzc po jkach, przeto obud si lepiej. Nie we nie, lecz na jawie odpar giermek co mnie znw skatowao, jak wszyscy diabli. Chciabym zatem wiedzie, czy cigle mamy dzi, czy ju jutro, bo jeeli jutro, to ta nowa przykro spotkaamnie wbrew umowie. Widzisz, Sanczo wyjani Don Kichot nie ulega wtpliwoci, e zamek ten jest zaklty... Mnie przytrafia si tu przygoda szczliwa i podniecajca, obdarzony bowiem zostaem mioci przez crk pana tego zamku, ach, powiadam ci, wprostniebiaskiej urody. Pozostaem, naturalnie, wierny pani mego serca, niezrwnanej Dulcynei z Toboso, spdzilimy jednak z pomienion pann czas jaki na sodkiej i czarujcej rozmowie... Niestety! Wnet straszliwy czarnolicy Maur, na rozkaz zego czarodzieja strzegcy wida skarbu piknoci owej panienki, rozczy nas i zada mi na dobitk kilka okropnych ciosw... Mn musiao si zaj piciuset Maurw zauway Sanczo bo stukli mnie ie y, jeli nie spenisz, co 48jx}jӺA48j4jA4 }x} j@jj{+Pc,c-_Ta.+c/N:#0P?&bardziej ni tamci mulnicy nad strumieniem,a w dodatku nie miaem przyjemnoci obcowania z adn cudn panienk na pociech przed albo po biciu. W tej sytuacji orzek Don Kichot musz przystpi do sporzdzenia balsamu Fierabrasa. Zaraz przypomn sobie, jakich do potrzeba skadnikw. W trakcie tej rozmowy wrci na strych, zzapalonym kagankiem, ucznik ze witego Bractwa. Bacznie rozglda si za trupem, zamiast niego znalaz jednak dwie niechybnie ywe, bo spokojnie gwarzce ze sob, acz niemoc zoone, postacie. Stan jak wryty i nastawi uszu. Kto przyszed, panie oznajmi Sanczo. Czy to aby nie w zaczarowany Maur?? To niemoliwe wyjani Don Kichot poniewa zaczarowani nie daj si widzie. Ale daj si odczu przypomnia Sanczo moje biedne ciao wiadkiem. Moje te zgodzi si Don Kichot ale to cakiem inna sprawa. ucznik, niewiele rozumiejc z tego gadania, odchrzkn i podchodzc do bdnego rycerza, zagadn go najuprzejmiej, jak umia: Jake tam wasze gnaty, dobry czowieku? Don Kichot nie doceni jednak policyjnej uprzejmoci przeciwnie, wzi j za grubiastwo z wyniosoci tedy, bodaj e nie cakiem licujc z jego poziom pozycj, odrzek: Jestem bdnym rycerzem i wypraszam sobie t poufao. To z kolei musiao si wyda niegrzeczne ucznikowi, nie powiedzia ju bowiem ani sowa, tylko trzymanym w rku kagankiem rbn w gow Don Kichota. Kaganek zgasprzy tym, znowu wic po ciemku, jak za pierwszym razem, opuci ucznik poddasze. Miae racj, Sanczo powiedzia Don Kichot, macajc nowy guz na gowie to musia by w zaklty Maur. Tym razem zaatakowa mnie, by uniemoliwi sporzdzenie balsamu Fierabrasa, ale faktycznie wzmg jeszcze we mnie wol posiadania tego cudownego napoju. Id, wierny mj giermku, i popro pana zamczyska o nastpujce skadniki... tu zawaha si chwil, jakby szuka w pamici, po czym, przezwyciajc wahanie, szybko wyliczy: sl, pieprz, oliw, wino, rozmaryn... Obolay Sanczo Pansa posusznie powlk si na d, gdzie powtrzy pierwszej napotkanej osobie yczenie swego pana. Osob t by nikt inny, jak popdliwy ucznik ze witego Bractwa, ktry usyszawszy, o co chodzi, doszed do wniosku, e ma do czynienia z obkanymi, nie postpi wic z nimi, jak to mia w zwyczaju, lecz przywoa karczmarza i kaza dostarczy danych ingrediencji. Karczmarz speni rozkaz bez szemrania i Don Kichot, te dotarszy z trudem do paleniska, przystpi do dziea. Wszystkie otrzymane skadniki zagotowa razem w duym garnku, mieszajc chochl i odmawiajc przy tym z gr osiemdziesit Ojczenaszw, Zdrowasiek i Wierz. Zdjwszy pyn z ognia, poprosi o flasz, by go przela, ale w braku takowej poprzesta na blaszance po oliwie. Blaszanka bya mniej pojemna od garnka, zostao w nim przeto po przelaniu jeszcze z p kwarty pynu. Nie chcc go zostawia, a aknc te rychego wyprbowania cudownego balsamu, chwycigarnek i wla sobie pyn do garda. Gdyby mj pan by przecity wp odezwa si Sanczo Pansa do karczmarza, ucznika i innych obserwatorw zobaczylibycie teraz, jak si zrasta rwniutko... Ledwie to powiedzia, musia odskoczy w bok, gdy Don Kichot zacz gwatownie wymiotowa, pocc si przy tym i dygocc na caym ciele. Skoro te sensacje ustay, sabym gosem poprosi, by go zostawiono samego, i zapad w sen, z ktrego obudzi si po trzech godzinach, rzeki i wes. Pomogo! wykrzykn zachwycony Sanczo Pansa. Teraz nie musimy si ju ba adnej bitwy i zej przygody! Pozwlciemi, wasza skuteczno, take skosztowa cudownego balsamu, bo i ja, omielam si przypomnie, jestem srodze obity. Pij zgodzi si wspaniaomylnie Don Kichot, przeto giermek, chwyciwszy oburcz garnek, w ktrym do sporo jeszcze pozostao, wychyli go apczywie do dna. Ale czy to przez czas snu Don Kichota niezwyky pyn nabra zjadliwszej irnorodniejszej mocy, czy odek giermka wikszy stawia mu opr, za co zosta te ukarany, do e zanim Sanczowi zebrao si na wymioty, chwyciygo takie ble brzucha i mdoci, i wijc si w mce wielkim gosem przeklina nie znanego sobie bliej Fierabrasa oraz wszystkich goszcych chwa jego balsamu. Rzecz w tym w obronie swojego balsamu odezwa si Don Kichot e to napj dla rycerzy przeznaczony, ty za, Sanczo, bynajmniej nie jeste rycerzem. To wiedzielicie, panie, e nie jestem wykrzykn oburzony giermek a pozwolilicie mi zay tego paskudztwa! W tym momencie mieszanka zacza ostatecznie dziaa, czyszczc wntrznociSancza Pansy na obie strony i tak burzliwie,e zniszczeniu ulega zarwno mata, na ktrej lea, jak pachta, ktr si przykrywa. On rwnie, jak przedtem Don Kichot, poci si przy tym i dygota, trwao to jednak znacznie duej, a gdy ustao, Sanczo ani nie zapad w sen, ani nie poczu ulgi, lecz taki by storturowany i saby, jakby mia za chwil wyzion ducha. Tymczasem Don Kichot, cakiem zdrw i niepomny zych przygd minionego dnia oraz nocy (ktr zdy ju zluzowa kolejny dzie peen blasku i skwaru), poczu zapa do nowych przygd i niecierpliwo pchajc do niezwocznego wyruszenia na rozstajne drogi. Przypomniasobie, e wdowy, sieroty i niewinne panienki czekaj na jego opiek i pomoc, zoczycy za na upokorzenie i kar. Pewnoci, e poszczci mu si w nowych przygodach, dodawa te Don Kichotowi cudowny balsam Fierabrasa, ktry wprawdzie Sanczowi, jako nie pasowanemu na rycerza, nie poszed na zdrowie, ale jego rycerza prawdziwego niezawodnie chroni mia odtd przed najgorszym. Rozpierany zapaem i nie mogc liczy na pomoc giermka, osobicie osioda Rosynanta i wskoczy w siodo. Okry nastpnie konno cae podwrze, defilujc przed obecnymi w zajedzie osobami, byo ich za ze dwa tuziny, wzrok jednak kierujc ku jednej urodziwej crce karczmarza i wymownie przy tym wzdychajc, ktre to westchnienia wszakepoczytane zostay przez wszystkich za wyraz cielesnych blw. Zatrzymawszy si przed gospodarzem, rycerz przemwi z sioda nastpujcymi sowy: Nie byle dobrodziejstw i rozkoszy dowiadczyem, moci kasztelanie, w waszym zamku wspaniaym, tote wdzicznoci za nie, swoim zwyczajem, po kres ywota dochowam. Gotw j te jestem zaraz okaza, na przykad mszczcsi za wasz krzywd lub obraz na wskazanej osobie. Panie rycerzu odpar gospodarz za krzywd lub obraz, gdy omieli mi si j kto wyrzdzi, sam si zemci potrafi, e popamita. Co do was, to zapacie mi tylko za wieczerz, nocleg, opatrunki, lekarstwa, som i jczmie dla waszych bydlt, a wreszcie za wszystkie szkody, zaspraw waszej niespokojnoci wyrzdzone tej nocy w gospodzie. Jak to zdumia si Don Kichot byaby to gospoda, nie zamek? Najlepsza gospoda na tej drodze w obydwie strony. Mylaem, e to zamczysko... zafrasowa si Don Kichot, dajc, o dziwo, wiar temu, co usysza. Ale skoro to gospoda dorzuci po chwili zastanowienia to musz was zawiadomi, e bdni rycerze nie zwykli paci w gospodach za nocleg ani za nic innego, poniewa dobre i bezinteresowne przyjcie naley im si za wszystkie trudy rycerskiego ywota, powiconego wyplenieniu z tej ziemi niesprawiedliwoci i krzywdy. Nic mnie to nie obchodzi wzruszy ramionami karczmarz, Zapacie, co si naley, i jedcie z Bogiem. Gupstwa gadacie zaperzy si Don Kichot i nie chcc kontynuowa denerwujcej rozmowy, spi Rosynanta ostrogami. Nie zatrzymywany przez nikogo wyjecha za wrota zajazdu i znalaz si naszerokiej drodze. Karczmarz dopiero po chwili otrzsn si z osupienia i zada uregulowania rachunku od pozostawionego w gospodzie Sancza Pansy. Ten wyjani, e jako giermek nie moe postpowa wbrew zasadom swojego pana, bdnego rycerza. Rozzoszczony karczmarz zaczai mu groziniemiymi skutkami takiego oporu, ale Sanczo jedynie rozkada rce. Zaiste, nie spodziewa si, co go spotka: nie z samym bowiem gospodarzem mia do czynienia, ale i z chwilowymi gomi zajazdu, ludmi bardzo wesoymi i pomysowymi, byli za wrd nich sukiennicy z Segowii, przekupnie z Sewilli, jak te osobnicy niewiadomego procederu z placu rebicego w Kordobie. Oni to, zmwiwszy si, celem ukarania Sancza, dogodzenia karczmarzowi i dostarczenia sobie rozrywki, rozrywk za lubili najbardziej w wiecie, moe jeszcze bardziej ni oszukiwanie klientw, otoczyli nieszczsnego brzuchacza, pooyli na derce i nue go podrzuca do gry, a e dziao si to na podwrzu gospody, niebo jedynie byo granic, powstrzymujc wesokw od podrzucania ofiary na jeszczewiksz wysoko. Sanczo wrzeszcza i kwicza jak zarzynany. Jego przeraliwy krzyk przedar si nawet przez chralny rechot zabawiajcych si nim obuzw i doszed do uszu Don Kichota. Ten zawrci z drogi i chcia pdzi swemu giermkowi na ratunek,jednake wrota zajazdu byy ju zamknite.Objedajc dookoa wysokie mury, otaczajce karczm wraz z podwrzem, raz po raz widzia wzlatujcego wysoko i opadajcego w d Sancza Pans. Wygldaoto jak bardzo wymylna akrobacja cyrkowa, i gdyby Sanczo bez pomocy potrafi wyprawia takie amace, tak si wzbija, przekrca w powietrzu i spada, by znowu wzlecie, mgby by spokojny o utrzymanie dla siebie, ony i gromadki dzieci. Trwao to czas jaki, i nie przerway tej zabawy ani bagania i lamenty Sancza, ani pogrki Don Kichota zza muru przerwao j dopiero zmczenie samych wesokw. Po raz ostatni podrzuciwszy Sancza Pans iprzyjwszy opadajcy ciar na derk, zostawili go wreszcie w spokoju. Siedzia teraz zmordowany na goej ziemi i sapa, nic nie widzc ani nie syszc. Dwa stworzenia w tej sytuacji zlitoway si nadnim: wasny jego kapouch, ktry zbliy si i przeoy mu przez rami swj dugi eb, oraz szpetna, jednake dobrego serca dziewka Maritornes, ktra przyniosa mu dzban wieej wody prosto ze studni. Napiwszy si, ochon i rzek: To to woda. Nie macie jakiego wiska? Poczciwa Maritornes przyniosa mu tedy wina, pacc za nie gospodarzowi z wasnej kieszeni. Teraz Sanczo poczu si naprawd inaczej. Wsta, wgramoli si na osioka i wyjechaprzez otwarte tymczasem na ocie wrota,bardzo z siebie zadowol ony, e nie da si przekona do uiszczenia rachunku. Nie zauway, co prawda, e sakwy pozostay w gospodzie i e moe dlatego karczmarz nie broni mu ju wyjazdu. Na drodze giermek przyczy si do rycerza i razem ruszyli dalej. Nie przecz odezwa si po chwili Don Kichot e nie by to wcale zamek, lecz zajazd, nie zwyczajny wszake zajazd, ale zaklty. Kim innym, jeli nie marami i mieszkacami zawiatw, mogli by ci, ktrzy ci tak drczyli? To dlatego wszak nie zdoaem ani z konia zej, ani przez mur si przedosta, by ci przyby z pomoc. Gdyby nie rzucili na mnie czarw... Sanczo Pansa nie podj dyskusji i tylko wymownie westchn. Rozdzia szesnasty, w ktrym i my zada sobie musimy pytanie, co jest rzeczywistoci, co za zudzeniem Cay czas opowie si cignie o tym, jak myli si Don Kichot, biorc co zwyczajnego za nadzwyczajne, niskiego za wzniose, ludzkiego lub bydlcego nawet za niebiaskie i czarodziejskie. Nie wierzy w widoczn posta niczego, nieufa ksztatom przez cokolwiek przybranym, wierzy w to, co mu si roio, ufa temu, co wyobrazi sobie, e widzi. Z takiego to odmiennego od wszystkich wierzenia i niewierzenia wynikay Donkichotowe przygody, najczciej, niestety, niemie i dotkliwe dla jego skry. Podobnie bdzie te dalej; i w chwili, w ktrej rycerz z giermkiem, opuciwszy gospod swoich nocnych i porannych niedobrych przygd, znaleli si na krlewskim gocicu, gdzie pierwsze zdaniawymieni zdoali na temat przyczyn prawdziwych tego, co ich spotkao, ju nieporozumienie szykuje si nowej jeszcze o nim nie wiedz, jeszcze zwiastujcych gotumanw kurzu, z dwu stron do nich drog spieszcych, nie widz, ale ja ju widz i wiem nawet, co to, albo zdaje mi si, e wiem; i co z tego wyniknie, przeczuwam, albo zdaje mi si, e przeczuwam. Nie sdcie jednak, prosz was o to z caym naciskiem, ibym lekceway pomylone Donkichotowe niewiary i wiary. To nie takie proste co jest rzeczywistoci, a co ni nie jest, i czy bardziej nas udzi to, co sobie roimy, czy to, co widzimy na wasne oczy. Od paru tysicy lat najuczesi, najwnikliwsimyliciele i filozofowie zastanawiaj si, cojest rzeczywistoci, i nie potrafi da odpowiedzi, ktra by wszystkich raz na zawsze zadowolia. Czy rzeczywistoci jest codzienne soca dookoa ziemi krenie, jak kozy na postronku dokoa supa? Czy rzeczywistoci jest powaa niebios i horyzont zamykajcy przestrze, i wszystko, co zdaje si nas nieubaganie wizi, ogranicza, hamowa, przeszkody nie do przebycia stawia naszym ruchom i mylom? Czy jest ni powierzchnia nieprzenikalna kamienia, drzewa, ludzkiego ciaa? Czy rzeczywistoci jest to, co poszczeglni ludzie i cae narody sdz o swoim postpowaniu, o przyczynach wojen, ktre tocz, wypraw, ktre przedsibior, sympatii i antypatii, ktre ywi do innych, o wszelkich swoich emocjach, snach, przeraeniach? Od paru tysicy lat kolejne odkrycia ludzkie,byski geniuszu, wyniki rozmaitych dowiadcze podwaaj niezbite przedtem mniemania o tym, co rzeczywiste. Coraz powszechniejsze jest tedy przeczucie, e nasza wiedza o rzeczywistoci to nie rzeczywisto sama, lecz jej niedoskonae, pene luk i niecisoci, wyobraenie. Platon, wielki filozof staroytnej Grecji, przedstawi sytuacj czowieka wobec rzeczywistoci w postaci takiego porwnania: jestemy jak winiowie w ciemnej jaskini, zwrceni twarz ku jej cianie, po ktrej przemykaj cienie tego, co si dzieje na zewntrz. Z cieniw tych, jedynie dostpnych naszemu wzrokowi, wrymy sobie o rzeczywistoci, ktrej naprawd zobaczy nie potrafimy... Dzisiaj czowiek wicej wie o sobie i o tym,co go otacza, ni wiedzia by jego odlegyprzodek mona powiedzie, e cienie na cianie jaskini zrobiy si bardziej gste ale nie mona powiedzie, e odkryy nam ca istot rzeczy, e ju si nie udzimy iwszystko staje przed nami takie, jakie jestnaprawd, wszystko pojmujemy do koca. Wybaczcie mi te rozwaania; snujc je, nie zapominam przecie o rycerzu i giermku, na gocicu pozostawionych; i w obie strony na tumany kurzu nadcigajce zerkam, aby urwa w por, nim zanadto sizbli; a wanie, napomknem, e wiem lub zdaje mi si, e wiem, co to za tumany;a wy nie domylacie si? To dwa stada baranw i owiec, z miejsca na miejsce przez pastuchw pdzone; ju i Don Kichot kurzawy obydwie dostrzeg, ju rycersk fantazj prd jaki przeszy; nie ma rady, czas stan u bohatera naszego boku, by dorozwaa w sposobniejszej powrci chwili. A wic nadszed ten wielki dzie! zawoa podniecony Don Kichot. Widzisz, Sanczo, te dwa wojska potne, z dwu przeciwnych stron zmierzajce, by si zderzy bez pardonu na polu bitwy? Jakie to wojska?? zapyta przejty giermek. Wjedmy na to wzgrze powiedzia Don Kichot a dostrzeemy je wyraniej. Jestem wszake przekonany, i to z prawejstrony jest wojskiem chrzecijaskiego krla Pentapolina z Obnaonym Ramieniem, zwanego tak poniewa w walce zawsze zwyk jedno rami mie nagie, to z lewej za naley do pogaskiego cesarza Alifanfarona, rwnie wielce potnego monarchy. Skoro wjechali na wzgrze, tak jak chcia Don Kichot, Sanczo Pansa zapyta: I czeg to nie podzielili ci wadcy potni, e tak dybi na siebie? Popdliwy Alifanfaron wyjani Don Kichot zapaa mioci do nadobnej cryPentapolina i zada jej rki, ale ojciec niechce odda dziecka poganinowi, pki ten niewyrzeknie si faszywego proroka swego Mahometa i nie nawrci na wiar chrzecijask. I susznie! zawoa Sanczo. Te jestemza tym, eby spuci cigi pohacowi sz, co 48jx}jӺA48j4jA4 }x} j@jj{AA1Pc23c4c5b.X-64 Izatwardziaemu! Obaj wic spenimy sw powinno w tej bitwie orzek Don Kichot. Uczestniczy w niej zaszczytem bdzie nie lada, najznakomitszych bowiem widz rycerzy postronie Pentapolina i dzielne w boju nacje rozliczne po przeciwnej stronie. W nadcigajcych z lewa i z prawa tumanach kurzu cigle jeszcze niepodobna byo odrni adnych ksztatw wyranych, ale Don Kichot wzrokiem swojejfantazji widzia, co chcia widzie, i w natchnieniu prawdziwym pokazywa giermkowi: Ten tu rycerz w zocistej zbroi, z dziewic i lwem u stp jej lecym w herbie, to nie kto inny, jak najwaleczniejszy z walecznych pan Laurkalko; ten tam w zbroi czterech barw lazurowej, zielonej, biaej i tej to zawsze zwyciski i nigdy nie zwyciony ksi Timonel; w herbie kota ma zotego wczerwonym polu z literami MIAU, co pocztkiem jest imienia Miauliny z Algarby, pani jego serca, jak powiadaj; ten znw, dwigajcy zbroj w szachownic bkitno-srebrn, ze szparagowym polem wherbie i napisem Szczcie mnie ciga , to sam ksi Espartafilardo z Lasu, z ktrego moc adna inna moc si nie rwna... Co za rycerze wielcy! kiwa gow przejty Sanczo. ebym to i ja potrafi tak ich dostrzec, jak wasza przenikliwo! Tutaj za cign Don Kichot masz przed sob wszelkie narody z cnt onierskich synne: i Arabw koczownikwwytrzymaych na skwar i pragnienie, i Numidw czarnych a chytrych, nie dotrzymujcych obietnic, i Persw najcelniejszych ucznikw, i Scytw rwnieokrutnych jak biaych, Medw i Fartw pozorn ucieczk wcigajcych wroga w puapk, Etiopw o wargach przekutych i...Dalibg, wasza nieskoczono przerwaDon Kichotowi suchajcy go dotd z uwag Sanczo Pansa nie wiedziaem, e tyle jest na wiecie dziwacznych nacji. A ebym to i ja dostrzec je jak waszmo potrafi, to dopiero miabym uciech! Jak to? zdumia si Don Kichot. Nie widzisz tych wojsk ogromnych? Moe surm bojowych take nie syszysz, bicia w bbny, nawoywa i renia koni? Prawd mwic wyzna Sanczo jeeli co sysz, to tak jakby beczenie owiec, i owszem, nie paru lichych owieczek, ale bardzo wielkiego stada z jednej i drugiej strony, nic wszelako poza tym beczeniem nie sysz. Zasmuci si nasz rycerz tak nieczuocigiermka swojego na bohatersk rzeczywisto, wyaniajc mu si z tumanw kurzu, westchn wic i powiedzia, e to strach wida zmci Sanczowi zmysy; a skoro tak, nieche czeka na wzgrku, a pan jego interwencjmia losy bitwy rozstrzygnie. Powiedziawszy to, spi rumaka i ale nie,zanim opisz, co zaszo dalej, wrc jednak do przerwanych rozwaa, bo niebawem mog si one okaza cakiem ju niewczesnymi. Chodzio, pamitacie wszak, o kwesti, jak ma si to, co jest naprawd, do tego, co mylimy, e jest naprawd. Zgodzilimy si chyba, e ma si rnie i nie naley nigdy ywi pewnoci, i to, co sdzimy, e wiemy, jest istot rzeczy, nie za jej udzcym pozorem. Teraz chciabym dorzuci, e to, co mylimy o rzeczywistoci, czsto wpywa ina ni, i na nas samych: ona tak si staje,jak o niej mylimy, a my takiej te stajemysi nieodrodn czci. Jeeli zdaje nam sina przykad, e wiemy, i yciem rzdzi zo i chciwo, nic wicej, tak wiedz zatem czynimy rwnie wasn busol w yciu o, nie miejmy wtpliwoci, ycie stanie si takie wok nas i w nas samych, i przez skorup jego nieatwo bdzie si przedrze bezinteresownoci i yczliwoci. Ale jeli potrafimy sobie powiedzie, e ta wiedza nasza o chciwoci i zoci rzdzcej yciem jest, by moe, zudzeniem, a naprawd kto wie, czy nie mog si ubiega o wadz nad nim rne inne, cakiem przeciwstawne potgi, to moe, wcale nie twierdz, e na pewno, alemoe wszystko wok i w nas samych przybierze troch milsze barwy, ycie zmieni si na lepsze i my bdziemy w tym mieli swj niewielki udzia? Nie, teraz ju naprawd nie mog dalej snu tych rozwaa moe zreszt powiedziaem wystarczajco duo, eby niektrzy z was sami zechcieli je cign a ja nie mog, bo Don Kichot odwany ostrogami spi rumaka i gwatownie ze wzgrka zjecha na piaszczyst drog, midzy dwa tumany kurzu, co si wanie chciay wymin. Rozdzia siedemnasty, w ktrym Don Kichot znowu zyskuje saw bitewn, ale trudno utrzymywa, e nic przy tej okazji nie traci Daremnie woa by za nim Sanczo: Zawrcie, panie mj, Don Kichocie, to nieadne wojska, rycerze, ksita, szachownice buraczkowo-marchwiowe, lwy miauczce w herbie, czarnuchy i tki niemoliwie szpetne i chytre, nic takiego niewidz i nie sysz, tylko stada baranw i owiec, przez pastuchw pdzone, zatrzymajcie si, zawrcie, zaniechajcie szalestwa, bo przysigam na Boga, le to si skoczy! Ale rycerz guchy pozosta na te wezwania, galopem ze wzgrza na piaszczyst drog zjedajc i obwieszczajc gromko, e Pentapolinowi z Obnaonym Ramieniem na pomoc zda, Alifanfarona za bezecnego zniszczy zamierza. Z takim to woaniem wpad w rodek owczego stada i natar na nie z takim impetem, jakby w samej rzeczy mia przedsob dne krwi zastpy pogaskie owce ibarany skbiy si i becze rozpaczliwie zaczy, pasterze za, zaskoczeni niespodzi ewan w biay dzie na drodze napaci, krzykami go usiowali powstrzyma, ale skoro guchy pozostawana wezwania wiernego giermka, czemu to gorliwiej miaby dawa ucha nieznajomym grubianom, z ca pewnoci wykonujcym jeden z owych chytrych bisurmaskich manewrw? Widzc, e nie pomagaj perswazje, pasterze nacignli proce i jli ostrzeliwa rycerza kamieniami pierwej nieduymi, potem coraz wikszymi, a wreszcie takimi wielkoci dobrej chopskiejpici. Ale jak nie zwraca uwagi na mae, tak wiksze go nie zdoay przekona i o tewielkoci pici rwnie nie dba, tylko ugania si po polu bitwy przez samego siebie stworzonym i woa: Poka si, pyszaku Alifanfaronie! Nie ukrywaj si, tchrzu! Niech nasz pojedynekzasuone zwycistwo sprawy witej chrzecijaskiej nad brudnymi dzami twymi przyniesie ! Alifanfaron jednak wola wida nie ryzykowa, pasterze natomiast wytrwale robili swoje, zwikszajc tylko cigle kaliber wyrzucanych kamieni. A stao si, e potny okrglak trafi Don Kichota, amic mu par eber w boku. Rycerz zachybota si w siodle, nie spad jednak, lecz przerwawszy na chwil mcenie wroga, sign po blaszank z cudownym balsamem Fierabrasa i czym prdzej przytkn j do ust. Tu nadlecia nowy kamie, ktry rbn go w do i blaszank z tak moc, e strzaska mu dwa palce u rki, blaszank zgnit i odrzuci, a na dobitk wybi rycerzowi cztery zby przednie oraz trzonowe. Run biedny Don Kichot z konia i bez ducha lea w kurzu drogi, na ktrej tak krtko bitw mu si udao toczy w obronie dziewicy, i mimo tylu zasug nikt mu nie popieszy na pomoc. Tylko wrogowie nie Numidowie wszake podstpni i nie dotrzymujcy obietnic, i nie Persowie najcelniejsi ucznicy, i nie Etiopowie o wywinitych wargach przekutych, lecz owczarze kastylijscy kudaci obstpili go teraz dokoa, a z bezruchu zraonego kamieniamichudzielca wnoszc, e go zabili, popiesznie obie zmieszane trzody oddzielili jedn od drugiej, aby kad w obranym kierunku popdzi i oddali si od miejsca kiepskiej przygody, nim surowe strae porzdku w to, co zaszo, si wdadz. Teraz dopiero Sanczo Pansa, ktry przez cay czas bitwy nie ruszy si by ze wzgrza i tylko z alu wielkiego za brod si targa przymawiajc pgosem i po co ci to byo, i po co ci to byo , ujrzawszy, i wrg opuci wreszcie pole, zjecha w d i odezwa si do rozcignitego na drodze rycerza: I po c wam to byo, wasza popdliwo, midzy dwie trzody pdzce tak si zapdza? To bagaem was, bycie zawrcili, gdy rycerzy ani wojsk tunijakich nie ma! Naprawd tak ci si wydaje, przyjacielu? sabym gosem silne zdziwienie swoje wyrazi Don Kichot. A wic ten czarownik,przeladujcy mnie bez ustanku, do tego siposun, zazdrosny o saw, jak pisane mi byo zyska w bitwie z Alifanfaronem, e walczce zastpy na koniec w trzody owiec przemieni! Ale jeli chcesz pozna prawd, pojed wawo za nimi, a z pewnoci oba wojska w pierwotnej dojrzysz postaci, jak znw przybior, oddaliwszy si od nas i wzajem od siebie. W ktr mam jecha stron, skoro w dwiesi rozeszy te trzody... wojska znaczy? zapyta Sanczo Pansa, nie kwapic si zbytnio do ruszania w ktrkolwiek stron. Na razie zosta tutaj zmieni zdanie DonKichot bo jeste mi potrzebny w stanie, w jakim si znalazem dziki swej walecznoci. Sprawd na pocztek, ile brakuje mi zbw. Giermek zsiad z osa, zbliy si do swegopana i zajrza mu do ust rozdziawionych bolenie. I w tej to akurat chwili balsam Fierabrasa dziaa zacz w odku rycerza: co tam w gbi zabulgotao, wezbrao i chlusno gwatownie prosto w twarz Sancza Pansy. Ten odskoczy i wrzasn: O, nieszczsny mj panie, miertelnie ranni by musicie, skoro krew wam tak wali ustami! ledwie to jednak wyrzek, zmiarkowa, i pyn, ktrym zosta oblany,niewiele ma z krwi wsplnego, co tak na podziaao, e i jemu mdoci wywrciy odek, i w jego trzewiach zabulgotao co, wezbrao i chlusno na lecego w prochu Don Kichota. Tak przeczyszczeni obaj, mona przeto rzec, i zrwnani w swej wewntrznej czystoci, trwali chwil bez sowa, po czym Sanczo ockn si pierwszy i do osa skoczy, aby wzi z sakiew co potrzeba dla zewntrznego z kolei oczyszczenia siebie i pana. Nie pamita, biedak, o czym niechybnie pamitaj czytelnicy, e sakwy jego pozostay w tej zoliwej gospodzie, gdzie wzlatywa by przed niedawnym czasem do nieba. Skoro uprzytomni to sobie, wpad w tak wcieko, tak zorzeczy j i przysiga, e koniec z giermkowaniem i mdrkowaniem, i wdrowaniem u bdnego rycerza boku, e do domu wraca natychmiast, co mu tam zapata za sub, co mu tam wyspa, ktrma rzdzi, nic mu ju nie potrzeba, byle si skoczyy te okropne przygody tak tedy szale j i male duchem widocznie, i Don Kichota wzruszonego podnioso to naodmian z upadku i, podszedszy do giermka w pozie penej rozpaczy opartego o osa, przemwi do agodnie, chocia stanowczo: Czowiek wikszy jest od innych, mj Sanczo, jeli wicej od innych zniesie i zdziaa. Burze, ktre nas spotykaj, zwiastuj ryche rozpogodzenie; ani zo bowiem, ani dobro trwa nie moe bez przerwy, skoro zatem zo tak dugo nas nka, dobro bliskie by musi, moe ju za tym tutaj zakrtem drogi... Nie trap si przeto duej niepowodzeniami, ktre mnie spotykaj, a ktrych bl i haba ciebie wszak nie dotyka... A to dobre! wykrzykn Sanczo. Wic nie na mnie takie i siakie razy spaday, i nie mnie podrzucano do gry w tym diabelskim zajedzie, i nie mnie sakwy z wszystkimi zasobami przepady, i... Jak to przerwa zaniepokojony Don Kichot przepady ci sakwy?? Mwi przecie, e przepady, ze wszystkim razem, co tam w nich byo. C wic bdziemy dzi jedli?? zapyta Don Kichot. Myl westchn Sanczo e te korzonki czy jak tam, cocie wspominali, eywi si nimi bdni rycerze. Prawd mwic wyjani Don Kichot miabym teraz apetyt raczej na placek z cebul i ledzia wdzonego, ni na owe korzonki opisane w rycerskich ksigach. Alenie to nie: w Bogu ufajmy, i nas nie opuci, i jedmy dalej. Z waci to kaznodzieja byby rwnie dobry, jak bdny rycerz zauway Sanczo a kto wie, czy nie lepszy. Tak czy siak, w jednym macie suszno, e pozostawa tu duej nie ma potrzeby. Jedmy i za noclegiem jakim si rozejrzyjmy, byle takim, gdzie nie bdziemyznw mieli do czynienia z zaczarowanymi Maurami i mieszkacami zawiatw, co zabawia si lubi podrzucaniem poczciwegoczeka do gry. Tobie pozostawiam wybr dogodnego postoju rzek wspaniaomylnie Don Kichot. Najpierw tylko pomacaj, prosz, palcem, ile te mi zbw zabrako, bo coraz dziwniejsz pustk odczuwam w szczce po prawej stronie. A ile te mielicie, panie, wprzdy zbw?zapyta Sanczo, pakujc rozcapierzon rk do ust Don Kichotowi. Wszysztkie wysepleni Don Kichot pgbkiem bo przesz czae ycie aden mi nie wypad ani te czyrulik adnego mi nie wyrwa szczypczami. Teraz oznajmi Sanczo. na dole po prawej stronie macie dwa i p zba, a na grze ani jednego. Smutna nowina powiedzia Don Kichot junie seplenic, poniewa Sanczo przy ostatnich swoich sowach wycign mu rk z ust. Wolabym zaiste rami postrada, byle nie to, naturalnie, ktre mieczem tnie. Widzisz teraz, Sanczo, ile my, bdni rycerze, tracimy w zamian za saw zyskan w bitwach! Widz zgodzi si giermek. Ale nawet zby utracone w walce z niezmierzonymi wojskami Alifanfarona nie odwiod mnie od posannictwa, ktre mam speni! rzek Don Kichot, nabierajc znw animuszu. Naprzd, przyjacielu! I ruszyli dalej krlewskim gocicem w stron, w ktrej, jak przeczuwa Sanczo Pansa, powinno si byo znajdowa schronisko, co moe i odpowiadao rzeczywistoci, tylko e bliej jeszcze znajdowaa si tam, a raczej miaa zosta przez nich znaleziona, bo kto szuka, ten znajdzie, kolejna niesamowita przygoda. Rozdzia osiemnasty, w ktrym Sanczo Pansa w wietle pochodni na pierwszy rzut oka poznaje Rycerza Pospnego Oblicza W forpocztach owej przygody sza nocna ciemno; i dopada ich w drodze, i zapada wok, zanim oczy zdyli przetrze; nie zatrzymali si jednak, bo niemieli gdzie, Sanczo za by pewny, e skoro s na krlewskim gocicu, to lada chwila dotr do jakiego zajazdu; wystarczy, mimo mrokw, cierpliwie posuwa si naprzd; rycerz wic zda si w tej yciowej sprawie na giermka. I oto zaiste ujrzeli wiato w ciemnoci; nie byo to jednak nieruchome i zapraszajce do miego znieruchomienia wiato zajazdu, lecz niezwyky jaki ruch wielu wiate, zbliajcych si z przeciwkaw tanecznym rytmie i z kadym krokiem rosncych im w oczach coraz bardziej tajemniczo i gronie. cignli wodze i stanli jak wryci. Sanczo odezwa si ochonwszy z pierwszego wraenia Don Kichot za bahostk poczytuj wszystkie dotychczasowe przygody w porwnaniu z t, w ktrej niebawem dowiod swej walecznoci. Biada mi, jeeli to znowu, a na to wyglda, mary i mieszkacy zawiatw westchn giermek zanim bowiem, panie, dowiedziecie tego, czego wcale ju dowodzi mi nie musicie, bd mia obtuczony ty i przd, i obydwa boki. Tym razem obroni ci przyrzek Don Kichot choby to byy nie wiem jakie mary piekielne. Za poprzednim razem nie mogem przekroczy muru, ale teraz, jak widzisz, aden mur nas nie dzieli! Tak to si mwi nie dawa si przekonaSanczo ale jak znowu rzuc na pana czariodrtwienie, to i pusta przestrze bdzie jak mur nie do przebycia! W tym miejscu wypado im przerwa debat, wdrujce wiata zbliyy si bowiem na tyle, e dojrzeli ich rdo: ze dwudziestu jedcw w dugich biaych koszulach, z zapalonymi pochodniami w doniach, ktrymi poruszali mruczc co chrem do taktu; za koszulnikami suna lektyka czarnym kirem obita, a za ni dalsi jedcy w gstej aobie tudzie troch pachokw pieszych. Sanczo Pansa na ten widok przerazi si jeszcze bardziej, w Don Kichota natomiast, odwrotnie, animusz wstpi, gdy wyobrania rozigrana wyjania mu natychmiast, w czym rzecz: w owej lektyceniechybnie rycerz si znajduje miertelnie ranny, jego za, Don Kichota, Opatrzno zesaa, by za rycerza nieznajomego si zemci. Zastpiwszy przeto drog ludziom w koszulach, a raczej, ucilijmy to, przyjrzawszy im si bliej, w komach, DonKichot wystawi kopi i podniesionym gosem zawoa: Stacie i opowiedzcie si, kim jestecie, skd i dokd zmierzacie, i kto spoczywa na noszach, ktre dwigacie? Widz bowiem, ialbo wyrzdzono wam krzywd, albo wyciej wyrzdzili, z czego wynika dla mnie cigi pohacowi sz, co 48jx}jӺA48j4jA4 }x} j@jj{AA7P4c8o J9c:'c;H6*<;konieczno bd pomszczenia was, bd ukarania. Zbyt nam spieszno odpar, nie zatrzymujc si jeden z koszulnikw (pozostamy ju przy tej wygodnej nazwie) by stawa i opowiada si wam, panie, tak jak dacie. Skoro tacycie niegrzeczni rzek dotknity Don Kichot wypowiadam wam walk. I rzekszy to chwyci za wodze mijajcegogo akurat mua, na ktrym siedzia czowiek w komy; bydl sposzyo si i wierzgnwszy zrzucio swego pana na ziemi. Na to jeden z pieszych pachow zacz wymyla Don Kichotowi, co wzmogo, naturalnie, gniew rycerza i skonio go do uycia kopii. Zwaliwszy na ziemi drugiego z rzdu koszulnika, nie poprzesta na tym zwycistwie, lecz j atakowa i rozprasza nastpnych, a niektrzy, nie majc w sobie wida rycerskiego ducha, nie czekali na wysadzenie z sioda i sami pozeskakiwali z muw, rozbiegajc si z poncymi pochodniami po caym polu. Take ci, ktrzydwigali byli lektyk, porzucili j w popochu i odbiegli na bezpieczniejsz odlego. Don Kichot przyoy ostrze kopii do grdykipierwszego wroga, ktry spad z mua, i zada bezwzgldnego poddania, jeeli nie chce zosta zabity. Poddany jestem najbezwzgldniej sabym gosem odpar tamten nie mogc si rusza i z jedn nog zaman. Zabija mnie wic, panie rycerzu, nie ma potrzeby,a ponadto nie godzi si, jestem bowiem licencjatem i mam pierwsze wicenia. C to sprowadzio osob duchown na t nocn drog? zdumia si Don Kichot. Mwcie wszystko, niczego nie zatajajc, jak usiowalicie byli przedtem z rzekomego popiechu. Teraz, kiedy tak le, wcale mi ju niespieszno rzek licencjat. Ot wraz z innymi duchownymi podam, panie rycerzu,z Baezy do Segowii, towarzyszc zwokom hidalga, ktry zmar w Baezie, spocz zana wieki ma w grobowcu rodzinnym w Segowii. A kt winien jest jego mierci?? zainteresowa si Don Kichot. Gorczka, ktra w trzy dni go zabia. W takim razie orzek Don Kichot nie mam na kim si mci, gorczka bowiem, bezcielesn bdc, nie dwiga miecza i tarczy. Na tym te moja sprawa z wami skoczona, pozostaje mi jedynie oznajmi, z kim mielicie do czynienia, bycie pamitali. Jestem rycerzem Don Kichotem z La Manczy, ktry wyruszy w wiat, by naprawia w nim krzywdy i prostowa bdy. Mnie westchn licencjat z prostego uczynilicie krzywym i noga moja zamana bdzie krzyw po kres ywota, i cay mj ywot krzywy, a jeli to wykrzywienie prostowaniem zwiecie i krzywd napraw, toniech Bg wam bdzie miociw, panie rycerzu. Dzikuj skoni si Don Kichot a co jeszcze mog dla was zrobi, wielebny licencjacie, zanim si rozstaniemy? Moecie pomc mi si wydosta spod tegomua, ktry tak mnie przycisn, e ani zipn. Nue, Sanczo! zawoa Don Kichot. Pom no duchownej osobie, a wawo! Sanczo jednak nie bardzo sucha, by bowiem zajty adowaniem zdobycznej ywnoci z pokonanych przez Don Kichota muw na wasnego wierzchowca. Nieco wczeniej z prawdziwym podziwem obserwowa rozpraw swego pana z aobnikami, teraz za wyciga z niej takie wnioski, jakie uwaa za najwaciwsze, to znaczy wyciga co si dao z juk aobnikw, a dao si niejedno,byli bowiem, jak to osoby duchowne, niele zaopatrzeni. Dopiero zakoczywszy adowanie, dosysza ponowione woanie Don Kichota, podszed przeto i udzieli licencjatowi wszelkiej pomocy: wydoby go spod mua, wsadzi w siodo, poda pochodni. Jedcie z Bogiem, panie rzek Don Kichot a towarzyszom swoim powiedzcie, by nie byli na mnie krzywi o te przykroci, ktre natchnieniem i powoaniem swoim wiedzionymusiaem im sprawi. Gdyby za pytali wpad mu w sowo Sanczo Pansa kto im tak dogodzi, pouczcie niewiadomych, e to sawny Don Kichot z La Manczy, zwany inaczej Rycerzem Pospnego Oblicza. Powiem zgodzi si potulnie licencjat i wawo odjecha, nie cakiem jeszcze zapewne wyzbyty trwogi, jak napawao gotak bliskie obcowanie z wiedzionym przez natchnienie i powoanie miakiem. Skd ci przyszo na myl zapyta wwczas giermka Don Kichot nada mi taki niezwyky przydomek? I owszem, nie wydaje mi si le brzmicy, ale skd to do ciebie? Po prostu przyjrzaem si wam, panie, przy wietle pochodni wyjani skromnie Sanczo Pansa. Chcesz powiedzie, e przydomek mam wypisany na twarzy? Nie, Sanczo, jestem przekonany, e to wysze siy, kierujce naszymi krokami na tym padole, podszepny ci imi, pod ktrym bd odtdwystpowa stajc do boju. Wymaluj nawet Pospne Oblicze na tarczy, aby nikt zprzeciwnikw moich nie mia wtpliwoci, komu ulega. Na to malowanie szkoda czasu i pienidzy obstawa Sanczo bo wystarczy, eby kto spotka pana, bez tych zbw, a zwaszcza po takim pocie jak dzisiaj, i chyba oczu musiaby nie mie, jakby si omyli. A teraz, wasza mizerno, pospieszajmy, bo tamtym, co pierzchli, odwidzi si jeszcze i powrc zrobi z namiporzdek. Don Kichot nie sprzeciwia si; moliwe, e wspomnienie o pocie i przeczucie napenienia wreszcie odka dyktowao mu t zgodliwo. Ruszyli tedy obaj i pozostawiajc za plecami pole zwyciskiej bitwy wjechali niebawem w rozleg i osonit zewszd dolin. Tu zsiedli z wierzchowcw i wyprawili sobieuczt, korzystajc z tego, co Sanczo odkry potrafi w toboach towarzyszcych zmaremu duchownych osb. Nie mieli tylko nic do picia: czy to e wino znajdowao si w innych toboach, ktrych Sanczo nie znalaz, czy aobnicy, cho w to trudno uwierzy, nie uywali w ogle takich napojw, do e teraz posilajcych si rycerza i giermka nkao pragnienie, a nie mieli go czym ukoi. Panie mj powiedzia rozgldajc si Sanczo te wilgotne ki wiadcz niezawodnie, e w pobliu musi by, cho nie wino, to jaka woda. Czy nie sprbowalibymy jej odszuka? Don Kichot ina to si zgodzi, syty bowiem ju nie tylkochway bitewnej, ale i spoytego przed chwil jada, tym bardziej czu si spragniony. Poprzez otaczajc ich cigle ciemno poszli przeto, prowadzc za wodze konia i osa, w stron, gdzie spodziewali si zwily wargi. I w rzeczy samej, ledwie uszli ze dwiecie krokw, usyszeli wicej nawet ni potok bo triumfalny szum wodospadu. Rozdzia dziewitnasty, w ktrym rozlegajsi rne, bardziej lub mniej tajemnicze dwiki A to si dopiero napij! A to sobie zaraz wypij, popij, bd pi a pi ten rozkosznytrunek wod czyst, przezroczyst, pryskajc im w oczy i parskajc, wargi najpierw zwil spieczone, gardo suche orzewi, potem przeyk do wilgoci lcy westchnienia nie ze rda, co ciurka, nie z potoczku, co po kamykach szemrze, ani nawet z rzeki, co fal pluszcze wodospadu ulewnego wiat kroplisto spija bd spragnionymi ustami, a poczuj, e do, e do gbi ju s wod zroszeni jak grenadzkie bujne ogrody, wtedy wytchn i na ce legn zielonej... Panie mj z niepokojem w gosie odezwa si raptem Sanczo Pansa czy syszycie te inne dwiki? Sysz potwierdzi Don Kichot. Wic i ty je syszysz? To nie zmysw mych omam, nowej wypatrujcych przygody? Zatrzymali si, wsuchani Don Kichot z nadziej, Sanczo Pansa z trwog niezmiernw noc, z ktrej czeluci wraz z szumem wodospadu dziwny jaki stukot dobiega, szczk elastwa miarowy, brzk acuchw jakby czy kajdan cikich. Teraz to ju ani chybi zjawy piekielne drc na caym ciele, wyszepta Sanczo. Zmierzymy si z nimi! wykrzykn Don Kichot, ktrego nigdy nie opuszczaa odwaga, i wskoczywszy na Rosynanta przygotowa do boju kopi i tarcz. Nie mam nic przeciwko temu, eby si panzmierzy z piekielnikami powiedzia Sanczo Pansa ale rad bym na wasne oczy zobaczy, jak pan im odmierzy miar, a po ciemku, dalibg, nic nie wylepi. Czy nie daoby si z tym mierzeniem zaczeka, a troszeczk zadnieje? Nie mwmy o tym! stanowczo odsun pokus Don Kichot. Nierycersk rzecz byaby taka zwoka. cignij, przyjacielu, poprgi Rosynantowi i zosta z Bogiem. Jeli do trzech dni nie wrc, duej na mnie nie czekaj i do pani mej Dulcynei z Toboso pod, z wiadomoci aobn i chway pen, i niewolnik jej najpikniejszych oczu, jak przystao, w walce z wrogiem przemonym zgin. Zrozumiawszy, e nic nie wskra dyskusj,Sanczo postanowi uciec si do podstpu, by przynajmniej do rana zatrzyma niezomnego rycerza. Gdy nachyli si tedy,aby zgodnie z rozkazem poprawi Rosynantowi poprgi, ukradkiem spta uzd swojego osa nogi rycerskiego rumaka. Nie da si ukry, by to czyn zuchway, ale do jakiego zuchwalstwa nie skoni czowieka trwoga? I udao mu si: gdy bowiem waleczny nasz jedziec, nie zdajc sobie sprawy z Sanczowego figla, usiowa ruszy z kopyta, ko zatoczy sitylko i stan jak wronity w ziemi, i nie pomagao spinanie go ostrogami ani adne inne zachty. Rad nierad, zdecydowa si Don Kichot czeka witania, ktre zdejmie zRosynanta to, co wzi za nowe czarodziejstwo przeciwnikw ukrytych w mroku, i pozwoli rycerzowi dokona pisanych mu czynw. Na dalej jednak idce namowy giermka aby zsiad wobec tego zkonia i co nieco przespa si na murawie ju nie przysta, bo nawet gdy z tajemnych przyczyn nie moe kroku postpi, tylko czuwanie w siodle godne jest bohatera. Sanczo, niezmiennie przeraony rozlegajcym si nadal metalicznym omotem, nie mia ju innego wyjcia, jak tylko stan u boku jedca, sioda si jego chwyci i przytuleniem policzka do walecznego, cho chudego, Don Kichotowego kolana strach swj tumi i pokonywa. W takiej to pomnikowej pozycji par godzin nocnych spdzili, a bliej ju witu, cigle jednak w ciemnociach nieprzeniknionych, przytrafio si Sanczowi co, o czym niektrzy czytelnicy moe uwaa bd, i nie wypada tutaj wspomina, a i sam si, prawd powiedzie, waham, skoro jednak myl sam mistrz Cervantes, szlachetny przecie, ksztacony i obyty w wiecie hidalgo, swego czasu caego tego epizodu nie by przemilcza, lecz przeciwnie, opisa ze szczegami, i ja take powinienem przesta si wzdraga i wyoy spraw tak, jak si miaa. Ot w pewnym momencie odczu poczciwy giermek zwyk, a nieodpart ludzk potrzeb i to w stopniu, ktry wyklucza odoenie rzeczy na pniej. Jednoczenie wszake nie opuci go ani troch lk przedomoccym i szczkajcym w mroku elastwem, nie odway si wic ani o p kroku oddali od swego pana. Rozdzierany sprzecznoci pomidzy potrzeb fizyczn a koniecznoci duchow, pogodzi obie w ten sposb, e jedn rk trzymajc si nadal sioda, drug spuci pantalony i podcign koszul, po czym wypi na wiatr swe pokane poladki i przystpi do nieodzownej czynnoci. C to za dwiki?? zapyta z wysokoci sioda Don Kichot. Nie mam na myli szumu wody i zgrzytania elastwa, lecz co cakiem nowego. Nie wiem, panie odpar pokornie Sanczo Pansa ale chyba nic dobrego, gdy przygody i nieszczcia nigdy same nie chodz. Hm powiedzia Don Kichot a wiesz moe, c to za zapachy? Nie wiem, panie powtrzy Sanczo Pansa jeszcze pokorniejszym gosem. Zdaje mi si wszelako rzek rycerz, ciskajc nos dwoma palcami e zbyt wielki strach ci oblecia. Oblecia mnie przyzna giermek ale po czym to pozna teraz bardziej ni przedtem?? Po twoim braku szacunku dla mnie powiedzia rycerz, cigle zatykajc sobie nos. Naprawd spotyka mnie niesuszne podejrzenie zaprotestowa Sanczo Pansa, jedn rk wci trzymajc si sioda, drug za podcigajc pantalony i opuszczajc koszul. Uczyniwszy to, poczu si pewniej, powtrzy przeto mocniejszym gosem: Niesuszne podejrzenie, naprawd. Na to ju Don Kichot nie odpowiedzia. Kiedy zaczo si rozwidnia, giermek cichaczem rozpta Rosynanta, a ten j przestpowa z nogi na nog, co jedziec przyj za oznak rozpraszania si nocnychczarw. Niebawem dzie si zrobi zupeny i obaj wdrowcy dostrzegli, e znajduj si w przepiknej okolicy, pord bujnych gw,drzew rozoystych byy to kasztanowce, cieniem szafujce gocinnie i pagrkw spokojnych, miych dla oka. Nawet Sancza trwoliwego cz lkw opucia w tym krajobrazie, nie do koca wszake, bowiem omot tajemniczy, mimo dnia biaego, wci nie ustawa. Naprzd tedy! zawoa uradowany Don Kichot i spinajc Rosynanta ostrogami, pogna prosto w stron omotu. Nie zostawiajcie mnie, panie! zaka Sanczo i pieszo, prowadzc osa za uzd, popieszy za oddalajcym si rycerzem. Zarwno szum wody, jak miarowy szczk elaza, narasta i wzmaga si z kadym ich krokiem a znaleli si w kotlinie, u podna ska, z ktrych w d ku strumieniowi pienic si, cwaowa wielki wodospad. Nad strumieniem stay jakie dosy liche chaupy i to spomidzy nich dochodzi w przeraajcy omot. Don Kichot nie zatrzyma si, wic i Sanczo Pansa z dusz na ramieniu posuwa si za nim, bacznie wypatrujc, co te za potworywyjd im za chwil naprzeciw. I raptem... nie, tego nie potrafi opisa, jak mia si,rechota, boki zrywa, pka ze miechu Sanczo Pansa wpatrzony w sze stporw folusza, ktre wod poruszane uderzay miarowo, czynic w przeraliwy oskot! Don Kichot zaspi si w pierwszej chwili i karccym spojrzeniem obrzuci giermka, ale wnet zarazi si jego wesooci i te miechem parskn, opuszczajc kopi i tarcz. Ale, ale wiecie aby, co to takiego folusz? To urzdzenie suce w dawniejszych czasach, nie tylko w Hiszpanii, ale i u nas wPolsce, do wakowania, filcowania po zdjciu z krosien zgrzebnej tkaniny, aby znika jej rozczochrana kosmato, przeistaczajc si w zbit, cis powierzchni. No wic takie wanie urzdzenie, dzie i noc pracujce, napotkaliw swej drodze Don Kichot i Sanczo Pansa ijake mieli si nie mia, porwnujc je ze swoimi przywidzeniami! Co, Sanczo kpi Don Kichot powiadasz, e to zjawy piekielne? Zmierzymy si z nimi! Id, Sanczo, powiedz nadobnej Dulcynei, e jej mionik w walce z wrogiem przemonym zgin! nie pozostajc mu duny, przedrzenia giermek. Rycerz spospnia. Zdaje si, przyjacielu rzek e znwzanadto sobie pozwalasz. To ze szczcia wyjani Sanczo e oczy waszej oczywistoci widz tyle samo, co ja, usta za waszej ustawicznoci nie twierdz, i to olbrzymy, na ktre kae wam si rzuci honor rycerski. Moesz by pewny powiedzia Don Kichot e jeli tych sze stporw zamieni si za spraw diabelsk w szeciu wielkoludw, to nie cofn si i przed nimi, choby mnie nie wiem jak powstrzymywa!Jestem pewny zgodzi si giermek ale pki si nie zamieniy, wol mimo wszystkomia si ze strachu, jakiego nam, chciaem powiedzie mnie, napdziy, ni opakiwa was, gdybycie zginli rzucajc si na nie! miechu ci nie wzbraniam owiadczy Don Kichot ale nikomu nie opowiadaj, co nas spotkao, bo nie kady zrozumie to jak naley. To rozumiem, e tak przygod trza zachowa dla siebie przyzna Sanczo Pansa. A teraz moe bymy si napili tej szumicej wody? I na tym te stano. Rozdzia dwudziesty, w ktrym kropi deszcz i wieci soce, odbijajc si w hemie Mambrina, a moe w czym innym Ledwie nachylili si do wody, inna woda z wysokoci nachylia si do nich, posta deszczu przybierajc i kropic nie zanadto rzsicie, ale wystarczajco, by to poczuli.Myl Sancza byo schronienie si do foluszw, Don Kichot jednak za szyderstwo,na jakie noc pozwoliy sobie wzgldem niego poyteczne te urzdzenia, takiej nabra do nich odrazy, e adn miar nie chcia korzysta z ich gocinnoci. Mimo deszczu ruszyli przeto znowu w drog, nie tam si wszake kierujc, skd wczoraj przybyli, tylko cakiem gdzie indziej. W tym samym czasie ten sam deszcz na tejsamej drodze zapa innego jedca, cyrulika mianowicie z okolicznej wioski, zdajcego do drugiej wsi, jeszcze niniejszej od tej, w ktrej mieszka, i nie posiadajcej wasnego cyrulika do hacowi sz, co 48jx}jӺA48j4jA4 }x} j@jj{AA=Pc>4"? c@!cA0awiadczenia usug ludnoci. Gwne usugi, wiadczone w owych czasach przez cyrulikw, byy dwie: golenie zdrowych i puszczanie krwi chorym. Ten cyrulik, o ktrym mowa, goli brody oraz puszcza krew tak w swojej wiosce, jak i w tej drugiej, udajc si do niej w tym celu co jaki czas na szarym ole i przy boku majc wszystko co trzeba, z lnic misk miedzian na czele. Kiedy zaczo pada, miska znalaza si nie na czele, ale na czole i na caej gowie cyrulika, by osonigo przed mokroci. Tak jecha, zadowolony z pomysu, ani przeczuwajc, jakie ciga na siebie niebezpieczestwo zestrony jadcego z przeciwka Don Kichota. Zapaw za Donkichotowych nawet deszcz nie ochodzi; i ledwie rycerz nasz dojrzacyrulika z nasadzon na eb miednic, triumfalnie wskaza giermkowi: Popatrz, Sanczo, susznie rzecze przysowie, e gdzie jedne drzwi si zamykaj, otwieraj si drugie. Jakie drzwi?? nieufnie zapyta Sanczo. Wrota cudownej przygody wyjani Don Kichot. Oto wszak na siwojabkowitym rumaku zblia si ku nam rycerz niewiadomego imienia w zotym hemie Mambrina na gowie. Mwiem ci ju chyba o tym zaczarowanym hemie, chronicym waciciela od ciosw, a zdobytym swego czasu przez Rynata z Montalbanu na krlu mauretaskim Mambrinie? Teraz na mnie przysza kolej, by na obecnym jego wacicielu w hem odwojowa. Jake to mona uczyni zwtpi Sanczo skoro hem ten, jak powiadacie, chroni waciciela od ciosw? Zreszt mnie si widzi, e ten czek, jadcy z pr zeci wka, za przeproszeniem, na szarym ole, wcale nie hem, tylko inne jakie naczynie dwiga na gowie. Milcz, niedowiarku rozsierdzi si Don Kichot i odwracajc si od Sancza natar z nastawion kopi na zbliajcego si cyrulika. Woa przy tym: Oddaj dobrowolnie, co mi winien, albo gi, ndzniku! Cyrulik nie zdy nawet wybra pomidzy tymi dwiema ewentualnociami ani na wszelki wypadek poinformowa si, co te winien jest rycerzowi, kiedy ju, cho kopi nie tknity, znalaz si na ziemi, a jego byszczca miednica obok. Cigle nie wdajc si w rozwaania i dociekania, co i z jakiej przyczyny go tu spotyka, zerwa si i umyka zacz przed siebie. Deszcz akurat usta; zza chmur wyszo soce i promienie jego odbiy si w lecym na drodze zotym hemie Mambrina. Sanczo podnis naczynie i obmacujc je starannie, mwi: Przednia mied, w samej rzeczy, i obrobiona jak naley, a ja, gupi, nie mylaem, e trafi si panu taka gratka. Prosz i poda miednic Don Kichotowi. Ten, wsadziwszy sobie natychmiast lnic zdobycz na gow, poczu, e ksztat i rozmiary hemu nie cakiem s takie, jak by powinny, j wic krci to potylic w misce, to misk na potylicy, eby jako si dopasowa, ale wszystko na prno. Olbrzymi eb musia mie ten poganin stwierdzi w kocu z przykroci a najgorsze, e cho czego tu jakby za duo, to i czego te brak zarazem w hemie Mambrina. Sanczo, ktry zbada ju przecie dokadnie, co to za hem, parskn miechem i od razu urwa pod karccym spojrzeniem swego pana. Z czego si miejesz, Sanczo? zapyta Don Kichot. Z ba tego poganina wyjani skwapliwie giermek. A to ci ebski by dra faktycznie, e hem nosi jak, nie przymierzajc, miednica cyrulika! Myl wyjani Don Kichot e hem Mambrina musia trafi ju od tego czasu w jakie niedobre rce. Gupi jaki czek, niewiadomy i chciwy, zmiarkowawszy, i to czyste zoto, a wzniolejszej wartoci hemu nie dostrzegajc, stopi cz dla zysku, z reszty za zrobi to, co przypomina ci miednic. Ale nic to! W pierwszej napotkanej kuni ka przywrci hemowi ksztat naleyty, do tego za czasu bd go nosi tak jak jest, bo zao si, e cho znieksztacony, hem Mambrina potrafi mnie jeszcze uchroni przed ciosem. Pewnie zgodzi si Sanczo Pansa byle to nie byy kamienie z procy, jak w tej bitwie dwch wojsk, kiedy to straci pan zby i blaszank z cudotwrczym balsamem.Utrat balsamu Fierabrasa nie musisz si martwi powiedzia Don Kichot poniewa recept mam wyryt w pamici. Nie martwi si odpar Sanczo, niechccy dajc do zrozumienia, e waciwie nigdy (wyjwszy moe pierwszy moment, gdy si o nim dowiedzia)nie by entuzjast balsamu, ktry i jemu wyry siw pamici, nie w postaci recepty wszake, lecz w cakiem innej. Urywajc za w tym miejscu, nasz mdrek czyni jakby aluzj, i w podobnym stopniu,jak czarom balsamu Fierabrasa, ufa te pomocy hemu Mambrina. Don Kichot zaopatrzony by na szczcie w tak godziwe zapasy wasnej ufnoci, i niegodziwej nieufnoci giermka swego potrafi zgoa nie zauway. Nie zauway rwnie, i Sanczo w trakcietej caej czciowo teoretycznej dyskusji nie zaniedba i praktyki, a mianowicie, nim pozwoli osu cyrulika pobiec truchtem w lad za umykajcym panem, zdj ze pikn now uprz i do wasnego osioka j przystosowa, wyrzucajc star i poatan. Rozdzia dwudziesty pierwszy, w ktrym Don Kichot wchodzi w konflikt ze sprawiedliwoci krlewsk, a take z niewdzicznoci tych, ktrych przed ow sprawiedliwoci ocali Na zauwaenie zasuyo zreszt niebawem co o wiele zauwaalniejszego i dla giermka, i dla rycerza. Najsamprzd brzk acuchw usyszeli, jak nocy minionej, i w pierwszej chwili nie oparli si nawet wraeniu, e stao si! to stpory folusza oyy i poboczami przecignwszy poszukiwaczy przygody, zachodz im teraz drog w postaci owych olbrzymw, nie tak dawno malowanych przez wyobrani. Nie zdy jednak struchle naprawd Sanczo Pansa ani zapau bitewnego wznieci w sobie Don Kichot, kiedy podnisszy oczy cakiem innyujrzeli widok. Posuwa si oto z przeciwka jakby dugi robak elazny: z tuzin mczyzn na jeden acuch nawleczonych za szyj, osobne zaacuchy kady mia na rkach i nogach. Dozorowali elaznego robaka dwaj konni i dwaj zbrojni piesi po bokach. To winiw domyli si Sanczo Pansa przez sd krlewski skazanych, na galery prowadz. Chcesz powiedzie zdumia si Don Kichot e Jego Krlewska Mo tym tu ludziom przyrodzon wolno odebra? Wcale tego nie chc powiedzie zaprzeczy Sanczo widzi mi si tylko, eci ludzie w krlewskich kajdanach na krlewskich galerach pod krlewskim batogiem bd suyli. Potwierdzasz wic rzek Don Kichot e nie dobra wola, lecz przymus nimi kieruje. Z dobrej woli robiliby co innego. Speni tedy swoj powinno: przeciwstawi si przemocy i wespr skrzywdzonych. Tym sposobem zderzycie si, panie, z krlewsk sprawiedliwoci i, przebg, aden zoty hem was nie uchroni przed guzem. Don Kichot nie sucha jednak przestrg Sancza Pansy; c, znamy go ju przecie na tyle, e moglimy to z gry przewidzie;ale co dalej wyniknie z jego upartej chci penienia powinnoci rycerskiej, tym razemmajcej si zderzy nie z otrostwem karczmarzy i grubiastwem mulnikw, nie zrogami te baranw i skrzydami wiatrakw, lecz z sam, strach pomyle, sprawiedliwoci krlewsk, nie, tego przewidzie niepodobna i nie warto nawet prbowa; lepiej spokojnie ledzi bieg wypadkw i pokada w Bogu nadziej, e i po tym zderzeniu rycerz, cho obolay, znw si dwignie z upadku. Czy wolno wiedzie uprzejmie zapyta Don Kichot mijajcych go wanie konnych stranikw dokd i po co prowadzicie tych dobrych ludzi?? Stranicy nie zdradzali zbyt wielkiej chtki do rozmowy; potwierdzili jedynie domniemanie Sancza, e dobrzy ludzie, ktrych prowadz, z wyroku sdu krlewskiego udaj si na galery; co si za win i wystpkw kadego z osobna tyczy, to prosz, niech sami rycerzowi powiedz, bo stranikw ani to obchodzi, ani im przyjemno sprawia babranie si w czyich tam bezecestwach; a te szelmy, i owszem, wcale si nie wstydz o wyczynach swoich rozprawia. Powiedz, za co tak pokutujesz, dobry czowiecze zapyta Don Kichot pierwszegoz brzegu modego galernika. Za to, em si zakocha, askawy panie odpar, wzdychajc, zagadnity. Czy by moe? Za tak win ja sam powinienem cae ycie przy wiosach spdzi! C, dla pani mej, Dulcynei, gotw jestem... Ten tu przerwa mu stranik nie w adnej pani si zakocha, tylko w koszu z bielizn, ktry tak namitnie obejmowa, edopiero policja wydara przedmiot mioci z jego obj. Don Kichot puci komentarz stranika mimouszu i zwrci si ze swoim zapytaniem do drugiego galernika. Ten milcza, lecz wyrczy go znowu pierwszy: On piewa, prosz pana, to wszystko. Wic i piew ju jest zakazany!! piewa wtrci si stranik to w jzyku tych ludzi znaczy wyznawa, jak sirzecz miaa, kiedy sd ich bierze na spytki.Ten tu wypiewa, ile sztuk byda gdzie i kiedy wyprowadzi z cudzej obory, i za to te zosta skazany. Koledzy obwiesie nie szanuj piewakw, twierdzc, e to gupiowasnemu jzykowi zawdzicza wyrok. Maj racj mrukn Saruczo Pansa, jego pan za, po cierpicych za namitno miosn i piew, zwrci si z tym samym pytaniem do trzeciego z kolei winia. Ja wyjani ten id na galery, bo zabrako mi dziesiciu dukatw. Wic za brak pienidzy, ktry sam przez si wielkim jest utrapieniem, brakiem wolnoci jeszcze si karze! No pewnie, bo gdyby mi nie zabrako tychbrzkade, ubrabym w nie moje grzechy, cieszc oczy i uszy trybunau, a trybuna mnie by te potrafi wzajem ucieszy. A tak grzechy moje, mniejsza o to, jakie, goe dray w sali sdowej... Takie i inne rozmwki toczy Don Kichot po kolei z galernikami, a trafi na silnego mczyzn, ktrego kade oko w inn patrzyo stron, ruchy za bardziej od pozostaych mia skrpowane, poniewa naniego samego wicej przypadao acuchw, prtw elaznych i kdek ni na wszystkich jego kompanw razem wzitych. Zdziwiony Don Kichot zapyta, czemu by przypisa to wyrnienie, na co stranik odpar, i czowiek, ktrego widzi, sam jeden wicej ma na sumieniu nicaa reszta, a ponadto tyle w nim zuchwaoci, z ktrej mimo sdu oraz wyroku nic nie utraci, e nawet w takim opakowaniu gotw si wywin sprawiedliwoci. Wysuchawszy tych wyjanie, Don Kichot ze wspczuciem odezwa si do galernika,pytajc, jak te si nazywa i za co tak cierpi. Nie poznalicie, panie? wykrzykn stranik. To to synny Gines de Pasamonte, inaczej zwany Ginesillo Krzywe Oczko. Nie pierwszy raz na galery wdruje,ale wida polubi je za poprzednim razem, skoro znw na nie trafi. Wolnego, panie straniku ponuro rzek galernik co lubi, a czego nie lubi, powiem przy lepszej okazji, a nazywam si faktycznie Gines de Pasamonte i kto myli, e ma prawo inaczej mnie zwa lub przezywa, temu zwykem te pomysy wpycha do garda. Wy za, moci rycerzu,jeeli macie co dla nas w zanadrzu, dawajcie wawo i egnajcie, a jeeli nie macie, to te egnajcie, bo nudne ju si robi te wasze wypytywania. Bezczelnie gadasz, Ginesillo! zdenerwowa si stranik. Zaraz dostaniesz nauczk i podnis w gr lask. Nie zdy jednak opuci jej na zbja, poniewa Don Kichot zagrodzi mu drog, proszc, by wybaczy nieszczsnemu swobod jzyka, czsto przecie waciw temu, kto rce i nogi maskrpowane. Od tego jake susznego zdania rozpocz nasz bohater jedno z bardzo wanych swoich przemwie wanych, dodam, niezalenie