.$Qi!= $!R FJJ'1X3οߔK VrMsʚaX'v#aV8@Ro0`ր%cN84>Dxˈ:e|c<%8 r!GOOMBAGOOMBAGMBAHٟHYHdAD dT,0Q 4 4:9Q 4 4:N8Q 4 4: S 4:8  0S`H`hH`/.$Qi!= $!R FJJ'1X3οߔK VrMsʚaX'v#aV8@Ro0`ր%cN84>Dxˈ:e|c<%8 r!GOOMBAGOOMBAGMBA 0Uih7 RUD@ 0X@ q`PUUQ HAptbd5Q1QUUQl)`D` P@ @I Hps'6FTQE%In@p`P+5@;7g;#Oh(qF&PRQ oOwww.a$PcWЏ`^&'_ ?dP@*Q?piIp`5SQUEU`ߖ_p`_c~P?@G@FTtU4b_`dHpw6fP0;UhGsPpIwrF@TPAUE@?c@`@wGfaUP ?Ph`tp@ff1UU$b!o{׀(2?ulB_a{%aQbrf>)< ^ 5~C?B{A H7p6 `^Q5UU@IFtrdUQE@??faUR0U?@)A)(wJfZS00%1[1F!wpfU!U UU4AwwGf~_ @DwfaS#P`@A0PU@k_ ! T?2ifa$UEDQ$!?^%^?#I@hwttFbBEqA  wBd@Q@biq_TR0BC?ww??QbTUBU4$??dQC!?ۙA_swwbE3_Ai~$_~`1P0S$I`QiÆqw 6UT'@i `h`GGGf&A%`iݑhHq#FF]E$E~a Iqi!GOETHH#`P1a C@q@81b@r6F0`ffPFR??01?HB*i8btwa79*Q@ _ TPp#```0w%FS ?`0660SS R8 DqF6 Qy@`p?TPU4q? ~@  7 _0\/zz @0H??*kp3$$$$RSSC4FF%RteC4VG%RddC455%BBBBX=RJZ9gs{X=LJZ1gs{gCClC)C] 𵆰KN$kIHRR!B!GOys@-h$U`!!4, W@  7B  ?' xG 7(9"HBa8dI# h@C8!> - @'% x 7 / ' L '` h #@ Hx( GhCXC C2C J'PhR{3:3z;@* 9+ѐpGhC񵂰 )Hh.8PCpR(0 9 B %($EHh( "B"1# .1o0:0z!@4B Hh ))IBIIIBIIAG1hCHIh h`B@@#@Oi#B i1a)ۉ HaaI ` !@CpGhCCC!"R( KR(HQ1B !HpG0  #GK *KK#A#CETS0 \ ,!!1BCR0(۰pG0*A A"I2 "HpG@I" pG@NhH1iCA@@ 0a xA(h (ya` h 7B  ?'! 1@#BHМC` GC "JI# h@#[B EHpEI hO#'<pK $x#Cp"Cp8< $Qx9K!CQph !#B!`4I`4I3IMH`$] h`!!4,*L C8a!Lhi@Hhh (ڠ!I!IXH` 8@H8@$( 2`!4 ,L C I  IMGC2lCC `8` $M/`U/ HC(a/ / ` Ӯh/ѰI/IX` @/(/ H @O8CGC h`` G G Oh 0*2Rh"B"]GCK"hB"%0NGCB828!RGOFFONwith RONOFFSLOWMO5min10min30minOFFIIIIIIIIIIIIIIINormalTurboCrapProtGBAGBPNDS1P2PLink2PLink3PLink4PBlackGreyBlueNoneYellowGreyMulti1Multi2ZeldaMetroidAdvIslandAdvIsland2BaloonKidBatmanBatmanROTJBionicComCV AdvDr.MarioKirbyDK LandDMGMGBSGBCGBAGBAuto Goomba Pogoomba ' I" ;`AHx('@I XhF? @HAIx XiFhFiF" F;O @ 2 2 > GPowered by XGFLASH2.com 2005uChav2.2 on wC`C`B autofire: A autofire: 2`Controller: Display->Other Settings->Link TransferSleepRestartSave State->Load State->Manage SRAM->Exit Q" 6h:H;Ix X:hFiF 8H8Ox8:XhFiF 6L7Ix X6hFiF x4I X4hFiF 4H4h :XhFiF y0:XhFiF /H/x:XhFiF /H/hhFiF G Other Settings(`VSync: _`FPS-Meter: C`Autosleep: `EWRAM speed: 2Swap A-B: Autoload state: (Goomba detection: PaGame Boy:  " HIh XhFIiF 7HIx XhFfOKBa  @&60`.CH p ;pAH[#  >Np00Xp!000pp@;p#C3H&1H1A1HA(1%H&V f>Й(`]0 Z&v  # 06N<,$$ 4D=- Hh. 47?/ JGgCTCC brac#\T3:рpG H!I LhB 8hB <`x`Gg1W!"Cxx;Cx?;Cx?;CY02*ۀpG e") |"* wZ'?рG Write error! Memory full. Delete some games.1K1Oh#[<f'BC#fB7B+) #[B 5 (92>.'C.`h`=- 9*d'C'``` I02 `!Ip02B @I9 GCg^)2:p01ypG "S!H9 !7< 9< !7< }9 79 G00:00:00 - 00/00kKCIh h&1+AL! + + h)89B)) !`  Y'# ` B )"B" 0 1_Bѡh7  &.ѽB  i"2 D/"3 =( ("B" 0." )7 (" H` `GCgPush SELECT to deleteSave state:Load state:Erase SRAM:CKL(#[30 g``Hh`Hh2`HOx(8I Hh1.1"8NGg0CPCuCgCTC LjF ` (ќG  "! h-!h8BH ` 8@jF (H8@C #L!:#k LjF `  @"! h("! h 8@jF H8@GgCd#C% I NBh3B1` *I `GgCIh" J)0% )>hI`GgCH#h@pGlC( Hh/jF!(HhGPCTC(јG ") O#!";HhjF!v( "!6( g Saving.gPC(4! N(-h()!D("#[M0"#K!I H631!"H`!8Gg0!HKJ?"!GgA(< Hx8Hhw! ! -hB "RIH<// "Ah J00""RIH"GdCPCHx"Hh-jF! (hBE"R I HjF!8(zGdCPC  .MiF(`(G @&h%(B(!{%mH5hB#[B I") `%5<- M"!(h)h8BH(` 8@iF ( H8@CpC ROM not found.I(IjF! ("L#[0" IHhqHhHqHIx xCI x CI xICqHxHhO`/"! #[0"Gg0g8\_C(C_dCPC(!jF! (Jy`Ay J`y Jp!@ Jp!@ J#pI@@ pG8\_C(C_&O(C !I%=p70BjF! Z(L#[0"IHJhqHhHqHxqxyCq/`"! #[0"Gg0g8\_CC8O8J9j `%3L.S][D/7>W S BՉ-63CCBiсщ) щIaZ %KB$H!!с!C P CKBH!KBH!KBPh(Е`h(Аh8`HH8bH#CpG!`Q`сQ`gC @0&@  HKhB Hx( H! I CII#CpGC0vC CB0ӄFR) xp@Iу:Ӱɸ:Ұ 2 p Cp p p xpI@R`FpG CCXPpGR\TpG/Y@P@ KRB#BBRB[AB Z@P@Y@pGGGGG G(G0G8G CфF0 LC+@# @pB0`FpG xpI[*pG2x+ x1p2+pG/KRB#BBRB[ABpGFCˀ  xx[IR gFpGFRp@: C C  :ӁTR`FpGxG0`B @ @   !QR B0`BaB/F C ӰL;C+@рҰ xpI@+ R`FpG p@R`FpGxG--N< \/ Divide by zero///4 ,P$PP //38//1e "" \  /\ \$/< }Ϡ0\ }Ϡ@\  @0}ϠP\ // XTS4xVͫ0 FhnzZ~h2 0;.Yk  RT;h;h;h;;;T; T; = = =<<<<<===<<<<<<" =l=H=T; O-<04 +**)HAIB*@/@GPO|xt,`- .{H x@@44P,T(X$\ㄔGO 2 ZB^?O/pD-逡$ b(`4@ 0 PPQ0S$pD/XCP ` w9`9@9,C BB4Cx0@P`x404x40x4L-`ጠ匰Z @O PPQP$T0IE?@  L/xxxx h>P`@: ;;,'t,C2\+phà`àbàcàdàeàhàiàlàmàpàrà`sàtàu` àxàyà|à}ààà`bcdehilmprs`tu` xy|}wxFFFG8GhGGG H(??(@@(AA(B?(M3"o{3"o{3"o{3"o{UUUUUUUUUUUUUUUUUUZJZcUUUތk)ZcZJggU F%)YZJZcޢBk{URZJ!1sJ!!scR)祥{))Bu)ksJ!!scR)祥{))BތZsJ!!kkcB{))BȐPDBRRRRZZk{!BRZ{9RZ{9RZ{9Zk{!Bε!)99JZ9ﭥkZZB猥BRkRRRBZޜkf!BRUURBΌZR>sB3 wx#5 ZM`) UUUѩQH%GGM[jcBs{!%   @h*>` ; 8L 50@  ,$ /P-"P-p???????-???/@-L =@P 1 @@@0S@/0S@/                  @-BJRZbjrz "&.B1.07, T\ 0P@0/P00/$0/  R 0/޼ DP`l  0܀P:O-@PB A  ᠀堐cp@DA`PPP` \ EX P: O 0@-S"I 0  \0 Π0 S( 000 Q@@Ao 0!CexV4-$2X$QP$? @P,,0 R :Q0A 2 --N< \  Divide by zero!"!!"!"!!""!!"!""""!"!!""!!"!""""!!!!!!""""!"!!"!!!!!!!"!!""!!"!!!!!!!"""""!!"!!!!!!!!!!!!!0CFGNINTENDOxG[?xGbxGDxG\?xGZxGxG\xG xGxGxGexGxGqxGxGXTW@XTW@XTWXXTW$ %Ƞ B.瀀XTWX XTW2T12@XTW21TE112@XTWX\ကXTW0@2#D#@XTWČ~ B. B.XTW'1p2#!2XTW%Ƞ +LကXTWXE XTWe\2T12eT@XTWe\21TE112eT@XTWTXကXTW0L2#@#L@XTW$ PI@XTWhXTW$ &Ƞ B.瀀XTWh XTW2d12@XTW21dF112@XTWhlကXTW0E@2#@XTWXTW'1p2#!2XTW&Ƞ +LကXTWhF XTWfl2d12fd@XTWfl21dF112fd@XTWdhကXTW(0d@2E@XTW@HXTWxXTW$ 'Ƞ B.x XTWx XTW2t12@XTW21tG112@XTWx|ကXTWD QDR T"@ 22#1@XTW@T 2231@XTW@HXTW'1p2#!2XTW'Ƞ +xLကXTWxG XTWg|2t12gt@XTWg|21tG112gt@XTWtxကXTWD$ 2@XTW@HXTW|XTW$ 'Ƞ B.xG XTW||倀XTW'Ƞ + 212  B.XTW'Ƞ + 21@112  B.XTW'Ƞ B.XTW12@XTW@HXTW|'1p2#!2XTW'Ƞ +xGLကXTW|@|倀XTW2D12@XTW21DD112@XTWLကXTW22#@XTWXT@XTWXP@XTWXT@XTWXP@XTWXT@XTW'Ƞ +X\ကXTWXP@XTWT%T@XTWT&T\@XTWTP@XTWT'T\@XTWTP@XTW'Ƞ +TXကXTWT$T@XTWh`@XTWhd@XTWhd@XTWh`@XTWhd@XTW'Ƞ +hlကXTWh`@XTWd%dl@XTWd`@XTWd&d@XTWd'dl@XTWd`@XTW'Ƞ +dhကXTWd$d@XTWxp@XTWxt@XTWxp@XTWxt@XTWxt@XTW'Ƞ +x|ကXTWxp@XTWt%t|@XTWtp@XTWt&t|@XTWtp@XTWt't@XTW'Ƞ +txကXTWt$t@XTW% 'Ƞ B.瀀XTW%'Ƞ B.瀀XTW& 'Ƞ B.瀀XTW&'Ƞ B.瀀XTW' 'Ƞ B.瀀XTW'Ƞ  B.瀀XTW PI@XTW@H$ 'Ƞ B.瀀XTWD@XTWD@XTWD@XTWD@XTWD@XTWD@XTW'Ƞ +LကXTW$@02!2D@XTW$D02!2@XTW$@02!2D@XTW$D02!2@XTW$@02!2D@XTW$D02!2@XTW'Ƞ +$L02!2XTW$@02!2@XTW(!$@02!2@XTW(!$@02!2@XTW(!$@02!2@XTW(!$@02!2@XTW(!$@02!2@XTW(!$@02!2@XTW'Ƞ + (!$@02!2XTW(!$@02!2@XTW$@T02 2#!2@XTW$DT02 2#!2@XTW$@T02 2#!2@XTW$DT02 2#!2@XTW$@T02 2#!2@XTW$DT02 2#!2@XTW'Ƞ +$LT02 2#!2XTW$@T02 2#!2@XTW2##?$@2# 2#D1!2@XTW2##?$@2# 2#D1!2@XTW2##?$@2# 2#D1!2@XTW2##?$@2# 2#D1!2@XTW2##?$@2# 2#D1!2@XTW2##?$@2# 2#D1!2@XTW'Ƞ + 2##?$@2# 2#D1!2XTW2##?$@2# 2#D1!2@XTW2@1@XTW2D1@XTW2@1@XTW2D1@XTW2@1@XTW2D1@XTW'Ƞ +2L1XTW2@1@XTW0@41@XTW0D41@XTW0@41@XTW0D41@XTW0@41@XTW0D41@XTW'Ƞ +0L41XTW@1@XTW0@1@XTW0D1@XTW0@1@XTW0D1@XTW0@1@XTW0D1@XTW'Ƞ +0L1XTW0@1@XTW$T02 2#!2@XTW$T02 2#!2@XTW$T02 2#!2@XTW$T02 2#!2@XTW$T02 2#!2@XTW$T02 2#!2@XTW'Ƞ +$ T02 2#!2XTW$T02 2#!2@XTWg XTW|Ě -,XȌ,Ȍ|ĊTXXTW XTW -XTWa XTW%|ĚL|Ċ --,Ȍ ,Q XTW$L02!2XTWI|ĚL|Ċ --,Ȍ ,Q  -XTWXTW@H|Ě -,Ȍ,Ȍ|Ċ -XTWXTWXTW I|ĚL|Ċ --,Ȍ ,Qf  -XTW (!$@02!2XTWI XTW|Ě -,hȌ,Ȍ|ĊdhXTWJ XTW XTW&|ĚL|Ċ --,Ȍ ,Q XTW$LT02 2#!2XTWIOhXTWXTW}XTW 2##?$@2# 2#D1!2XTWI& $ XTW|Ě -,xȌ,Ȍ|ĊtxXTW%( $ v뀀XTW'|ĚL|Ċ --,Ȍ ,Q XTW2L1XTWI |(!|02 "2XTW' -@XTWČ$  B.XTW0L41XTWI( LXTW|Ě -,Ȍ,HȌ|ĊL0P ;XTW%( oLကXTW@XTW  $|ĚL|Ċ --,Ȍ ,Q8 XTW0L1@XTWI0s|(!x02 "2XTW|t倀XTWČ +LXTW|Ě -,Ȍ,Ȍ|Ċ -H@H$ T02 2#!2XTWI80O- ģij,F.  !#RO/#>5:5`   h/<<3   4# R $# ,/  /"P" R" B4 4@ FxGQEĊQEĊ x ĊG @ĊQEOĊ$ P P@ $ @: $  vR $ $@ H  P  X ` @ I|ĚL|Ċ --,Ȍ ,Q  -XTWPFPFh>P01// \J" 3--:--. .:::::::.TA`AlAxAA:AAAAAAAAA:B B,B8BDBPB\B:::::::::BBBBBBBBBBBBBBBB@56d6677:477778::::::::::-::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: \(UWQL \UWQLRead from OAM. Wrote to OAM. \J2--:----:::::::-<@H@T@`@l@:x@@@@@@@@@:A AA$A0A  ˌ  ˌLT!L t >  ˌ  +xxxxSNtuuh>Ix^Z!`@@&9_9_9_9_`?DDDD@ D H L P T X T X  PO4OdO::::(;|;;;-<;:: v  (;=L<$<!Q@-U@ nO4rOP$ P$ P$ P$ P$ (;<<: 9: =0=:+ P CSv(;\=;;?(;=<:(;=::C9@-0<<<<8$@DA$HLI -$@DHL$T?99 0Px h8Tx0`|  P 8Lt@`4PhH 4 ` |       8 P l        4 P |        @ X t       $ @ X t       <X p0\(<Pdx @l4p$`(\$THH0Lh ,Hh(Dd0d<l (ldlBDTl$ X h P$     !(!d!!!!!0"X"""""#<#T#### $ $$$$:::::::(::::8 ;;D+bkGG@@>BEoE>B>RG>Uff s nٙgcnܙ3>CLAS KORDIAN 003˯ Copyright (C)2000-2001 Pat Crowe. This Book Reader was distributed solely for the reading of classic books which are out of copyright. Program extends to address 3fffh. No responsibilty can be accepted for any breach of copyright nor for any other matter involved with material above this address. This material will have been added by a user of this program and not the author of this program. Please address any enquiries concerning breach of copyright or any other concerns, to that third party. 1͑>$Pp>a>&>>#ͪ1>Vu͔!̓> (Om '  /  Ͷ   ̀>>xE>@A>>@B! 6# x G88888>> >>> #v(L Vw cog _ 9W -O G M< >Om B< >ON B B> B#(((%#(&(0($0͏B B7B@7BͪBjB@B@jB#= >O B#< >O B!>w# !6# 6#6# ! e" !0" !@ " ~B~B~B<$<$~BfZB~!>P"">">w!>""̓ !>LT]RO >G@( A(A **** L=L !>LT]RO}o|g>G@( A(A :::: L=L  L =O  G| 8 `8xG   L  { G=G|   G|  G L  !>>}|!@}|e !%*Gx(*v*Gx(*OG> > >>!'w}|!@}|ͤ e =G|  ͤ(e >( e > G|  e >>( ogog#F+Nx<(+x og#} #}|!@}|<ogog@ B} =T]og} |(6+} +}|!@#F+Nx<(x(}|<ogog~#~############~+~+~+~+~+~++~ +F+N+~+ng@* x $(͍ (͍ ($(%!@6>$$(!@6>$#(!(= y#!y(  yͶ  #O># y(*(/(4(8(<(@(D(H(L !P !` !p@!8!0!(! !!!!@( A(A ~/" !J !%!v*Gx(* G<8ͤ(e >>7 >˜ ˜ ( e >7 =>G!x(^#*Oy(* y!(!( !ʼ R df!R \!W!R_y(=RG@( A(A """"  T]  RG@( A(A """"  T]   @( A(A """"  T]  > >A! y( >""" N"O">og> >A! y( *GN 0*GO (* >oge G|  > >A!   # ogWoXgo&T]))))))))@@* x !6# x !V#z(9~ #~#_ #F~8#GN#~#O͏V#z 8)F#4zW{_F#4 Q z__F##4 Q z__V#z 8)F#4zW{_F#4 Q z__F##4 Q z__x(7`i`UOVG0 y T])))))@i`UoVgy Oi`))))) @ k&))}o ! {(8=xw#wyw#wˇ@@>@>GHI!`>" " !@6# ! 6# !><>(!< <(w#   w#  (,>O!`>" x >" x `>" x >OL> /7G>/Gx>0(>>$ x >$@( A(A @(D ɇƀhiA * >hiA * >h@iA * ɇƀjkA * >jk@A * ==|================<=======<===<===<=<==<=|=<!(>""## ͊K! ͱ6# _!ͱ6!`zͱ" G> ͱhj!ͯͯͯͯͯͯͯ\8x>!'w!SoTg((}!A|1}!M[GYoZg}Q|R!O6qQoRg# M>O!~w>0>MwD ̓@>O@o@gd>Od>O!@O@GoO!@O@Go>h@i >@D8LO_( !O~=_wM>O!@*fo>!hw!D .AN .isrsrsrsrsrsrsrsrsrsrsrsrsrsrsrsrD !M*fo@* x > "  = @D0D8@@L  &###bkG#G#G#Gx<=w#w#w#wbk###w#w#w#w6#6#6#6~w#~w#~w#~w++~w8G#~wG#~wG#~w++~###RRR@@D@EEEEuT\P\࠮⎊.興*Ϊ ꬪ]QwwUw :(**2**Ht@EutTTTT *ʪ ..*.@2**2**2 )*:"0*(* NJN .( wuUw@[RSRK ʪMI @@]U]Q]@gUWTW࠮⎊.興*gUGDG슈 ꪪ 8(+83*+t@Euu@@D\T((+0+*+ 0((3**3 (@nBNJ.wQwEwwuWq@YTUUU@@8 # #"; ݕ]pPPPp %%% " """":@XTTTTwuWq@YTUUU@@HPSRRSꪪꪪRRR@@D@EEEEuT\P\࠮⎊.興*Ϊ ꬪ2**2**2  .*.(.@t@Euu@@T\P((+0+*+ :**:***wTwAwtTTTu@@@; wuWq@YTUUU@@8 # #";@jJJJ.@NJJJN @UUUU]@@E]U@@@wQWUWwuWq@YTUUU@@U]@jJJJ.@JJJJN wTwAwtTTTu@@@QWUWPWgQWUW*@  PPP/ HHHJH bS"@@?;?bS"@@}%@ ee!??~@|A@@> PpPP?h  A`B$`@@FF@FF 4 (`? 80   @@@@ D((|DD|аpPVuDDDw'DwUUUU) `PTPT .@lJHH(쪪`wQRTwwQRTw@, @3RSR%-%JNHHꪬ **:(+*+:*;":!  DDDUR pPTPT EŀUUUUwD pPPPPdjjLH@@@"媪@ PPT&B$ $TTRࠠtDEuEEERptPtBDAEEEuD\T\rD@tt@wg®jHJJJJPXT  A]@@@@@@@@@@? ?((((((((08 (D))O}FF@Vf 4 (`$C@@ H`  /B@ @VWXYyQDUP" QpP PpU)*TsRzUk@UaJI U U 0tU@)AEJ*UR UUSUrUb`_U0 F H0/Po`?@ @0 HY AE}!:UV%@ (70@?**W@``0耢|EUU  UU @@>8'X B'BE%B) *UT(Q"UUU@?@|<$8R@?~*3-@?r P ǎ 8<9x?`|>`@@@?0xp <"  <p AHqH9qqqq |@? ? ,|JJUU U@U` @P̴*`"  `UT ? ? %Bw H08@ <C *@??8U pra t"Àc,B@? H   @((  p``Hp?$<8x<000p<!p``pp``pgcgc~dX  H ? d`(@P? )@ Y?L;B3P!P1@1D;%:?8D8lšd|>nv1f<M6c`aI>7&=)111))cUTTTS|b\Y?p&p P0 8D8>|>1Ο|       !"#$%&'()*+,-./0123456789:;<=>?@ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ[\]^_`abcdefghijklmnopqrstuvwxyz{|}~G,bG,G,bG,G,bG,G,bbbbbG,bG,bG,bG,bbbbbG,bG,bG,bG,bbbbbG,bG,bG,bG,bbbbbG,bG,bG,bG,bG,bG,bG,bG,bG,bG,bG,bG,b _ _ _ _G,bG,bG,bG,bG,bG,bG,b::>            ;>      ;  ; ; ^>  ] ~ ] ~ ] ~ ^ ^ ^9 ] ~ ~;  ;  ;       > > > > > > > 8  ~           \ z z z z   >  >   ^7  ^7  ^7  >  >  zz5 $5$ ~ ~  ~ z z >> ~ >  >  >  > > ^ ^ >   5   5   5   5   5  5 ;  5 $5$ 5 $5$ 5 $5$ 5 $5$ V V W8~$u 4$5$$4$5 5$ 4$5$$4$5$5$$5$xx4$5 5$ 5 5$4$=5$4$=5$4$x4$x4$= = =5$=5$4$~3$4$4$= 3$4$4$^ ^ 4$4$3$W3$W3$^ 3$^ 3$::< S$ ~3$ ~3$ ~3$:3$T  = =  ~ ~ 2$3$2$3$2$3$= 2$W W W 3$ ]2$S$2$S$2$W 2$   S$S$2$< 2$< 2$ 2$91$2$1$2$1$2$0(1(1$2$0(1(1$2$0(1(1$2$0(1(1$2$2$1$2$2$1$2$2$1$2$2$1$2$0(1(1$2$0(1(1$2$0(1(1$2$0(1(1$2$2$1$2$2$1$2$2$1$2$2$0$1$0(1(0$1$0(1(0$1$0(1(0$1$0(1(0$1$0(1(0$1$0(1(0$1$0(1(0$1$0(1(0$0(0(1(0$0(0(1(0$0(0(1(0$0(0(1(0(UQ$40$0(40(0(40(/(0(/(0(/(/(0(0( 0(/(0(/(0(/(T/(T/(t/(t/(P(/( /(8< t/(!O(/(/( O(< t$y/(o$o$X$yS.(/(S.(O(.(O(.(O( .(N(o(.(.(N(.($.(N($.(}.(o(N(W$.(SM( !N(s$N(< N(7 -(6M(M(7M(!M(n( M(RM(RM( n(sM(!Rs< M(M(M(R!M(< M(xRM(6%M(w$L(6$L(!M(L(!M(L(!M(L(w$L(w$L(w$L(w$L(L,!M(L(L,!M(L(L,!M(L(L,!M(L(L,$L(L,$L(L,$L(L,$K,L(L,M(K(L(K,L,K,L,K,L,K,L,K,L,K(L(K,L,K,L(K,L,K,L(K,L,K,L(K,L,K,L,K,L,K,L,K,L,K,L,K,L,K,L,K,L,K,L(K,L,K,L(K,L,K,\ K,5\ J,K,%K,5J,K,J,K,K,50!J,K,0!K,5J,5K,J,K,J,5J,5J,5J,J,/!$J,5P!J,5$J,5k,Vk,5J,5J,k,5J,55I,%j,p!I,4qI,%J,I,(I,%j,5I,UI,|I,4$I,4I,i,4I,4I,v%I,Ui,;I,4$I,N!I,i,!I,pI,4I,O!U[ I,4: I,I,4i,:p!i,4I,4N!H,4(H,!$H,4!H,4H,4N!H,4N!H,4N!H,4N!H,H,(H,H,(H,4o!H,4(H,4N!H,4N!H,4N!H,4N!H,4(H,4(H,4(H,4(H,4N!H,4N!H,4N!H,4N!G,H,(G,H,(G,H,(G,H,(G,H,N!G,H,N!G,H,N!G,H,N!G,H,(G,H,(G,H,(G,H,(G,H,N!G,H,N!G,H,N!G,H,N!G,bMG,bMG,bMG,bMG,H,N!G,H,N!G,H,N!G,H,N!G,bMG,bMG,bMG,bMG,H,N!G,H,N!G,H,N!G,H,N!G,bMG,bMG,bMG,bMG,H,N!G,H,N!G,H,N!G,H,N!G,bMG,bMG,bMG,bMG,H,N!G,4N!G,8h0G,88h0fVG,u^8h0u^oIG,u^oIG,88G,3V{fh,^{nEG,3VM{h0u^jG,u^{NE43VMG,3VMG,3VM{G,TZ{84bNE4{Q =h0boIG,3Vbh0b{QG,b{QG,{Q =h03V{f0bNE0u^{oEh0b{Mh0TZIG,bMG,bMG,u^{oEG,3V{fh,b{-Ah0UZQ{h,fMG,3V8h0oNEG,oNEG,UZQ{G,u^4G,80h0G,48h0G,oNEG,oNEG,oNEG,oNEG,48h0G,3VbG,3VbG,3VbG,oNEG,oNEG,oNEG,oNEG,3VbG,3VbG,3VbG,3VbG,oNEG,oNEG,oNEG,oNEG,3VbG,3VbG,3VbG,3VbG,oNEG,oNEG,oNEG,oNEG,3VbG,3VbG,3VbG,3VbG,oNEG,oNEG,oNEG,oNEG,3VbG,3VbG,3VbG,3VbG,oNEG,oNEG,oNEG,oNEG,3VbG,3VbG,3VbG,3VbG,oNEG,oNEG,oNEG,oNE-@VWXYz~!=* T*ժ*UX@@@p@P @PU ! UT(@P@YUUUUU TtDveU PPUrAB  @C@ Ž~Յu__UUUU UUUPPPPPPUUT\D??? ????@?U?hߟ U@B_Z*T+]_G80X??` ጀll6@@???@@gX_`kT@?@?@| PW X @@?= @* A;j ? ڼzf@W |????d?@?@?@?@?@?E?JTT`?/? /.>~_ /UT*W?? @@?@?@?@?@?@?@0?P< !$?<~? ;0v0@ |????????@?@?@?@?@?@?@?@W ` 0?? /"17@~~@UUUD???00?????@?@?@?@?@?@@?p~N`}@^@?@U@ -@??`_GUP U*UP@TPT@PPPUUT@ $@/^>_.@@?T Uw*U-ذIPPZ%000$8 (PP0OpOp!}UDDJ -._/`@@@ AA8#N400DĀpi610Y2GxpxpO! L?h?h? lv0@ ^P@~lAl8Ԍt C pp8xppxxx<<00q11|?8xx8x0(T,>>:~f3;;;;)`00@a0 09~j%<c <8Z??>0p>|<<<8p8Mx8`Q ?Aq? _???  \ < 8 ?8|{tx08A1?AÁ??S#S{_; xt`   1/???g,pp~p?< ?,9%8@ y@?.q0qpqp H  ?????x8p8p8?|/ yɶҭ=X"K 7wp{_/l|2@3??Uo_!8O9F_ЯȴР?{Vj `0G8  , 癯(8KABCԛY8v@&>V<<w'3LFvld}=0==V;0 & ML aia``@`B`@"`@`        !"#$%&'()*+,-./0123456789:;<=>?@ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ[\]^_`abcdefghijklmnopqrstuvwxyz{|}~(! & d!$C .)  * *! *!!) * *! *! & &X n! * &%   &z !+. . *dJ2DB2DB)6  &Y !+2 . *!EB &.)D:)X  &!+2 & .)!=!^!!) &7 !+6L6 *)*=*^)I*) &,.,&+"!-. &L6)*'.=*'.^*j+J*,*+"-*!,.& &!)'2='2^*iKJ+"-*L",&&&-*/&!&)E>F6=E>F6^IKiJ,&-*L"M& &0&.&&)E>=E>^ JKjL".*M&N*.&O&0&Q& ")eF=eF^  jKkL"N&M"P&/*0*P*O&"/*)'.='.^ km"P&N"Q&N&P.q6O*"/*)=^ lN"P"m"p&O&Q2r6P* P.)=^  ln"O"o"p*r2F>P. r:)=^ p&&n"q*B6JQ2"B)=^ o""p&JN. >P*J) '" ='" ^   n*BN: q2."B)'" = ^ "BJ2 P.->)&" = ^=  ""&2>B O*-q6)F*=F*^= "2*6 o*-6)E*e.=E*e.^= "p**.*o"M.)F")=F")^= o""&)n"Lo&)F")=F")^= o&")m"n"K)F"(F"(^= +m)m"Kn")'('=('^= +m)l"Ko")'G(=(=^(2, Lll)l"JI)'G(''( 'aaL  l(k"JI'((''( & '  ' L mmk)kJI'(( '(' &  '  'm,(jJI'((''((' & '' ''m (jJI(H!/2'H(/2(''& M m#iIif(Ib $ E&A  ,M#iiM#IiiM#)I--$ 2'  -#N#IiN#HIIN#(() -F$P6H! -#N#HiI(HIH(%(E (%.2I-   -#N#Hhi(HI)g'%(!G& f h -#N#HhIi(HI)( b !I%f e  .#Hhi)hHI!('%)) -I% j)g-#FH!iH% k"%!%i%(%-i)/.c)2j%'% *C -#M#Gi&M.):-h!N2)%))P6c )/6).f-#j!i .)2)H%N6))) 2cI-%C ,d ,!n2--%h!)& .)61H%N6 b )C d!E h-.2)%!M6H!'&'I)b Ab ! d  !6 .2;h!'- 'h% '!c '!%!6d)P6 e $ :J-6)%)& .)'.2)!*b -%!..d )!k- )%  -:i-Y-(%P6 !j-%5B I%1C k- )1j1 .51I)P6!B t "  !d-!9*1!)sc Jd * !ck-$5 -s  R kBs !(C-)06$"5  R " )O2" (-)%0>s%%s krcj!C-O2! (dJ- 5*1 s 2c1'!-d (d1%q:c ( %J%0j!c() - "dC( -$C)% -B$B (%-- O6( Cc (C*-1c J)1c()--()A%d (k-$5B H%-(%J-c!()Ab add( -C )5c-p:%J)!)'2c "dCC ( -C%k-c)>)) J)H% )%/21Bd!tZd( 1dk$1d . r: )H)P"%P2AHb !!(L1C $K!d)-$- 1 (%%cjd1 d&7dS 2s)( C s  l &dS s  cs [R   *%t K2  kBs " $S+%$-!$s % ldt  K(!$ts RZ   $ t2 l  d1Bd!dC -%.>c(  $d! k-$% C !!C B O>R --5Sd)%5$ $ )d $c )!!c cPJ$0>)Wek5 /B"  1!(e" $!d$" ()C ) 5qFj1Z$D(! f+1!$ -B  db % 2! )"$dI)/J -N!)-@VWXYNNJ@UUUUO,,@H0`P (T)GE E88.𑓒gv_ $8<|IMM.6&`` #c"c@@UPPBu{;"$<``ys8U  &8 A4qcPKK7g%Ā6``@) DV A·s^#ed x<`3z7bO@k8 >ai P`IZHPHSG   $l8  <JJqcIRIRKȎx<i ͥ6660@`Pl(0 0ppSrb@jN" `p(pH` H80 8<f6iY“f"L8((8 00 00$@FDDD0084ܚg`xR3b+x]!y+?A?D|pP  p`O` |0  YcBm@JQ==U-@D@D ^``])af<4,0`<6 `@ xx  <JѨG@lmTD@@>4((@0h $&x` ;V=DE*;U@PPPPZ.*~*****CeGb0y_EI`mMq q ̋Ivo;ğ 9hh\hT}" qҖؒ@`@`0M1L00҂ <666y o09i5\WK$4Ecjs,})AOA-8Um4<(0(UbUvCcA@`ayell}`  @B~H\Pp!@i!R+ 0 8\8@ `@ R *UU͉D(@U*@U U7I?T 0JtU0"q B*6U* @HP U UJJ URRHUSS@ޞ;;V;EEE(8907ݲ[bikll\l$ hޟ`p 9PAqy} ,m"1"6bP؈؀   TlX`dl@8   "6p@PpEDu 9VoY`}tf[ ( 66r@q 0p 0 &&:UgE([`QaiX)`iJ@adN@QH1i h)I cbI@A8 c@bd?@ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ[\]^_`abcdefghijklmnopqrstuvwxyz{|}~G,G,G,G,G,G,G,bIbIbIbIG,G,G,G,N4Nw4N]=fN]=f^V}A{>R}Ak>R]=sN]=k|$^V}As\ >R?k< ~Vs}AEbf< ^V]={< ^Vw9< ~Vw5bw=9; ^{]=|$>REw]V9kbI; ^V{A; ^<9w; ?k]={;^{4^{\=^w{}A(N(^{4\={4N{bN{bN(N(N(({b{b?o<9Ef\=w((((E[$: N4}Z|A: ]VEw: =V\=wZ$^|Aw}Z<9sM\=>k: }ZwEZ$]V|A{: ]Vw|A: =R\=wb5wR>k4bw4^5s: }Z|Ew b;9{: >o5{: >k;={9 =V[=w9 }^[Aw wI0 }ZwI9 ]VEs bs9$^{E9 }^^o }ZwI }ZwI }ZwI R,^s [=R( RR( M;=>o f[=w  ,^s  ,^s  ,^s  ,^s  [=w  [=w  [=w  [=w If9 f8$~s f8$~s Mw4 RZ=s8$R{A>o {A0R R>o4 \VE^oX$|ZI~s8$R:=s8 ^M8$\ZM{8$^I{ |Z>o:= Rk4 ;R5k7$|Z{4 |ZwE >o4{7$bE{7$bE{7$^wZ=7$bE{ \ZZ= f{I ^~s99 ^o~s bE{ bE{ bE{  E{  $5$  $5$  $5$  $5$  E{  E{  E{  E{  $5$  $5$  $5$  $5$ ^4 ^4 b~s Mf9 E,M [VEw E4Q ;VyAw6 ;VE{5$[ZI{V$[Z~wyE6${^I~s [Z{yAU$;Vwf ^]oyA5 {Zw95$b95$=k4{U$fX={5$^9^s5${ZwxAv(^{4v({ZM5$b8=w5$fIU$^M{T$k{xAT${ZM{4$b8=w4$b8=w4$b8=w4$b8=w4${ZM{4$Ru({4$Ru({4$ER04$b8=w4$b8=w4$b8=w3$4$8=w4$ER04$ER03$4$R03$94$E3$f,~s3$f,~s3$f,~s3$f,~s3$zZI3$WAM=S(WAR3$=oIS(fIt(:VwA~s0ZVEw3$ZVIwS$^{MS(fIS$^{I3$b{83$^k9t,zZIw3$Rk^2$:V6=j3$]oV=s(bRS(^{M2$bvA{2$z^R2$wE92$b]s2$ZZM2$bvA{2$bvA{2$bvA{2$bvA{2$ZZM2$ZZM2$ZZM2$ZZM2$bvA{2$bvA{1$2$vA{1$2$vA{1$2$I{1$2$I{1$2$I{1$5=E{1$fE1$R91$R91$E09Q$yZM1$vARE1$vEM41$9VE]sQ$fI,8VM~w,zZIwQ(8VwI1$^wMQ(8V8]s1(b}wUA1$YZuE}w1$R=f1$R8k0bwM1$k=0P(^IQ(=oUAq,^wvEQ(bQ{0(EVP,^MQ,b{I0(  " K O R D I A N "! JULIUSZ SOWAC   !"#$%&'()*+,-./0123456789:;<=>?@ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ[\]^_`abcdefghijklmnopqrstuvwxyz{|}~PIERWSZA OSOBA PROLOGU Boe! zeszlij na lud twj wyniszczony bojem Sen cichy, sen przespany, z pociech jasnym zdrojem; Niechaj widmo rozpaczy we nie go nie drczy. Rozwie nad nim kotar z rbka niebios tczy, Niech si we zach nie budzi przed dniem zmartwychwstania. A mnie daj zy ogromne i mki niespania, Po mkach wrcz mi trb sdnego anioa; A kogo przed tron Boga ta trba zawoa, Niechaj stanie przed tob. Dajmi si, Boe, A komu palec przeklestw na czoo poo, Niech nosi znak na czole... Pozwl, Panie, tuszy, !e sowem zdoam cielce zotegi i kruszy... Z brzu wznios posgi, gdziepokrusz gipsy. A kto ja jestem? - Jestem duch Apokalipsy- Obrcie ku mnie oczu zamglonych i twarzy... Oto stoj wrd siedmiu zocistych lichtarzy Podobny do czowieka... szata w dugo szczodra Spywa do stp; pas zoty przewiza mi biodra, Gowa kryje wos biay jak niegi, jak wena; Z oczu skra leci ogniw dyjamentu pena, Nogi mam jak mied wieym ogniskiem czerwona, Gos huczy jako woda wezbraniem szalona, W rku siedem gwiazd nios, az ust mi wytryska Miecz ostry obosieczny, a twarz moja byska Jak soce w caej mocy wywiecone koem. A gdy przede mn na twarz upadniecie czoem, Powiem wam: "Jestem "pierwszy... i ostatnim bd..." DRUGA OSOBA PROLOGU Ja wam zapa poety na nici rozprzd, Wy miejcie si z zapau megotowarzysza... Kto on? - Do tureckiego podobny derwisza; Owe siedem lichtarzy jest to siedem gradw, Stoi wrd siedmiu zotem nalanych narodw, Wygnaniec. - A wos czarny w siwo mu zamienia Nie wiek, ale zgryzota... W oczach blask natchnienia, W rku gwiazdy... to myli, z ktrych jasno dniowa Miecz w ustach obosieczny, jest to sztylet sowa, !Ktrym zabija ludzi gupich... albo wrogw. TRZECIA OSOBA PROLOGU Zwanionych obu spdzam ze scenicznych progw. Dajcie mi proch zamknity w narodowej urnie, Z prochu lud wskrzesz, stawiam na mogi koturnie I mam aktorw wyszych o cae mogiy. Z przebudzonych rycerzy zerw caun zgniy, Wszystkich obwiej nieba polskiego bkitem, Wszystkich owiec duszy promieniem - i witem Urodzonych nadziei - a przyjd przed wami Pozdrowieni umiechem, poegnani zami. €ÀĀŀƀǀɀʀˀ̀̀΀πЀрӀԀՀր׀؀ـڀۀ݀ހ߀SCENA I KORDIAN, mody 15-stoletni #chopiec, ley pod wielk lip na wiejskim dziedzicu, GRZEGORZ, stary suga, nieco "opodal czyci bro myliwsk. Z jednej strony wida dm wiejski, z drugiej ogrd... za ogrodzeniem dziedzica staw, pola - i lasy sosnowe KORDIAN zadumany $Zabi si - mody... Zrazu jakatrwoga Kada mi w usta potpienie czynu, Bya to dla mnie pospna przestroga, Abym wnet gasi myli zapalone; Dzi gardz gupi ostronoci gminu, Gardz przestrog, zapalam si, pon, Jak kwiat liciami w niebo otwartemi Chwytam powietrze, poeram wraenia. Myl Boga z tworw wyczytujziemi I gazy pytam o iskr pomienia. Ten staw odbite niebo w sobieczuje I myli nieba bkitem. Ta cicha jesie, co drzew trzsie szczytem, Co na drzewach licie truje I rom rozwiewa czoa Podobna do mierci anioa, Ciche wyrzeka sowa do drzew: "Gicie drzewa !" Zwidy - opady. Myl mierci z przyrodzenia w dusz si przelewa; Pospny, tskny, poblady Patrz na kwiatw skonanie I zdaje mi si, e mi wiatr rozwiewa. #Cicho. Sysz po kach trzd bdnych woanie. Id trzody po trawie chrzszczcej od szronu I obracaj gowy na niebo poblade, Jakby pytay nieba: "Gdzie kwiaty opade? Gdzie s kwitnce maki po wstgach zagonu?"