od tego, jakie po chwili pocigno za sob skutki i zasugujcych moe, by sowo w sowo powtrzy je tutaj za Cervantesem skoroca wszelako reszt nie sowo w sowo, lecz wasnymi sowami, dbajc, by z trecinajistotniejszej nic nie uroni, na inn przecie, nowsz nieco i zwilejsz modwysawiam, przyjdzie mi i tutaj od zasady mej nie odstpi. Zwracajc si tedy do galernikw i do ich eskorty, rzek Don Kichot (moimi sowami, jego myli starajcymi si suy po wiekach)co nastpuje: Widz, bracia, e bdc, by moe, winnymi rnych przeciw blinim wystpkw, nie za nie bynajmniej pokutujecie, lecz za inne okolicznoci, jak to: opieszao w porzuceniu rzeczy zbyt podanej, ulego jzyka, zachcanego dorozwizania si przez wzite na tortury ciao, brak pienidzy na zagodzenie sdziw, fizjonomia nie budzca sympatii i tym podobne. Z okolicznoci tych wynika, enie wymierzono wam prawdziwej sprawiedliwoci, lecz jedynie przemoc zatriumfowaa nad wami, co z kolei mnie, jako bdnego rycerza, obliguje do wzicia was w obron. Panowie stranicy! Prosz po dobroci: zdejmijcie z tych ludzi kajdany ipozwlcie im i dokd wola. Jak przed chwil dowiodem, sprawiedliwo, ktra ich w wasze rce oddaa, dalek jest od doskonaoci. Dodam, e nie godzi si czowiekowi bra w niewol innych ludzi, jak on wolnymi stworzonych przez Boga i natur. Jeszcze dodam, e wam, jak tusz,ci ludzie nic zego nie uczynili. Jeli tacy slub owacy, Bg na niebie nagrodzi ich za dobre, a za ze niechybnie ukarze i po c inni ludzie, nie lepsi, by moe, szczliwsi jeno od tamtych, maj, nic w tym nie majc, by ich katami? Poniechajcieich prosz z wielk pokor, i podzikuj wam, jeli m prob spenicie. Jelibycie jednak mieli nie wysucha mnie dobrowolnie, to, jakem Rycerz Pospnego Oblicza, uczynicie to przymuszeni! A to dobre! wykrzykn starszy stranik. Mamy wypuci winiw krlewskich na rozkaz jakiego bazna w misce na gowie! Dosy zmitrylimy czasu, suchajc jego banialuk, a teraz w drog, a wy w swoj drog, panie zwcy si Kawaler Kwanej Gby czy jak tam! I da znak elaznemu robakowi, e ma wi si dalej w szczku swoim i ponieniu, zanim jednak robak poruszy si znw na piasku, Don Kichot rzuci si gwatownie nastranika, zrani go wystawion do przodu kopi i powali na ziemi. Pozostali sudzy niedoskonaej sprawiedliwoci krlewskiej osupieli na chwil, szybko jednak opamitali si i natarli na Don Kichota, co mimo jego przewagi duchowej le si mogoskoczy ze wzgldu na ich przewag liczebn, ale tu rwnie szybko nowe jeszcze zaszy wypadki, galernicy mianowicie, widzc co si wici, rwa zaczli swj dugi acuch, na co stranicyporzucili Don Kichota i pomknli ku galernikom, by im przeszkodzi. Don Kichot za stranikami, atakujc bez pardonu, Sanczo Pansa na pomoc Ginesowi de Pasamonte, ktry dziki niemu i wasnej zrcznoci, cho przed chwil najsroej zakuty, teraz pierwszy zrzuci z siebie wszystkie acuchy, prty elazne i kdki,i dopadszy powalonego przez Don Kichota starszego stranika, rozbroi go z muszkietu i szpady. Widzc, e szala bitwy tak wyranie przechyla si na niekorzy poaowania godnej krlewskiej sprawiedliwoci, jeden za drugim sudzy jej pierzcha w pole poczli, nie gonieni zreszt przez galernikw, ju co do jednego uwolnionych od acucha, tak niedawno czynicego z nich czony bezwolne elaznego robaka, obecnie za nieruchomo lecego w pyle jak umara powoka czego, czym ju nie jest ani nie bdzie. Niech yje nasz wyzwoliciel! dwicznym gosem zawoa ten, ktry bypiewa na sdzie. Niech yje! podchwycili inni, gosami rozmaitymi, lecz najczciej zdartymi i chrapliwymi. Panowie powiedzia Don Kichot mio mi sysze te wyrazy wdzicznoci, ale tym, czego si po waszej wdzicznoci spodziewam, jest dopenienie wiadomego rycerskiego zwyczaju. To znaczy co ? nieufnie zapyta ten, ktremu zabrako dziesiciu dukatw, by ucieszy trybuna. Oto jaka jest moja wola oznajmi Don Kichot, obrzucajc ca haastr dumnym spojrzeniem. Obcieni acuchem, od ktrego was wyzwoliem, udacie si natychmiast do sawnej miejscowoci Toboso, gdzie staniecie przed sodkim obliczem damy mojego serca, najpikniejszej, i najcnotliwszej pani Dulcynei z Toboso, i powiecie, e to ja was przysyam. Powtrzycie jej, co zaszo na tej drodze, jak spotkaem was w opakanym stanie, co nastpnie powiedziaem i co uczyniem, by was skutecznie wyzwoli. Dopeniwszy tego obowizku, pokonicie si mojej pani i z a do hacowi sz, co 48jx}jӺA48j4jA4 }x} j@jj{AABP UC cDcE* RF'6= Aczystym sumieniem udacie si, dokd sobie yczycie. W gromadzie wyzwolonych galernikw szmer si zrobi, uciszony zaraz przez Ginesa de Pasamonte, ktry podnis rk i odpowiedzia w imieniu wszystkich: Panie rycerzu, macie niewtpliwie suszno, i z wdzicznoci za oswobodzenie powinnimy dopeni rycerskiego zwyczaju i obowizku, udajc si z tym oto acuchem jako symbolem minionego naszego opakanego stanu do najpikniejszej i najcnotliwszej pani Dulcynei z Toboso celem pokonienia jej si i opowiedzenia wszystkiego, co tutaj zaszo. Caa bieda, e nijak nie moemy tego uczyni, poniewa chodzenie kup po krlewskich drogach zagraa nam trafieniem z powrotem na krlewskie galery, o co postara si poszukujca nas ju, jak mniemam, Santa Hermandad. Pozwolicie tedy, wasza agodno, i nie udamy si tam, gdzie kaecie, lecz rozejdziemy si, kady z osobna, na wszystkie strony, w zamian za za niedopeniony zwyczaj i obowizek rycerskikady z nas odmwi na intencj waszej przygodnoci pewn liczb zdrowasiek. Tak prawi zuchway przestpca Gines de Pasamonte, niby to serio, w rzeczywistociwszake dworujc sobie z Don Kichota, ktrego mia za niespena rozumu, kt bowiem przy zdrowych zmysach obdarzyby ni std ni zowd wolnoci jegoijego godnych kamratw? Im duej alici prawi, tym wikszy gniewogarnia rycerza, a pod koniec, gdy do zdrowasiek doszo, ogarnity gniewem jak poarem, Don Kichot zawoa: Ach ty, taki synu, Ginesillo Krzywe Oczko, omielasz mi si sprzeciwia? A ja ci mwi, e masz i gdzie ci mwi, z tym co ci mwi, i uczyni to co ci mwi, a kamraci twoi wraz z tob! Nie wdajc si w dalsze dyskusje, cho z pewnoci podraniony uyciem przez Don Kichota przydomka, ktrego nie lubi, Gines mrugn na towarzyszy, a ci, odsunwszy si nieco, obrzucili rycerza kamieniami i najplugawszymi wyzwiskami w rwnej chyba iloci, z tym, e kamienie jak gdyby gciej trafiay, bbnic po tarczy, zbroi i zocistym hemie Mambrina. Po chwili runz konia, a wwczas poskoczy do w, ktry si zakocha, i zerwawszy miednic zgowy, tak ni trzasn o ziemi, e o mao si nie rozleciaa w kawaki. Przecigajc si w gorliwoci, galernicy zdarli z rycerza, a przy okazji i z Bogu ducha winnego Sancza, co lepsze sztuki odzienia i nie krpujc si ich obecnoci podzielili si upem. Dopiero dokonawszy tego lecego w ich zwyczaju otrostwa, przypomnieli sobie znw o witym Bractwie i rozeszli si, gdzie ktry mniema, e najlepiej si przed nim skryje,zostawiajc obdartych swoich dobrodziejwSancza te drcego ze strachu przed Santa Hermandad, ktrej tak nieopatrznie si narazi wraz ze swym panem, Don Kichota za zdumionego i zasmuconego niewypowiedzianie, e skrzywdzili go wanie ci, ktrym tak si przysuy oraz w nieco mniejszym stopniu, e w decydujcej chwili nie dopomg mu lecy teraz w prochu, pogity i zbezczeszczony hem Mambrina. Ginesillo Krzywe Oczko powrci zreszt jeszcze po pgodzinie, ale tylko po to, eby, nie baczc na bagania Sancza, zabra mu szarego osioka z now uprz꿹, dosi go i skry si w grskiej szczelinie. Rozdzia dwudziesty drugi, w ktrym Don Kichot gono rozpacza, nie z tej wszake przyczyny, ktr, za przykadem Sancza Pansy, bylibymy podejrzewali Zgnbieni tym, co ich spotkao, nie mieli przecie nasi bohaterowie nic lepszego do roboty, jak ruszy dalej w gb gr coraz dzikszych i pospniejszych. Don Kichot ciska chudymi kolanami chude boki Rosynanta, wspaniaego rumaka, ktry, chwaa Bogu, nie znci jednak rabusiw, Sanczo Pansa za czapa za nim, dwigajc na plecach juki, ktrych Ginesillo w popiechu nie zabra. Grubas jcza przytym i wzdycha, takimi oto czuymi sowy przemawiajc do utraconego osioka: O, ziomku mj i ssiedzie spod jednego dachu, ju ci nie ma, ju nigdy do mnie niewrcisz! O, zabawko moich dzieci, suchaczu cierpliwy mojej ony, ojcze przyszych nie narodzonych oltek, pomocniku mych prac i ywicielu caej rodziny, ju ci nie zobacz moje oczy stsknione, pity nie pogadz twojego brzucha, kij przyjazny nie dotknie grzbietu!Uspokj si, Sanczo! powiedzia Don Kichot. Wielka jest twoja strata, ale wynagrodz ci j z caego serca. Pi osw zostawiem by w domu i trzy z nichbd twoje. Dostaniesz ode mnie przekaz wasnorczny, by ci je wydano co do jednego. Ta obietnica rzeczywicie uspokoia i pocieszya Sancza: otar zy, przesta wzdycha i wzywa nieobecnego, i podzikowa Don Kichotowi za ask. Sapa tylko nie przesta, bo juki mu ciyy, ale do porzucenia ich te nie by, oczywicie, skonny, jako e tam si mieciy resztki ywnoci i wszystkiego co mieli. Zatrzymali si na koniec w jakim dzikim zaktku midzy skaami i tu raptem Don Kichot jcze zacz i wzdycha, przeraliwiej ni przedtem giermek, a co wicej drze j na sobie podarte ju co prawda odzienie i gow swoj szlachetn, te uszczknit przez wczeniejsze ciosy, wali o ska. Uspokjcie si, wasza wytrzymao! zawoa zdumiony i przeraony Sanczo Pansa. Wielka krzywda was spotkaa i zaiste niezasuona, cho mona by mniema, e kto zoczycom dobrodziejstwa wiadczy, zasuguje na to iowo, ale was uwaga ta nie dotyczy, jedno tylko przypomn na pocieszenie, e nie pierwszy raz tak poturbowano was i obdarto! Uspokjcie si tedy i nie rozpaczajcie, bo cho nie jestem w mocy was wynagrodzi, z pewnoci zostaniecie wynagrodzeni, wierz w to wicie, bo gdyby miao by inaczej, biada mi kt prcz was bowiem, panie, mnie z kolei wynagrodzi zechce? Gupi jeste, Sanczo! niecierpliwie rzuci Don Kichot, na chwil przerywajc swoje miotanie si, jki i walenie gow o ska. Gupi jeste, jeeli sdzisz, e o rozpacz przyprawia mnie ta niefortunna pod pewnym wzgldem przygoda. W takim razie co?? rozdziawi gb jeszcze bardziej zdziwiony gi ermek. Od razu wida, e nie masz pojcia o sprawach rycerskich i moe nawet nie czytae ani jednej ksigi rycerskiej! Pewnie, e nie czytaem, bo, jak wasza ksigowo wiecie, nie umiem czyta. Ale czy to by moe, i rozpaczacie przez te ksigi, ktre postradalicie ju Bg wie kiedy, przed pocztkiem naszej wyprawy? Gdyby zna, jak naley, ksigi rycerskie,wiedziaby, e synny Amadis z Galii, najwietniejszy i najdoskonalszy z bdnychrycerzy, skoro wzgardzony zosta pewnegorazu przez dam swego serca Orian, mio jego, wierno i stao do pustelnina Nagiej Skale nieszczsnego zaprowadzia, by tam cierpia, rozpacza iwzdycha nad swoj klsk. Roland znowu, te wielki rycerz, inaczej zwany Orlandem lub Rotolandem, kiedy dowiedzia si, e pikna Angelika za jego plecami z Medorem si zadawaa, wpad w szalestwo z aoci swojej i nue mci si na przyrodzie samej: mci wod w zdrojach, drzewa z korzeniami wyrywa, powodowa w grach lawiny i innych czynw dokonywa, tyle szalonych, co na niemierteln saw zasugujcych. Nie zdecydowaem si jeszcze, ktrego z dwu wymienionych rycerzy dokadniej naladowa bd na tym odludziu, ale to pewne, e pokutna moja determinacja godnie uczci t, ktrej imi dwiczne przyprawia o drenie moje serce wiernie stsknione. Ale c was skania, panie, do takich szalestw ? zapyta nie bez ciekawoci Sanczo Pansa. Czy otrzymalicie w tych grach wiadomo, nie wiem tylko, jakim sposobem, bo nie zauwayem tu adnego posaca, e wielmona pani Dulcynea z Toboso wzgardzia wami ni std ni zowd albo, co nie daj Boe, figlowaa za waszymiplecami z tym jakim Medorem? C za zasuga odpar Don Kichot oszale z rozpaczy, majc rzeczywisty ku temu powd? Jeeli uczyni to bez widoczniejszej przyczyny, wycznie przezdugotrwae rozstanie, sycce mj bl miosny i trwog, wtedy dopiero poka si rycerskiego, uczucia! Nie sprzeciwiaj si, Sanczo, lecz pozostaw mnie tutaj w moim stanie aosnym, sam za ruszaj w drog do pani mej Dulcynei, by dorczy jejlist, ktry napisz, i co rychlej wraca z odpowiedzi. Od tego, jak odpowied przyniesiesz, zalee bdzie mj powrt dozmysw bd pozostanie na zawsze w mrokach szalestwa. Poprzestajc na takim wytumaczeniu giermkowi swojego niezwykego postpowania oraz zamiarw, Don Kichot znowu j si swego, to znaczy rozdzierania szat i walenia gow o skay. Wzdycha przy tym i jcza, przywoywa dalek okrutnic, by wejrzaa na jego mki, Sancza Pans za napomina midzy jednym szlochem a drugim, by dobrze mu si przyglda i zapamita, co widzi, a to dla zdania sprawy tej, ktra jest wszystkiego przyczyn. Co widz, to widz, panie rycerzu zauway Sanczo ale czy nie moglibycie bardziej uwaa tukc bem o skay? Gotowa jeszcze zdarzy si jaka specjalnie twarda i za jednym zamachem koniec bdzie caej pokuty. Jakbycie pozwolili, to, odwrotnie, wyszukam wam miksze miejsce do tuczenia, a pani Dulcynei swka o tym nie pisn, tylko przysign, e skaa bya twarda jak diament. Przepisy rycerskie zabraniaj takich wybiegw, mj dobry Sanczo. Musz wali prawdziw gow o prawdziw ska, a wszystko, co moesz dla mnie zrobi, to zostawi troch szarpi na opatrunek. Dalibg, nie pojmuj, skoro zgryzota wasza nie jest prawdziwa i to podnosi jeszcze jej cen, dlaczego skaa ma by prawdziwsza od powodu walenia o ni. Ale jak sobie chcecie. Piszcie ten list, panie, i ruszam. Myl tylko, e kiedy nie mam ju mojego osioka, nie kaecie mi wdrowa Bg wie jak dugo piechot, lecz uyczycie w tym celu Rosynanta, na czas pokuty wcale wam tu niepotrzebnego. Niech tak bdzie zgodzi si Don Kichot. Kopot w tym tylko, e nie mam na czym pisa mojego listu. Czy to znaczy te, e nie macie na czym pisa zlecenia w sprawie wydania mi tych trzech osiokw, o ktrych wspominalicie przedtem? Na to wyglda, e tym razem nie mylisz si, mj dobry Sanczo. Jedyna rada to ta, e nauczysz si mojego wzniosego listu napami, a w pierwszej miejscowoci, gdzie spotkasz jakiego pimiennego nauczyciela, on z twojej pamici przeniesie list piknymiliterami na papier. A co z podpisem?? Podpis ma by: Dozgonnie Twj Rycerz Pospnego Oblicza . Jeeli ten bakaarz, oktrym mwi, potrafi list cay spisa, to ipodpis nie przysporzy mu trudnoci. Wiecie co, panie, najpierw umiecie w mojej pamici ten przekaz na trzy osioki, a gdy ju on si tam usadowi, reszta jako zmieci si obok niego. Dobrze skin gow Don Kichot zapamitaj wic: Polecam askawej mej siostrzenicy, iby za okazaniem niniejszego wydaa zasuonemu giermkowi mojemu Sanczowi Pansie trzy z piciu olt, jakie zostawiem w domu pod jej opiek . Podpis: Hidalgo Don Kichot z La Manczy . Powtrz. Sanczo Pansa powtrzy wszystko bez najmniejszego bdu lub opuszczenia. Teraz list powiedzia zadowolony Don Kichot. Zrobie miejsce w swojej pamici?? Zrobiem. Pani Mojego Serca, Najpikniejsza, Najszlachetniejsza i Najsodsza Dulcyneo zToboso! Jeli Twe uczucie mn gardzi, Twe wspczucie mnie nie dostrzega, Twe przeczucie nie dba o me cierpienie sigajce kresu wytrzymaoci to ach! Nie Tobie biada, Luba Okrutnico i Niewdzicznico, lecz mnie jedynie i tym dzikim zaktkom, ktre widzie musz mojudrk, sysze gos mego blu i wystawia si na ciosy szalestwa, ktregojeste przyczyn. W Twojej mocy i woli wybawi mnie z tego stanu lub doszcztniepogry w jego przepaciach. Jeli wybierzesz to drugie, egnam ci na zawsze, a po kres ywota miujc Dozgonnie Twj Rycerz Pospnego Oblicza .Przepikne rzek Sanczo Pansa. Chybanigdy nie syszaem nic wzniolejszego. Skd te pan umie tak gadko skada? W moim zawodzie i to jest potrzebne owiadczy mile poechtany uznaniem giermka Don Kichot. Czy wszystko dobrze zapamitae?? Wszyciuteko, nie musz powtarza zapewni Sanczo Pansa. A powiedzcie mi,jak odnajd pani Dulcyne, gdy przybd ju do Toboso? Bo cho tyle o niej od was syszaem, tak si skada, em nie widzianigdy tej wielkiej damy ani te jej domostwa. Prawd rzekszy wyjani Don Kichot to i ja przez dwanacie lat mej mioci. niewidziaem najsodszej Dulcynei nawet cztery razy. Znajdziesz j jednak acno, gdy ci zdradz, e w Toboso znaj j, by moe, pod imieniem Aldonzy crki Lorenza. Bo widzisz... Co? przerwa mu Sanczo. Ta Aldonza, ktr znam od malekoci, co ma gos jak dzwonnica, a w rkach tak si, e bdnego rycerza w zbroi razem z koniem podniesie, to ma by najsodsza ksiniczkaDulcynea z Toboso? Nie powiem, mi a z niej dziewucha, z kadym si pobawi bez ceregieli, ale to, cocie wasza wymylno kiedy prawili o jej biaych licach, to nie cakiem, bo w polu, wiecie, raz na wietrze,raz w socu... Sanczo przerwa mu z kolei Don Kichot bardzo surowym tonem powcignij swj gupi jzyk, bo jeszcze co takiego powiesz, e w obronie czci mojej pani bdmusia okrutnie ciebie ukara! Czy ja co mwi? Jestem dla pani Dulcyneiz caym szacunkiem i zawioz jej ten pikny list, cho widzi mi si, e tak samo jak ja nie potrafi czyta. To nie ma znaczenia wzruszy ramionami Don Kichot. Tak w rozmowie nie pozbawionej napicia ustaliwszy tosamo wzniosej Dulcynei, rycerz z giermkiem rozstali si w dzikim grskim zaktku. Ten pierwszy, odpoczwszy krztyn, j si znw jak przystao rycerskiej swojej rozpaczy oddawa, ten drugi za, ledwie dosiad Rosynanta, cisn jego boki pitami i nie ogldajc si, eby amacw swego pana nie widzie, pomkn w kierunku krlewskiego gocica. Rozdzia dwudziesty trzeci, w ktrym zapowiada si, i rzeczywisto otaczajcaDon Kichota ulegnie nowym przeistoczeniom,tym razem wszake nie za spraw jego rycerskiej fantazji, lecz dziki spiskowi ludzi rozsdnych Opuszczajc tedy na jaki, niezbyt dugi czas Don Kichota i pozostawiajc go sam nasam z jego desperacj miosn, towarzyszy bdziemy Sanczowi, z ktrym razem po dniu drogi przybdziemy do znanej nam ju gospody, tej samej, w ktrej nasz tucioch nie tak dawno wzbija by si wbrew swej woli w powietrze. Tu spotkamy rozliczne znane nam ju osoby, nie tylko gospodarza i gospodyni, wraz z crk urodziw i dziewk suebn, szpetn, ale miosiernego serca Maritornes, lecz i wczeniej jeszcze poznanych dwch przyjaci najserdeczniejszych Don Kichota proboszcza i balwierza z jego wioski rodzinnej. Zanim jeszcze Sanczo ich ujrza i zanim wogle zdecydowa si na przestpienie progu gospody wahanie za jego, po tym, co tu przey, nie powinno nikogo dziwi oni jego ujrzeli i jeden odezwa si do drugiego: Ksie proboszczu, czy mnie oczy myl, czy te ten tu na koniu to faktycznie Sanczo Pansa, o ktrym sycha, e z naszym szalecem jako jego podrczny wyruszy? Oczy ci nie myl bynajmniej, a ko, na ktrym siedzi ten czowiek, to chabeta naszego przyjaciela. Hej, Sanczo Pansa, wszak prawda, e to ty na Donkichotowym wierzchowcu? Sanczo przybliy si do woajcych i przyzna, e jest sob, a Rosynant Rosynantem, nie chcia jedynie wyjawi, w jakiej sprawie i dokd poda, jak rwnie gdzie pozostawi swojego pana. Mwic to, trwoliwie nie przekracza jeszcze progw gospody, mimo e proboszcz i balwierz zapraszali go gestem, by to uczyni, i e odek jego bardzo juby stskniony za czym mokrym i ciepym,bo w rycerskim ywocie, jaki wraz z Don Kichotem prowadzi, najczciej musia sizadowala suchym i zimnym. Hm powiedzia znaczco balwierz dziwne twe zachowanie, a zwaszcza tajemnica, jak okrywasz miejsce pobytu swego biednego pana, kae nam mniema, e go zabi i obrabowa z konia i innych rzeczy. Ale nie myl, e umkniesz sprawiedliwoci! Syszc to Sanczo Pansa, zadra ze strachu i gorco zaprzeczy, jakoby kogokolwiek, a c dopiero swojego ukochanego pana, ycia i mienia pozbawi, iby dowi e s wej niewinnoci, jednym z a do hacowi sz, co 48jx}jӺA48j4jA4 }x} j@jj{AAGPcHm IxcJ@ rcK/cLl>tchem opowiedzia wszystkie przygody, jakie ich od opuszczenia wsi rodzinnej spotkay, tylko podrzucanie na derce i parinnych wstydliwych pomijajc, powtrzy te obietnice bdnego rycerza i swoje wielkie nadzieje, skoczy za na opisie dziwnego stanu, w jakim Don Kichota musiazostawi, i na misji, dla ktrej spenienia rycerz mu uyczy swego rumaka. Proboszcz z balwierzem dali wiar zeznaniom giermka, zadali jednake, by wydoby z szuflad pamici i przedoy im do wgldu dokumenty, jakie wiezie, co te uczyni, przekaz dla siebie na trzy osioki przytaczajc znw co do joty, list za do Dulcynei wygaszajc w nastpujcej postaci: Pani mojego serca, sodziutka i bielutka Dulcyneo! Tu mj pan pomyli si krztyn wtrci bo ta Aldonza opalona jest i piegowata od soca jak diabe. Ale niech mu bdzie. Dulcyneo! Jeeli masz mnie za nic i po prostu wypinasz si na to, e mnie amie w kociach to ach, ach, ach! amie mnie jeszcze niemiosiernie i zmuszony jestem cakiem zwariowa i wali bem o ska bez udawania. O czym ci zawiadamiam Twj do grobowej deski Rycerz Pospnego Oblicza . To ju wszystko. Jakby panowie zaraz zapisali, tobym nie musia szuka pimiennego bakaarza, jak mam przykazane. Zaraz po wieczerzy zapiszemy obieca proboszcz a teraz chodmy si posili. W zamian za tyle stara bdziesz naszym gociem, jeeli nie masz nic przeciwko temu. Kto by tam mia co przeciwko temu! Ale jeli aska, niech bd gociem panw tu nazewntrz, razem z konikiem. Wyniesiono wic Sanczowi jedzenie tam, gdzie si znajdowa, tak samo Rosynantowi obroku, i kady spoywa swoje dononie poruszajc uchwami, podczas gdy proboszcz z balwierzem weszli do izby i tam przystpili do wykwintniejszej nieco wieczerzy, naradzajc si zarazem, co by te dobrego uczyni dla Don Kichota, ktrego szalestwo, cho znali je nie od dzisiaj, nowym ich przejo zdumieniem. O rozmiarach jego std dodatkowo wnosili, etak atwo zarazio Sancza Pans, nie hidalga przecie i nie czytelnika jakich szpargaw, tylko chopka zwykego i do niedawna rozsdnego jak kady w tym stanie. Na nowo przeto rozgorzay w przyjacioach Don Kichota chci, nigdy zreszt w nich nie wygase, by w Don Kichocie dla jego dobra Don Kichota zniszczy i zabi, Don Kichota z Don Kichotawypdzi, i jakimkolwiek sposobem, po dobroci, si, sztuk, grob, leczeniem Don Kichota w Anty-Kichota triumfalnie zamieni! Uwaga: wszystko to ju dotd tak lub inaczej byo, ale w tym miejscu opowieci, tak, chyba w chwili, gdy powiedzieli sobie, e nie bd Sancza Pansy wyprowadza z bdu, e przeciwnie dla dobra sprawy jego wiar w to, co Don Kichot baja, wykorzystaj, a w lad za tym gdy proboszczowi myl przysza, bardzo, jak powiada dziejopis, dostosowana do smaku Don Kichota i do ich przyjaznych zamiarw, by mianowicie i rycerza od drugiej strony podej, czyli nie tylko na wyprowadzenie go z bdu nie nastawa, ale wprowadzi go w bd jeszcze wikszy ni ten, w ktrym tkwi z wasnej woli, i tym sposobem wadz nad nim zdobywszy poprowadzi, gdzie za waciwe uznaj, tak, z pewnoci w owej chwili wanie zasza ta przemiana otaczajcej Don Kichota rzeczywistoci, ktrej odtd bdziemy wiadkami. Gdy bowiem dotychczas jego wyobrania wiatraki w olbrzymy, trzody owiec w armie, dziewki wdamy, karczmy w zamczyska i wiele innych pospolitoci w niepospolitoci przeistaczaa, teraz podstp cudzy i kamstwo rozmylne miao wok niego wiat nieprawdziwy niczym dekoracj w teatrze z niczego stawia i wciga go w to, i dla swoich celw pozorami lichymi mami, a on, jak dziecko naiwny, jake nie mia pj na pasku tych cudownoci! Ale prawda nie wiecie jeszcze, o czym tumowa. Posuchajcie wic narady proboszcza i balwierza nad dymic mich idzbankiem chodnym, przypatrzcie si byskowi w jednego i drugiego przyjaciela oku: pomys gracki zaiste maj by za dziewic potrzebujc pomocy si przebraio krzywdy naprawienie rycerza prosi; gdzie ten krzywdziciel? wyprostuje si Don Kichot, na mieczu do oprze mnie; za gr, za lasem, niech nie pyta, tylko da si zaprowadzi przez pann; i niech z lic jej zasony cignicia si nie domaga; ani w ogle niech nic nie da, pki si nie zemci na owym otrze; i dosidzie Don Kichot konia... Rozdzia dwudziesty czwarty, w ktrym nowe osoby, acz same przez los dowiadczone i ze zamanymi sercami, przyczaj si do spisku ludzi rozsdnych Umwili si najpierw tak: e proboszcz w roli owej dziewicy bagajcej o pomoc wystpi, balwierz za bdzie jego giermkiem. Wtajemniczyli w ca spraw karczmark, ktra dorozumiaa si natychmiast, o jakiego to rycerza chodzi, i chichoczc z uciechy dostarczya proboszczowi stroju odpowiedniego czarnej aksamitnej spdnicy z piknie wystrzpionymi plisami, zielonego gorsetu i czepca, a na dodatek woalki z czarnej tafty na lica wstydliwe. Tak wystrojony proboszcz-panna wsiad na mua po kobiecemu, balwierz za bez specjalnego przebrania, tylko z przyprawionym zamiast brody krowim ogonem na swego, i poegnawszy si z wszystkimi, nie wyczajc poczciwej Maritornes, ktra obiecaa si modli za pomylny skutek podjtego przez nich chrzecijaskiego dziea, poprzedzani przez Sancza Pans, ruszyli w gry. Sancza rwnie w krtkich sowach powiadomili, e przybieraj faszyw posta, aby pana jego ze zej drogi na lepsz sprowadzi; przepyta si, czy na tej lepszej Don Kichot rychlej cesarzem zostanie, aby giermka swego krlem uczyni; a gdy potwierdzili zgodzi si wypenia ich polecenia, z ktrych pierwszym byo, i ma zatai, kim s naprawd, a drugim, i na pytanie, czy odda list Dulcynei, ma powiedzie, e tak i e ta w odpowiedzi rozkazuje rycerzowi bez zwoki stawi si przed jej oczyma. Niektrzy czytelnicy dziwi si, by moe, i tak czcigodni ludzie, jak proboszcz i balwierz, nie tylko sami zamierzali okamabliniego swego, ale jeszcze kusili do kamstwa maluczkiego i nieuczonego, dla ktrego stali na takiej wyynie, e nie mgnie podziwia ich i nie ufa ich sowom. Rozkadajc bezradnie rce, mog tu jedynie przypomnie, e czynic tak uwaali, i wszystko to pjdzie na dobre zarwno Don Kichotowi, jak Sanczowi Pansie, nie mwic ju o rumianej gospodyni i bladej siostrzenicy rycerza, a wreszcie o tak zwanej racji oglnej, ktra,byli pewni, stanowczo sprzeciwia si Donkichotowemu szalestwu. Nie mieli wic wcale wyrzutw sumienia z powodu garstw, w ktre zamierzali si wplta sami i wpltywali wanie wierzcego im Sancza, zaniepokoio ich natomiast w pewnej chwili a cilej, zaniepokoio proboszcza co zupenie innego: czy, choby i dla zbonego dziea, przystoi osobie duchownej tak si przebiera? Rozwaywszy to, zamienili si szatami: teraz balwierz by pann, a ksidz giermkiem z przyczepionym pod warg krowim ogonem. Ale i ta zmiana rl nie bya ostateczna, a todlatego, e wnet na scenie zjawili si nowi aktorzy. Prawd mwic, w opowieci Cervantesowej pierwszy z nich, mny modzian Kardenio, zjawi si by ju niecowczeniej, swym miosnym szalestwem wgrskim odludziu dajc moe przykad zaraliwy Don Kichotowi, jeeli rycerzowi naszemu przykad jaki, prcz wyczytanych w ksigach, by jeszcze potrzebny; ale ja wolaem histori Kardenia na razie przemilcze, by nie mci biegu tej akcji, ktr poczytuj za gwn. Teraz, gdy Don Kichot i tak na czas jaki przepad nam z oczu (domylamy si tylko, e, cho niewidoczny, nada w samotnoci rozpacza i na powrt Sancza z wyrokiem Dulcynei w niepokoju bolesnym czeka), nieche wkroczy Kardenio; lecz na rozgadanie si o tym, co przeszed i teraz mu nie pozwol; raczej sam to w najwikszym skrcie powtrz. Ot Kardenio, mody i majtny szlachcic, mieszkajcy wraz z rodzicami w jednym zewspaniaych miast Andaluzji, pokocha rwn mu pochodzeniem i bogactwem mieszkank tego miasta, pikn Lucynd, ona za zdajca mu si anioem niebieskim szczliwie darzya go wzajemnoci. Nie zdy si jednak owiadczy o rk uwielbianej, gdy raptownie powoa go do swego boku ksi Ryszard, jeden z grandw Hiszpanii, stojcy dworem w przeciwnej stronie Andaluzji. Przed wyjazdem Kardenia kochankowie przysigli sobie wierne oczekiwanie i rozstali si, jak si okazao, na dugo. Na dworze Kardenio zaprzyjanisi z jednym z synw ksicia, Don Fernandem. Modzi ludzie zwierzali sobie wzajem rne tajne myli, a w pierwszym rzdzie perypetie miosne. Kardenio opowiedzia Fernandowi o Lucyndzie, ten za przyjacielowi o Dorocie, urodziwej wieniaczce, z ktr przebywa w potajemnym zwizku ju od wielu miesicy. Pewnego dnia obaj modziecy za zgod ksicia udali si, pod pozorem zakupu koni, do ojczystego miasta Kardenia. Tam Don Fernando ujrza cudn Lucynd i natychmiast zapomnia tak o Dorocie, jak o swej przyjani z Kardeniem. Podstpnie pozby si przyjaciela z miasta, wysyajc go niby to po jaki dug do swego brata, a sam tymczasem poprosi ojca Lucyndy o jejrk i, ksicy syn, otrzyma j bez trudnoci. Kiedy Kardenio, po spenieniu swej misji, wrci do miasta, trafi ju naobrzdek lubny w kociele. Zdruzgotany nieszczciem, bezradny, zawrci w gry,by tam szale i cierpie a do chwili, gdy zapomni o zdradzie lub umrze z blu... Tak to histori opowiedzia balwierzowi i ksidzu napotkany w grskim odludziu modzian, ci za prbowali go pociesza, cogdy czyni, i ja pociesz was, e nie na tym dziejw Kardenia koniec, a ten prawdziwy bdzie, by moe, weselszy. Tymczasem wchodzi jednak na scen druga osoba, w poprzedniej historii wspomniana, mianowicie Dorota, pikna wieniaczka, porzucona wiaroomnie przez Don Fernanda.Mimo wszystko, jeszcze go kocha, jeszcze walczy chce o niego i z powrotem rozgrza ostyge serce to dlatego uciekaz domu swoich rodzicw i do miasta podya, gdzie jej zdrajca wzi lub z Lucynd. Przybya za pno, aby przeszkodzi, ale od ulicy dugojzykiej zdoaa dowiedzie si tego, czego nie doczeka Kardenio: e Lucynda przy otarzuzemdlaa, a gdy m wieo polubiony chcia rozpiciem sukien uly jej oddechowi, znalaz list oznajmiajcy, i nigdy nie bdzie on Don Fernanda, naley bowiem do Kardenia, a skoro z nim nie pozwolono jej si poczy to do mierci litociwej naley. Obok listu sztylet miaa ukryty, ktrym zapewne chciaa si pozbawi ycia i sztyletem tym teraz rozwcieczony Don Fernando zamierzy si na Lucynd, przeszkodzono mu jednak, wicoddali si zgrzytajc zbami. Lucynda ocucona powrcia do domu rodzicw, nazajutrz za znika ze i dotychczas nie zostaa odnaleziona. Tyle z kolei opowiedziaa ksidzu, balwierzowi i Kardeniowi nie wiedzc, e jest Kardeniem napotkana przez nich, ju bez Sancza, ktry bardziej do przodu si wysforowa, pikna i skrzywdzona Dorota, w stroju chopicia po wwozach bdzca i za ks chleba najmujca si do pasania owieczek. W chwili, w ktrej j spotkali, nie pasaa wszake, uciec bowiem musiaa od ostatniego chlebodawcy, ktry, poznawszy, i nie jest chopcem, ywi wobec niej niepoczciwe zamiary. Powiedziawszy Dorocie, kim jest, Kardenio zaprzysig, e nie opuci jej, a odda Don Fernandowi, ktrego cigle tak kocha; sam za dziki niej zyska nadziej, e Lucynd sw utraci take nie bezpowrotnie: oboje nieszczliwi obdarzyli si zatem wzajemnieszczciem nadziei, moe wikszym ni wszelkie inne szczcie na wiecie. Tyle na razie dziejw obecnych ju na scenie Kardenia i Doroty oraz nieobecnych jeszcze Lucyndy i Don Fernanda; ani wicej,ani mniej, ni musiaem powtrzy, eby ich wprowadzi; a gdy ju s wprowadzeni,zaczyna si ponownie to, o co chodzi; rzeczywisto wok Don Kichota przemieniona podstpnie, by przez mniemane folgowanie jego nierozsdkowi rozsdek mu przywrci i uciekiniera od ycia zwykego temu yciu zwykemu odda. Ksidz proboszcz umiecha si wic w tym miejscu szeroko, a mu krowi ogon przyczepiony do brody skacze, balwierz zasony z tafty uchyla i do zdumionej Doroty mruga po czym opowiadaj, w czym rzecz, i do spisku nowych towarzyszydrogi wcigaj... Ale, zacni panowie! Dorota na to. Cel wasz, by chorego uleczy, piknym jest, pozwlcie jednak sobie powiedzie, e wtpi, czy ktry z was rol ucinionej dziewicy, basem gbokim przemawiajc, odpowiednio zagra. C tedy czyni? zafrasowa si proboszcz, cho sdz, e nie cakiem szczerze si zafrasowa, majc ju zapewne na myli, co czyni, lecz czekajc,by Dorota na to odpowiedziaa. C tedy czyni? jak echo proboszcza i jak on niezupenie szczerze zafrasowa sibalwierz. To proste rzeka Dorota ja ow dziewic, jakiej wam trzeba, bd bez najmniejszego trudu. Szatki odpowiednie mam ze sob w tym mieszku, a ksig rycerskich tyle w yciu czytaam, e wiem dobrze, jak dziewice ucinione do rycerzy si zwracaj, proszc o pomoc. Obaj przyjaciele, ukontentowani, klasnli w rce, i zaraz nowa zmiana strojw, jak w teatrze, odbya si midzy skakami. Pastuszek dam zosta wspania w zielonej mantyli i z bezlikiem lnicych klejnotw chocia trzeba tu doda, e ni atasy ni naszyjniki nie zdziaayby tak wiele, gdyby sama przez si nie bya wdziku i urody czystym wcieleniem. Balwierz nie bez ulgi pozby si strojw, ktre, wysilajc si wielce, pannie miay goupodobni, by jednake do balwierskiej swej istoty, Don Kichotowi znanej, nie wraca, przyprawi sobie ponownie w krowi ogon. Ksidz tylko ksidzem teraz po prostu zosta, w ksiowskiej sutannie i kapeluszu, i z ksiowsk okrg twarz. Bdzie musia co na to poradzi, ale co nie wiadomo. Tu rozlego si Sancza Pansy gone woanie. Wraca do porzuconych, z daleka ju krzyczc, e cakiem mu si nie powiodo, bo znalaz wprawdzie swego pana w miejscu, gdzie si spodziewa ach,jake zmarnowanego, pokego i wychudego i powtrzy mu rzekome polecenie pani Dulcynei, e ma pa do jej stp w Toboso, Don Kichot jednak odpar, ipostanowi nie pokazywa si damie swego serca, pki nie dokona godnych jej czynw. Uwierzywszy ju mocno, e do czynw takich, ktre cesarstwo rycerzowi, krlestwo za jego giermkowi dadz, nie wasne natchnienie, lecz posuszestwo planom proboszcza i balwierza poprowadziDon Kichota jedynie moe, martwi si Sanczo Pansa z caego serca, o krnbrnoci swojego pana opowiadajc. Nie martw si, Sanczo uspokoi go proboszcz zaraz zobaczysz, jak nasz szczupak wypynie z toni. Sanczo nie wiedzia, co by miaa znaczy ta wypowied, i nie bardzo te podobao musi porwnanie rycerza do szczupaka, ale nie zdy zapyta, zwrci bowiem wzrokna pikn Dorot w jej wspaniaych szatach i oczy mu na wierzch wyszy. Kt to jest wyjka w osupieniu talicznoci niewiasta?? To powiedzia uroczycie balwierz wyobra sobie, jeli potrafisz, dziedziczka wielkiego krlestwa Mikomikonu, skrzywdzona okrutnie przez zoliwego olbrzyma. Przybya tutaj, ni mniej, ni wicej, tylko eby baga twojegopana o pomoc. A to dobrze trafia! wykrzykn Sanczo. Mj pan poradzi sobie z kadym olbrzymem, chyba e byby mar piekieln, bo na mary mojemu panu nie starczy siy. Aw razie czego, jak ju drania ukatrupi, mgby si z tymi licznociami oeni i w ten sposb rychlej doj do cesarstwa! Wolno zapyta, jak te si krlewna nazywa? Co do oenku powiedzia proboszcz to moe za wczenie o tym mwi, chocia warto i to mie na uwadze w przyszoci, imi za wadczyni Mikomikonu brzmi, hm, oczywicie, ksiniczka Mikomikona. Faktycznie zgodzi si Sanczo duo ludzi bierze nazwisko od swojej wioski. No,ale skoro pani krlewna ma taki interes do mojego pana, to ja poprowadz. I pojecha przodem, za nim Dorota na proboszczowym mule i cyrulik z krowim ogonem pod brod jako jej giermek. Proboszcz i Kardenio pozostali w tyle, nie noci, jednym z a do hacowi sz, co 48jx}jӺA48j4jA4 }x} j@jj{AAMPN%NcOscPU cQ.cR= zamierzali bowiem na razie pokazywa si Don Kichotowi. Kiedy kawalkada ksiniczki Mikomikony zbliya si do kotliny, w ktrej cigle szala rozpaczy, nie walc ju co prawdagow o skay, bo pewnie zbrako mu siy,Don Kichot, giermek zeskoczy z mua i pochyli plecy, aby pomc zej swojej pani, co te ta uczynia z prawdziwym wdzikiem, po czym zaraz pada na kolana przed Don Kichotem. Rycerz zdumiony usiowa j podnie, opara si jednak i nie wstajc, przemwia w te sowa: Nie podnios si z klczek, waleczny i niezwyciony rycerzu, ucieczko cierpicych, wybawco potrzebujcych, mcicielu skrzywdzonych, jeeli wasza wyjtkowo mi nie przyrzecze, e wysucha askawie mego bagania! Rozdzia dwudziesty pity, w ktrym Don Kichot ulega, bo jake miaby nie ulec, baganiom ksiniczki Mikomikony O, pikna pani dwornie odrzek Don Kichot nie wysucham was, cho rad bymz caego serca, i sowem si nie odezw, pki nie uczynicie mi tej aski i nie podniesiecie si z klczek. Pozostan na klczkach upieraa si uciniona ksiniczka pki nie otrzymam przyrzeczenia, e wasza nieustpliwo uczyni, o co bagam. A wic zgadzam si rzek Don Kichot pod warunkiem, e to, czego mam dokona,nie bdzie si sprzeciwiao powinnociom moim wobec Krla i Ojczyzny, jak rwnie sodkiemu poddastwu mojego serca rozkazom suwerennej pani Dulcynei z Toboso. Nie tylko nie bdzie si sprzeciwiao odpara klczca dziewica ale bdzie w najzupeniejszej zgodzie z powinnociami i poddastwem, o ktrym mwicie, panie. Tu Sanczo Pansa wspi si do ucha Don Kichota i szepn: Zgdcie si, panie, chodzi o cicie ba olbrzymowi, jak to lubicie, a ta dama to ksiniczka Mikomikona, wadczyni afrykaskiego krlestwa Mikomikonu, nie byle co. Choby nawet ni nie bya owiadczy Don Kichot, wcale nie dlatego, e postao mu w gowie, iby ksiniczka moga nie by t, za ktr si podaje, lecz po prostu tak mu si powiedziao choby nawet ni nie bya, dopeni swego powoania zgodniez sumieniem. Nieche ju wasza pikno powstanie zwrci si do dziewicy przecie si zgodziem. Rycerz nachyli si ku pannie, eby pomc jej powsta, a ta prbowaa ucaowa mu rce, na co jednak nie pozwoli. Bagam rzeka, wstajc eby, waszaniezomno, uda si ze mn do mojej krainy i dokona zemsty na jej obrzydliwymprzywaszczycielu. Bg mi wiadkiem, e to uczyni! Wygnaj, pani, smutek z serca, bowiem rami moje przywrci ci utracone krlestwo. Do dziea,przyjaciele! Sanczo, zbroja! Wraz ze miejcym si w kuak brodatym giermkiem Mikomikony (ktry mia si w kuak, trzeba doda, bardzo ostronie, eby broda z krowiego ogona nie odpada mu czasem) Don Kichot pomg ksiniczce dosi mua, na ktrym przed chwil przybya, nastpnie przywdzia zbroj i wdrapa si na Rosynanta. Giermek balwierzulokowa si na swoim mule, i tylko Sanczo pozosta bez wierzchowca, co odnowio w nim al po stracie siwego kapoucha. Pociesza si jedynie, e jego pan jest ju na dobrej drodze do zostania cesarzem, a przynajmniej po oenku z ksiniczk krlem Mikomikonu. Co prawda, markotnie mu byo, e w tym afrykaskim krlestwiewszyscy poddani bd niechybnie czarni, alei na to znalaz po chwili lekarstwo: zaaduje ich na okrt, ile si zmieci, zawiezie do Hiszpanii, sprzeda za gotwk itak wyjdzie przecie na swoje! Zagbiony w tego rodzaju rozmylaniach, zapomnia wreszcie o przykroci, e drepce piechot,kiedy inni koysz si w siodle. Tu wyszli z zaroli proboszcz z Kardeniem i proboszcz, wpatrzywszy si w Don Kichota, ruszy ku niemu z otwartymi ramionami: To ty, ozdobo rycerstwa, mj ziomku i przyjacielu, dawno nie widziany Don Kichocie z La Manczy! To ksidz proboszcz? ze zdumieniem i odrobin nieufnoci odpar Don Kichot. Cporabia wasza wielebno na tych krtych ciekach? Opowiem, wszystko opowiem obieca proboszcz a tusz, e i wasza wylewno niejedno nam opowiesz o swych przygodach.Skoro spotkalimy si tak szczliwym trafem, nie zechcemy si przecie tak rycho rozsta. To nie zaley ode mnie wyjani Don Kichot. Zgodnie z powoaniem rycerskim, su teraz tej tu ksiniczce i droga mojajest drog zemsty za jej krzywdy od olbrzyma doznane. Pjd tam, dokd mnie zawiedzie. O ile znam si na ksiniczkach, olbrzymach i krzywdach powiedzia proboszcz to janie ksiniczka wzywa waszmoci ze sob do krlestwa Mikomikonu. Czy moe si myl? Dorota zrozumiaa, e ma potwierdzi, i skwapliwie to uczynia. W takim razie cign proboszcz droga tam prowadzi prociuteko przez nasz wiosk i ciesz si, e przynajmniej do tego miejsca odbdziemy j razem, I ja si ciesz rzek Don Kichot trapi mnie tylko, e siedz w siodle, podczas kiedy wasza bogobojno idzie piechot. Siadajcie raczej wy na moim rumaku. O nie, nigdy! Ko przystoi rycerzowi, ktry nie zsiadajc ze, dokona i jeszcze dokona tylu czynw nieopisanych, a ja, skromny kapan, poprzestabym i na mule. Mj giermek z pewnoci ustpi go ksidzu powiedziaa ksiniczka a zreszt i sam si pomieci z tyu, skoro ksidz zajmie siodo. W samej rzeczy przyzna balwierz i ustpi proboszczowi sioda, z czego ten nie certujc si skorzysta. Kiedy jednak balwierz chcia usadowi si z tyu, mu wierzgn i zrzuci go z takim impetem, epadajcemu na ziemi broda odleciaa o cztery kroki. Tegom jeszcze nie widzia wykrzykn zdumiony Don Kichot eby mu wierzgniciem ucina brod jak balwierz! Poszkodowany zakrywa twarz obiema rkoma, by nie zosta poznanym, proboszczza popiesznie podnis krowi ogon i podszed do lecego. Zasoniwszy go i przytuliwszy do siebie, co wymamrota ibroda przyrosa balwierzowi do podbrdka,jak przedtem. Czy to zamawianie pomaga tylko na oderwane brody, czy na co wicej ? zapyta ciekawie Don Kichot. Bo jeeli goi iinne rany, to wydaje mi si nie gorsze od balsamu Fierabrasa, ktrym ja zwykem siposugiwa. Wcale nie gorsze przyzna proboszcz. I ruszyli dalej: Don Kichot, ksiniczka i proboszcz wierzchem, Sanczo Pansa za, Kardenio i balwierz pieszo. A wic podj po chwili rycerz opowiedzcie nam, najjaniejsza ksiniczko,dokadniej o swej krzywdzie i mojej misji. Jestem wam to winna odpara Dorota. A wic suchajcie, panowie. Wszyscy nastawili uszu: Don Kichot i SanczoPansa z gry wierzc w to, co usysz, proboszcz za, balwierz i Kardenio ciekawi, jak te uda jej si zmylenie. Nazywam si... zacza faszywa ksiniczka i natychmiast urwaa, umkno jej bowiem z pamici dziwne imi, nadane zgodzin temu przez proboszcza. Ale proboszcz czuwa. Nazywacie si przypomnia ksiniczka Mikomikona, prawowita wadczyni wielkiego krlestwa Mikomikonu. Zdarza si, e przebyte nieszczcia zamiewaj pami dotknitym nimi osobom,tak e nawet wasnego imienia zapominaj. Ale po tym przypomnieniu nietrudno bdzie waszej prawowitoci wydoby z mroku dalszy cig swojej niezwykej historii. To prawda zgodzia si dziewica. Kiedyprzypomnielicie mi askawie, e nazywam si ksiniczka Mikomikona i jestem prawowit wadczyni krlestwa Mikomikonu, pamitam ju dokadnie, e mj krlewski rodzic zwa si Tinakrio Mdrzec i oprcz tego, e by krlem, by rwnie jasnowidzem. Dziki temu przewidzia, e kiedy wraz z krlow- matk mnie osieroci, Mikomikon zostanie napadnity przez wadc ssiedniej wyspy, okrutnego olbrzyma imieniem Pandafilando Okrutnego Wejrzenia. Ten odbierze mi cae dziedzictwo, do ostatniej wioski chyba ezgodziabym si go polubi ale i to przewidzia mj krlewski rodzic, e si nigdy na takie okropiestwo nie zgodz. Nakazywa przeto dalej mj ojciec, bym, kiedy ju si jego niedobre przeczucie zici, nie stawiaa najedcy daremnego oporu, naraajcego na zgub mnie i moich poddanych, lecz zbiega do Hiszpanii, gdzie odnajd zbawc w osobie sawnego rycerzaimieniem Don Gruchot czy Don Chichot, znwniedobrze zapamitaam... Don Kichot z La Manczy! wykrzykn Sanczo Pansa. To mj pan! Nie mogo o nikogo innego chodzi! Tak, to jest to imi potwierdzia Dorota. Ojciec opisa mi te wygld tego rycerza:wysoki, chudy, a pod lew opatk ma brunatne znami. Pom mi si rozebra, Sanczo powiedzia Don Kichot. Po c mielibycie si rozbiera, wasza waleczno? zapytaa ksiniczka. Musz przecie sprawdzi, czy jestem tym rycerzem, ktrego przepowiedzia by krl- jasnowidz. Wiem doskonale powiedzia Sanczo e macie takie znami, jakie jest potrzebne, chocia nie pod opatk, a bardziej ku rodkowi waszego grzbietu, ale chyba o to ksiniczka nie pjdzie z wami do wjta. Naturalnie powiedziaa Dorota wystarczy, e jest znami, a czy bliej, czy troch dalej opatki, to mniejsza, wszystko to jedno ciao. Nie wtpi, waszatosamo, e to was mia na myli mj mdry ojciec. Mwcie dalej, najjaniejsza pani zachci proboszcz. Dalej stao si wszystko, jak si sta miao. Ledwie rodzice umarli, Pandafilando Okrutnego Wejrzenia najecha mj kraj. Ja odmwiam polubienia go i zbiegam do Hiszpanii. Tu, skoro tylko wyldowaam w Osunie, dobiega mnie sawa zwyciskich bojw Don Kichota. To on! powiedziaam sobie w duszy. Przecie Osuna nie jest portem morskim zdziwi si Don Kichot. Jej niewysowiono chciaa powiedzie ubiegajc ksiniczk, wyjani proboszcz e skoro tylko wyldowaa w Maladze, ktra jest portem morskim, ju w drodze do Osuny dobiega jej sawa zwyciskich bojw waszmoci. To wanie chciaam powiedzie potwierdzia Dorota. I rzeczywicie los by mi tak przychylny, e trafiwszy tu do was w gry, panowie, znalazam midzy wami tego, kogo szukaam, a on wspaniaomylnie nie odmwi wysuchania mej proby. W ten sposb widz si ju na powrt wadczyni mojego pastwa, gdy Don Kichot utnie eb Pandafilandowi Okrutnego Wejrzenia i odda mi wydarte dziedzictwo. Zapomniaam nadmieni, e wedle rozkazu mojego ojca jasnowidza, gdyby w rycerz, ktry mnie zbawi, odpoczwszy nieco po ciciu ba olbrzymowi chcia mnie polubi, mam nie odmawia, lecz w blaskach religii i prawa odda mu swoj rk i pastwo. I co ty na to, Sanczo zapyta Don Kichot. Widzisz, jak rycho w bdnym naszym rycerstwie nadarzyo si nam krlestwo do rzdzenia razem z krlow? Co ja na to? Dalibg, nad czym si tu zastanawia? e si pan i bierz to krlestwo, skoro ci daj! Przysigam, pani uroczycie oznajmi Don Kichot e nie zaprzecz nigdy mej obietnicy i pjd choby na koniec wiata, eby spotka si w boju z wrogiem waszymi wymierzy mu zasuon kar. Jednake, gdy to uczyni, nie sign po nagrod, ach, jake sodk, i pozostawi wam, pani, wolno szukania ma gdzie indziej, poniewa ja, niestety, nie jestem wolny, odpierwszego kroku na rycerskich drogach nalec do pani mego serca, Dulcynei z Toboso... Czy pan zwariowa?? wykrzykn Sanczo. Szczcie lezie panu w rce, a pan... Co pan myli, czsto zdarzy si panu przebiera w tak wspaniaych ksiniczkach? A moe zdaje si panu, e nasza pani Dulcynea jest urodziwsza? Daj sowo, e rwna si nawet nie moe z t tutaj! Tam, do licha, a co ze mn bdzie, jeeli wasza wybredno tak bdziecie kaprysi! ecie si, mwi, ale to ju, bo strac cierpliwo! Pierwszy jednak na te zuchwale sowa swojego giermka straci ci erpliwo Don Kichot; w szczeglnoci zdenerwowao go zdanie o Dulcynei; i porywczo jego nie sowami przemwia, lecz dwoma ciosami kopii, po ktrych Sanczo upad na ziemi; wtym za momencie proba ksiniczki Mikomikony wstrzymaa rozsierdzone ramirycerza, i cae szczcie, bo niewiele brakowao, a byby Sanczo Pansa ycie postrada. Gupcze i gburze powiedzia, przychodzc do siebie po ataku furii, Don Kichot przeciw niezrwnanej Dulcynei jzyk rozpuszczasz? Czy nie rozumiesz, gburze i gupcze, e to ona jest rdem, wadczyni i celem mojego mstwa? e bezniej nie zdoabym, gupcze i gburze, nawet wszy na paznokciu zdusi? A kto, gburze i gupcze, sprawi, e zdobyem krlestwo Mikomikonu, olbrzymowi paskudnemu eb uciem, ksiniczk na tron wprowadziem, a ciebie, gupcze i gburze, obsypaem tytuami i wszelkimi dobrodziejstwami? Mwi w czasie przeszym, bo uwaam to za przesdzone idokonane. Ale, panie wyjka Sanczo Pansa jeelinie oenicie si z ksiniczk, to nie bdziecie panowali w krlestwie, i jake mnie wtedy obsypiecie tym wszystkim? Stdmj al, ktry moe wyraziem nie cakiemwaciwymi sowami. Radz wam jednak szczerze, bierzcie t ksiniczk na lubn maonk, a Dulcyne moecie przecie kocha na boku. Co si tyczy urody, nic nie mwi, obie s przeliczne, kocha mona it, i tamt. Dobrze ju, dobrze, wybaczam ci tym razem, chocia dalej gupstwa gadasz, ale wida inaczej nie potrafisz. Chod teraz, wysumy si nieco do przodu, eby mi w spokoju poda wszelkie szczegy poselstwa do pani mego serca, z ktrego ledwie wrcie, znalelimy si w wirze spraw innych. Zgoda skin gow Sanczo, ale w tej chwili w wir spraw innych znw zawirowa, i Don Kichot nie zdy zada nawet pierwszego pytania. Oto bowiem z przeciwka nadjecha i chcia ich min jaki Cygan na ole, nie by to jednak prawdziwy Cygan, tylko przebrany za Cygana otr wierutny Gines de Pasamonte, osio natomiast by najprawdziwszym osem Sancza Pansy, zrabowanym przez tego otra, i mia nawet na sobie nie tak dawno odziedziczon po cyruliku uprz. Trudno pozna przebieraca, przynajmniej w tej historii przekonalimy si ju o tym dowodnie, jake jednak wasnego kapoucha nie pozna? Po nitce do kbka, po ole do Cygana poj Sanczo Pansa, coto za ptaszek, i jak nie skoczy do niego z wrzaskiem: Ach ty, Ginesillo Krzywe Oczko, zodzieju bez sumienia, oddaj moje bydltko, ywiciela, przyjaciela, pocieszyciela, oddaj,ajdaku! Przekonywajcy musia by wrzask ten, boGines de Pasamonte nie obrazi si nawet o przezwisko, ktrego tak nie lubi, a w kadym razie nie powiedzia, e wepchnie je z powrotem do garda przezywajcemu, lecz bez sowa zeskoczy z osa i na wasnych nogach szybciej pobieg, ni przedtem jecha. Po chwili ju go nie byo, rozczulony za Sanczo ciska i caowa swojego kapoucha, i przemawia do najczulszymi sowy, na co osio wcale nie odpowiada, ale moliwe, e te by wzruszony. Don Kichot pogratulowa giermkowi tak pomylnego zakoczenia niemiej sprawy i dorzuci, e mimo to jego przekaz na trzy osioki dla Sancza pozostaje w mocy. W dalsz drog ruszyli ju obaj wierzchem. No wic mw podj Don Kichot uprzedniwtek jak zastae pani mojego serca? Czym bya zajta, kiedy j ujrza? Nawlekaa pery? Zot nici haftowaa chusteczk dla swojego rycerza? Prawd mwic rzek Sanczo przesiewaa zboe w stodole. Z pewnoci rzek Don Kichot ziarna jej bia doni dotknite zamieniay si w pery. A jak przyja list, ktry jej poda? Ucaowaa? Pooya na sercu? Powiedziaa, ebym sam go pooy na jakim worku, bo jest zajta przesiewaniem. To po to wyjani Don Kichot eby go odczyta na osobnoci i napieci nim swojespragnione oczy bez osb postronnych. A comwia pani mojego serca, jakimi sowy, pokonujc wstyd, wypytywaa ci o mnie, i ty ce jej odpowiedzia? Pyta nie pytaa, ale sam powiedziaem, co wiedziaem, e jegomo pokutuje w tych grach z powodu jej figlw i bem tucze o skay, jczc i przeklinajc swj los. O tym przeklinaniu gupio ci si powiedziao, bo ja mj los bogosawi za to, e uczyni mnie sug najpikniejszej, najszlachetniejszej, najsodszej, najdostojniejszej pani Dulcynei z Toboso. To wida znowu si panu odmienio, e junie nad. Tak czy siak, jak ju wspominaem, pani Dulcynea bardzo bya kontenta z wiernego paskiego kochania i m z a do hacowi sz, co 48jx}jӺA48j4jA4 }x} j@jj{AASP IT IcUJcVf'23W.cX4=4przykazaa niezwocznie zjawi si w Toboso przed jej obliczem. Ja tam myl, e nie ma si co wymawia, skoro, jak powiada ksidz proboszcz, do tego olbrzyma, co go masz pan zaatwi dla ksiniczki, i tak droga prowadzi przez nasze strony. Jedno mnie zdumiewa, Sanczo zamyli si rycerz, nie reagujc na rady giermka. Bye tam i z powrotem, mona powiedzie,jak na skrzydach, a przecie to kawa drogi. Skania mnie to do przypuszcze, e oprcz zego czarodzieja, ktry nas zwalcza, musi by jeszcze jaki dobry czarodziej, ktry nas ma w swej opiece. I on wanie, cho tego nie spostrzege, musia ci pomc w podry. Nawet spostrzegem skromnie owiadczy Sanczo. Cho raz spostrzege, co spostrzec naley, mimo e ukryte, a nie tylko to, co spostrzega kady przechodzie! z zadowoleniem pochwali go Don Kichot. Wracajc za do tego, co mi czyni naley, nie sdz, ebym mia prawo zatrzymywa si choby i w Toboso przed spenieniem swojej powinnoci rycerskiej. Nie, niech tsknota do pani Dulcynei przypieszy raczejmj pd na spotkanie olbrzyma i si mego ramienia wzmoe, gdy mu bd ucina gow! Dopiero gdy ksiniczk na naleny jej tron wynios, z czystym sumieniem zawrc, by do stp rozkoszy mego serca przypa w pokorze. I tak za nic mczy si, jecha, w te, wefte, cina gow, zawraca! na nowozdenerwowa si Sanczo Pansa. Dalibg, panie, moglibycie si trzyma czego jednego, to lepszy wrbel w garci ni kura w cudzym kurniku. Jak chcecie tego plugawca zabija, to ecie si i bierzcie z on krlestwo, a jak nie chcecie si eni,to... Suchaj, Sanczo tym razem spokojnie powiedzia Don Kichot tobie chodzi o nagrod i dlatego radzisz mi si eni z ksiniczk Mikomikon, ale powiem ci, e ibez oenku mog sobie zawarowa przed walk, e jako zwycizca mam otrzyma cz krlestwa, ktr oddam, komu bd uwaa. A to co innego zgodzi si Sanczo. Tylko niech ta cz krlestwa ley nad morzem, ebym mg w razie czego zaadowa moich czarnuchw na statki i jazda do Hiszpanii! I w takim razie nie troszczcie si teraz, panie, o odwiedzanie tej damy, com jej list wasz odda, tylko pieszcie zabi olbrzyma. No widzisz, wreszcie ci przekonaem dosusznoci prawa rycerskiego. Rycerz i giermek koczyli wanie przytoczon tutaj rozmow, kiedy dogonia ich reszta towarzystwa i wszyscy razem urzdzili sobie niedugi popas przy rdle. Nastpnie ruszyli dalej, bo Don Kichotowi pilno byo do spotkania z Pandafilandem Okrutnego Wejrzenia, a kademu z pozostaych take byo do czego pilno, cho nie wszystkim do tego samego, co DonKichotowi. Rozdzia dwudziesty szsty, w ktrym Don Kichot, nie budzc si ze snu, stacza bitw z olbrzymem Pandafilandem Okrutnego Wejrzenia. Nazajutrz podrni nasi dotarli do znanej gospody, w ktrej rne doniose rzeczy ju si byy wydarzyy, jak to: nocleg Don Kichota na poddaszu w towarzystwie brutalnego mulnika, nieporozumienie z Maritornes, scysja z ucznikiem ze witego Bractwa, oglne wnyki i leczenie si rycerza z giermkiem balsamem Fierabrasa wieo przyrzdzonym, a wreszcie podrzucanie Sancza Pansy na derce przez rozochocone towarzystwo i niemono udzielenia mu pomocy przez DonKichota. Ostatnio, jak pamitamy, w teje gospodzie zawizany zosta nowy spisek przeciw Donkichotowym fantazjom, ktregowcielania w ycie jestemy teraz wiadkami. atwo si domyli, e i tym razem co si tu stanie, ale nie od razu; trzeba, eby wszyscy wjechali i wkroczyli do rodka, eby si rozgocili; Sanczo Pansa si wzdraga, ale co ma, biedny, pocz jako giermek nie jest panem swej woli, tedy wjeda rwnie; a gospodarz i gospodyni, i ich crka do urodziwa, i suca Maritornes szpetna, ale dobrego serca, wszyscy goci nowych, cho niezupenie nowych, czoobitnie witaj. Don Kichot, najbardziej trudami wielu dni zmorzony, ledwie prg przekroczy, poprosi o posanie tylko lepsze, zaznaczy, ni poprzednim razem. Gospodyni na to, e za lepszy pienidz moeby lepsze posanie; a gdy przyrzek, e pienidz bdzie godziwy, na tym samym poddaszu wyrychtowano mu oe i uda si na spoczynek, Sanczo za, nie tyle zmczony, co sposzony zym miejscem, wktrym musia przebywa, wola trzyma si swego pana i te poszed na gr. Pozostali rozgocili si na dole, proboszcz zarzdzi wieczerz i wnet podano do stou; ale Don Kichota postanowiono nie budzi, bo wygldao na to, e sen strawniejsy dla bdzie ni gorce placki iwino; a o zaknionym mokrego Sanczu po prostu zapomniano, wic te zosta na grze z pustym odkiem. Przy jedzeniu rozprawiano swobodnie i wesoo o rnych rzeczach, a najchtniej oszalestwie Don Kichota, z ksig rycerskichpyncym; chocia gospodarz skdind lubitakie ksigi i sprzeciwi si pomysowi, by dokona nad tymi, ktre posiada, dziea inkwizycji. Szkoda, e nie ma tu rumianej gospodyni i bladej siostrzenicy naszego przyjaciela mrukn proboszcz do balwierza, ktry po odczepieniu krowiego ogona drapa wanieswdzcy podbrdek. Po co nam one? odpar balwierz. Albo sam nie potrafi zoy ksiek na stos i wszystkich razem podpali gowni z komina? Co takiego? oburzy si karczmarz. Chcecie spali moje ksiki? A to jakim prawem? Takim, e zawieraj gorszce wymysy i garstwa. Jake to by moe? Na kadej widnieje napis, e wydrukowana zostaa za pozwoleniem rady krlewskiej wic panowie z rady pozwoliliby wydrukowa gorszce wymysy i garstwa? O nie, czcigodni panowie, nic z tego, prawo broni tych ksiek, ktre nie s ani witokradcze, ani kacerskie i na stos nie pjd dzi ani jutro rano! Gospodarz mia, oczywicie, racj, bronicswoich ksiek argumentem prawnym, ale wyznam wam cichcem, e nie tyle znajomo prawa dodawaa mu odwagi w sporze z proboszczem i balwierzem, co tajna przynaleno, nierzadko zdarzajca si wszak karczmarzom, do Santa Hermandad witego Bractwa czyli, po prostu mwic, policji. Nie wiem, czy jego przeciwnicy w dyskusji domylili si, skd ta pewno siebie, ale tym razem machnli rk na swj nccy pomys, i ksigozbir karczmarza nie takbogaty z pewnoci, jak unicestwiona przeznich niedawno biblioteka Don Kichota uszed cao. Raptem rozmowy przy wieczerzy przerwane zostay przez pojawienie si Sancza Pansy, ktry w wielkim wzburzeniu wybieg z poddasza, gdzie spoczywa Don Kichot, woajc: Dopad go, dopad! Ale jest ich tam wicej, pieszcie wic na pomoc mojemu panu! Wszyscy podnieli na Sancza oczy, a balwierz zapyta: Kogo dopad twj pan?? I kogo tam jest wicej, e nas woasz na pomoc? Tego olbrzyma dopad, wroga janie ksiniczki Mikomikony! I po najstraszniejszej walce, jak w yciu widziaem, ci mu eb obrzydliwy ciach!! jak makwk! Jake to by moe zapyta proboszcz kiedy olbrzym znajduje si w krlestwie Mikomikonu, o rok drogi std, ani dnia bliej ? Skd by si nagle wzi na poddaszu tego zajazdu ? Jakby w odpowiedzi na to teoretyczne pytanie, rozleg si u gry wielki omot i wrzask Don Kichota: Mam ci, ajdaku! I ciebie te mam, nie kryj si tchrzliwie za swoim wadc! Po czym znowu omot, jak przedtem. Pozabija ich co do jednego, nawet bez pomocy! wykrzykn