- Cicho, odludnie, zimno... Z wiejskiego kocioa Dzwon wieczornych pacierzy dwikiem szklannym bije. Ze skrzepych traw modlitwy adnej nie wywoa, !Ziemia si modli bdzie, gdy socem oyje... Otom ja sam, jak drzewo zwarzone od kici, Sto we mnie dz, sto uczu, sto uwidych lici; "Ilekro wiatr silniejszy wionie, zrywa tumy. Celem uczu - zwidnienie; gosem uczu - szumy Bez harmonii wyrazw... Niech grom we mnie wali! "Niech w tumie myli jak mylwielk zapali... Boe! zdejm z mego serca jaskczy niepokj, Daj yciu dusz i cel duszy wyprorokuj... Jedn myl wielk roznie, niechaj pali arem, A stan si tej myli narzdziem, zegarem, Na twarzy j poka, popchnserca biciem, Rozdzwoni wyrazami i dokocz yciem. po chwili #Jam si w mio nieszczsn caym sercem wsczy... myli - potem nagle obraca si do Grzegorza Grzegorzu, porzu strzelb czyci... GRZEGORZ Juem skoczy. Co mi panicz rozkae? KORDIAN Chod tutaj,mj stary... Nudz si. GRZEGORZ Nie nowina; c ja poczn na to? Chcesz panicz, powiem bajk, szlachetnie bogat, Mam ja w szkatule mzgu dykteryjki, czary Po babce mojej starej, co w Bogu spoczywa.- Chcesz pan tej, co si gada? czy tej, co si piewa?... Kordian milczy; Grzegorz mwi nastpujc bajk: Byo sobie niegdy w szkole #Pikne dzieci, zwa si Janek.Czu za wczasu bo wol, Ze starymi suszy dzbanek. Dobry z niego byby wiarus, Bo w literach nie czu smaku Co dzie stary bakalarus ama wierzby na biedaku, I po setnej, setnej probie Rzek do matki: "Oj, kobieto! Twego Janka w ciemi bito, Nic nie wbito - we go sobie!..." Biedna matka wzia Jana, Sza po rad do plebana. Przed plebanem w pacz na nowo; A ksiulo sucha skargi I powanie nad wargi, Po ojcowsku rusza gow. Wysuchawszy pacierz zego: "Patrz mi w oczy" - rzek do aka- "Nic dobrego! nic dobrego!" Potem ho twarz pogadzi, Da opatek i pitaka I do szewca odda radzi... Jak poradzi, tak matczysko #I zrobio... Szewc by blisko... Lecz Jankowi nie do smaku Przy szewieckiej lipa igle. %Diabe misza w biedaku,niy mu si dziwy, figle; Zwyciya wilcza cnota, Rzek: "W wiat pjd o pitaku!" A wic tak jak by - hoota, Przed terminem rzuci szewca I na strudze do Krlewca Popyn... !Jak do wody wpad i zgin... !Matka w pacz, amaa donie;A ksidz pleban na odpucie Przeciw dziatkom i rozpucie Grzmia jak piorun na ambonie.W kocu doda: "Bogobojna Trzdko moja, bd spokojna, Co ma wisie, nie utonie". May Janek gdzie si chowa Przez rok cay, zgadn trudno. Wsiad na okrt i eglowa, I na jak wysp ludn !Przypynwszy - wyldowa... !Owdzie krl przechodzi drog.Ja pokoni si krlowi I dworzanom, i ludowi; A kaniajc szasta nog Tak ukadnie, e krl stary Woy na nos okulary. I wnet tyme samym torem Dwr za krlem, lud za dworemPowkadali szka na oczy... "Owo krl ten posiad saw, Jakoby mia wzrok proroczy; I cho straci oko prawe, Tak kunsztownie lewym wada, e czowieka zaraz zbada, Na co mierzy, na co zdatny: Czy ze ma by rzdca kraju, !Czy podstoli, czy te szatny... Lecz t raz, wbrew zwyczaju, Krl pan oczom nie dowierza: Czy ak Janek na tancerza? Czy na rzdc dobry kraju? !Wic zapyta: "Mj kochanku,. Jak masz imi?" "Janek". "Janku, Co ty umiesz?" "Psm szy buty" "A czy dobrze?" "Oj tatulu! Czyli raczej, panie krlu! Jak szacuj, rczy mog, e but kady ostro kuty I na jedn zrobi nog, Czyli raczej na ap dwoje... To na zim. - Z letnich czaswBut o jednym szwie wystroj Na opatku bez obcasw; A robota takiej wiary, e psy puszczaj na moczary, Such nog przejd stawy". "Masz wic sub, zotem pac"- Rzek do Janka pan askawy I za sob wid w paace. A gdy dzie zawita czwarty,Szy na owy w butach charty;A szewc chartw w aksamicie "Przy krlewskiej jecha wicie;Zoty order mia na szyi, W trzy dni zosta szambelanem, W sze dni rzdc prowincyji, W dni dwanacie zosta panem. "Star matk wzi z chaupy, Krl frejlin j mianowa. A plebana poaowa W biskupy... KORDIAN Cha! Cha! cha! przednia powie. GRZEGORZ A widzi pan, widzi, Jak zabawiem gadk... Niech si pan nie wstydzi, W tej powieci moralna kryje si nauka. KORDIAN Jaka? pawiedz mi, stary. GRZEGORZ A kt jej wyszuka? !Do, e jest sens, powiadam. KORDIAN Wierz. GRZEGORZ Trzeba wiary. Bo widzi panicz, kiedy gada suga stary, To w sowach dziecku dawa nie bdzie trucizny. "Bkaem si ja dugo z dala od ojczyzny. I tak mi byo ciko od tsknego alu, "e onierze ciesali koki na wsalu; Odcinajc si szabl, nie braem pociechy, Bo adnych kosw ludziom niewysiej miechy, A smutek niby mdra ksika w sercu yje !I mwi wiele rzeczy, i czowiek nie gnije Jak muchomr pod sosn, lecz zbiera po szczypcie Przestrog do przestrogi... Byem ja w Egipcie! Pono no o tej walce nie mwiem panu? Czy wolno? KORDIAN Mw! mw, stary. GRZEGORZ krcc wsa Daj go tam szatanu Kaprala... tgi czowiek!... Wywid wojsko w pole, Nie w pole, w piaski raczej; rwno jak po stole, Otwarto na wsze strony, kdy wzrok obrci, Oko biegnc po piaskach Bogaszuka w niebie. Wdz szyki w pi kwadratw sprawi ku potrzebie I niby pi gwiazd jasnych na pustynie rzuci. Mnie, wieccemu w jednej, wida byo cztery. Przed walk, przypominam, miech nas ruszy szczery; Bo trzeba panu wiedzie: na wojska ogonie !Snuy si z bagaami osy... przy bagaach Przywlekli si z Francyji w bagnetw zachronie Mdrkowie, co to banie piszw kalendarzach. Gardzilimy jak Niemcem t chmur komorw, T psiarni, co jak truflw wietrzya kamieni; Wic gdy do walki wiele stano pozorw, !Zawoalimy gono: "Osy i uczeni! Chowajcie si w kwadraty! dalej za pas nogi!" !Dalibg, korzystali z agodnej przestrogi. Przyznam si jednak panu, e cho onierz bitny, Przed walk byem nieco nad zwyczaj panury.- !Jak dzi pamitam, z dala la si Nil bkitny, Dalej jakiego miasta wida byo mury; I nad gowami niebo czyste, bez oboku, A powietrze, cho bardzo jasne, grao w oku, Nad katafalkiem niby od gromnic pomyki... Lecz co najbardziej ludu zadziwio szyki, To byy owe wielkie, murowanegry; Std by je byo widzie, gdyby nie Karpaty I gdyby z nieba mona zetrzewszystkie chmury. Wtem wdz przyjecha konno...zagrzmiay wiwaty, Acz bez winnych kielichw. Wdz wskaza na wiee I rzek: "Soldats!", co znaczy powiedzia: "onierze!" Syszaem wszystko; wdz rzek: "Patrzcie, wojownicy! Ze szczytu piramidy - co znaczy: z dzwonnicy- Ze szczytu tych piramid sto wiekw was widzi". Wic spojrzaem, gdzie wskaza po nieba bkicie; A tu patrz... niech kto ze mnie jak z prostaka szydzi, Opowiem... Kln si panu, na piramid szczycie, Jak w kocioach sawnego maluj Michaa, Taki sta rycerz, w zbroi, promiennego ciaa, #I pomienist dzid przebija zwysoka Wijcego si z dala na pustynismoka, Co ku nam lecia w chmurze kurzawy i piasku. Sto dzia zagrzmiao, oczy zgubiem od blasku. A kiedym wzrok odpyta, a tu mameluki Krzywymi nas szablami dziobi gdyby kruki, To komi do ucieczki obrceni wrzkomo Siadaj na bagnetach jak mapy. KORDIAN C dalej?... GRZEGORZ A wstyde si pan pyta, kademu wiadomo, emy zawsze amane parole wygrali, !I gdyby nie ta duma... Ale pan nie sucha!.. KORDIAN zamylony, mwi sam do siebieWstyd mi! Starzec zapala we mnie iskr ducha. Nieraz z myl zburzon w ciemne id lasy, Szczk broni rzucam w sosen rozchwianych haasy, Widz siebie wrd wiate czarodziejskich sawy, Wrd promienistych szykw; szyki wstaj z ziemi, Ziemia wstaje jak miasto odgrzebane z lawy... Gupstwo... dziecistwo marze... Z mylami takiemi Nie miabym si wynurzy przed starcw rozsdkiem, Wic szukam - kogo? - sugi, co rozwlekym wtkiem Snuje gupie powieci. myli... potem nagle do Grzegorza Id sobie, Grzegorzu ! Jak si panna na konn przechadzk wybierze, Dasz mi zna. GRZEGORZ Panicz moe dzi nie dospa wou? Bo starego odpdza jak natrtne zwierz. Bywszy niegdy w niewoli; znaem ja modziana, Co mia wiele nauki, nie gardzi mn przecie I dzikowa za powie, gdy dobrze dobrana. Byo to pikne wcale i szlachetne dzieci! Smutno skoczy ! KORDIAN C, umar? GRZEGORZ A gdzie tam, mj panie! KORDIAN Wic yje! GRZEGORZ Oj, nie yje! Gdy nas Rosyjanie Wzili w dwunastym roku, spdzili jak trzod !I na Sybir zawiedli... Dwchset naszych byo, Wiarusy ks nadpsute, oficerstwo mode; A jak wzajem sprzyjali, wspomnie starcu mio, Jeden drugiemu nigdy nie powie, jak: "Bracie", Chleb ami jak opatki, w jednej chodz szacie. Ten, o ktrym rzecz wiod, zwa si Kazimierzem. "Ot kiedy si Moskal pastwi nad onierzem, Pan Kazimierz za wszystkich cierpia, potem z gowy Doby myli - zawoa na tajemne zmowy I odkry zamiar wcale dostojny; bo miay. Nie szyd, panie, kto kupi niewol wos biay, Ten rozpaczy szalonej w ludziach nie potpi. Wic on myla, e strae kozackie wytpi, Zmarym