podniecony i dumny ze swego pana giermek. Mia racj, e zacz od olbrzyma, z olbrzymitami atwiej mu pjdzie! Matko wita, jak ta krew chlusna, kiedy go rbn! A city eb w kt si potoczy, a krew dalej pyna z niego, jak, nie przymierzajc, wino z bukaka... Moje bukaki!! rozpaczliwie zawoa karczmarz. Moje bukaki z czerwonym winem! I potrcajc Sancza pobieg na poddasze, awszyscy za nim i Sanczo za wszystkimi. Don Kichot sta w kusej koszuli z derk przerzucon przez lewe rami (bya to ta sama derka, ktr Sanczo zapamita na cae ycie)i z mieczem obnaonym w prawicy. Oczy mia zamknite, nie obudzi si bowiem ze snu, w ktrym dotar ju, niecierpliwiec, do krlestwa Mikomikonu i stacza swoj straszn bitw z olbrzymem,ale zamknite oczy wcale mu nie przeszkadzay w wymachiwaniu mieczem zgodnie z wszelkimi arkanami sztuki szermierczej i w trafianiu raz po raz ktrego z otaczajcych go, jak sobie uroi, wrogw. Jeszcze jeden! woa przy tym. Zbli si, zdrajco! I ty, z tej strony, mylisz, euda ci si mnie podej? A masz! Po czym wymierza kolejny cios znowu celny w bukaki z czerwonym winem, rozwieszone na poddaszu przez gospodarza.Caa izba bya ju tym winem zalana niczym krwi po prawdziwej bitwie. Karczmarz, ujrzawszy swoje straty, tak si rozzoci, e rzuci si na Don Kichota, cigle picego, i zacz go okada piciami. Gdyby Kardenio go nie odcign, nie wiadomo, jak by si to byo skoczyo. Tymczasem balwierz przynis kube wody ze studni i zla ni rycerza, cucc go w ten sposb, ale wci nie do koca. Cho otworzy ju oczy, nadal tkwiw wiecie swego marzenia; padszy na kolana przed proboszczem, ktrego bra w tej chwili za ksiniczk Mikomikon (bo Dorota, zawstydzona widokiem goych ydek Don Kichota, wycofaa si czym prdzej z poddasza, a nie mogc sobie wyobrazi cakowitej nieobecnoci ksiniczki, rycerz musia zaakceptowa czyje zastpstwo), padszy tedy na kolanaprzed proboszczem, mwi: Wasza nieskazitelno, jasna ksiniczko, pod ktrej sztandary zacignem si, zgodnie z posannictwem rycerskim, dla dokonania majcego j wybawi i pomci czynu, zawiadamiam, em dokona, co zamierzaem, przeto krlestwo wolne jest od ucisku Pandafilanda, a jam wolny od sowa danego, gdy zostao spenione. Widzicie? ucieszy si Sanczo. Mwiem, e mj pan uci eb olbrzymowi! Sam widziaem, jak krew buchna, kiedy go uci! Teraz, co prawda, nie wiem, gdzie si ten eb podzia, ale krwi jeszcze peno, popatrzcie! Niech yje mj pan! Krlestwo nasze! Co ty pleciesz, wariacie! rykn rozwcieczony karczmarz. Jaka krew? Jaki eb? Jakie krlestwo? To to moje wino z pocitych mieczem bukakw! A bodajby pieko pochono tego, co mi to zrobi! Nic nie rozumiem powiedzia zgnbiony Sanczo. By olbrzym obrzydliwy, by jego eb sikajcy krwi, sam to wszystko widziaem, a zrobiy si jakie bukaki i czerwone wino. Znowu czary w tym domu, jak za tamtym razem. Sanczo martwi si czarami, Don Kichot klcza przed proboszczem, ktrego bra za ksiniczk, gospodarz z gospodyni przeklinali i zaklinali si, e tym razem szkodnik zapaci musi za wszystko, a reszta towarzystwa bardzo dobrze si bawia i pkaa ze miechu. Wreszcie balwierz z Kardeniem wcignli opierajcego si Don Kichota na oe, gdzie natychmiast usn z wyczerpania po bitwie,a moe take z winnych oparw, unoszcych si nad pobojowiskiem. Karczmarz z karczmark nadal si pieklili, a proboszcz ich uspokaja, obiecujc zapaci ile si naley za szkod. Dorota ze swej strony pocieszaa strapionego Sancza Pans, e jeeli rycerz,tak jak giermek to widzia, w samej rzeczyci gow olbrzymowi, to niezalenie od pniejszych czarodziejskich przeistocze sprawa jest zaatwiona i gdy tylko dotr dokrlestwa Mikomikonu, Sanczo otrzyma tamnajlepsze wojewdztwo, jakie si nadarzy. Te zapewnienia troch biedaka uspokoiy, chocia pki przebywa w gospodzie, nie czu si do koca bezpieczny. Wszystkie te rozmowy, dysputy i pocieszenia jy cichn po trosze, a uczestnikw przygody, jednego za drugim, dam i osb duchownych nie wyczajc, zacz morzy sen, w czym nie byo nic dziwnego, bo zaczynao ju wita. W bladym wietle poranka rozlane na poddaszu kaue czerwonego wina wyglday jak prawdziwa krew wytoczona z ohydnego cielska olbrzyma. Rozdzia dwudziesty sidmy, w ktrym kolejne osoby wkraczaj do opowieci, jedne wtki jej rozpltujc szczliwie, inne za skutecznie wikajc Obiecywaem wam, urywajc dzieje Kardenia w miejscu, w ktrym faktycznie si uryway, e nie na tym ich koniec, a ten waciwy bdzie, da Bg, weselszy. Co si tyczy Doroty dziejw, nic wprawdzie nieobiecywaem, mielicie jednak prawo si spodziewa, e i ona nie zostanie przez bieg opowieci skrzywdzona i porzucona w nieszczciu, a ja podzielaem wasz nadziej, co dawaem do zrozumienia. W tym rozdziale oba pomylne finay nastpi za jednym zamachem; i eby duej nie przeciga sprawy, wraz z karczmarzem stamy we wrotach zajazdu i przypatrzmy si wstajcemu nad drog kurzowi: jako ywo, zbliaj si nowi gocie! Byo tak: kiedy Lucynda, po omdleniu przed otarzem zabrana do domu rodzicw, stamtd znika wnet i przepada bez wieci, Don Fernando gniewny poprzysig, e j odnajdzie, i po pewnym czasie w rzeczy samej odnalaz w cichym klasztorze, skd j porwa i do swej posiadoci wiz, coraz mniej wierzc, emilczcy opr jej zamie, ale te w upartejchci zamania coraz bardziej si zacinajc. To wanie byli ci nowi gocie, ktrych karczmarz ujrza na drodze: Don Fernando z trzema swoimi towarzyszami, ktrzy pomogli mu w porwaniu panny z klasztoru i w rodek wzita, na kobiecym siodle z oparciem, nieszczliwa porwana. Gdyby Fernando wiedzia, kto popasa w gospodzie, ominby j moe, lecz nie wiedzia i stao si nie omin. Skoro pocztek tej historii opowiedziaem w skrcie najwikszym, nie bd si i na zakoczenie wdawa w szczegy: do, ew zajedzie doszo, bo i jak miao nie doj, do rozpoznania si wzajemnego caej czwrki rozczonych kochankw; i nie zbrako znw ez i mw gorcych, i baga; i powtrzya Lucynda, e do Kardenia lub do mierci naley, a Don Fernando nigdy jej nie posidzie; i powtrzya Dorota, e oblubienic Don Fernanda nadal si czuje; i na klczkach przed nim stojc, i paczc, przemwia do, e atwiej wszak mu bdzie t pokocha, ktra nieodmiennie go kocha, ni do kochania zmusi kochajc innego; i wzruszyo si serce Don Fernanda, a moe przemwia do sw jej prawda niezbita, i zwracajc wolno Lucyndzie, wzi Dorot w ramiona; i Lucynda na pier szczliwego Kardenia pada; przyjaciele za niegdysiejsi, cho do na rkojeci kadli i niechtnym mierzyli si wzrokiem, przez wybranki swe ubagani zaniechali zwady, donie z rkojeci zdjli; czy przyjacimi na nowo kiedykolwiek bd, w to wtpi; ale to niewane, skoro bd yli szczliwie ze swoimi piknymi i kochajcymi onami, i ich szczcia rodzinnego, miejmy nadziej, nic ju nie zakci. Budujcy by widok triumfu wiernej mioci, skruchy Don Fernanda i oglnej szczliwoci czworga modych i piknych; wszyscy, wiadczy Cervantes, zy rzsistelali, jedni z wasnego szczcia, inni, jak proboszcz, balwierz, karczmarz, karczmarka, urodziwa karczmarzwna, szpetna, lecz dobrego serca suca Maritornes ze szczcia blinich; nie uczestniczy w tym jedynie Don Kichot, ktry spa na grze; a Sanczo Pansa, i owszem, paka, ale moe nie tyle ze szczcia, co z aoci, e rozwiaa si raptem ksiniczka Mikomikona, po ktrej takich si by spodziewa dobrodziejstw, a na miejscu jej staa, rozkochanym wzrokiem wpatrujc si w Don Fernanda, najzwyczajniejsza, cho bardzo pikna Dorota. W kocu, nie mogc ju sobie sam poradziz takim strapieniem, poszed Sanczo, z otartymi zami, bo jak dugo mona paka, ale z bardzo markotn min, na gr do swego pana i obudzi go ze sowami: pijcie sobie, panie, pijcie, wcale was niebudz, bo nie ma do czego, koniec z krlewn, koniec z olbrzymem, pijcie ile wlezie, mj panie. Nie mwisz mi nic nowego odpar Don Kichot pamitam przecie, e zanim si pooyem, stoczyem z Pandafilandem Okrutnego Wejrzenia i jego zgraj krwaw bitw, w ktrej najpierw uciem eb olbrzymowi, a nastpnie po kolei wszystkimolbrzymitom, ile ich byo. Krew tryskaa strumieniami i laa si po pododze jak woda. Powiedzcie lepiej, panie, jak czerwone wino, bo te nie byo to nic innego, a uciteby to bukaki, za ktre zapacicie teraz do hacowi sz, co 48jx}jӺA48j4jA4 }x} j@jj{AAYPcZ:s W[c\m*lc]9$karczmarzowi, jeli starczy wam grosza wkabzie. Wstacie, a zobaczycie cign rozalony giermek te kaue wina i bukaki pomordowane, a take janie krlewn zamienion w zwyk Dorot i inne rzeczy, ktre was zdziwi. Nic mnie tutaj nie, zdziwi zaprzeczy Don Kichot. Czy zapomniae nasz poprzedni pobyt w tym piekielnym zajedzie? Wtedy nkay nas czarodziejskieprzeistoczenia wszystkiego wok, i teraz jest nie inaczej. Uwierzybym moe powiedzia Sanczo gdyby nie to podrzucanie na derce, ktre zapamitaem najlepiej. I zapamitaem teim karczmarza, ktry za jeden rg derki mocno trzyma i podrzuca z innymi. Tak misi co zdaje, e tam, gdzie przeywajc z przygod mona zapamita czyj znajom gb, nie ma adnych czarw, tylko zwyke yciowe drastwo. Nie mdrkuj tyle powiedzia Don Kichot raczej pom mi si ubra, a sam popatrz, co tu si odmienio. Tymczasem na dole opowiadano nowym czonkom towarzystwa o szalestwach DonKichota i podstpach przedsiwzitych dla doprowadzenia go w domowe pielesze. Proboszcz ubolewa, e pani Dorota, szczliwie zakoczywszy wasn przygod, za co Bogu niech bd dziki, nie bdzie ju moga, niestety, uczestniczy w przedstawieniu rycerskim, ale trudno, wymyli si co innego. Kardenio zaproponowa, by Lucynda zastpia Dorotw roli ksiniczki, tu jednak odezwa si Don Fernando, e nie ma powodu, by Dorotanie doprowadzia do koca zbonego dzieauzdrowienia tego hidalga. On sam, jako m Doroty, nie tylko nie sprzeciwia si temu, ale chtnie pomoe wszystkimi rodkami, jakimi wada. Tu wkroczy ten, o ktrego zdrowie tak sitroszczyli. By w penej zbroi, z okropnie pogitym hemem Mambrina na gowie. Za nim toczy si wci markotny Sanczo. Don Kichot, skoniwszy si piknej Dorocie, rzek: Sysz, wasza krlewska wysoko, e podczas mego snu po zabiciu Pandafilanda zamienia si w zwyk panienk Dorot. Jeeli stao si to za spraw zych czarownikw, wiedz, e trwam przy twoim boku i obroni ci przed ich zakusami, na jakiekolwiek puszczaliby si chytroci. Jeeli jednak stao si to na rozkaz nieyjcego rodzica twego, krla-czarodzieja, mniemajcego, by moe, i nie zyskaa we mnie naleytej osony i dla zmylenia wrogw niezbdne jest przybranie przez ciebie takich pozorw, pozwol sobie wskaza, e ta otorka bez wahania ucia eb potworowi i ona te krlewsk twoj koron na przepikne twe skronie woy. Nie odmieni mnie aden czarodziej, zy ani dobry umiechajc si do rycerza, odpara Dorota i jestem dzisiaj dokadniet, jak byam wczoraj. Zmienio si jedynie to, e byam nieszczliwa, a jestem szczliwa, szczcie za moje, wierz w to niezawodnie, aniby mi spotkao, gdybym pierwej was nie spotkaa, wasza niezwyko. Nie opuszczajcie mnie tedy, jak przyrzeklicie wspaniaomylnie, i nadal. Dzi ju za pno, ale jutro skoro wit ruszajmy w drog do krlestwa Mikomikonu. Sanczo, gdzie jeste, hultaju? zagrzmia Don Kichot. I kt to bezczelnie twierdzi, e ksiniczka ju niejest ksiniczk, ale zwyk Dorot, a eb,ktry uciem olbrzymowi, zamieni si w bukak? Podejd no tu, a zobaczymy, czy sam si nie zamienisz w swojego osa! Moe omyliem si troch co do ksiniczki odpar Sanczo, raczej oddalajc si ostronie od swojego pana, ni si do przybliajc ale co do ba i bukaka przekona si pan, kiedy dojdzie do robienia rachunku. Zreszt nie moja sprawa, skoro krlowa jest, jak bya, to i dla mnie lepiej. Wybacz, wasza wyrozumiao, giermkowiwtrci si Don Fernando i zechciej przyczy si do towarzystwa, bo do jutrzejszego witu, kiedy janie ksiniczkazarzdzia odjazd, sporo czasu jeszcze, ktry mile moemy spdzi, nim staniemy si wiadkami nowych czynw i zwycistw Rycerza Pospnego Oblicza. Don Kichot przychylnie przyj te uprzejme sowa i odpowiedzia na nie rwnie uprzejmie, zanim jednak zdy, zgodnie z zaproszeniem, przyczy si do towarzystwa za stoem, w progi zajazdu wkroczy nowy podrny: mczyzna o dumnej postawie i szlachetnej twarzy, z czego mona by go wzi za kogo znacznego, gdyby nie strj bardzo kiepski i krojem swym wskazujcy, e to biedny chrzecijanin dopiero co wyzwolony z mauretaskiej niewoli. Wraz z mczyzn wjechaa na ole niewiasta z zasonit twarz, ktrej z wielk czuoci pomg zej z sioda. Zwrciwszy si do gospodarza, przybysz poprosi o osobn izb, a gdy usysza, e to niemoliwe, zmartwi si wyranie i powiedzia kilka sw do swojej towarzyszki, ktra te si wida zmartwia, cho nie powiedziaa ni sowa. Obecne w zajedzie kobiety otoczyy podrniczk i Dorota zwrcia si do niej z wyrazami pociechy. Ta nic nie powiedziaa, tylko pochylia si caym ciaem na znak podziki. Wszyscy domylili si, e jako Mauretanka nie wada jzykiemkastylijskim, ktrym mwili, a moe ponadto lka si chrzecijan i wstydzi tak wielu nieznajomych. Zamiast niej odezwa si mczyzna, wyjaniajc, e jest tak wanie, jak sdz: to dziewica z Algieru, pierwsze krokizaledwie stawiajca na ziemi hiszpaskiej. Nie jest wic chrzecijank?? upewnia si Lucynda. Jest ni w duszy, wnet za ochrzczona zostanie z wszelkimi ceremoniami, jakie przystoj jej pochodzeniu. Te sowa bardzo wszystkich zainteresoway, ale nikt nie mia pyta tak prosto z mostu, co ma na myli mczyzna, napomykajc o wysokim pochodzeniu swej towarzyszki, i kim on sam jest waciwie. Dopiero pniej, po wieczerzy, powrcono do tego, tymczasem za wszyscy rozsiedli si przy dugim stole: Don Kichot, cho si wzbrania, na pierwszym miejscu, obok niego ksiniczka Mikomikona, dalej Mauretanka ze swym towarzyszem i wszyscy inni. Kiedysiedli, ksiniczka Mikomikona, czyli Dorota,ujwszy Mauretank za rk, poprosia j o odsonicie twarzy. Ta, nie rozumiejc, spojrzaa pytajco na mczyzn, z ktrymprzybya, on za wyjani jej po arabsku, o co chodzi. Wwczas odsonia twarz i Dorota spojrzawszy na ni uznaa j w mylach za pikniejsz od Lucyndy, Lucyndaza za pikniejsz od Doroty. Mczyni, ktrzy mieliby wybiera midzy tymi trzema, byliby w wikszym kopocie. Don Fernando zapyta, jak ma pikna pani na imi, na co przybysz odrzek, e Zoraida. Usyszawszy, poja, o co chodzi, i zaprzeczya krcc gwk: Nie Zoraida!! Maria! Oznaczao to, e tak si bdzie nazywa, zmieniajc wiar. Wszystkim, a zwaszcza paniom, bardzo sito spodobao. Po wieczerzy, kiedy ju sprztnito ze stou i szykowano na poddaszu nocleg dla niewiast, eksmitujc stamtd, zreszt za jego zgod, Don Kichota, proboszcz i inni zaczli prosi przybysza, by opowiedzia imkoleje swego ycia, ktre, jak wnosz, musiay by nader niezwyke i barwne. Zgodzi si chtnie i skoro zapada cisza pena wyczekiwania, zacz opowiada. Co opowiedzia, dowiemy si z nastpnego rozdziau. Rozdzia dwudziesty smy, w ktrym i my, wraz ze zgromadzonym w gospodzie towarzystwem, poznajemy histori wyzwolonego z mauretaskiej niewoli chrzecijanina w chrzecijanin powracajcy z mauretaskiej niewoli nazywa si Ruy Perez de Viedma, co w Cerwantesowej opowieci wychodzi wprawdzie na jaw troszeczk pniej, ale nie widz powodu, dla ktrego nie miabym przytoczy imienia przybysza ju teraz, zwaszcza e wygodniej bdzie mi mwi o nim w ten sposb, ni nazywajc cigle byym niewolnikiem, towarzyszem piknej Zoraidy,wyzwolonym z mauretaskiej niewoli chrzecijaninem czy jeszcze jako. Historia Ruya, przynajmniej w moich oczach, nie jest jedn z wielu, wtrconych midzy przypadki Don Kichota dla urozmaicenia i zabawy; takie staraem si dotd przebiega jak najpopieszniej albo i wrcz pomijaem, gdy zbyt daleko zdaway si nas odciga od spraw i przygd szalonego rycerza; z histori Ruya co innego nie tylko dlatego, e jak wskazuj badacze dawnych czasw i ksig, Cervantes nie wymyli jej cakowicie, lecznajpewniej usysza od kogo, z kim si zetkn w swym barwnym i trudnym yciu; jeszcze istotniejsze, e w gosie Cervantesa, gdy histori t opowiada, sycha szczere przejcie, i atwo si domyli, skd ono pynie; by przecie Cervantes, jak Ruy, onierzem, uczestniczy w sawnych i krwawych bitwach, jak on dosta si do niewoli i przecierpia w niej lata, skuty acuchem, nim wydosta si i powrci, wyndzniay ichory, do ojczystej Hiszpanii; opowiadajc wic o Ruyu, zarazem jakby opowiada o sobie i przejciami si wzrusza, ktre zna z dowiadczenia; kt si zdziwi, e gos mu przy tym drgn nieraz. Ja, ktry po wiekach, jak umiem, rzecz powtarzam za Cervantesem, nie paliem z muszkietu pod Lepanto i Navarino, nie skakaem z pokadu na pokad chwiejny w czarn noc rozwietlon poog, nie padaem nieprzytomny i krwi zbroczony, nie wiosowaem, z biczem nad gow, na tureckich galerach, nie trzymano mnie na acuchu w algierskiej ani, skd nie uciekem ani nie zostaem te wykupiony. Jestem czowiekiem innych czasw, innej ziemi, innego ycia podobnie jak i wy, dzisiejsi czytelnicy tej ksiki. A przecie wzruszaj mnie te dzieje Ruya Pereza, poniewa jak kada istota ludzka rozumiem i przeywam znaczenie sowa: wolno, sowa: niewola, sowa: wyzwolenie z niewoli. I wy to rozumiecie, i was to nieprawda? wzrusza, poniewa dowiadczenie wszystkich ludzi jest wsplne i wcale nie trzeba przeywa wszystkiego na wasnej skrze, by pojmowa, co boli straszliwie, co za koi boleci. Ruy Perez de Viedma by jednym z trzech synw waciciela ziemskiego, niegdy bogatego, z biegiem lat jednak coraz uboszego, z winy szczodrobliwoci i rozrzutnoci swojej, ktrej nie potrafi powcign. Trapic si, i niewiele synomzostawi, a moe i nic zgoa, gdy ruina bdzie nadal jak dotychczas postpowaa, ojciec pewnego dnia podzieli ca posiado na cztery czci, sobie jedn zachowa, a pozostae odda synom, by po spienieniu kady powierzonym sobie dobytkiem (i swym losem zarazem)pokierowa na wasn rk. Jednoprzy tym wyrazi yczenie by kady z synw obra inn z trzech moliwych drg,jakie w Hiszpanii uwaa si za godne mczyzny: handel morski, nauk lub wojaczk pod krlewskim sztandarem. Tak te si stao: najmodszy z braci ruszy doSalamanki, by na tamtejszym uniwersytecie umys w scholastyce i innych naukach wiczy, redni za swj kapita naby towarw i do Indii si uda, najstarszy za, Ruy, zacign si do wojska, walczywe Woszech, Flandrii i znw we Woszech,awansowa na kapitana, a w jednej z bitew morskich (tej pod Lepanto, gdzie samego Cervantesa rzecz podobna spotkaa), skoczywszy na wrogi pokad, odcity zosta znienacka od swoich onierzy i ranny dosta si do niewoli Uczalego, krla Algieru. Uczali, niegdy chrzecijanin, co dla dobra wasnej skry i kiesy na mahometanizm byprzeszed, stan nastpnie na czele si morskich Turcji i dowodzi w roku 1572 w wielkiej bitwie pod Navarino. Ruy Perez de Viedma, wraz z innymi niewolnikami, wiosowa na admiralskiej galerze i modli si o klsk swoich ciemiycieli: moe poszedby wwczas na dno z ich flot, a moe odzyska wolno. Nic takiego si jednak nie stao i na wiele jeszcze lat miapozosta przykuty do wiose. Gdy Uczali zmar w Konstantynopolu, Ruya odziedziczy, niczym przedmiot bezwolny, nowy krl Algieru, te renegat, Hassan-Aga,w przeciwiestwie do Uczalego wielki okrutnik. Mao, e niewolnicy jego ciko pracowali, dwigali acuchy i mieszkali ze szczurami i pajkami w wizieniu zwanym przez Maurw ani, Hassan-Aga jeszcze pastwi si nad nimi, sam i rkoma swoich poplecznikw, co dzie ktrego nieszcznika na pal wbija, wiesza, chosta, obcina uszy. Cztery byy sposoby wyzwolenia si z tej straszliwej doli jenieckiej: pierwszy mier; marli tebiedni chrzecijanie jak muchy, z ndzy, chorb i udrczenia, ale take i z wasnej woli. Drugi wiary si wyrzec, poturczecem zosta; to nie tylko wyzwolenie, ale i czsto wywyszenie od elaznego acucha u nogi do zotego acucha na piersi; nie ma si co dziwi, e wielu jecw prdzej czy pniej obierao t drog; i potpia ich nie ma prawa, kto nie przey tego, co oni; gorzej, e wielu spord tak ocalonych ca swoj mciwo przeciw dawnym towarzyszom niedoli zwracao i gorliwiej ni Maurowie z dziada pradziada zalewao im sada za skr; nie by taki Uczali, ale by, jak wiemy ju, Hassan-Aga. Wreszcie trzeci sposb to wykup; zdarzao si, e rodzina niewolnika, dowiedziawszy si o miejscu jego pobytu (zwaszcza gdy byo to stosunkowo blisko Hiszpanii, jak w Algierze, gdzie teraz, przewieziony z Konstantynopola, znajdowa si Ruy Perez de Viedma), przysyaa jak kwot za swego brata czy syna, a Maurowie, policzywszy monety, uznawali, e do, albo targowali si o wicej, i w kocu oddawali wykupionego. Tych szczliwcw byo niewielu, bo opuszczonej nieraz przed wieloma laty rodzinie trudno byo i o wiarygodn wiadomo, co si dzieje z jej bliskim, i o zgromadzenie pienidzy, i o ich przesanie przez pewnego czowieka. Najdzielniejszym, najzuchwalszym, najbardziej zdesperowanym pozostawa wic sposb czwarty: ucieczka, ale ta dla skutych, dzie i noc pilnowanych, wycieczonych niewol bya cakiem ju beznadziejna... Kiedy Maurowie dowiedzieli si, e Ruy by kapitanem, uznali, e dostan za niego okup; on sam najlepiej wiedzia, e nic z tego co niegdy mia, po podziale mizernego ju ojcowskiego majtku, wyda na ekwipunek; czy jego najbliszym co pozostao, wtpi; a choby i tak, jak miaich szuka. Szczerze tumaczy Maurom, e i zamanego grosza za nie uwiadcz, ale nie wierzyli mu i trzymali skutego w wizieniu, nie prowadzc do pracy i czekajc na goca z worem dukatw. Owo algierskie wizienie miao zewntrzny dziedziniec wsplny z innym gmachem okazaym, pod jednym wzgldem te do wizienia podobnym, pod tym mianowicie, ewszystkie okna jego byy zakratowane; ale nie wizienie tam si miecio, tylko rezydencja pewnego mauretaskiego bogacza i dygnitarza, imieniem Hadi Murad.Raz, gdy Ruy znajdowa si na dziedzicu wtowarzystwie trzech wspwiniw, podobnie jak on uznanych za wartociowy towar wymienny pozostaych za chrzecijan, mniej cenionych, wyprowadzono jak co dzie na roboty a tej czwrki, doda trzeba, nie chciao si nikomu pilnowa, uwaano bowiem, nie bez racji, e wlokcy si acuch jest wystarczajcym stranikiem ot raz, gdyRuy i jego towarzysze dla zabicia czasu bawili si skakaniem w acuchach, i Ruyowi udawao si to najlepiej, z jednego z okienek rezydencji Hadi Murada wysuna si raptem trzcina z uwizan nakocu chustk. Trzcina poruszaa si zachcajco, jak gdyby wzywajc, by kto sign po chustk; kiedy jednak ktry z winiw usiowa to uczyni, wymkna mu si i poderwaa do gry, po czym poruszya si ruchem przeczcym, jakby mwic: nie, nie o ciebie chodzi. Z kolei drugi sprbowa szczcia, z tym samym skutkiem; za nim trzeci, rwnie bez powodzenia. Pozostawa tylko Ruy; niepewny, czy kto zoliwy nie naigrawa si z nich wszystkich razem, podszed od niechcenia do okienka z taczc trzcin, ata zatrzymaa si i schylia ku niemu agodnym ruchem. Odwiza chustk i znalaz w niej dziewi zotych monet mauretaskich. Zachowanie trzciny wyranie wiadczyo, e pienidze te byy przeznaczone dla Ruya i nikogo innego; kiedy je wzi, trzcina cofna si szybko;zdy jeszcze spojrze w gr, gdzie biaa rczka panieska, caa w bransoletach, popiesznie zamykaa okienko. Ukoni si, tutejszym obyczajem pochylajc gow i krzyujc rce na piersiach, na co okienko odpowiedziao mu wysunitym na chwil i cofnitym zaraz maym krzyykiem z trzciny. Ani Ruy, ani jego towarzysze nie wiedzieli, co by to wszystko miao znaczy. Par tygodni mino bez jakiegokolwiek poruszenia zakratowanego okienka. A raz, do hacowi sz, co 48jx}jӺA48j4jA4 }x} j@jj{AA^P#c_sc`6ca3-! >bT6>cS?kiedy przestali ju oczekiwa, z tajemniczego okienka wychyna znw trzcina z koyszcym si na jej kocu okazalszym ni poprzednio wzekiem. Powtrzyli t sam prb, co za pierwszymrazem: najpierw jeden siga po chusteczk, potem drugi i trzeci, ale trzcina za kadym raem uciekaa do gry iagodnie przeczcymi ruchami perswadowaa: to nie ty, nie ty, ani ty take, przecie wiecie ju kto, wic po co te prby? Podszed Ruy i chusteczka na kocu trzciny sama wesza mu w rce; tym razem znalaz w niej czterdzieci z otych monet oraz list pisany, niestety, po arabsku, ten jzyk za zaczyna ju trochrozumie w mowie, ale nie w pimie, tylko podpis Ruya ucieszy, bo podpisany by ten list znakiem krzya. Sporo czasu upyno, zanim ca tre listu zgbi; ze znajcych jzyk arabski nie mia komu zaufa, albo cilej nie wiedzia, komu ufa moe; ryzyko byo wielkie; w kocu uzna za bardziej od innych zasugujcego na wiar poturczecaz Murcji, ktry nieraz ju dobro wiadczychrzecijanom, pobierajc od nich zawiadczenia o swej ludzkoci, a to na wypadek powrotu do ojczyzny i na ono Kocioa. Czowiek ten przetumaczy list nieznajomej Mauretanki domylacie si ju, e bya ni Zoraida sowo w sowo, a potem napisa te po arabsku odpowied. W licie swym Zoraida zwierzaa si, e kiedy bya dzieckiem, niewolnica chrzecijanka nauczya j wiary w Najwitsz Mari Pann; niewolnica ta nie yje, ale odwiedza j we nie i wzywa, by udaa si do ziemi chrzecijaskiej. Zoraidachce to uczyni, i nie sama, lecz ze szlachetnym chrzecijaninem, ktrego od dawna widuje ze swego okienka i miuje go,i pragnie poj za ma. Nieche on poszuka sposobu, by oboje mogli si std wydosta i dotrze do jego kraju, ona za pjdzie z nim posusznie, zabierajc w drog tkwice w niej pragnienie prawdziwejwiary, a take sw urod, modo i duo pienidzy. W odpowiedzi, napisanej przez przyjaznego poturczeca, Ruy pochwala postanowienie Zoraidy udania si do ziemi chrzecijaskieji przyrzeka, e polubi j, kiedy znajd si tam oboje. Przyrzeka szczerze, bo cho tylko bia rczk Mauretanki dotychczas widzia, ju i on si w niej rozmiowa. Dalej pisa, e nie wie jeszcze, jak by si std wydosta mieli ona, on i jego trzej towarzysze, bo ich te nie zostawi w niedoli ale ufa, e Najwitsza Panienka zele im wnet dobry pomys i pomoc. Tak rozpocza si wymiana listw, . ktra trwaa czas jaki, a do kadego ze swoich listw Zoraida doczaa coraz wicej pienidzy, a zebrao si tyle, e Ruy mg, za porednictwem pewnego kupca miejscowego, zoy okup za siebie i towarzyszy, i starczyo jeszcze na zakupienie doskonaej barki przez poturczeca. eby nie wzbudza podejrze,bark t, z mauretask zaog, poturczeniec odby kilka niedalekich podry handlowych i z adunkiem fig suszonych to tu, to tam zarzuca kotwic; a midzy innymi zatrzymywa si parokrotnie w zatoczce pooonej naprzeciw ogrodu i letniego domu Zoraidy; mao tego, zuchwale wkracza do ogrodu, kania si Hadi Muradowi i prosi o owoce, ktrych Hadi Murad mu nie aowa, cho go nie zna wcale. Z Zoraidjednak nie udao si poturczecowi porozumie. Ruy postanowi przeto sam uda si do niejiostrzec, by nie przerazia si, kiedy wnet zostanie porwana, pod postaci porwania bowiem musiaa nastpi ucieczka Mauretanki z Algieru. Przedtem jeszcze kapitan umwi si z tuzinem dzielnych wiolarzy hiszpaskich, spord takich, ktrym wolno byo wychodzi z miasta niewyjaniajc im dokadniej, o co chodzi, kademu z osobna poleci w tajemnicy przed innymi czeka w najbliszy pitek wieczorem w pobliu ogrodu Hadi Murada. Dopiero zaatwiwszy to, poszed sam do owego ogrodu, gdzie udawa, e zbiera zioa na saat. I jemu take waciciel nieczyni wstrtw, wypyta jedynie, do kogo naley i czy przeznaczony jest do wykupu. W tej chwili zbliya si Zoraida, ktra, zgodnie z tutejszym obyczajem, nigdy nie pokazywaa si mczyznom wyznawcom Mahometa, poza swoim ojcem, ma si rozumie, wolno jej byo natomiast swobodnie pokazywa si rozmawiajcym z ojcem chrzecijanom. Teraz podesza, przywoana przez ojca, i wczajc si do rozmowy, zapytaa, czy ten, ktrego widzi,jest szlachcicem, i dlaczego dotd si nie wykupi. Ju si wykupiem, pani odpar Ruy ito za wysok cen. Kiedy wic odjedasz?? zapytaa Zoraida. Jutro, jeli Opatrzno bdzie sprzyjaa mnie i mym towarzyszom. Przybi tu pewienstatek, ktry jutro rozwinie agle. Wic naprawd jutro?? Czy to dobra sposobno? Brak mi ju cierpliwoci, pani, by na lepsz czeka. Czy tak tsknisz za pozostawion w domumaonk?? Nie zostawiem w domu maonki, pani, ale daem sowo, e si oeni po powrocie. Pikna jest ta, ktr chcesz polubi? Jedyny sposb, by urod jej prawdziwie wysowi, to rzec, i podobna do ciebie. Zaiste zamia si dobrotliwie Hadi Murad bardzo musi by pikna twoja wybranka, skoro do crki mej zdaje ci si podobn. Poegnawszy si z ojcem i crk, Ruy dugo jeszcze pod pozorem zbierania zi wasa si po caym ogrodzie, dokadnie badajc wszystkie wejcia, wyj cia i przejcia, eby nie natkn si na jak niemi niespodziank w trakcie jutrzejszejwyprawy. Kiedy nastpi upatrzony wieczr, poturczeniec nie po raz pierwszy zarzuci kotwic naprzeciw ogrodu Zoraidy. Ukryci wpobliu chrzecijascy wiolarze pod jego przewodem opanowali statek, wic sznurami i mocniejszymi od sznurw pogrkami dotychczasow mauretask zaog. Nastpnie cz zostaa na stray,reszta za, z Ruyem i poturczecem na czele, wywaywszy furtk, wtargna do ogrodu i znalaza si pod domem, gdzie pikna Zoraida czekaa przy oknie. Ta przepytaa si szeptem, czy ma do czynienia z tymi, na ktrych czeka, upewniwszy si za, zesza na d, piknieodziana, ze szkatu pen zotych monet, ktr ledwie dwigaa i natychmiast oddaaw silniejsze rce. Ruy by zadowolony, e Hadi Murad pi, nie chcia bowiem wyrzdza mu krzywdy, ale niestety! Maur si wanie zbudzi i wyjrzawszy przez okno narobi krzyku: Rozbjnicy!! Chrzecijanie! Ratunku! Poturczeniec z paru innymi jeszcze wpad, dudnic po schodach, do komnaty Hadi Murada; rzucili si na, skrpowali, knebel wepchnli w usta, goy n przytknli do piersi i tak sprowadzili na d. Zoraida, na wp mdlejc, pada w ramiona Ruya; ale opanowaa si po chwili i ze spuszczonym wzrokiem posza ze wszystkimi w stron barki; byo ju po pnocy, czas najwyszy, by odbi. Na pokadzie wyjto Hadi Muradowi knebeli zdjto wizy, groc zarazem, e jeli wyda jakikolwiek dwik, ycie postrada. Maur by posuszny, wzdycha jedynie aonie popatrujc na crk w objciach chrzecijanina. Ta ze swej strony bagaa Ruya, by zwrci wolno jej ojcu i reszcieMaurw, bo nie moe patrze na nieszczcie ojca zniewolonego za jej przyczyn. Ruy przyrzek, e wypuci i ojca swej przyszej ony, i pozostaych, wytumaczy jednak, e nie moe tego uczyni w tej chwili, bo Maurowie podnios alarm i ucieczka, tak pomylnie rozpoczta,zostanie udaremniona. Skoro jednak przybij do jakiegokolwiek bezpiecznego ldu, zaraz zwolni Hadi Murada i ca reszt. Zoraida zgodzia si na te argumenty. Kapitan da znak, wiolarze jli robi wiosami, i barka pomkna po falach; kiedy zaczo dnie, bya ju na penym morzu; wtedy zerwa si dobry wiatr, rozwinito wic agle i porzucono wiosa, barka za pyna dalej z szybkoci ponad omiu mil na godzin. Wtedy to, na penym morzu, stary Maur rozpaka si gorzko i nie wierzc zapewnieniom, e zostanie zwolniony, baga, by wyznaczono okup za niego i crk, a jeli nie, to przynajmniej za crk, ktra jest dla niego wszystkim i gotw sam zgin, byleby wiedzia, e jej si nie stanie nic zego. Zoraida rzucia sido ojca, przytulia, paczowi jego rzewnie zawtrowaa. Ale raptem on odepchn crk najukochasz i z byskiem podejrzliwoci w oku zapyta, co by jej strj odwitny mia znaczy i klejnoty, ktrymi si ozdobia. Pikna panna nie odpowiadaa mu ani sowem, a na twarzy Hadi Murada wida byo coraz wiksz bole i pomieszanie. Wreszcie poturczeniecodpowiedzia Maurowi, e crka znajduje si tu z wasnej woli i e ona to tak si wyrazi bya ostrzem, ktre przecio pta obecnych na statku chrzecijan. Czy to prawda, crko? zapyta Maur. Potwierdzia z opuszczon gow. Wic zmienia wiar i pierwszym twym czynem byo wydanie ojca w rce nieprzyjaci? Chc by chrzecijank odrzeka ale to nie ja wydaam ci w niewol, jeno nieszczliwy przypadek; a niewola twa wnet si skoczy. Nie wysucha nawet do koca zdania i rozpacz gnany rzuci si z niezwyk szybkoci gow w d do morza. Przed utoniciem, ktrego pragn w tej chwili caym zrozpaczonym sercem, uchronia go jednak obszerna szata, ktr nosi, rozoya si bowiem na wodzie i marynarze chwycili za poy, wycigajc nieprzytomnego i wputopionego z odmtu. Po jakich dwch godzinach przyszed do siebie, a byo to w chwili, gdy wiatr si odwrci i pchn statek ku pewnemu przyldkowi, cigle jeszcze afrykaskiemu,cho ju do odlegemu od Algieru, skd wypynli. Zatrzymawszy si tu w maej zatoczce, zbiegowie wysadzili na brzeg wszystkich Maurw, a pomidzy nimi ojca Zoraidy, ktry, im przytomniejszy, tym bardziej napenia si jakim gorzkim szalestwem, woajc: I czemu to mniemacie, chrzecijanie, e ta za niewiasta chce, bycie mi przywrcili wolno? Nie zna ona mioci nilitoci dla ojca, wrogiem mym jest okrutnym, a z wami ucieka nie dla religii, wktr mocniej by uwierzya nili w t, w jakiej wzrosa, lecz dla swobody pohabienia duszy i ciaa! Dalej, za wprost zorzeczy Zoraidzie, przeklina godzin, w ktrej j spodzi, oraz wszelkie starania i pieszczoty ojcowskie; tarza si przy tym po ziemi, rwa wosy i targa brod; statek za na nowo oddala si ju od ldu; wtedy Hadi Murad zacz raptem woa, e wszystko crce wybaczy, jeeli jeszcze wrci do niego; a ona, stojc na pokadzie, pakaa cicho, powtarzajc, e nie moe inaczej postpi, bowiem Najwitsza Maria Panna,od dziecka uwielbiana, j wzywa; ale tego ju Hadi Murad nie sysza. Wiatr by pomylny i wszyscy, z Ruyem na czele, pewni ju byli, e o wicie przybij do brzegw Hiszpanii, ale wida przeklestwa nieszczsnego ojca, chocia Maurem by, skutecznie cigay statek, bo o trzeciej nad ranem doszo do niedobrego spotkania z francuskimi korsarzami, ktrzydwukrotnie wystrzelili z armat i nie zranili wprawdzie nikogo, ale statek pucili na dno.Toncych i wzywajcych ratunku wzili do szalupy, gdzie obdarli ich z wszystkiego, comieli, po czym, tknici nieoczekiwan litoci, co prawda nie wszyscy, bo byli i tacy, co chcieli rozbitkw do morza wrzuci zawinitych w aglowe ptno, ale litociwsi, z wodzem piratw, by moe wzruszonym urod Zoraidy, na czele, ci litociwsi zatem wzili gr, wbrew sprzeciwom innych wpakowali uciekinierw na d, dali im na poegnanie beczuk wody i troch sucharw, i odpynli na pene morze. Do ziemi hiszpaskiej d przybia w mrokach bezksiycowej nocy. Jeden za drugim wyskakiwali na ld, klkali, caowalit ziemi tward i wypalon, oblewali j zami radoci, jaka znana jest tylko powracajcym z dugiej i beznadziejnej niewoli. Potem ruszyli przed siebie, w gr,kamienistymi zboczami, nie napotykajc ani cieki, ani dymu, ani ladu ludzkiej istoty. Gdy si rozwidnio, szli dalej, chocia bardzo ju byli zmczeni, zwaszcza Mauretanka, nienawyka do takich marszw. I wreszcie dobieg ich uszu dwik owczego dzwoneczka, oznaczajcy, e gdzie w pobliu pasie si trzoda. Skrcili w t stron i dostrzegli pastuszka, strugajcego co u stp dbu. Zagadnli go,podnis gow i z wyrazem przeraenia natwarzy rzuci si do ucieczki, woajc: Ratunku, Maurowie! Do broni, ludzie, do broni! To stroje poturczeca i Zoraidy wprawiy go w taki popoch. Alarm podniesiony przez pastuszka sprawi,e po paru godzinach z przeciwka wyoniasi kawalkada okoo pidziesiciu jedcw, ktrzy w jednym mgnieniu otoczyli wdrowcw. Ci zatrzymali si posusznie, a wwczas konni, zdziwieni brakiem oporu, co niepodobne wydawao si do mauretaskichnapastnikw, przyjrzeli im si bliej i dostrzegli gromad biednych chrzecijan, nie za zuchwaych onierzy Mahometa. Zaraz wszystko si wyjanio, a jeszcze pochwili jeden z wyzwolonych niewolnikw pozna w ktrym jedcu swojego wuja, aten w zamian w nim swojego dawno opakanego siostrzeca. Zacza si oglnarado, konni ustpili przybyszom siode, Zoraida i Ruy dosiedli najlepszych wierzchowcw, i tak wszyscy razem dotarlido miasta Velez Malaga, gdzie przez cay tydzie wyzwoleni niewolnicy witowali i goszczeni byli serdecznie w najlepszych domach. Potem rozeszli si: poturczeniec dowietnego miasta Grenady ruszy, by stawi si przed wit Inkwizycj i za jejsurowym porednictwem powrci na ono Kocioa Katolickiego; wszyscy inni w rnestrony, gdzie spodziewali si odnale swoje dawno utracone rodziny; Ruy za z Zoraid, zakupiwszy osioka za cudem utajon przed korsarzami monet, udali si tam, gdzie przed ponad dwudziestu laty mody hidalgo spord trzech wskazanych przez ojca powoa obra by wojaczk, ani podejrzewajc, jaki tym samym los na mapie przeznaczenia sobie wytycza. W tej to drodze mudnej do ojczystych okolic znaleli si te w owym zajedzie, wktrym Ruy Perez de Viedma opowiedzia zgromadzonemu towarzystwu swoj histori. Rozdzia dwudziesty dziewity, w ktrym dziej si, cigle w tym samym zajedzie, rne, bardziej lub mniej, dziwne rzeczy W tym miejscu spotkaa mnie dziwna i niemia przygoda. Nie przesyszelicie si: przygoda ta spotkaa nie Don Kichota (cho i jego czekao, jak zwykle, co niemiara przygd przecie sam wychodzi im na spotkanie), ale mnie, to znaczy tego, ktry o wszystkim wam opowiada. Spotkaa mnie w tym miejscu, cho zdyem si ju od niego znacznie oddali i do koca doprowadzi ca histori; ale oto, gdy pozostawao ju tylko przepisanie jej pidziesiciu omiu rozdziaw na czysto, dwa spord nich dwudziesty dziewity i trzydziesty tajemniczo zginy i w aden sposb nie dao si ich odnale. Byaby to sprawka zego czarodzieja Frestona? Jeli nie jego, to wida innych potnych wrogw Don Kichota i moich; lub, co gorsza, przyjaci; do, e ksika (bo ksig rycersk nie miem jej nazwa), ktra szczliwie zostaa ju napisana, raptem, z ziejc dziur, jak z ran okropn, w samej poowie, staa si z powrotem nie napisana, nie gotowa, nie istniejca, jake bowiem mwi o istnieniu ksiki z wydartym rodkiem? Trudno mi si podnie z tej zej przygody.Nie wiem, czy prbowabym nawet, gdyby nie przywieca mi Don Kichota wspaniay przykad. Ale rycerz nigdy nie dawa za wygran, i ja, ktry podjem si powtrzenia na nowo jego historii, jeeli pragn cho w jakim stopniu godnym by tego, o ktrym opowiadam, te nie mog uzna si za pokonanego i musz prbowa raz jeszcze. Z odlegoci, gdzie si znajdowaem, muszpowrci do miejsca, w ktrym tak niespodziewanie rozwara si szczelina midzy wczeniejszymi a pniejszymi niecodziejami bohatera, by wypeni j ponowniecigoci zdarze, miszem uczu, mw,nieporozumie yciowych, tsknot, sporw,pogodze i odkry. Musz powrci do sawetnej gospody, przez ktr tyle rnych przewijao si ludzi i w ktrej tyle po sobie nastpowao wydarze, e nie gospod zdawaa si ju,lecz wiatem , a moe za ostrony jestem twierdzc, e si zdawaa, bowiem bya nim rzeczywicie. Korzystajc, e wanie nowi gocie zajechali w pysznej karocy, wlizn si tedy za nimi i, niewidzialny, pozostan, gdzie ju byem, i powtrnie wszystkiemu po kolei si przyjrz. hacowi sz, co 48jx}jӺA48j4jA4 }x} j@jj{AAdPcecfcg,ch;Nie ma miejsca rozkada rce gospodarz taki tok dzisiaj, wszystko pozajmowane, miejcie lito, askawi pastwo, i gdzie indziej poszukajcie noclegu. Choby i nie byo usysza w odpowiedzi nie moe zbrakn miejsca dla samego pana audytora, bo ju raczej dla was zbraknie miejsca pod socem. Mwi to, oczywicie, nie sam audytor, lecz jego suga, jeden z tych, ktrzy konnotowarzyszyli karocy. Audytor czyli bardzo wany sdzia w szacie z rozcitymi rkawami, jak nosi na znak piastowanegourzdu czeka w karocy na zaatwienie sprawy, a wraz z nim czekaa jego szesnastoletnia crka, panna Klara, tak olniewajcej urody, e wyczerpawszy ju wyrazy podziwu dla piknoci Lucyndy, Doroty i Zoraidy, nie jestem w stanie opisatej ich nowej wspzawodniczki i mog tylko wpatrywa si w ni zachwyconym wzrokiem imaginacji. Suga pana audytora mia suszno: miejsca w zajedzie nie by o, ale znalazosi dla tak znacznych goci, mona za mniema, e gdyby po nich zjawili si jeszcze znaczniejsi, ciany zajazdu jeszczebardziej by si rozstpiy i ich take przyjy, tak ju bowiem ciany zajazdu zwyky miewa waciwo. Ledwie w dostojnik wysiad z karocy, algierskiemu wyzwolecowi mocniej serce zabio, pozna bowiem swojego modszego brata, tego, ktry po podziale ojcowego majtku uda si by na studia do Salamanki. Uradowa si Ruy Perez de Viedma, ale i zaniepokoi troch, czy brat, ktry osign takie wyyny, zna i pozna zechce brata ponionego i przyzna si do niego przed caym wiatem. Nie od razu przeto wyzna, kim jest, lecz z proboszczowego skorzysta porednictwa, ktry drog okrn pana audytora z onierskimi perypetiami zapozna, a dopiero gdy tamten wzruszenie najwysze na t opowie okaza, proboszcz rk wycign, mwic: To jest wanie w nieszczliwy wojak i dzielny uciekinier z niewoli po czym obaj bracia odnalezieni padli sobie w objcia. Rado ich dzielia pikna oblubienica jednego i przeliczna cra drugiego, a take wszyscy inni obecni przy tej scenie, Don Kichota nie wyczajc, ktry nie bez racji mwi sam sobie, e bez wyprawy po rycerskie przygody z pewnoci nie zetknby si z takim zapltaniem i rozplataniem losw czowieczych. Po wzruszeniach postanowiono przespa reszt nocy, ktrej znaczna cz ju mina; damy, zabierajc ze sob najmodsz Klar, uday si na poddasze, mowie rozoyli si w dolnej izbie, na czym kto mg, Sanczo Pansa na przykad w jakim kcie podoy sobie ol uprz pod gow; i tylko Don Kichot, rycerskim zwyczajem, wyrzek si spoczynku, deklarujc, i na stray snu innych stanowisko zajmie pod zamkiem. Jaka go tam spotkaa przygoda, zaraz opowiem, najpierw jednak posuchajmy razem nocnejciszy, ktra oto zapada, porozkoszujmy si ni, pikna bowiem jest muzyka nocnej ciszy... ale c to? Ju nie cisza piewa, lecz w niej, wypeniajc j ca, gos modzieczy, wibrujcy mionie to najmodszy z mulnikw lecych w stajni pieni ze swej mioci si zwierza: Mioci (tak piewa)jestem eglarzem, Przez morskie pyn odmty Za moj gwiazd dalek, Do ktrej jake dopyn? Usyszawszy ten piew, Dorota obudzia pann Klar, aby i ta posuchaa, ale dzieweczka, miast, jak ona, wpa w zachwyt tylko, dre zacza na caym ciele i paka, po czym wyjania szeptem,przerywanym kaniami, i dobrze zna w gos piewajcy, nie naley on bowiem do adnego mulnika, lecz do modzieca z najlepszej rodziny, co za mulnika jeno si przebra. Od dawna ju Klara i Don Luis (tak si bowiem chopiec nazywa)miuj si prawdziwie, cho niemo, gdy sowa nawet nie omielili si ze sob zamieni. Taks modzi oboje, e nie odwayli si te prosi ojcw o zgod na zawarcie maestwa; pozostao im jedynie wpatrywanie si w siebie wzajem w kociele lub na ulicy; ale nie, i to rwnie stao si niemoliwe, gdy wraz z rodzicem swym panna Klara uda si musiaa w podr dalek, a na drug pkul, gdzie w hiszpaskich posiadociach zamorskich pan audytor jeszcze wysze obj mia stanowisko. Wwczas to Don Luis strj mulnika przywdzia i pody za nimi, nie wiadomo jak nadziej czy te raczej desperacj wiedziony... Taki to romans opowiedziaa, szlochajc panna Klara Dorocie, ta za staraa si uspokoi dzieweczk i namwi j, by z powrotem zasna, a z blaskiem dnia obiecywaa postara si jako zaradzi jej biedzie. Nie wiadomo, czy panienka rzeczywicie nabraa otuchy i czy zdrowy sen modzieczy j zmorzy, ale e piew mulnika tymczasem umilk, damy take szept swj urway i po chwili w caej gospodzie, od progu po strzech, zapanowaa na nowo cisza. Czas teraz uda si za strzegcym spokoju wspmieszkacw gospody (a jak sdzi zamku)Don Kichotem, ktrego, jak uprzedzaem, take miao co przy tej okazji spotka. To, co si stao, zawdzicza nadobnej karczmarzwnie i sucej Maritornes, o ktrej dotd stale nadmieniaem, e cho szpetna, bya przecie poczciwego serca inaprawd bya, tylko e najpoczciwszym nawet osobom zdarza si pod wpywem troch mniej poczciwych lub zgoa niepoczciwych czyny przedsibra, rwniez poczciwoci nic nie majce wsplnego. Maritornes tyle ju razy bya wiadkiem natrzsa i naigrawa si z Don Kichota, ktrych autorami bywali ludzie rozmaitego stanu, wieku, rozumu, pci i urody, e mimo woli uksztatowaa w sobie pojcie, jakoby figle te byy czym i waciwym, i dobrym, i do tego bardzo dowcipnym. C dziwnego, e czekaa tylko na okazj, by i samej si popisa pomysowoci. Karczmarzwna czekaa z ni razem, takepragnc si zabawi i nie odczuwajc adnych skrupuw. W caej gospodzie na pole wychodzi tylko do wysoko umieszczony otwr od gumna, sucy do wyrzucania somy. Pod nim wanie strowa konno i w zbroi Don Kichot, aoliwie wzdychajc do damy swego serca, dalekiej pani Dulcynei z Toboso, zdajc jej spraw z czynw ju dokonanych i zapowiadajc te, jakich mia dokona niebawem. Przerwao mu ciche woanie z otworu w gumnie, ktry w ksiycowej powiacie zda si rycerzowi okienkiem ze zot krat. Zbliywszy si, ujrza w okienku dwie twarzyczki niewiecie i uroi sobie natychmiast, e to znw, jak niegdy, zaleca si do zakochana latorol panw zamczyska. Westchn na to ale innym westchnieniem ni do Dulcynei z Toboso, bo nie sobie samemu wspczujcym, lecz pannie i wyjani, e od dawna ju nie bdc panem swojego serca, nie moe odwzajemni jej namitnoci, jeeli jednak zada ode czego innego, choby najtrudniejszego, jak stanowice poniekd jego specjalno ucinanie bw obrzydliwymolbrzymom, usuy jej ze szczer chci i niesabncym zapaem. Ale nic tak trudnego nie da od waszej ochoczoci moja pani odezwaa si Maritornes, uprzedzajc mniej szybk karczmarzwn. Jake wic mog jej suy?? zaciekawi si Don Kichot. Jedyne, o czym marzy, to krtkie dotknicie waszej mnej rki wyjania Maritornes, wprawiajc tym Don Kichota w pewne zmieszanie i rozterk, czy aby, folgujc takiej chci jasnej panienki, nie sprzeniewierzy si rycerskiej mioci swojej do Dulcynei, po krtkim jednak namyle doszed do wniosku, e nie, i odrzek z prostot: Oto ona. To mwic, wspi si w strzemionach, a gdy tego nie wystarczyo, by dosign otworu w gumnie, wysun stopy ze strzemion i stan na siodle. Teraz bez trudu ju woy do do otworu, na co Maritornes tylko czekaa. Chwil przedtem przygotowaa postronek, ktrego jeden koniec przywizaa do rygla przy drzwiach budynku, na drugim za zrobia ptl, obecnie zarzucajc j na przegub rki Don Kichota i mocno cigajc. Drapiecie raczej, nie za piecicie rk moj ze zdziwieniem stwierdzi Don Kichot, nikt go ju jednak nie sucha, bowiem obie zoliwe pannice ucieky, parskajc miechem i zostawiajc rycerza z ramieniem wzniesionym do gry i uwizanym, tak e si nie mg uwolni. Nie bardzo rozumia, co si waciwie stao, i jedyne tumaczenie, jakie, w oparciu o wszystkie dotychczasowe przygody i dowiadczenia, przyszo mu w tej sytuacji do gowy, byo to, e znowu przeladuj go li czarownicy. Pamitajc wszake, i z odwrceniem si gwiazd o wicie zdarza si, e czar niewolcy pryska, nie traci otuchy i trwa cierpliwie, nie woajc pomocy, w swojej jake niewygodnej pozycji. Jeszcze nie cakiem witao, kiedy do bramzajazdu zaczo si niecierpliwie dobija czterech jedcw na spienionych koniach. Panowie tonem perswazji odezwa si do nich ze swej wysokoci Don Kichot albo nie wiecie, e noc jeszcze i nie wypada o tej porze budzi haasami janie owieconych mieszkacw zamku? A c to za ceregiele? obruszy si pierwszy jedziec. Otwierajcie wawo, jeli jestecie gospodarzem tej karczmy, bo pieszy nam si bardzo i nie mamy czasuani ochoty na czcze rozmowy! Bierzecie mnie za karczmarza? poczu si z kolei uraony Don Kichot. Czybym nato wyglda? Wygldacie na takiego, co bredzi w gorczce brutalnie powiedzia jedziec i na nowo zacz koata do wrt zajazdu, w czym z zapaem towarzyszyli mu trzej pozostali. Od tego rumoru wszyscy w rodku wnet si zbudzili. Karczmarz pobiegotwiera, a gdy wrota rozchyliy si skrzypic i nowo przybyli wjechali na dziedziniec, Rosynant szarpn si ku nim, biorc w chrapy zapach zgrzanych wierzchowcw. Biedny Don Kichot polizn si na siodle i opad caym ciarem w d, nie mogc jednak dotkn stopami ziemi i zwisajc obolaym ramieniem na wysunitym z otworu gumna sznurze. Przypominao to stosowan w Hiszpanii tortur zwan garrucza ; niejeden wizie tak potraktowany wyznawa winy popenione i nie popenione; ale Don Kichot nie mia przecie w owej chwili nic do wyznania, tym wic beznadziejniejsze byo jego cierpienie; i wydobyo ze krzyki tak przeraliwe, e usyszawszy je wystraszona i troch moe tknita wyrzutami sumienia Maritornes pobiega czym prdzej do gumna, by odwiza postronek. Skoro to uczynia, rycerz runna ziemi i w porwnaniu z wiszeniem na sznurze nacigajcym rami odczu to runicie jako prawdziw ulg. Poza Maritornes mao kto zwraca na niegouwag, zarwno wwczas, gdy krzycza z blu, jak i gdy krzycze przesta. Karczmarz zajty by przybyszami, ci za mieli swoj spraw do zaatwienia. Jak si okazao, byli to sudzy pewnego monego pana, szukajcy jego zbiegego syna. Znaleli go te niebawem w stajni, w przebraniu mulnika, picego midzy innymi mulnikami, prawdziwszymi od niego. Starszysuga, ten, ktry tak nieprzyjemnie rozmawia by z Don Kichotem, potrzsn za rami picego i powiedzia: Czas zrzuci, Don Luis, t odzie, jaka za Boga nie przystoi waszemu stanowi, i do domu wraca, by przebaga czcigodnego ojca, wielce rozgniewanego za t ucieczk. Modzieniec zerwa si na rwne nogi i zawoa: Ani mi w gowie wraca z wami i raczej dam si zabi ni zacign do domu!! Czterej sudzy otoczyli go i nie wygldao na to, e zrezygnuj z wypenienia swej misji. To, co si dziao, wzbudzio zainteresowanie pozostaych pensjonariuszy zajazdu; niewiele trzeba byo czasu, by sens zajcia, znany Dorocie,przesta by tajemnic i dla Kardenia, a w lad za nim dla innych; ostatnim bodaj, ktry si o caej sprawie dowiedzia, by im audytor, ktremu sam Don Luis, zebrawszy si wreszcie na odwag, wyzna, i kocha jego anielsk cr i, chow okolicznociach do kopotliwych, bagao jej rk. Zdumia si audytor, ale nie mona rzec, iby nieprzychylnie przyj owiadczyny gadkiego i grzecznego dziedzica monego rodu. Nie wiedzc atoli, jak zapatrywaby si na ten zwizek srogi ojciec modzieca, zwleka z odpowiedzi itymczasem stara si tylko powcign gorliwo sug przybyych po Don Luisa. Tyle te od nich uzyska, e zgodzili si niezabiera go gwatem natychmiast i poczeka przynajmniej do dnia nastpnego. Ledwie jedno si skoczyo, zaczo si co nowego. Wrd nocujcych w gospodziebyo dwch takich, o ktrych nie wspomniaem dotychczas, nie dostarczyli bowiem powodu, eby o nich wspomina. Przez cay czas cicho siedzieli i cichcem te, korzystajc z zamieszania wok Don Luisa i czterech sug jego ojca, usiowali teraz bez pacenia wymkn si z zajazdu. Ale takiego manewru nie udao im si ju utrzyma w cichoci: gospodarz przyapa ich w bramie i narobi haasu, aja za nieuczciwo i domagajc si zapacenia zanocleg. W odpowiedzi potraktowali go piciami, a on zacz wrzeszcze ju nie z oburzenia, lecz z blu. I do kogo zwrciy si wtedy w poszukiwaniu pomocykarczmarzowa, karczmarzwna i dziewka Maritornes? Ale tak nie pamitajc ju oprzemiewkach i zoliwociach, ktrymi byy go tak sowicie darzyy do nikogo innego, tylko do Don Kichota odwoay si wtej opresji: Ratujcie, wasza wasnorczno! woay. To wszystkie koci poami naszemu mowi, ojcu i panu, jeeli go nie poratujecie, wasza odrczno! Niestety rozoy rce bdny rycerz nie wolno mi w nic nowego si wdawa, pki nie zaatwi tego, com obieca przewietnej ksiniczce Mikomikonie, chyba e otrzymam od niej nag dyspens.I owszem, podejm starania, by takow otrzyma, a wy tymczasem pokrzepiajcie ma, ojca i pana sowem otuchy, by przedwczenie nie uleg. Karczmarzowa, karczmarzwna i karczemna dziewka Maritornes jy lamentowa, e zanim Don Kichot zaatwi formalnoci, ktre wydaj mu si potrzebne, dwch niecnotw wyprawi na tamten wiat nieszczsnego karczmarza; rycerz nie dawa si jednak przekona i postpujc, jak zwykle, zgodnie z zasadami, odnalaz Dorot, by padszy na kolana prosi j o zezwolenie na dobycie miecza w obronie gnbionego. Dorota nie sprzeciwiaa si, Don Kichot uda si przeto w stron wrt, gdzie tamcidwaj, troch ju zmczeni, nadal mcili postkujcego gucho gospodarza. Dobywszy ju jednak miecza, rycerz nagle znieruchomia i znw powiedzia: Niestety!! Co niestety ? wykrzykna karczmarka. Przecie macie ju pozwolenie, wasza opieszao, c zatem wstrzymuje wasz miecz wzniesiony? Prawo rycerskie wyjani Don Kichot. To nie s rycerze, ci bijcy, zhabibym si zatem, gdybym ich dotkn. Tobie, Sanczo, przystoi da im nauczk zwrci si do giermka, ktry wanie nadszed z ol uprz꿹 w rkach a ja bd ciebie zagrzewa odpowiednimi zawoaniami. Jeszcze oczu nie przetarem ze snu powiedzia Sanczo i nie dam rady przed niadaniem bra si do bitki. Hultaje, cho z coraz widoczniejsz ociaoci, bez ustanku maglowali karczmarza, ten jcza, Don Kichot sta bez ruchu z dobytym mieczem, Sanczo Pansa obok z ol uprz꿹, a trzy kobiety miotay si dookoa, rozpaczajc i pomstujc na ni ewiarygodne tchrzostwo rycerza i giermka. Hej, ludzie! odezwa si wreszcie stanowczym gosem Don Kichot, wbijajc surowy wzrok w maltretujcych karczmarza otrw. Rozkazuj wam natychmiast zaprzesta tego, co tak niegodziwie czynicie, w przeciwnym razie powezm o was jak najgorsze mniemanie. Trudno w to moe uwierzy, drodzy czytelnicy, ledwie jednak bdny rycerz wypowiedzia te sowa, obydwaj urwipocie odskoczyli od karczmarza i rzucajc przeraone spojrzenia zaczli si wycofywa. Przerazia ich prawdopodobnie pogrka, jakiej nigdy przedtem nie syszeli i nie byli w stanie zrozumie e mianowicie przemawiajcy powemie o nich jak najgorsze mniemanie. Nie miejc nawet zapyta, co by miaa znaczy ta kara, woleli zaprzesta bezecestw i nie tylko poniechali bicia swojej ofiary, lecz popiesznie wypacili ca naleno. Potuczony, ale ywy karczmarz nie mg wyj ze zdumienia, jak Don Kichot tego dokona, co si za kobiet tyczy, te wybauszyy lepia i wszystkie trzy na pgodziny zamilky, co byo moe nie mniejszym cudem od skruchy skarconych otrw. Tylko Sanczo Pansa uzna rzecz za normaln i przypiecztowa j jedynie moraem: Tak, tak, z moim panem nie ma artw, yjrz. hacowi sz, co 48jx}jӺA48j4jA4 }x} j@jj{AAiP  jZ#ck}clcm-cnE<%trzeba by uczciwym i przyzwoitym! Nie zdy wszake do sentencji tej dorzuci nastpnej w podobnym stylu, gdy od bramy rozleg si gos: Mam ci, zodzieju! Jaki czowiek, woajc tak, rzuci si do Sancza Pansy i zacz mu wyrywa z rk ol uprz. Rozdzia trzydziesty, w ktrym, wci w tej samej gospodzie, rozgrywaj si wielcegwatowne sceny, ale w kocu nastpuje spokj i zgoda Ten, ktry wkroczy do gospody z okrzykiem: Mam ci, zodzieju! , by to spotkany swego czasu przez Don Kichota i Sancza Pans na krlewskim gocicu i pozbawiony w tej przygodzie zocistego hemu Mambrina oraz olej uprzy pamitacie moe? pewien cyrulik z wsi okolicznej. W ten sposb w gospodzie znalazo si teraz dwch ludzi tego samego fachu, bo cyrulik i balwierz to jedno; ale eby nam si nie pomylili, miano balwierza zachowajmy dla przyjaciela Don Kichota i nieodcznego towarzysza ksidza proboszcza, uczestniczcego we wszystkichjego pomysach, majcych na celu sprowadzenie bdnego rycerza na drog ani troch nie bdn, cyrulikiem za nazywajmy nadal byego waciciela hemu Mambrina. Z tym, e jest ju tylko byym, nie za aktualnym wacicielem swojej wasnoci, nie potrafi si najwidoczniej pogodzi i dlatego teraz, ujrzawszy j w obcych rkach (mianowicie ol uprz)i na obcej gowie (miednic), zapaa nieprzepart chci odzyskania utraconego majtku. W tej to intencji, wyrywajc Sanczowi uprz, podniecony cyrulik woa: Oddaj, zodzieju, co mi zrabowa! Oddaj, rozbjniku! Nie wypuszczajc uprzy z rk i cignc j w swoj stron tak mocno, eby, odwrotnie, cyrulik musia wypuci, Sanczoodpowiada: Ani to twoje, ani ci zrabowaem! To up wojenny, naleny mi, poniewa pokonany zostae przez mojego pana w pojedynku rycerskim! Nie dajc za wygran, cyrulik cign uprz i apelowa przy tym do wszystkich obecnych: Rozbj na rwnej drodze!! Moja ola uprz! Moja miednica do golenia! Jeeli miednic do golenia nazywasz zoty hem Mambrina, ktry na tobie zdobyem wtrci si Don Kichot dajesz najlepszy dowd, e nie zasugujesz na posiadanie gow swojej pieczy. Nie dziwota, e z tak miern gorliwoci bronie go w pojedynku. Nie licz przeto na odzyskanie hemu ani nawet tego rzdu koskiego, ktry ofiarowaem swemu giermkowi. Widzicie, szanowni pastwo zwraca sido obecnych cyrulik, nadal rozpaczliwie mocujc si z Sanczem Pans e zabrawszy mi te przedmioty, chc je nawetpozbawi ich nazw waciwych! Ol uprznazywaj koskim rzdem, a miednic do golenia hemem Mambrina! To to zgorszenie i obraza uszu! Znany nam balwierz, rozpatrzywszy si w sytuacji, postanowi si zabawi kosztem swego kolegi po fachu. Wybaczcie odezwa si ale jako czowiek, ktry nie od dzi para si tym samym co i wy procederem, w modoci za by ponadto onierzem, zawsze odrni pdzel od buczuka, brzytew od halabardy i miednic od hemu. Pozwlcie sobie powiedzie, e to, co znakomity rycerz Don Kichot z La Manczy ma na swojej czcigodnej gowie, niewtpliwie jestnie miednic, lecz hemem, choby nawet nieco uszczknitym. Proboszcz poj art i przytakn przyjacielowi, Kardenio za, Don Fernando iinni poszli w jego lady. Osupiay cyrulik nie wiedzia, co by miay znaczy takie wiadectwa, figlarze za nie poprzestali na nich i urzdzili formalne gosowanie, polegajce na tym, e Don Fernando z kadym