wydrze elazo i polskie wiarusy Do Polski odprowadzi... Poznali si Rusy Na malowanych lisach; wywiedli na pole; Cay nas puk Baszkirw ostpi w pkole, Woga staa za nami... pukownik tatarski !Przeczyta gono niby jaki dekret carski, A w tym dekrecie stao, aby polskie jece Rozdzieli na dziesitki i w puki powciela. Wtenczas nasze wiarusy wziwszy si za rce Krzyknli: "Nie pjdziemy"... Zamiast nas wystrzela Czy wierzysz pan, e owe tatarskie szatany Rzucali nam na szyje rzemienne arkany, Wanie jakby na koni zdziczaych tabuny. Oh! co czuem, to z sob ponios do truny! Zwizalimy si wszyscy rkoma co siy... Pamitam, z prawej strony - nie, z lewej, od serca- Sta przy mnie onierz wiekiem, ranami pochyy, Ku niemu zwin koniem baszkirski marderca; Wic biedak rk moj na ksztat szabli cisn, Potem ocia na niej, bezwadny obwisn, Patrz mu w twarz, posinia cay na ksztat trupa, Oczy wybiegy, szyja zwizana pawrozem, Tu Baszkir zaci konia, ko spity da supa, Skoczy - a starzec jak ko uwizany lozem Pocign si po piasku, po krzemiennej warcie. Widziaem na krzemieniach wosw siwych garcie, Z krwi wyrwane kroplami... Ko lecia jak strzaa, Ju trup znikn - a jeszcze wida byo konia I myl przy koniu starca krwawego widziaa. Stalimy jak gar kosw pokych rd bonia; Guche byo milczenie; zgroza, obkanie. Piszczc, koem jak krucy kryli poganie, Wybierali oczyma, gdzie powrozem skin, mier dajc, chcieli zabi przedmiertn godzin. Wtem, panie! nasz Kazimierz! w Kazimierz mody! GBBOOK42\book.gb.tmp0n5r<(rkPlTok& c 4; cYcc-U &c/Y(:\1 @b2[ckp9-[ Skoczy w tumy Baszkirw i ztumu wyskoczy Z pukownikiem tatarskim, rzuci si do wody; Tak ujtego wroga midzy dwie kry wtoczy, A kry si zbiegy, gowa z Baszkira odpada Jak mieczem odrbana i na krze usiada Z otwartymi oczyma... KORDIAN A Kazimierz? GRZEGORZ Zgin... KORDIAN Grzegorzu, czy nie pomnisz zmarego nazwiska? GRZEGORZ Nie wiem: on pod imieniem Kazimierza syn; Co mu tam dzi nazwisko po mierci? Pan ciska Rk starego sugi... KORDIAN Boe! jak ten stary !Rs zapaem w olbrzyma; lecz ja nie mam wiary, Gdzie ludzie oddychaj, ja oddech utracam. Z wyniosych myli ludzkich niedowiarka okiem Wsteczn drog do rda mtnego powracam. Drg zawartych przesdem nieprzestpi krokiem. Teraz czas wiat modzieca zapaem przemierzy $I rozwiza pytanie: y? alboli nie y? Jam bezsilny! Nie mog jak Edyp zabjca Rozwiza wszystkich sfinksw zagadki na wiecie; !Rozmnoyy si sfinksy, dzi tajemnic trjca Liczna jak ziarna piasku, jak kowe kwiecie; Wszdzie peno tajemnic, wiat si nie rozszerzy, Ale zyska na gbi... wierchem czowiek pynie, Lecz jeli drogi wzem eglarskim nie mierzy, Nie wie, czy bieg jest biegiem,gdy brzeg z oczu ginie... Chyba e w owej drodze jak milowe supy Mija stare przesdy - zblade wiekw trupy... Nie, s to raczej krzye przy ubitej drodze, Prostak przy nich koniowi zatrzymuje wodze "I egna si, i pokon oddaje - gdy mija... Potem mdrkowie prostsze wytkn ludziom szlaki; Z wolna na drog now zjedaj prostaki; Na zapomnianym krzyu bocian gniazdo zwija, Mech ronie, pod nim dzieci w piasku sadz kwiaty; Nieraz krzy, u stp samych podgryziony laty, Pada, zabija dzieci z sielskiego poblia, A lud pacze, e zwali nie pamita krzya. Wic id na wiat rba nadprchniae drewna. Mio? - zapomn o niej - wrd wiatowej burzy Pozostanie gos wspomnie... jak pie dzika, rzewna, Jak pie urawia, co si opni w podry I samotny szybuje po bkicie nieba, Ostatni, z licznych, !szczsnych tumw odbkany:Trzeba mi nowych skrzyde; nowych drg potrzeba. Jak Kolumb na nieznane wpywam oceany Z myl smutn i z sercem rozbitym... LAURA woajc z ganka Kordianie!... KORDIAN Ten gos rozwiewa zote zapau witanie. Zamknity jestem w kole czarw tajemniczym, Nie wyjd z niego... Mogem by czym... bd niczym... AKT I, SCENA II !Ogrd. - Lipowe aleje krzyuj si w rne strony - wrd drzew wida dom opuszczony z wybitymi oknami... Jesie - licie opadaj - wietrzno..; KORDIAN i LAURA zsiadaj z koni, przy ktrych GRZEGORZ zostaje, i wchodz do alei... !Dugo nic do siebie nie mwi LAURA z umiechem na p szyderczym Czemu Kordian tak smutny? Kordian patrzy na ni oczyma zamglonymi - i milczy Znalazam dzi rano W imionniku wierszami kart zapisan, #Poznaam rk, piro - o! nie, raczej dusz... Kordian zarumieniony schyla si ku ziemi Czemu si pan mj schyla? KORDIAN Odmiatam i krusz Gazki, ciernie, chwasty spodstp twoich, pani.- "Cier, co mi zrani rk, nikogo nie zrani! LAURA Kordian zapomnia, e ma matk, matk wdow. C to? Kordian brwi zmarszczy, chmurzy si, rumieni? KORDIAN Zapytaj si drzew, pani, dlaczego w jesieni, Szronem dotknite, nosz licie purpurowe? To tajemnica szronu... LAURA Usidmy w alei. Kt z nas pierwszy obaczy gwiazd dobrze znan?.. KORDIAN Nie ujrz jej, jeeli to gwiazda nadziei!... LAURA A jeli gwiazda wspomnie? KORDIAN O! dla mnie za rano !Na blad gwiazd wspomnie!...LAURA Gdzie gwiazda Kordiana? Kordian wznosi oczy na twarz Laury i odwraca si Jak si nazywa? KORDIAN Przyszo? LAURA z umiechem W ktrej stronie nieba? KORDIAN O! nie wiem! - jest to gwiazda obkana, Co dnia j trzeba traci, co dnia szuka trzeba... LAURA "Kordian ma pikn przyszo,talenta, zdolnoci... KORDIAN !Tak, gdy mi spal mczarnie, To bd wieci ludziom prchnem moich koci. Talenta s to w rku szalonych latarnie, !Ze wiatem id prosto topi si do rzeki. Lepiej wiato zagasi i zamkn powieki Albo kupi rozsdku, zimnych wyobrae, Zapaci za ten towar caym skarbem marze... LAURA Jaki dzi Kordian gorzki! usiada na awce darniowej - #Kordian u ng jej si kadzie i mwi patrzc na niebo KORDIAN Czarowna natura! Jak ko Apokalipsy szara leci chmura, Jesiennym gnana wiatrem; a w chmurze myl gromu, Omdlaa zimnem, iskry wydoby nie moe; Wic co ma w onie gniewu, nie powie nikomu? I przepynie nad wiatem... Z gromem myli zo, Niechaj pyn nad wiatem zimne i bez gosu... zrywa kwiat - i obraca si z umiechem do Laury Pani, we t gazk purpurow wrzosu, Ale jej nie otrzsaj ze szronu brylanta... zamylony patrzy na niebo Pani - patrz tam na niebo... oto duchy Danta. Tam si na starym drzewie wichrzy szpakw stado, Zaleciay przelotem i do snu si kad, Wiatr przez noc bdzie licie zbija - one przeni Noc ca, drzew gincych koysane pieni; Anio przeczucia spicym wskae lotu szlaki, A gdy si zbudz, drzewo powie: "Lecie, ptaki. !Nie mam ju dla was lici, jam si zestarzao !Przez noc, kiedycie spay..." C std za nauka ?... KORDIAN Cha! cha! nauka smutku, e drzewo nie spao, A ptaki spay... LAURA Kordian, co przyszoci szuka,Powinien spa jak ptaki... KORDIAN Gdzie anio przeczucia? Czy przyjdzie? poprowadzi? Wic myli i czucia Trzeba skpca przykadem na lata rozoy I nigdy zmysw w jednej nie utraci burzy. Trzeba si dzi zwyciy, aby jutra doy. Dziwna ciekawo ycia prowadzi w podry, A za ciekawo trzeba nieszczciami paci I nigdy zmysw w jednej burzy nie utraci... gwatownie $Jam je utraci! Boe! zmiuj si nade mn! LAURA Kordianie!.. Kordian milczy Czas powraca, ju wietrzno i ciemno... KORDIAN O! pani, zosta jeszcze... LAURA Wic pan mi przyrzeka, e bdzie spokojniejszy? KORDIAN z obkaniem Tak... LAURA Przyszo daleka Pki jestemy modzi, wszystko jest przed nami... KORDIAN zamylony, patrzc na niebo Ciemny si bkit nieba wywieca za mgami, Ach ksiyc! patrz tam, pani! ksiyc srebrny, peny Stan i patrzy na nas; chmur srebrzyste weny Spady na - leci, jakby wyrywa si z chmury; #Teraz go na p ga rozcina sprchniaa, #Teraz rd czarnych lici krg chowa ponury... "Pani! gdy kiedy! kiedy! twarz ksiyca biaa "Bynie wrd chmur leccych na jesiennym niebie, Bdziesz mj cie natrtny odpdza od siebie. po chwili Bg promie duszy wcieli w nieskoczone twory, Dusza si rozprysna na uczu kolory, #Z ktrych pi wzio zmysy cielesne za sugi, Inne zagasy w nico... ale jest wiat drugi! Tam z uczu razem zlanych wstanie anio biay, Mniejszy moe ni czowiek, atom, rodek koa Rozprynionych promieni; ale jasny cay, I plam ludzkich nie bdzie na sercu anioa. Nieskoczonoci zmysem dusza si pomnoy, Bg anioowi oczy na przyszo otworzy, A przestanie zaglda w ciemn wspomnie trumn. Bg mu pod nogi wiata wywrci kolumn, Po niej gwiazd mirijady zapali i soca; Anio je przejrzy wzrokiem nadziei do koca I do gwiazdy podobny, bdzie w przyszo pyn... O! duch mj chce si wyrwa! ju pira rozwin. Dusza z ust zapalonych leci w bkit nieba... opuszcza rce i z rozpacz Na jednego anioa dwch duszziemskich trzeba!.. LAURA le, jeli si pan bdzie marzeniem zapala, Prawdziwie nie pojmuj, co mujest? KORDIAN ze wzgard Oszala... Laura odchodzi ku drzwiom ogrodu, siada na ko... i odjeda z Grzegorzem Kordian zostaje sam w ogrodzie nieruchomy KORDIAN sam wiata nocy byskaj na nieba szafirze, Myl zbkana w bkity niebieskie upada, Oto j gwiazdy w krgi porywaj chye I krc, a zmczona, pospna, poblada, Powrci z tacu niebios w nudne serce moje... Czekam - nad otchaniami niebieskimi stoj, Zalkniony o myli, w gwiazd tonce wirze. Gwiazdy! wy gdzie lecicie jak urawi stada! Gwiazdy! polec z wami po niebios szafirze! dobywa pistoletu Nabity - niechaj krzemie na elazo pada... Bl, chwila jedna, ciemno - potem jasno bynie. $Lecz jeli nie zawieci nic?... i bl przeminie? Jeli si wszystko z chwil boleci rozprynie? A potem ciemno... potem nawet ciemno ginie, Nic - nic - i sobie nawet nie powiem samemu e nic nie ma - i Boga nie zapytam, czemu Nic nie ma?... Ha! wic bd zwyciony niczem?... mier patrzy w oczy moje dwustronnym obliczem, Jak niebo nad gowami i odbite w wodzie... Prawda lub omamienie - lecz wybiera trudno Gdzie nie mona zrozumie... przykada bro do czoa..: Nie... nie w tym ogrodzie. Znajd rd lasw k kwietn i odludn. wychodzi z ogrodu AKT I, SCENA III Noc. LAURA sama w pokoju przy lampie LAURA Dotd Kordian nie wrci, jedynasta bia. Natrtna niespokojno w serce si zakrada, Gdybym te dzieci pochym szyderstwem zabia? Dmucham w r, co socem palona opada? A jeli jego serce z takich kruszcw lane, e co na nim napisz, przetrwa napisane Na wieki wiekw? Boe! jeli jego oczy Przywykn do ciemnoci