obecnym w gospodzie pokolei poszepta z cicha (prawie kadym, bo osoby niszego stanu, jak sucych ojca Don Luisa, pomin), po czym ogosi werdykt: e mianowicie to, co Don Kichot ma na gowie, jest niechybnie zotym hemem Mambrina, to za, co cyrulik usiuje wydrze z rk Sanczowi koskim rzdem, i to nie byle jakim, bo na konia penej krwi, nie inaczej. Nieborak uleg werdyktowi i wypuci uprz, pozostawiajc j w rkach Sancza,mrucza tylko pod nosem, e albo jest pijany, cho kropli wina od trzech dni nie mia w ustach, albo wszyscy s pijani; albosam zwariowa i zgupia, albo wszystkim przytrafio si to nieszczcie; albo sam jest oszustem bez czci i wiary, albo innych wolno podejrzewa, e s takimi; i z mruczenia tego daoby si wnie, e faktycznie raczej innych ni siebie ma za pijanych, pomylonych bd odbiegajcych odprawdy; obstawa przy swoim nie by ju jednak w stanie. Sanczo Pansa triumfowa troch jednak przedwczenie, oto bowiem do gwatownym tonem odezwa si suga ojcaDon Luisa, ten sam, ktry mia ju za sob nocn scysj z Don Kichotem u wrt zajazdu: Do licha! rzek podniesionym gosem sprzysiglicie si czy co, moi pastwo? Ot ja wam przysigam, e nikt nie zmusi mnie do przywiadczenia takiej wierutnej bzdurze, jakoby to nie bya ola uprz, tamto za balwierska miednica! Ta wypowied, niezalenie od swego tonu, pozostaaby moe bez konsekwencji, gdyby do gospody nie weszo wanie kilka nowych osb, w ktrych po do ponurych obliczach i skrojonych u jednego krawca kubrakach nietrudno byo rozpozna ucznikw z Santa Hermandad czyli witego Bractwa, czyli, jak ju wiemy, jednej z dziaajcych podwczas w Hiszpanii, gronej dla winnych i niewinnych policji. Usyszawszy deklaracj sugi ojca Don Luisa, jeden z ucznikw nieomal od progu rzuci w wielkim wzburzeniu: No pewnie, e wszystko jest tym, czym jest, nie za czym innym! To miednica, to ola uprz, a kto twierdzi inaczej, tego mam za wariata i garza! A ja ci mam za podego chama! unoszc si gniewem odpar Don Kichot i wymierzy ucznikowi cios kopi, ktra przy tej okazji rozleciaa si na kawaki. ucznicy w krzyk: Pomocy dla witego Bractwa, wierni poddani krla! Karczmarz, ktry, o czym ju napomknem, by tajnym czonkiem tej instytucji, z kijem w doni stan u boku jawnych swoich kamratw; na to Kardenio iDon Fernando sprzymierzyli si z Don Kichotem; czterej sudzy ojca Don Luisa otoczyli modzieca, by nie wywin im si,korzystajc z zamieszania; ten faktycznie wywija si i wyrywa do bitki po stronie rycerza; rycerz bohatersko wywija mieczem; Sanczo Pansa i cyrulik wyrywali sobie wzajemnie ol uprz; karczmarka wyrywaa sobie wosy z gowy; ucznicy nie strzelali z ukw, bo wcale nie mieli ukw i ucznikami nazywali si najpewniej na jak pamitk albo eby trudniej byo odgadn, wywijali jednak jak w tacu i mcili kogo popado twardymi piciami, i kopali, i gryli; karczmarzwna piszczaa, szpetna Maritornes robia miny, ktre czyniy j nieco urodziwsz, panna Klara szlochaa, Lucynda mdlaa, Dorota nie moga odnale swej krlewskoci, podeptanej i zagubionej w cisku; ksidz proboszcz kaza, balwierz si kuli, pan audytor usiowa wkroczy rozsdnym sowem w to, co si dziao, ale sowo jegonie wkraczao w niczyje uszy; obawiam si, e nie zdoaem wymieni wszystkich uczestnikw zbiorowej sceny ani te wyliczy, co kto z nich robi; niech wystarczy, e wszystko si kotowao, tamsio, tuko, szarpao, uciekao, napastowao, wyrywao i wywijao, a take wrzeszczao, ryczao, kwiczao, piao, rzzi o, sapao, wyo, i niewyobraalne wydawao si jakiekolwiek wyjcie z tego piekieka, jakiekolwiek zakoczenie oglnych zmaga. Jeden ucznik wszelako zdoa wylizn si z gorcych wieloramiennych obj karczemnej zwady i stanwszy z boku wyj z zanadrza pergaminowy rulon, rozwin go, po czym w skupieniu zacz wdrowa oczyma to z rulonu na oblicze Don Kichota, ktre rwnie mona by nazwa pergaminowym, to z oblicza Don Kichota znowu na rulon. Wygldao na to, e odczytuje i porwnuje ze sob obydwa te pergaminy, jakby jeden zawiera orygina, drugi za tumaczenie jakiego bardzo wanego tekstu. Czyni to zmozoem, bo w czytaniu nie by wida najmocniejszy, ale co mia wyczyta w kocu wyczyta, co porwna porwna, izgadzao mu si, po krtkim wahaniu przeoy tedy zwinity z powrotem pergamin do lewej rki, postpi par krokw w kierunku kotowiska, z ktrego by si przed niedugim czasem wydoby, praw rk mocno zapa Don Kichota za konierz i dononie zawoa: W imieniu Santa Hermandad aresztuj zoczyc, poszukiwanego listem goczym za uwolnienie galernikw z rk sprawiedliwoci krlewskiej! A kto chce sprawdzi, e postpuj zgodnie z prawem,niech czyta! I owszem, znaleli si tacy, co chcieli sprawdzi, a proboszcz pierwszy, i niestety! Podany w licie goczym rysopis co do joty odpowiada postaci i twarzy szalonego rycerza, ktra to odpowiednio nie wrya temu ostatniemu atwego pozbycia si przeladowcw; on sam jednake najmniej dba o podstawy prawne spotykajcych go zniewag; i chwycony za konierz, w odwet chwytajcego chwyci za gardo; rozpoczo si mocowanie, jednemu i drugiemu tchu szybko zbrako, ale aden nie chcia popuci; na to inni ucznicy, tajnego ucznika, czyli karczmarza, nie wyczajc, popieszyli swojemu z pomoc; nieucznicy, a nawet wolno ich tak nazwa: antyucznicy, popieszyli z pomoc Don Kichotowi; i oglnaszamotanina, ktra ustaa ju na chwil, kiedy pierwszy ucznik odczytywa list goczy, teraz wznowia si z jeszcze wikszym impetem i bezwzgldnoci; a wraz z ni zorzeczenia karczmarki, piski karczmarzwny, szlochy panny Klary, ryczenie osw, pianie kogutw i wszelkie inne odgosy, ktrych nie wylicz. Wreszcie Don Kichot zdoa wydrze si ucznikowi, pozostawiajc w jego palcach strzpek konierza, i prawie jednoczenie ucznik zdoa wywin si Don Kichotowi, nie pozostawiajc w jego palcach obolaej grdyki, co i w porzdku, bo c Don Kichotowi po czyjej grdyce, i cigle jeszcze sapic odskoczyli od siebie o kilka krokw. Jak na sygna, wszyscy inni zaprzestali wtedy swych zmaga i sapic poodskakiwali od siebie, a Don Kichot, kadc rk na mieczu, zwrci si do ucznikw i pozostaych obecnych ze synnymi zdaniami, przytaczanymi pniej przez wielu powanych badaczy bdnego rycerstwa. Bierzcie mnie, jeli potraficie rzek Don Kichot wy, ktrzy mniemacie, e prawo zwami! Ale wiedzcie, e nie ulegn wam, nie dlatego, bym nie szanowa prawa, lecz dlatego, i je widz zgoa inaczej. Dla mnie prawem jest pomoc potrzebujcym, nie zakaranie za ni; wyzwalanie zakutych w dyby, nie za ciganie wolnych, iby ich zaku; podnoszenie upadych, nie za ponianie stojcych prosto; a wreszcie, to bdny rycerz, z rycerskim swoim sumieniem, ustanawia prawa, ktre szanuje, nie pozwala za dyktowa ich sobie przez byle wistek z nakazem le pomylanym, gorzej napisanym i nie lepiej te odczytanym przez zaledwie go pojmujcych. Pki tak Don Kichot wielkim gosem prawi o prawie, proboszcz gosem mniejszym, alejakby lepiej trafiajcym do uszu ucznikw,tumaczy im na boku, e choby i udao imsi wzi bdnego rycerza, kady sd i tak uwolni obkanego od winy i kary, niechwic lepiej poniechaj go sami i puszcz w spokoju. Sd sdem, krcili gowami ucznicy, a ich rzecz jest zrobi to, z czym zostali posani; skoro pojmaj zoczyc i odstawi, gdzie przykazano, niech waniejsi od nich wypuszczaj go nawet sto razy. Przecie on si i tak nie da, po c wic zbdna szamotanina i psucie nerww dalej maym gosem t umaczy proboszcz, wspierajc sw argumentacj szmerem monet wlizgujcych si do kieszeni ucznikw, i zdaje si, e cho szmer w by gosem najmniejszym ze wszystkich, jakie si rozlegay w trakcie tej sceny, on ostatecznie najwyraniej przemwi do ponurych drabw w jednakowych kubrakach, i ci machnli w kocu rk na Don Kichota. O, pienidze! Nie masz w nich czystoci i szlachetnoci, nie masz pikna, bitnoci i adnej cnoty, a przecie to one, cho pode, zakoczyy spraw, i nie t jedn, bo i cyrulik, obdarzony przez Don Fernanda,dostrzeg raptem w niegdysiejszej swojej olej uprzy koski rzd, w miednicy dogolenia zoty hem Mambrina, i do obu tych przedmiotw ju nie roci wcale pretensji; i sudzy ojca Don Luisa, szczodrze wynagrodzeni przez audytora, dali si udobrucha i pozwolili modziecowipody z reszt towarzystwa w obran stron; i karczmarz, nie wiem ju przez kogo, ale niechybnie przez tego, komu kiesze na to pozwalaa, opacony za wszystkie ubytki, z porbanymi bukakami ipuszczonym z nich winem na czele, nie napastowa wicej Don Kichota daniami nie do przyjcia. W tej sytuacji rozwizanych nagle zatargwbdnemu rycerzowi nie pozostawao nic innego, jak dwornie ugi kolana przed ksiniczk Mikomikon i rzec: Jeli prawd jest, wasza kosztowno, ezwycistwo, jakiego skosztowalimy nad wrogiem waszym, Pandafilandem Okrutnego Wejrzenia, nie stao si zwycistwem kompletnym, poniewa ucite mu gowy moc nierzadkich w tym zamku czarw przestay by ucitymi gowami, potwr ten dwiga zatem na karku przynajmniej jedn yw i ca gow, jeli taka jest prawda, tym rychlej trzeba nam znw rusza przeciwko niemu i znalazszy cios miertelny mu zada! Nic nie wskramy, bawic duej pod tym dachem, rozkacie wic, pani, sioda konie i dmucha w trbywymarszu! W rce waszej niemoebnoci odrzeka ksiniczka los swj zoyam, tak tedy bdziemy ruszali, siodali i trbili, jak si wam ywnie podoba. Skoro tak powiedzia Don Kichot ywo,Sanczo, siodaj Rosynanta, zajmij si te wierzchowcem jej krlewskiej wdzicznocii swoim osem, a poegnawszy kasztelana icay dwr wnet znajdziemy si na szlaku kolejnych zwycistw. Mog osioda choby i koguta odpar Sanczo Pansa ale sk w tym, e serce misi kraje, kiedy patrz, jak to was osiodali, wasza dobroczynno, oszukujc a si kurzy na kadym kroku. Wytumacz si zmarszczy brwi Don Kichot bo sowa twoje brzmi zuchwale i nierozumnie, co za kryje si za nimi, trudno odgadn. Kryje si za nimi pytanie wyjani Sanczo Pansa jak te moe by krlow czy ksiniczk taka niewiasta, co o kadejdogodnej albo i nie cakiem dogodnej porze ciska si po ktach z tym tutaj panem co mwic wskaza Don Fernanda, ktry zblad z wciekoci, Dorota za poczerwieniaa jak burak, chybaze zmieszania, a Don Kichot, syszc to wyjanienie, a zzielenia i sczernia, i przez chwil nie potrafi sowa wykrztusi, a dopiero z wielkim wysikiemopanowawszy plczcy si z oburzenia jzyk, zawoa: Zgi, przepadnij z mych oczu, ty oszczerco, blunierco, potwarco i przeniewierco! Niech ci nie znam, ty bezwstydny ndzniku i ndzny bezwstydniku!Precz, niech ci ju nigdy nie ujrz, ty zuchwalcze, padalcze, ty, ty, ty... i czy to zachysn si wymysami, czy nic ju nie potrafi wymyli, ale nie powiedzia ani sowa wicej, tylko zgrzyta zebami, oczy za jego ciskay pioruny na biednego Sancza, ktry sta przed nim struchlay i drcy, i aujcy swej niewczesnej szczeroci. Nie wiadomo, jak fatalny obrt przybraaby sprawa midzy troskliwym o cze paniesk rycerzem a zbyt spostrzegawczym giermkiem, gdyby nie zabraa gosu, pokonawszy zmieszanie, sama Dorota. Wybaczcie temu poczciwcowi, wasza sprawiedliwo poprosia sodkim gosikiem. Wszak nie ze zej woli i chci obmowy powiedzia wam to, co ubliaoby mej czci, gdyby mogo by poczytane za prawd, nie ublia za jej zgoa, skoro za prawd nie moe by poczytane. Powtrzy,co niechybnie wydao mu si, e widzia, a wydao mu si tak za spraw przeladujcych was czarw, nie inaczej. I ja tak mniemam przyczy si do swej ukochanej Don Fernando. e te od razu nie przyszo mi to do gowy! z radosn ulg wykrzykn Don Kichot. Macie racj, niechybnie macie racj, pani moich najbliszych czynw i wy,rycerzu, ktrzy to potwierdzacie. Wybaczam ci, Sanczo, ale na przyszo bd ostroniejszy w podawaniu za rzeczywisto tego, co jest tylko omamem,podsunitym ci przez wrogich nam czarownikw. Bd ostrony skwapliwie przyrzek Sanczo i ucaowa wspaniaomyln do swego pana. Po tych wzruszeniach orzek Don Kichot nie moemy od razu rusza w dalsz hacowi sz, co 48jx}jӺA48j4jA4 }x} j@jj{AAo`$p$c qc r\`c s-c t< uX=1!drog. Do jutra odpoczniemy jeszcze pod tym dachem, a jutro miao naprzd i niech sczenie Pandafilando! Jak wasza obecno sobie yczy pokornie powiedziaa ksiniczka, ktr, jake nieskutecznie, zdemaskowa przed chwil roztropny Sanczo. I wszyscy przystali, e ma by tak, jak sobie yczy Don Kichot. Ja za w tej pomylnej chwili nie bez zdziwienia dostrzegam, e oto odtworzyemju, jak umiaem, oba zaginione rozdziay ispokojnie mog czytelnikw prowadzi dalejpo znanych ju sobie ciekach i gocicachtej opowieci. Rozdzia trzydziesty pierwszy, w ktrym Don Kichot zostaje zdradziecko uwiziony, achwilowe uwolnienie take koczy si dla niego niezbyt wesoo Jak ju byo przyjemnie! Jacy dobrzy byli ju wszyscy dla bdnego rycerza! Owszem, oszukiwali go, udawali, e traktuj serio to, z czego miali si w gbi duszy ale jawnych przykroci nie robili Don Kichotowi, przeciwnie, starali si usuwa mu spod ng co bardziej skate kody, nawet grosza na to nie aowali jakich jeszcze dowodw przychylnoci da od ludzi? Ale we wszystkim tym tkwi fasz wierutnyi zdrada. I tego, co zaraz nastpi, nawet autor nie odwrci od Don Kichota. Bdzie to jeden z najsmutniejszych rozdziaw w caej ksice c bowiem moe by smutniejszego nad zawiedzione zaufanie, oszukane nadzieje, zranion godno i zniewolenie szydercze wolnej istoty? Niestety, nie da si tego rozdziau pomin.Jedyna pociecha, e na opisanych w nim wydarzeniach nie koniec jeszcze opowieci o Don Kichocie. Cho z gbokim westchnieniem, przystpmy tedy do rzeczy. Don Kichot spa spokojnie w gospodzie, ani si spodziewajc jakiejkolwiek nowej afery, kiedy opada go chmara cudacznych monstrw, powizaa rce i nogi, tak i gdy obudzi si zmor czujc dawic, niemg si obroni ani poruszy. Przebieracy owi byli to: Don Fernando z towarzyszami, ucznicy ze witego Bractwa, sudzy ojca Don Luisa, a wreszciesam karczmarz, czyli ludzie bd niechtni Don Kichotowi, bd obojtni, dyrygowali za nimi kt by inny? przyjaciele naszego bohatera, proboszcz i balwierz. Don Kichot nikogo jednak nie pozna, lecz uwierzy, e to znowu, jak niegdy, widma zakltego zamczyska i e sam jest zaklty przez czarodzieja, i to zaklcie obezwadnio mu czonki. Sanczo Pansa, te obudzony ze snu, ale nie sptany sznurem ani zudzeniem, pozna, kto kryje si pod straszliwymi maskami, nieda jednak po sobie pozna, e poznaje, i czeka, co bdzie dalej. Dalej przyniesiono klatk z erdzi, zamknito w niej rycerza, wyniesiono z izby i ustawiono na wielkim wozie zaprzonym w woy. Te woy najbardziej zdziwiy Don Kichota, nigdzie bowiem nie czyta, eby czarodzieje uprowadzali bdnych rycerzy przy pomocy tak gnunych bydlt. Unosili ich raczej w powietrze na ognistym wozie bd gryfie skrzydlatym, by po chwili opa o tysice mil odlegoci, w zamku pord pustyni lub na zjeonej skaami wyspie. Widocznie nowe czasy, pomyla Don Kichot, wymagaj nowych rodkw lokomocji, i std w arsenale czarownikw ten zdajcy si uchybia godnoci rycerskiej wz zaprzony w woy. W rzeczywistoci rzecz si miaa tak, jak na pewno juecie si domylili, e autoromintrygi, zmierzajcej do zwabienia Don Kichota w rodzinne pielesze i uleczenia go zmanii rycerskiej, znudziy si dotychczasowe komplikacje, te wszystkie misternie obmylone zabawy z krlewn Mikomikon i Pandafilandem Okrutnego Wejrzenia, i korzystajc z przejazdu tamtdy ochoczego wolarza postanowili osign swe cele prociej, cho take nie bez komedii. I oto nowa kawalkada ruszya drog: Don Kichot w klatce na wozie zaprzonym w woy i powoonym przez waciciela, po obu stronach wozu wynajci przez proboszcza za umwion dniwk ponurzy ucznicy z Santa Hermandad, z tyu Sanczo Pansa na ole, prowadzcy za uzd Rosynanta, jeszcze dalej proboszcz i balwierz na muach, z zamaskowanymi twarzami, by Don Kichot przedwczenie ich nie rozpozna. Reszta bawicego w gospodzie towarzystwa w niej te zostaa, ze swoimi sprawami, historiami i romansami, czciowo ju doprowadzonymi przecie do pomylnego finau, a w wypadkach, gdy nie byy doprowadzone, Don Fernando obieca powiadomi o wszystkim proboszcza pniej. Proboszcz ze swej strony obieca powiadomi Don Fernanda, jak przebiega bdzie kuracja i jak dopeni si los Don Kichota. Co obiecawszy sobie wzajemnie, wszyscy si poegnali, na stronie, ma si rozumie, by Don Kichot nie dojrza ju swojej Mikomikony i nie zwtpi w naturalny bieg tego, co go spotyka. Jedynie karczmarka, karczmarzwna i szpetna, lecz dobrego, alenie zawsze, serca dziewka Maritornes wyszy na prg, by i Don Kichotowi na poegnanie pomacha rk. Do nich te odezwa si z gbi swej odjedajcej na wozie klatki: Nie rocie ez nade mn, szlachetne damy. Bdnych rycerzy zawsze zemsta czarownikw, ktrym krzyuj szyki, w ktrej chwili dosiga. Miaem ju znak poprzedniej nocy, gdy obezwadnili me rami, a oto i cay jestem obezwadniony. Jak odzyskaem by wwczas wadz w ramieniu, tak odzyskam j we wszystkich czonkach i powrc niebawem, by peni swe posannictwo. Oj, panie mj kochany westchn jadcyza wozem Sanczo tacy to czarownicy i tacycie wy zaczarowani, jak... ale dajmy spokj porwnaniom, bo niechccy jeszcze kogo obra. Don Kichot nie odpowiedzia, a Sanczo Pansa, zwracajc wzrok w ty ku proboszczowi i balwierzowi, rzek z nie ukrywan gorycz: Naprawd mniemacie, dobrodzieje, em was nie pozna? Ot poznaj was i na wskro przenikam, mimo zasonitych twarzy i chytrze zatajonych zamiarw. C,wasze teraz na wierzchu, ale przyjdzie jeszcze czas, kiedy Bg zada od was rachunku za krzywd mojego pana i moj, itych wszystkich osb, ktrym z waszej winy Don Kichot nie udzieli pomocy. Zdaje si mrukn balwierz e i twoje miejsce, czecze, w tej samej klatce. Trzeba bdzie o tym pomyle. W chwili, gdy to mwi, dbajc, by wyraasi powcigliwie i nie wtajemnicza giermka w sprawy, ktrych jego prostacki umys nie zdoa poj, ca procesj dogonio kilku dobrze odzianych i zaopatrzonych ludzi na koniach. By to ksidz kanonik z Toledo wraz ze sw wit,wielce zainteresowany, co znaczy widok sptanego rycerza w klatce. Proboszcz i balwierz zaproponowali kanonikowi, by wraz z nimi pojecha nieco do przodu, a wszystko mu wytumacz; tak si te stao, Sanczo za, zauwaywszy, e teraz bdzie mg porozumie si ze swym panembez uciliwej asysty, zbliy si do klatki ipodj urwany wtek: Kiedy rzekem, i do tej klatki nie wsadziliwas adni czarownicy, chodzio mi o to, eci dwaj z zasonitymi twarzami, to nikt inny, jak wasi ssiedzi i przyjaciele proboszcz i balwierz. Dobrze ich poznaemi wynika z tego, e wcale nie jestecie, panie, zaczarowani, tylko wystrychnici na dudka i zniewoleni. Nie pierwszy raz powiedzia spokojnie Don Kichot bierzesz, mj Sanczo, pozr za rzeczywisto. Nic ci nie wymawiam ani nie zaprzeczam twej dobrej woli, ale chciabym, eby poj, i jeli ci, ktrychwskazujesz, zdaj ci si proboszczem i balwierzem z naszej wsi rodzinnej, dzieje si tak dlatego wanie, e moc swych czarw przybrali na siebie t znajom ci posta. Ale skoro tak jest to jeszcze jeden dowd wicej, e nie mog by tymi, za ktrych chc, by ich wzi w naiwnociswojej. Niech i tak bdzie pokornie zgodzi si Sanczo. Ale mam dla pana inny dowd, e nie jeste zaczarowany. Jaki to dowd?? Prawd rzekszy, boj si powiedzie, bopomyli pan jeszcze, e go nie do szanuj. Rozkazuj ci, eby mwi! No wic dobrze. Chciaem zapyta, z caym nalenym uszanowaniem, czy nie chce si panu, odkd jeste w tej klatce, jakby to powiedzie, czy nie odczuwasz panpotrzeby, tam do licha, no po prostu, czy nie chce si panu, za przeproszeniem, zrobi siusiu i kupki! Ale chce mi si, i jeszcze jak, i cay czas gowi si, mj dobry Sanczo, jak sobie z tym poradzi! A widzi pan!! Co widz?? e nie jest pan zaczarowany! triumfalnie wykrzykn Sanczo. Wiadomo przecie, e zaczarowany nie odpowiada dorzeczy, nie je, nie pije, no i, ma si rozumie, nie robi tego, na co pan masz ochot! By moe zgodzi si Don Kichot ale czasy si zmieniaj i trudno wykluczy, e obecnie zdarzaj si czary czstkowe, dotyczce nie wszystkich zachowa dotknitego nimi czowieka, tylko niektrych. Ja w kadym razie nie znalazbym dla siebie wytumaczenia, czemu to, miast walczy w obronie skrzywdzonych i ucinionych, siedz nieruchomo w tej klatce, jeli nie jestem okrutnie zaczarowany. Siedzicie, bo was w niej trzymaj powiedzia Sanczo. A pewnie, e warto sprbowa si z niej wydosta! W tym miejscu rozmowy dogonili proboszcza, balwierza i kanonika, ktrzy, wysforowawszy si uprzednio do przodu, czekali teraz w zielonej dolinie, wydajcej im si zdatn do poudniowego popasu. Kanonik posa sugi po ywno do pobliskiej gospody, a wolarz wyprzg woy i pozwoli im si pa na murawie. Sanczo Pansa zbliy si do proboszcza i nie podnoszc ju sprawy swojej wiedzy albo niewiedzy, z kim ma do czynienia i co si tu dzieje, poprosi, by panu jego wolno byo na chwil opuci klatk; w przeciwnym razie klatka owa nie pozostanietak schludna, jak nakazuje przyzwoito, co niechybnie bdzie przykre nie tylko dla uwizionego, lecz dla wszystkich dokoa. A co zapyta proboszcz jeeli twj pan, raz wypuszczony z klatki, ucieknie gdzie pieprz ronie, po drodze rozwalajc eb komu z obecnych? Sanczo j si zaklina, e Don Kichot nie ucieknie; i kanonik, ktry zdy ju by usysze o Don Kichocie wszystko, co uwaali za waciwe opowiedzie mu proboszcz i balwierz, przyczy si do tych porcze, podkrelajc, e zwaszczabd mogli by pewni Don Kichota, jeli da im sowo rycerskie, e nie umknie, korzystajc z okazji. Don Kichot, ktry sysza to wszystko, danatychmiast sowo, dorzucajc, e kto zaklty jak on i tak nie jest swoim panem; choby i chcia uciec, ten, kto go zaczarowa, moe go te zatrzyma, zawrci i unieruchomi na jak dugo zechce. Po krtkim namyle mniemani czarownicy wypucili rycerza z klatki. Don Kichot najpierw przecign si, a chrzst koci sycha byo w caej dolinie, nastpnie podszed do Rosynanta i poklepa go z czuoci po chudym grzbiecie, a wreszcie oddali si z giermkiem na stron dla dokonania tego, co stao si argumentem zawypuszczeniem go z klatki. Kiedy lejszy i wawszy pojawi si znw midzy ludmi, kanonik odezwa si do wspczujco: I warto wam, wasza niezmierno, wraca do tego wizienia? Nie lepiej to zlitowa si nad sob samym i powrci na ono rozsdku, danego czowiekowi od Boga? Prawicie tedy, panie, e to mj nierozsdek trzyma mnie w klatce? przepyta si Don Kichot. Nierozsdek ksig, ktrym uwierzylicie ponad miar. Kami owe ksigi rycerskie i w gowach mc, a was, wasza atwowierno, uwiziy duo wczeniej, zanim dla waszego dobra uczynili to ci szlachetni panowie. Proboszcz i balwierz jli krci gowami i psyka na kanonika, ktry zdradza ich niechccy przed Don Kichotem, ale szacuneknie pozwala im na energiczniejsze przywoanie go do porzdku. Don Kichot nie zwraca jednak na to uwagi. A ja nadmieni z gniewnym naciskiem uwaam, e to wy, wasza mierno, upadlicie na gow i dalicie si uwizi i zaczarowa, skoro takie gupstwa powtarzacie na temat najwietniejszych i najpoyteczniejszych ksig, jakie mog istnie na wiecie! Kanonik nie zdy si jeszcze obrazi na t impertynencj, ani proboszcz i balwierz podj kroki, by Don Kichot z powrotem znalaz si w klatce, kiedy smutny dwik trby kaza zmartwie wszystkim i nastawi ucha w stron, skd tak niespodziewanie przypyn. Wnet powtrzy si ten dwik, jeszcze smutniejszy, nieomale rozpaczliwy, a w lad za nim ukazali si na spadzistym zboczu zstpujcy z gry liczni biao ubranipokutnicy. Moe naprawd lepiej by byo w tym momencie dla Don Kichota pozostawa w niewoli klatki ni w niewoli swych zaczerpnitych z ksig wyobrae. Nieraz przecie widywa ju biae stroje pokutnikw nie tak rzadko bowiem zdarzasi je przywdziewa hiszpaskim chopom, by przebaga gniewnego Boga nie inaczej i tym razem przeto, kiedy klska suszy spada na okolic, zaoyli biae kaptury, obraz Matki Boskiej, kirem spowity, na ramiona dwignli, i pod wodz swojego ksidza z procesj do cudownej pustelni szli przez dolin. Ale Don Kichotowi, cho wszystko to mgby poj od pierwszego wejrzenia, czy e specjalnie by rozjtrzony pobytem w klatce, czy stskniony za czynem, do e zapomnia, co tyle razy widywa, i obraz na feretroniezda mu si znakomit dam, przez jakowych zbrodniarzy w niecnym celu uprowadzon. Z taki ego pomys u wyniknmusiay dalsze jego wawe poczynania: podbieg do pascego si Rosynanta, podnis odoony swj miecz i tarcz, wskoczy na konia, cisn go kolanami i galopem (w caej tej historii, zauwaa Cervantes, nie sycha, eby Don Kichot na Rosynancie szed do ataku inaczej ni galopem)ruszy na pokutnikw. Teraz zobaczycie woa przy tym potrzebni czy niepotrzebni s na wiecie bdni rycerze! Panie, co chcecie uczyni? jcza za nim Sanczo Pansa. To to dobrzy katolicy zNiepokalan Panienk na feretronie! Zaraz dopucicie si witokradztwa! A gdzie sowo rycerskie?? krzycza kanonik. Czy po to wypuszczono ci z klatki?? upominali proboszcz i balwierz. Ale on nikogo nie sysza, gdy wzywao gopowoanie. Wstrzymawszy Rosynanta, ktry zary si kopytami w piach o krok przed procesj, Don Kichot ostrym gosem zada: Uwolnijcie natychmiast t szlachetn dam, ktrej smutek dowodzi, e jestecie jej porywaczami i krzywdzicielami! Ja, Rycerz Pospnego Oblicza, po to yj na wiecie, by krzywdy naprawia, zniewolonych wyzwala, a na zatwardziaych otrach mci si bez litoci! Pokutnicy zatrzymali si, ledwie ich najecha; teraz jednak, usyszawszy te szalone sowa, rozemiali si i chcieli rusza dalej; rozgniewany tak krnbrnoci z podniesionym mieczem rzuci si na dwigajcych feretron. Jeden z pokutnikw zastawi mu drog potnym drgiem, ktry przyj na siebie cios Donkichotowego miecza rozupujc si na dwoje. Tej czci wszake, ktra zostaa w rkach pokutnika, starczyo, by zada rycerzowi wzajemny cios, i to taki, e nieszcznik zwali si z Rosynanta na ziemi i lea bez ducha. Jego zwycizca, przeraony, e zabi czowieka, odrzuci drg i czmychn w pole, ani si ogldajc. Procesja ruszya dalej, lc przed sob ryczenie trb, aoniejsze ni przedtem. Ale jeszcze aoniejszy by pacz Sancza Pansy nad ciaem pana, ktrego uzna za nieywego. O, najlepszy z bdnych rycerzy, jakim kiedykolwiek suyem, chocia, prawd powiedziawszy, adnemu innemu nigdy nie suyem zawodzi Sanczo. O, dumo caej La Manczy, caej Kastylii, co ja mwi, caego wiata, ktry zaroi si, gdy ciebie zabraknie, od zuchwaych i nie lkajcych si kary otrw. O, najhojniejszy krlu, ktry za moj sub prawie e podarowae mi ju cudown wysp. Biada ci, zabitemu, biada mnie, sierocie, biada caej ludzkoci, bo jake moe ona istnie bez ciebie? Tak lamentowa Sanczo Pansa nad ciaem Don Kichota, a urwa, bo Don Kichot nagle otworzy oczy. Rozdzia trzydziesty drugi, w ktrym Don Kichot, zmczony i ranny, ani po raz pierwszy, ani po raz ostatni, wraca z wypraw rycerskich w domowe progi Nie pacz, mj wierny Sanczo takie byy pierwsze sowa Don Kichota, kiedy siockn nie pacz, Sanczo, bo jeszcze yj, chocia nie powiem, eby rodzaj ycia, jaki wiod w tej chwili, sprawia mi osobliw przyjemno. Ale jednak yjecie, wasza wytrwao powiedzia rozradowany Sanczo a to najwaniejsze. Obawiam si, e nie zdoam w tym stanie dosi Rosynanta cign Don Kichot co 48jx}jӺA48j4jA4 }x} j@jj{vPc!w|!xhc"y c"z/c"{>L "pom mi zatem wgramoli si na ten wz zaczarowany. I ja si obawiam, e nic nam innego nie pozostaje, jak wraca do naszej wioski w towarzystwie tych panw, ktrzy tyle robidla waszego dobra, e a podziw bierze gono powiedzia Sanczo, znacznie ciszejdodajc: A jak si wykurujecie, przygotujemy now wypraw, jeszcze obfitsz w sawne czyny i upy. Tak potwierdzi Don Kichot poczekamy tylko, a gwiazdy uo si dogodniej w ascendencie i descendencie co mwic, wgramoli si przy pomocy Sancza na wz, nie do klatki ju jednak, lecz na wizk siana. Proboszcz i balwierz bardzo si ucieszyli, e i rycerz, i giermek wykazuj tyle rozsdku. Poegnano kanonika, ktry wraz ze wit pojecha w swoj stron, umwiwszy si uprzednio z proboszczem, jak wczeniej Don Fernando, e zostanie powiadomiony, czy udao si Don Kichota wyleczy z jego szalestwa; wszystkim, ktrzy si z nim zetknli, jak wida, niezwykle na wyleczeniu tym zaleao, jakby choroba DonKichota wyrzut i cier stanowia w ich wasnym zdrowiu. ucznicy pobrali naleno i te zawrcili; pilno im byo do przestpcw, mrowicych si, jak wiedzieli, na drogach i w zajazdachHiszpanii; nie sdzili, e dziki ich interwencji przestan si mrowi, wcale nie o to zreszt chodzio, ale o to, e bez ich ponurego wkraczani, groenia, woaniao posuch, wycigania pergaminu z zanadrza odwieczny porzdek owego mrowienia si byby jaki niepeny i zakcony; pieszyli wic, by si znale naswoim miejscu. Wolarz zaprzg woy do wozu, proboszcz i balwierz dosiedli swych muw, Sanczo osioka, a Rosynantowi znowu wypado odby drog bez jedca, na co specjalnie si nie uskara. I tak oto wszyscy razem w samo niedzielnepoudnie dotarli do wsi Don Kichota. Jak to w wito, mieszkacy wsi, a zwaszcza mczyni, mimo lejcego si z nieba skwaru, toczyli si na placu przed kocioem; rozstpujc si przed wozem, przypatrywali si lecemu na sianie Don Kichotowi i kiwali gowami nad jego nadzwyczajn mizeri. Jaki malec bosonogi pobieg z nowin do gospodyni rumianej i siostrzenicy bladej DonKichota; a te, zamiast si po prostu ucieszy z powrotu zaginionego wuja i pana, swoim zwyczajem jy wzdycha i rce zaamywa, i ali si do znudzenia nawszystkiemu winne ksigi rycerskie. Kiedy za ujrzay rycerza, wprowadzanego przezprzyjaci i giermka we wrota domostwa, nie wiadomo dlaczego jeszcze wikszy podniosy lament. W teje chwili przytoczya si ona Sancza Pansy, okrga jak on, tylko duo nisza, tak e przy niej wydawa si mczyzn susznego wzrostu. Hej, Sanczo! zawoaa na powitanie. A jake si miewa nasz osio? Mona powiedzie odpar Sanczo e osio miewa si lepiej od swego pana. Dziki Bogu powiedziaa z ulg Sanczyna. A co te przywioze za suknie i trzewikidla mnie i dzieci? Nie przywiozem adnych sukni ani trzewikw, tylko rzeczy duo wikszej wartoci i znaczenia. A to piknie, a to zacnie powiedziaa Sanczyna. Pokae prdzej te rzeczy wikszej wartoci, bom si ju za czym takim bardzo stsknia. One nie s do pokazania wyjani Sanczo bo polegaj na wiadomoci, e ju. niedugo zostan hrabi albo krlem jakiej wyspy, i to nie pierwszej lepszej, ale najbardziej dochodowej, jaka si trafi. Nie rozumiem, o jakiej wyspie mwisz powiedziaa bezradnie Sanczyna. Wszystko ci w domu wytumacz, a na razie niech ci starczy, e bdziesz pani hrabin albo krlow i wszyscy poddani bd do ciebie mwi: wasza obfito. Co dalej prawi Sanczo Sanczynie na temat wietlanej przyszoci rodziny Pansw, nie wiadomo, bo nie odbywao si to ju publicznie, lecz w domowym zaciszu. Tymczasem gospodyni rumiana i siostrzenica blada, wzdychajc, rozbieray Don Kichota, opatryway mu rany i ukaday bezsilnego na poduszkach w staroytnym ou. Proboszcz i balwierz opowiedzieli niewiastom, ilu wysikw i podstpw trzeba byo, by sprowadzi bdnego rycerza do domu, i radzili bardzo uwaa, eby si znowu nie wymkn, kiedyprzyjdzie do siebie. Usyszawszy to, zmartwiy si obie i zatrwoyy, e nie potrafi go upilnowa, bo przecie, powoaniem swym optany, wymknie si im znw i pody szuka przygd i nowych cigw. Nie oczekujecie chyba z mojej strony zapewnie, i miao si sta inaczej. Rozdzia trzydziesty trzeci, dziejcy si w przerwie pomidzy drug a trzeci wypraw Don Kichota Byo tak, jak by miao: najpierw Don Kichot chorowa i powoli zdrowia, i do si wraca po wszystkim, co spotkao go w trakcie drugiej wyprawy rycerskiej; i pki zwyczajna sabo niepodzielnie rzdzia jego czonkami, nie miaa z nim kopotu anigospodyni rumiana, ani siostrzenica blada, ani adna inna osoba, czuwajca nad jego dobrem oczywicie, dobrem nie przez niego za dobro mianym, ale przez innych; ledwie jednak troch wydobrza, ju dobrzenie jego dobru owemu zagraa jo,i pojy obie pene powicenia niewiasty, e niedobrze z ich panem i wujem; bo cho nic nie mwi, w zmarszczce na jego czole odczytay myl o trzeciej wyprawie. Proboszcz i balwierz przez cay miesic nieodwiedzali przyjaciela, eby nie przypomina mu i nie tumaczy, gdyby o nie zapyta, minionych wydarze; w kocu jednak uznali, e ju dosy dni upyno, i wkroczyli do sypialni, gdzie przyj ich wsparty na poduszkach, w zielonej kamizeliiczerwonej mycce toledaskiej, bardziej jeszcze ni dawniej wysuszony i chudy. Rozmawiali najpierw o jego zdrowiu, potem o polityce wewntrznej i zagranicznej, i wszystko, co mwi Don Kichot, tak rozsdne byo i umiarkowane, e gocie wyj nie mogli z podziwu. Wyszliby te z wraeniem, i przyjaciel cakiem ju wyleczony, gdyby proboszcza nie podkusio w pewnej chwili i nie napomkn o szykujcej si nowej wojnie z Turkami. I tuDon Kichot, tym samym naturalnym tonem, co przedtem, oznajmi, e miaby dla Jego Krlewskiej Moci prost rad na wygranie tej wojny: wystarczyoby zebra w stolicy wszystkich wdrujcych po Hiszpanii bdnych rycerzy, a choby tylko p tuzina ich si znalazo, caej potdze tureckiej kryska. Jak si przedtem ucieszyli, tak teraz zmartwili si i proboszcz, i balwierz, a ten ostatni opowiedzia, niby mimochodem, j edn z licznych anegdot o rzekomo uleczonych wariatach, ktrzy w ostatniej chwili przed opuszczeniem szpitala demaskuj si jakimjednym, wiadczcym o ich trwajcym obdzie, zdaniem. Ten, o ktrym mwi balwierz, uznany za zdrowego, egna si ju z towarzyszami niedoli, kiedy ktry z nich w ataku szau zagrozi, e jako Jupiter gromowadny ukarze miasto Sewill, w ktrym caa rzecz si toczya, iprzez trzy lata kropli deszczu na ni nie spuci. Nie bj si, moci doktorze uspokoi ozdrowieniec obecnego przy tym lekarza jeeli on, jako Jupiter, nie spuci deszczu, to ja, ojciec i bg wszelkich wd Neptun, spuszcz deszcz, ilekro bdzie potrzeba... Wic t to powiastk z nieweso powag stwierdzi Don Kichot uznalicie za waciwe, panie balwierzu, opowiedzie nam tutaj i sdzilicie moe, i nie pojm, do czego i do kogo pijecie. C wam na to odrzec? Nie jestem Neptunem i deszczu na was nie spuszcz. Nie staram si te uchodzi za zdrowego na umyle przed nikim, kto pewny jest, i zdrowie to postradaem. Tskni jedynie w naszym podym wieku za czasem, gdy, jak prawi ksigi, ktrym wierz, chc wierzy i wierzy bd, istniao odwoanie od przemocy, krzywdy i zdrady, istnia trybuna wysoki w postaci sumienia i ramienia bdnych rycerzy. Wiem, wiem, eteraz gnuno bierze gr nad gorliwoci, obuda nad otwartym czoem, prywata nad wzgldami dla blinich, tchrzostwo nad mstwem. Wiem to wszystko, a jednak mwi, aby da wam znak, panie balwierzu, e pojem wasz przypowie jeli Jupiter odmwi deszczu, ja zuchwale rk podnios, by z wymienia chmury strumie wycisn. Nie chciaem was moj anegdot urazi zmiesza si balwierz. A ja odpar Don Kichot dokadnie to odpowiedziaem na ni, co chciaem. Po tej wizycie i proboszcz, i balwierz upewnili si w tym, co siostrzenica blada i gospodyni rumiana wyczytay ju byy ze zmarszczki na czole Don Kichota, a mianowicie, e nie uda si rozsdnym ludziom uchroni go przed wyruszeniem na trzeci wypraw. Wierny giermek tymczasem rwnie dugo nie odwiedza swojego pana, a to z paru przyczyn: najpierw, e musia do woli nagada si z on, co zajo mu wiele porankw, dni, wieczorw i nocy, a nastpnie, e gospodyni i siostrzenica Don Kichota broniy mu wstpu. W kocu jednak udao si sforsowa ich opr i rycerz przyj Sancza w teje swojej komnacie sypialnej i w tyme domowym stroju, ale w znacznie ufniejszym i nie zaprawionym gorycz humorze. Rozpytawszy tuciocha (a na mokrym i ciepym domowym wikcie giermekzdy si jeszcze zaokrgli duo bardziejni w trakcie godnej nieraz i wytrzsajcej wyprawy)o nowiny i suchy, dowiedzia si Don Kichot, i kto yw o nim gada, rozmaicie zreszt, bo: pomylony, alekomiczny bd z fantazj, ale bez pitejklepki , bd wreszcie ledwie zipie, ale tucze garnki , na co wszystko pokiwa wyrozumiale gow i wyjani, e nawet w staroytnoci nikt ze sawnych mw nie unikn potwarzy; dalej jednak dowiedzia si czego, co duo bardziej go podniecio, a to, e kry pono po wiecie ksika, w ktrej opisano ju znaczn cz dotychczasowych przygd i rycerza, i giermka, i rumakw ich Rosynanta i kapoucha; Sanczo sam rozmawia z czowiekiem, ktry twierdzi, e mia w rkach t ksik by nim syn ssiada, wieo przybyy z Salamanki z dyplomem bakaarza w garci, niejaki Samson Karrasko. Przyprowade go tutaj! zawoa niecierpliwie Don Kichot. Jeli prawd jest, e do ksigi trafiem i e nie jest to, uchowaj Boe, ksiga oszczercza, poowa mojej misji speniona! Przez ksig wszak przykad moich rycerskich zmaga wszystkim przyszym udzieli si pokoleniomi kto wie, moe nieraz jeszcze naladowanyi powtarzany bdzie przez wieki. Sanczo sprowadzi bakaarza bladego, cherlawego na oko i niezbyt urodziwego modzieca ten za pad przed rycerzemna kolana i wykrzykn: Jakie to szczcie, wasza namacalno, e widz ywego, z krwi i ciaa, jednego z najsynniejszych bdnych rycerzy, jacy istnieli, istniej lub istnie bd na kuli ziemskiej, o czym wiadczy ksiga, ktr czytaem! Wic to prawda zapyta Don Kichot, podnoszc Samsona Karrasko z klczek e znalaz si ju autor, ktry spisa mojeczyny i sprawy? Prawda pomnoona co najmniej przez dwanacie tysicy egzemplarzy, w ktrych j do dnia dzisiejszego wydrukowano. Tu zacza si duga rozmowa, w trakcie ktrej Don Kichot wypytywa bakaarza dokadnie o opisane w ksice historie i porwnywa je z tym, co sam zapamita, bakaarz za doprasza si komentarza do fragmentw, ktre wydaway mu si niejasne; i Sanczo Pansa take uczestniczyw owej rozmowie; ale pomin j tutaj, bo sami wiecie, co si dotd przytrafio i co otym sdzi; skorzystam za z czasu, ktry zabraa, eby da wam zna, e nie wiem jeszcze, co myle o nowym bohaterze, ktry w tym miejscu wkracza do caej historii, to znaczy o Samsonie Karrasko; i owszem, miy jest dla Don Kichota i peen szacunku, nawet rzekbym czoobitnoci;ale czy szczerze? I owszem, chce mu by sojusznikiem, zaraz tego dowiedzie, nie tylko pocztkiem znajomoci, lecz i dalszymcigiem rozmowy, w ktrym, inaczej ni starzy przyjaciele, o ktrych wiemy co myle, nie bdzie rycerza odwodzi od rycerstwa, wdrownika od wdrowania; aleczy za tym nic si nie kryje? Niestety, musz si przyzna, cho to moe brzydka przywara, e opowiadajc dowiadczenia Donkichotowe nauczyem si nieufnoci do ludzi, z ktrymi mia do czynienia, i teraz te, cho sam rycerz i jego giermek mile przyjmuj reweranse imbakaarza, ja przygldam mu si, z lekka mruc oczy i nie mwi tak ani nie, tylko mwi, e nie wiem, co o nim myle wstydzc si troch tej powcigliwoci wobec serdecznego cz owieka, ale zachowujc nadziej, e wszystko si we waciwym czasie wywietli. W tej chwili Sanczo Pansa, koczc perorowa o tym, co jego osobicie spotkao podczas drugiej wyprawy, nadmieni: Ale teraz taki ju jestem znw rozpalony, e gdyby mj pan nie by zgaszony, wnet znalelibymy si w drodze, bronic tych rnych panienek i siekajc olbrzymw, jakto mamy w zwyczaju. Don Kichot oznajmi, e wcale nie jest zgaszony i zamierza wanie przedsiwzitrzeci wypraw. Tu, jakby popierajc decyzj swojego pana,zara gono na dworze znakomity Rosynant. Ja bym radzi, wasza zdobywczo powiedzia z uszanowaniem Samson Karrasko ebycie si tym razem skierowali w stron krlestwa Aragonu i przewietnego miasta Saragossy. Tam w dniu witego Jerzego odbywaj si turnieje, w ktrych, pokonujc niechybnie wszystkich rycerzy aragoskich, zdobdziecie tym samym pierwszestwo pord rycerzy wiata w ogle. Zachowajcie jedynie odrobin ostronoci, poniewa ycie wasze ju nie tylko wasz jest dzi wasnoci, lecz wszystkich potrzebujcych opieki oraz pomocy. Ot to powiedzia Sanczo i moj take, przynajmniej dopki nie wywizalicie si z przyrzeczenia w sprawie wyspy albo krlestwa. A wy zwaajcie, moci Sanczo Panso dorzuci bakaarz eby godnoci, ktrymiwas Don Kichot obdarzy, nie zmieniy wam charakteru. Zdarza si bowiem, e kto awansowany znienacka nie na wielkorzdc nawet, lecz duo niej, nie poznaje od tej chwili ojca i matki. To nie ja zapewni giermek ja tam dobry mam wzrok i na pami si nie uskaram. Przekonamy si rzek Don Kichot gdy obejmiesz ju wadz, a stanie si to bardzo niedugo. Postanowiono, e wyrusz za tydzie. Bakaarz, wtajemniczony we wszystkie plany, przyrzek dochowa tajemnicy zwaszcza wobec tych, ktrzy chcieliby i mogli przeszkodzi, czyli: ksidza proboszcza, nieodcznego balwierza, gospodyni rumianej jak zimowe jabuszko i siostrzenicy bladej jak brzask jesienny. Zaczy si dni przygotowa, ktrych gwny ciar wzi musia na swe sklepione barki Sanczo Pansa, mimo e zajty by rwnie dugimi debatami z on, bo cigle im byo mao; przed ni zreszt nie ukrywa tym razem ani celu, ani spodziewanego terminu wyprawy; gwny za nacisk kad na przygotowanie maonki do splendorw, ktre j czekay u jego boku; i prawd mwic, popada przy tym nieraz w zwtpienie, czy zacna towarzyszka ycia sielskiego sprosta temu,co j czekao; ale mimo obaw bakaarza nie mia pokus, by jej czy kogokolwiek z bliskich si wyprze. Zjawi si wreszcie Sanczo ponownie u Don Kichota, by mu donie, e uprz pocerowana, juki poatane i wypchane tym,co niezbdne, zbroja doklepana i nawet nowy hem z przybic nabyty przy pomocySamsona Karrasko i oczyszczony z rdzy oraz pleni, tedy lni srebrzycie, cho nie pozocicie, jak wietlanej pamici hem Mambrina, utracony, niestety, w potyczce zpokutnikami, o czym, zdaje si, nie wspomniaem w por, ale kt by pamita o hemie, gdy Don Kichot omal nie wyzion by ducha? Po tych meldunkach o gotowocisprztu do wyprawy Sanczo Pansa dorzuci, e jest jeszcze co, co chciaby przed wyruszeniem zaatwi; a chciaby nie dlatego nawet, e sam chciaby, lecz dlatego, e chciaaby jego dobra ona; ale skoro chciaaby jego dobra ona, to i on chciaby. A c to takiego ?? spyta Don Kichot. A to, wasza szczodrobliwo, ebycie mi wyznaczyli stae wynagrodzenie za moj sub, bo aska paska na pstrym koniu jedzi i lepszy wrbel w gbie ni gob na dbie, a gdy mier zawita, o racje nie pyta, i eby mi to wynagrodzenie wypacano co miesic z waszego majtku, tak jak si ugodzimy i spiszemy to na papierze. W adnej ksidze rycerskiej nie czytaem powiedzia Don Kichot eby rycerz z giermkiem godzili si i spisywali to na papierze, niczym kupczyki. Nie, Sanczo, albo pozostaniesz na mojej subie za co Don Kichot co 48jx}jӺA48j4jA4 }x} j@jj{AA|P _"}Z>c#~)`#*Kc$ 9W)$aska i dobr nadziej, ktra, nadmieniam na stronie, wnet stokrotnie ci si opaci, albo rozstaniemy si w dobrej zgodzie, a jaznajd sobie innego giermka, moe mniej ni ty gadatliwego i niezdarnego. Pki tak rozmawiali, zamknwszy si, by ich nikt nie podsucha, gospodyni i siostrzenica Don Kichota, przeczuwajc, co si wici, wierciy si niespokojnie pod drzwiami, a w kocu, wyapawszy pite przez dziesite sowo z powiedzianych w komnacie, pobiegy do Samsona Karrasko, eby go baga o pomoc. Uznay, e jako nowy przyjaciel ich pana i wuja, krasomwca-bakaarz moe wywrze wpyw zbawienny na niego i skoni do porzucenia nieopatrznych zamiarw. Bakaarz wysucha niewiast i kaza im wraca do domu, obiecujc, e niedugo sam si tam zjawi. Przyby akurat w chwili, gdy Don Kichot stanowczym tonem odmawia Sanczowi Pansie wyznaczenia staej pensji miesicznej, a ten, lekko osupiay, z rozdziawion gb przestpowa z nogi na nog. Samson, jak za pierwsz wizyt, pad na kolana i zawoa: O, najwaleczniejszy z bdnych rycerzy La Manczy, Kastylii, Europy i caego globu ziemskiego! Niech Opatrzno sprzyja wszystkim twoim zamiarom i zniweczy poczynania tych, ktrzy chcieliby czyni ci wstrty! Nastpnie, wstajc, zwrci si do gospodyni rumianej, w tej chwili zbielaej jednak ze zoci, i do siostrzenicy bladej, w tej chwili zaczerwienionej, i rzek: Wiem ju na pewno w tej chwili, e wol przeznaczenia jest, aby Don Kichot czym prdzej powrci do wykonywania swych szlachetnych obowizkw rycerskich, nie obci wic sumienia, prbujc go skania do czegokolwiek innego. Naprzd wic, wasza prawomocno to mwi ju,naturalnie, znowu do Don Kichota brocie poniewieranych i krzywdzonych, poniewierajcie i krzywdcie krzywdzicieli, opiekujcie si sierotami, wdowami, dziewicami i zamnymi biaogowami, a jeeli potrzeba wam giermka, za najwyszyzaszczyt i szczcie poczytywabym, gdybym mg nim zosta. Syszysz, niewdziczniku? odezwa si Don Kichot do Sancza. Sam bakaarz Samson Karrasko, absolwent przesawnego uniwersytetu w Salamance, pragnie by moim giermkiem i nie pyta o pensj, jak niektrzy ludzie maego ducha! Nie ma obaw, nie przyjm jego oferty, zbyt wielkabyaby to strata dla sztuk i nauk; kademu swoje komu miecz, komu zgrzebo, a komu piro. Ale widzisz na tym przykadzie,jakich giermkw mog mie, jeeli ty nie raczysz pozosta przy mnie. Racz! zakrzykn wystraszony Sanczo. Dalibg, racz, wasza wspaniaomylno,albo przez chwil mylaem was odstpowa? To moja ona gadaa, ebym si upomina o pensj, ale co mi tam, wiemprzecie, e z waszej aski doczekam si wikszych rzeczy. Tedy jutro ruszamy ogosi Don Kichot,energicznym ruchem zdejmujc myck. I znowu z podwrza odpowiedziao mu waleczne renie Rosynanta. Gospodyni rumiana i siostrzenica blada uderzyy w lament, dugi i rozdzierajcy, przerywany tylko przeklestwami na bakaarza, ktry tak je oszuka. W tym lamencie i zorzeczeniach bya te jakby rezygnacja, pynca z poczucia, e skoro nawet Samson Karrasko nie powstrzymuje, przeciwnie za zagrzewa Don Kichota do nowych szalestw, to nie ma ju sposobu, by uchroni ich pana i wuja przed kolejn wypraw, moe jeszcze niebezpieczniejsz od dwu poprzednich. W tym miejscu Cervantes nadmienia pgbkiem, e bakaarz, zanim tak zachowa si, jak si zachowa, zoy by wizyt proboszczowi i balwierzowi i do dugo rozmawia z nimi, ale tre tej rozmowy na razie pozostaa nieznana. Rozdzia trzydziesty czwarty, w ktrym Don Kichot klka przed pani swojego serca, Dulcyne z Toboso I znw jedzie Don Kichot, niczym kopia elazna w przestrze si wbija, i rozwierasi oporna przestrze, by przepuci go razem z koniem. Jedzie Sanczo Pansa, niczym bukak peny kolebie si na swym ole, a e ziemia jak on okrga i okrgoci horyzontw opatulona, nie stawia mu oporu przestrze widoma i do wasnej peni macierzyskim gestem jego peni przygarnia. Jad obaj, rycerz i giermek, a wraz z nimi posuwa si ich wypraw nieodczny towarzysz, jak Don Kichot niezmoony, pewny swego jak Sanczo Pansa, w sieci o niewidzialnych oczach jak w jasyrze sroszym od tureckiego trzymajcy i rycerza na koniu, i giermka na ole posuwa si wraz z nimi ycia ich nieodczny uczestnik, skwar. To ju trzecia wyprawa Don Kichota czy bieg jej pomylniejszy bdzie nili poprzednich? Tym razem nie od przygody pragnie j zacz, nie od zmierzenia si z niebezpieczestwem straszliwym, nie od wystawienia na prb, zawsze przecie zwycisk, swej odwagi i siy. Na wstpie tej wyprawy przed sodkim obliczem pani swego serca, Dulcynei z Toboso, pragnie stan Don Kichot, do kolanbiaych jej przypa, do smukej doni wargi przycisn, w piknych sowach arliwe uczucie swe wypowiedzie, melodi jej gosu rozkoszowa si cho przez chwil, aby po tym spotkaniu dopiero, na nowo natchniony i pokrzepiony, bezgranicznie szczliwy i szczciem swym silny, kontynuowa zmagania z wystpnym wiatem. Jake bym chcia, eby przynajmniej tego dnia poszczcio si Don Kichotowi! Moe by tak: za pierwszym zakrtem, za najblisz nadziej, za pierwszym skrzyowaniem, za najbliszym zbiegiem okolicznoci, za widnokrgiem, ktry zaniecha ucieczki, za zielonym wzgrzem, za dobr szans, za posanym do przodu czuym wejrzeniem ukae si Don Kichotowi ona . Wiemy, e jest zaledwie urodziw wieniaczk Aldonz ze wsi Toboso, i ten fakt realny musi wpyn na przebieg spotkania, ale mimo to nie musi ono by przykre dla Don Kichota ani wycznie mieszne dla nas, ktrym uda sizosta jego wiadkami. ... Oto ona uprzytomni sobie z sercem bijcym Don Kichot pani moich myli i czynw, pikno nadludzka i cnota nieporwnana, Dulcynea z Toboso! I zeskakujc z Rosynanta, zawoa zaamujcym si gosem: Na kolana, Sanczo! Obok mnie na kolanaprzed dam!! Wasza stokrotno powie ze zdziwieniemSanczo Pansa jako ywo, nie widz tu adnej damy, cho rozgldam si bacznie. Na kolana, zuchwalcze krzyknie z gniewem Don Kichot i spu oczy, bo olepniesz od blasku jej lic niebiaskich! ... Pani zwrci si do Aldonzy racz wybaczy giermkowi memu jego nieokrzesanie. Twj widok w takie wprawi go osupienie, e zapomnia o wszelkiej obyczajnoci... O, chwilo cudowna, wymarzona w znoju bitewnym! O, nagrodo za zmagania i trudy! Dulcyneo z Toboso, bd pozdrowiona! Bdcie i wy zdrowi, czcigodny szlachcicu,jeli to do mnie zwracacie si tak niezrozumiale odpowie Aldonza, skromnie spuszczajc oczy i mnc rbek fartuszka. Do niej ? W samej rzeczy, panie, mwicie do tej bosej dziewuchy? przepyta si Sanczo Pansa. Nie powiem, dziewka na schwa, nic jej nie brakuje, i na twarzy do gadka, tyle e opalona. I robotna, od razu wida, juci... Milcz zapieni si Don Kichot albo w gardo ci wtocz te bezecestwa! ... Pani mego serca, okrutnico luba, ja, Don Kichot z La Manczy, zwany te Rycerzem Pospnego Oblicza, ju od lat miuj ci kornie, alem nie mia skromnoci twej sowem nazbyt dufnej nadziei dotkn, pkiczynw nie dokonaem, jakie imi twe i mio m rozsawiy na caym wiecie. Dzi przybywam i bagam: zaniechaj twej bezwzgldnoci wzgardliwej, ukj ran pomienn w piersi rycerza. Czcigodny szlachcicu odpowie Aldonza nie wiem, o jakiej ranie mwicie, ale opatrz j bez wzdragania, a jelicie spragnieni i godni, wnet wam mleka przynios w dzbanie. Spocznijcie tu pod drzewem i poczekajcie. O, Dulcyneo powie ze wzruszeniem Don Kichot dwik twojego gosu srebrzysty goi rany i krzepi ciao zdroone. O, pani mego serca umiowana. Na imi mi Aldonza niemiao sprostuje dziewczyna. Jeli wszake nie artujecie i podoba si wam, czcigodny szlachcicu, miowa mi, to nie jestem wam krzywa. Znam i was, i domownikw waszych, i gotowa jestem suy wam, jak rozkaecie.Wiem, ecie zacnym panem, i bd was kochaa, jak umiem, jeli tato pozwol. Alezwyka ze mnie wieniaczka i trwo si, e arty ze mnie stroicie... Dulcyneo powie Don Kichot wic czynisz mi nadzieje, e ukoczy si strapienie mojego serca. Dasz mi wstk zrbka twej szaty na znak miosnego przymierza, nim odejd na nowe boje? A po c bycie mieli odchodzi?? nie pojmie Aldonza. I tu znowu wtrci si Sanczo. Nie wiadomo dlaczego: wszak ju wczeniej by si dowiedzia, e to w postaci Aldonzy, crki chopa Lorenza z wioski Toboso, chce Don Kichot widzie wymarzon Dulcyne, dam wspania i przyj to do wiadomoci jakojeszcze jedn szalecz fanaberi swojegopana. Ale to byy tylko rozmowy tylko teoria, mona by rzec, gdyby Sanczo Pansa mg zrozumie to okrelenie to by wiatsw, w ktrym przyzwyczai si tolerowa wszelk niedorzeczno. Tolerowa j i w dzi a ani ach Don Kichota,gdy rozgryway si wrd obcych, w obcejiniecodziennej scenerii. Tu jednak fantazja wkraczaa w najblisze, od dziecka znane wiejskie otoczenie, ze sowa przeistaczaasi w ciao, w jedno ze zwykych, znajomych cia z tego otoczenia wanie i Sanczo nie mg si nie zbuntowa. Tego ju za wiele!! wtrci si zatem Sanczo. Nie jeden raz, wasza wychudo, oczom nie wierzyem, dajc ucha temu, cocie prawili, ale kiep ze mnie,jeli teraz to uczyni! Zgoda na nieprzyjacielskie barany, zgoda na olbrzymyze skrzydami wiatrakw i gowami penymi wina, zgoda na karczmisko objte czarem niech tak bdzie, wszystko by moe. Ale e ta dziewucha Aldonza pani jest Dulcyne nie, nie i nie, chobycie mnie koem amali, nigdy w to nie uwierz! Gupi, Sanczo! rozsierdzi si, e a poczerwienieje, Don Kichot. Nie, nie i nie! Gupi, Sanczo! lecz to ju nie gos DonKichota. Co takiego?? obejrzy si giermek. Gupi jak but mj to gos, ktry histori t opowiadam skoro nie mieci ci si w gowie, e ta dziewczyna, pospolita wieniaczka Aldonza, jest Dulcyne. Jest ni, gdy Don Kichot j umiowa, i jest ni, gdy gotowa sercem gorcym odpowiedzie na jego mio. Jest urodziwai dobra; chce opatrzy mu rany, nakarmi go i napoi; nie rozumie, co rycerz mwi, ale czuje, e mwi szlachetnie, i to j wzrusza. Czeg wicej trzeba, niemdry Sanczo, by uzna j za najsodsz Dulcynez Toboso? I c to? czyby Sanczo Pansa zrozumia? Nic nie mwic i nie ocigajc si duej, klka obok Don Kichota przed wieniaczk Aldonz. Aldonza jest zmieszana, sponiona, cigle niepewna, czy z niej tu nie artuj, ale choby i tak nie majca tego za ze szlachetnemu i godnemupodziwu panu. Cichszym jeszcze gosem, z cigle spuszczonymi oczami, Aldonza powtarza: A po c bycie mieli odchodzi?? Rozdzia trzydziesty pity w ktrym spotkanie Don Kichota z Dulcyne z Toboso przedstawione jest zupenie inaczej ni w rozdziale trzydziestym czwartym Wyjechawszy z rodzinnej wsi, Don Kichot naRosynancie i Sanczo Pansa na siwym ole skierowali si do pobliskiego Toboso. Ale dalej wszystko byo inaczej. Ani za pierwszym zakrtem, ani za najblisz nadziej, ani za pierwszym skrzyowaniem, ani za najbliszym zbiegiemokolicznoci, ani za widnokrgiem, ktry byzaniecha ucieczki, ani za wzgrzem zielonym, ani za dobr szans, ani za posianym do przodu czuym wejrzeniem Dulcynea nie ukazaa si Don Kichotowi. Noc ju zapada, kiedy rycerz z giermkiemwjechali do upionego Toboso. Po obejciachszczekay psy, czasem kot jaki miaukn, zarycza osio, wieprz zachrzka w chlewie, ale w oknach si nie wiecio i na ulicy nie spotkali ywej duszy, chocia noc bya ksiycowa. Sanczo Pansa wolaby zreszt noc nieprzejrzanie ciemn, bo acniej by si wtedy wytumaczy, e nie potrafi znale domu Dulcynei, do ktrego wszak powinien by zna ju drog. Panie rzek, szukajc wyjcia z niewyranej sytuacji, gdy Don Kichot nalega, by czym prdzej prowadzi go podwiadomy adres to o tej porze i tak nie znajdziemy otwartej bramy. Koata nie przystoi po nocy, wszystkich budzc, jak toczyni rozpustni modziecy pod domami swych przyjaciek, przyjmowani przez niechoby i o drugiej nad ranem. Nie twierdz, e bdziemy si dobijali odpar Don Kichot ale mimo wszystko znajdmy najpierw ten paac. Nie rozumiem, czemu nie moesz trafi od razu, skoro trafie wwczas, kiedym ci posa z listem. Skup si, Sanczo, nie bd tak roztargniony. O, czy to aby nie ten wielki gmach po drugiej stronie placu? To koci. Ale ciekaw jestem, czemu te wasza nieomylno nie moe trafi do zagrody swojej pani, a mnie si dziwuje. Mwiem ci przecie, e nigdy nie zbliyem si na p mili do mojej ukochanej ani nie przekroczyem wysokich progw jej rezydencji. To i ja tak samo. Jak to? A kt jak nie ty twierdzi, e rozmawia z ni, podczas gdy biaymi domi dla rozrywki uroczej przesiewaa zboe w stodole? Kt o moich cierpieniach jej opowiada i rozkaz dla mnie otrzyma, bym si stawi przed jej najpromienniejszym obliczem, co te czyniposusznie, a raczej chc uczyni, gdy tylko zdoam? Niby ja przyzna Sanczo ale teraz zdaje mi si, e to wszystko byo jak gdyby we nie. Teraz we nie i otpieniu przebywasz surowo rzek Don Kichot i wzywam ci, Sanczo, zbud si co rychlej. W tej chwili ukaza si parobek jaki, ktrydwa muy prowadzi, pug wlokce po ziemi. Przyjacielu zwrci si do Don Kichot czy nie moglibycie nam wskaza paacu najwspanialszej ksiniczki, pani Dulcynei z Toboso? Nie mgbym odpar parobek bo jestem, wasza odwitno, nietutejszy i od paru dni zaledwie wynajem si gospodarzowi do robt w polu. Ale nie syszaem, eby w Toboso mieszkaa jakaksiniczka. I popdzi muy w stron szarzejcego pola. Sanczo Pansa, coraz bardziej obawiajc si, e wnet zdemaskowane zostanie jego kamstwo, jakoby w samej rzeczy odwiedzi, kiedy zosta do niej wysany, Dulcyne z Toboso, wysila tymczasem cichcem ca swoj pomysowo i wymyli w kocu taki oto wykrt, na krtk met: e najwaciwiej bdzie, jeli Don Kichot poczeka w ukryciu, on za poszuka tymczasem zagubionego domu Dulcynei, dotrze przed jej oblicze i zapowieswojego pana. Dopiero gdy dama wyznaczy czas i miejsce spotkania, Sanczo zawiadomigo o tym i zaprowadzi ju bez bdzenia. Rycerzowi propozycja giermka wydaa si wcale rozsdna i zgodna z dobrymi obyczajami. Oddalili si wic jakie dwie mile od wioski, tam Don Kichot zaszy si wgaju i czeka, a Sanczo znw zawrci do miasta. Zostawmy Don Kichota samemu sobie i pjdmy za Sanczem Pans, poniewa to od niego bd zaleay tym razem dalsze wydarzenia opowieci tu powtrzonej. Opuciwszy swojego pana, mdrek nasz nie przesta si, oczywicie, gowi nad wybrniciem bez szwanku z sytuacji do niefortunnej; bo poprzednia propozycja zaledwie odwloka spraw; ale jak j ostatecznie rozplta? Czy obwieci moe Don Kichotowi, e pani jego serca wyjechaa w dalek podr albo wrcz poegnaa ten smtny pad? Nie, niedobrato myl nie wiadomo, czy, zrozpaczony, wsza nie wpadnie jeszcze wikszy ni dotdinie zrobi czego, co w najgorszy sposb naobydwu si skrupi; c wic czyni, zaiste?I tu Sancza Pans olni nowy pomys, ktry jeszcze nie tak dawno ani w gowie by mu nie posta; po tym jednak, jak niechccy terminowa w szkole takich mistrzw, jak proboszcz i balwierz, przyjaciele Donkichotowi, dziwne byoby, odwrotnie, gdyby nie zarazi si od nich t szczegln pomysowoci, zmierzajc do podsuwania pragncemu si udzi coraz nowych zudze, fantacie coraz bajeczniejszych fantazji, marzycielowi coraz zuchwalej sfaszowanych obrazw jego marzenia. Niestety! Lubi Sancza Pans, ale to, co zamierza zrobi, nie podoba mi si zupenie; nie przekonam go za, aby tego nie robi, bo na wasnej skrze zaley mu przecie najbardziej. Odjechawszy tyle tylko, eby go Don Kichot nie widzia, chytrusek zeskoczy z osa i za co Don Kichot co 48jx}jӺA48j4jA4 }x} j@jj{AAPc$ $yc%!mc%h0c%O?