i do ez? Co gorsza! Jeli miasto ez w dzieciach zapalonych skorsza Duma gorzkie umiechy na twarz mu wytoczy?:.. zamyla si, potem bierze sztambuch i przewraca Nudnymi grzecznociami zapisane karty, Ten mi rwna do kwiatu, ci do gwiazd - a czwarty Do Dyjanny bogini - on sam jak bg Apis Zwierzc nosi gow. - Ten kwiat chce rozkwita... Rysunek siostry mojej. - Ach! Kordiana napis; Spojrzaam mimowolnie, musz raz odczyta... czyta wiersz Kordiana O! przypyn ja kiedy we wspomnie acuchu, Zatrzymam si... wspomnienia krokiem si nie rusz... A powiesz: "Natrtny duchu! Ciysz na duszy mojej twoj cich dusz Jak ksiyc, mrz oczyma podnoszcy ciemnie. Jeste wszdzie, koo mnie, nade mn i we mnie... !Luba, jam koo ciebie i z tob, i w tobie... Nie przychodz wyrzuca ani przypomina, Ani miem bogosawi, ani chc przeklina; Przynio mi si tylko kilka pyta w grobie... Suchaj, niegdy ze "szczciem braa zarczyny, "Poka mi w piercie zoty; Ha! szczernia? szczernia piercie? - to nie z mojej winy! Dlaczego na twarz wosw rozpuszczasz uploty?.. Spostrzegem we wosw chmurze... $Blado twarzy i co byska!... Moe to blask w pere sznurze? Moe wiato brylanta? albo kornaliny? Moe rozgrzane socem topazu ogniska? Moe to zy? - ty paczesz? -to nie z mojej winy!... Mj aniele! mj aniele! Kwiat ci niegdy wieczy gow, A byo kwiatw tak wiele, "e nim zwidy, braa nowe. Dlaczego dzisiaj w stroju zmian widz jawn? Wszak kwiaty przey burze musiay i spieki; Prcz jednej bladej ry, ktra dawno! dawno! Nie pomn, z jakiej przyczynyZwida na wieki... "Jeli tak wszystkie zwidy? - to nie z mojej winy!... przestaje czyta #Sysz ttent... to Kordian!... wic okno otworz- Nie, moe bym za zbytni troskliwo wydaa... Co nikt drzwi nie odmyka? otwiera okno Boe! wielki Boe! "Ko przelecia bez jezdca... Co to jest? Dr caa! dzwoni, Panna pokojowa wchodzi Gdzie Grzegorz? PANNA Nie wiem, pani, nie siad do wieczerzy, Wida byo, bo dzbankiem z nami si nie dzieli Jak yd paszczem Chrystusa. LAURA Szukaj go! niech biey!... GRZEGORZ wchodzc Nieszczcie! Och, nieszczcie! panicz si zastrzeli!... Koniec aktu pierwszego   !"#$%&'()*+,-./0123456789:;<=>?@ABCDEFGHIJKL Rok 1828 WMDROWIEC James Park w Londynie - wieczr... KORDIAN siedzi pod drzewem - wokoo ki zielone- dalej sadzawka ocieniona drzewami, trzody - dokoa parku paace i dwie wiee Westminsteru KORDIAN Wysp k porzucono na paacw stepy, Uciekam tu opodal od wrcegogminu; Lud woli pi dym wgli i zaglda w sklepy; A ten ogrd, czarowna sielanka Londynu, Jak ustp zoty w nudnym ginie poemacie. Ludzie! wy si tym drzewom przypatrywa macie Jak cudom Boga obok cudw waszej rki. Drzewa nie tknite - rajskie zachoway wdziki; Nieraz mgy nadpynione w kby czarne zwin I liciowym wachlarzem na miasto odwiej. Po sadzawkach abdzie rozaglone pyn. Ludzie piaskiemn Paktolu wecieek siej, A ki flamandzkiego aksamitupuchem. Tam! miasto... Zegar ludzkim krccy si ruchem, A tu cisza - tu ludmi nie kwitn ogrody, Ale si po murawach wyperliy trzody... By wiek, em ja w dziecinnych marzeniach budowa Wszystkie stolice ziemskie, dzi je widz rne; Alem pierwszych obrazw w myli nie zepsowa, S dzi porwna celem, jak ksigi podrne. Rzeczywistoci naga; wynagrd marzenie! Obym si sam oceni, skoro wiat oceni Kto wie? moe w szczliwych grono mnie powoa... Chciabym blizn Kaima zmaza z mego czoa, Pierwszy wzrok ludzi czoo samobjcy bada.. zblia si dozorca ogrodu, biorcy opat za krzesa DOZORCA Panie mj! pens za krzeso! Kordian daje szyling i nie przyjmuje reszty Pan mj jak lord paci A jak lord si nie umie! KORDIAN Jake wic lord siada? DOZORCA Na trzech krzesach zarazem siadaj magnaci: Na jednym lord si kadzie, a na drugim nogi, A na trzecim kapelusz, to trzech pensw suma. KORDIAN Dzikuj, bracie! bd korzysta z przestrogi. DOZORCA Szlachetny to jest zwyczaj, yna ludziom duma, Lkam si, by go nowa reformanie zniosa. ciemnia si KORDIAN Tam, gdzie gstymi drzewy sadzawka zarosa, Jaki czowiek samotny jak cie si przesuwa, Patrzy na ksiyc, wzdycha - to mionik czuy, Zapewne wielkie serce smutkami zatruwa; Moe mu si marzenia zotym wtkiem snuy I przerway si nagle - od wiata ucieka. !Chciabym go pozna... Bracie, znasz tego czowieka? DOZORCA To pewien dunik, bankrut potpion wyrokiem. KORDIAN Dlaczego nie w wizieniu duma, lecz w ogrodzie? DOZORCA Prawo w domy nie wchodzi; posoca zachodzie Nie biega po ulicach za dunika krokiem; !Wic dunik we dnie sypia, a chodzi po nocy. Mylaem, e pan take przy Boga pomocy Mijasz si z prawem. KORDIAN Ndzny!... DOZORCA Pan jakby lord paci. Mam honor mu poleci siebie, moich braci..: Jeden, jak ja, przedaje krzesa w parlamencie, Drugi, jak ja, przedaje groby w Westminsterze; Trzeci robi na przeda herbowe pieczcie, #Na kadej ryje okie; szalki i dwie wiee, Podobne ksztatem do wie dunikw wizienia. Czwartego lud nazywa Garrikiem tragicznym; !Prawdziwie mapi talent wzi od urodzenia, I Punsza bohatera przed tumem ulicznym Pokazuje, przez Punsza usta opowiada, Jak zabi on, dzieci wyrzuci przez okno, Obwiesi kata, wreszcie w szpony diaba wpada, A gdy go diabe porwie, widze we zach mokn... Kordian odchodzi ! w Kazimierz mody! GBBOOK42\book.gb.tmp0n5r<(rkPlToA)Gcj qc@@0*IpCc!4;&cW.I4c ;Ef Dover. KORDIAN siedzi na biaejkredowej skale nad morzem, czyta Szekspira - wyjtek z tragedii pod tytuem "Krl Lear"... KORDIAN czyta "Chod! oto szczyt, stj "cicho... Zakrci si w gowie, Gdy rzucisz wzrok w przepaciubiege spod nogi... Wrony przelatujce w otchani powie Mao wiksze od ukw... a tam - na p drogi Czepia si kto... chwast &zbiera... z cikiej yje pracy!...Std go nie wikszym wida od czowieka gowy. A owi, co si snuj po brzegu,rybacy "Wydaj si jak mrwki... Okrttrjmasztowy, Spoczywajcy w porcie, widastd, bez agli, upin tylko, mniejsz od wza kotwicy... A szum zhukanej fali, ktr wicher nagli !I pokada na brzegw skalistej granicy, War piany i kamieni, rwny gonej burzy, Ucha tu nie dochodzi... O! nie patrz duej, Bo myl skrcona gow w otcha mi zanurzy..." przestaje czyta Szekspirze! duchu! zbudowae gr !Wiksz od gry, ktr Bg postawi. Bo ty lepemu o przepaci prawi, #Z nieskoczonoci zbliye twr ziemi. Wolabym ciemn mie na oczach chmur I patrze na wiat oczyma twojemi. wstaje Prno myl genijuszu wiat cay pozaca, Na kadym szczeblu ycia rzeczywisto czeka. Prawdziwie jam podobny do tego czowieka, Co zbiera chwast po skaach ycia. - Cika praca!... odchodzi Willa woska - pokj cay zwierciadami wybity - kobierce - wazony rznite z lawy, pene kwiatw - przez !okna wida pikn okolic. - KORDIAN i WIOLETTA, moda i pikna Woszka KORDIAN Duszo! niechaj ci wosy na czole rozgarn! We mi w twoje ramiona, rozkosz odkwitn. Patrz na mnie! Twoje oczy jasne, skrzce, czarne, Biaka oczu, jak pery nieysto bkitne. Gdy rzucasz wzrok omdlony, padam, sabn, mdlej; !Tak na przesodkiej ry mr zote motyle; A gdy spojrzysz iskrami twych oczu - szalej! I oywam na ca pocaunku chwil. WIOLETTA Pu mi! omdlewam. KORDIAN Luba! gdy padasz omdlona, !Odpychajc mi fal koysanona, Wtenczas gdy z rozkwitego na p ust koralu Pomie z niewysowionym wybyska wyrazem, W ktrym mio zczya wszystkie gosy razem, Dwik strun urwanych, wstydu gos i skarg alu, Jk, miech dziecka, westchnienie... wtenczas, mojadroga, Ty mi kochasz... WIOLETTA Nad ycie! Wszak lorda i Boga Porzuciam dla ciebie, czy wtpisz, szalony? KORDIAN Wierz! na koralowych ustach zawieszony Jako motyl na ry. Twoja szyja ponie, A pery takie zimne na pomiennym onie! Rozerwij pery - czekaj, rozgryz ni!... WIOLETTA Szkoda!... KORDIAN !Pery po twoich piersiach lej si jak woda; Boisz si askotania pere, moja mia? Drysz jak li... Czy mi kochasz? WIOLETTA Jam stokro mwia, e mi droszy nad ycie; wisz u twej szaty Jak kropla rosy; strzniesz? rozprysn si caa. KORDIAN coraz zimniej i z wikszym zamyleniem Patrz na wazon z lawy, w ktrym rosn kwiaty; Niegdy ta lawa ogniem zapalona wrzaa, Skoro ostyga, snycerz ksztatjej nada drogi... wiat jest nieraz snycerzem, aserce kobiety Law ostyg. WIOLETTA Wyrzut dla pci naszej srogi! Nie zasuony wiernym sercem Wioletty... KORDIAN !Luba! gdzie na pnocy sta zamek wiekowy, Herby pradziadw moich wieciy na bramie, W salach portrety dziadw w ozoconej ramie Patrzay na mnie; dzisiaj wzrok ojcw surowy #A tu, do woskiej willi, ciga za mn - goni. Bo zamek ojcw moich stopiem na zoto, A z tego zota nosisz przepask na skroni. WIOLETTA Luby! zatruwasz serce niewczesn zgryzot. KORDIAN Droga! gdybym paace mg nazad odzyska Jedn z twoj, nie chc, aby z wylaa. Luba! tobie przystoi brylantami byska. Tak droga mleczna wiatw milijonem biaa. Chciabym w tej piknej willi przey z tob wieki Wrd laurw, wodospadw, r, brzw, zwierciade; A kto wie? jutro moe otworzysz powieki I spojrzysz w lice ndzy, najsroszej z widziade... Przeklestwo! jam utraci wszystko! WIOLETTA Mio caro, Co si to znaczy? KORDIAN U drzwi stoj wierzyciele! Lecz bogactwo w mioci znikom jest mar, Dawaem ci brylanty, dzi sercem si dziel. WIOLETTA , Ach brylanty... gdzie klucze?.. KORDIAN Stj! stj, moje ycie! Wczoraj - aby opni majtku rozbicie, Z twoimi brylantami siadem do gry stoa; !Gra mi wszystko poara... Leczserce anioa!... WIOLETTA ze zami i gniewem Ach! ach! ja nieszczliwa, zabra mi klejnoty! KORDIAN Zabijasz mnie, kochanko, niewczesnymi zami- Serce twoje przekadam nad wszelki dar zoty. WIOLETTA Przegrae moje serce razem zklejnotami!!! Ndza! ndza mi czeka!... KORDIAN Mnie za ko mj czeka. WIOLETTA Jed z diabem!... KORDIAN Droga moja nie nazbyt daleka, Ko ma zote podkowy, tysiccztych warte; Wygraem je by wczoraj na ostatni kart, Przed wierzycieli okiem w podkowach unios. Przez noc ca galopem popdz przez bonia, Zotymi kopytami srebrn bijc ros. Potem w najbliszym miecie ka rozku konia I za cztery podkowy uczt wyprawi cztery; A potem, jako czyni modne bohatery, #W eb sobie strzel... Pani na uczty miem prosi. A jeli po kochanku chcesz aob nosi, Upewniam, e ci bdzie do twarzy z aob... Pani! czy jedziesz ze