(%rozoy si pod drzewem na czas taki, by mona byo uwierzy, e dojecha i powrci z Toboso. Odpoczynek mu si nie duy, bo Sanczo Pansa nie nalea do ludzi, ktrym kiedykolwiek duy si odpoczynek; a gdy czas przewidziany, jego zdaniem, upyn, wsta, przecign si i zerkn w stron Toboso. Mia szczcie, na ktre zreszt liczy: ze strony, w ktrspoglda, jechay drog trzy wieniaczki na trzech olicach. Spiesznie dosiad swojego osa i kusem popdzi do Don Kichota. Rycerz wzdycha mionie w lasku,gdzie go by zostawi, ale nie wali gow o skay, moe dlatego, e tu ska nie byo,drzewa jednak byy, a o drzewa take nie wali gow. Jakie nowiny przynosisz?? zapyta niespokojnie Don Kichot. pieszcie si, panie! wykrzykn w odpowiedzi Sanczo. Nadjeda! Ju nadjeda! Musicie wyjecha naprzeciw, by j spotka porodku drogi! Kogo spotka?? zamierajcym gosem zapyta Don Kichot. Jak to kogo ? Nasz pani Dulcyne z dwiema dworkami. Jad tu do was, wszystkie trzy zociste i jedwabiste, perowe i brylantowe, utrefione i wypachnione! A jakie maj rumaki! Jakie sioda! Jakie strzemiona! A wic jedmy prdzej, Sanczo zawoaDon Kichot, spinajc Rosynanta ostrog. Wnagrod za t nowin, oprcz wyspy i trzech osiokw, ktre masz ju u mnie, dostaniesz trzy rebita z mojej stajni, naturalnie wwczas dopiero, gdy orebi si moje klacze. Kiedy wyjechali na drog, trzy wieniaczki na swoich olicach byy ju bardzo blisko, a nikogo wicej na caej drodze nie byo wida. Zakopotany Don Kichot zapyta giermka, gdzie te pozostawi damy, ktrych przyjazd mu zapowiedzia. Jak to gdzie ? Nie powiecie chyba, wasza uroczysto, e nie widzicie zbliajcej si w blasku pani Dulcynei z dwiema dworkami! Widz jedynie trzy wieniaczki na trzech olicach. Boe! przerazi si Sanczo. Wic ten czarownik obrzydliwy znowu ciga mojego pana i najcudowniejszy obraz, na jaki zasuyy jego szlachetne oczy, zmienia w sam niewano i pospolito! Bagam was, panie, wysilcie si troch, przetrzyjcie oczy i dojrzyjcie w penej krasie sodk pani waszego serca! Co powiedziawszy, zsiad z kapoucha, za uzd chwyci olic rodkowej baby i padajc przed ni na kolana, wyrzek z emfaz: Ksiniczko, krlowo i cesarzowo piknoci! Oto rycerz w was zadurzony, oniemielony i bez tchu od waszej urody, Don Kichot z La Manczy, a jam, jak wiecie, bo przedstawiaem si ju par razy, jego wierny giermek, Sanczo Pansa, czyli, monapowiedzie, suga sugi waszego: Don Kichotowi nie pozostawao nic innego, jak run na kolana obok Sancza; wpatrywa si przy tym nieprzytomnym wzrokiem w t, ktr Sanczo tak kwieciciewysawia, i dostrzega zwyk wieniaczk, o szerokiej twarzy i paskim nosie; ale sam przed sob nie mia ju siprzyzna do takiego omamu zmysw. Tymczasem zniecierpliwiona kobieta wydara Sanczowi uzd swojej olicy i wrzasna: Wynocha, bo jak ci zamaluj! artw si tym panom zachciao! zawtrowaa jej druga. Jak zawoam mojego chopa, to ich nauczy! Z drogi, no! i trzecia najechaa olic na klczcego rycerza. O, jak srodze przeladuje mnie los westchn Don Kichot. Nawet tego mi nie oszczdzi, e spotykajc wreszcie pani mojego serca, moje szczcie najwysze, przedmiot uwielbienia najgorliwszego, koron wszystkich wartoci wiata, oczy bielmem mam zakryte i uszy guche, i to, co zdaj si dostrzega i sysze, szpetne jest i odpychajce, jak zarzdzi zoliwy czarownik Freston, nieodmienny mj przeladowca! W tej chwili olica rzekomej Dulcynei wierzgna, moe wystraszona kopi i capostaci Don Kichota, a moe z innej przyczyny, i zwalia swoj pani na ziemi.Don Kichot schyli si, by j podnie, ale baba nie czekaa na pomoc i z jednego podskoku znalaza si z powrotem rozkraczona po msku na grzbiecie bydlcia. W tej chwili wszake, gdy Don Kichot si do niej schyla, zdoa stwierdzi, e nie tylko zmysy wzroku jego i suchu zaatakowa pody czarownik,lecz nie zapomnia take o wchu, zdao si bowiem rycerzowi, i zamiast fiokami iambr Dulcynea z Toboso pachnie czosnkiemoraz nawozem. Wszystkie trzy wieniaczki odjechay szybko, nie zatrzymywane przez rycerza zgnbionego ani przez bardzo zadowolonegoz siebie giermka. Kiedy znikny im ju z oczu, Don Kichot jwypytywa Sancza o wszystkie szczegy stroju swojej pani, o jej rumaka, siodo i czaprak, a spryciarz nie bardzo nawet musia wysila sw wyobrani, rycerz bowiem pytajc, podpowiada mu ju odpowiedzi. Don Kichot sucha uwanie, kiwa gow i wzdycha, e rado, po ktr wybra si do Toboso, przeistoczya si w takie straszne zmartwienie. Ale nic ju nie dao si zrobi i porozmawiawszy co nieco rycerz z giermkiem wsiedli znw na wierzchowce, by kontynuowa wypraw.Rozdzia trzydziesty szsty, w ktrym Rycerz Pospnego Oblicza i Rycerz Zwierciade staczaj bj o pierwszestwo Dulcynei bd Kasyldei midzy damami Rozmawiali jeszcze, a rozmawiali; i w szczegy wchodzili; Don Kichot nie zgadzasi z uytym przez Sancza porwnaniem oczu Dulcynei do pere; oczy piknej s jakszmaragdy, a zby jak pery! Na co Sanczoprzystawa i mogli posuwa si dalej. Jedno mnie trapi oznajmi w pewnej chwili Sanczo e gdy polecie jakiego pokonanego olbrzyma, by si upokorzy u stp naszej pani, w jaki sposb rozpozna jbiedaczysko, tak okropnie zmienion? Moe nie bdzie a tak le, eby czar i dlanich j przeistoczy, jak dla mnie. Na wszelki wypadek, kiedy pol do Toboso pierwszego pokonanego, ka mu wrci jeszcze i zda spraw, kogo zobaczy. Zatrzymali si na noc w lesie; i kto by przypuszcza? jakby ju ich szukaa i naprzeciw im wychodzia przygoda, pozwalajca urzeczywistni zamylon przez Don Kichota prb; o krok od nich, w tym samym lesie, cho pod innym drzewem,inny bdny rycerz stan ze swym giermkiem na popas; i usyszeli, przybrane westchnieniami, takie sowa nieznajomego: O, Kasyldeo z Wandalii, najpikniejsza, ale take najokrutniejsza z biaogw! Jak moesz pragn, by twj wierny rycerz taksi tua bez koca, ducha swojego drczc i ciao w rozpaczliwym oddaleniu od ciebie! Mao tego, e do uznania ci za najpikniejsz na wiecie zmusiem w boju wszystkich rycerzy Kastylii, Leonu, Nawarry i Andaluzji, a take, najbardziej si naraajc, wszystkich godnych tego imienia rycerzy La Manczy? Co to, to nie mrukn dosy gono Don Kichot. Jestem z La Manczy i trudno by mnie byo zmusi do uznania za najpikniejsz innej damy, poza t, ktra ni jest rzeczywicie. Nieznajomy rycerz zerwa si na rwne nogi. Kto idzie ?? zapyta niespokojnie. Weseli czy zasmuceni?? Zasmuceni odpowiedzia Don Kichot. Przyblicie si tedy, zacny rycerzu poprosi nieznajomy i usidcie ze mn,a opowiem wam o moim nieszczciu. Don Kichot usiad obok nieznajomego i wysucha jego opowieci, podczas gdy Sanczo Pansa odszed nieco w bok z giermkiem tamtego i pozwoli si przeze poczstowa pasztetem z krlika i przednimnaprawd winem. Historia nieznajomego, ktrego Cervantes ochrzci Rycerzem Zwierciade, od licznychmaych zwierciadeek, naszytych na jego okrywajcym zbroj kaftanie, a zatem historia Rycerza Zwierciade bya taka: od lat kocha si on w pewnej pani, ktr nazwa Kasylde z Wandalii. Ta cudowna istota domagaa si od swego rycerza coraz nowych dowodw uczucia, nieraz bardzo trudnych i niebezpiecznych, a on dostarcza ich damie swej bez szemrania. Na koniec zadaa, by objecha wszystkieczci Hiszpanii i od wszystkich spotkanych w drodze bdnych rycerzy uzyska potwierdzenie, i adna inna, tylko ona, Kasyldea z Wandalii, jest najpikniejsz biaogow na wiecie. Uczyni i to: objecha prawie cay pwysep, stoczy liczne boje i zwyciy wszystkich rycerzy,ktrzy nie kwapili si z daniem pierwszestwa w urodzie damie jego serca.Ale najwiksz napawa mnie dum zauway w tym miejscu swojej historii Rycerz Zwierciade e pokonaem w pojedynku synnego Rycerza Pospnego Oblicza, to znaczy Don Kichota z La Manczy. Kogo ?? przepyta si zdumiony Don Kichot. Don Kichota z La Manczy. Bardzo si wzdraga, ale, zwyciony, musia przyzna, e Kasyldea jest pikniejsza od Dulcynei, a ja, jego zwycizca, jestem najwaleczniejszym i najbardziej zakochanym midzy wszystkimi rycerzami na wiecie. Don Kichot ju chcia krzykn to pode garstwo! , ale pohamowa si i powiedzia spokojnie: Moliwe, e zwyciy, panie rycerzu, kwiat rycerstwa Hiszpanii, a nawet caego wiata, wtpi jednak, czy by midzy pobitymi w synny, jak powiadasz, Don Kichot. By z ca pewnoci, i chtnie go opisz na dowd, e mwi prawd. M to nie pierwszej modoci, wysoki i chudy, z orlim nosem i dugim, obwisym wsem. Ko jego zowie si Rosynant, a giermek, ktry mu towarzyszy, Sanczo Pansa, jest may i gruby. Jeli po tym, co powiedziaem, nadal mi nie dowierzasz, bd musia uciec si do perswazji z pomoc miecza. Nie denerwujcie si powiedzia Don Kichot. Opis wasz jest prawdziwy, a szkopu w tym jedynie, e to ja jestem Rycerzem Pospnego Oblicza, a przecie wiem, em nigdy z wami nie walczy, bo gdyby tak byo, nie sdz, ebym zapomnia. Jedyne wytumaczenie to, e wrg mj i przeladowca, zy czarownik Freston, przybra, spotkawszy was, moj posta i umylnie da si pokona, eby mnie i pani mego serca okry niesaw. Nie pierwszy to jego figiel, a jeli ty z kolei wtpisz w to, co powiadam, mj mieczchtnie ciebie przekona. Z wszystkiego wida rzek Rycerz Zwierciade e tak czy owak nie unikn nam skrzyowania mieczw. C, kto sobowtra Donkichotowego pokona, moe i z Don Kichotem we wasnej osobie da sobie rad. Ale nie bdziemy wszak potyka si wciemnoci, jak hultaje i rzezimieszki, doczekajmy blasku dnia, aby soce widziao, jak uczciwie walczymy. A po walce mam nadziej, e przyjmiecie taki warunek zwyciony wypeni kady rozkaz zwycizcy, o ile nie bdzie on przeciwny godnoci rycerskiej. Przyjmuj warunek odpowiedzia Don Kichot. W trakcie tej rozmowy obaj giermkowie, podjadszy i popiwszy sobie do woli, zdrzemnli si nieco, teraz wic rycerze obudzili ich, by zawiadomi o pojedynku, jaki stocz o wschodzie soca. Na giermku Rycerza Zwierciade nie wywaro to wielkiego wraenia, Sanczo Pansa jednakszczerze si zmartwi, poniewa zdy si ju nasucha od kolegi o przewagach Rycerza Zwierciade i nie wiedzia, czy DonKichot sprosta przeciwnikowi. Jeszcze bardziej struchla, kiedy giermek Rycerza Zwierciade oznajmi mu, e zgodnie z andaluzyjskim zwyczajem giermkowie nie mog bezczynnie przypatrywa si pojedynkowi swych panw, lecz sami rwnie musz walczy ze sob. Wcale mi si ten zwyczaj nie podoba owiadczy Sanczo i nigdy o nim nie syszaem od mojego pana, ktry zna wszystkie zwyczaje rycerskie, a ponadto, jake mog walczy, nie majc miecza? Nie bdziemy si potyka na miecze, tylkona worki pcienne wyjani tamten, ktrego moemy nazwa Nochalem, chociapo ciemku nie wida jeszcze, jaki ma nochal; ale niech no tylko rozwidnieje, Sanczo ujrzy w przedziwny instrument swego przeciwnika, fioletowy jak bakaan,krzywy i ogromny, peen szpetnych brodawek, zwisajcy a do podbrdka; i ujrzawszy go, tak si przerazi, e wszystko uczyni, by unikn walki z takim straszydem. Na razie jednak, nie widzc w ciemnociachtwarzy Nochala, Sanczo odetchn z ulg: Na worki?? A to bardzo prosz. W takim pojedynku wytrzepiemy si co najwyej z kurzu. A nie powiedzia Nochal bo te worki nie bd puste. Do kadego woymy z p tuzina kamieni jednakowej wagi, no i tak bdziemy si workowali. Sanczowi znw zrzeda mina. Nie mog si bi powiedzia z czowiekiem, ktry tak serdecznie mnie poczstowa i do ktrego nie czuj adnej urazy. Jest i na to sposb wyjani Nochal. Poprostu dam wam w buzi raz i drugi, i to, co poczujecie, to bdzie wanie uraza. Zdaje si powiedzia Sanczo Pansa e zaczynam j odczuwa ju w tej chwili, bezzastosowania waszego sposobu i na sam myl, e moglibycie sobie na to pozwoli. No, widzicie powiedzia Nochal. Tymczasem zaczo si rozwidnia i wiergot obudzonych ptaszt wita jasno dnia, w ktrym tyle miao si zdarzy. I wtedy wanie Sanczo Pansa ujrza niemoliwy nos czowieka, z ktrym mia si pojedynkowa na worki, i nogi si pod nim ugiy, i poj, e raczej niezliczon ilo policzkw zniesie, niby mia do walki stan z Nochalem. W przeciwiestwie do giermka, Don Kichot nie zobaczy twarzy swego przeciwnika, ten bowiem z pierwszym promieniem soca spuci i zatrzasn przybic; na prob za, by j uchyli, odpar odmow. Powiedzcie tedy, mnie si w socu przyjrzawszy zaproponowa Don Kichot czy prawdziwie jestem tym Don Kichotem, ktrego bylicie zwyciyli, jak powiadacie. Jestecie do podobni jak dwie krople wody, ale skoro twierdzicie, e to sztuczki czarnoksiskie, nie obstaj, e nim jestecie faktycznie. Przyjmuj wyjanienie skin gow DonKichot a teraz do dziea, aby rami moje dostatecznie wam dowiodo, e nie zwyciylicie Don Kichota. Giermkowie przywiedli konie na skraj polanyi rycerze skoczyli w sioda. Rozjechawszy si w dwie strony, okryli polan, by z rozpdu zderzy si w pojedynku na mieri ycie; ale zanim do tego zderzenia doszo,Don Kichot musia zwolni, bo Sanczo Pansa, cigle drcy ze strachu, uczepi si strzemienia Rosynanta, bagajc, by pannie zostawia go sam na sam z Nochalem, lecz pomg mu usadowi si na jakiej gazi, skd mgby bezpiecznie oglda bitw. Rycerz, wyrozumiay dla maostek swego giermka, zatrzyma si, aby pomc Sanczowi wdrapa si na drzewo korkowe. Tymczasem jego przeciwnik objecha polani galopem (ktry niewiele si rni od galopu Rosynanta, bo i sam ko Rycerza Zwierciade niewiele od Rosynanta si rni)pdzi na spotkanie Don Kichota. Kiedy ujrza atoli, e Don Kichot zajty jestczym zgoa innym ni akurat powinien, osadzi rumaka w biegu, za co ten by mu prawdziwie wdziczny, bo ju ledwie si rusza. Ale wanie w tej chwili Don Kichot skoczy podsadza Sancza na ga i wrci do obowizkw rycerskich. Spiwszyostrogami chude boki Rosynanta skoni go do runicia jak huragan na Rycerza Zwierciade, ktry take wbi ostrogi w boki swojego wierzchowca, ale nie potrafigo ju zmusi do ruszenia choby na palec z miejsca. Jednej chwili potrzeba byo Don Kichotowi na wysadzenie Rycerza Zwierciade z sioda. Zwycistwo! wykrzykn uradowany Sanczo Pansa, zelizgujc si na d po pniu korkowca. Don Kichot, ju spieszony, nachyla si nad lecym bez czucia Rycerzem Zwierciade, by przekona si, czy zabity, czy yje. Jakie byo zdumienie i rycerza, i giermka,gdy po podniesieniu przybicy pokonanego ujrzeli ni mniej, ni wicej, tylko dobrze sobie znane oblicze Samsona Karrasko, bakaarza z rodzinnej wioski. A to dopiero czarnoksistwo! powiedzia wstrznity Don Kichot. Przyjrzyj si, Sanczo, co te wrogie siy potrafi, jakie niemoliwe przemiany w zoliwoci swojejsprawiaj. Pki si nie rusza powiedzia rwnie wstrznity Sanczo wbijcie, wasza skuteczno, na wszelki wypadek, miecz w gardo temu, ktry przybra posta Samsona Karrasko. Moe pozbdziecie si wten sposb jednego ze swych wrogw czarnoksinikw. Bardzo suszna rada przyzna Don Kichoti wycignwszy miecz unis go nad grdykpokonanego. Nie czycie tego, na Boga, wasza sumienno! zawoa, nadbiegajc, giermek Rycerza Zwierciade. To to wasz przyjaciel, bakaarz Samson Karrasko! Spojrzeli na nadbiegajcego i nie poznali go,nie mia ju bowiem swego ohydnego nochala, tylko zwyczajn, na wp dobroduszn, na wp chytr twarz wieniaka z La Manczy, take zreszt skdci Sanczowi Pansie znajom. Ej, czy to aby nie mj kum i ssiad, co 48jx}jӺA48j4jA4 }x} j@jj{AAP ]%U wc&c&*_ H&4 H'wesoy Tome? To ja, w samej rzeczy. A nos?? Tome wycign z kieszeni i pokaza nochalz lakierowanej masy papierowej, ze sznurkiem do zawizania na gowie. Sanczo coraz bardziej wytrzeszcza oczy. W tym momencie przyszed do siebie lecyna ziemi Rycerz Zwierciade, przeto Don Kichot przyoy mu koniuszek miecza do garda i zada: Przyznaj natychmiast, bo jeeli nie przyznasz, to zginiesz, e Dulcynea z Toboso gruje urod i wszelkimi cnotami nad kad biaogow, Kasyldei z Wandalii nie wyczajc. Dalej, przyrzeknij, e udasz si niezwocznie do Toboso i padnieszdo stp mej pani, donoszc jej, jak ci pokonaem, i oddajc si na jej ask albo nieask. Wreszcie, jeli pozostawi ci wolnym, wr do mnie i zdaj spraw z wizyty u nieporwnanej, nic nie pomijajc ani zmieniajc. Wszystko, co tylko chcecie wyjka pokonany rycerz, starajc si nie rusza za bardzo grdyk. Musisz rwnie przyzna, wyzna i uzna,e w zwyciony przez ciebie rycerz, cho wydawa si Don Kichotem, nie by aninie mg nim by, jak ja ze swej strony przyznaj i uznaj, e rycerz pokonany przeze mnie nie jest bakaarzem SamsonemKarrasko, tylko posta jego przybra za spraw mych podych wrogw. Przyznaj i uznaj wybekota lecy na ziemi wyznaj i doznaj, a take zaznaj i zeznaj zgodnie z wyraonym przez was yczeniem, zabierzcie tyl ko troch dalej ten miecz i pozwlcie mi si dwign z upadku. Don Kichot wspaniaomylnie cofn miecz iRycerz Zwierciade, wspomagany przez eks- Nochala, swojego giermka, ze stkaniem podnis si z ziemi, na ktr zwalia go brawurowa szara Rycerza Pospnego Oblicza. Niebawem rozjechali si: Rycerz Zwierciade, ktry teraz dopiero nalea dozasmuconych naprawd, nie za w fantazji,uda si wraz ze swym giermkiem na poszukiwanie wioski, gdzie okady z maciami, ciepe lub zimne, ulyyby jego poturbowanym bokom, Don Kichot za i Sanczo Pansa zawrcili, w zgodzie z wczeniejszym planem, na gociniec wiodcy do Saragossy. Na tym mona by byo rozdzia niniejszy skoczy, gdyby nie rozmowy, ktre rycerz i giermek przez czas jaki jeszcze ze sob toczyli, a ktre dotykay dopiero co minionych wydarze. Sanczo wci nie mg wyj z podziwu, jak to ssiad i kum jego Tome przy pomocy przyprawionego nochala zwie go potrafi, a nawet do gbi przerazi. Na to znw obruszy si Don Kichot. Co, w samej rzeczy wierzysz, e Rycerz Zwierciade to by mj przyjaciel Karrasko, a jego giermek twj ssiad Tome?? Nie wiem, panie, ale twarz jego, kiedy jupostrada ten ohydny nochal, i gos, i wszystko, co mi mwi o moim domu, onieidzieciach, naleao wanie do mego kuma. Ale jake przypuci, Sanczo, e bakaarzSamson Karrasko, cz owi ek zgo a ni e wojowniczy, zosta nagle bdnym rycerzem i przyby tu, aby ze mn walczy, chocia nigdy nic midzy nami nie byo? Mwi ci, to wszystko sztuczka czarnoksinikw, a co oni potrafi, wiesz przecie, skoro napawae si urod i wdzikiem Dulcynei, podczas gdy ja musiaem w niej widzie szpetot i pospolito zwyczajnej baby. Sanczo westchn tylko i westchnienie jego byo kropk w dyskusji. A wy co sdzicie by czy nie by Rycerz Zwierciade bakaarzem Samsonem Karrasko, a jeeli by, to po co si tak zabawia? Rozdzia trzydziesty sidmy, w ktrym na scen wkracza Rycerz Lww, co nie oznacza wcale, e opowie bdzie miaa nowego bohatera Kiedy tak Don Kichot i Sanczo Pansa, posuwajc si gocicem do Saragossy, rozmawiali o wydarzeniach, w ktrych wieo wypado im uczestniczy, dopdzi ich na jabkowitej klaczy jaki jedziec, ju nie pierwszej modoci, sam we wszystkim zielonym, od kopaka do ostrg. Kawaek drogi odbyli razem z nim, uprzejmie gawdzc i dowiadujc si, e jest zamonym szlachcicem z pobliskiej miejscowoci, a nazywa si Diego de Miranda. Opisa im swj ywot poczciwy i nie omieszka te z zatroskania si zwierzy, o ktre osiemnastoletni syn go przyprawia. Modzieniec ten, ktry przez sze lat pobiera nauki w Salamance, porzuci raptem wszystkie na rzecz jednej jedynej, mianowicie poezji, podczas gdy ojciec chciaby go widzie prawnikiem lub teologiem. Don Kichot w dugiej i bardzo rozsdnej mowie pocieszy hidalga, e chopoezja raczej rado ni poyt ek zdolna jest przynie, w adnym przecie razie nie przynosi ujmy temu, co si ni para, anijego rodzinie. Doradzajc, by Don Diego zezwoli synowi i za powoaniem, dorzuci, e poezja bywa rozmaita, ale gdyby na przykad syn Don Diega, jak staroytny mistrz Horacy, najgbsze prawdy ycia w wiersz przyobleka i powszechne przywary zrcznie pitnowa, mona by i poytek moralny w jego dziele odnale. Szlachcic w zielonym stroju by tyle zaskoczony, co pocieszony argumentami DonKichota, i nabra dla z miejsca ogromnegoszacunku. W szczeglne jednak zdumienie wprawio go to, co w dalszym cigu rozmowy usysza o samym Don Kichocie, jego powoaniu i czynach. Czy to moliwe zawoa aby dzi istnieli na wiecie bdni rycerze? Pidziesit lat chodz po tej ziemi i nie mog sobie wyobrazi, by istnia na niej kto, kto czyni dobro i tpi zo, broni sierot, opiekuje si dziewicami, strzee czci matek, pomaga wdowom! Za bajk bym to mia, gdybym was, wasza jedyno,nie oglda na wasne oczy! Bogu niech bd dziki, e istniejecie! W trakcie tej przemowy szlachcica w zielonym stroju Sanczo Pansa ujrza na uboczu pasterzy dojcych owce i zjecha do nich, by zakupi, co si nadarzy. Nadarzyy si wiee serki, wybra wic par, zapaci i zastanawia si wanie, w czym je zabra, kiedy usysza niecierpliwe woanie Don Kichota. Rycerz woa go dlatego, e dostrzeg na drodze nadjedajcy z przeciwka wz przybrany krlewskimi chorgiewkami i na widok ten nabra przekonania, e szykuje si nowa przygoda. Hem wszake Don Kichota przytroczony by do Sanczowego sioda, a bez hemu rozpoczyna przygod,o ile ma by pomyln, nie sposb. Usyszawszy przynaglanie swego pana, Sanczo Pansa pospiesznie woy nabyte serki nie gdzie indziej, tylko do hemu Donkichotowego, i popdzi kapoucha, by czym prdzej stan przed zniecierpliwionym rycerzem. Hem!! rozkaza Don Kichot. wawo! Giermek bez namysu poda mu hem wraz z zawartoci, a Don Kichot, nie zagldajc do rodka, wsadzi sobie hem na gow; ledwie go umocowa, biaa serwatka ja spywa po policzkach, nosie i karku rycerza, co poczuwszy, wykrzykn przeraony : Na Boga! zdaje si, e mzg mi topnieje! i popiesznie cignwszy hem z gowy, zajrza do rodka. To nie ja woyem te serki! uprzedzajc wybuch gniewu swego pana, oznajmi Sanczo Pansa. Bo i skd bym mia jakie serki czy mleko, a gdybym mia, tobym sobie do brzucha wsadzi, nie do waszego hemu! To najpewniej czarnoksinicy... uy wyprbowanego argumentu. Daj mi jak chustk, ebym sobie twarz otar zada Don Kichot. Co nie wierz tym razem w czarnoksinikw... Ale na dusze ledztwo nie byo ju czasu,bo wz wiozcy przygod by tu; Don Kichot, otarszy sobie twarz i ciemi, a take hem, wsadzi go z powrotem na gow, doby broni i zastpi drog wozowi. C to za wz zawoa dononie i cona wozie?? To mj wz odpar wonica wynajty do przewiezienia dwch lww, ktre gubernator Oranu przysya w podarunku Jego Krlewskiej Moci. Due te lwy ?? kontynuowa przesuchanie Don Kichot. Wikszych nie widziaem odezwa si drugi mczyzna, jadcy na przedzie wozu a jestem dozorc lww, to moje zajcie. W pierwszej klatce jest lew, a w drugiej lwica; jedno i drugie bardzo wygodniae; pieszymy si, by dotrze do miejsca, gdzieje bdzie mona nakarmi. A nie powiedzia Don Kichot. Najpierwotworzysz te klatki i wypucisz lwy na mnie; poka bestiom, kim jest Don Kichot. Wszyscy zaczli baga Don Kichota, eby da spokj; midzy innymi Don Diego de Miranda usiowa mu wytumaczy, e dzikie zwierzta w ogle nic wsplnego nie maj z bdnym rycerstwem, a te lwy w szczeglnoci adnym ruchem apy ani pomrukiem nie wystpiy przeciwko niemu; w dodatku stanowi podarunek dla Jego Krlewskiej Moci i nie naley przeszkadzaim w dotarciu do celu. Moje to, nie czyje inne rzemioso dumniepowiedzia Don Kichot i ja wiem najlepiej,czy te lwy maj co, czy nie maj z bdnym rycerstwem. Ej, cz owieku! podnis gos na dozorc zwierzt. Wypucisz je zaraz z klatek albo na tej kopii jak na ronie ciebie obrc!! Pojli, e na Don Kichota nie ma rady, wonica zatem poprosi jedynie, by pozwoli mu wyprzc muy i schroni si z nimi w bezpiecznym miejscu, a dozorca zwierzt wzi wszystkich obecnych na wiadkw, i otwiera klatki pod przymusem, za wszelkie za zo i szkody, jakie z tego wynikn, obarcza odpowiedzialnoci pana rycerza. Wonica wyprzg muy i oddali si z nimi do lasu, jego ladem oddali si te na swejjabkowitej klaczy szlachcic w zielonym stroju i opakujcy ju swego pana Sanczo Pansa na kapouchu. Don Kichot, rozwaywszy, czy dogodniej bdzie walczyz lwami pieszo czy konno, zdecydowa si na t pierwsz moliwo, jako e nie by pewien, czy widok bestii krwioerczej nie sposzy Rosynanta, zsiad wic z konia i z mieczem w jednej doni, a tarcz w drugiejstan przed wozem. W tym miejscu Cervantesowi wyrywa si z piersi okrzyk: O, najmielszy ze miaych, najmniejszyz mnych, najwaleczniejszy z walecznych Don Kichocie z La Manczy! Jakimi sowy mam wysawia ci i wychwala, wynosi i wielbi? Ty sam jeden oto, ty pieszo, ty z mieczem i tarcz jedynie, ty z sercem nieustraszonym, ty bezinteresowny, ty nieprzejednany, stajesz przeciw parze najwikszych i najdzikszych lww, jakie przywdroway kiedykolwiek z Afryki do Hiszpanii! Nic wicej nie da si ju doda dotego, czyny twoje, Rycerzu Pospnego Oblicza, niech mwi same za siebie! Tu pisarz urywa, dozorca za z ociganiem otwiera pierwsz klatk, w ktrej lew-samiec straszliwy siedzi. Nue!! krzykn Don Kichot. Nue!! Lew przecign si, rozwar paszcz, ziewn, wywali dugi jzor, po kociemu obmy nim pysk, wreszcie wystawi eb z klatki i przypatrzy si Don Kichotowi lepiami jak rozarzone wgle. Don Kichot wytrzyma ten wzrok, a nawet jakby odepchn go swoim nieustpliwym spojrzeniem, i czeka, a lew, przyjmujc jego wyzwanie, opuci klatk. Zwierz jednak nie kwapio si wida do pojedynku, poniewa, rozejrzawszy si na rne strony, cofno eb do klatki, odwrcio si tyem do Don Kichota, wygodniej si uoyo i zamkno oczy. Nue!! krzykn znowu Don Kichot. Podranij go kijem, eby wyszed tu do mnie! Do tego nie zmusicie mnie, wasza penokrwisto odpar dozorca. Mnie pierwszego rozszarpie, gdy go podrani. Zechciejcie si zadowoli, wasza wzajemno, tym, czegocie ju dokazali. Skoro przeciwnik wasz nie stan na placu,mimo e mia po temu wszelk moliwo, siebie tylko niesaw okry i uzna najwidoczniej wasze zwycistwo. Masz racj zgodzi si po krtkim namyle Don Kichot. Pozwalam ci zamkn klatk i wezwa tych, ktrzy obawiali si oglda mj pojedynek z bestiami. Kiedy wszyscy skupili si wok rycerza, pytajc, co waciwie zaszo, dozorca lww szczegowo opowiedzia o mstwie Don Kichota, przed ktrym stchrzy lew tak dalece, e ba si nawet opuci otwart klatk i bez boju uzna zwycistwoDonkichotowe. Daj, Sanczo, po talarze tym dobrym ludziom zarzdzi Don Kichot a wy, gdy przybdziecie na dwr madrycki, jeli tak si przypadkiem zoy, e bdziecie Jego Krlewskiej Moci opowiadali o moim czynie, na pytanie, kt tego dokona, odrzeknijcie, e Rycerz Lww. Od tej wiekopomnej chwili bowiem, zgodnie ze zwyczajem, zmieniam dotychczasowy przydomek Rycerza Pospnego Oblicza na nowy, ktry bardziej odpowiada mojej istocie. Wz ruszy w swoj drog, a Don Kichot, Sanczo Pansa i Don Diego de Miranda w swoj. Don Diego milcza, nie wiedzc ju, co ma sdzi o Don Kichocie; ten za to, podnieconysukcesem, przemawia obficie, a midzy innymi mwi, co nastpuje: Kady ma swoje powoanie; ja jedno mam,syn wasz drugie; pozwlcie mu pozosta poet i piknym wierszem opiewa na przykad czyny bdnych rycerzy, choby ten mj dzisiejszy. Gdyby jednak zechcia skrci jeszcze szlak wiodcy na niedostpny szczyt wityni Sawy, mgbyzamiast wskiej cieki poezji obra jeszcze wsz cieyn bdnego rycerstwa albo nawet, bo i to si zdarza, poczy obie. Nie po to snuj te myli, bycie go w jakimkolwiek kierunku pchali, ot tak, po prostu dziel si nimi z wami. Don Diego przysiga sobie w duchu, e dokd jak dokd, ale na ciek czy drk bdnego rycerstwa nie popchnie swojego syna; prdzej ju si z poezjowaniem jego pogodzi; ani sowem jednak nie odpowiada Don Kichotowi. Pod wieczr dotarli do wsi, w ktrej sta dom Don Diega; wtedy ten zaprosi Don Kichota, by odpocz u niego po minionych trudach i pokrzepi si przed tymi, co go czekaj. Don Kichot chtnie przyj zaproszenie i wraz z Sanczem spdzi cztery dni u gocinnego towarzysza drogi, mile podejmowany przez gospodarza, jego maonk i syna, z ca trjk te wiodc uprzejme, a niekiedy uczone rozmowy o yciu ludzkim, poezji i bdnym rycerstwie.Rozdzia trzydziesty smy, zawierajcy przygod Don Kichota w Jaskini Montesinosa, a take prb czciowego komentarza do tej przygody Rozmw tych, toczonych przez cztery dni wgocinnym domostwie Don Diega de Mirandy z gospodarzem, jego maonk i synem poet, nie bd przytacza. Pomin te niektre wydarzenia, jakie zaszy w dalszej drodze Don Kichota i Sancza Pansy, a to: pojedynek dwch studentw z Salamanki, w ktrym naszemu rycerzowi przypada zaszczytna rola rozjemcy, dalej pewne chopskie wesele, w trakcie ktregopanna moda bya jedna, ale pan mody inny na pocztku i inny na kocu; nasi bohaterowie byli tam zaledwie obecni, nie za w jaki sposb czynnie wmieszani, jelinie liczy, naturalnie, wyjtkowego zaspokojenia apetytu Sancza Pansy na mokre; wszystko to pomin, bo, jak zwykle, pilno mi a i wam, mam nadziej do dalszych przygd Rycerza Pospnego Oblicza, przepraszam, Rycerza Lww, zapomniaem na chwil, e tak si teraz nazywa, gdybym znowu zapomnia, to mi przypomnijcie. Kolejna wielka przygoda, niepodobna do wszystkich poprzednich, rozegra si miaanie na drodze, nie w polu, nie w zamczyskuzaczarowanym, ale w gbi ziemskich czeluci, mianowicie w synnej Jaskini Montesinosa. Par wiekw przed czasem, wktrym toczy si nasza opowie, Montesinos, wychowany przez pustelnika, by szlachetnym rycerzem i parem Francji,powinowatym wielkiego rycerza Durandarte,wraz z ktrym (a bez niego take) przey moc niezwykych przygd, a zamiast umrze, ywcem zapad si, zaklty, pod ziemi. Miejsce, w ktrym to si stao, znajdowao si nie opodal szlaku, ktrym zda Don Kichot; zapragn je tedy zbada i uda si tam z przewodnikiem, ktrym by krewniak uczony jednego z owych studentw szermierzy. Sanczo Pansa, oczywicie, towarzyszy im na trzeciego. Noc spdzili w niewielkiej wiosce, jakie dwie mile od Jaskini Montesinosa; tam rwnie zaopatrzyli si w sto sni powroza, niezbdnego przy spuszczaniu si w podziemne dziedziny. Tak zaopatrzeni, o drugiej po poudniu dotarli na miejsce. Otwr jaskini by spory, ale gsto zaronity gogiem, dzikimi figami i jeynami; cae to pltawisko Don Kichot posieka mieczem, a na haas, ktry przy tym uczyni, wyleciaa ze rodka chmara olbrzymich krukw i kawek, ktre powaliy rycerza na ziemi; gdyby by przesdny, uznaby to za zy omen i poniecha wyprawy, on jednak wsta, otrzepa si i stwierdzi, e wicej ptactwa ani nietoperzy tu nie ma, moe wic przystpido tego, co postanowi. Sanczo Pansa i uczony krewniak studenta ktrego dla krtkoci bd dalej nazywa po prostu Krewniakiem przewizali przeto rycerza e mj kum i ssiad, co 48jx}jӺA48j4jA4 }x} j@jj{AAPc' c' c'+n'X0c(>s(lin i zaczli go spuszcza w gb podziemnej czeluci. Giermek postkiwa przy tym i mwi: Jeszcze czas si zatrzyma, wasza nieosigalno, radz wam z caego serca, nie dajcie si ywcem pogrzeba w tej studni, bo i co wam z takiej przygody po ciemku! Milcz, Sanczo, bo ta misja odnalezienia pod ziemi szlachetnego Montesinosa na mnie wanie czeka od wiekw odpar rycerz. A nie omieszkajcie dokadnie si tam rozejrze mwi Krewniak poniewa ktowie, czy nie ujrzycie dziww, godnych odnotowania przez nauk. Jemu Don Kichot nic ju nie odpowiedzia, poniewa modli si wanie o pomoc w powzitych zamiarach do Boga i do damy swego serca, Dulcynei z Toboso, ktre to poczenie, acz mogoby si wyda blunierstwem, bynajmniej nie zdziwioby nikogo spord bdnych rycerzy. Modlc si, stopniowo znika im z oczu w czarnym otworze, a zupenie znik, razemze swoimi modlitwami, a take ostrogami i hemem. Niebawem doszy ich jeszcze guche nawoywania, eby bardziej popucili liny, co te posusznie, cho niezbyt gwatownie, czynili; wreszcie ju i nawoywa nie byo sycha; odwinli tedywszystkie sto sni liny do samego koca i czekali, co bdzie dalej. Dalej nic si nie dziao, otwr jaskini milcza nieporuszony,po jakim czasie tedy zaczo im si robi markotno, zwaszcza Sanczowi, serdecznieprzywizanemu do swego pana i zatroskanemu o jego ycie. W kocu zdecydowali si i zaczli nawija lin z powrotem. Lina nie stawiaa oporu, ogarnich wic lk, i znowu zwaszcza Sancza, ktremu a zy ukazay si w oczach, e moe Don Kichot zgin w czeluciach i nie ma go ju wcale na kocu liny. Kiedy jednak zwinli wiksz cz, moe cztery pite, powroza, poczuli z ulg napinajcy go ciar. Cignli popiesznie dalej i wreszcie ujrzeli wyaniajcego si zczarnego szybu rycerza. Bogu niech bd dziki! wykrzykn Sanczo. Ju mylelimy, wasza dogbno, e na zawsze tam zostaniecie. Don Kichot nie odpowiada; oczy mia zamknite; kiedy cakiem go ju wycignli,odwizali od sznura i uoyli na ziemi, te si nie ockn; dopiero po duszym tarmoszeniu otworzy oczy i rzek na wpprzytomnie: Jaka szkoda, e nie pozwolilicie mi pozosta tam duej... Potem oznajmi, e jest okropnie godny, wycignli wic, co tam kto mia, i posilili si wszyscy trzej, Don Kichot w zamyleniu, Sanczo Pansa i Krewniak w rosncej niecierpliwoci ; w trakcie tego posiku rycerz zdawa si coraz bardziej przytomnie, a wreszcie, gdy skoczyli, zupenie ju by rozbudzony, i nie dajc siprosi, j im opowiada, co mu si przytrafio na dole. Wedle tej opowieci, znalaz si w pewnej chwili, sam nie wiedzc jak ani kiedy, na rozkosznej, kwiecistej ce, nastpnie za oczom jego ukaza si cudowny paac o krysztaowych murach. Podwoje paacu otwary si i wyszed z nich biaobrody starzec, ktry, uciskawszy przybysza, rzek: Bd pozdrowiony, mny rycerzu, Don Kichocie z La Manczy, na ktrego od bardzodawna ju my, zaklci tutaj, czekamy, by pokrzepi nas swym widokiem i wiatu odsoni prawd o wntrzu ziemi, a moe nawet, kto wie, bymy za jego przyczyn wyzwoleni zostali z czaru. Czy jeste, panie, tym, kim ci by mniemam? zapyta z caym uszanowaniem Don Kichot. Nie mylisz si odpar starzec jestem wanie owym Montesinosem, od ktrego nazw wzia jaskinia. Trzyma mnie tu moc swoich zakl francuski czarodziej Merlin, jak trzyma te innych mw oraz niewiasty; a dlaczego nas zaczarowa, nikt tego nie wie, nie trac jednak nadziei, e si w kocu, a moe ju niebawem, dowiemy. Oto na przykad wskaza rycerza, spoczywajcego w marmurowym sarkofagu, z praw rk na sercu wielki mj druh Durandarte, ktry od czasu do czasu budzi si dla skarg i westchnie, cho uczyniem ju dla wszystko, o co by prosi. Jakby na potwierdzenie jego sw, Durandarte westchn i rzek: Rycerzu Montesinosie, Bagam ci, gdy ju umr, Wydrzyj mi serce z piersi I zanie piknej Belermie! Wszak uczyniem to ju, drogi mistrzu mj i powinowaty, wielki rycerzu Durandarte, prawie pi wiekw upywa od czasu, gdy wyjem wam serce i w koronkowej chusteczce wrczyem piknej Belermie, ktra tego serca jest pani. Ona nie rozstaje si z nim odtd, co zdoaem zauway, poniewa pani Belerma, jak wy i ja, przebywa, wraz z caym jej i waszym dworem, zaczarowana w tych wanie podziemiach. Tylko ochmistrzyni Ruider, jej siedem crek i dwie siostrzenice, litujcsi nad ich paczem, czarodziej Merlin zamieni w jeziora i wynis na powierzchni; w La Manczy jeziora te nazywaj Stawami Ruidery; rwnie giermek wasz Gwadiana, bez ustanku was opakujcy, zamieniony zosta w rzek, ktra to na powierzchni wypywa, to na nowo we wntrze ziemi zapada... Wszystko to powtarzaem wam ju nieraz, ale nie chcielicie mnie sucha; teraz jednak suchajcie uwanie, bo dorzucam nowin, e przyby do nas rycerz, ktry wskrzesiw obecnych czasach zapomniane ju i wzgardzone bdne rycerstwo sam Don Kichot z La Manczy!! Durandarte zdawa sisucha przemowy Montesinosa, ale nie poj jej wida, bo powtrzy z westchnieniem: Rycerzu Montesinosie, Bagam ci, gdy ju umr, Wydrzyj mi serce z piersi I zanie piknej Belermie! po czym zapad w to samo, co przedtem, milczenie. Tu w ssiedniej sali paacu rozlego si zawodzenie aosne, i Don Kichot obrciwszy gow w t stron ujrza poprzez krysztaowe ciany przecigajc procesj. Szy tam szeregami pikne dziewoje w aobnych sukniach, a na kocudostojna pani w dugiej biaej szacie, w rku niosc co owinitego w koronkow chusteczk. Montesinos wyjani Don Kichotowi, e to rwnie zaklte przez Merlina dworki Belermy i Durandarta, a ta dama na kocu to, ma si rozumie, sama Belerma. Sporocie tam na dole zobaczyli i pogadali przerwa w tym miejscu Krewniak i naprawd nie pojmuj, wasza prawdomwno, jak moglicie tyle zdy w tak krtkim czasie. To jeszcze nie wszystko powiedzia Don Kichot zaraz dopowiem reszt. Ale dlaczego czas, ktry spdziem w Jaskini Montesinosa, nazywacie krtkim? Trwao to z godzin powiedzia SanczoPansa. Niemoliwe zaoponowa Don Kichot eby trwao to godzin, skoro po trzykro zapadaa noc i tyle razy nowy dzie nastawa. atwo obliczy, e trwao to cae trzy doby. Wida tam jest inny czas ni tutaj powiedzia Sanczo Pansa. Czary, jak rozumiem, mog i czas odmieni: pki nam na grze wlecze si lada jaka godzina, im na dole trzy dni i trzy noce cwauj. Chyba tak potwierdzi Don Kichot. A czy jedlicie co przez te trzy doby, wasza pospieszno? zaciekawi si Krewniak. Nic w ustach nie miaem, ale te nie czuem godu a do wyjcia na gr. A czy zaklci w ogle jadaj?? Nie jedz ani nie wydalaj, a przez te trzy doby, jakie z nimi spdziem, aden oka nie zmruy, ja take. To s dziwy bardzo godne odnotowania przez nauk powiedzia Krewniak. Mgbym dugo jeszcze opowiada o rnociach i cudownociach, jakie ukaza mi Montesinos, ale zostawi to na inn okazj, bo was nie chc zmczy i sam si czuj nieco zmczony. Opowiem tylko, co ci, Sanczo, bardzo moe zaj, e raptem na tamtejszej ce rozkosznej trzy wieniaczki ujrzaem, w ktrych poznaem zaklt Dulcyne z Toboso wraz z jej dwiema towarzyszkami; wszystkie trzy dokadnie tak samo wyglday, jak wwczas, gdymy je spotkali na drodze u wyjazdu z Toboso; zapytany, czy je zna, Montesinos zaprzeczy, suponujc jedynie, e musz to by jakie wielkie damy w okowach czaru; wnosi to std, i na ce owej moc byo najwietniejszych dam z rnych wiekw, a waciwie wszystkie, o ktrych wspominaj ksigi rycerskie. Sanczo Pansa, ktry od pocztku opowieci Don Kichota o przygodach pod ziemi nie potrafi w nie bez zastrzee uwierzy, teraz, usyszawszy o spotkaniu zaczarowanej w wieniaczk Dulcynei, a bdc wszak prawdziwym twrc owego niedawnego zaczarowania, nie mg duej wytrzyma i wykrzykn: Ten cay Montesinos zupenie wam rozum wywrci! Nie byo tam adnej Dulcynei, a czy reszta bya, to te pytanie! Po tym, czegom dowiadczy rzek DonKichot jestem w askawym nastroju i dlatego puszczam mimo uszu twoje zuchwae sowa. Moecie sobie puszcza albo nie puszcza,ale powiedzcie, po czym poznalicie nasz pani i o czym ecie z ni rozmawiali. Mwiem ju, e wygldaa dokadnie tak samo, jak wtedy, gdy mi j pokazae. Rozmawia z ni nie rozmawiaem, ledwie bowiem odezwaem si pi erwszym sowem, jak Dulcynea odbiega i Montesinosradzi mi jej nie goni na prno. Nadmieni te, e zblia si czas mojego wyjcia z jaskini, i na zakoczenie przyrzek zawiadomi mnie we waciwej chwili, jaki ma by mj udzia w odczarowaniu jego, Durandarta, Belermy i wszystkich, ktrzy z woli Merlina tam przebywaj. Oto caa historia, jak mog was teraz uraczy, a wasza wolna wola wierzy w to lub nie wierzy. Dla nauki powiedzia Krewniak owocniejsze bdzie uwierzenie we wszystko, co wasza genialno nam przytaczacie. Rozwijajc i komentujc te wtki, z wielkim poytkiem wcz je do paru dysertacji, nad ktrymi pracuj, na przykad wiadomo o rdach rzeki Gwadiany do ksigi o rzekach hiszpaskich, o tym za, skd si wziy Stawy Ruidery do ksigi o stawach. Szkoda powiedzia Sanczo Pansa e japisa nie umiem, bo z tych garstw, com wyciu usysza, pidziesit uczonych ksigbym napisa, a z tego, co sam zegaem drugie pidziesit. Don Kichot, cigle wida w askawym nastroju, puci i t aluzj mimo uszu. Niestety! Koczc rozdzia o przygodach Don Kichota w Jaskini Montesinosa, nie mamprawa poprzesta na dwch sprzecznych wtej materii opiniach uczonego Krewniaka iSancza Pansy; w tym miejscu bowiem i samCervantes si wypowiedzia, cho nie cakiem jednoznacznie i jakby rozmylnie zaciemniajc to, co pragn powiedzie. Niemog uwierzy oznajmia Cervantes ani wmwi w siebie take nie mog, i to wszystko, co utrzymywa Don Kichot o pobycie swoim w podziemiach, przydarzyo si dokadnie tak, jak w jego relacji. Wszystkie poprzednie przygody miay swojewytumaczenie, ale ta zdecydowanie przekracza granice ludzkiego rozumienia. Ale jake dorzuca zaraz autor podejrzewa Don Kichota o kamstwo, skoro znamy go jako rycerza cnotliwego, szlachetnego i prawdomwnego, i jakeby zdoa na poczekaniu wymyli tyle rnychniepodobiestw, gdyby, wbrew zastrzeeniom zdrowego rozsdku, nie zetkn si z nimi w rzeczywistoci? No tak, ale z drugiej strony, a moe z trzeciej, s wiadkowie, e na ou mierciDon Kichot ca t histori z Jaskini Montesinosa uroczycie odwoa, przyznajc, e j zmyli, bo mu bardzo odpowiadaa. W kocu Cervantes umywa rce od caej sprawy i ogasza, e spisujeprzygod nie rozstrzygajc, czy prawdziwajest, czy faszywa, a czytelnik rozwany sam niech pogld na ni powemie. Ja, ktry cztery wieki pniej na nowo opowiadam Don Kichota dzieje, nie mog bybardziej Cervantesowski od Cervantesa, innymi sowy: nie mog gorliwiej da wiary Don Kichotowi, nili ten, ktry go wymyli. Mog tylko powiedzie, e jeli przygod w jaskini Don Kichot wiadomie rozegra w swojej fantazji, byby to trzeci rodzaj fantazjowania, z jakim mielimy do czynienia w rycerskiej tej epopei. Pierwszy to ten, ktremu niewiadomie oddawa si Don Kichot, pod wpywem lektur swoich widzc wiat, nie takim jakim zdawa si innym ludziom. Tak w wiatrakach widzia olbrzymw, w trzodach armie nieprzyjacielskie, w sobie zwyciskiego zawsze mocarza. Drugi rodzaj fantazjowania to ten, w ktry podstpnieiniekiedy zoliwie wpdzali go inni: proboszcz, balwierz, pikna Dorota, nawet wierny giermek Sanczo Pansa, kiedy tak mubyo wygodnie. I oto trzeci wasne Donkichotowe zmylenie na uytek suchaczy, o czym wiadczy mogce? Chyba o tym, e sam siebie nie zawsze ze mierteln traktowa powag, e by zdolny do artu i zgrywy, mia poczucie humoru, i co tu gada, mdrzejszy by duo, ni mniemali widzcy go w takiej tylko postaci, w jakiej chcia, eby go widziano. Rozdzia trzydziesty dziewity, w ktrym poznajemy dzieje ryczcych olim gosem awnikw, a take widzimy wkraczajcego do zajazdu mistrza Pedro z podejrzanie zasonit poow twarzy Kolejna przygoda Don Kichota, chocia nie, ogarniaj mnie wtpliwoci, czy sowo przygoda jest tu najwaciwsze, lepiej bdzie: kolejny wyczyn Don Kichota, widowni zatem kolejnego wyczynu Don Kichota by zajazd, w ktrym wraz z Sanczem i towarzyszcym im jeszcze Krewniakiem, po dniu naznaczonym niezwykoci przey w Jaskini Montesinosa, rycerz nasz zatrzyma si nanoc. Tym razem byo dla zreszt jawne, e zajazd to zwyky zajazd, i to, co si stao, nie wynikno z adnej pod tym wzgldem pomyki. Ale zanim opisz w wyczyn, zadzierzgn musz inn akcj, ktra rozegra si ju po nim, zadzierzgnita jednak powinna by wanie w tej chwili. Ot ledwie si znaleli na drodze, min ich czowiek, ktry zdawa si bardzo pieszy, drepcc obok swego objuczonego mua i energicznie go popdzajc. adunek za, jaki dwiga w mu, skada si, ni mniej, ni wicej, tylko z broni mierciononej ostrych dzid i halabard. Mijajc naszych bohaterw, czowiek pozdrowi ich grzecznie i poda dalej, coDon Kichotowi dziwne si wydao, zatrzyma wic poczciwca uwag, e jak na swego mua wzi chyba przesadne tempo. Nie mog zwolni odpar tamten poniewa to, co wioz, bdzie jutro bardzo potrzebne. Zatrzymam si jednak nanoc w najbliszej gospodzie; jeli mnie tam znajdziecie, dowiecie si wicej, o ile macieochot, ma si rozumie. I popdzi swojego mua. Na ciekawoci Don Kichotowi nie zbywao, jego towarzyszom rwnie; podyli przeto, nie mieszkajc, t sam drog i przed zapadniciem nocy znalel i si w zajedzie, w ktrym zatrzyma si obiecywa i tamten. Spotkali go bez trudu przy oporzdzaniu mua, w czym dla prdkoci troch mu nawet pomogli, po czym wszyscy rozsiedli si na karczemnej awie i przewonik broni opowiedzia im ca histori. Zaczo si od dwch awnikw z pewnej wsi, niezbyt oddalonej od zajazdu, w ktrym o tym mwiono. Pierwszemu z tych awnikw zgin osio; drugi, gdy miny dwa tygodnie, obieca osa odnale, twierdzc, e go ju spotka rano w pobliskim lesie. Chcia go nawet od razu zapa, ale osio, zdziczay i wielce pochliwy, uciek przed nim w len gstwin. Jeeli jednak pjd we dwch zapewne im si nie wymknie. Waciciel osa bardzo by wdziczny za pomoc i udasi wraz z drugim awnikiem do lasu. W miejscu porannego spotkania bydlcia nie byo. Mam pomys powiedzia awnik numer dwa. Rozejdmy si w dwie stronylasu i ryczmy po olemu, jeeli potraficie, tak jak ja potrafi; ktrego z nas kapouch usyszy i odpowie; wtedy bdziemy go mieli . Dobre sobie, czy potrafi ! odpar awnik numer jeden. Jestem wielkim mistrzem w ryczeniu i wtpi, czy dorwnaj mi w tym prawdziweosy. Bardzo mi si podoba wasz pomys, kumie. Zaczynajmy przeto . Po czym rozeszli si w dwie strony lasu, tak jak sobie rzekli. Przez chwil szli cicho, a kademu z nich jednoczenie przyszo na myl, e ju rykn pora. Ryknli tedy obaj i kady wzi ryknicie drugiego za spodziewany odzew osa. Z krzykiem odnalaz si! pobieg awnik numer jeden, z krzykiem mam ci! awnik numer dwa i tu natrafili, nie bez zawodu,na siebie wzajem. To nie mj osio rycza? zdziwi si pierwszy. To nie wasz osio? zawtrowa mu drugi. Musz przyzna powiedzia pierwszy epod wzgldem gosu niczym si nie rnicieod osa . Wam si wiksze uznanie naley powiedzia drugi bo twierdzenie, e si pod wzgldem gosu nie rnicie od osa, byoby niedocenianiem was, ktrzy jestecie w ryku osem wzmoonym, arcyosem i osem nad osami . Wymienilijeszcze par komplementw, wzajemnie um i ssiad, co 48jx}jӺA48j4jA4 }x} j@jj{AA`c(q*( c)c)q,.c);x )=`*wynoszc swoje umiejtnoci, po czym rozeszli si znowu, by przeprowadzi plan od pocztku, ale nie udawao im si, bo co ktry zacz rycze, drugi mu odpowiada iznowu si schodzili w nadziei, e natrafili na osa. Wreszcie wpadli na pomys, e dlaodrnienia od osa prawdziwego bd wydawali podwjny ryk, raz za razem. I znowu si rozeszli, i wydawali te podwjne ryki, zgubione bydl jednak ani razu nie odpowiedziao adnemu, cho obeszli w ten sposb cay las z jednej i drugiej strony. Nie odpowiadao, bo nie mogo im odpowiedzie, poarte przez wilki, co stwierdzili w kocu, znalazszy cierwo w gstych zarolach. Zmczeni ju byli, gdy do tego finau doszo, przyjli go wic z pokor, pierwszy awnik za powiedzia: No trudno, nie wskrzesimy jubiedaczyska, ale ni auj mimo wszystko tego dnia poszukiwa, bo nasuchaem si waszego olego ryku, a to by koncert nad koncertami . Zbytek skromnoci odpar drugi awnik wasz oli ryk by dopiero mistrzowski, mio mi to przyzna, bo znam si na rzeczy . Tyle sobie powiedziawszy, wrcili na wie, gdzie z rzetelnym zapaem kady opowiedzia rodzinie, ssiadom i znajomym,w jaki sposb szukali osa, nie znajdujc go tylko dlatego, e ju nie y, i jakie przewagi w olim ryczeniu wykaza przy tym towarzysz lenych wdrwek. Ju nazajutrz wszyscy ludzie na wsi zaczli sobie nawzajem opowiada ca histori; nastpnego dnia przekroczya ona granice tej jednej wsi i zacza kry po innych; nabraa przy tym szyderczego posmaku i rycho tak si dzia poczo, e spotkawszy kogokolwiek std ludzie skdind po olemu ryczeli, aby ze zakpi.Wie obu awnikw ja si unosi honoremi na ryk odpowiadaa pici. Od pici do kamienia, od kamienia do kija, coraz czciej dochodzio do regularnej bitwy pomidzy wyszydzanymi a szydercami. Takabitwa szykowaa si i tym razem; w jej oczekiwaniu czowiek, ktry teraz o wszystkim opowiada, rwnie mieszkaniec wsi naznaczonej pitnem olego ryku, wizpopiesznie zakupione u zbrojarzy dzidy i halabardy. Na tym wyjanieniu zakoczy swoj opowie, ktrej wysuchawszy Don Kichot zamierza wanie rzec co mdrego i moralnego, gdy przeszkodzio mu w tym wejcie do gospody gocia w kolich skrach, z poow twarzy zasonit przepask z zielonej tafty, co mogo oznacza chorob tej czci twarzy, ale powiem wam od razu, e oznaczao ch uczynienia si niepodobnym do siebie samego, z czego za ta ch wypywaa otym za chwil. Czy nas przyjmiecie, panie gospodarzu? niezbyt przyjemnym gosem zapyta przybysz. Mam ze sob map odgadujc przeszo, jak rwnie teatr przedstawiajcy Wyzwolenie Melisendry .To to mistrz Pedro! wykrzykn uradowany waciciel zajazdu. Dla was zawsze znajdzie si miejsce, bo zabawicie mi wieczorem klientw, e lepiej nie trzeba.Ale gdzie wasza mapa i teatr? Na wozie odrzek mistrz Pedro. Skoro nas przyjmujecie, zaraz bd tutaj. I wyszed z gospody, z czego skorzysta karczmarz, by szybko wytumaczy obecnym, kto zacz ten mistrz Pedro. Przedstawi go jako znanego kuglarza, objedajcego La Mancz z teatrzykiem lalek, w ktrym przedstawia naprawd doskona i godn obejrzenia sztuk Wyzwolenie Melisendry . Ponadto mistrz Pedro wozi map, ktra, zapytana o co z przeszoci, szepcze mu do ucha odpowied, a on j powtarza na gos, pobierajc za to po dwa reale. Owszem, zdarza si mapiszonowi omyli, ale na og to, co mwi, to szczera prawda. Tyle karczmarz, a ja w tym miejscu dorzuc, e cho mapie odpowiedzi, i owszem, byy prawdziwe, kryo si w tym przecie oszustwo, jak w caej postaci mistrza Pedro, a na czym polegao to ostatnie, dla wikszego napicia jeszcze wam nie wyjawi, no, ale nie przejmujcie si, w kocu, oczywicie, wyjawi, jeeli sami si nie domylicie do tego czasu. Rozdzia czterdziesty, w ktrym Don Kichotniespodziewanie uczestniczy w wyzwoleniu Melisendry, chocia waciwie, znajc Don Kichota, powinnimy si byli tego spodziewa Tymczasem zajecha na wozie teatrzyk lalek, a mistrz Pedro powrci do gospody w towarzystwie duej mapy bez ogona, z bardzo obronitymi poladkami. Don Kichot usiowa zapyta j o przyszo swej rycerskiej wyprawy, ale mapi pryncypa wyjani, e zwierz nie zapowiada tego, co si stanie, lecz jedynie mwi o tym, co ju byo, wzgldnie jest teraz. To wszystkich rozczarowao, zwaszcza Sancza Pans, ktry oznajmi, e to, co byo, sam wie najlepiej i grosza nie zapaciza tak wiadomo; ale skoro o przyszocimapa nie mwi, a o przeszo nie zamierza jej pyta, niech bdzie teraniejszo; chciaby mianowicie wiedzie, co w obecnej chwili robi jego najdrosza ona. Mistrz Pedro dwukrotnie uderzy praw rk w swe lewe rami i mapa skoczya mu na nie, co tam szybko nakapaa do ucha i znw zeskoczya. W tej samej chwilimistrz Pedro znalaz si na klczkach przed Don Kichotem i obejmujc go pod kolana mwi: O, wielki i niezomny Don Kichocie z La Manczy, wskrzesicielu i odnowicielu zapomnianego ju, niestety, bdnego rycerstwa, pogromco krzywdzicieli, obroco skrzywdzonych, ostojo, podporo i pociecho ludzkoci, jakie to szczcie spotka ciebie, o, wielki, na swojej drodze.Wszyscy osupieli, Don Kichota nie wyczajc, kuglarz za, wstajc ju z klczek, zwrci si do Sancza Pansy: I ty, najwietniejszy giermku najwietniejszego rycerza, bd mi pozdrowiony i wiedz, e twa najdrosza ona jest zdrowa, w tej chwili midli len pracowicie, a obok stoi dzban wyszczerbiony z winem, ktrym si pokrzepia w swej pracy i zdya ju sporo ykn. To bardzo moliwe powiedzia, nie wychodzcy ze zdumienia Sanczo Pansa i bez targw zapaci dwa reale, nalene mapie za jej rewelacje. Zaiste przemwi Don Kichot oto dowd, jak ksztacce bywaj podre. Gdybym siedzia w domu, kt by zdoa mnie przekona, e istniej mapy jasnowidzce, jak ogldalimy to wszyscy na wasne oczy? Musz bowiem wyjani tym, ktrzy jeszcze nie wiedz, e istotnie jestem Don Kichotem z La Manczy, ktrego poznao we mnie to mdre zwierz. Skoro ta mapa taka mdra powiedzia Sanczo Pansa to niech powie, czy prawdjest to, co opowiadalicie, wasza nieprzytomno, o wydarzeniach w Jaskini Montesinosa, czy te moe wszystko wam si przynio. Don Kichot, acz z widoczn niechci, powtrzy pytanie, na ktrym zaleao Sanczowi, formuujc je tak: czy pewne rzeczy, jakie niedawno przey, byy jaw czy te zudzeniem? Mapa znowu wskoczya na rami swego pana i co mu naszeptaa do ucha, po czymmistrz Pedro powtrzy: Mapa mwi, e cz waszych przey jest prawdopodobnie prawdopodobna, czza prawdopodobnie nieprawdopodobna; ta pierwsza nalee moe do jawy, ta druga do snu; a teraz mapa prosi o niezadawaniejej dalszych pyta, bo jest zmczona, i zaprasza na przedstawienie, ktre za chwil zacznie si na cze wszystkich tutaj obecnych, z wielkim Don Kichotem na czele. Ustawiono teatr i mnstwo wiec woskowych, ktre go miay owietla. Mistrz Pedro schowa si za dekoracj, aby wprawia w ruch kukieki, z przodu za stan jego mody pomocnik z paeczk, majcy tumaczy bieg akcji i pokazywa wkraczajce postacie. Rozlegy si bbny, trby i salwy armatnie,gdy za umilky, odezwa si w modzieniec: Ujrzycie pastwo prawdziw histori, zaczerpnit z kronik i romansw, opowiadajc o wyzwoleniu Melisendry z mauretaskiej niewoli przez maonka jej Don Gaiferosa. Wizili j w Hiszpanii, w sawnej Saragossie, o, w tej wiey, ktr tutaj widzicie. Ale teraz nie patrzcie jeszcze na wie, tylko na przd sceny, gdzie Don Gaiferos gra w szachy, jakby zapomnia ju o Melisendrze. Tu wkracza wkoronie i z berem sam cesarz Karol Wielki,ojciec Melisendry, bardzo niezadowolony z zicia, i mwi, co o nim myli. Karol Wielki wychodzi, Don Gaiferos zrywa si, odrzuca szachownic i o bro woa; uzbroiwszy si, wyrusza w dalek drog. Teraz ju moecie spojrze na wie; ta pani, ktra wychodzi na balkon i tsknie spoglda w stron Francji, to wanie Melisendra. Widzicie teraz Maura, ktry skrada si za plecami Melisendry, chwyta j i zdradzieckocauje w same usta? Ona spluwa ze wstrtem i ociera usta koszul, po czym, czujc si zniewaona, z paczem wyrywa sobie wosy z gowy. Ale tu, na drodze, juDon Gaiferos si ukazuje konno; wnet podjeda pod wie, a pani Melisendra, niepoznajc go, mwi: Rycerzu, gdy do Francji zawitasz, o Don Gaiferosa zapytaj . Wtedy on daje si pozna, a ona, jak tu widzicie, spuscza si do niego z balkonu, ale niestety! Suknia jej si zaczepia o balkon, i Melisendra wisi w powietrzu, nie mogc dosign ziemi. Ale nie martwcie si, szanowni widzowie, Don Gaiferos nie jest skner i nie zwaajc bynajmniej na kosztowny materia, tnie go szabl, wyzwala on, chwyta j w ramiona i sadzana swoim koniu. Ko ry radonie, pani Melisendra mocno si trzyma ma, wyjedaj z miasta i jad ku Paryowi. Kto ich jednak podejrza i donis o ucieczce mauretaskiemu krlowi Marsyliowi. Alarm na cae miasto! Syszycie, dzwoni wszystkie dzwony na wieach meczetw! Sysze syszymy powiedzia Don Kichot ale jest w tym wielka nieciso, bo Maurowie nie bij w dzwony, tylko wal w koty i dm w piszczaki. Ju nie dzwoni powiedzia zza sceny mistrz Pedro, zaprzestajc dzwonienia. Ale moglibycie nie zwaa na takie drobiazgi, bo w teatrze nie chodzi wcale o prawdziwo szczegw, tylko o zadziwienie widzw, choby nawet niedorzecznoci, i o napenienie kiesy. Niech i tak bdzie zgodzi si Don Kichot. Ju zbrojna jazda mauretaska wychodzi z miasta cign pomocnik waciciela teatru. Zajadle cigaj katolickich maonkw. Co to bdzie? Jeli ich dopdz, to przywi do koskiego ogona i w tak przeraajcej postaci przyprowadz z powrotem do Saragossy. Mdlmy si, by do tego nie doszo! Don Kichotowi nie wystarczyy jednak modlitwy. Nie pozwol! wykrzykn, zrywajc si na rwne nogi. Nue, zatrzymaj si, ty poda zgrajo! W mojej obecnoci nie zostanie zadany gwat znakomitemu rycerzowi Don Gaiferosowi i jego ukochanejMelisendrze! Wycofajcie si, Maurowie, z tego pocigu, albo ze mn bdziecie mieli doczynienia! Co obwieciwszy, wycign miecz i j z furi prawdziw rba mauretaskie kukieki w teatrzyku, przewracajc je i miadc, cinajc gowy i odrbujc ramiona. Wrd innych ciosw zdarzy si itaki, od ktrego sam mistrz Pedro zostabybez gowy, gdyby w por nie odskoczy i nie przycupn. Ale, panie! Opamitajcie si! woa rozpaczliwie mistrz Pedro, podczas gdy DonKichot bez przerwy zadawa ciosy na prawo i na lewo. To to lalki, nie prawdziwi Maurowie! O, nieszczsna chwila,kiedy was ponownie spotkaem! Powinienem by pamita, e jestecie szaleni, i zmyka gdzie pieprz ronie, gdym was tylkozobaczy! Doprowadzicie mnie do ruiny swoim szalestwem! Don Kichot zdawa si nie sysze tych rozpaczliwych wezwa i ostro pracowa mieczem, niszczc wszystkie dekoracje i kukieki, nie tylko te, ktre przedstawiay Maurw, ale i pozostae, na czele z cesarzem Karolem Wielkim. Dogadywa przytym: Co, nie ma poytku z bdnych rycerzy? kt jeszcze, gdyby mnie tu nie byo, ruszyby na odsiecz Don Gaiferosowi i nadobnej Melisendrze? Na pewno bezbronnych dopadliby ju Maurowie i wczyli przywizanych do koskiego ogona! Myl, e w tej chwili, kiedy Don Kichot taksi sroy, a waciciel teatrzyku jczy, e zosta zrujnowany (co wyglda, nie da si ukry, na najprawdziwsz prawd), a Sanczo Pansa pociesza go, e rycerz, gdy ochonie z gniewu, zapaci mu za zniszczenia, a inni obecni nie odwaaj si wtrci, a mdra mapa szuka schronienia na dachu gospody, ot myl, e w tej chwili mog wam ju powiedzie, kim by naprawd mistrz Pedro, zmniejszajc tym nieco, by moe, wasze nadmierne dla niegowspczucie. Bo ja, wiedzc, kim by, nie wspczuj mu ani troch, a nawet sdz, e Don Kichot, cho nie domyla si, z kim ma do czynienia, zosta przez niebiosa natchniony do tej napaci. Jeeli pamitacie jeszcze, jak Don Kichot uwolni galernikw krlewskich i jak mu siza to odwdziczyli, a zwaszcza, jak si odwdziczy najpodlejszy z nich, otr wierutny Gines de Pasamonte, przezywany Ginesillo Krzywe Oczko, wiedzcie teraz, e to wanie on, po licznych wystpkach, lkajc si zapania, postanowi zmieni sw tosamo, zasoni tedy jedno oko wraz z policzkiem i przezwa si mistrzem Pedro, wdrownym kuglarzem. Skd mia teatrzyk i kuky, nie wiadomo dokadnie, ale moecie by pewni, e doszed do nich nieuczciw drog; map za wygra, oszukujc, u powracajcych z Afryki chrzecijan wyzwolecw. Mapa umiaa nadany znak skaka na rami i niby to szeptaco do ucha; udawa, e powtarza, czego si od niej dowiedzia, a czego faktycznie wywiedzia si lub domyli przedtem; prostaczkowie podziwiali go i pacili po dwareale. Kiedy tym razem wkroczy do zajazdu, pozna natychmiast Don Kichota i Sancza, nietrudno mu wic byo odegra komedi, wprawiajc wszystkich w zdumienie; ale jak ju si rzeko, niewiele brakowao, a byby za ni zapaci yciem.Jestem doszcztnie zrujnowany! wykrzykn znowu mistrz Pedro, kiedy Don Kichot zaprzesta wreszcie dziea zniszczenia; prawd mwic, nic wicej w owej chwili do zniszczenia nie pozostawao.Nie martwcie si powiedzia Sanczo Pansa, ktry podobnie jak jego pan nie domyla si, e wdrowny kuglarz to stary znajomy nie tylko rycerza i giermka, ale i giermkowego osa. Jak tylko Don Kichot dowie si, e was skrzywdzi niechccy, wszystko wynagrodzi z nawizk. Skrzywdziem?? zdziwi si Don Kichot. Kog to ja skrzywdziem?? Tego poczciwego czowieka, ktrego mapa tak was przedtem uhonorowaa wyjani Sanczo. Poniszczylicie lalki, ktre na pracoway. Znowu zasmuci si Don Kichot znowu czarnoksinicy, stali moi przeladowcy, zmylili mnie, przedstawiajc rzeczy raz w ich waciwej postaci, to znw przestawiajc je i podstawiajc jedne za drugie. Wiedziaem przecie z pocztku, e to kuky i przedstawienie, a potem tak si jako zrobio, e przestaem o tym wiedzie i wystawiem sobie, e wszystko, co si dzieje, dzieje si w samej rzeczy. A skoro tak, czy nie byo moj powinnoci wspomc uciekajcych i zagrodzi drog gonicym? Ale mimo e, jak widzicie, adnejmojej winy nie ma w tym, co si stao, tylko wina przeladujcych mnie zowrogichmocy, zgadzam si zapaci za zniszczone kukieki, ile mistrz Pedro wyceni. Rozpoczo si wycenianie, ktre trwao ado wieczerzy; Don Kichot nie targowa si na og, raz tylko co mu si znw przestawio i nie zgodzi si paci za ucity nos Melisendry, twierdzc, e Melisendra i Don Gaiferos dziki jego interwencji dawno ju s we Francji; Gines-Pedro si nie upiera; kiedy wreszcie wszystko podsumowano, zrobia si z tego suma czterdziestu i trzech czwartych reala, ktr Sanczo Pansa na rozkaz Don Kichota wypaci w gotwce. Powieczerzano w miej zgodzie, a nad ranem wszyscy si rozjechali: mistrz Pedroz map i szcztkami teatru w jedn stron, przewonik dzid i halabard w drug, Don Kichot z giermkiem w trzeci, a syty wrae uczony Krewniak w czwart, gdzie znajdowaa si wida jego uczona ksiga do napisania. Rozdzia czterdziesty pierwszy, opisujcy bitw, do ktrej przygotoway nas dzieje ryczcych olim gosem awnikw Mimo e przewonik dzid i halabard pojecha w jedn stron (ktra w stosunkudo strony obranej przez Ginesa Krzywe Oczko nazwana zostaa drug), a Don Kichoti Sanczo Pansa w drug (okrelon jako trzecia), to przecie po dniach paru, krcc i zawijajc, drogi ich si przeciy. Najpierw rycerz i giermek usyszeli odgosy bitewne, a nastpnie, wjechawszy na pokany pagrek, ujrzeli i sam bitw. Icho owego czowieka, ktry opowiedzia im by histori ryczcych jako osy um i ssiad, co 48jx}jӺA48j4jA4 }x} j@jj{Pc*o)*a[c+#c+_2u+4 I,awnikw, nie dostrzegli wcale wrd zbrojnych gromad, z pewnej odlegoci strzelajcych do siebie z ukw i rusznic, atake wymachujcych wojowniczo halabardami, dzidami i rozmait inn ostr broni, z rnych znakw wydawao si jasne, e to musi by ta wanie bitwa, na ktr z adunkiem swoim popiesza, i e toczy si ona ju musi czas jaki. Jedno, co dziwio troch obserwatorw, to byo to, e pomimo gstej do strzelaniny nikt od strzaw nie pada; przypatrzywszy sibaczniej, stwierdzili, e wszystkie strzay,czy to z uku, czy to z rusznicy, byy niecelne; ale zdziwienie z powyszej przyczyny wypadao po namyle porzuci nie onierze w kocu toczyli bitw, lecz zwyczajni kmiotkowie. Rozpoznawszy wrd zmagajcych si gromad t, ktra bronia swego honoru, nietrudno za j byo rozpozna, powieway bowiem nad ni dumne proporce z osem o rozdziawionym pysku, rycerz i giermek podjechali bliej, by ofiarowa swj udzia w bitwie po stronie wyszydzonych przeciw szydercom. To znaczy: w takim celu podjecha Don Kichot, a Sanczo Pansa przy wlk si za nim bardzo niechtnie i wyrzekajc, e wcale toniepotrzebne, raczej bowiem nie lubi uczestniczy w podobnych starciach, ale comu pozostawao, skoro jego pan ju podjdecyzj? Widok Don Kichota wprawi zbrojnych w zwyke ludziom, ktrzy si z nim pierwszy raz stykali, zdumienie. Rycerz podnis przybic i korzystajc z ciszy, ktra zapada, wygosi dusze przemwienie, zawierajce jego pogldy na rzemioso rycerskie, dalej na to, czy spoeczno moe si w jakichkolwiek okolicznociach uwaa za obraon, wreszcie jakie mog by godziwe powody, by osoba przeciw osobie i gromada przeciw gromadzie za bro chwytaa. Powodw takich wyliczy pi: pierwszy to obrona wiary katolickiej (pierwszy powd, ale nie pierwszy otrzymujemy w tym miejscu dowd, e Don Kichot by czowiekiem pobonym), drugi obrona wasnego ycia, trzeci obrona czci, rodziny i mienia, czwarty w subie krlowi swemu w sprawiedliwej wojnie, pity obrona ojczyzny. Wyliczywszy te powody, j si zastanawia, w jakiej mierze ktry z nich mgby obejmowa zemst za szyderstwa, nie skoczy jednak owego zastanawiania si i zamilk na chwil dla nabrania tchu, gdy w szczelin wziutk midzy sowami, od razu j rozszerzajc, wtargn Sanczo Pansa. Syszelicie powiedzia Sanczo Pansa co rzecze mj pan, wielki rycerz Don Kichotz La Manczy, dawniej zwany Rycerzem Pospnego Oblicza, obecnie za Rycerzem Lww. Nie mylcie sobie, to bardzo powany czowiek, mwi po acinie jak biskup, zna si na prawie, teologii i pojedynkach, ot jeli nie zrozumielicie, co powiedzia, to ja wam wyjani, e gupi gniewaby si o te ole ryki. Co do mnie, to jeszcze dzieckiem bardzo lubiem rycze i nikt mi nie przeszkadza w oddawaniu si tej rozrywce. Pamitam, e ilekro zaczynaem, odzyway, si w odpowiedzi wszystkie osy, ile ich byo we wsi. Nie zdarzyo si te, eby mi kto z tego powodu przygania, przeciwnie, wielu mi zazdrocio. A na dowd, e nie , zaraz usyszycie moje ryczenie, bo jestem pewien, e czym skorupka za modu nasiknie, tym na staro trci. To obwieciwszy, cisn nos palcami i wyda z siebie tak potny oli ryk, e echo poszo po wszystkich okolicznych dolinach. Niestety! Nie zrozumiano jego pokojowych intencji. Podejrzewajc zwyke szyderstwo, z ktrym tak czsto si spotykali, kmiotkowie zachmurzyli twarze, a jeden z nich, niedaleko stojcy, podnis erd, w ktr by uzbrojony, i wymierzySanczowi potny cios. Giermek zachybota si na swym siwym osioku, rozwar ramiona apic nimi powietrze i zwali si caym ciarem na ziemi. W tej sytuacji Don Kichot nie kontynuowa przerwanej przemowy i podnisszy kopi natar na gwatownika. Nie dosign! go jednak, poniewa stano midzy nimi wieluwojownikw z rozmait broni i na rycerzaposypa si grad kamieni. Don Kichotowi nie pozostawao nic innego, jak wycofa si z pola bitwy, zachowujc na lepsz okazj ycie drogocenne dla wdw i sierot, a takecao swojego ciaa. Galopujc na Rosynancie, nie odwraca gowy i tylko co jaki czas porusza ramionami, eby si upewni, czy nie dosta kulki w plecy od nieoczekiwanych przeciwnikw spod znaku osa. Ci jednak dali mu spokj, a nawet Sancza wsadzili na kapoucha i posali w lad za panem. Doczekawszy si potuczonego i rozgoryczonego giermka, Don Kichot powiedzia: Zgupiae chyba, Sanczo, z tym rykiem. W domu powieszonego nie mwi si o sznurze. Na oli ryk jedyn odpowiedzi ze strony tych ludzi mogy by kije. Tego bym si spodziewa, gdybym nie by prawdziwym osem przyzna Sanczo. Czego bym si jednak nie spodziewa, to tego, e bdni rycerze uciekaj, pozostawiajc swych giermkw mielonych na mk we wrogich arnach. Nie uciekaem, lecz rozsdnie si wycofaem wyjani Don Kichot a dzikitemu i tobie pozwolono pozbiera koci. Na to Sanczo nic ju nie odpowiedzia, tylko westchn wymownie. Co si bitwy tyczy, to trwaa ona a do wieczora w tej samej postaci, to znaczy zestrzelaniem, od ktrego nikt nie pada, i z wymachiwaniem ostr broni na odpowiedni odlego. Gdy soce schowao si za horyzontem, obie triumfujce armie w poczuciu zasuonego zwycistwa powrciy do swoich wiosek. Rozdzia czterdziesty drugi, w ktrym zaczarowana d wypywa na sawn rzek Ebro Znw mino par dni sawnej wyprawy, a do sawnego miasta Saragossy cigle byo daleko, moe nawet dalej ni na pocztku, jako e nasz sawny rycerz i sawny giermek wcale o kierunek nie dbali, mapy nikompasu nie wycigali z trokw, jake zreszt mieli wyciga, skoro wcale ich tam nie mieli, wdrowali jedynie cigle przed siebie, natchnieniem i przypadkiem powodowani. Tak dojechali nad brzeg sawnej i piknej rzeki Ebro, w czym opowiadajcy te dzieje te nie widzi niewaciwoci, bo sawna wyprawa nad sawn rzek, sawny Don Kichot przegldajcy si w sawnym nurcie, sawny Sanczo Pansa ze sawnego brzegu zwieszajcy nogi (sawne nogi, chciaoby si powiedzie) wszystko to jest chyba rwnie na miejscu, jak te same sawne osoby w sawnych wrotach sawnego miasta, do ktrego, dorzuc w tym miejscu, w ogle nigdy nie mieli dotrze. Jaki czas jechali brzegiem, rozkoszujc si widokiem czystej, obfitej i spokojnie pyncej, moe z lekka ociaej, jak hiszpaska dama pod poudniowym promieniem, wody. Wtem ujrzeli koyszc si tu przy brzegu i przywizan do schylonej ku falom wierzby ma d bez wiose. Dokoa ywej duszy; Don Kichot zezrozumieniem pokiwa gow i zeskoczy z konia. Zsiadaj i ty rozkaza giermkowi i przywi oba wierzchowce do drzewa, a wawo, syszysz? Sysz odpar Sanczo ale nie rozumiem, czemu bym mia tak czyni. Ta zaczarowana d czeka na nas najwyraniej wyjani Don Kichot. Musimy zostawi tu Rosynanta i osa, bo nie zmieszcz si w odzi, ktra nas zaprasza. d ta wzywa mi na ratunek, nie wiem czyj, rycerza czy damy, ale z pewnoci kogo, kogo na yczenie dobrychczarnoksinikw mam wybawi z opresji. Skoro tak uwaacie, wasza pochopno odrzek Sanczo zrobi, co kaecie, ale dla czystego sumienia powiem, co sam uwaam. To nie jest d czarodziejska, tylko rybacka. W tych stronach rybacy owi z odzi najsmakowitsze pstrgi na wiecie. Zgaszajc swe zastrzeenie co do charakteru statku, Sanczo Pansa mimo to posusznie przywizywa osa i Rosynanta do drzewa, a gdy Don Kichot da susa do odzi, skoczy za nim i na znak swego panaprzeci noem powrz. ajba powoli zacza si oddala od brzegu;Rosynant szarpa si na uwizi; osio rycza aonie; Sanczo Pansa dra ze strachu i woa, paczc: egnajcie, najmilsi! Moe nigdy si ju rie zobaczymy na tym wiecie! Nie mylcie o mnie le, kiedy zgin w tym odmcie szalestwa! Don Kichot bardzo si gniewa za to dreniei pacz, i aosne woanie, karci wic surowo giermka, wskazujc mu, e pyn spokojnie i na razie bez niebezpieczestw, e upynli ju przynajmniej siedemset alboosiemset mil i niebawem przekrocz rwnik, ktr to chwil pozna mona po tym, i u wszystkich eglarzy gin wwczas wszy co do jednej. Przesu, Sanczo, rk po udzie zakoczy Don Kichot i sprawd, czy tamjeszcze ktra zostaa; wynik eksperymentupowie nam, czy zbliamy si dopiero do rwnika, czymy ju go minli. Na wasne oczy widz, wasza eglownopowiedzia uspokojony ju nieco giermek e zaledwie par sni odbilimy od brzegu, a mj dobry osio i wasz Rosynant znajduj si w tym samym miejscu, gdzie ich przywizaem, widoczni w tej samej okazaoci, co przedtem. Tak ci si tylko zdaje, Sanczo. Nie upierajsi i zrb t prb, o ktrej ci mwiem, abdziemy mieli naukowy dowd na wszystko.Sanczo rozpi pas i przesun doni po udzie, po czym wyj rk, strzepn palcami i zanurzy gar w rzece. No i co ?? zapyta Don Kichot. Jeszcze nie dojechalimy tam, gdzie wasza mdro powiada. Czyby upolowa jakiego zwierza?? I niejednego! pochwali si Sanczo Pansa. Tymczasem ruch odzi uleg przypieszeniu; najwyraniej znalaz a si w gwnym prdzie; i w tej samej chwili ujrzeli kilka mynw wodnych stojcych na rodku rzeki; a cho myny wodne s poniekd okazalszymi krewnymi zwykych wiatrakw, Don Kichot nie ujrza w nich olbrzymw, ani w ogle ywych istot, lecz warowny zamek i wskazujc myny giermkowi, rzek dononym gosem: Widzisz, Sanczo, ten zamek warowny, do ktrego wiedzie nas d czarodziejska? Totam przebywa w niewoli rycerz, dama, a moe kto z krlewskiej rodziny, kto czekaniecierpliwie na moj pomoc. Jaki zamek? zdumia si Sanczo. To s myny wodne, w ktrych miel zboe, a jakwpadniemy w ich koa, to i nas zmiel. Zudzenie, jak zwykle powiedzia Don Kichot. Dobry czarownik sprzyja nam i kieruje nasz odzi, a zy czarownik tymczasem odmienia w naszych oczach ludzii przedmioty, by zdaway si nie tym, czyms rzeczywicie. Ale moesz mi wierzy, Sanczo nie poddam si woli zego czarownika! W tej chwili d przypieszya jeszcze bardziej i pomkna prosto w wir pienicy si pod koami mynw. Na pomosty wybiegli mynarze od stp do gw ubieleni mk i wystawili przed siebie dugie erdzie, by zatrzyma d pdzc w paszcz zagady. Ludzie, oszalelicie? woali. Czy y wam si odechciao i obralicie sami tak mier straszliw pod myskimi koami? Widzisz, Sanczo, te biae diaby czy upiory jakowe? zapyta Don Kichot. Nie wtpisz ju chyba, e jestemy na miejscu. Teraz zobaczysz jeszcze, jak sobie z nimi poradz. I prostujc si w taczcej na falach odzi, zacz wymyla mynarzom i domaga si, by natychmiast wypucili wizion w zamku osob, kimkolwiek jest, rycerzem czy dam, bowiem on, Don Kichot z La Manczy, zwany Rycerzem Lww, przyby, by j wydrze z ich rk plugawych, i jeli nie oddadz jej z dobrej woli, zostan zmuszeni tym oto mieczem co mwic, doby miecza i wymachiwa nimw powietrzu, a dziw, e utrzymujc si cigle na nogach. Sanczo tymczasem pad na kolana, bagajcBoga o ratunek przed nieuniknion, jak ju si zdawao, mierci. Bg wysucha go, posugujc si zrcznymi ramionami i dugimi erdziami mynarzy, ktrzy dosownie w ostatniej chwili przed wpadniciem pod koa zatrzymali d, a Don Kichota i Sancza wycignli z wody, skaczc za nimi ofiarnie i bez obawy, e si zamocz. Wycignitych uoyli na brzegu, eby przeschli co nieco, ale niedugo dane im byo schn w spokoju, bo tu nadbiegli rybacy, waciciele odzi, ktrej mimo zatrzymania przez mynarzy, nie udao si uratowa, i jli tarmosi rycerza wraz z giermkiem, dajc odszkodowania za strat. I owszem powiedzia Don Kichot gotw jestem zapaci pod warunkiem, e okup ten otworzy wrota wizienia dla wiadomych osb. Co za wizienie, u licha, co za osoby? zdenerwowa si jeden z mynarzy. Chodzi wam moe o klientw, ktrzy przyjedaj tu zemle ziarno za godziw opat? A wic nie porozumiemy si rzek Don Kichot. W walce dwch czarnoksinikw, z ktrych jeden przysa mi d, a drugi j wywrci, ten pierwszy okaza si, niestety, sabszy tym razem. Hej, winiowie tego zamku! podnis gos. Czy syszycie mnie? Cierpliwoci tedy, bagam was, cierpliwoci, dzisiaj bowiem, jak wida, nie uda mi si was wydoby z niewoli. Czekajcie nastpnego razu, nastpnej odzi zaczarowanej i nastpnego rycerza, ktrym moe bd znowu ja, a moe kto szczliwszy ode mnie... Da Bg, e to nie bdziecie wy mrukn Sanczo Pansa a w kadym razie ja ju z wami nie wsid do dki, chobycie si nie wiem jak upierali. To jak bdzie z naszym odszkodowaniem?? zapyta rybak. Zapac rzek Don Kichot i po krtkim targu faktycznie zapaci, a raczej kaza zapaci Sanczowi, bo ten opiekowa si kies, pidziesit realw, z ktrych kady by obciony westchnieniem Sancza. Mynarze popatrzyli na rycerza i giermka, pokiwali gowami i ukryli si w mynach, rybacy oddalili si do swoich sieci, a Don Kichot i Sanczo Pansa wrcili brzegiem, co wcale nie trwao dugo, do Rosynanta i siwego osa, przywizanych do drzewa i pokornie czekajcych na swoich panw. Rozdzia czterdziesty trzeci, w ktrym DonKichota i Sancza Pans spotyka co bdcego raczej przyjemn niespodziank ni niebezpieczn przygod, ale zarazem decydujcego prawie o wszystkich dalszychprzygodach, a do koca wyprawy cilej mwic, nie co ich spotkao, lecz kto. A ten kto, to wcale nie byle kto. Spotkali ich sam Ksi i sama Ksina, sami nie w tym znaczeniu, e sami-samiutecy, towarzyszy im bowiem ich dwr wspaniay, ale e nie byle kto wanie, tylko sam Ksi i sama Ksina. Cervantes nie przytacza janie owieconychnazwisk ksicych, podkrela nawet, e ich nie zna, ale komentatorzy sdz, e zna, tylko woli si nie naraa, bo to naprawd znaczne nazwiska. Mniejsza o to,nam wystarczy Ksi i Ksina. Ksi i Ksina bawili wanie na polowaniu. Z tej okazji Ksina wystpowaa w zielonym stroju myliwskimi z gracj dosiadaa mierzynka nienobiaej maci, w zielonym take czapraku i ze srebrzystym siodem. Na lewej doni piastowaa krogulca, byo to bowiem wykwintne polowanie z krogulcem na ptactwo wysokolotne. Don Kichotowi, gdyj ujrza na skraju lasu, wydaa si Ksina niezwykle pikna, przez co nie chcpowiedzie, e nie bya pikna naprawd, bo moe i bya. Jak wyglda i by ubrany Ksi, Cervantes w tym miejscu nie mwi, prawdopodobnie dlatego, e Don Kichot w pierwszej chwili ujrza Ksin jedynie, a gdy Ksi pojawi si obok swej maonki,Don Kichot wanie spada z konia i nie mg mu si przyglda, ale o tym za chwil. Ujrzawszy Ksin i otaczajcych j myliwych, siedzia jeszcze w siodle do mocno i nie zachwia nim jej widok, cho go zachwyci; nie wiedzc, e to sama Ksina, zorientowa si przecie, e wielka pani, poleci tedy Sanczowi, by podjecha do niej i w jego imieniu ofiarowa najnisze usugi. Sanczo zmusi osa do przypieszenia kroku i podjecha wawo do damy w zielonym stroju, co uczyniwszy zelizn si z kapoucha i przyklknwszy na jedno kolano przed jej koniem oznajmi: Wasza wspaniao, nazywam si Sanczo Pansa i jestem giermkiem rycerza, ktrego widzicie, Don Kichota z La Manczy, zwanegoniegdy Rycerzem Pospnego Oblicza, obecnie za Rycerzem Lww, bo je odwanie pokona, co sam widziaem. Terazmj pan chciaby si zbliy do waszej wspaniaoci, nie eby j pokona, ale ebyjej suy, o co doprasza si pokornie i z utsknieniem. Wsta, zacny giermku odpara z wdzicznym umiechem Ksina speniebowiem poselstwo jak naleao. Powiedz tylko, czy to o twoim panu prawi pewna drukowana ksika, jako o mioniku niejakiej pani Dulcynei z Toboso? Pytanie to wiadczyo, e Ksina bya w kursie nowoci literackich i czytaa ad, co 48jx}jӺA48j4jA4 }x} j@jj{AAP%c,u#c,*c,-' Z,:v -rwnie ksig, o ktrej wspomina Don Kichotowi Samson Karrasko, zawierajc opis, nie wiadomo zreszt, czy cisy, pierwszych wypraw naszego rycerza. To on skwapliwie potwierdzi Sanczo aten drugi, o ktrym z pewnoci ksika te prawi, mniejszy, grubszy i na biaym ole, to nikt inny, tylko wanie ja. Czuj si zaszczycona powiedziaa Ksina. Powiedz swemu panu, e i ja, i Ksi mj maonek z uszczliwieniem witamy go w swoich wociach i prosimy, by zechcia przyj gocin w naszym wiejskim paacu. Sanczo dosiad osa i jeszcze popieszniej,ni kusowa do Ksiny, zawrci do tego,ktry go posa. Opowiedziawszy Don Kichotowi cay przebieg rozmowy, dorzucijeszcze troch uniesie na temat urody i uprzejmoci tej wielkiej pani, czego rycerzwysucha z wiksz uwag, ni zazwyczajwysuchiwa opinii giermka na przerne tematy. Gdy za Sanczo skoczy, Rycerz Lww poprawi si w siodle, podnis przybic i dgnwszy Rosynanta ostrogamiruszy ku Ksinie. Ta tymczasem przywoaa Ksicia, ktry podobnie jak i ona mia ju za sob lektur pierwszych przygd Don Kichota, i opowiedziaa mu z radoci, e bohater ksikowy, ktry tak ich bawi oboje, przybywa oto we wasnej osobie i zamierza zawrze z nimi znajomo. Jako Don Kichot podjecha na Rosynancie, a Sanczo pomkn za nim, by zgodnie z giermkowskimi obowizkami przytrzyma panu strzemi przy zsiadaniu. Niestety, taksi pieszy, e w trakcie zeskakiwania z osa zapltaa mu si noga w sznurach uprzy i zamiast stan na rwne nogi pozosta zawieszony gow w d, a nogami do gry i wczony w tej pozycji poziemi. Don Kichot nie zauway, co si przytrafio Sanczowi, i pewny, e ten trzyma ju strzemi w rku, przechyli sido zsiadania. Tu si okazao, e siodo byole podpite, i rycerz razem z siodem zlecia na ziemi. Ksi kaza swym ludziom podnie z upadku i rycerza, i giermka, co te ci uczynili, jednake Don Kichot by niepocieszony tak niefortunnym pocztkiem znajomoci z Ksin i Ksiciem.Z trudem maskujc bl potuczonych koci ikulejc na obie nogi, podszed mimo wszystko do ksicej pary, by zgi przedni kolana, ale tu Ksi wawo zeskoczy z konia i wzi Don Kichota w objcia, mwic: Przepraszam was, wasza kocisto, w imieniu tej ziemi, ktra do mnie naley, i tak niegocinnie potraktowaa wasze koci,ale zapewniam, e w naszym paacu, dokdsi wnet razem udamy, koci gocia zaznaj wszelkiej bogoci. W kadym pooeniu i stanie odpar Don Kichot rzucone, potuczone czy pogrzebane, koci moje wraz z reszt ciaa i duszy gotowe s usugiwa Wielmonym Ksistwu. Wymieniono jeszcze kilka rwnie grnolotnych zda i komplementw, po czym ruszono w drog do ksicego paacu; Sanczo Pansa poprawi uprzednio siodo i cign poprgi Rosynanta, by DonKichot mg bezpiecznie go dosi; Ksinajechaa w rodku, a Ksi i Don Kichot po jej obu stronach; Sanczo za, miast pozosta nieco w tyle, jak wypadao, przyczy si do tej znakomitej trjki na czwartego, raz po raz wtrcajc si do rozmowy, co Don Kichota troch denerwowao, ale par ksic szczerze bawio, zachcali wic giermka, by nie powciga jzyka. Tu konieczne jest wyjanienie, bez ktrego dalszy bieg wydarze moe by zbyt ciemny, e jeeli spotkanie Don Kichota na skraju lasu z polujc par ksic naleyniewtpliwie pooy na karb przypadku, tood tej chwili Ksi i Ksina osiodali przypadek jak ognistego rumaka, wbili w jego boki ostrog wasnej niepohamowanej zabawy, cignli wdzidem kaprynego wielkopaskiego dowcipu. Nie musz opisywa, komu i jakie wydawali rozkazy, kogo, kiedy i z jak misj wysyali przed sob, kogo pilnie wzywali, kogo pytali o rad, komu na co sypali groszem; do na tym, e cokolwiek si dalej dziao, byo przez nich ukartowane, chocia czasem, przez zapa sug ksicych, przekraczaogranice, jakie zakrelili artowi. Od znanegonam ju postpowania przyjaci Donkichotowych proboszcza, balwierza i innych, ktrych ci pierwsi w sprzysienie swoje wcignli postpowanie Ksit rnio si intencj; nie chodzio ju mianowicie o tak zwane dobro Don Kichota, o wyleczenie jego wyobrani i sprowadzenieciaa razem z duchem do domu z obszarw jego zabkania i obkania, lecz o czcz rozrywk i nic ponadto; w zwizku z tym Cervantes powiada, nie w tym miejscu co prawda, lecz duo dalej, ju po opisaniu licznych pomysw i inscenizacji, w ktrychsida raz po raz wpadali rycerz i giermek, e kpiarze nie s mniej szaleni od kpw, tyle zachodw w ich okpienie wkadajc; zgoda, ale szalestwo rnorakiej zabawy, w tej liczbie penej zawiych intryg i stara zabawy cudzym kosztem, byo od wiekw i jest nadal waciwe rodzajowi ludzkiemu; powiedziawszy wic, co byo do powiedzenia, zachowajmy i dla kpiarzy szalonych wyrozumiao, i nie krytykujc nikogo, wrmy do opowieci. Kiedy Don Kichot i Sanczo Pansa w towarzystwie pary ksicej dotarli do paacu, u wrt czekali ju dwaj stajenni w purpurze, ktrzy zsadzili bdnego rycerzaz konia, nastpnie dwie panny w bieli zarzuciy mu na ramiona paszcz z najwietniejszego szkaratu, kiedy za prowadzony przez Ksicia wkroczy na wewntrzny dziedziniec, wszystkie kruganki wypeniy si rnej barwy dworzanami i sugami pci obojga, wiwatujcymi na cze najsawniejszego z bdnych rycerzy i wylewajcymi na flakony wszelkich wonnoci. Duma pomieszana z zachwytem i wdzicznoci rozpieraa serce Don Kichota, poniewa byto pierwszy raz w jego yciu, gdy w prawdziwym, a nie urojonym paacu ksicym podejmowano go tak, jak naleao podejmowa, o czym wiedzia z ksig, zasugujcych na taki przywilej bdnych rycerzy. Umiecha si tedy promiennie, kiwa gow i do przykadado serca, posuwajc si dalej tam, gdzie goprowadzono. Na pitrze, w bogato zdobionej sali, usugujce mu panny w bieli potroiy si iju sze ich byo, nie dwie jak przedtem; ale na urodzie i wdziku nic nie straciy. Sze tych panien odebrao mu bro i cigno zbroj, a pozosta w kaftanie i obcisych pludrach; lecz gdy chciay go, dlaprzebrania koszuli, dalej obnaa, nie dopuci do tego w swej wstydliwoci; i chcc nie chcc, musiay wyj, pozostawiajc sam na sam z Sanczem, ktry dalej mu suy. Przebra tedy Don Kichot koszul, na nowo paszcz szkaratny zarzuci, pendent z mieczem przypasa i tak wystrojony przeszed do nastpnej sali, gdzie czekay ju na panny, ustawione w szpaler, z misk, mydem, dzbanami i rcznikami; umy rce i wytar, a kada z panien dygaa, kiedy do niej podchodzi, wic i on si kania uprzejmie, to przy misce, to przy rcznikach. Z kolei dwunastu paziw z majordomem na czele ceremonialnie wprowadzio Don Kichota do sali jadalnej; tam na stole czekay cztery nakrycia, na progu sali za powitali rycerza Ksi, Ksina i przebywajcy u ich boku duchowny; cho si wzdraga, zmuszony zosta Don Kichot do zajcia pierwszego miejsca przy stole, Ksi z Ksin zasiedli po jego bokach, a duchowny naprzeciw; Sanczo Pansa za, ktry na krok swego pana nie odstpowa, take wszed do sali jadalnej, ale cho zwykle w drodze jada ze swym panem przy jednym stole, tu do stou nie dopuciy go obyczaje, stan zatem, wraz z miejscowymi sugami, za plecami obiadujcych. Obiad cign si dugo, potrawy byy znakomite, a rozmowy nie gorsze, bo Don Kichot byszcza mdroci i wiedz, Ksina wdzikiem, Ksi uprzejmoci, a Sanczo Pansa, raz po raz, wbrew napomnieniom pana, wtrcajcy swoje trzy grosze, mimowolnym lub nie mimowolnym dowcipem; jedynie ksidz, niestety, odznacza si ciasnot umysu oraz idcymz tym w parze zacietrzewieniem, gniewao go wic wszystko, o czym bya mowa, czy to historia Dulcynei zamienionej w szkaradn bab, czy to napomknienie o obiecanej giermkowi przez bdnego rycerza wyspie; kiedy za wanie w zwizku z wysp Ksi powiedzia, e niewidzi nic zego w tej obietnicy i pragnie sam przyczyni si do jej spenienia, w imieniu Don Kichota ofiarowujc Sanczowi rzdy jednej z wielu, ktre posiada, ksidz zerwa si od stou i na znak protestu, niekoczc nawet obiadu, opuci paac, czymsi zreszt pozostali biesiadnicy wcale nie przejli. Mie rozmowy, obracajce si gwnie wok spraw Don Kichota, ktrych oboje ksistwo bardzo byli ciekawi, trway jeszcze troch, a obiad dobieg koca. Wwczas znowu pikne panny w bieli wkroczyy, tym razem w cztery; z dzbanem srebrnym, tak mis, rcznikami i pachncym mydem neapolitaskim; ale z gestw ich, ku zdziwieniu Don Kichota, wynikao, e nie o mycie rk chodzi tym razem, lecz o mycie brody, czemu podda si z rezygnacj, mniemajc, e tu taki panuje zwyczaj. Kiedy wszake panna od myda namydlia mu ju brod obficie, przyokazji nien pian na policzkach, nosie i oczach kadc, e a by zmuszony zacisn mocno powieki, pannie od dzbana raptem wody zabrako, pobiega wic po ni, proszc, by pan rycerz zaczeka raczy. Czeka posusznie, z namydlon twarz, a gdy wrcia i wraz z pozostaymi doprowadzia mycie brody do szczliwego koca, oczy wreszcie otworzy i popatrzy na wszystkie cztery jakby z lekkim powtpiewaniem, nic jednak nie rzek. Odezwa si za to Sanczo Pansa, najpierw pod nosem, do siebie, a gdy Ksina poprosia, by powtrzy goniej, co mu przyszo do gowy, nie certujc si w samej rzeczy powtrzy: Myl sobie, czy w tym ksistwie dla rycerzy jedynie zawarowane jest mycie brody, czy dla giermkw tak samo, przynajmniej co drugi obiad ? Skoro ci si spodobao powiedziaa Ksina nie ma przeszkd, by si moje panny zajy i twoj brod ju po pierwszym obiedzie. Na was to skadam zwrcia si do majordomusa by yczeniemego przyjaciela Sancza Pansy wypenione zostao co do joty. Majordomus przyrzek,e wszystkiego dopilnuje, po czym wraz z reszt suby i zabierajc Sancza ze sob, uda si na obiad. Don Kichot pozosta sam z ksic par, w dalszym cigu wypytywany o pani Dulcyne z Toboso, jej nieszczsn przemian, przeladujcych go zych czarownikw oraz inne okolicznoci swojego losu, na wszystko za odpowiada otwarcie i wyczerpujco. Poruszona te zostaa raz jeszcze sprawa Sanczowego gubernatorstwa i Don Kichot zapewni Ksicia i Ksin, e o ile faktycznie powierz giermkowi ktr ze swych wysp do rzdzenia, on sam doradzi mu, jak ma postpowa, by go urzd nie zepsu i nie wyzu z dotychczasowej poczciwoci. Taka mia rozmowa toczya si czas jaki, a zakci j harmider wielki w paacu; wnet wpad do sali ten, o ktrym wanie mwili, bardzo wzburzony, z zawizan podszyj cierk czarn od brudu, za nim za gonia caa haastra lokajczykw, kuchcikw i innej drobnej czeladzi, z czego jeden podtyka Sanczowi pod nos cebrzyk zpomyjami, drugi za apa za brod i usiowa wsadzi do cebrzyka. C to ma znaczy?? zapytaa Ksina. Czego chcecie od pan a gubernatora?? Ten pan nie pozwala sobie umy brody wyjani jeden z haastry jak to jest w zwyczaju i jak przedtem sam prosi. Ale nie prosiem wykrzykn z desperacj Sanczo o mycie brody w pomyjach i takimi apskami! Skoro tak, to obejd si cakiem bez mycia, brod mam dosy czyst i doczekam do Wielkiejnocy, a kto si zbliy, aby mnie my albo czesa, tego z caym uszanowaniem pogaszcz t oto pici, e na dugo odechce mu si tych posug! Ksina i Ksi z trudem tumili miech, ale Don Kichotowi sprawiao przykro to naigrawanie si z jego giermka, odezwa si wic surowo do haastry, ktra obskoczya Sancza: Poniechajcie go, ludzie, bo ja, jego pan, uwaam go za czystego i powinno to kademu wystarczy, a przedmiotem artw ani on, ani ja nie bdziemy. Zaiste zmuszajc si do powagi, owiadczya Ksina skoro komu nie w smak nasz zwyczaj, niech zostanie przy swoim, tym bardziej e wy, czyciochy, tym razem suylicie zwyczajowi niedbale i zuchwale, obawiam si, e folgujc w ten sposb swej antypatii do cnych giermkw bdnych rycerzy. Stropiona wymwk czelad wycofaa si, zabierajc cebrzyk z pomyjami i unoszc te popiesznie brudn cierk spod brody Sancza, ktry uniknwszy tego, co mu grozio, na kolanach dzikowa Ksinie za wstawiennictwo. Powtrzya na to, e ju niedugo za spraw Ksicia jej maonka Sanczo obejmie rzdy na wybranej do tego wyspie, za co on z kolei dzikowa jeszcze wylewniej. Pora bya przynajmniej dla rycerzy na drzemk poobiedni, tote Ksi i Don Kichot, kady z osobna, udali si do swoich sypialni. Sanczo na prob Ksiny pozostana cae popoudnie z ni i jej dworkami, toczc rozmowy dowcipne i pouczajce i naswj sposb opowiadajc o tych samych wydarzeniach, o ktrych przedtem ze swego punktu widzenia mwi Don Kichot. Z rozmw tych, by czytelnikw nie nuy, jeden fragment tylko przytocz, zdaje si, e dosy wany. Ot w pewnej chwili, wysuchawszy rnych relacji Sancza, Ksina przedstawia mu taki szkopu: skoro, jak z tego, co opowiada, wynika, pan jego jest szalony, a on, giermek, wiedzc o tym, nadal mu towarzyszy i suy, i w dodatku pokada nadziej w jegoobietnicach, sam musi by jeszcze bardziej szalony; jake wic ona, Ksina, ma popiera decyzj Ksicia swego maonka, by tak szalonemu rzdy wyspy powierzy, nie za najusilniej go od decyzji takiej odwodzi. Na to odpowiedzia Sanczo: Suszny jest ten szkopu, ani sowa przeciwko niemu, sam go nawet podzielam iwiem, e gdyby mi starczyo rozumu, dawno bym Don Kichota porzuci. Ale jestemy z tej samej wioski; byem z nim razem w cikich opaach; jadem jego chleb; miuj go i podziwiam takiego, jaki jest; okazywa mi sw wdziczno i hojno; jestem wierny i nie umiem zdradza; z tego wszystkiego wychodzi, e taki ju mj los i rozczy nas dopiero mogia. A co si tyczy owych przyobiecanych rzdw, skoro zostan mi przez wasz miarodajno za gupot mojcofnite, to moja mdro potrafi nie dba o nie, mylc, e moe to i lepiej dla mojego sumienia; a choby i nie lepiej, to i tak bdzie, co ma by, a ja na to nie poradz. By to pierwszy raz, a moe i ostatni (to si okae), gdy Ksina suchaa sw Sancza nie miejc si ani miechem jawnym, ani ukrytym, lecz w zdumieniu i zawstydzeniu, ktrego sama nie potrafia poj i ktre wydobyo z niej tak odpowied, zupenie serio: Ale nie, Sanczo, Ksita nie wycofuj obietnic, bdziesz mia swoj wysp, tym bardziej e, jak widz, wcale nie jeste szalony i mj szkopu by cakowicie niesuszny. Prosz ci tylko, przyjacielu, eby dba o poddanych, jak dbasz o pana swego, a oni, jestem pewna, te bd ci miowali i podziwiali. Sanczo przyrzek, e bdzie dba o poddanych, i na tym si ten fragment rozmowy skoczy. Rozdzia czterdziesty czwarty, w ktrym odbywa si polowanie na grubego zwierza, a nastpnie co duo dziwniejszego, nie z dziedziny ycia dworskiego, lecz z dziedzinyczarw Na grzecznych rozmowach i ceremoniach upyn pierwszy tydzie pobytu Don Kichota i Sancza Pansy w ksicym paacu.Ba si ju Don Kichot, e zniewiecieje wrd wygd i bez przygd, ale e, jak wiedzia, czyniono tymczasem przygotowania do oww na grubego zwierza (o innych za przygotowaniach, ktre rwnie czyniono, nie wiedzia), uzbroi si w cierpliwo, reszt broni majc take na podordziu, i czeka. Jako nastpi w dzie, gdy ruszono w kniej, z wielkim zgiekiem, pohukiwaniem, szczekaniem, trbieniem, w tumie myliwych i naganiaczy, w zielonych strojach myliwskich, cho Don Kichot, co prawda, odmwi przywdziania takiego stroju, ktry chciano mu ofiarowa, i wystpi, jak zwykle, w zbroi, ale wszyscyinni, z Ksiciem i Ksin na czele, a SanczaPansy nie wyczajc, mieli stroje myliwskie i wygldali w nich malowniczo, co jest przecie jedn z gwnych racji polowa. Ksina zamiowana owczyni zsiadszy rackich i czytaa ad, co 48jx}jӺA48j4jA4 }x} j@jj{AAPKc-c-c-H-9-0c.?G.z konia, z krtkim oszczepem w rku, zaja upatrzone stanowisko, a Ksi i DonKichot stanli po obu jej stronach; Sanczo Pansa natomiast nie zsiadajc z osa, dla ostronoci pozosta nieco w tyle, co nie uchronio go jednak przed momentem przeraenia, gdy ukaza si potworny odyniec, z kami jak szable, toczc pian z ryja, podraniony ju przez nagonk i sadzcy prosto na Ksin. Co si dziao dalej, Sanczo ju nie widzia, zeliznwszy si bowiem z kapoucha, umyka co si w len gstwin; dopadszy jakiego dbu, j si na wdrapywa po gaziach i skach, ale w poowie drogi na wierzchoek ga zamaa si, Sanczo zlecia w d, zaczepi si w locie nowym myliwskim kubrakiem o wystajcy sk i zawis tak gow do ziemi, czego, jak wiemy, by zwyczajny, cho nie zawsze sito dziao na dbie. Mimo e zwyczajny, wrzeszcza wniebogosy, moe nie tyle juze strachu ani nawet z nieprzyjemnej pozycji, co z alu po zniszczonej garderobie, ktr by ju sobie umyli sprzeda za dobre pienidze, a podarta, wiadomo, nie miaa takiej wartoci. Nikt tymczasem nie zwraca uwagi na jego wrzaski, wszyscy bowiem z zapartym tchem spogldali na dzika, ktry, jak si rzeko, z kami jak szable, toczc pian z ryja, sadzi prosto na Ksin. Ksina z podniesionym oszczepem, nie cofajc si ani o krok, czekaa na napastnika, to samo Ksi, ale Don Kichot, wyprzedzajc wszystkich, wyszed odycowi naprzeciw zmieczem i tarcz, i niechybnie byby go rozpata lub zostaby rozpatany, gdyby w bokach zwierzcia nie utkwio jednoczenie p tuzina albo wicej oszczepw, wbitych przez myliwych z ksicego orszaku; dzik zatoczy si, piana z ryja poczerwieniaa, i ju byo po wszystkim. Wtedy dopiero do uszu obecnychdotary krzyki Sancza, podeszli wic do i odczepili z ska, na ktrym wisia jak poe wieprzowiny na haku rzenickim. Upolowanego odyca przewieziono triumfalnie na muach do wielkich namiotwustawionych na polanie porodku kniei; tam czekay ju na myliwych stoy nakryte i zacza si uczta, o ktrej tyle mona powiedzie, e bya icie ksica, uczta za taka jest wan czci polowania, trwaa wic dugo i reszta dnia upyna na niej bardzo przyjemnie. Z zapadniciem nocy zaczy si wszake dzia rzeczy dziwne, a nawet, mona miao powiedzie, przedziwne. Z czterech stron kniei zapaliy si jakie wiata, jakby uny, coraz jaskrawsze, a olepiajce oczy tych, ktrzy byli w rodku.Jednoczenie dwiki si rozlegy bbnw, kotw, trb i piszczaek, na mod mauretask, ale szczeglnie przeraliwe, ijak blaski byy olepiajce, tak haasy oguszajce. Przytoczyy wszystkich i strachem skuy nie dajcym si pokona strachem niewiadomego te iluminacje razem z dwikami, jeszcze Don Kichot najmniej pokazywa po sobie, ale Sanczo Pansa formalnie trzs si. Tu z ostpw wyoni si diabe na koniu, w rg ochrypy dmcy w galopie. Stj! zawoa Ksi. Mw, kim jeste,dokd zmierzasz, kto za tob cignie tym borem? Jestem diabe odpar, jak naleao si spodziewa, diabe. Poszukuj Don Kichotaz La Manczy i jeli mnie mj wzrok diabelski nie myli, mam go tu przed sob. Jam jest potwierdzi Don Kichot i nie boj si diabw. Czego chcesz ode mnie, sio nieczysta? Pieko kazao mi ci uprzedzi, e zblia si tu sze hufcw czarownikw, strzegcych zaczarowanej pani Dulcynei z Toboso. U boku zaczarowanej trwa dzielny rycerz Montesinos, ktry wyjawi ci, jak j mona odczarowa, ale pieko, przemawiajce moimi ustami, dla twojego dobra nie radzi podejmowa tej prby. Niepotrzebne mi piekielne rady gniewnieidumnie zarazem oznajmi Don Kichot. Niech mi tylko Montesinos powie, co mam czyni, a nie cofn si przed adnym niebezpieczestwem ni trudem. Diabe zamia si miechem mrocym krew w yach, zatrbi w rg i odjecha w ciemno, zostawiajc wszystkich w wielkim zdumieniu, a najbardziej Sancza Pans i Don Kichota; tego pierwszego, gdy dotd mniema, e to jego wymys zaczarowa Dulcyne, drugiego, poniewa cichcem wtpi sam w prawd tego, co spotkao go w jaskini Montesinosa; teraz za i zaczarowanie Dulcynei, i spotkanie z Montesinosem okazywao si prawd obiektywn, niezalen od Sanczowych garstw i Donkichotowych fantazji. Tu rozlegy si nowe gosy, jakby grzmoty,strzelania, krzyki wojenne; uny z czterechstron zgasy, a zamiast nich jy si przemyka przez gstwin liczne drobne wiateka; potem i one zgasy, a dwiki dobiegajce zday si oskotem cikich wozw na kamieniach, towarzyszyy im tejakby ryki wygodniaych drapiecw. Po tej uwerturze ze skrzypieniem wtoczy si na polan wz cigniony przez cztery woy;bydlta miay czarne kapy na grzbietach, a do rogw umocowane ponce pochodnie; prowadziy w wz diaby takie jak pierwszy, a na tronie wysokim porodku wozu starzec biaobrody zasiada, ktry, gdy mija wpatrzone we towarzystwo, rzek gosem jakby z czeluci pyncym: Jestem czarownik Freston. Wz przejecha, a po chwili nadjecha drugi, z wszystkim takim samym, diabw nie wyczajc, i z podobnym starcem na tronie, ktry mijajc towarzystwo takim samym gosem z czeluci przedstawi si: Jestem czarownik Lirgandeo. Tak przejechao pi wozw, z czarnymi kapami i pochodniami, z diabami na przedzie i z siwobrodymi czarownikami, ktrzy wymieniali swoje imiona, jake znane Don Kichotowi z ksig rycerskich i z gorzkich rozmyla nad przeciwiestwami, jakie tyle razy przed nim pitrzyli. Szsty wz jednak by zupenie inny i inne dwiki go poprzedzay, jakie granie sodkie na instrumentach nieznanych, z czego wszyscy wnieli, e najgorsze mino, a teraz co dobrego nastpi ot przy tej muzyce miej wjecha wz ze trzyrazy wikszy od tamtych, cigniony przez sze mulic okrytych biaymi kapami, a na kadej z mulic, jak rwnie po bokach wozusiedzieli biao ubrani pokutnicy, kady z pochodni, co take tworzyo widok niesamowity, ale nie a tak odpychajcy, jak tamte diaby. Porodku wozu za siedziay dwie postacie, z ktrych adna nie bya starcem siwobrodym, lecz pierwsza dziewic niezrwnanej urody, otulon w gaz srebrzyst ze zotymi blaszkami, druga mierci w czarnym caunie, ktry odrzucia, gdy wz zatrzyma si przy naszym towarzystwie, imonotonnym, jakby sennym nieco gosem powiedziaa: Jestem czarownik Merlin, ze wszystkich najpotniejszy. Do ciebie mwi, bdny rycerzu Don Kichocie z La Manczy. Jeli pragniesz, by niezrwnana pani Dulcynea z Toboso, w prost chopk zaklta, odzyskaa waciw sobie posta, tylko jeden jest na to sposb. Giermek twj, Sanczo Pansa, ma dobrowolnie obnay swoje tuste poladki i przyj na nie trzy tysice i trzysta batw. Gdy dopeni si ta liczba, czar prynie. Jeszcze czego! wykrzykn oburzony Sanczo Pansa. Co moje poladki maj wsplnego z zaczarowaniem pani Dulcynei? Nie zgodz si ani na trzy tysice i trzystabatw, ani na trzydzieci, ani na trzy nawet, bo mi milsze moje zdrowe poladki od wszystkich pa zaczarowanych i nie zaczarowanych! Zmusz ci! zagrzmia Don Kichot. Przywi ci do drzewa i jak mi Bg miy, wymierz ci sze tysicy szeset szedziesit batw dla odczarowania pani mego serca, niezrwnanej Dulcynei z Toboso! Tak nie mona powiedzia Merlin bowiem plagi Sancza, aby byy skuteczne, musz by dobrowolne. Moe je sobie rozoy na dogodne raty, a take zadawawasn lub obc rk, byle dopeni si w kocu cay rachunek. Ani w kocu ani na pocztku, ani wasn ani obc rk, ani na raty ani z procentem odpar stanowczo giermek. Mj pan si w niej kocha, to niech si dla niej smaga, aja, jak mwiem, nie mam z tym nic wsplnego. Tu podniosa si z tronu siedzca obok Merlina pikna dziewica i gosem zupenie nie licujcym z postaci, bynajmniej bowiemnie niewiecim, lecz mskim, odezwaa si wprost do Sancza: O, czowiecze z kamiennym sercem, duszna wir wyschnit, drewnian wtrob i blaszanymi flakami! Tyle haasu o trzy tysice i trzysta batw? To w sierocicu dzieci niewinne bodaj co miesic tyle dostaje, nie zbawiajc przy tym nikogo i niezasugujc si zdumionemu wiatu. Tak ci al, potworze zatwardziay dusz i ciaem,rzemiennej skry twoich poladkw, a nie al ci moich oczu wypakanych, sodyczy moich jagd, caej mojej gadkoci dziewiczej, uwizionej w skorupie szkaradnej baby! To wasza przecudowno stoi przed namiw caej swojej pontnej postaci wyjkaSanczo Pansa. To tylko na chwil wywiadczy mi t ask obecny tu pan Merlin, bym wzruszyatwoj gnuno i zatwardziao, ale chwila ta minie zaraz bezpowrotnie, jeli nie podejmiesz zbawiennego dla mnie postanowienia. Bagam ci, niegodziwy samolubie, jeeli nie dla mnie, uczy to dla twojego pana, tego wielkiego rycerza, pogronego w rozpaczy przez skuwajce mnie czary. No wic jak bdzie, Sanczo? zapytaa Ksina. Nijak nie bdzie odpar Sanczo. Nie wydam na mk miych mi poladkw, ju powiedziaem. A teraz dodam, e dziwny masposb proszenia ta pani Dulcynea, pomieszany z wymylaniami od potworw i flakw kamiennych, i innych, czego aden czowiek nie cierpi. A mj pan te, zamiast mnie baga i ugaskiwa, krzyczy,e mnie przywie do drzewa i podwoi t porcj batw niczym nie zasuonych. A i jani ksistwo zapominaj, e batom tym, gdybym si zgodzi, poddaby si nie tylko giermek, ale i gubernator czy to przystoi? Czowiek o kamiennym sercu zauway Ksi nie moe by gubernatorem na mojej wyspie. Jakeby rzdzi dobrymi wyspiarzami, guchy na ich cierpienia i bagania o pomoc? Nie chc wpywa na twoj decyzj, ale powiem ci, Sanczo, e albo si zgodzisz na te baty dla odczarowania pani Dulcynei z Toboso, albo nici z twoich rzdw, niestety. Prosz o czas do namysu! wykrzykn Sanczo przestraszony uciekajc sprzed oczu wysp. Dwa dni na wybr, co lepsze!Nie ma mowy sprzeciwi si Merlin. Musi to zosta rozstrzygnite natychmiast: albo pani Dulcynea w znanej niektrym z tu obecnych postaci chopki wrci na zawsze do Jaskini Montesinosa, albo w postaci, ktr widzicie, bdzie czekaa na Polach Elizejskich, a wypeni si ustalony rachunek batw. Co si tu nie zgadza krci gow Sanczo Pansa. Goniec diabelski zapowiada,e przybdzie tu rycerz Montesinos i e z nim mj pan zaatwi spraw odczarowania pani Dulcynei, a tymczasem jest zupenie inaczej. Moe rycerz Montesinos zna inny sposb i cae to smaganie jest niepotrzebne? I ty wierzysz diabu? zamia si szyderczo Merlin. Montesinos czeka pod ziemi na wasne odczarowanie, ktre, jak i odczarowanie pani Dulcynei, jest w moim rku. Nie szukaj wykrtw, Sanczo, tylko zgd si na biczowanie, a bdzie to z poytkiem nie tylko dla twojej duszy, lecz i dla ciaa, bo po twojej czerwonej fizjonomii wida, e may upust krwi dobrze ci zrobi. Bd mny, Sanczo poprosia Ksina i zgd si z wdzicznoci dla Don Kichota, ktrego wszak kochasz, a my wszyscy go czcimy. Wic dobrze westchn Sanczo zgadzam si, ale pod warunkiem, e sam sobie wymierz te trzy tysice i trzysta batw, w takich ratach i terminach, jakie mi bd wygodne. A choby niektre razy byy sabsze od innych, to i tak si bd liczyy. A jak si pomyl w rachunku, to pan czarodziej mnie zawiadomi, eby czasem nie by o na moj niekorzy. O to si nie troszcz rzek Merlin bo w tej samej chwili, w ktrej dojdzie do penej liczby, odczarowana pani Dulcynea pokae ci si i podzikuje osobicie za powicenie. Zgoda powiedzia Sanczo pod umwionymi warunkami. Ledwie to powiedzia, znw si rozlega sodka muzyka i wz ruszy z miejsca. Merlin owin si z powrotem w swj czarny caun, a pikna Dulcynea nisko ukonia si swemu wybawicielowi, a take Don Kichotowi i obojgu Ksistwu. Don Kichot uszczliwiony wzi Sancza w ramiona i okry jego twarz wdzicznymi pocaunkami.Jakby towarzyszc radoci ludzi, nasta wit, kwiaty polne i lene podniosy gwki,strumyki ywiej zaszemray, ziemia odetchna i soce jak bdny rycerz w purpurowej zbroi zaczo swoj niestrudzon wdrwk. Rozdzia czterdziesty pity w ktrym Don Kichot i Sanczo Pansa powicaj si dla duenii Doloridy Ju nastpnego dnia, ledwie przetarszy oczy, Ksina ciekawie dopytywaa Sancza, jak bardzo zmala jego dug w batach liczony, ktry mia wypaci swoim poladkom. Zlitujcie si, wasza rachunkowo, dajcie odsapn baga giermek. Jeszcze mi strach nie przeszed, ktry te powinien si liczy za dobre razy, a ju mam si smaga niczym pokutnik? Owszem, wymierzyem sobie na pocztek pi plag, chyba starczy na razie? Na pytanie, czym je sobie wymierzy, zezna, e rk, co Ksina uznaa za zbytmizern ofiar dla tustych wierzycieli Sanczowych i przyrzeka, e dostarczy mu odpowiedniejszego narzdzia; to przejo go znowu lkiem. Nie przeszed mu ten lk w ogrodzie ksicym, gdzie dla odmiany dnia tego podano obiad, ledwie bowiem sprztnito zestow, rozlega si niepokojca muzyka piszczaki i bbna, a wiedzia ju, e w tym towarzystwie wykwintnym muzyka zapowiada now przygod. Jako, poprzedzona przez orkiestr w aobnych strojach i wysokiego jak wiea giermka Trifaldina Biaobrodego, wkroczyabohaterka tej nowej przygody, wysoka jak sup hrabina Trifaldi, zwana te dueni Dolorid, czyli Boleciw, a z ni jeszcze dwanacie duenii nieco niszych rang, ale nie wzrostem. Wszystkie duenie, hrabiny niewyczajc, twarze miay zasonite czarnymi kwefami, co bardzo intrygowao obecnych, a Sancza, mimo nie ustpujcej trwogi, najbardziej. Upewniwszy si, e w ogrodowym towarzystwie, prcz pary ksicej, znajduje si poszukiwany przez ni najbardziej rycerski z rycerzy Don Kichot z La Manczy wraz z najbardziej giermkowatym z giermkw Sanczo Pans, hrabina Trifaldi opowiedziaa swoj histori. Ot w bardzo dalekim krlestwie Kandaja, rzdzonym przez krlow-wdow Maguncj,hrabina Trifaldi opiekowaa si jako gwnadueni modocian nastpczyni tronu, przepikn infantk Antonomasj. Nie opiekowaa si ni jednak tak sumiennie, jak naleao, ulega bowiem westchnieniom rycerza Don Klawicha i wpucia go do swejwychowanicy, co wydao si po jakim czasie, uwypuklone przez dzieci w onie Antonomasji. Krlowa Maguncja nie miaa rady i zgodzia si odda infantk za on Don Klawichowi, mimo e by zwykym rycerzem, nie krlewskiego bynajmniej rodu. Tak si jednak tym wszystkim zmartwia, e przed upywem trzech dni umara i zostaa pogrzebana, i tu si dopiero zacza rzecz najstraszniejsza. Nad grobem krlowej ukaza si na drewnianym koniu jej brat stryjeczny, olbrzym, okrutnik i czarownik Malambruno. Olaboga, znowu czarownik jkn w tym miejscu opowieci Sanczo, ale pozostali ze zbyt wielkim przejciem suchali hrabiny Trifaldi, eby zwraca uwag na jego jki. Malambruno za kar zaczarowa na grobie Maguncji modych kochankw: Don Klawicha zamieni w krokodyla, Antonomasj za o wypukym onie w map, ale nie w ywego krokodyla i yw map, tylko w posgi z nieznanego metalu. Skoczywszy z kochankami, zabra si do hrabiny Trifaldi ipozostaych dwunastu duenii dworu krlewskiego. Musiaymy stan przed jego obliczem cigna aosn opowie pani Dolorida a on popatrzy tylko na kad z nas po kolei i pod spojrzeniem tym poczuymy jakby ukucia ostrych igieek na podbrdkach gadkich oraz policzkach. Podniosymy donie do twarzy i... spjrzcie. To mwic, odrzucia welon, a za ni uczynio to pozostaych dwanacie duenii iwszy- scy ujrzeli twarze zaronite brodami rnej barwy i ksztatu: sama hrabina Trifaldi miaa czarn, o krconym wosie, inne panie rude, powe, szpakowate lub cakiem siwe. By to widok tak zaskakujcy, e nikt nie wiedzia, co ma powiedzie, i w guchej ciszy zabrzmiaomdlewajcy gos Doloridy: rackich i czytaa ad, co 48jx}jӺA48j4jA4 }x} j@jj{AAP c.0c.K.Kc/C.Zc/</ Tylko Don Kichot moe nas uratowa cowyrzekszy, osuna si zemdlona na ziemi. Jestem gotw powiedzia Don Kichot ale co mam waciwie czyni?? Uda si na spotkanie z Malambrunem odpara, budzc si z omdlenia, hrabina Trifaldi. Za jednym zamachem odczarujecie wtedy, wasza jednoczesno, krokodyla z map i nasze brody. A jak znajd Malambruna?? On sam, wasza rozbieno, przekonawszy si, e trafiam do was po mudnych poszukiwaniach, przyle swego konia drewnianego, ktry zawiezie was razem z giermkiem na waciwe miejsce. Co ma do tego giermek ? zapyta SanczoPansa. Ja tam nie wybieram si do adnego Malambruna, a tym bardziej na koniu z desek, kiedy na mikkim grzbiecie mojego kapoucha ledwie si utrzymam. Niech mj pan jedzie, skoro tak uwaa, a ja tu poczekam i w wolnych chwilach zajmsi spraw pani Dulcynei, tak e po powrocie znajdzie j bardzo posunit do przodu. Rzecz w tym powiedziaa hrabina Trifaldi e o ile dobrze zrozumiaam niecnego Malambruna, wtpliwe, czy bez udziau Sancza Pansy uda si co zrobi z naszymi brodami. Nie jestem golibrod upiera si giermek. Nie martwcie si, askawe panie owiadczy Don Kichot niech si tylko zjawi w rumak, a Sanczo postpi tak, jak mu rozka. Z t zapowiedzi ju si Sanczo nie spiera,w gbi duszy nie tracc nadziei, e drewniany ko si nie zjawi. Daremne to byy nadzieje, bo skoro przygoda z drewnianym koniem zostaa, dlaabawienia jednych i dokuczenia innym, zamylona i przygotowana, to musiaa si rozegra do koca. Ledwie mrok wieczorny zapad, weszo do ogrodu czterech dzikusw odzianych w sukienki z lici i wnioso wielkiego drewnianego konia, ogaszajc: Niech dosidzie go rycerz, ktremu starczy odwagi. Nie jestem rycerzem ani mi nie starczy odwagi ucieszy si Sanczo, ale dzikus, ktry wygosi by pierwsze zdanie, dorzuci te dalsze: Dla rycerza jest siodo, a k dla rycerzowego giermka, na ktrego take czeka pan Malambruno. Niech zawi sobieoczy, by unikn zawrotu gowy na wysokociach, a gdy przekrc koek na koskiej szyi, zacznie si podr powietrzna, ktra skoczy si we waciwej chwili. Wsiadamy, Sanczo surowo obwieci Don Kichot. Co pomyl moi poddani na wyspie, ktrej jestem gubernatorem powiedzia Sanczo jeeli tak ich opuszcz i nie wiadomo za ile lat wrc, bo ko moe si zepsu i powrotn drog trzeba bdzie odby piechot? Kiedykolwiek wrcisz odezwa si Ksi znajdziesz wysp na miejscu, a poddanych czekajcych wiernie na wielkorzdc. Nie chc, oczywicie, wpywa na twoj decyzj, ale powiem ci, Sanczo, e rezygnujc z wyprawy dla ocalenia i ogolenia cierpicych, stawiasz siw wietle, utrudniajcym w ogle powierzenie ci rzdw wyspy. Ju wsiadam powiedzia ostatecznie przekonany Sanczo. Zawicie mi oczy, a ja polec si Najwitszej Panience i niech bdzie, co bdzie. Zanim jednak naprawd wsiedli, Don Kichot wzi jeszcze giermka na stron i zaproponowa mu, eby przed podr udasi pod pretekstem zabrania potrzebnych wdrodze rzeczy do swej izdebki i tam wymierzy sobie cho z piset batw na rachunek tych trzech tysicy dwustu dziewidziesiciu piciu, jakie mu jeszcze zostay. Niech Bg broni! wykrzykn Sanczo. Poranionym tykiem mam potem siada na tej koskiej desce? Nie, wasza niedomylno, nic z tego; po powrocie to co innego; wtedy wszystko zaatwi z tak gorliwoci, e bdziecie zadowoleni. Ta obietnica mi wystarczy skin gow Don Kichot i ruszy w stron konia, a Sanczo Pansa, cho nieco ocigajc si, za nim. Wsiedli, dali sobie zawiza oczy i Don Kichot pooy rk na koku; ledwie to uczyni, rozlegy si okrzyki hrabiny Trifaldi i pozostaych dwunastu duenii, a wszystkie te gosy brzmiay raczej jak mskie nili niewiecie, co zwizane by musiao z wpywem brd na cay organizm. Ju unielicie si nad ziemi!! woay ochmistrzynie. Coraz wyej i wyej!! Przecinacie powietrze szybciej ni strzaa!! Jak wysoko, jak wysoko! Zdumiewacie wszystkich, ktrzy z zadartymi gowami was ogldaj! Uwaaj, nieustraszony Sanczo, by nie spad! Oj, chwiejesz si na tym ku, chwiejesz! I wy, Don Kichocie z La Manczy, uwaajcie, bo gdybycie runli z takiej wysokoci, nic was nie ocali! Sanczo dla pewnoci mocno oplt swego pana ramionami i zapyta: Jake nas widz, jeeli lecimy tak wysoko, i czemu gosy ich dochodz mnie tak wyranie? Nie zastanawiaj si nad szczegami poradzi Don Kichot bo cay nasz lot wykracza poza znane prawa natury i naleydo dziedziny czarnoksiskiej, w ktrej prawa te nie s wane. Ale nie ap mnie takkurczowo, bo razem spadniemy. Nie ma przecie powodu do lku: lot drewnianego konia jest tak agodny jakby sta w miejscu. Gdyby nie ten wiatr z tyu, nie czubym, e lecimy. I ja czuj taki wiatr przyzna Sanczo Pansa jakby wielkie miechy we mnie dmuchay. Nie da si ukry (cho przed podrnikami byo to ukryte), i naprawd dmuchay na nich wielkie miechy, poruszaneprzez sugi ksicej pary. Po chwili zaprzestano dmuchania i zaczto Don Kichota i Sancza Pans ogrzewa zapalonymipakuami na dugich trzcinach. Teraz jestemy w sferze ognia oznajmi Don Kichot. Czuj to rzek Sanczo Pansa a nawet obawiam si, e ca brod mam osmalon. Zaraz odsoni oczy i zobacz, gdziemy dotarli. Nie czy tego, bo ci olepi ostrzeg Don Kichot. Lepiej zdajmy si na wroga, ktry nas wezwa, bo zaley mu przecie, ebymy dotarli na miejsce w dobrym porzdku. Ale nie zaley mu na naszych siedzeniach odpar Sanczo Pansa. Moje na przykadjest ju dosy obolae. Nie wiadomo, czy z litoci nad obolaym siedzeniem giermka, czy znudzony zabaw, Ksi da znak, e czas koczy przygod.Przytknito ogie do ogona drewnianego konia, a poniewa by on nafaszerowany racami i petardami, rozleg si huk i wszystko si rozleciao; osmoleni Don Kichot i Sanczo Pansa znaleli si na ziemi. Kiedy si pozbierali i cignli przepaski z oczu, stwierdzili ze zdumieniem, i znajdujsi w tym samym ogrodzie, z ktrego, dosiadszy drewnianego konia, wzbili si w przestworza. Naokoo leao cae towarzystwo jakby omdlae, a po hrabinie Trifaldi i pozostaych dueniach nie byo ladu. W klombie porodku ogrodu tkwia za to potna dzida, a na niej zawieszony by pergamin z wielkim zotym napisem, ktry Don Kichot gono odczyta: Mdry Malambruno uznaje warunki za spenione wskutek samego podjcia podryna drewnianym koniu przez nieustraszonegoDon Kichota z La Manczy i jego wiernego giermka Sancza Pans. Mdry Malambruno rezygnuje z walki i przywraca waciw posta Don Klawichowi i Antonomasji, jak rwnie niewiecim podbrdkom hrabiny Trifaldi, zwanej dueni Dolorid, i pozostaych dwunastu duenii . Triumfujcy Don Kichot zacz budzi z omdlenia Ksicia i Ksin i podsuwa im pod oczy ostatni komunikat czarnoksinika.Dali si wreszcie doprowadzi do zmysw,a z nimi wszyscy obecni przy tym dworzanie, i gratulujc bdnemu rycerzowi zwycistwa nad Malambrunem, dopytywali si o wraenia z podry. Don Kichot wypowiada si powcigliwie, ale Sanczo Pansa zaraz si rozgada, utrzymujc, e w trakcie drogi raz po raz uchyla chustki i spoglda to na ziemi, to znw na niebo. Opowiadajc najniemoliwszebrednie na temat tego, jak wyglda niebo z bliska i ziemia z daleka, a wic niebo jak wielka micha z mnstwem