mn?... WIOLETTA po chwili Luby! jad z tob... wychodz Droga publiczna. Kordian na koniu, za nim WIOLETTA, przelatuj czwaem - ko lizga si i pada, Kordian zsadza z konia Wiolett WIOLETTA C to? KORDIAN Nic... ko rozkuty upad. WIOLETTA Ko rozkuty? KORDIAN "To nic... Kazaem sabo przybi mu podkowy, Nie przybi, raczej zwiza sprchniaymi druty, Zgubi je przy wyjedzie... WIOLETTA z gniewem Wu adamowy! KORDIAN Ewo moja! Adama zastpi ci drudzy, A ja ciesz si z serca, e gdzie moi sudzy, Wygnani z willi, z czoem spuszczonym ku ziemi #Pjd t sam drog, za ladymojemi, I bd zbiera zoto, tam gdzie zy upadn. WIOLETTA Niech ludzie z pistoletw kule ci wykradn! "Niechaj ci gd zabije, zapalipragnienie!... Odbiega drog, Kordian siada na konia i patrzy na ni z umiechem wzgardy KORDIAN Prawdziwie, ta kobieta kocha mi szalenie, Posza szukajc ladw kochanka po drodze... Dalej, mj koniu! le, gdzie zechcesz! puszczam wodze... odjeda Sala adamaszkami wybita w Watykanie. PAPIE siedzi na krzele w zocistych pantoflach, koo niego na zotym trjnogu tiara, u na tiarze PAPUGA z czerwon szyj. SZWAJCAR, odmykajc drzwi dla wchodzcego Kordiana, krzyczy gono SZWAJCAR Graf Kordian, Polak! PAPIE Witam potomka Sobieskich. wyciga nog - Kordian przyklka i cauje Polska musi doznawa zawsze ask niebieskich? Dzikczynie mody nios za w kraj szczliwy, Bo cesarz jako anio z gazk oliwy Dla katolickiej wiary chci chowa szczere; Powinnimy hosanna spiewa... PAPUGA cienko i chrapliwie Miserere!!! KORDIAN W darze nios ci, Ojcze, relikwij wit, Gar ziemi, kdy dziesi tysicy wyrnito Dziatek, starcw i niewiast... Ani te ofiary Opatrzono przed mierci chlebem eucharisti; Z j tam, kdy chowasz drogie carw dary, W zamian daj mi z, jedn z... PAPUGA Lacryma Christi... PAPIE z umiechem do papugi, machajc chustk !Precz, Luterku, precz, mwi...C, synu Polonie, Byee w Piotra gmachu? w Cyrku, w Panteonie? Ostrzegam, bd w niedziel w chorze Bazyliki, Bo wanie nowy spiewak przyjecha z Afryki, #Dej mi go przysa fezki... Jutro z majestatu Dam wielkie przeegnanie Rzymowi i wiatu, Ujrzysz, jak cae ludy korne krzyem le; !Niech si Polaki modl, czcz cara i wierz... KORDIAN Lecz garci krwawej ziemi niktnie bogosawi. C powiem? PAPUGA De profundis clamavi! clamavi! PAPIE zmiszanie miechem pokry usiuje i spdza papug Precz, szatanku! Z tiary na pastora rusza, Przeklte zwierz ptasie... o mao nie powiem, e w niej zaklta Lutra pokutuje dusza, Pena przysowkw ergo, poniewa, albowiem. Raz, za firank skryta, wdaa si w dysputy Z kardynaem, prezesem dataryji biura. Rozumia, e mu doktor jaki tgo kuty Odpowiada na kwestie - ona trzsa pira, A kardyna rwa wosy i nadrabia krzykiem; Papuga odrzucaa odpowiedzi lepe; Na koniec go zabia hebrajskim jzykiem, Krzyczc: "Pappe satan! pappesatan! aleppe.. " Gupie stworzeko! Tak to czasem Bg pozwala, e saby Golijatw rozumu obbala... No, mj synu, id z Bogiem, a niechaj wasz nard Wygubi w sobie ogniw jakobiskich zard, Niech si wemie psaterza i rade, i sochy... KORDIAN rzucajc na powietrze gar ziemi Rzucam na cztery wiatry mczennika prochy! Ze skalanymi usty do kraju powrc... PAPIE Na pobitych Polakw pierwszy kltw rzuc. Niechaj wiara jak drzewo oliwkowe buja, A lud pod jego cieniem yje. PAPUGA Alleluja! Kordian odchodzi KORDIAN sam, z zaoonymi napiersiach rkami, stoi na najwyszej igle gry Mont-Blanc KORDIAN #Tu szczyt... lkam si spojrze w przepa wiata ciemn. Spojrz... Ach! pod stopami niebo i nad gow Niebo... Zamknity jestem w kul krysztaow; !Gdyby ta iga lodu popyna ze mn Wyej - a w niebo... nie czubym, e pyn. !Std czarne skrzyda myli nadwiatem razwin. Ciszej! suchajmy... o te lody si ociera Modlitwa ludzka, po tych lodach droga Mylom pyncym do Boga. Tu dwik nieczysty gosu ludzi obumiera, !A dwik myli pynie dalej. !Tu pierwszy zgin, jeli niebo si zawali. A ten kryszta powietrza, by tchnieniem rozbity, !Krgami si rozpynie na nieba bkity I gwiazdy w nieznajom uciekn krain, I znikn, jakby ich nigdy nie byo... #Sprbuj - westchn i zgin... patrzy w d Ha! przypominasz mi si, narodw mogio! Oto si przedary chmury, Igy lodu wytrysy z chmur kbw; Tam las ogromny sosen i dbwJak gar mchu w szczelinie gry, A ta plamka biaa - blada - To morze. Silniej wzrok napn - oczy rozedr, otworz, Chciabym std widzie czowieka. Tam koo jednej igy kr orw stada Jak piercionki aobne na perowych lodach A ode mnie bkitna pynie szczelin rzeka, !Kada w jedn otcha zlata, I nikn jak w morza wodach. Jam jest posg czowieka - napasgu wiata O, gdyby tak si wedrze na umysw gr, Gdyby stan na ludzkich myli piramidzie I przebi czoem przesdw chmur, I by najwysz myl wcielon... "Pomyle tak - i nie chcie? o habo! o wstydzie! Pomyle tak - i nie mc? w szmaty podr ono! Nie mc? - to pieko! !Mog si uczucia serce mojenala, Aby si czuciem na tumy rozcieko !I przepenio serce nad brzegi,"I popyno rzek pod trony - obala? Mog zruszy lawiny? potem lawin niegi, Zawieszone nad sioem, Zatrzyma rk lub czoem? Mog, jak Bg w dzie stworzenia, Ogromnej doni zamachem Rzuca gwiazdy nad wiata zbudowanym gmachem, Tak, by w drodze przeznaczenia Nie napotkay nigdy kruchej wiata gliny I nie strzaskay w egludze? Mog - wic pjd! ludy zawoam! obudz! po chwili - z wyrazem zniechcenia Moe lepiej si rzuci w lodowe szczeliny?... po chwili - zrazu spokojnie, potem z zapaem... Uczucia po wiatowych opaday drogach... Gorzkie pocaowania kobiety - kupiem... Wiara dziecinna pada na papieskich progach... Nic - nic - nic - a w powietrza bkicie Skpaem si... i oyem, I czuj ycie! Lecz nim myl olbrzymi rozpon, Posgu pikno mam - lecz lampy brak. Wic z ognia wszystkich gwiazd uwij na czoo koron,W bkicie nieba sfer ciao roztopi tak, e jak marmur, jak ld sonecznym si ogniem rozjani... Potem pikny jak duch bani Pjd na zimny wiat i mog przysic, e te na czole tysic gwiazd iw oczach tysic, e posgowy wdzik - narodw uczucia rozszerzy I natchnie lud; I w serca jak myl uderzy, Jak Boga cud... Nie - myli wielkiej trzeba z ziemi lub z bkitu. Spojrzaem ze skay szczytu, !Duch rycerza powsta z lodw...Winkelried dzidy wrogw zebra i w pier woy, Ludy! Winkelried oy! Polska Winkelriedem narodw "Powici si, cho padnie jak dawniej! jak nieraz !Niecie mi, chmury! niecie, wiatry! niecie, ptacy! chmura znosi go z igy lodu CHMURA "Siadaj w mg - nios... Oto Polska - dziaaj teraz!... KORDIAN rzucajc si na rodzinn ziemi z wycignitymi rkoma, woa Polacy!!! Koniec aktu drugiego NOPQRSTUVWXYZ[\]^_`abcdefghijklmnopqrstuvwxyz{|}~(SPISEK KORONACYJNY) - SCENA I Plac przed zamkiem krlewskimw Warszawie, okna dokolnych domw przystrojone kobiercami, pene widzw. - Wielkie rusztowanie, czerwonym suknem nakryte, "zalega wiksz cz placu - na nim siedz rzdami przystrojone kobiety... Najbliej widza kolumna Zygmunta, na podstawie lud #zasiad... Ludzie rnego stanu stoj dokoa i patrzc na zamek rozmawiaj PIERWSZY Z LUDU No! patrzaj, panie kumnie, co przed zamkiem stoi... To car nasz miociwy kaza stawi w nocy !Te wielkie rusztowanie... jeli nard zbroi, To bd cina gowy... DRUGI Z LUDU Wa rzucasz jak z procy Niepomylane baje... na te rusztowanie Wchodz wielmoni nasi i wielmone panie, Co na koronacyj chc patrze z wysoka... PIERWSZY MODZIENIEC Kwiatem dam si pokrywa estrada szeroka. DRUGI MODZIENIEC Estrada! jakie sowo - ja przyswoi wol Wyraz wschodowidownia. PIERWSZY MODZIENIEC Zgoda, mj purysto. Lecz patrzaj, pira, kwiaty, tiule, parasole, To istna ka. - Chciabym zosta ziemn glist I peza po tych kwiatach. DRUGI MODZIENIEC Wolisz zosta carem I chodzi po tych gowach. SZEWC Uf! jak duszno! tumnie! Sia miejsca ubyo z grubym piwowarem Odkd si przy Zygmunta zatoczy kolumnie. SZLACHCIC To ten sam, ktry niegdy jak ko w taczkach chodzi Za jakie przewinienie, z woli ksicia pana, Tak wychud biedak wwczas itak si wygodzi, e, jak mwi, a wasne obaczy kolana I zami si rozpaka. SZEWC Kt mu tu przyj radzi? Wstyd mu bij te koty i wstydem gra trba, Chyba ywot kulami i siark nasadzi I chce si u ng cara rozprysn jak bomba. SZLACHCIC Ten szewc poj honoru i zemsty prawida. "Prawida... Mj kalambur upad - o! lud gupi! !Nie podj kalamburu! o! zgrajo przebrzyda Kto twoje bero kupi, kij pastucha kupi... SZEWC !Cha! cha! cha! jak si szlachcicczerwony jendyczy!.. PIERWSZY Z LUDU Cicho! suchajcie - oto pierwszy szereg krzyczy Cesarz przechodzi - krzyczmy. KILKU Z LUDU Niech yje! Niech yje! PIERWSZY Z LUDU Nic nie wida... Chorgiew z wiatrami si bije I posuwa si z wolna... DRUGI Z LUDU Idzie jaki starzec, Siwy cay - oh, siwy jak srebrzysty marzec, !Niesie zot poduszk, na niejszabla ley... ONIERZ Oj, dobrze cesarzowi, e polskie szablice Spi sobie na poduszkach... PIERWSZY Z LUDU Wielki ksi biey y! GBBOOK42\book.gb.tmp0n5r<(rkPlTo!c "f9 #, G $ Ocf %"Uc &wK, '"c3 (c )"Wc *P'c\ +3-0 c ,c6c" -S> I nakaza gardowej przegrywa muzyce. sycha piew na nut: "God save the King" ONIERZ Ha! ha! dm sobie ludzie w garda jak w oboje. PIERWSZY Z LUDU Sypny si zielone szambelanw roje, Pociae haftami, niby pszczoy z ula... Ha! idzie... KILKU Kto? PIERWSZY Z LUDU Krl. ONIERZ piewa Boe, pochowaj nam krla SZEWC Nie w takt spiewasz i nie w sens... ONIERZ Ha, nie moja wina, Pod Maciejowicami oguchem od kuli I przyznam si, e nie znam jak w mariasza krli; Gdy si z nimi kozyrna poczy dziewczyna, To sobie ze czterdziestu cho na dyszlu wal... SZEWC Ciszej no! wa o krlach gadasz tak zuchwale, Jak gdyby szpiegi butw nie umieli skroi? Wierz mi wa - co masz gada, to wolaby broi, A kiedy nie masz dratwy, to dziur nie kol szydem... KILKU Cha! cha! cha! PIERWSZY Z LUDU To go wstrzyma skrzanym wdzidem. GARBATY ELEGANT Pozwolcie te, panowie, spojrze czowiekowi... KILKU Garbu! garbu! ustpcie miejsca garbusiowi... Wsadzi go na ramiona... SZEWC Zgodziby si may! Wszak o nim historyja wiat obiega cay: Wracajc noc, nie mg rynsztoka przeskoczy; Sajetowego sukna nie chciao si zmoczy; Czeka... A tu przechodzi drog pozytywek, Wic w proby, by