mokrego i dymicego jedzenia, a znw ziemia jak ziarnko gorczyczne, ludzie na niej jak laskowe orzechy (nie musz chyba zwracaczytelnikom uwagi na sprzecznoci kryjce si w dwu ostatnich porwnaniach), zerka jednoczenie na wszystkie strony, szukajcDoloridy i pozostaych ochmistrzy z gadkimi twarzami, ale nie mg ich nigdziedojrze i musia doj do smutnego wniosku, e wyczyn Don Kichota i jego spowodowa zniknicie nie tylko brd, ale ich nosicielek, czego bardzo aowa, spodziewajc si, e s urodziwe. Rozdzia czterdziesty szsty, w ktrym Sanczo Pansa obejmuje rzdy i sdy na swojej wyspie Wprawdzie ksitom wszystko wypada, taksamo jak krlom, ale ten Ksi, o ktrym cay czas mwimy, doszed wreszcie do wniosku (co niechybnie przemawia na jego korzy), e nie wypada mu duej zwlekaz wypenieniem obietnicy danej Sanczowi i czas ju ofiarowa giermkowi t wysp, naktr czekajc, zdoby si na tyle powice. A wic powiedzia Ksi do Sancza Pansy dzi otrzymasz strj odpowiedni, ajutro udasz si na wysp, ktrej mieszkacy spragnieni s wielkorzdcy jak deszczu. Wo strj, jaki kaecie odpar przyszy gubernator nic mi to nie zaszkodzi, bo i tak pozostan Sanczem Pans. Don Kichot, gdy dowiedzia si, e Sanczo ju nazajutrz ma obj swe stanowisko, zabra go do komnaty dla udzielenia koniecznych rad, ktrych giermek wysucha z widocznym szacunkiem, ale trudno, oczywicie, o gwarancj, czy nie myla przy tym o czym zupenie innym. Pierwsza cz rad bya oglna, jak to: eby pamita, kim by, nie wstydzi si swego dawnego stanu i nie pyszni nowym; jeeli go odwiedzi przypadkiem kto z rodzinnej wioski, eby nie udawa, e nie zna tego czowieka; jeeli sprowadzi on, co bdzie suszne, bo niedobrze jest dugo pozostawa bez ony, niech pilnuje, by gupim gadaniem nie zburzya tego, co on zbuduje mdrym namysem; eby podarunkibogacza nie odwiody go od sprawiedliwocidla ubogich, a zy i nalegania biedaka od sprawiedliwoci dla zamonych; eby w sdach nie zalepiaa go osobista namitno, wasna krzywda ani uroda petentki; eby nie zniewaa tego, ktrego musi ukara; eby raczej by zbyt miosierny, ni zbyt surowy. Druga cz rad bya szczegowa, jak to: eby wielkorzdca obcina paznokcie, nie ulegajc mniemaniu, ktre ywi niektrzy, jakoby dugie paznokcie byy eleganckie; eby by umiarkowany w jedzeniu i piciu; eby nie pachnia cebul i czosnkiem; eby mu si nie odbijao w czyjej obecnoci; eby nie spa do poudnia; eby nie rozprawia, ktry rd jest bardziej, a ktry mniej znakomity. Caa rozmowa Don Kichota z Sanczem Panstrwaa, naturalnie, duej, ni zajo tutajsamo wyliczenie rad, zreszt te nie wszystkich, lecz najwaniejszych; a gdy dobiega koca, niewiele ju dnia zostao; nazajutrz za rano, zgodnie z zapowiedzi Ksicia, wysano Sancza z liczn wit na wysp, ktra, co prawda, nie bya wysp w dosownym tego sowa znaczeniu, tylko jednym z nalecych do Ksicia miasteczek,skoro jednak umwiono si, e to wyspa, tonie ma co si spiera o nazwy, zwaszcza e do bycia prawdziw wysp brakowao miasteczku jedynie otaczajcej ze wszystkich stron wody. Na czele przydzielonej Sanczowi wity stamajordomus Ksicia, ktrego brodata twarzwydawaa si nowemu wielkorzdcy dziwnieznajoma; rwnie gos, gdy tamten si odezwa, nie zabrzmia obco; Sanczo podrapa si w gow i szepn do Don Kichota: Czy nie zgodzilibycie si ze mn, wasza ostrono, e oblicze tego ksicego majordomusa ani o wosek nie rni si od oblicza hrabiny Trifaldi, zwanej te dueni Dolorid? W samej rzeczy powiedzia Don Kichot, przypatrzywszy si uwanie majordomusowi jest to jedno i to samo oblicze, ale nie wycigajmy std wniosku, e majordomus jest Dolorid, lecz raczej e znowu jaki czarnoksinik artuje z nas sobie. Ale i gos powiedzia Sanczo Pansa jest jeden i ten sam, z czego, prosz bardzo, mog nic nie wyciga, postanowiem jednak ledzi go odtd bardzo podejrzliwie. Zawiadom mnie powiedzia Don Kichot owszystkim, co wyledzisz, a take o wszystkim, co ci si na tym gubernatorstwie przytrafi. Teraz nastpiy poegnania; Sanczo Pansa ucaowa donie swoim ksicym dobrodziejom i Don Kichotowi, ktry go pobogosawi, przy czym obaj mieli zy woczach, i dosiad nie swojego kapoucha, lecz mua przystojcego urzdowi podobniejak biret i toga, w ktre przyodziano gubernatora; do kapoucha za, ktry kroczy za nim w nowym czapraku i rzdzie, raz po raz odwraca gow. Podajc wraz z Sanczem Pansa na jego wysp, si rzeczy rozst a si musimy na jaki czas z Don Kichotem; trudno, bdziemy tsknili, jak ci dwaj tsknili do siebie i nawet chwilami pragnli cofn to, co si stao; ale skoro wraz z awansem Sancza rozstanie rycerza z giermkiem doszo do skutku, nie ma rady, nie uda si opowiedzie jednoczenie o jednym i drugim, i trzeba przyj jak kolejno; niech wic najpierw bdzie o Sanczu, bo jemu w tym czasie przytrafio si wicej. Miasteczko, ktre mianowano wysp, nazywao si Barataria i liczyo jaki tysic mieszkacw. Kiedy nowy wielkorzdca wjeda do Baratarii, biy dzwony, mieszkacy krzyczeli niech yje! , a rada miejska witaa go chlebem i sol.Po naboestwie w kociele zaprowadzono Sancza Pans do sali przyj i posadzono nastolcu sdziowskim, towarzyszcy mu za nieodcznie majordomus oznajmi: Pod wasz nieobecno, panie gubernatorze, nagromadzio si troch spraw do rozsdzenia, i ludno baga, ebycie z tym nie zwlekali. Dawajcie te sprawy powiedzia Sanczo Pansa rozsdz je szybko i sprawiedliwie.Na dany znak weszo dwch ludzi wieniak i krawiec. Pierwszy zeznawa krawiec: e wieniak, odwiedziwszy go wczoraj w warsztacie, wetkn mu kawa sukna i zapyta, czy starczy tego na kaptur. Krawiec zmierzy i powiedzia, e co ma nie starczy. Wtedy wieniak w chciwoci swojej podejrzewajc, e krawiec chce mu ukrakawaek sukna, zapyta, czy nie starczy aby na dwa kaptury. Czemu nie, zgodzi si krawiec, starczy i na dwa. A na trzy? Krawiec przytakn. Tak doszli do piciu kapturw. Kiedy za wieniak przyszed dzi po odbirzamwionych kapturw i krawiec mu je odda ten nie tylko nie chcia zapaci, lecz domaga si, eby krawiec odwrotnie zapaci jemu albo odda nietknite sukno. Tak wyglda konflikt opowiedziany przez krawca; Sanczo zapyta wieniaka, czy przeciwnik jego opisa rzecz zgodnie z prawd. Owszem przyzna wieniak ale rozkacie, wasza dociekliwo, by pokaza moich pi kapturw. Mog pokaza nie opiera si krawiec oto one, i przysigam, e zuyem cae sukno, co mistrzowie cechowi atwo mog wymierzy to mwic pokaza pi kapturkw zdobicych pi palcw jego rki. Wszyscy bardzo miali si na ten widok, a Sanczo Pansa orzek, zgodnie z zapowiedzi, szybko i sprawiedliwie: Nic nikomu si nie naley, to znaczy krawcu nie naley si za robot, wieniakowi nie naley si sukno, a kapturkiniech bd oddane ubogim dziewczynkom dlalalek. Nastpna procesujca si para stana przed wielkorzdc: dwch starcw, w tymjeden z lask trzcinow. Starzec bez laski zezna, e przed jakim czasem poyczy temu drugiemu dziesi zotych eskudw, ktre dunik mia mu zwrci, gdy tego zada. Dugo si nie upomina, a gdy si w kocu upomnia, starzec z lask odmwi zwrotu, twierdzc, e nie jest mu nic winien. Starzec bez aski uwaa go dotd za uczciwego czowieka, trapi si wic bardzot rnic zda na temat dziesiciu eskudw. Jeeli tamten przysignie przed sdem, e jest tak, jak mwi, niefortunny wierzyciel uwierzy we wasny brak pamicii da mu spokj. I c, starcze z lask, czy przysigniecie? zapyta z prawdziw ciekawoci Sanczo. Przysign oznajmi zapytany, po czym oddawszy pierwszemu starcowi do potrzymania swoj lask trzcinow, eby nie przeszkadzaa w trakcie przysigi, pooy rk na krzyu i przysig, e cho poyczy by od starca bez laski dziesi eskudw, odda mu je ju do rk wasnych. Starzec bez laski, trzymajcy w tej chwili lask starca z lask, westchn ipowiedzia, e wycofuje spraw, po czym odda lask wacicielowi i obaj wyszli z sali przyj, ukoniwszy si uprzednio Sanczowi. Ten w zamyleniu wodzi palcem po brwiach i nosie, po chwili za wyprostowa si i rozkaza przywoa z powrotem obydwu starcw. os Doloridy: rackich i czytaa ad, co 48jx}jӺA48j4jA4 }x} j@jj{AAP E/. gc0 c0& c0 4K J0Kiedy wrcili, Sanczo poprosi starca z lask o nic innego, tylko wanie o t lask trzcinow, a gdy j otrzyma, wrczy smutnemu wierzycielowi mwic: Teraz dug jest zwrcony. Starzec z lask, a obecnie bez laski, zaczerwieni si; natomiast starzec bez laski, a obecnie z lask, nic nie rozumia. Zamcie t trzcin zarzdzi Sanczo ajeeli nie jest tak, jak myl, to jestem ostatnim osem. Zamano trzcin i znaleziono w jej wntrzuukryte dziesi zotych eskudw. Wszyscy dopytywali si w zdumieniu, jak Sanczo doszed do tego, na co odrzek, e nic prostszego kiedy starzec z lask, wrczywszy na chwil lask przeciwnikowi,przysiga, e odda mu dug, to, zakadajc, e nie by krzywoprzysic, tylko w wypadku, jeli mia monety w lasce, mg w tej chwili nie kama, a zarazem nie oddawa dugu naprawd. Trzeci i ostatni sd tego dnia dotyczy pewnej niewiasty i hodowcy byda, ktry jspotka w polu. Niewiasta twierdzia, e napad na ni i zrabowa jej cnot, on za utrzymywa, e wszystko odbyo si za wzajemn zgod i zapaci jej dostatecznie. A zostay wam jeszcze jakie pienidze?? zapyta gubernator. Mam jeszcze dwadziecia dukatw w skrzanej kiesce przyzna si hodowca. Oddajcie kiesk tej kobiecie. Hodowca wykona rozkaz, a kobieta zapaa kiesk i dzikujc wylewnie sdziemu za sprawiedliwo dla ucinionychdziewic, opucia sal. Wtedy Sanczo rozkaza: Biegnijcie za ni, odbierzcie kiesk i wracajcie do mnie. Hodowca pobieg jak strzaa, a po jakim czasie wrcili oboje, sczepieni w rozpaczliwej walce o kiesk, ktrej kobietaza nic nie chciaa odda. Pomstowaa przy tym gono na rabusia, ktry w biay dziena ulicy usiowa jej wydrze pienidze. No i co, wydar? zapyta Sanczo. Raczej ycie by mi wydar ni moje pienidze! wykrzykna zapalczywie niewiasta. Obcgami by mi musia wyrywa, kleszczami, tygrysimi szponami! To nie na moje siy powiedzia zrezygnowany mczyzna, puszczajc niewiast. Wwczas gubernator poprosi, eby pokazaa mu kiesk, a gdy j podaa, wrczy mczynie, do kobiety za rzek: Gdyby z takim samym uporem jak kieski, a nawet o poow mniejszym, bronia swejcnoty, sam Herkules by ci jej nie zrabowa.Id i nie pokazuj si wicej na wyspie pod kar dwustu batw. Obecni znowu zdziwili si rozsdkowi gubernatora, a on przecign si i powiedzia, e chyba ju dosy sdzenia jak na pierwszy dzie rzdw, teraz za chtnie zjadby czego mokrego. Rozdzia czterdziesty sidmy, w ktrym Sanczo Pansa nadal rzdzi na wyspie Baratarii, lecz wydaje mu si to coraz uciliwsze Wygldao na to, e yczenie pana gubernatora zostanie zaraz spenione, z sali przyj bowiem zaprowadzono go do sali jadalnej, gdzie czeka ju st obficie zastawiony, czekaa te suba do mycia rk, do usugiwania przy stole i do innych, na razie niewiadomych czynnoci. Fotel przystole by tylko jeden i nakrycie na stole jedno, z czego atwo byo zrozumie, e todla Sancza i e on jeden bdzie si posila, a pozostali bd mu pomagali sw obecnoci. Kiedy wkroczy na sal, rozlega si muzyka, ktra trwaa, pki my rce i wyciera, a kiedy usiad zamilka. W tej samej chwili pojawia si obok gubernatora jaka nieznajoma posta o dosy ponurej twarzy i z fiszbinow paeczk w doni. Nie zwracajc uwagi na t asyst, Sanczo Pansa rozejrza si po stole, na. ktrym peno byo naczy z rozmaitymi daniami, mokrymi i suchymi. Skin z zadowoleniem gow i podczas gdyzawizywano mu serwetk pod brod, zastanawia si, od ktrego by zacz. Sign po najbliej stojcy pmisek z ostrygami, ale zanim zdy ktrej skosztowa, jegomo u jego boku machnpaeczk i popiesznie zabrano mu pmisek sprzed nosa. Chcc nie chcc zdecydowa si na drugi, z pasztetem z krlika, ledwie jednak wycign do rk, gdy dotknity paeczk i ten pmisek uciek przed Sanczem. To samo powtrzyosi i z trzecim pmiskiem, na ktrym leay wiee jarzyny. Czy to obiad, czy sztuczki z krlikiem i kapeluszem? zapyta zdenerwowany gubernator. Wasza niespoyto powiedzia z szacunkiem w osobnik, na ktrego znak znikay potrawy speniam tylko swj obowizek; jestem mianowicie lekarzem waszej niespoytoci i mam pilnowa, bycie nie spoyli, uchowaj Boe, nic takiego, co zaszkodzi wam na odek; ostrygi byy stanowczo za cikie, ten pasztet za ostry, te jarzyny zbyt wzdymajce; z gry powiem, e nie radz wam te je tej zupy, bo zawiera zbyt wiele pynu, ani tego misa, bo jest za suche co powiedziawszy, wskaza paeczk, a suba natychmiast sprztnawaz z zup i pmisek z pieczenia. Zostay wic rzek Sanczo jeli mnie wzrok nie myli, te apetycznie przyrzdzoneprzepirki. Raczej umr, ni pozwol je tkn waszej nietykalnoci oznajmi lekarz. A to dlaczego?? zdziwi si Sanczo. Poniewa, jak uczy Hipokrates, ze wszystkich niestrawnoci najniebezpieczniejsza jest ta, ktr powoduj przepirki. Zacznijmy wic od innego koca powiedzia Sanczo. Pan doktor zrobi przegld caego stou i usunie wszystko, co moe mi zaszkodzi, a tym, co zostanie,zajm si ju spokojnie, bez obawy, e mi ucieknie. Lekarz skin gow na znak zgody, nastpnie wbi jastrzbie spojrzenie w nakryty st i paeczka zacza wykonywa konwulsyjny taniec nad ca jego przestrzeni, w miar za, jak si poruszaa, suba ogoacaa st z naczy, a zamienia go w bia pustyni, na ktrej i mysz by si nie poywia, nie tylko czowiek, zwaszcza za cz owiek otak dobrym apetycie jak Sanczo Pansa. Godnemu i zemu gubernatorowi na widok znikajcego jedzenia oczy coraz bardziej wyaziy z orbit, a doprowadzony do szau trzasn pici w st, z ostatniegouciekajcego pmiska zapa rk kawaek mokrego placka, zwanego po hiszpasku tortilla , i wpakowawszy go sobie do ust, przekn prawie bez ucia, po czym wrzasn: Wyno mi si std, przeklty apiduchu, bo ci eb utn za prb zamorzenia godemwadzy pastwowej! Mnie za niech natychmiast dadz je albo zrezygnuj ze stanowiska, bo ziarnka bobu nie jest warta posada, na ktrej si nie mona naje do syta! Przeraony lekarz zacz si wycofywa ku wyjciu, ale w tej chwili wbieg, potrcajc go, zakurzony posaniec i przyklknwszy przed Sanczem poda mu zapiecztowany list. Sanczo odda list majordomusowi, kac mu odczyta nadawc i adresata. Nadawc by sam Ksi, adres za brzmia: DON SANCZO PANSA, GUBERNATOR WYSPY BARATARIA, DO RK WASNYCH ALBO JEGO SEKRETARZA. Mam jakiego sekretarza?? zapyta Sanczo Pansa. Ja nim jestem odezwa si jeden z obecnych poniewa umiem czyta i pisa. Czytajcie przeto tak dobrze, jak umiecie zarzdzi gubernator. Sekretarz odpiecztowa list, przybliy godo oczu i odczyta, co nastpuje: Czuwajcie, drogi Don Sanczo Pansa, albowiem doniesiono mi, e wrogowie szykuj si do zdradzieckiego napadu ktrej ciemnej nocy. Ponadto czterech przebranych zamachowcw jest ju prawdopodobnie na wyspie, strzecie si wic wszystkich, ktrzy zechc si do was zbliy, i nie jedzcie potraw, ktre mog by zatrute. W razie czego wezwijcie mnie,a przyjd wam z pomoc, ale w ogle zdajsi na wasz przysowiowy rozsdek. Dan wmiejscu, dzisiaj rano Wasz przyjaciel Ksi . Jednym z zamachowcw jest niechybnie lekarz powiedzia Sanczo Pansa zaczniemy wic od wrzucenia go do lochu. Gdzie on si podzia? Lekarz znikn jednak w trakcie odczytywania listu, Sanczo Pansa machn zatem rk i kontynuowa: Wy, panie sekretarzu, odpiszcie Ksiciu, e bd si kierowa jego poleceniami i przestrogami jak Dziesiciorgiem Przykaza. Dalej napiszcie, e cauj rce jego i Ksinej pani, a take mojego dobrego pana, Don Kichota z La Manczy, za ktrym bardzo si ju stskniem, a ponadto napiszcie, co uwaacie, bo powinnicie to umie, skoro tacy jestecie uczeni. A wy, panie majordomusie, tak podobni do pewnej osoby, ktrej nie wymieni, ale dla ktrej co nieco zrobiem bardzo si naraajc, sprawcie, eby mi dali cho kawaek chleba z cebul, bo duej ju nie wytrzymam tego rzdzenia. Przy wystawnej wieczerzy powetujecie sobie, wasza apetyczno, zbyt postny obiad przyrzek majordomus. Teraz za przyby do was interesant i baga o posuchanie. Zamachowiec?? zapyta niespokojnie Sanczo Pansa. Nie, prostaczek. W samej rzeczy musi to by prostaczek, skoro nie wie, e my, rzdzcy, te musimy mie troch czasu na posiek i odpoczynek, kiedy nie naley si nam naprzykrza. Dalibg, coraz uciliwsze zdaje mi si to stanowisko. Trudno, niech wejdzie, tylko niech szybko gada, o co mu chodzi. Chopina, ktry pad do ng gubernatorowi,nie potrafi jednak gada szybko, o co mu chodzi, przede wszystkim dlatego, e by jka, a po drugie e za istotne uwaa rne okolicznoci, dotyczce ony zmarejw poogu dwadziecia lat temu, a take wszystkich synw yjcych i nieyjcych, chocia chodzio tylko o jednego z nich, ktry wanie mia ochot si eni. Ten tosyn by troch dziwny, bo sam siebie tukkuakami i paka, a ponadto trzy razy dziennie mia trzsionk, spowodowan, jaksdzi ojciec, przez napastujce go demony. Za to dziewcz, ktre chcia poj, byo poamane, bezzbne i miao jeszcze pewn ilo niecodziennych przymiotw, ktre petent opisa bardzo rozwlekle i drobiazgowo, zaznaczajc przy tym, e jemu przysza synowa bardzo si podoba. No, dobrze westchn Sanczo Pansa, nie bez trudu wysuchawszy tego wszystkiego, co trwao z siedem razy duej, ni powtrzyem wam tutaj w ogromnym skrcie a czeg waciwie, mj poczciwcze, yczysz sobie ode mnie? Chciabym tylko rozpromieni si chopina eby pan gubernator podarowa mi dla modej pary trzysta albo lepiej szeset albo i z dziewiset dukatw, ebymieli na pocztek, a pniej to si zobaczy. I to wszystko? zapyta Sanczo. Wicejnic nie chcesz? Nie przemilczaj z niemiaoci albo z obawy. Jakbycie dali tysic dwiecie, to czemu nie zgodzi si petent albo co aska wicej, ale wicej to mi ju trudno policzy. Ledwie skoczy, gubernator zerwa si z miejsca, zapa za fotel, na ktrym siedzia, i rykn: eb ci rozwal, ty wydrwigroszu, taki synu, dobry tato, chamie nieokrzesany! Dukatw ode mnie dasz, trzystu albo szeciuset, albo wicej co aska? Skd mam ci je wzi, kiedy doba nie upyna, jak objem rzdy w Baratarii? A chobym imia, za c miabym ci je darowa? Masz mnie za pgwka, a moe kto inny przez ciebie wyprbowa pragnie moj gupot? Precz mi z oczu, ywo, bo zrobi, com powiedzia, jak mi Bg miy! A wy, panie z brod zwrci si do majordomusa powiadalicie, e to nie zamachowiec, otmwi wam, e to zamachowiec na mj spokj, na moje zdrowie, na krew, ktra mi uderza do gowy! Majordomus prdko da znak chopinie, by si wycofa, co ten nie mieszkajc uczyni,a Sanczo Pansa zasapany odstawi fotel, opad na bez si i jak ryba wyjta z wodyapa powietrze. Uspokoiwszy si rzek: Zaiste, przez natrta tego przeszed mi apetyt, nie bd ju dzi wieczerza i pjdspa na godnego. Gdzie jest moja sypialnia? Sypialnia jest niedaleko odrzek majordomus i w kadej chwili moecie, wasza bezsenno, zosta tam zaprowadzeni, istnieje atoli zwyczaj, e gubernator Baratarii przed snem robi obchd wyspy, by mie pewno, e wszystko w porzdku i moe spa spokojniedo nastpnego ranka. Chodmy przeto nie chcc sprzeniewierzy si obowizkom wadzy, znowu zgodzi si, mimo e oczy mu si kleiy, Sanczo. Mam nadziej, e ta wyspanie okae si tak rozlega, bym jej nie obszed do rana. I ruszy na ten obchd, energicznie wymachujc lask, a w orszaku jego szli: majordomus o twarzy duenii Doloridy, sekretarz, ktry umia czyta i pisa, wreszcie spora gromadka stranikw, policjantw, protokolantw oraz takich funkcjonariuszy publicznych, ktrych czynnoci wci pozostaway gubernatorowi niewiadome, ale z pewnocibyy bardzo potrzebne. Obchd ten by nader uciliwy, bo coraz tokto przed nimi ucieka, wic trzeba go byo goni, a nie zawsze si udawao dogoni, co denerwowao gonicych, a znowu jak si udawao dogoni, to te wychodzio gupio, jak na przykad z pewnym modziecem, zapanym dziki temu, e si potkn i upad. Co ci skonio do ucieczki?? surowo zapyta gubernator. To, e mnie goniono, wasza szczeglno. A czym si zajmujesz, kiedy nie uciekasz? Id sobie powoli. Dokd?? Spodziewam si, e w kocu dojd na cmentarz. A dokd to dzisiaj szede, nim zacze ucieka? Zay powietrza. Ciekaw jestem, gdzie na tej wyspie zaywa si powietrza. Tam gdzie wieje. Ach tak! No wic teraz ja bd powietrzem, ktre powieje ci w tyek i zdmuchnie prosto do wizienia! Tej nocy bdziesz spa bez powietrza. Obawiam si, wasza przemono, e do tego mnie nie zmusicie. Ja nie zmusz ciebie?? A czy ty wiesz, kto ja jestem? Jakakolwiek jest wasza wadza, nikt nie zmusi mnie, pki yj, ebym spa w wizieniu. Sdzisz, e przekupisz stranika? e jaki czar skruszy twoje kajdany? Przyjmijmy umiechajc si uprzejmie rzek modzieniec e stra bdzie nieprzekupna, loch gboki, a kajdany mocne. Ani chybi spdz t noc w wizieniu,skoro mnie tam wtrcicie. Jeli wszake niezechc zasn i przez ca noc oka nie zmru, jak wadz zmusicie mnie, waszacakowito, ebym spa w wizieniu, jak powiadacie? Co prawda, to prawda przyzna Sanczo Pansa. Nigdy mi nie przyszo do gowy, e wizie moe zachowa tyle wolnoci, ktrej niepodobna go pozbawi. Id tedy z Bogiem, bo do koca wdrwki zdajesz si mie jeszcze daleko, w kadym razie dalej ode mnie, cho si te nie piesz. Na podobnych gonitwach, a niekiedy rozmowach, jak ta, ktr przytoczyem, unaoczniajcych Sanczowi ograniczono jego wadzy nad ludmi, zeszed nocny obchd Baratarii, i oto dzie zawita na wyspie, nie pora wic ju bya udawa si do sypialni, tylko naleao zabiera si znw do rzdzenia oraz sdzenia, spoywszy jedynie skromne niadanie, zoone z yeczki konfitur i czterech ykw wieej wody, bo nic wicej nie podano, niestety. Tego dnia Sanczo rozstrzygn znowu kilka konfliktw midzy poddanymi, wyda kilka praw, majcych odtd obowizywa na wyspie, odebra list Don Kichota, zgodnie z zawart w tym licie rad odwiedzi rynek,podyktowa odpowied na list Don Kichota, awieczorem by ju tak zmczony, e odmwiwszy kolejnego obchodu wyspy rzuci si na oe, i zasn. Historycy jego panowania powiedz moe, ito zanicie byo gwnym bdem gubernatora, bowiem wanie z jego snu korzystajc zebrali si wwczas zamachowcy, a byli nimi wszyscy ludzie, ktrzy go otaczali, pod przewodem majordomusa, i uradzili, jak dokona przewrotu. Z drugiej strony wszake, cho racj mia w mody filozof, e czowiek moe si czasem powstrzyma od snu na zo tym, ktrzy go do zanicia zmuszaj, o wiele trudniej jest utrzyma opadajce powieki na zo wasnej potrzebie i ochocie zanicia, zwaszcza wwczas, gdy si ju dwie doby nie spao. Nie dziwmy si, e i Sanczo Pansa nie by do tego zdolny, a zreszt nie miejmy zudze: czyby spa, czy czuwa, zamach stanu i tak byby nastpi, bo postanowionogo z gry, jeszcze zanim nasz przyjaciel obj stanowisko na wyspie. O zamachu jednak we waciwej chwili; narazie par szczegw o drugim dniu rzdw Sancza Pansy nad Baratari. Wspomniany list Don Kichota, oprcz wskazania, by gubernator odwiedzi rynek (a take jatki oraz wizienie), zawiera midzy innymi rady nastpujce, dorzucone do tych, ktrych udzieli mu by jeszcze w paacu: eby, chcc pozyska sobie zwykych obywateli, nade wszystko dba, by nie zabrako w sprzeday rodkw ywnoci, i to po taniej cenie; nic tak bowiem nie drczy serc ludzi ubogich dosownie napisa bdny rycerz jak ytaa ad, co 48jx}jӺA48j4jA4 }x} j@jj{AAP J0i c1|?a1(c2^752gd i droyzna ; obok tego za eby stara si by grzeczny dla wszystkich; eby rozporzdzenia, ktre wyda, byy nie tylko suszne, ale miay szans, i bd przestrzegane; eby nie zwleka z rozpatrywaniem spraw ludzi siedzcych w wizieniu; eby postrachem by dla rzenikw i wszystkich innych stojcych przy wadze; eby nie mogo o nim powsta mniemanie, i jest chciwcem lub kobieciarzem... Rzecz oczywista, i Sanczo wysucha ordzia Don Kichota z wielk uwag, w odpowiedzi za, ktr podyktowa sekretarzowi, wyoy najpierw skargi, etak zajty jest na urzdzie swoim, i brak mu nawet czasu na podrapanie si w gowlub obcicie paznokci, tak godny, jak nie by nigdy, bdzc ze swym panem po najwikszym odludziu, i duo bardziej niewyspany ni wwczas, gdy drczyy go mary na poddaszu zakltego zajazdu. Kiedy jecha obj wadz na Baratarii, wyobraa sobie tak si mianowicie dalej uskara i bdzie tusto jad i mikko spa; ot nic z tego! Okazao si, e przyby tu na pokut, jak do klasztoru. O tym za, co syszy si, e gubernatorzy pobieraj jakie pensje, diety, dywidendy, okupy, haracze, podatki, dodatki i zadatki, tutaj nikt nie wspomina, a on sam nie wspomina take, bo nie ma komu, otoczony przez postacie nieyczliwe sobie i podejrzane, jak ten majordomus o twarzy hrabiny Trifaldi lub jegomo podajcy si za lekarza i morzcy godem autora listu... Po tych skargach Sanczo przeszed do sprawozdania ze swych poczyna i tu potwierdzi, e i owszem, pilnie odwiedza rynek, na ktrym przy apa ju pewn przekupk, e do wieych orzeszkw dosypuje sprchniae i puste; za kar odebra jej towar i rozda dzieciom szkolnym, i zakaza pokazywa si przez dwa tygodnie na rynku... Na zakoczenie listu Sanczo Pansa wyraa nadziej, e Don Kichota nie bardzo nkaj czarnoksinicy, on sam za, jeli dziki podemu lekarzowi nie postrada ycia, szczliwie wydobdzie si w kocu z tego wielkorzdztwa. Reszt dnia gubernator spdzi, jak si rzeko, na ukadaniu dekretw, z ktrych przynajmniej cz zasuguje tutaj na wymienienie, jak to: obnienie ceny obuwia, zezwolenie na sprowadzanie wina skd kto chce, byleby go nie faszowa i nie rozciecza, ustalenie wysokoci poborw dla suby, ustanowienie kontroli, czy ebrzcy o wsparcie lepi i beznodzy s nimi rzeczywicie, wypdzenie z wyspy poetw trudnicych si rymowanym pochlebstwem i przerabiajcych co jaki czas dedykacje na poematach. Przytaczajcte i inne suszne prawa uoone przez Sancza Pans, Cervantes twierdzi, a nie mapowodu, by mu nie wierzy, e zachowano je na Baratarii dugo jeszcze po obaleniu gubernatora, co stanowi niewtpliw pociech dla wszystkich, pragncych aby dobro w yciu spoecznym byo trwalsze ni ci, ktrzy dobro czyni. Rozdzia czterdziesty smy, w ktrym dowiadujemy si, co porabia pozbawiony towarzystwa wiernego giermka Don Kichot Sanczo Pansa pi wreszcie; spiskowcy spiskuj; my wrmy do Don Kichota. Ju w par chwil po odjedzie giermka bdny rycerz poczu wielki smutek i osamotnienie na ksicym dworze, a nieco pniej, gdy po wieczerzy uda si do swojej komnaty i j rozbiera si do snu (wyjednawszy sobie uprzednio w dyskusji zKsin, e adne dworki urodziwe nie bdmu usugiwa i w ogle nikt nie zrani jego wstydliwoci; ba, wzruszona surowymi obyczajami rycerza, Ksina z wasnej inicjatywy oznajmia mu, e znajdzie u siebie naczynie, pozwalajce na nieotwieranie przez ca noc drzwi zamknitej komnaty), ot gdy j rozbiera si do snu, oprcz smutku i osamotnienia poczu te wielk niewygod znieobecnoci Sancza Pansy, w trakcie bowiem cigania z chudych ydek piknych zielonych poczoch na jednej z nich puciooczko, a za pierwszym drugie i w sumie dwa tuziny oczek, tak e poczocha staa si podobna do aluzji. Sanczo Pansa byby poapa oczka, niechby nawet jedwabiem innego koloru, ale co mia uczyni Don Kichot? Siedzia tak markotnie na ku, aprzysza mu myl, e nazajutrz woy wysokie buty podrne; to go nieco pocieszyo, wic pooy si, gaszc uprzednio wiece i uchylajc okno zakratowane, mimo nocy bowiem panowa straszliwy upa. Niestety! Cho trudno spa w dusznej komnacie, otwarcie okna na ogrd rwnie nie sprzyjao bogiemu snowi; kto po ogrodzie chodzi i rozmawia; przysuchawszy si, z jakim osupieniem dowiedzia si Don Kichot z owej rozmowy, a raczej ze zwierze jednej dworki drugiejdworce, e ta pierwsza, imieniem Altisidora, zakochaa si miertelnie w nim wanie, ani o to dbajc, e jego serce, copowszechnie byo wiadomym, naleao na zawsze i wycznie do niezrwnanej, chwilowo za zaczarowanej, pani Dulcynei zToboso. Nie poprzestajc na zwierzeniach, pikna sdzc po gosie Altisidora, akompaniujc sobie na harfie, odpiewaa dug romanc o swej mioci do Don Kichota, czego wysucha do koca, po czym zatrzasn okno i rzuci si na oe, wzdychajc i mruczc: czego ode mnie chcecie, nierozumne dziewice? Nie mog nalee do adnej innej, skoro do tej jednejnale! Nie bagajcie mnie i nie kucie pozostan czysty, wierny i obyczajny, na przekr waszym wdzikom i czarom! Po czym, mimo takich wzrusze i zmartwie, nie od razu, ale jednak zasn. Altisidora napastowaa go swoj mioci rwnie w dzie: mdlaa na jego widok, a jak nie mdlaa, to wymownie wzdychaa lubwygaszaa niby to nikogo nie dotyczce zdania o okrutnych rycerzach Don Kichot jednak, cho drczyo go sumienie na widoktakich cierpie zakochanej dziewicy, pozostawa nieubagany. Kolejnym powodem zego samopoczucia Don Kichota pod nieobecno Sancza Pansy staosi to, e do dugo ju przebywa na ksicym dworze, a przecie powiadao mu sumienie bynajmniej nie takie pieczeniarstwo jest istot egzystencji rycerskiej; wicej ywot, jaki tu pdzi, jest wprost przeciwny powoaniu i przepisom rycerskiego stanu. Postanowi w kocu, e opuci paac i, cho bez giermka, uda si, jak wyruszajc na t wanie wypraw, od jakiego czasu przerwan, zamierza przecie, do Saragossy, gdzie w turniejach uczestniczc, pokona wszystkich rycerzy krajowych i zagranicznych i niemierteln saw okryje siebie, dam swego serca Dulcyne z Toboso i sw ziemi ojczyst pikn La Mancz. Mia to wanie oznajmiKsiciu i Ksinie, i odchrzkn ju nawet,siedzc z nimi przy stole, by rozpocz przemow, uzasadniajc i wykadajc powzity zamiar, gdy nagle do sali, w ktrej to si dziao, weszy dwie niewiastyw gstej aobie i rzuciy si Don Kichotowido kolan. Tak bolenie przy tym wzdychay ijczay, e w rycerzu wielka lito wezbraa i zerwa si od stou, by je podnie, proszc przy tym usilnie o odsonicie twarzy i powiedzenie, jaka krzywda lub nieszczcie sprowadza je tu do niego. Bdny rycerz nie dziwi si, oczywicie, niczemu, jakie jednak byo zdziwienie obojga Ksistwa, gdy po odsoniciu twarzyaobnie okazao si, e jedn z nich jest ochmistrzyni ich dworu, pani Rodriguez, drug za crka teje, panna takiej sobie urody. Jedn i drug Ksistwo znali jako osoby do prozaiczne, nieoczekiwane wic byo ich rzucenie si do kolan bdnego rycerza, gest taki bowiem, kady przyzna, ma w sobie co prawdziwie poetyckiego. Pani Rodriguez, nic na razie nie tumaczc, poprosia Ksistwa o pozwolenie na przedoenie swej sprawy Don Kichotowi, agdy Ksi pozwoli, sam by bowiem ciekaw, o co tu chodzi, opowiedziaa, szlochajc, e jej naiwne dzieci, to wanie, ktre przyprowadzia ze sob, dao si, suchajc piknych swek pewnego nicponia, uwie i, niestety, nie jest ju takie, jakie byo, nim to si stao. Ten obuz, nawiasem mwic, syn bogategorolnika z ssiedztwa, cho przyrzeka, e si z ni oeni, teraz ani myli dotrzyma sowa. Z tego, co syszaam o bdnych rycerzach zakoczya ochmistrzyni mniemam, e moglibycie, wasza osobisto, wyzwa tego szalbierza na pojedynek i pokonawszy, zmusi, by si z moj crk oeni. Bagam, nie odmawiajcieobrony biednej wdowie oraz sierocie! Don Kichot powesela na wie, e znowu potrzebne jest dla przywrcenia adu moralnego na wiecie jego waleczne rami, zaniecha wic natychmiast niedawnego zamiaru opuszczenia paacu i rzek: Do paczw, pani, proby za cakiem tu niepotrzebne, kiedy obowizek rycerski mnie wzywa. Crka wasza zawinia niechybnie, dajc ucha obietnicom hultaja, ale mimo to naley jej si spenienie owychobietnic, i bior to na siebie, e zostan spenione. Odnajd tego panka, wyzw go i pokonam; jeli za odmwi dotrzymania danego sowa bez litoci zabij. Ani nie musicie go szuka, ani wyzywa owiadczy Ksi. Uwaam, e ju jestwyzwany i zawiadomi go o tym, przypilnuj te, by si stawi. Ze swej strony, skoro za wasz rycerski obowizek poczytujecie stoczenie tego pojedynku, moj powinnoci jako wadcy bdzie przygotowanie wam pola i zadbanie, by odby si zgodnie z prawidami i w warunkach jednakowych dla obu walczcych. A wic uzupeni Don Kichot na ten raznie pytam o szlachectwo mego przeciwnika iuznaj go godnym potykania si ze mn; zostanie mem tej dziewicy lub zginie corzekszy, rzuci rkawic na rodek sali, aKsi podj j w imieniu swego wasala i wyznaczy pojedynek na szsty dzie od tego, w ktrym rzecz si dziaa. Dla dochowania formalnoci pani Rodriguez z crk przy wiadkach zoyy sw spraw w rce Don Kichota, a on j przyj; Ksi ogosi jeszcze pewne szczegy przyszego pojedynku; Ksina wreszcie oznajmia, e od tej chwili nie uwaa pani Rodriguez za sw ochmistrzyni, a panny Rodriguez za crkochmistrzyni, lecz obydwie za damy z przygd rycerskich, ktre przybyy tu w poszukiwaniu obrony. W zwizku z powyszym zakomunikowaa Ksina osupiaej subie te szlachetne panie s gomi paacu i jako takim naley im usugiwa; zamieszkaj w skrzydle gocinnym; i biada temu z was, ktry o tym zapomni. Don Kichot powsta od stou, zoy gboki ukon Ksistwu oraz damom ze swej nowej przygody i uda si do stajni, eby w czasie, jaki pozostawa do pojedynku z uwodzicielem panny Rodriguez, powiczy nieco odwykego od trudw Rosynanta. Rozdzia czterdziesty dziewity, w ktrym,jak wszystkie rzeczy doczesne, dobiegaj koca rzdy Sancza Pansy na wyspie Gubernator Baratarii, Don Sanczo Pansa, sidmej nocy swoich pamitnych rzdw wycign si na posianiu, syty nie tyle dawspaniaych i trunkw podniecajcych, sawy i wadzy, zaszczytw i przyjemnoci, co wydawania wyrokw i rozporzdze, przyjmowania natrtw, gowienia si nad sprawami, ktre niewiele go obchodziy. Znuenie i gd pocztkowo nie daway mu usn, ale w kocu, ukoysany przez nocn cisz, zacz zapada w drzemk i wtedy wanie wytrcio go z niej wielkie dzwonienie, a take wrzawa, ktra z wielu stron nagle wybucha. Zaniepokojony, usiad na ou i zacz si wsuchiwa w te niepojte haasy, coraz to przybierajce na sile i zoone ju nie tylko z dzwonw i gosw zgiekliwych, ale take z trb i bbnw, a wreszcie z tupotu i strzelaniny. Przeraonywyskoczy z oa, tak jak by, w samej koszuli, i z sypialni swej wyszed na korytarz, ktrym przebiegali tam i z powrotem jacy ludzie z pochodniami i dobytymi szpadami. Do broni! krzyczeli. Wszyscy do broni! ujrzawszy za gubernatora, zwrcili si do niego: Wasza przyrodzono, ratujcie wysp! Wrg wdar si z pnocy i poudnia, z zachodu i wschodu, a take z pnocnego zachodu, poudniowego wschodui pozostaych stron wiata! Wrg?? powtrzy w osupieniu Sanczo. Jaki wrg?? O co mu chodzi? Odwieczny wrg, wasza nadprzyrodzono! Uzbrjcie si szybko, byobroni przed wrogiem siebie i nas, waszych wiernych poddanych! Ja mam obroni? Nic si na tym nie znam,dalibg. Trzeba wezwa mojego pana Don Kichota z La Manczy, dla niego w to graj broni, zbroi, gromi; ale c mnie do tego? Wierni poddani nie dawali si jednak przekona, e wojna z. wrogiem, ktry napad wysp, nie dotyczy gubernatora. Otrznijcie si z tej gnunoci, wasza gorliwo! woali. Przynielimy wam bro zaczepn i odporn; uzbrjcie si i przewodcie nam w walce! Niech bdzie podda si z westchnieniemrezygnacji Sanczo Pansa, a ci, jakby na to tylko czekali, obskoczyli go zaraz i wprost na koszul zaoyli mu dwie pawe drewniane, z przodu i z tyu, ktre mocno cignli rzemieniami, tak e nie mg si ruszy. W rk wetknli mu dzid, ktrej uy za podprk, bo ledwie si ju trzyma na nogach, ale oni nie zwaali na to, tylko popychali, eby poszed na czele i poprowadzi ich do ataku. Te dechy nie dadz mi si ruszy mwiSanczo ustawcie mnie raczej na jakim przesmyku albo w wylocie i bd go broni wasnym ciaem, a do ataku, z Bogiem, ruszajcie sami! Nieubagani, nie suchali argumentw, i wci pchali nieszcznika, wyrzucajc mu niegodny rzdzcego brak animuszu. Pocc si i mczc, usiowa zrobi krok do przodu, ale zaraz upad na ziemi i pozosta na niej, nie mogc si podnie, podobny do wia, tylko takiego niezwykego, ktry z obu stron ma skorupy. Wierni poddani, nie usiujc go podnie, nadal miotali si tam i z powrotem, krzyczc: Do broni! Wszyscy do broni! i nieraz przytym przebiegali po Sanczu, skulonym w swoich pawach, depczc go i padajc na niego, a najenergiczniejszy sta nawet na nim przez jaki czas jak na podwyszeniu, z ktrego rzekomo kierowa obron wyspy.Tutaj! woa. Tam! Zamyka bram! Otwiera! Odpiera! Odbiera! Wali! Pali! La smo! Da szko! Oliwa sprawiedliwa! i wiele innych jeszcze wznosi okrzykw. Sanczo, pognieciony i poturbowany, lec wswoich pawach, sucha tego wszystkiego i modli si po cichu, eby wrg ju wzi wysp, a on, ywy czy umary, eby przesta wreszcie znosi to, co znosi w tej chwili. Raptem, w najmniej spodziewanym momencie, usysza nowe gosy: Zwycistwo! Wrg pobity, odbity i dobity! Pod waszym przewodem pokonalimy odwiecznego wroga! Wstawajcie, panie gubernatorze, triumfowa i dzieli upy! Pomcie mi wsta zbolaym gosem poprosi Sanczo. Podnieli go, odwizali pawe, a wwczas on, opadszy na oe, pozwoli sobie zemdle na krtk chwil, ocknwszy si za, wsta, woy kubrak i spodnie, i wolnym krokiem, prdzej bowiem nie mg,taki by zmaltretowany, uda si w milczeniu do stajni. Wierni poddani szli za nim; w promieniach witu mona byo rozpozna twarze tych, ktrzy otaczali gubernatora od pocztku panowania nad Baratari: lekarza, ktry chroni jego organizm przed szkodami mogcymi wynikn z wszystkich prawie posikw, sekretarza, ktry umia czyta i pisa, ksicego majordomusa, ktry odziedziczy brod po odmienionej hrabinie Trifaldi, i wszystkich innych, nie wyczajc tych, ktrych obowizki do koca pozostay niewiadome dla Sancza Pansy. Teraz nie zwraca jednak na nikogo uwagi, tylko wkroczywszy do stajni podszed do swego kapoucha stojcego przy obie, ucaowa go w czoo i rzek: Pjd, mj bracie, towarzyszu i przyjacielu! Niech wrc te szczliwe czasy, kiedy jedyn moj trosk byo, jak nakarmi twj godny odek i naprawi podart uprz! Nie chc rzdw, nie chc sdw, nie chc gubernatorskich niepokojw, pokojw i przedpokojw! Wracajmy tam, gdzie nasze miejsce! Tak przemawiajc do osa, okulbaczy go, a nastpnie dosiad nie bez trudnoci i z wyyny olego grzbietu wygosi mow ju nie do osa, lecz do ludzi, otaczajcych go w zakopotaniu, nie wiedzieli bowiem, co towszystko oznacza: egnam was, panowie, i wracam do ycia! Nie urodziem si na gubernatora, sdziego, obroc wysp przed odwiecznymiwrogami i takiego, ktry dla zdrowia morzysi godem. Raczej mi okopywa kapust, przycina winorol, doi koz i je fasol,albo nawet giermkowa szalonemu panu mojemu Don Kichotowi, ni upiera si przy tym stanowisku, do ktrego moe jestem zaa ad, co 48jx}jӺA48j4jA4 }x} j@jj{AAP(2gc3GHc3#c32 T3B?+4gupi, a moe za mdry. Zostacie z Bogiem, a wielmonemu Ksiciu, ktry mnie tu osadzi, zgodnie z prawd doniecie, e inaczej ni to bywa w obyczaju wielkorzdcw, goy na tym stolcu zasiadem i goy ze schodz. To wszystko, co chciaem rzec, a teraz pilno mi jecha, eby dotrze gdzie, gdzie mnie kompresami obo, bo bardzo jestem podeptany i poamany. Ale, wasza przykadno powiedzia lekarz zostacie, a zaordynuj wam okady uzdrawiajce, gdy za o jedzenie chodzi, to przyrzekam waszej dokadnoci pozwoli na spoywanie wszystkiego i tyle, ile wam si ywnie podoba, nawet z dokadk. Za pno odpar Sanczo nikt mnie ju nie zatrzyma tutaj ani nie skoni do objciarzdw gdziekolwiek indziej. Nie miemy was zatrzymywa zabra gos majordomus chocia wielka to strata dla Baratarii. Jedcie, skoro tak postanowilicie, zechcijcie tylko, wasza ukadno, jak przyjte, stawi si po drodze u Ksicia, dla zdania sprawy z dni i nocy swych rzdw. Dopeni tego przyrzek Sanczo. Jeszcze raz, egnajcie, panowie. Pytali go jeszcze, co mog dla uczyni i czego by sobie yczy na drog, ale przyj tylko troch obroku dla osa i chleba z serem dla siebie, po czym cignwodze i wyjecha na trakt, zostawiajc byych poddanych dziwnie markotnych i wcale nie ochoczych do miechu, mimo e obiecywali sobie po dymisji gubernatora bardzo dobr zabaw. Rozdzia pidziesity, w ktrym po paru wydarzeniach, oddzielajcych jeszcze od siebie rycerza i giermka, dochodzi wreszciedo ich upragnionego poczenia Jak si ciesz i wy z pewnoci te si cieszycie e ju ni edugo, ale tak, nim si skoczy rozdzia, ktry wanie zaczynam, spotkaj si znowu Don Kichot i Sanczo Pansa, i pozostan ze sob, co bdzie przecie znacznie naturalniejsze ni sytuacja, gdy s osobno, tacy jacy niezupeni, niewykoczeni, kady jakby bezrki albo bez nogi. Dopiero razem bd na powrt prawdziwymDon Kichotem z La Manczy, bdnym rycerzem, i Sanczem Pans prawdziwym, giermkiem Don Kichota. A wic ju niedugo co nie znaczy, e natychmiast i nim to nastpi, po drodze to i owo jeszcze sta si musi. I temu wanie, co si stanie, powicony bdzie niniejszy rozdzia. Nie tak daleko ujecha Sanczo od porzuconej przez siebie wyspy, gdy spotkaidcych z przeciwka szeciu pobonych niemieckich pielgrzymw z kosturami. Zatrzymali si na jego widok, zapiewali chrem co pobonego i wycignli rce po jamun, wic im odda, co mia, czyli chleb z serem, ale oni, cho to przyjli, niebyli zadowoleni i na migi dali ode pienidzy. Tak samo na migi pokaza im, e nie ma, i ju mia jecha dalej, gdy jeden zpielgrzymw, baczniej mu si przyjrzawszy, zawoa w najczystszym kastylskim, czyli hiszpaskim jzyku: Czy mnie wzrok nie myli?? To to Sanczo Pansa! To ja w samej rzeczy przyzna Sanczo Pansa, zdziwiony zarwno tym, e cudzoziemiec go zna, jak tym, e odzywa si po hiszpasku. Nie poznajesz mnie, drogi ssiedzie? zapyta pielgrzym. Jestem Rikote z twojej wsi, cigle jeszcze mnie nie poznajesz? Teraz ci poznaj powiedzia Sanczo Pansa mimo e jeste przebrany. Zsiad z osa, uciska napotkanego i dorzuci: Ale e te starczyo ci odwagi na powrt do Hiszpanii! To jeli ci zapi i poznaj, bdziesz si mia z pyszna! Jeeli ty mnie nie wydasz, a jestem przekonany, e tego nie uczynisz, nikt mnienie pozna. Ja nie jestem z tych, co wydaj powiedzia dumnie Sanczo Pansa. Troszeczk si tylko boj, ale chtnie bym z tob pogawdzi i posucha o twoich dziejach. A ja ci chtnie wszystko opowiem rzek Rikote zwaszcza e po wszystkim, co sistao, ju si wicej ba nie potrafi. Zamieni kilka sw po obcemu ze swoimi Niemcami i wszyscy razem usunli si do pobliskiego gaju topolowego, gdzie rozoylizapasy (obfitsze i bardziej urozmaicone od chleba z serem, ktry przyjli od Sancza Pansy)i zaprosili rwnie naszego bohatera do wsplnej uczty, przed czym si wcale a wcale nie wzbrania. Kiedy bukaki byy jupuste, a chleb, ser, oliwki, miso i kawior zjedzone, Niemcy posnli sobie, za Rikoteopowiedzia Sanczowi swoj histori. Zanim j powtrz, musz wytumaczy wam co, czego Cervantes nie musia tumaczy swoim czytelnikom, bowiem dobrze o tym wiedzieli, jako e dziao si w ich ojczynie i dosy wtedy niedawno, a czciowo nawet w ich przytomnoci. Ot katoliccy krlowie Hiszpanii w XV i XVI wieku uwaali, e umiowanie religii chrzecijaskiej wymaga pozbycia si innowiercw, a wic licznie zamieszkaych w tym kraju i wsptworzcych jego kultur ydw i Maurw. Jednych i drugich wypdzono zatem, a cz nawet okrutnie wyrnito; pozostali za pocztkowo ci, ktrzy przyjli chrzest; takich nowych chrzecijan pochodzenia ydowskiego nazywano marranami, a pochodzenia mauretaskiego moryskami. Po pewnym czasie jednak rwnie marranw i moryskw zaczto tpi, mwic, e jedynie udaj chrzecijan, a w gbi duszy pozostali, kim byli. Wielu spalono na stosie, a wszystkich skazano na wygnanie, co stao si nie tylko przyczyn licznych cierpie dotknitych tym osb, ale, jak okazao si troch pniej, zadao gospodarce Hiszpanii i w ogle jej cywilizacji takie ciosy, z ktrych kraj ten przez wieki nie potrafi si podnie. Jak zawsze w podobnych sytuacjach, trafiali si ludzie, ktrzy korzystali z przeladowa swych dotychczasowych wspobywateli, i inni, ktrzy im wspczuli i pomagali, cho to ostatnie grozio powanymi karami. Byli wic i marrani, i moryskowie, ktrym mimo wszystko udao si jako przetrwa i zatrze lady pochodzenia od nie tych co naleao przodkw. Niektrzy badacze twierdz, e sam Miguel de Cervantes Saavedra by kim takim i to wanie staou podoa przynajmniej czci jego yciowych kopotw i przykroci (ktrych istotnie mia co niemiara). Nie wiem, czy toprawda, i zreszt niespecjalnie zaley mi na rozstrzygniciu tej tajemnicy; prawd jest natomiast, e Cervantes, jak jego bohaterowie, by po stronie przeladowanych i dobrze im yczy; tego dowodzi midzy innymi historia Rikota, dawnego ssiada Sancza Pansy, spotkanego przeze na drodze w stroju niemieckiego pielgrzyma, ale nie ukrywajcego przed nim, kim jest naprawd, wiedzcego bowiem, e Sanczo na nie doniesie. Rzecz w tym, e Rikote by moryskiem; i jego te, wraz z rodzin, dotkn edykt krlewski, skazujcy moryskw na opuszczenie w okrelonym terminie Hiszpanii. Jak teraz opowiada Sanczowi, natychmiast wyjecha, ale sam, by znale dobre miejsce na osiedlenie, a nastpnie sprowadzi on i crk. By we Francji, by we Woszech, a w kocu wynaj dom w pewnej wsi niemieckiej, z ktrej co rokupielgrzymi udaj si do witych miejsc w Hiszpanii. Postanowi chodzi z pielgrzymami, nie dla dochodw, ktrych ten proceder przysparza, ale eby odwiedza bezpiecznie ojczyzn, cigle wytsknion, cigle opakiwan, cigle sodsz nad wszystkie kraje. Za pierwsz pielgrzymk chcia zabra swoje niewiasty i odkopa skarb zakopany; niestety, zbyt wiele czasu zmitry w obcych krajach i nie zasta ju na miejscu ony i crki; musiay ruszy w drog nie czekajc na niego i uday si, cho gorliwe chrzecijanki, do muzumaskiego Algieru, czego Rikote nie potrafi zrozumie. Teraz pozostawao mu wykopanie skarbu i sprowadzenie obu niewiast z Algieru do Niemiec; ufa w Bogu, e cho trudne to przedsiwzicie, przecie mu si powiedzie. Co do tego, e znalazy si w Algierze powiedzia Sanczo to nie dziw si, bo zabra je tam brat twojej ony; jako niewiasty musiay szuka oparcia w mczynie, a ten by najbliszy, kiedy ciebie nie stao. A co do skarbu, to boj si, e nic nie znajdziesz, bo syszaem, e zabrano im duo zotych monet i pere, kiedy przed wyjazdem, zgodnie z rozporzdzeniem, zaniosy je do zapisu. To nie ten skarb zaprzeczy Rikote bo mojego schowka one wcale nie znay; dla pewnoci nie wyjawiem go nawet onie i crce; ale tobie go wyj awi, jeli zechceszpomc mi w wykopaniu i ukryciu tego, co moje; i dam ci za to dwiecie eskudw; wiem, e ci si przydadz. Zrobibym to rzek Sanczo gdybym bybardziej chciwy ni bojaliwy, ale e jestem bardziej bojaliwy ni chciwy, to chyba nie zrobi; jedyne, co mog, to yczy ci pomylnoci. Bg zapa odpar Rikote i nie bd ci namawia, skoro jest tak, jak mwisz. Ale moesz jeszcze jedno: jeeli bye w naszej wsi, kiedy moi j opuszczali, moeszopowiedzie mi, jak to byo. Byem w naszej wsi i mog ci powiedzie,e caa wie je egnaa, paczc, zwaszcza za aowano twojej crki, bo wszyscy mwili, e to najmilsze i najliczniejsze stworzenie na wiecie. Ja sam, cho nie miewam oczu na mokrym miejscu, paka em nad ni; a wielu przemyliwao, jak by j porwa i ukry, ale strach przed Santa Hermandad powstrzyma ich przed dziaaniem; a Don Gaspar Gregorio, ten mody dziedzic, o ktrym mwiono, e j miuje, przepad gdzie tego samego dnia i ludzie myl, e pojecha w jej lady. Rikote podzikowa Sanczowi za wiadomoci, a e niemieccy pielgrzymi zaczli si wanie budzi z poobiedniej drzemki, co oznaczao, e zaraz rusz w dalsz drog do miejsc witych oraz bogatych, obaj dawni ssiedzi znw si uciskali, tym razem na poegnanie, Sanczo dosiad kapoucha, Rikote podpar si kosturem, i tak si rozstali. Do ksicego paacu byo ju cakiem blisko, ale popas z pielgrzymami sprawi, e za dnia nie udao si Sanczowi dotrze do celu. Kiedy zaskoczya go noc, zjecha zdrogi, szukajc miejsca, gdzie by najwygodniej doczeka ranka, dugo jednaknie szuka, Opatrzno bowiem zdecydowaa, gdzie ma t noc spdzi, usuwajc raptem osiokowi grunt spod kopyt i wcigajc zwierz razem z czowiekiem w jak gbok rozpadlin wrd ruin. Riedy spadali, przeraony Sanczo sdzi, e zatrzyma si na dnie piekie, ale spadanie trwao krtko i znaleli si w jamie nie a tak gbokiej, chocia do gbokiej, eby nie mc z niejwyj bez pomocy. Osioek dozna przy tympewnego szwanku, pojkiwa wic z cicha, a Sanczowi nic si nie stao, co stwierdzi obmacawszy gow, nogi i wszystkie czonki. Ucieszy si na chwil, a zaraz potem zmartwi, gdy obmaca podobnie ciany swego wizienia i przekona si, e zbyt s gadkie, by w jakikolwiek sposb wdrapa si na nie. Usiad tedy na ziemi i akompaniujc jkom kapoucha zacz wzdycha aonie, nie dla cierpie fizycznych, lecz dla duchowych, to znaczy drczony przez imaginacj, ktra podsuwaa mu obrazy mierci z godu i opuszczenia w tej studni. Widzia ju nawetoczyma duszy t chwil, gdy po latach przypadkowy odkrywca wycignie spod ziemi pomieszane ze sob koci zbielae jego i osa, i nikt nie zdoa dociec, czyje to szcztki. Na tych smutkach i ponurociach zesza noc, a z promieniami dnia dostrzeg Sanczow jednej ze cian swego wizienia spory otwr, ktrego wczeniej po ciemku nie bysi domaca. Podszed bliej, schyli si, skurczy i wlaz tam na czworakach, by znale si ju nie w studni, lecz w obszernej pieczarze lub moe lochu, ktry cign si dalej w gb i nie wiadomo gdzie koczy. Sanczo Pansa zawrci, kamieniem rozszerzy otwr i przeprowadzi przeze osa, po czym, prowadzc go za uzd, j si posuwa owym lochem czy te pieczar, chwilami w ciemnociach, chwilami w pmroku albo nawet w sczcej si skdci z gry jasnoci, ale cay czas z lkiem i niewielk nadziej, e si std wydostanie. Tego poranka, jak kadego zreszt w owych dniach przed czekajcym go pojedynkiem, Don Kichot wyjecha konno w pole, by zarwno wasne koci, rozleniwione pobytem w paacu, jak koci zastaego w stajni Rosynanta zaprawi do niedalekiej ju gry rycerskiej. wiczy rne manewry i zwroty, a gdy w pewnej chwili spi rumaka do szary, ten zawis przednimi nogami nad szczelin w gazie i zara przeraliwie, co skonio rycerza do szybkiego cignicia wodzw i cofnicia Rosynanta wstecz: tak uniknli karkoomnego upadku; w tej samej za chwili, gdy Don Kichot chcia odjecha od rozpadliny, usysza gos spod ziemi: Hej, czy jest tam w grze jaka dusza chrzecijaska? Gos wyda si Don Kichotowi znajomy, ale choby i nie by znajomy, rycerz byby si zatrzyma na takie woanie. Kto ty w dole?? odkrzykn. A kt by odpowiedziano jak nie Sanczo Pansa nieszczsny, giermek synnego rycerza Don Kichota z La Manczy i byy gubernator wyspy Barataria! Czy jeste dusz Sancza Pansy, pokutujc za grzechy? zapyt a przeraony Don Kichot. Co mam, duszo, dlaciebie uczyni, mw! Zrobi wszystko, bo moim powoaniem jest niesienie pomocy potrzebujcym na tym i na tamtym wiecie. W takim razie dobieg gos spod ziemi wasza miodousto nie moecie by nikim innym, tylko Don Kichotem z La Manczy, moim dobrym panem, tym bardziej e gos macie te mego pana. Jestem Don Kichotem potwierdzi rycerz nie miej wic, duszo, skrupuw i wszystko mi powiedz. Przysigam odpar gos spod ziemi, raniejszy ni na pocztku e nie jestem dusz pokutujc, lecz ywym, dziki Bogu,giermkiem waszym, Sanczem Pans, ktry wpad do tej dziury wraz ze swym osem inie potrafi si z niej wydosta. W tej samej chwili osio gwatownie rykn, jakby chcc potwierdzi owiadczenie Sancza, i rzeczywicie byo to dla Don Kichota potwierdzenie wystarczajce, wic ucieszony powiedzia, e zaraz przyprowadzi ludzi z paacu, ktrzy wycign i Sancza, i kapoucha. Tak si te stao; Ksi i Ksina wysuchali wiadomoci o przygodzie Sanczaizrozumieli, e musia wpa do starego podziemia, o ktrego istnieniu dobrze wiedzieli; nie zrozumieli tylko, jak to si stao, e nie uprzedzajc ich, porzuci stolec gubernatorski na Baratarii; zostawiajc jednak wyjanienie tej sprawy na pniej, wysali ludzi z hakami i linami, ktrzy nie bez trudu wycignli na powierzchni Sancza i osa. Don Kichot i Sanczo Pansa padli sobie w ramiona, a Rosynant i kapouch czule potarli si bami; dla ludzi i dla zwierzt moment naprawd by wzruszajcy; po tymza powitaniu Sanczo pad na kolana przed Ksiciem i Ksin, i rzek: Obdarzylicie mnie, wasze wyniosoci, tym urzdem, ktrego w gupocie swojej pragnem, ale ju nie pragn i nie zapragn. Jak rzdziem, donios wam inni;choby mylili si lub gali, ich sd o mnie bdzie bardziej si liczy nili mj wasny. Co na wyspie zostanie po moich rzdach, okae si pniej; mnie nie zostao nic; goy do Baratarii przybyem i goy powracam; troch nawet straciem na cieledziki medykowi przybocznemu i innym; tego sobie ju nie odbior, niech bdzie moja strata; zreszt le mwi, bo jest i co, co zyskaem to przekonanie, e nie zaley mi na rzdzeniu ani wysp, ani krlestwem, ani caym wiatem. Dzikuj tedy waszym podniosociom za wszystkie dobrodziejstwa, jakimi mnie obsypali, cauj wasze rce i stopy, i jak dzieci, gdysi bawi w komrki do wynajcia, opuszczam t komrk, niech w ni wskoczy kto inny, a ja wskakuj w moj star komrk, czyli przechodz na giermkowanie panu mojemu, Don Kichotowi zLa Manczy, zwanemu te Rycerzem Lww, za ktrym strasznie si stskniem, nie mwic o tym, e, jak mi szepn, oczka mu puciy na zielonej poczosze i nie miaich kto zaapa, ale zdaje si, e za dugo ju przemawiam, wic na tym kocz. Don Kichot, usyszawszy o tych oczkach, azazgrzyta zbami i zblad z wciekoci; cae szczcie, e giermek w tym miejscu skoczy i nikt wtku zielonej poczochy nie podj; Ksi powiedzia tylko, e z przykroci przyjmuje rezygnacj Sancza Pansy ze stanowiska, ale ma nadziej, e wprzyszoci zechce on przyj jak inn ofert; Ksina za powiedziaa, e widzc, jaki jest zmarnowany, zaraz rozkae przygotowa dla posiek i pociel,ktr to zapowied Sanczo przyj wdzicznie, kaniajc si i kadc rk na sercu. Rozdzia pidziesity pierwszy, w ktrym aa ad, co 48jx}jӺA48j4jA4 }x} j@jj{AAPc4@Uc4d4c5, c5;i5Don Kichot stacza bohaterski pojedynek w obronie skrzywdzonej panny Rodriguez Kiedy Ksi w imieniu swego wasala podjrkawic Don Kichota i zapowiedzia, e sprowadzi pozwanego, tudzie zatroszczy si o pole i wszelkie warunki ustanowionegospotkania, mia zamiar rzeczywicie wymcna modym czowieku, ktry nie chcia poj za on panny Rodriguez, stawienie si i stoczenie z Don Kichotem rycerskiej walki. Nie dba, oczywicie, o krzywd panny Rodriguez, ale, jak zwykle, o zabaw, ktrej spodziewa si po tym starciu. Jednake modzieniec, o ktrego chodzio, uciek gdzie pieprz ronie, nie przed mieczem Don Kichota, o tym bowiem, e zosta wyzwany, nie zdy si jeszcze dowiedzie, ale przed pani Rodriguez, ktra jako przysza teciowa przeraaa go bardziej od Lucypera. Ksi atoli nieatwo rezygnowa z zabawy i skoro waciwy winowajca uciek, wyznaczy do penienia jego roli jednego zeswych lokajw imieniem Tosilos. Pojedynek mia si wic odby; z tym, e ani Don Kichota, ani obu zainteresowanych pa nie zawiadomiono, i w szrankach stanie nie ten, ktry tak brzydko potraktowa kochajc go pann, lecz kto nie majcy z tym nic wsplnego. Nadszed wreszcie dzie wyznaczony; na dziedzicu zamkowym ustawiono trybuny dla sdziw spotkania i dla obu dam, ktre wniosy skarg; naokoo rozoyo si te mnstwo przybyszw z okolicznych wsi i miasteczek, poniewa wie gminna o niezwykym widowisku, jakie miao nastpi, obiega i podniecia mieszkacw tej ziemi na wiele mil wkoo. Pierwszy wkroczy na pole wyznaczony przez Ksicia mistrz ceremonii, ktrym byno, kt by? ano, przybyy w lad za Sanczem z Baratarii majordomus o twarzy ibrodzie zaginionej bezpowrotnie hrabiny Trifaldi. Zbada on, czy pole jest rwne i nie kryje jakiej przeszkody, o ktr walczcy mogliby si potkn i upa; zbada te bro, ktra miaa by uyta w pojedynku, a w szczeglnoci sprawdzi, czy zgodnie z rozkazem Ksicia kopie maj zdjte miertelne ostrza; wreszcie da znak, e wszystko w porzdku, i z dwu przeciwlegych stron wjechali w szranki obaj zawodnicy, witani fanfarami i oklaskami. Przeciwnik Don Kichota by rosym mczyzn, zakutym w potn zbroj i usadowionym na odpowiednim dla jego postury koniu. Twarzy jego nie byo wida za spuszczon przybic, jemu natomiast wystarczyo szpary na oczy, by wszystko dokadnie widzie, korzysta wic z tego, bacznie si rozgldajc, a przede wszystkim wpatrujc si przez dusz chwil w t, o ktr toczya si walka. Warunki byy wyrane i proste: jeeli zwyciy Don Kichot, jego zwyciony przeciwnik nie uchyli si od polubienia crki pani Rodriguez ; w przeciwnym razie nie bdzie mia tego obowizku i biedne dziewcz nie zmieni stanu panieskiego na stan maeski. Ot staa si rzecz nieprzewidziana, bo w chwili, gdy Tosilos przypatrywa si przyczynie pojedynku, drcej z niepokoju o jego przebieg, poczuraptem, e panna bardzo mu si podoba, wicej e zakocha si w niej od pierwszego wejrzenia, a byo to naprawd pierwsze wejrzenie, Tosilos bowiem, z woliKsicia zastpujcy w pojedynku waciwego winowajc, nigdy przedtem nie widzia tej, o ktr dzisiaj mia walczy. Tymczasem mistrz ceremonii ustawi pojedynkujcych si tak, eby kady mia za sob i przeciw sobie tyle samo soca, imachn rk na znak, e mona zaczyna;znw rozleg si wysoki dwik trb, zahuczay zowieszczo bbny i Don Kichotruszy do ataku, galopem, ma si rozumie,owym synnym, galopem Rosynanta, na ktrym nie kady by si pozna, ale kto zna Rosynanta, ten wiedzia, e to galop bojowy. Niech yje Don Kichot z La Manczy wznis okrzyk Sanczo Pansa najwspanialszy z bdnych rycerzy, po ktrego stronie