go ludzie zanieli do domu; Zgodzili si, na skrzyni konno usiad krzywek; Gdy go tam przywizali jak gar such omu, Nu korb krci, rne muzyki wygrywa I do szynkw zachodzi... musia biedak spiewa, A nie spiewa, to ludziom grajak z dobrej woli... KILKU Cha ! cha ! cha ! ONIERZ Ze starego miejcie si onierza, Lecz wara z uomnego przedrwiwa niedoli. Gdzie on?.. PIERWSZY Z LUDU !Ot, w inn stron posza sobie wiea... DRUGI Z LUDU Car przeszed, a my wszyscy patrzyli jak gupce Na garb i nie widzieli cara... PIERWSZY Z LUDU Wielka szkoda! Idmy lepiej po bruku wybija houbce, Mwi, e z beczek wino leje si jak woda. Lud si rozchodzi AKT III - SCENA II Wntrze kocioa katedralnego- otarz wielki rzsicie owiecony - PRYMAS z bogato przybran asystencj odprawia msz. - Muzyka... CESARZ stoi pod szkaratnym baldakimem, na szczeblach tronu polscy dygnitarze pastwa i jeneraowie moskiewscy... Prymas lud egnai przystpujc do cesarza podaje mu koron, cesarz "kadzie j na gow - kanclerzpodaje na wzgowiu miecz pastwa, cesarz mieczem robi znak krzya na cztery strony wiata. Prymas podaje ksig konstytucyjn. CESARZ kadc rk na ksidze Przysigam!... Znw cisza gboka... Prymas odchodzi od otarza i intonujepsalm "Te Deum" AKT III - SCENA III Plac przed zamkiem i lud jak wscenie pierwszej. Muzyka gra pie "God save" ; Boe, zachowaj krla nam PIERWSZY Z LUDU Car si ukoronowa, wychodzi z kocioa, Przysig konstytucyj wici jak pacierze. DRUGI Z LUDU Wrciwszy, pewnie w zamku zasidzie do stoa? #Cho krlem, to je musi jak ikade zwierz. SZLACHCIC A wiecie, co je bdzie? DRUGI Z LUDU A prosz waszmoci, To zapewne nie bdzie ogryza tam koci, To krlowi na pokarm dostateczny stawa. SZLACHCIC Bdzie zjada baanty, a na wety - prawa. SZEWC Wapan musisz zagadki sa do Kuryjera. Co to za krzyk? PIERWSZY Z LUDU Zapewne andarm tum przeciera STOJCY NA KOLUMNIE $O! nie, to si sam ksi wda z babami w boje. GOS DALEKI KOBIECY Dzieci moje! o! dzieci! dzieci! dzieci moje! PIERWSZY Z LUDU do stojcego na kolumnie C to za krzyk, waszmoci czoo a poblado. STOJCY NA KOLUMNIE $Ksi uderzy star kobiet zdzieciciem, Potkna si i dziecko do rynsztoka pado. "Zbieg si tum... teraz cay ucieka przed ksiciem I tylko wida star nad dzieckiem kobiet, Ciaem dzieci zakrywa... To odwaga rzadka! GOS DALEKI Dziecko zabite... GOS BLISZY Dziecko zabite... STOJCY NA KOLUMNIE do dalszych Zabite... LUD A matka?... STOJCY NA KOLUMNIE Kto wie, czy to matka. LUD O! to matka, "Inna by ju ucieka; co si tamz ni stao!?... STOJCY NA KOLUMNIE Czekajcie! Dwch andarmw niebog porwao, Zamietli przed cesarzem krwi polane bruki... Lud czci si rozchodzi ponury... Orszak koronacyjny powraca do zamku... Lud przerzedzony milczy - muzyka gra - ciemnia si. Lud rzuca si na sukno pokrywajce estrad LUD To dla nas sukno! dla nas! rozerwa je w sztuki!... !ciemnia si coraz bardziej. - Ludzie rozerwali sukno i w czerwone pachty okryci "rozchodz si po ulicach... Przybeczkach z winem wida jeszcze garstk pijcych... Czowiek czarnym paszczem okryty misza si midzy nich... i spiewa SPIEW NIEZNAJOMEGO Pijcie wino! pijcie wino! Nie wierzycie, e to cud, Gdy strumienie wina pyn, Cho nie sadzi winnic lud. Pij, druyno! pij, druyno! Chrystus wod mieni w wino, Gdy weselny sysza spiew, Gdy wesele byo w Kanie... goniej A gdy przyszo zmartwychwstanie, Chrystus wino mieni w krew... Jutro bynie jutrznia wiary, Pijcie wino! idcie spa! My wemiemy win puchary, By je w klanny sztylet zla. Niech ten sztylet silne rami W piersi wbije i zaamie... Pijcie wino! idcie ni! Lecz si bdzie wit promieni, Trzeba wino w krew przemieni, Przemienione wino pi !. .. pie ustaje - Nieznajomy odchodzi PIERWSZY Z LUDU Kto to spiewa? DRUGI Z LUDU piew hucza we mnie i pode mn... TRZECI Z LUDU Idmy do domu... Jest co strasznego... tak ciemno. AKT III - SCENA IV Loch podziemny w kociele St. Jana, wkoo trumny krlw #polskich, w gbi may otarz. #Przed otarzem st okrgy - jedna lampa i krzeso. PREZES spisku sam jeden siedzi za stoem - w czarnej masce i z siwymi jak nieg wosami... Wida wschody prowadzce na gr do korytarzw kocielnych, na schodach szyldwach widny do poowy PREZES sam Ciemna jaskinio trumien, znam ja ciebie! !Nieraz w te prochy iskr myli kadem, Budziem krlw, serca ich odgadem, Dziaali... w dziejach jak na jasnym niebie Nigdzie czerwone nie paday plamy.- Gdybycie, krle, z trumien dzi powstali, Ludzie by rzekli: "O, znamy was! znamy! Starzec nam o was mwi, ecie biali Jako anieli... Tak nam starzec prawi". Ja bym tron nieskalany Polakw zakrwawi? Rzuciem si w otchani spiskw czarne cienie Zapalonej modziey sztyletami wadam, Mam sto rk, sto sztyletw... gdy chc, sto ran zadam; Wzrok mj przytpia dugim wiekiem, lecz sumnienie Ma bystre oczy, widz, e wiato zagaso. Lepiej przy Waszyngtonie byo umrze... SZYLDWACH Haso!... GOS Winkelried. SZYLDWACH Tdy! schodzi do lochu zamaskowanyw ubiorze ksidza KSIDZ Prezes wszystkich nas ubiege. PREZES !Nie dziw si, e mi w grobachpierwszego spostrzege, Staro mi prowadzia. KSIDZ Powiedz mi, Prezesie, Jak si to skoczy? PREZES Nie wiem. KSIDZ Burza nie rozniesie "Sztyletw tak jak lici... Byle si udao! PREZES Pomnij, e nosisz szat Zbawiciela bia. Splamisz j. KSIDZ Gos twj drzcy... PREZES Zimno mi i ciemno... KSIDZ A mnie krew pali... PREZES !Boe! zmiuj si nade mn... Ksie, powiedz mi, wiele lat masz?... KSIDZ Pidziesity... PREZES Gdy si rodzi, rok miaem dwudziesty dziewity I biem si za wolno... KSIDZ C std? PREZES Nic... wspomnienie. KSIDZ Zachwiae dusz moj - zbudzie sumnienie, C rozkaesz? co robi? PREZES z zapaem Wstrzyma ich, na Boga! Niech myl modych ciemnicy nie przestpi proga, Niech spisek z czarn twarz na wiat nie wychodzi Bo tam na wiecie biaym byszczy Boga soce! Zwoaem tu szalonych, bo wiatr grobw chodzi, Bo mog wezwa prochy krlw za obroce. !Jam niegdy z piersi moich la poety pienia, Dzi bym je chtnie wydar z kart wiekowej sawy I spalibym je w ogniu; gdyby zich pomienia "Myl wydoby goniejsz nad modziecze wrzawy, Myl amic sztylety. KSIDZ le pocze sobie, Oni tu miecze jasne wyostrz na grobie. PREZES Na grobie krlw naszych? O habo! o wstydzie! Ostrzy miecz krlobjczy? sztylety? SZYLDWACH Kto idzie GOS Winkelried SZYLDWACH Tdy droga. schodzi zamaskowany PODCHORY PREZES do ksidza cicho Wesprzyj mi, biskupie. KSIDZ Poznany jestem... Maski zdradzaj nas trupie. PODCHORY Ile si w trumnach krlw robactwa wypaso? Chciabym podnie te wieka, zajrze w prochy... SZYLDWACH Haso! GOS Winkelried. schodzi zamaskowany PIERWSZY Z LUDU PIERWSZY Z LUDU Ha, Prezesa gowa, chocia stara, Dobre obraa miejsce... Bo kocio otwarty Na czterdziestogodzinne pacierze za cara !A przy bramie kocielnej stoj szpiegw warty, !A spisuj pochway dla czeka, co wchodzi Pomodli si za cara. - Wic to nic nie szkodzi, Mona jednym krzesiwem dwiehubki zapali, Bdzie nas i kraj kocha, i szpieg cara chwali. SZYLDWACH Kto idzie? ludzie, kto wy? haso... GOS Winkelriedy schodzi wielu maskowych rnego stanu PIERWSZY Z LUDU Co to znaczy Winkelried?.. DRUGI Z LUDU Jakie sowo czarw. PODCHORY By tu niegdy dowodzca u wolnych Szwajcarw. rd walki w obie donie zgarn wrogw dzidy "I wbi we wasne serce, i drog rozgrodzi. PIERWSZY Z LUDU !Toby si dzi w rycerz dobrzez nami zgodzi! PREZES Cicho! mdlcie si raczej! miejsce nie do gwarw Zeszlimy si w grobowce skada sd na carw, Patrzcie wic w serca wasze! patrzcie w serca wasze! Aby je wiecznej ludw nie przeda ohydzie. Niech nas Bg wiecem prawdygwiadzistej opasze, Niech anio cichy zejdzie pord nas. SZYLDWACH Kto idzie? GOS Winkelried: Tu sycha cigle glos szyldwacha i odpowiadanie spiskowych. Ludzie rnego ubioru, zamaskowani, schodzpo szczeblach i siadaj w milczeniu na awach - gosy szyldwacha coraz rzadsze, ustaj zupenie... cisza gboka. - Zegar na wiey kocielnej bije z wolna... godzin dziesit PREZES Bracia, w imi Boga sd otwarty chwila milczenia PIERWSZY Z LUDU W imi Boga sztyletem pisz zemsty sowo... DRUGI Z SPISKOWYCH W imi Boga, ja drugi. INNY Ja trzeci. INNY Ja czwarty... PREZES Ludzie, stoj przed wami z osiwia gow I powiadam: Czekajcie! Moje oczy stare Widziay wielkich mw i mwi wam wicie, ecie wy niepodobni do nich! Jeli wiar Boga chowacie w sercu? na Boga zaklcie Wzywam was, ludzie: Stjcie! i sztylety wasze Zamiecie na wicone w kocioach paasze, A kiedy uderzemy w zmartwychwstania dzwony, Tak e odgosem krlw zachwiej si trony Jak drzewa podrbane. PODCHORY W przeszo patrz ciemn "I widz cie kobiety w aobie - kto ona? #Patrz w przyszo - i widz tysic gwiazd przede mn, A cie przeszoci ku nim wyciga ramiona; Te gwiazdy to sztylety... Kraj nasz dawny widz. Mdro rzdcw na starym zaszczepia drzewie Kraj mody, oba kwity na jednej odydze, !Jako dwie re barw rne wjednym krzewie Jak dwaj rwni rycerze w jednakowej zbroi Chodzili pier przy piersi z wrogiem stacza bitwy... Jako dwie w onie Boga tonce modlitwy !Jedn natchnite myl - jak dwa pszczelnych roi, Ktre pasiecznik zlewa w jednych ulw ciany... Onego czasu! wielkie poudnia Tytany Powstali przeciw Bogu - krlom - i niewoli. !Bg umiechn si tylko na tronie szafirw, Lecz krle pady na ksztat zrbanej tapoli; Gilotyna okryta achmanami kirw, Niezmordowana, rk wahaa stalow, A ilekro skina, tum umniejsza gow. I widzieli j krle, bo ta gilotyna Bya tragedi ludu, a krle widzami. Wic zemsta! Nierzdnica i car Katarzyna Zabijajce oko trzymaa nad nami; Osdzia nas wartych mczeskiego wieca, Wymylia mczestwo... Wziwszy czaszk spad Z burboskiego tuowu - krwaw i poblad, Wsadzia j na tuw swego oblubieca I daa nam za krla krla z trupi gow. Potem spod niego krada dziedzin grobow, !A on rk nie ruszy... I nie stao kiru Na szat matki naszej, wic wtroje pocito. A dzi - zapytaj mewy leccej z Sybiru, Ilu w kopalniach jczy? a ilu wyrnito? A ilu przedziergniono w zdrajcw i skalano? A wszystkich nas acuchem ztrupem powizano, Bo ta ziemia jest trupem. Brat si wciek carowi, Wic go rzuci na Polsk, niech pian