zawsze jest suszno! Niech yje i zwycia! Tosilos widzia bohaterski pd atakujcego Don Kichota, ale nie ruszy mu naprzeciw wtakim samym pdzie, ani w ogle nie ruszyz miejsca, lecz gono przywoa mistrza ceremonii, ktry natychmiast przyby, peen obaw, czy aby nie uchybiono jakim istotnym prawidom spotkania. Czy dobrze rozumiem zapyta Tosilos, podczas gdy Don Kichot, widzc, e przeciwnik nie rusza mu naprzeciw, te zatrzyma si w miejscu czy dobrze rozumiem, e w spotkaniu tym chodzi, bym oeni si z t tutaj nadobn pann? Dobrze rozumiecie. W takim razie rzek Tosilos nie mamy o co krzyowa kopii, bo ja, zwyciony przez jej wdzik i urod, pragn natychmiast si z ni oeni. Mistrz ceremonii zdumia si, nie by bowiem przekonany o wdziku i urodzie panny Rodriguez, nie on jeden zreszt, bo trzeba byo naprawd si w niej zakocha, by uwierzy w te jej przymioty, a ponadto mistrz ceremonii wiedzia, e Tosilos uczestniczy w pojedynku nie dla jakiejkolwiek osobistej przyczyny, lecz na rozkaz Ksicia, ktry chce si zabawi, tymdziwniejsze wic byo zachowanie zakutegow pancerz lokaja. Nie pozostawao mistrzowi ceremonii nic innego, jak zawiadomi o wszystkim Ksicia, ktry okropnie si rozgniewa na Tosilosa. Ale ten, na nic nie zwaajc, podjecha tymczasem pod trybun, gdzie siedziay matka i crka, i owiadczy si formalnie ork panny Rodriguez. Skoro tak powiedzia, syszc to, Don Kichot jestem zwolniony z zobowizania i mog jedynie yczy wszelkiej pomylnoci modej parze. Tak powinny si koczy wszystkie pojedynki doda Sanczo Pansa, pomagajcswemu panu zej z Rosynanta. Ksi z chmurn min zszed na dziedziniec zamkowy i zwrci si do Tosilosa: Wic bez walki, rycerzu, uznajecie si zazwycionego? Chc j polubi, panie odpar Tosilos. Zdejmijcie tedy przybic. Tosilos zdj hem wraz z przybic i wszyscy ujrzeli nie rycersk wcale, cho sympatyczn, twarz ksicego lokaja. Oszustwo! krzykna pani Rodriguez. Zoliwo i niegodziwo! To lokaj Ksiciapana, Tosilos, a nie ten, ktry obieca polubi moj crk! Ale ten, ktry chce j polubi zauwayna stronie Sanczo Pansa. Czy to nie wicej warte? Nie oburzaj si, pani rzek Don Kichot. Nikt was tu nie chcia oszuka, a jeli mona mwi o zoliwoci, to nie ze strony ludzi, tylko podych czarnoksinikw, ktrzy mnie przeladuj i raz jeszcze postanowili obrabowa z chway zwycistwa, zamieniajc tego, z ktrym miaem walczy, w ksicego lokaja. Ksi, ktremu powrci dobry humor, powiedzia: Faktycznie, Don Kichotowi zdarzaj si takie sprawy, tedy i ja gotw jestem uwierzy, e mj lokaj nie jest sob samym, tylko kim innym, przemienionym wlokaja. Dla sprawdzenia tego potrzymam go ze dwa tygodnie w zamkniciu; tak dugo nie moe trwa zo czarnoksinikw na Don Kichota, wic na pewno ten, ktry zdaje si nam Tosilosem, odzyska do tego czasu waciw posta. To nie jest pewne odezwa si Sanczo Pansa bo ci figlarze cigle kogo w kogo zmieniaj, gdy dotyczy to mego pana, jak na przykad Rycerza Zwierciade, ktrego pokona, w bakaarza Samsona Karrasko z naszej wsi, a pani Dulcyne z Toboso, ktr miuje, w zwyczajn, za przeproszeniem, bab; z powrotem za jako nie zmieniaj albo stawiaj nowe warunki, eby zmieni, wic boj si, e ten lokaj zostanie ju lokajem na cae ycie. Kimkolwiek jest powiedziaa nagle panna Rodriguez skoro chce mnie wzi za on,niech bierze; wol by prawowit on lokaja ni uwiedzion kochank rycerza, ktrym zreszt tamten te wcale nie by. Na takich rozmowach skoczy si pojedynek Don Kichota w obronie skrzywdzonej panny Rodriguez. Rozdzia pidziesity drugi, w ktrym Don Kichot i Sanczo Pansa znowu s w drodze Ten pojedynek, ktrego nie byo, by, niestety, ostatnim zwyciskim pojedynkiem w rycerskich dziejach Don Kichota z La Manczy, ktre wprawdzie niezupenie jeszcze dobiegaj koca, ale duo ju bliejmaj do koca ni do pocztku, czego co prawda Don Kichot nie wie wcale, stojc na dziedzicu ksicego paacu, ani Sanczo Pansa nie wie, ani nikt z obecnych w tym miejscu osb, ale ja nie mog nie wiedzie, wiem przeto i jestem szczerze tym zasmucony. Kiedy pisz o staniu na dziedzicu ksicego paacu, nie mam na myli owychchwil, opisanych w poprzednim rozdziale, tu po poddaniu si Tosilosa, kiedy rozprawiano o rzekomej przemianie tego, ktry podnis przybic, oraz o decyzji panny Rodriguez, by go mimo wszystko polubi; to ju inne stanie, kilka dni pniej, gdy Don Kichot, z now si trapiony wyrzutami sumienia, e pdzi ywot niegodny bdnego rycerza, za pozwoleniem Ksicia i Ksiny, i poegnawszy ich unienie, ciskajc chudymi kolanami chude boki Rosynanta, w penej zbroi opuszcza paac; a Sanczo towarzyszy mu, naturalnie, na swym potnie objuczonym kapouchu, promieniejcy radoci, bo obdarzony przezmajordomusa o twarzy hrabiny Trifaldi sakiewk zawierajc dwiecie zotych eskudw na potrzeby podry. Z krugankw ogldali ten odjazd wszyscy domownicy Ksicia i Ksiny, z ktrych kady uczestniczy by w jakim arcie z rycerza i giermka, jak nie w myciu brody Sanczowi, to w podpaleniu drewnianego konia lub w procesji czarownika Merlina, i na wspomnienie tych artw bkay si jeszcze umiechy po twarzach mw i niewiast, ale nikt jako nie odway si zamia gono i wielk cisz egnano odjedajcych, i by o w tej ciszy jakby zakopotanie czy zawstydzenie. Jedna tylko znalaza si istota, ktra nawet w tej patetycznej chwili cigna swoj dawniej zaczt kpin moe dlatego, e nie osigna w niej dotd prawdziwego sukcesu? A moe to wcale nie bya kpina ? Mwi o piknej dworce Altisidorze, ktra przerwaa cisz Donkichotowego odjazdu, uderzajc w struny harfy i wypiewujc dwicznym swym gosem poegnaln romanc, pen wyrzutw pod adresem tego, ktry wzgardzi jej mioci, i zychycze dla niego na dalsz drog. Zepsuo mu to, oczywicie, i tak nie najwietniejszyju humor, i z zaspionym obliczem wyjecha za wrota paacu. Wytumaczcie mi, wasza przedziwno odezwa si Sanczo, kiedy odjechali ju kawaek drogi co ta liczna panna w was widziaa, e si tak zakochaa? Bo syszaem zawsze, e pierwszym warunkiem mioci jest uroda, a w was, dalibg, adnej nie dostrzegam. S dwa rodzaje urody wyjani Don Kichot mianowicie duszy i ciaa. Wiem i bez ciebie, e nie celuj w tej drugiej, ale mio rodzi si rwnie na widok pierwszej, na ktr skada si prawo, rozum, wspaniaomylno i godne zachowanie; jeli bdziesz posiada te cechy, i w tobie moe zakocha si najcudowniejsza niewiasta. Ja bym na pierwsze swko tej Altisidory pozwoli si kocha powiedzia Sanczo ale jako dotd nikt nie zauway we mnie ani jednej, ani drugiej urody, o ktrych mwicie. Tak jechali, rozmawiajc o tym i owym, to gocicem, to poln drog, to otwart k, to znw pord lasw znikajc, jechali dzie i drugi, i trzeci, spotykajc rnych ludzi, a czasem nikogo nie spotykajc, z przygodami i bez przygd, niektre za nowe przygody bardzo byy podobne do starych, dlatego zapewne, e ilo przygd, jakie przeznaczenie wymylimoe dla czowieka, jest ograniczona, i ktoju duo ich zazna w yciu, raczej podobne jeszcze przeyje ni zupenie inne.Niby troch inna od ju zaznanych, a przecie podobna do nich bya na przykad ta, gdy Don Kichot wyjecha na rodek drogi, by zatrzyma zbliajc si w wielkim pdzie grup jedcw z kopiami i wymc na nich hod dla piknoci i szlachetnoci pani Dulcynei z Toboso. Nie suchali wcale, czego od nich da, ju z daleka gono ostrzegajc: Usucie si, czowiecze, bo byki, ktre pdz za nami, stratuj was na kotlet! Rycerza Lww nie nastraszycie bykami odpar dumnie Don Kichot i ponowi swoje danie, groc, e o ile go nie usuchaj, wyda im bezlitosn bitw. Jedcy przemknli, nie odpowiadajc, a niebawem za nimi stado dzikich bykw, pdzonych do pewnej miejscowoci, gdzie miay nazajutrz stoczy krwioercze walki z najlepszymi toreadorami tej czci Hiszpanii. Byki obaliy na ziemi Don Kichota z Rosynantem i Sancza Pans z siwym osiokiem, i nie wydajc im wprawdzie bezlitosnej bitwy, stratoway kopytami tak,e ledwie zdoali si podnie, i to nie od razu. Za bykami cwaowaa druga grupa jedcw z kopiami, ale i oni nie zatrzymalisi przy rycerzu i giermku, mimo e Don Kichot krzycza lec w kurzu i udrce: Stjcie, zbje! Dajcie zadouczynienie rycerzowi, ktry chce z wami walczy! Ani si nawet nie obejrzeli na jego krzyki, agoni ich nie by, naturalnie, w stanie. Podnisszy si w kocu, Don Kichot i Sanczo pokutykali do cienistego lasku, w ktrym zdrj odkryli czysty; tam obmyli sinieco i puciwszy wolno oba wierzchowce, usiedli nad wod. Sanczo wycign zapasy ywnoci, ale pocztkowo nie mia zabiera si do jedzenia, czeka bowiem w uszanowaniu, a jego pan zacznie pierwszy;dopiero widzc, e Don Kichotowi ani to w gowie, zacz si opycha chlebem i serem. Posilaj si, Sanczo powiedzia Don Kichot podtrzymuj to ycie, do ktrego czujesz si przywizany; a ja umrze wol z godu,protestujc w ten sposb przeciw bezmylnoci i okruciestwu przeladujcego mnie losu. Pomyl tylko sam: rozsawiony w ksigach, przyjaciel ksit, przedmiot mioci dziewic, i oto, gdy wolno mi si byo spodziewa najwietniejszych laurw i ostatecznych uwiecze mego rycerskiego ywota, jam wdeptany w proch i stratowany kopytami bydlt nieczystych! Nie uznaj takiego losu iniech widzi, e nie jestem przywizany do ycia, kiedy niesie mi ponienie i niezasuony upadek. Tak sobie myl, wasza honorowo powiedzia Sanczo, nie przestajc u chleba z serem e na ycie nie ma co si obraa, bo ono i tak nie podniesie rkawicy, ktr rzucicie. Ja tam bd jad,pi i spa a do koca i zobaczymy, kto wyjdzie na swoje, ja czy ono. A wam powiem, e nie ma wikszego szalestwa jak poddawa si desperacji; lepiej podjedzcie odrobin i przepijcie si na murawie, a rcz, e obudzicie si w lepszym humorze. Don Kichot nie achn si, o dziwo, na giermka, ale wysucha z uwag jego filozofii i przyjmujc propozycj sign pokawaltek chleba z serem; z tego wida, eco si niepostrzeenie zmienio w Don Kichocie, a w kadym razie w stosunkach midzy Don Kichotem a Sanczem. Zrwnani take przez to, e obydwaj rozmawiali teraz z penymi ustami, cignli swoj debat. W najlepszym humorze obudzibym si mwi Don Kichot gdybym wiedzia, e podczas gdy ja pi, idc za twoj rad, tyobnaasz pewn cz ciaa i wodzami Rosynanta wymierzasz sobie trzysta albo czterysta razw na rachunek tych trzech tysicy z hakiem, ktre winiene pani mego serca, nadobnej Dulcynei z Toboso. Wasza obliczalno powiedzia Sanczo wypijmy si lepiej obydwaj i obydwaj obudmy si w dobrym humorze, a potem zobaczymy. Jak wiecie, mam szczer wol dotrzymania tego, co obiecaem, ale chwila,kiedy czowieka po jedzeniu ogarnia senno, nie jest najlepsza, bo i rka nie bardzo pewna. Don Kichot nie nalega; posiliwszy si, usnli obaj na zielonej murawie, ich wierzchowce za pasy si tymczasem spokojnie, szczypic traw dokoa wycignitych cia rycerza i giermka. Jeden z nastpnych popasw zrobili w zajedzie, ktrego Don Kichot nie prbowa nawet zamieni w zamek rycerski, tote nieprzytrafia im si tam adna przygoda, wszystko byo zwyczajne: i kiepska wieczerza, i liche posanie. Jeeli popas tenzasuguje mimo to na wspomnienie, to dlatego, e poznani tam hidalgowie opowiedzieli Don Kichotowi i Sanczowi o kursujcej midzy ludmi ksice z faszywymi ich przygodami; bardzo to rozgniewao bdnego rycerza, a giermka take troch, mniej jednake, bo w ogle mniej by skonny do gniewu. Ot w tej faszywej ksice, jak si dowiedzieli, Don Kichot dotar ju do Saragossy i uczestniczy w tamtejszych turniejach; eby wic zada jej kam w sposb wyrany, prawdziwy Don Kichot postanowi zmieni marszrut; i dlatego wanie, nie ierwszy, w ktrym aa ad, co 48jx}jӺA48j4jA4 }x} j@jj{AAP3 M5 c6c6(c6t76;7za z innych powodw, nigdy do Saragossy nie dotar, uda si natomiast do Barcelony.Kilka dalszych dni mino w drodze i znw si zatrzymali, na odmian, w lenej gstwinie. Sanczo, napeniwszy odek, odrazu zasn, Don Kichota wszelako drczya bezsenno, nie z godu ani z przejedzenia, tylko z uporczywego mylenia; myla za o rozmaitych rzeczach, najbardziej wszake o Dulcynei zakltej w chopk i opieszaoci Sancza Pansy, ktry, mogc j wyzwoli z zaklcia, wcale si z tym nie kwapi i bodaje zaledwie pi razw dotd sobie wymierzy, co byo naprawd niczym w porwnaniu z brakujcymi trzema tysicamidwustu dziewidziesicioma picioma. Krc myl wok tej sprawy, doszed wreszcie Don Kichot do wniosku, e skoro Sanczo sam si nie biczuje, trzeba mu w tym pomc; wszystko jedno w kocu, czyjerami wymierzy baty, chodzi tylko o to, na czyj spadn poladek. Zgodnie z tym wnioskiem, zdj wodze z Rosynanta i odpowiednio je zoy; nastpnie zbliy si do picego Sancza i zacz mu odwizywa sznur, na ktrym trzymay si spodnie. Sanczo, ktry zdawasi spa twardo, obudzi si jednak niezwocznie i zapyta: Kt to mnie rusza i rozwizuje mi spodnie?? Don Kichot wyjani, w jakim celu to czyni, i usiowa kontynuowa to, co przedsiwzi, ale Sanczo szarpn si i gwatownie zaprotestowa: O, nie! To, co mam uczyni dobrowolnie, nie moe by dokonane si! Odejdcie, wasza niecierpliwo, i pijcie spokojnie, a daj wam sowo, e w odpowiedniej chwili wybiczuj si sam, jak naley. Nie mog na to liczy odpar Don Kichot bo za dugo si ju namylasz, bardziej dbajc o swe siedzenie, ni o wyzwolenie pani Dulcynei z haniebnego zaklcia. To rzekszy, znowu zapa za Sanczowe spodnie, Sanczo wyrwa si i podstawiwszynog Don Kichotowi, przewrci go na ziemi, po czym przycisn pier kolanem i zapa obie rce, tak e rycerz nie mg si ruszy i zaledwie zdoa wykrztusi: Porywasz si, otrze, na swego pana i dobroczyc? Ale skd zaprzeczy Sanczo puszcz was zaraz i palcem nie tkn, przyrzekniecietylko, e nie bdziecie prbowali wyrcza mnie w biczowaniu. Chcc nie chcc, Don Kichot przyrzek, Sanczo puci go tedy i dla pewnoci odbieg pod inne drzewo, by si tam uoydo przerwanego tak niefortunnie snu. Kiedy si jednak ukada, poczu raptem, e ktodotyka mu gowy; podnis rk i peen przeraenia zmaca czyje dyndajce nogi. To samo spotkao go pod jeszcze innym drzewem, pod ktre si przenis. Ze zjeonymi ze strachu wosami zacz wzywa Don Kichota, a gdy ten nadszed, opowiedzia mu o dziwnych owocach, zwisajcych w tutejszym lesie z gazi. Nie bj si spokojnie powiedzia Don Kichot to owoce sprawiedliwoci; najlepszy znak, e wielkie miasto Barcelonaju blisko. I tak rzeczywicie byo. Rozdzia pidziesity trzeci, ktry dzieje si w Barcelonie, troch na barceloskim ldzie, ale bardziej na morzu Nie Barcelona jednak, lecz tylko noc Barcelon otaczajca koysaa powieszonymi na drzewach przestpcami jak niemymi dzwonami postrachu i przeraenia; Barcelona bya dniem wesoym i jasnym, rozpitym midzy migotliwym klepiskiem morza a wietlicie bkitnym puapem niebios; dniem penym trzepotania, igrania, dzwonienia, trbienia, dymienia, a take butnego rozpierania si budynkw i ludzi, na ziemi i na falach zatoki, zuchwaego i dwicznego ujarzmiania kadej pidzi dostpnej ldu i wody; i Don Kichot przeto, i Sanczo Pansa, ktrzy nigdy dotd nie widzieli ani morza, ani wielkiego portu, ze zdumieniem i podziwem wpatrywali si w to widowisko ycia, jakie wjedajcym z jutrzenk pani Barcelona dawaa, i nieprdko pewnie bylibysi otrzsnli z uroku, gdyby nie przywoaliich do rzeczywistoci barceloscy ulicznicyswawolni. Paru takich wisusw, ukrytych w tumie, cichcem wetkno pod ogony Rosynantowi i siwemu osowi kulki ostw kujcych, ktre tak im dopieky, e nieszczsne zwierzta w szale rzuciy si przed siebie,desperacko wierzgajc; Don Kichot i SanczoPansa zaraz spadli na ziemi, i w ten sposb pierwsze zetknicie ich cia z Barcelon promienn byo czym zgoa innym ni poprzedzajce je pierwsze zetknicie oczarowanego wzroku i suchu. W Barcelonie rycerz i giermek zatrzymali si nie w zajedzie ani w zamku ksicym,ale w miejskim domu pewnego zamonego pana, do ktrego mieli polecenie od innych yczliwych osb, spotkanych w drodze. Ten przyj wdrowcw bardzo gocinnie i dbajc, by si nie nudzili, oprowadza ich po caym miecie; pewnego popoudnia postanowi pokaza im stojce u nabrzea galery, o czym uprzedzi dowodzcego admiraa; ten za zgotowa synnym gociom (w Barcelonie bowiem, wyksztaconej i czytajcej ksiki, Don Kichot i Sanczo Pansa byli ju naprawd synni)wspaniae przyjcie. Zaledwie ukazali si na brzegu, spuszczono na wod d pokryt kobiercami i poduszkami, a kiedy Don Kichot postawi na niej nog, z wszystkich galer po kolei dano strzay armatnie, nie w Don Kichota, ma sirozumie, lecz na jego cze i w powietrze.d podpyna do gwnej galery i Don Kichot po drabince sznurowej wstpi na pokad, Sanczo i towarzyszce im osoby zanim. Hu!! Hu! Hu! wykrzykna zaoga na powitanie, admira za poda Don Kichotowirk, mwic, e dzie spotkania z bdnym rycerzem odznaczy biaym kamieniem, jako najwaniejszy w swym yciu. Dozorca galernikw gwizdn przeraliwie itum mczyzn siedzcych przy wiosach obnay ciaa; w tej samej chwili biae agle z niezwyk szybkoci jy si wspina po masztach; jedno i drugie nadzwyczaj zdumiao Sancza, ale nie zdy si jeszcze w peni odda zdumieniu, gdy sam sta si przedmiotem kolejnego manewru; wiolarz potnej budowy zapa go i unis do gry, podajcnastpnemu i od tej chwili eks-gubernatorBaratarii zacz lata nad gowami galernikw, podawany z rk do rk, a oblecia w koo ca galer i wyldowa z powrotem w tym miejscu rufy, od ktrego si wszystko zaczo. Dysza ciko, spocony i poturbowany, i mruga powiekami, nie pojmujc, co go spotkao. Don Kichot zapyta admiraa, czy kady, kto po raz pierwszy wstpuje na pokad, przechodzi podobny chrzest, bo co si jego tyczy, to nie ma zamiaru tak fruwa; co mwic, z wyrazem zdecydowania na twarzy pooy do na rkojeci miecza; lecz admira uprzejmie zaprzeczy, jakoby zwyczaj fruwania nad galer mg dotyczy bdnego rycerza. Zabawa z Sanczem bya, jak si okazao, krtk rozgrzewk dla galernikw przed podjciem prawdziwej pracy; teraz bowiemdozorca razami bicza wprawi w miarowy ruch ich ramiona poczone z wiosami i galera zacza wypywa na pene morze. Sanczowi, ktry przyszed ju do siebie, wiosa wyday si dugimi czerwonymi nogami chodzcymi po fali; zoci za, jakprzed chwil jeszcze odczuwa do galernikw, wyzby si natychmiast, wspczujc ich smaganym przez dozorc plecom i mwic sobie, e ludzie ci yj w prawdziwym piekle. Don Kichotowi tymczasem co zupenie innego przyszo do gowy, odezwa si wic do Sancza: wietna okazja ci si trafia, by odczarowa wreszcie niezrwnan Dulcynez Toboso. Mgby wmiesza si, obnaony do pasa, midzy tych tu ludzi i przyj na swe ramiona pewn ilo uderze, z ktrych kade, jako siln rk zadane, byoby ci moe policzone za dziesi. Z pewnoci za we wsplnym cierpieniu z innymi mniej bolenie odczuwaby wasne,duo atwiej zatem by ci przyszo spenienie lubowanej pokuty. Moemy co najwyej domyla si, jaki by stosunek Sancza do tej propozycji, nie zdy bowiem powiedzie sowa, gdy jeden z marynarzy krzykn, e fort przybrzeny sygnalizuje statek mauretaski od zachodniej burty. Admira zacz energicznie wydawa rozkazy, majce na celu wzicie do niewoli statku, ktry okreli jako brygantyn korsarsk z Algieru. Dwie galery wypynyna pene morze, dwie pozostae, w tej liczbie admiralska, na ktrej pokadzie znajdowa si bdny rycerz z giermkiem, posuway si wzdu brzegu. Niebawem dojrzano ow brygantyn, ktrej arraez , jak po arabsku nazywano kapitana korsarzy, musia zdawa sobie spraw z beznadziejnej sytuacji i rozpocz najwidoczniej manewry zmierzajce do poddania si. Zamiar jego udaremnili jednak dwaj pijani Turcy, ktrzy wystrzelili do zbliajcej si galery i zabili dwch hiszpaskich onierzy; rozwcieczony admira owiadczy na to, e nikogo na brygantynie nie wypuci z yciem; tamci rwnie pojli, co im grozi, i w ostatniej chwili usiowali si wymkn, ale byo ju za pno; cztery galery otoczyy ich, zahaczyy bosakami i ca mauretask zaog ujy ywcem. Ktry to wasz arraez ?? zapyta ostrym tonem admira. Jeden z jecw, jak si pniej okazao, hiszpaski poturczeniec, odpowiadajc po kastylsku, wskaza modzieca niezwykej urody, nie wygldajcego nawet na dwadziecia lat. Jego powierzchowno rwnie zdumiewaa, jak to, e kto taki mg dowodzi statkiem algierskich korsarzy. Galery zawrciy teraz, by czym prdzej przybi do nabrzea, gdzie zgromadziy siju wiwatujce tumy, a wrd nich barceloskie osobistoci, z wicekrlem na czele. Kiedy zarzucono kotwic, wicekrl zeswym otoczeniem, w ktrym znaleli si rwnie bawicy tu akurat pielgrzymi, wkroczy na pokad galery. Gratuluj pomylnych oww!! powiedzia wicekrl. Zwierzyna wnet zawinie na rei oznajmi admira, wskazujc arraeza, ju ze zwizanymi rkami i sznurem na szyi. Kim jeste, arraezie? zapyta wicekrl, tknity wspczuciem na widok piknego modzieca i w gbi duszy pragncy go ocali od mierci. Turkiem z urodzenia, Maurem czy poturczecem? Ani jednym, ani drugim, ani te trzecim po kastylsku, bez obcego akcentu, odpar modzieniec. Kim wic jeste, modziecze? Nie jestem modziecem, lecz biaogow, a do tego chrzecijank. Ta odpowied zdumiaa wszystkich bardziejjeszcze ni wygld arraeza. Postanowiono zawiesi wykonanie wyroku i wysucha wpierw opowieci modzieca, a raczej jeli nie byo to faszem panny. Oto co opowiedziaa: urodzia si w jednej z wiosek La Manczy jako crka dobrych chrzecijan, lecz, niestety, moryskw, podlegajcych zatem, jak wszyscy moryskowie, wygnaniu. Ojciec jej wyjecha pierwszy, by znale gdzie na obczynie miejsce do osiedlenia dla caej rodziny, gdyjednak dugo nie wraca, ona z matk nie mogy ju duej czeka i musiay te rusza w drog. Ruszyy pod opiek wuja, ktry jako mczyzna decydowa o kierunku wdrwki i obra, wbrew uczuciom opowiadajcej, chrzecijanki dobrej jak jej rodzice, drog do muzumaskiego Algieru. Za nimi, wmieszany w tum wysiedlonych moryskw,pojecha te szlachcic z ssiedniej wioski, Don Gaspar Gregorio, poczony z dziewczyn tajn mioci. Matka nie wytrzymaa trudw podry i zmara rycho po wyldowaniu na afrykaskim brzegu. Z wujem dziewczyna rozstaa si, gdy dla jej urody krl Algieru zatrzyma j na swym dworze; zatrzyma te dla chopicej urody, ktra u barbarzyskich Turkw w nie niniejszej bya cenie od panieskiej Don Gaspara Gregorio. Ale cigna pikna moryska sprawdzio si szczcie moje, ktrym naznaczyli mnie rodzice, dajc mi na chrzcie witym imi: Joanna Felix, co tumaczy si, jak pastwo wiecie: Joanna Szczsna. Do krla dobiegy wieci o zakopanym skarbie mojego ojca, i zapragn go bardziej ni mej urody. W tym miejscu opowieci, kiedy pado imi: Joanna Felix, jeden z towarzyszcych wicekrlowi pielgrzymw zadra, i gdyby kto mu si przypatrywa, dostrzegby, eczowiek ten ca si woli powstrzymuje si przed jakim ruchem gwatownym, moe przed rzuceniem si do stp dziewczyny albo te jej wziciem w ramiona. Nikt jednak nie przypatrywa si pielgrzymowi, gdy wszyscy byli zajci opowieci, ktr kontynuowaa Joanna. Krl Algieru, akomy skarbw, wysa po nie dziewczyn do Hiszpanii, ukochanego jejzatrzymujc jako zakadnika. Do towarzystwa przyda Joannie Szczsnej dwch Turkw, tych wanie, ktrzy po pijanemu zastrzelili hiszpaskich onierzy,dalej poturczeca, ktry pierwszy przemwi, i trzydziestu szeciu wiolarzy.Joanna i poturczeniec mieli zosta wysadzeni na brzeg w sukniach chrzecijaskich i przedosta si do La Manczy, a po wydobyciu skarbu wrci na umwione miejsce, dokd znw przybiaby brygantyna. Owi dwaj Turcy jednak woleli, wbrew rozkazom, krci si wzdu brzegw w poszukiwaniu zdobyczy, co skoczyo si tak, jak ju wszyscy wiedz.Oto caa moja historia powiedziaa ze zami w oczach Joanna Szczsna. Teraz, jeli chcecie mnie zabi, uczycie to, ale bagam o jedno, pozwlcie mi umrze po chrzecijasku. Wzruszony wicekrl podszed do niej i przeci wizy. W tej samej chwili pielgrzym, nie potrafic ju duej powciga uczu, rzuci si do dziewczynyi z paczem pokrywa j pocaunkami, woajc: O, najmilsza moja creczko, to ja, twj ojciec Rikote, wrciem, by ci odszuka, bo nie mog ju duej y bez ciebie! Nastpnie zwrci si do admiraa i wicekrla: Wrciem tu z Niemiec i wykopaem skarb, ktry nosz ze sob, a teraz, dzikiOpatrznoci, odzyskaem najwikszy skarb,moj crk umiowan. Jeeli jest w tym wydarzeniu co, co puka do furty miosierdzia w gmachu waszej sprawiedliwoci, bagam, uchylcie t furt,dobrzy panowie! Mog powiadczy odezwa si Sanczo e Rikote to jest Rikote, a to jego crka Joanna Szczsna, ukochana szlachcica Don Gaspara Gregorio, ktry za ni pocign dobarbarzyskiego Algieru. yjcie, Joanno Szczsna rzek admira ile niebo askawe zechce, na pociech staremu ojcu i modemu maonkowi. Zapanowaa oglna rado, wrd ktrej zastanawiano si, jak wydoby Don GasparaGregorio z mauretaskiej niewoli; Don Kichot proponowa, e pojedzie po niego na Rosynancie i odbije go mieczem, wbrew caej zgrai pohacw, podobnie jak on sw Melisendr odbi niegdy dzielny Don Gaiferos. To si dziao na ldzie zauway Sanczo Pansa midzy Algi erem za a Hiszpani rozciga si kawa morza. Don Kichotowi nie wydawao si, eby to stanowio tak wielk rnic. Z innym pomysem wystpi wspomniany ju poturczeniec: ofiarowa si mianowicie popyn do Algieru na niewielkiej odzi, z szstk chrzecijaskich wiolarzy, tam przybi do znanego sobie miejsca w pobliu domu, gdzie trzymaj Don Gaspara, i t sam odzi, po wyzwoleniu modzieca podstpem lub si, powrci do Barcelony. Ten plan uznano za niezy, cho ryzykowny,nie ryzykownego wszake i zarazem lepszego nikt nie wymyli. Na wypadek dostania si wiolarzy do niewoli, Rikote zobowiza si ich wykupi; to przewayo szal i w par dni pniej d o szeciu parach wiose wypyna z portu. Szczliwy Rikote z crk czeka w Barcelonie, gdzie nadal pozostawali te, ciekawi obrotu sprawy, Don Kichot i Sanczo Pansa, co moe byo bdem ze strony bdnego rycerza, ale kt to mg przewidzie, a zwaszcza kt jest bez bdu?? Rozdzia pidziesity czwarty, w ktrym Don Kichot stacza pojedynek z Rycerzem Biaego Ksiyca Pewnego dnia Don Kichot, dosiadszy Rosynanta, odbywa przejadk po nabrzeu w penej zbroi, bo w niej czu si najbardziej sob. I oto z przeciwka nadjecha drugi rycerz, te w penej zbroi, cho moe wcale nie czujc si w niej najbardziej sob, i z wymalowanym na tarczy biaym ksiycem. Ten to rycerz zatrzyma si o kilka krokwi dononym gosem zawoa: Niech bdzie pozdrowiony wielki Don Kichot z La Manczy, najsynniejszy i najbitniejszy z bdnych rycerzy; tym za, ktry go pozdrawia, jest Rycerz Biaego Ksiyca, ktrego przewagi take s znane wiatu. Bd wic pozdrowiony, Rycerzu Biaego Ksiyca grzecznie odpowiedzia Don Kichot, z delikatnoci nie dorzucajc, e nigdy nie sysza o nim i jego przewagach. Szukaem ci i znalazem kontynuowa Rycerz Biaego Ksiyca by zmierzy si z tob i zmusi do wyznania, e pani mego ktrym aa ad, co 48jx}jӺA48j4jA4 }x} j@jj{AA`c7wc7#*7M c87,c8:8>9serca, mniejsza o to, jak si nazywa, jest najpikniejsza ze wszystkich, nie wyczajc nadobnej Dulcynei z Toboso. Jeeli nie wyznasz tego bez walki, musisz ze mn walczy; a gdy ci zwyci, warunkiem moim jest, by na rok zoy bro i usun si do swej wioski, yjc tam w spokoju i nie biorc miecza do rki; gdyby ty mnie zwyciy, bierz me ycie, a take rumaka, zbroj i saw. Odpowiadajteraz, bo tylko dzisiejszy dzie mi pozosta, by rzecz zacz i skoczy. Rycerzu Biaego Ksiyca surowym gosem powiedzia Don Kichot przyjmuj wasze wyzwanie i gotw jestem stoczy walk tego dnia i o tej godzinie, czynic zado popiechowi waszemu. Pani Dulcynei z Toboso z pewnoci nie widzielicie nigdy,bo nie powaylibycie si na blunierstwo, ktre syszaem; odwoacie je, gdy was zwyci. Na warunki si zgadzam, z wyjtkiem tego, e mam wzi wasz saw; nie znam jej i niepotrzebna mi ona. Teraz za wybierzcie sobie pole i ja sobie wybior i zaczynajmy w imi Boe! Ukonili si, zatoczyli szeroko komi i ruszyli naprzeciw sobie, nie czekajc znaku, ktrego zreszt nie mia im kto da,bo dokoa gapie tylko stali oraz dwaj ich giermkowie, rycerza za, by im sdziowa,adnego tutaj nie byo. Ko Rycerza Biaego Ksiyca by od Rosynanta i silniejszy, i lejszy, tote szybciej przeby dzielc ich odlego i przeciwnik wpad z takim impetem na Don Kichota, e, cho duej pragnbym opowiada ten pojedynek o jake wakich, jak za chwil okae si, skutkach, jest to niemoliwe, bo Don Kichot wraz z Rosynantem ju runli na ziemi, obaleni samym zderzeniem, bez uycia kopii czy innej broni. Jeste zwyciony, a nawet martwy powiedzia Rycerz Biaego Ksiyca, przykadajc lecemu kopi do szyi jeeli odmwisz spenienia moich warunkw. Dobij mnie omdlaym gosem wyrzek Don Kichot, nie podnoszc przybicy nigdy bowiem nie wyrzekn si prawdy, i pani mego serca, Dulcynea z Toboso, jest najcudniejsz biaogow na wiecie. Prawd mwic, nie zaley mi na tym powiedzia Rycerz Biaego Ksiyca niech wic pani Dulcynea pozostanie taka, jak mwisz, byleby, jak si zgodzie przyjmujc wyzwanie, zoy bro na rok iusun si do swej wioski. Ten warunek westchn Don Kichot mj honor rycerski kae mi speni. Rycerz Biaego Ksiyca cofn kopi od szyi Don Kichota i skoniwszy si pokonanemu odjecha kusem; znajc rzetelno i honorowo tego, z kim walczy, nie musia wszak pilnowa, by przyrzeczenie zostao spenione; by pewny, e i bez pilnowania bdzie. Zamknwszy si w pewnej gospodzie w innej stronie miasta, Rycerz Biaego Ksiyca z ulg pozby si hemu, przybicy i caej zbroi; gdyby Don Kichot widzia go wtedy, przekonaby si ze zdziwieniem, e potyka si by ju niegdyz rycerzem o takim wygldzie i pokona go wwczas, jednake przeciwnik jego nie mieni si wtedy Rycerzem Biaego Ksiyca, lecz Rycerzem Zwierciade, skd niekoniecznie naley wyciga wniosek, e takie lub inne imi, przybrane przez rycerza, decyduje o wyniku utarczki; z jeszcze wikszym zdziwieniem uprzytomniby sobie, e czy to jako RycerzZwierciade, co Don Kichot pamita, czy jako Rycerz Biaego Ksiyca, co stwierdziby teraz, przeciwnik jego nieodmiennie mia twarz i posta bakaarzaSamsona Karrasko z ojczystej wioski; nie wiem, czy cigle trwaby w mniemaniu, e to figiel czarnoksinikw, i jak by figiel ten wytumaczy; moe lepiej, e Don Kichota nie byo w gospodzie, w ktrej mgby podglda rozbierajcego si rycerza; natomiast ja, ktry jako opowiadajcy t histori musz by wszdzie, gdziekolwiek jaki jej epizod si dzieje, widz go doskonale i wybacz, Don Kichocie jestem przekonany, e czarnoksinicy nie maj tu nic do rzeczy i e to prawdziwy, jedyny, przez nikogo w nic nie zamieniony Samson Karrasko, i cho tak prawdziwy, a raczej dlatego, e tak prawdziwy, to faszywy twj, trzeba to wreszcie powiedzie, druh oraz stronnik. Don Kichota podniesiono tymczasem z prochu i zaniesiono do gocinnego mieszkania, w ktrym sta od pocztku pobytu swego w Barcelonie. Twarz mia blad i pokryt potem, ale moe nie tyle z blu cielesnego, co z blu ducha udrczonego porak w bitwie i warunkiem,ktrego jako pokonany musia dopeni. Towarzyszcy mu Sanczo Pansa te by smutny ogromnie, widzc tak klsk swegopana i wymuszon na nim obietnic, e przez rok nie tknie miecza. W tej samej chwili przecie, w ktrej Don Kichot przestawa by bdnym rycerzem, on, Sanczo, traci status giermka, z ktrym wci jeszcze wiza rne nadzieje, cho ju nie chcia by wielkorzdc. Przez tydzie prawie Don Kichot pozostawa w ou boleci, cofajc si wci w mylach do niefortunnego pojedynku i prbujc sobie wyobrazi inny jego przebieg ni rzeczywisty; kiedy mu sito udawao, wesela na chwil, ale niebawem znw pogra si w melancholii. Sanczo trwa u jego wezgowia i, sam ju nieco pocieszony, nie potrafi bowiem dugo si martwi, pociesza swego pana takimi sowy: Koci macie cae, przestacie si przeto turbowa, bo sami sobie poamiecie dusz, a tej aden chirurg nie zoy. Skoro nie mainnej rady, to skoczmy si na razie wczy i wracajmy do domu; rok przeleci szybko; a mnie najbardziej zaley, ebyciebyli potem zdolni do podjcia rycerskiego rzemiosa, bo inaczej w jaki sposb zostan hrabi? Przyrzekam ci oywiajc si, powiedziaDon Kichot e ledwie rok minie, wrc do mojego szczytnego powoania i ze zdobyciem hrabstwa dla ciebie nie bdzie kopotu. W tej chwili przyszli ludzie z dobrymi wiadomociami: e d, ktra wyruszya po Don Gaspara Gregorio, szczliwie powrcia, przywoc wyzwolonego modzieca. Szkoda powiedzia Don Kichot bo gdyby si nie udao, ja bym tam wyruszy na Rosynancie i zdobybym wolno nie tylko dla Don Gaspara, lecz dla wszystkich chrzecijan, znajdujcych si jeszcze w mauretaskiej niewoli. Ale co ja mwi? przypomnia sobie naraz rzeczywist sytuacj. Pokonany w boju, zrzucony z konia, taki, ktremu nie wolno bra miecza do rki, c ja mog obiecywa, nieszczsny? Dajcie ju, panie, spokj z tym rozpamitywaniem poprosi Sanczo. Oto id wszyscy, nie mcie innym radoci, raczej j podzielcie. I Don Kichot, cho nie bez wysiku, otrzsn si z melancholii, by dzieli rado poczonych wreszcie, piknych i modych Don Gaspara Gregorio i Joanny Szczsnej, a take jej zacnego ojca Rikota iwszystkich ludzi, ktrzy im dobrze yczyli. Nie byo jeszcze jasne, czy wyjad wszyscy razem do Niemiec, czy dziki wstawiennictwu tak monych protektorw, jak wicekrl Barcelony, oraz pienidzom Rikota, uda im si obej okrutne prawo i pozosta w Hiszpanii; niektrzy w to wierzyli, a sam Rikote nie bardzo; ale pierwsze szczcie, e si odnaleli i byli razem, ju ich spotkao; nie wymagajmy odlosu za wiele naraz. Par dni pniej, poegnawszy przyjaci, Don Kichot i Sanczo Pansa wyruszyli w drog powrotn do ojczystej La Manczy. Don Kichot na Rosynancie, ale bez zbroi, ktr wadowano na kapoucha, a Sanczo Pansa z tego powodu pieszo. Mijajc miejsce pojedynku z Rycerzem Biaego Ksiyca, Don Kichot westchn i rzek: Oto pole klski mej i nieszczcia, nie przeze mnie zawinionego, ale przez sabomego rumaka. Cmentarza chway mej nie zapomn nigdy, a skoro po roku kwarantanny znowu bd bdnym rycerzem, wrc tutaj, by koem przebi upiora. Amen powiedzia Sanczo Pansa. Zaczyna mi si zdawa, e ten rok prawie min. I zostawili Barcelon za sob. Rozdzia pidziesity pity, w ktrym pewne wydarzenia, jakie miay miejsce podczas drogi powrotnej Don Kichota i Sancza Pansy do wsi rodzinnej, zostaj opisane, inne za pominite Droga trwaa do dugo i trafiay si podczas niej rycerzowi i giermkowi rozmaite przypadki, ktre nie wiem, czy warto opisywa, bo c to zmienia, na przykad, e ktrego dnia zostali znw stratowani przez pdzce stado, tym razemwieprzy; ani to pogbio przecie wystarczajco ju gbok klsk Donkichotow, ani z niej wydobyo; najistotniejsze za pozostaje to, e ze wszystkimi przygodami, spotkaniami, komplikacjami, gszczem nowych zudze i przesiekami w tym gszczu, nie by to triumfalny powrt zwycizcw, lecz droga powrotna ludzi do tego zmuszonych, a wic zniewolonych, podlegych, i w tym sensie droga odmienna od wikszoci drg Don Kichota, ktrymi rzdzi dobry lub zy przypadek, fantazja, a choby szalestwo iomamienie, wszelako byy to cigle drogi otwart e, u ich koca nie staa ustalona przez kogo konieczno takiego lub innego ycia, przebywania w tym lub innym miejscu, przemiany w to lub owo, a zwaszcza we wasne zaprzeczenie i przeciwiestwo. Wszystko buntuje si we mnie przeciw drodze powrotnej zwycionego Don Kichota. Pozwlcie, e ze znanych mi epizodw tej drogi tylko takie powtrz, w ktrych rycerz choby na krtko otrzsa si z jake niewaciwego sobie zniewolenia, moe zapomina o nim, moe je lekceway, i myl skupia wok wci gotujcych si w nim namitnoci albo przyszo bajeczn na nowo kreli, nawet Sancza pocigajc do jej obrazw. Tak, przejedajc przez pewn k bujn, rzuci raptem pomys, z ksiek, jak rycerstwo bdne, niechybnie wzity, tylko z innych nieco ksiek, nie rycerskich, ale pasterskich. Arkadia powiedzia marzycielsko szczliwa kraina piewajcych i plsajcych pasterzy z pasterkami, czystych rde, drzew darzcych owocem, kwiatw ukadajcych si w girlandy, wiecznej pogody, wierszy o szczliwej mioci. Gdzie to jest?? zapyta Sanczo. Moemy stworzy Arkadi choby w naszej wiosce. Na czas swego odosobnieniazamienimy si w pasterzy, kupi kilka owieczek i nazw si pasterz Kichotis, a ty,jeli zechcesz, pasterz Pansino. Kochank moj bdzie pasterka Dulcynea, bo to imi tak samo stosowne dla pasterki, jak dla ksiniczki. Ty swoj pasterk nazwiesz, jak ci podszepnie natchnienie. Bd musia zapyta ony odpar Sanczo. Nasi przyjaciele z pewnoci zechc si do nas przyczy cign Don Kichot. Balwierz, proboszcz, bakaarz Samson Karrasko... Czy proboszcz te bdzie mia swoj pasterk? zapyta Sanczo. Chyba nie wypada. Balwierz czy bakaarz to co innego. Te szczegy rozstrzygnie si pniej powiedzia Don Kichot. Najwaniejsze, emy powzili gwne postanowienie. Pniej jednak, w trakcie dalszej drogi, trwajcej wiele dni i wiele nocy, jako nie byo wicej mowy o Arkadii; za to pewnegorazu Don Kichot przypomnia sobie o nie spaconym dugu Sancza Pansy wobec zakltej w chopk Dulcynei z Toboso. Rad bym zachci twoj skwapliwo powiedzia opacajc te plagi w brzczcej monecie; nie ebym nie ufa, ei tak dopeniby lubowania, ale sdz, e zapata uczyni razy mniej nieznonymi. Zgoda, panie powiedzia Sanczo skoro takie wasze yczenie; jak susznie zauwaylicie, i tak dopenibym lubowania, ale nie wymawiam si od zapaty; ile te mi dacie za kade uderzenie? Sam ustanw cen zaproponowa Don Kichot. Nie liczmy tych piciu, ktre sobie wlepiem na pocztku owiadczy Sanczo. W takim razie jestem sobie winien rwne trzy tysice i trzysta batw, kady po wier reala, to chyba nie za duo? Moe by zgodzi si Don Kichot. Trzy tysice po wier reala liczy w gowie Sanczo Pansa, nie posugujc si papierem, bo skdind nie umia pisa, ani liczydami, bo ich nie mia, ani palcami, boby ich nie starczyo to tak jakby tysic piset po p reala, to znaczy siedemset pidziesit reali. Do tego dochodzi trzysta po wier reala, czyli sto pidziesit po p, to znaczy siedemdziesit pi caych. Siedemset pidziesit doda siedemdziesit pi to bdzie osiemset dwadziecia pi reali. Zgoda, wasza zamono? Wszystko mi jedno odpar Don Kichot bo nie znam si tak jak ty na rachunkach; ale do sumy, ktr wymienie, dodam jeszcze sto reali, jeeli szybko zaczniesz swoj pokut. Zaczn dzisiejszej nocy, jeeli spdzimy j pod goym niebem, bo w gospodzie, pomidzy ludmi, byoby mi niesporo. Kiedy nadesza noc, upragniona przez Don Kichota, majca bowiem przybliy odczarowanie Dulcynei, a przez Sancza Pans te witana bez alu, rycerz i giermekzatrzymali si w kpie drzew nie opodal drogi. Pucili wolno Rosynanta i osa, bez popiechu spoyli wieczerz z dwiganych przez Sancza zapasw, a wreszcie Sanczo z rzemienia nalecego do olej uprzy sporzdzi gitki bicz i ruszy za drzewa, zostawiajc swego pana samego. Don Kichot, widzc, jak odwanie maszeruje naprzeciw torturze, ktr za chwil sam sobie zada, przestrzeg Sancza, eby nie przesadza z tym smaganiem; jeli bowiem bdzie wali za mocno, za gsto, za okrutnie dla swego ciaa, gotw jeszcze rozszarpa si w strzpy i ducha wyzion,nim dojdzie do naleytej liczby. Nie bjcie si, wasza delikatno powiedzia Sanczo ducha nie wyzion, ale oszczdza si nie zamierzam; to trzeba, eby bolao, bez boleci nie bdzie cudu. Co zapowiedziawszy, obnay si i rozpocz biczowanie, a Don Kichot z odlegoci dwudziestu krokw liczy uderzenia. Po szstym razie Sanczo zatrzyma si i oznajmi: Odwouj umow, bo kade takie uderzenie warte jest p, a nie wier reala. Podwajam!! zawoa Don Kichot. Nue, nie zatrzymuj si, bracie! Naprzd tedy! odpar Sanczo i j wali rzemieniem ze zdwojonym zapaem, tyle enie swoje plecy, lecz otaczajce go drzewa.Wzdycha jednak przy tym i jcza, jakby kady cios spada bolenie na jego wraliwe ciao, a si Do Kichot w pewnejchwili wystraszy, czy nie za duo tego dobrego, i rzek: Daby ju spokj, Sanczo, policzyem do tej chwili tysic sto jedenacie batw, nawet osio nie zniesie tyle za jednym zamachem. Nie odwodcie mnie, wasza wielkoduszno, od mojej misji powiedziagiermek bo i ja mam swj honor, cho nie jestem pasowany na rycerza, i skoro si podjem, to si podjem. Wymierz sobie drugie tysic sto jedenacie, a potem zobaczymy. Skoro takie czujesz dzi powoanie skapitulowa Don Kichot nie miem ci wzbrania. Nie piesz si tylko tak bardzo, bo pomyl rachunek. Sanczo jednak nabra ju takiego rozpdu, e nie potrafi zwolni i biczowa si, jakby zboe mci, a kor poodbija od wszystkich drzew dookoa. W pewnej chwili, zadawszy potny cios grubemu bukowi, nie mg powstrzyma dzikiego okrzyku triumfu, ktry Don Kichot wzi zakrzyk blu, podbieg przeto do niego i wyrwa mu rzemie z rki, mwic: Nie, nie, mj najlepszy Sanczo, ani uderzenia wicej. Pikna Dulcynea poczeka, i ja z ni razem, a wykurujesz si po dzisiejszym biczowaniu, by dokoczy sw misj bez naraania ycia. Niech i tak bdzie zgodzi si z ociganiem Sanczo. Narzucie mi w takim razie, wasza pieczoowito, paszcz na ramiona, ebym si nie przezibi, od tego bowiem gin niedowiadczeni biczownicy. Don Kichot owin Sancza wasnym paszczem, a ten zasn natychmiast i spaa do pierwszych promieni soca; wwczas wsta, zdumiewajco rzeki i wes, i ruszyli dalej. Par nastpnych nocy spdzili w zajazdach,ofiarny Sanczo nie mg wic kontynuowa swoich dziaa na rzecz odczarowania nadobnej Dulcynei z Toboso; ale niebawem nadesza i taka noc, kiedy znw popasali midzy drzewami, i wwczas Sanczo, podobnie jak za pierwszym razem, zapamitale owiczy pobliskie buki, Don Kichot za skrupulatnie rachowa ciosy i zatrzyma giermka, gdy dopenia si wiadoma liczba trzech tysicy i trzystu. Zapaci mu, oczywicie, zgodnie z umow,po czym, ledwie wit si rozjani, zacz wyglda odczarowanej damy swego serca,ktrej spotkanie byo tym prawdopodobniejsze, e znajdowali si ju w La Manczy, niedaleko rodzinnej wioski. Rozdzia pidziesity szsty, w ktrym Don Kichot i Sanczo Pansa wracaj do wsi rodzinnej To dolinami, to wzgrzami si posuwali, a wjechali na wzgrze, z ktrego wida byo co 48jx}jӺA48j4jA4 }x} j@jj{P;c9c9G9!c:,/:g3 Q;rozoon w dole ich wie rodzinn. Sanczo Pansa wzruszony pad na kolana, woajc: Widzisz, ojczyzno, kto powraca w twoje objcia? To Don Kichot, najwikszy z bdnych rycerzy, ktrym nie przestanie by, chocia teraz na koku zawiesi zbroj.A to ja, Sanczo Pansa, nie bardzo bogaty, ale bardzo obity, niech ci wystarczy, e co bardzo , by mnie przyj z szacunkiem. Powcignij gadulstwo rzek Don Kichot i uwaaj, eby wjecha do wioski praw nog, jak i ja bd uwaa. Zjechawszy ze wzgrza, wnet znaleli si uwjazdu do wioski; tam na klepisku pod goym niebem kcio si dwch chopcw,z ktrych jeden ze zoci rzek do drugiego: nie zobaczysz jej nigdy w yciu! Don Kichot, ktry z kad chwil robi si niespokojniejszy, powiedzia do Sancza: Zy omen! Pierwsze sowa, jakie usyszelimy: nie zobaczysz jej nigdy w yciu! , oznaczaj, e nigdy ju nie zobacz damy mego serca, najnadobniejszej, najszlachetniejszej i najcnotliwszej Dulcynei z Toboso. W tej samej chwili dostrzegli umykajcego polem zajca; cigali go myliwi z chartami. Zy omen: zajc! jeszcze niespokojniej odezwa si Don Kichot. Uciekajcy szarak z rozpdu zaplta si wnogach Sanczowego osa; Sanczo schyli si, schwyta go bez trudu i pokaza Don Kichotowi, mwic: Niech ten zajc oznacza pani Dulcyne z Toboso, a charty przeladujcych j czarnoksinikw; ot ucieka im w moje rce, a ja oddaj j waszej wytsknionoci; jeli jest w tym jaka wrba, to dobra. Tu zbliyli si owi pokceni chopcy, by obejrze zajca; na pytanie Sancza, o co imposzo, odpowiedzieli, e jeden drugiemu zabra klatk na wierszcze i nie mia zamiaru odda do koca ycia. A jak ci dam reala?? zapyta praktyczny Sanczo. Za reala oddam. Sanczo wrczy chopcu monet, w odda klatk, a Sanczo powiedzia do Don Kichota: Oto ze wrby, jeli byy jakie, ju s przeamane i zniweczone. A przypominam sobie jeszcze, e wasza dorzeczno sami zakazalicie mi wierzy w znaki i wrby, twierdzc, e nie przystoi to chrzecijanomi ludziom rozsdnym. Don Kichot nic nie odpowiedzia, ale jakby powesela na chwil. Jechali dalej przez wie, a spotkali zaywajcych przechadzki proboszcza i bakaarza; ci rozwarli na ich powitanie ramiona, radujc si, ale nie zdumiewajc, e bdny rycerz z giermkiem dobrowolnie wracaj w domowe pielesze; Don Kichot zsiad z konia i uciska obu przyjaci, poczym w ich towarzystwie, a take otoczonychmar ciekawskich dzieciakw, ruszy dalej w kierunku domu, z Sanczem Pans zamykajcym procesj. Gospodyni rumiana i siostrzenica blada, do ktrych par chwil wczeniej dotara ju wie o ich powrocie, czekay u wrt domostwa, swoim zwyczajem pochlipujc, nie wiadomo, z radoci, e widz pana swego i wuja, czy ze smutku, e widz go tak mizernym. Przybiega te, o wszystkim powiadomiona,ona Sancza, duo mniejsza i duo grubsza od niego, i zanim jeszcze rzucia mu si naszyj, by wycaowa, jak na kochajc i stsknion on przystao, w oba policzki, wykrzykna: Czy ja ni?? Tak wyglda mj m gubernator lub hrabia? To drapichrust i ebrak raczej, biedna ja, biedna! Mylisz si, ono powiedzia Sanczo sdzc mnie po wygldzie, kiedy jestem zmorzony drog. Przywo pienidze, a to chyba najwaniejsze. Pienidze, mj drogi maonku? To bardzodobrze. A jak si ma nasz osio, czy aby nie chory? Zdrw zapewni Sanczo, mionie ciskajc i szczypic on. To chwaa Bogu powiedziaa Sanczyna, ujmujc osa za uzd i prowadzc go w stron domu. Sanczo Pansa, nie schodzc z kapoucha, posusznie da si wraz z nim prowadzi ku swojemu losowi, zostawiajc Don Kichota swojemu, z gospodyni rumian, siostrzenic blad, a take przyjacimi proboszczem, bakaarzem oraz balwierzem, bo i ten si zjawi, porzucajc klienta z na wp ogolonym podbrdkiem. Don Kichot, nie odpoczywajc po trudach podry, zamkn si z przyjacimi w swojej komnacie (wzgldne to, co prawda, byo zamknicie, gdy gospodyni rumiana i siostrzenica blada skrztnie podsuchiway pod drzwiami)i opowiedzia im o klsce w pojedynku z Rycerzem Biaego Ksiyca, ktra zmusia go do porzucenia na rok rycerskiego rzemiosa i pozostawania w domu, czego zamierza, jak honor rycerskikae, co do joty dotrzyma. Przyjaciele kiwali gowami, nie pokazujc, e co nieco wiedz ju o tym wszystkim, i pochwalajc rzetelno, z jak Don Kichot postanowi wywiza si z przyrzeczenia. Zdziwili si dopiero, kiedy zapowiedzia, e przez ten rok zamierza prowadzi ywot pasterski, tak jak opisany on jest w ksigach pasterskich, a wic peen rozmyla i westchnie miosnych, igraszek nad rdami i pod drzewami, plsw z pasterkami i sawienia ich w wierszach. Aby pasterska Arkadia staa si realnoci, zakupi, oczywicie, trzod owiec do znaczn, a ponadto przybierze odpowiednie imi, ktre ju wymyli. I jakie to ? zapyta proboszcz. Pasterz Kichotis ze skromn dum powiedzia Don Kichot, dodajc, e gdyby przyjaciele do si przyczyli, pomgby iim, majc w tym praktyk, dobra odpowiednie imiona. Suchali go, jak si rzeko, wielce zdumieni, e na miejsce starego szalestwatak rycho rozplenio si nowe; ale uznali je za mniej grone od tamtego; by wic nie powrci do rycerskich mrzonek, udali, e komedi pastersk uznaj za rozsdn, i zadeklarowali przystpienie do niej, czym wielce go ucieszyli. Mnie zaznaczy bakaarz bardzo to odpowiada, poniewa, jak wiadomo, jestem znakomitym poet, bd wic na kadym kroku skada wiersze zwane sielankami, tym bowiem przede wszystkim zajmuj si pasterze w Arkadii. Co si za imion tyczy, to jeszcze waniejsze ni nasze wasne s imiona pasterek, ktre musimy wycina kozikiem na kadym drzewie. I nad tym rzek Don Kichot nie musz si zastanawia, poniewa ja, pasterz Kichotis, od zawsze wielbi najurodziwsz inajwdziczniejsz pasterk Dulcyne z Toboso. No tak przyzna proboszcz ale my, ktrzy nie zadbalimy o to zawczasu, musimy dopiero poszuka jakich milutkich pasterek, ktre by si nam podobay, choby nie byy dla nas stosowne pod wszelkimi wzgldami. Zawsze te doda Samson Karrasko moemy dla nich wykorzysta imiona z ksiek, jak: Filis, Amarylis, Diana, Galatea czy Belisarda. Na tym skoczyli pierwsze pertraktacje, z ktrych Don Kichot by bardzo zadowolony, i opucili go, obiecujc odwiedzi jutro, a take doradzajc, by dba o zdrowie i dogadza sobie we wszystkim. Niestety, troch popsuy mu humor gospodyni rumiana i siostrzenica blada, ktre zaraz po wyjciu goci wpady do Don Kichota z wymwkami, e zamiast naprawd y rozsdnie, siedzie w domu, pomnaa majtek i czsto si spowiada, on wdaje si w now awantur, moe nawet gorsz i niebezpieczniejsz od bdnego rycerstwa. Dugo trajkotay mu nad uchem, a on sucha spokojnie, a wreszcie rzek: Uciszcie si, kobiety, bo sam wiem, co mi czyni wypada, a wy nie rozumiecie, o czym mwicie. Teraz za zaprowadcie mnie do oa, bo jako kiepsko si poczuem i zdaje mi si, e zachorzaem znienacka. Co do jednego nie miejcie wtpliwoci, e czy bd bdnym rycerzem, czy bdnym pasterzem, na wasto si nie skrupi i nic wam nie zabraknie w tym domu. Kiedy tak mwi, spojrzay na i po wypiekach jaskrawych na tych zawsze policzkach poznay, e Don Kichot faktycznie ma gorczk; czym prdzej zaprowadziy go do oa, uoyy, nakarmiy rosoem i staray si jak najbardziej dogadza choremu. Rozdzia pidziesity sidmy, w ktrym, niestety, bdziemy musieli rozsta si z DonKichotem Gorczka i sabo nie przesza Don Kichotowi ani nazajutrz, ani po dwch dniach, ani po trzech i czterech i piciu. Lea, dugi i wychudy, z pojawiajcymi si i znikajcymi wypiekami na woskowych policzkach, z wzrokiem wbitym w sufit, niezwracajc uwagi na otoczenie i tylko od czasu do czasu rzucajc w przestrze oderwane zdania: Nie ma Dulcynei!! Nic z tego, Sanczo! Daremne powicenie!! O, poda bezsilnoci! Bliscy i przyjaciele z okrzykw tych wysnulidomniemanie, e Don Kichota bardziej trapi niemoc ducha ni ciaa; e skada si na to, by moe, zmartwienie po klsce w pojedynku z Rycerzem Biaego Ksiyca, ao z powodu wymuszonego porzucenia stanu rycerskiego, nade wszystko za rozczarowanie, e nie spotka dotd Dulcynei odczarowanej i piknej. Jakby zapominajc, e przynajmniej cz tych zgryzot spowodoway nie czyje inne, tylko ich starania i dobrodziejstwa, przyjaciele prbowali teraz za pno! za pno ! pocieszy i rozweseli chorego. W szczeglnoci bakaarz Samson Karrasko zachca go, by odrzuci smutki i podj, jak dopiero co mia zamiar, radosn egzystencj pasterza; on, bakaarz, w kadej chwili gotw mu jest towarzyszy i naby ju nawet dwa psy do strzeenia trzody. Don Kichot nie sucha jednak tych pociesze i zacht, dalej zerany gorczk i melancholi. Wezwano lekarza; ten spojrza na jzyk, wymaca ttno i powiedzia, e nie jest to choroba, na ktr by zna lekarstwo; raczej ksidza wypada woa. Don Kichot wysucha tego wyroku nie tracc spokoju;ale siostrzenica blada i gospodyni rumiana uderzyy w szloch, a Sanczo Pansa wraz z nimi. Wtedy Don Kichot sabym gosem poprosi, by wyszli z jego sypialni, bo chcesi przespa; i zasn. Spa dugo, a nie wiedziano, czy jest to oznak przychodzenia do zdrowia, czy przeciwnie konania. Kiedy si za obudzi,naprawd, trudno mi powtarza rzecz tak niewiarygodn, i przyznam, e mam pewne wtpliwoci, czy w tym miejscu relacja jest cakiem cisa, ale nie mam rady, powtarzam za Cervantesem, ot kiedy si Don Kichot obudzi, wielkim gosem wyrzek si bdu, w ktrym dotd przebywa, czyli bdnego rycerstwa, ze zych ksiek wyczytanego i w szalestwiewcielanego w ycie, ktre je odrzucao; wyrzekajc si za rycerstwa, Bogu dzikowa, e mu umys uleczy w ciaa chorobie, zdrowy sd przywracajc; i ksidza woa, eby szybko si wyspowiada , notariusza za, by sporzdzi testament. Radowa si powinni byli suchajcy tego: siostrzenica blada i gospodyni rumiana, balwierz sprytny, proboszcz rozumny i bakaarz pomysw peen; rce zaciera i do gry skaka z uciechy; czy nie tego zawsze pragnli, nie do tego dyli i nie osignli wreszcie swojego? Czemu wic wydawali si jacy tacy zakopotani, jakby nie wierzcy uszom, a nawet niespecjalnieuszczliwieni t przemian na ou mierci? Czyby tkno ich poczucie, e ze wszystkich szalestw Donkichotowych to nage odegnanie si od szalestwa jest szalestwem najwikszym? Czyby pojli, e to nie Don Kichot przemawia, ale mier Don Kichota , Don Kichot w Don Kichocie wreszcie przez nich zamordowany, ciao z duszy wyzute Donkichotowej? Nie miejmy zudze; jeli nawet tak byo przez chwil, wnet mino zakopotanie; oywili si wszyscy, krzta zaczli; ju wierzyli w uzdrowienie umysu, ju pociech im si to zdao w zbliajcej si chwili zgonu; ju si proboszcz zabiera dowyspowiadania chorego; ju bakaarz polecia po notariusza; i tylko Sanczo Pansa, paczc, przypad do umierajcego ibaga: Nie umierajcie, wasza niemiertelno, poc macie umiera, kiedy ze wszystkich szalestw czowieka najwiksze jest wanie to pooy si i umrze ni std, ni zowd, i nie z ran krwawicych, lecz ze zmartwienia! Wstawajcie, wasza niepodlego, i chodmy w pole, za pasterzy przebrani, bo widzi mi si, e panipasterka Dulcynea przepikna czeka, ju odczarowana, by si z panem zabawi! A jeli umieracie, wasza niezwyciono, z tej zgryzoty, e zostalicie zwycieni, to raczej na mnie zrzucie win, e le cignem poprgi Rosynanta i dlatego wylecielicie z sioda, bo prawd mwic, tak wanie byo! Don Kichot nie sucha jednak prb SanczaPansy i umiera, peen smutku, skruchy i zdrowego rozsdku. Proboszcz go wyspowiada, notariusz spisa testament. I w spowiedzi, i w testamencie Don Kichot ponownie wyrzeka si gupstwa i pitnowa wiar w bdnych rycerzy. Ponadto w testamencie szczegowo poda,co komu zostawia, i nie zapomnia o nikim: ani o Sanczu Pansie wiernym, ani o gospodyni rumianej, siostrzenicy bladej i innych. Kiedy za skoczy dyktowa testament, zemdla z wyczerpania. W cigu trzech dni,ktre mu jeszcze pozostay do ycia, czsto mdla, martwic tym, oczywicie, wszystkich, ktrzy przy nim czuwali; ale, jak zauwaa Cervantes, ktry koczc opowie o Don Kichocie te ju by chory imia umrze w niespena rok pniej, 23 kwietnia 1616 roku, owi czuwajcy mimo wszystko jedli, pili i spali, i miewali chwile dobrego humoru, bo to nie oni umierali i takie jest prawo ycia. W ostatniej swej godzinie Don Kichot przyj sakramenty i spokojnie, po chrzecijasku, w swoim ou wyzion ducha, co powiadczyli obecni przy tym midzy innymi ksidz i notariusz. Rozdzia pidziesity smy, w ktrym ten,ktry dzi opowiada histori o Don Kichocie z La Manczy, proponuje nieco inne jej zakoczenie Powiedziaem, e trudno mi uwierzy w t przemian Don Kichota na ou mierci; trudno i przykro; ale c mam robi nie wymylam bdnego rycerza dziejw, lecz je tylko powtarzam. Powtrzywszy do koca, do ostatniego tchnienia umierajcego i szlochu egnajcych go bliskich, mimo to jeszcze raz owiadcz zuchwale, e nie wierz; i nie tylko w odwrcenie si Don Kichota od bdnego rycerstwa i nawrcenie na codzienno i zdrowy rozsdek nie potrafiuwierzy, lecz i w nastpn wiadomo, powiadczon przez ksidza i notariusza, e Don Kichot nie yje. Myl, e Cervantes, w tym czasie sam juw nie najlepszym stanie, uleg pogoskom, ktrych nie mg sprawdzi, a ktre atwodomyli si kto porozpuszcza, i zakoczy ksik tak jak powtrzyem w poprzednim rozdziale, nie wiedzc, e Don Kichot tymczasem przyszed do siebie i ochdszy do pasterskiego pomysu, j potajemne przygotowania czyni do czwartej wyprawy. Rok przymusowej pokuty szybko min i oto... Przez skwar, od jasnego nieba do rudej rolijak na sznurze wielkie pranie sztywno rozwieszony w powietrzu, przez skwir ptactwa polnego, przez ojczystej ziemi skwierczenie na przyrody i dziejw gorcejblasze, jedzie, kolanami chudymi chude bokirumaka swego Rosynanta ciskajc, bohaterski rycerz Don Kichot. Jedzie, chudy i dugi, spiczastoci kolebicej si w siodle postaci widnokrgi okrge kujc, z Rosynantem jak on kocistym niemal jedno tworzc, niezmoony Don Kichot, oby Bg mu sprzyja i Wszyscy wici! Par krokw za nim, na osioku brzuchem powczcym po ziemi, Don Kichota giermek, Sanczo Pansa jak miech pkaty, wypukoci ksztatw mnc i tamszc prost krech drogi, w skwar ten sam, a jakby nie tak doskwierajcy, w skwir ten sam i skwierczenie wjeda. Jad obaj, nierozczni w tej opowieci i wpamici wiata, rni tacy, e trudno o wiksz rno, nie do pomylenia wszelako Don bez Sancza, Sanczo bez Dona. Don Kichot, chudy i dugi, niczym tyka grochowa ku grze pnie si. Sanczo Pansa, bulwiasty ziemniak, bruzdy si trzyma. Don Kichot, srebrny kos wybujay, wiatr koysze nim, ale nie, nie zamie! Sanczo Pansa, na przyziemna, z pdrakamiledwie-ledwie peznca, nie popdzisz jej, nie przepdzisz! Jad, nierozczni i niemiertelni, rycerz przodem, giermek, jak przystoi, par krokw za nim, w grze niebo rozpostarte jasno rozlewa, w dole koskich i olich kopyt bbnienie w skr ziemi napit, a przed nimi znw niewiadome przygody. KONIEC ------Konwersja: rpg6@go2.pl ,po czym, ledwie wit si rozjani, zacz wyglda odczarowanej damy swego serca,ktrej spotkanie byo tym prawdopodobniejsze, e znajdowali si ju w La Manczy, niedaleko rodzinnej wioski. Rozdzia pidziesity szsty, w ktrym Don Kichot i Sanczo Pansa wracaj do wsi rodzinnej To dolinami, to wzgrzami si posuwali, a wjechali na wzgrze, z ktrego wida byo co 48jx}jӺA48j4jA4 }x} j@jj{AA