zaraa! Zbem wciekym rozrywa! Mciciele! spiskowi! Gdy car wkada koron u stopni otarza, Trzeba go byo jasnym pastwa mieczem zgadzi I pogrzeba w kociele, i kocio wykadzi Jak od dumy tureckiej, i drzwi zamurowa, I rzec: "O Boe, racz si nad grzesznym zmiowa!..." To wszystko - i nic wicej... Teraz car za stoem, Satrapy nasze korni pokadli si czoem, Win tryskaj brylanty z kielichw tysica I pal si pochodnie, a muzyka grzmica Gipsy ze cian oprsza. Kobiety dokoa Rozkwite, wiee, wonne jak Saronu re, Na rosyjskich ramionach opieraj czoa. silnie Idmy tam... i wypalmy ogniami na murze Wyrok zemsty, zniszczenia, wyrok Baltazara Carowi nie dopita z rk wypadnie czara, Bkitnym blaskiem mieczw napisane sowa Wytumaczy mier mdrsza ni gos Danijela. A potem kraj nasz wolny! potem jasno dniowa! Polska si granicami ku morzom rozstrzela I po burzliwej nocy oddycha i yje. yje! - Czy temu sowu zajrzelicie w dusz? Nie wiem... w tym jednym sowie jakie serce bije, Rozbieram je na dwiki, na litery krusz I w kadym dwiku sysz gos cay ogromny! Dzie naszej zemsty bdzie wielki - wiekopomny! A dzie pierwszy wolnoci, gdyrado roznieci, Ludzie wesela krzykiem o niebo uderz, A potem dug ciemno niewoli przemierz, Sid... i z wielkim kaniem zapacz jak dzieci I sycha bdzie pacz ogromny zmartwychwstania. sycha szmer zapau PREZES Piekielna myl zoconym obrazom przygania, $Nie miaby zgbi myli - sumnienia oczyma; Ciebie modzieczy zapa nad przepaci trzyma. Patrz, car zabity - we krwi - zabita rodzina - Bo to nastpstwo zbrodni... lecz nas Bg ukarze! PODCHORY Z Cezara kara wemy zemst Rzymianina. PREZES A gdy jak Antoniusz Europie pokae Paszcz skrwawiony Cezara?... ido zemsty zbudzi? A kiedy si na Polsk wszystkie ludy zwal, Wielu przeciw postawisz wojska? wielu ludzi? Czym zbrojnych? czy sztyletu zalkrwawion stal?... KSIDZ Co powie gos z mownicy? gdy ciao mocarza, Ktry swym berem trony Europy podwaa, Wrd kadzid, wiec jarzcych na katafalk wnios?O ludy! ludy! paczcie ez rzsist ros I za ziemi Lechitw w prochy bijcie czoem, I posypujcie czoa prochem i popioem, Bo ta ziemia Jaheli uzbrojona wiekiem, Niegodnie... PODCHORY Strj si witym wydaje czowiekiem, Miae na cara pogrzeb mow napisan. Wiatr jaki chorgiewk okrci blaszan, Obosieczne kazanie przeciw nam obrci. Miao by tak w kazaniu: "Nard wizy zrzuci, Wic przed ziemi Lechitw, ludy, bijcie czoem, !A krle niechaj gowy posypi popioem I wyj na ulicach". BOOK42\book.gb.tmp0n5.Cc /wc 0j yc^1c2qc$3^ =c4'c5.(M61cu77c8==}!; SPISKOWI Cha! cha! cha! PREZES Przeklty, Kto miechem groby krlw zniewaa... KSIDZ Wyklty! PIERWSZY Z LUDU #Zwoali nas, aeby namia si do woli, Obka i przeklina... KSIDZ Sam Bg nie pozwoli, Aby zbrodnia, w kocielnym rozwinita domu, Miaa ogie byskawic ze skrzydami gromu. Bg! co zabjcw rzuca w piekielne ogniska. STARZEC Z LUDU Wiele potrzeba zabojstw, nim si kraj odzyska? GOS Z TUMU Car... STARZEC To jedne... GOS Carowa ona... STARZEC Drugie... GOS I dwch braci... STARZEC Cztery... Licz dalej, bracie,bo si liczba straci... GOS Syn cara... STARZEC Pite.. GOS I ju wszyscy. STARZEC Zabijajcie!!! A krew niech na mnie spada... PREZES Masz wos biay, starcze! STARZEC Do ciebie nic nie mwi... spiskowi, sluchajcie! "Jeli krwi ciarowi jeden nie wystarcz, Syny moje i crki za was si powic. Krew dziecka i kobiety sam wezm - ksic Syny wezm. Dwm crkom nieszczsnym na gowy! Na dwie - bo sabe - rzuc lekk krew cesarza. A kiedy Bg zawoa w strasznydzie sdowy, Stan przed Bogiem obok jakiego mocarza, Co si codzienn zbrodni we zach ludu pawi, I powiem: "Boe! Boe, patrz, otomy krwawi! "Zdjlimy t krew z ludzi, aby drzewo krzya Lejsze byo paczcym na ziemskim padole; A teraz si zna twoj opuszczamy wol"... PODCHORY O! bogosaw mi, starcze! KSIDZ On Bogu ublia, Sprawiedliwoci boskiej. .. PODCHORY "Milcz, ksie! milcz, ksie! Myli w niebo leccej twj wzrok nie dosie... Wic oto jest ogromna powice nauka! Mnie samego ten starzec nownatchn wiar. Chyba was po tych sowach sam szatan oszuka, Chybam ja Boga jak obciony kar, Jeli wyrazy siej jak kwiat bezowocny. Wierzcie mi! wierzcie, ludzie! jam jest wielki, mocny. Jedyn sabo zamkn w sercu tajemniczym, Robak smutku mi gryzie... tak e mwic z wami, %Chciabym przesta... i usi, i zala si zami; Lecz ten smutek - to ao dziecinna, po niczym, Moe po kraju... Ludzie, wierzy powinnicie Czowiekowi, co cierpi... nie siada pod drzewem Ktremu wiek sprchniae poobrywa licie... z rozpacz O, gdyby lutni! ja bym was poruszy piewem; Gdyby historii ksiga!... przeczytabym kart O Polszcze, kiedy bya kwitnca, szczliwa, A wstalibycie wszyscy jak groby otwarte, Rzucajce mcicieli... Mnie zapa rozrywa, Zdaje mi si, e piersi otworzy na poy, !e powinnicie widzie czyste serce moje... Nie przyszedem was bka jak ciemne anioy !Ani si waham myl przecity na dwoje, Jestem cay i jeden... A gdy kraj ocal, Nie zasid na tronie, przy tronie, pod tronem, Ja si w chwili ofiarnej jak kadzido spal! Imienia nie zostawi po ciele spalonem, Tylko echo... i miejsce jakie wielkie! prne! A dzieje bd memu imieniowi dune Pochwa, a zapac tylko zapomnieniem. !Nic! nic po mnie!. lecz imi ON,i tym imieniem Piastunki na krlewskie dzieci bd swarzy, Krltka zaczn paka i nocami marzy O bezimiennym duchu, co zrywa korony... Dla was ycie, kraina wolna, dla was trony; Ja wszystko skocz z chwil ogromn odrodu. Lecz dajcie mi si w rce, zamiast trzyma bero #Niechaj piastuj si olbrzyminarodu! A koron Jehowy przyozdobi per Ludu zmartwychwstaego... Dajcie mi si w rce! Ani mi duma wstrzyma, ani sny zwierzce, Pki dugiej wolnoci nie zaszczepi wieki, Niechaj si sen do moich powiek nie przyblia. Lkacie si? - wic wecie, przybijcie do krzya, Niech mam jako Regulus obcite powieki, Niechaj wiecznie bezsenny, nakraj patrz mrcy, Potem niecie przed sob godo - krzy cierpicy Nie zgubi was... Przysigam na ojcowskie cienie! I na mk Chrystusa!... Przysigam, e wiara Mwi nam: "Wy jestecie krainy sumnienie, Zburzcie si - i z dusz waszych odrzucie grzech cara". I przysigam wam jeszcze! e przysigem szczerze! Jak chc zbawienia duszy mojej! jak w ni wierz! Tak dajcie mi si w rce... PREZES O! gos mi zastyga, Nie mog mwi... siada i paszczem, twarz zakrywa PODCHORY !Starcze! zapa ci przeciga? Oto pierwsze zwycistwo... pokonam! lub zgin!... Ha! carze, ty nam polsk ukrade krain? Za to mier! bo wiedziae kradnc, e wart mierci! Ha! carze, ty j zabi i rozdar na wierci, Potem kaway spade z gilotyny cienic !Przybie do trzech tronw jakdo trzech szubienic, Gdzie na nie patrz wzgard krlewscy zbrodniarze; Carze! gdyby dwa razy mg umrze? o carze, Dwa razy ciebie przed sd Boga zapozywam... sycha szmer w tumie... podnosz sztylety... wstaj z aw PREZES zrzuca paszcz z gowy... Wstaje i robi znak umywania rk, potem mwi z wolna i powanie Rbcie, jak chcecie... Lecz ja rce z krwi umywam. PODCHORY do Spiskowych A wy? milczenie dugie SZYLDWACH przy wejciu Kto idzie? haso? milczenie SPISKOWI Zginlimy! zdrada! PODCHORY Ciszej. sycha odgos padajcego czowieka SZYLDWACH Nie wiedzia hasa... PIERWSZY SPISKOWY Trup po schodach spada. PODCHORY Nie dryj, Prezesie! wszake zkrwi umye donie? zblia si z lamp do trupa Dajcie mi lamp... sztylet w zabitego onie... Na piersiach jaki papier pomity, rozdarty... Tak... jest to zdanie sprawy zeszpiegowskiej warty. To szpieg... Wic go zakopa tam - w kcie ciemnicy. dwch ze Spiskowych unosz w kt trupa, zapalaj dwie latarnie - i grb kopi PREZES Rozchodmy si ze schadzki... drugiej nie naznaczam. PODCHORY Starcze, umiesz korzysta z losu byskawicy? Z marnego przeraenia? Lecz ja nie rozpaczam. Kady z osobna cara osdzi zbrodniarza; Rozam myli na gosw pojedycze wota, A obaczemy, zapa, trwogali przewaa? PREZES Niech tak bdzie... przeway staropolska cnota. Czyme bdziem gosowa?... KSIDZ Radzi suga boy, Kto jest za mierci cara, rzuci na st kul, Kto za uniewinnieniem, niechajgrasz pooy... Ten grosz znajdzie si zawszew ubogich szkatule... rzuca pienidz - za nim Prezes pienidz kadzie, potem Spiskowi kolejno rzucaj z brzkiem kule lub pienidze... PIERWSZY ZE SPISKOWYCH Za Prezesa przykadem niechajgrosz utrac. INNY Nie mam grosza przy duszy, a wic kul kad, Niech yje wolno! INNY A ja grosza nie zapac Za cara ycie INNY Moe kupujemy zdrad, Niech z grosiwa nasz Prezes zda spraw, czas przyjdzie. PIERWSZY ZE SPISKOWYCH do ludzi kopicych grb Wy, co tam grb kopiecie, chodcie... rzecz tu idzie O to, czy grosz, czy kul rzuci. KOPICY GRB Wiemy! Wiemy! !My dla guchego czeka mogi kopiemy, Lecz sami z aski Boga nie guszce. PIERWSZY ZE SPISKOWYCH Grosz dali Wida, e si w grabarzy nie chc pisa cechu, !Lkaj si, by carom grobu niekopali. Obaczemy, z ktrego wiatr powieje miechu I pogra na organach? wszyscy kolej przeszli... Prezes liczy... PREZES wiecie mi pochodni - Dziki ci, Boe, tylko pi gosw za zbrodni. PODCHORY Wic car zginie... PREZES Modziecze, pi kul tylko pado... Stu pidziesiciu przeciw zbrodni gosowao... PODCHORY Jake mi nagle w oczach yciemoje zblado! Na jedn kart przyszo postawiem ca, I nic... Olbrzymy spadli ze szczude - to kary! Ludzie, warto by przejrze wszystkich trumien wieka, Czy w kadej ley czowiek przed wiekiem umary? Czy z ktrej trumny nie wsta ten szkielet czowieka. do Prezesa Starcze, gdy w twoje myli zagldam zgrzybiae, Widz, e si ty w inne urodzi stolecie; Po co ta maska? Ciebie nikt nie zna na wiecie. PREZES Wszak maski nie woyem na me wosy biae PODCHORY Wiecznie spiewasz to samo! hymn staroci piejesz; Jako bakaarz szkolny w duszdzieci siejesz Nauk, aby wstali przed zbielaym wosem. - #Pamitaj, e s ludzie tknici nieszcz ciosem, Ludzie z bijcym sercem i z dusz pomienn, Ktrych wosy zbielay w jedn noc bezsenn; Wic ich uszanuj - wsta przed nimi, stare dzieci... do Spiskowych A wam wszystkim miem dugieprzepowiedzie ycie, Bocie umieli wybra gwiazd przewodnika; !Idcie za srebrn gow w nocniewoli czarn- We mnie wszystka nadzieja upada i znika; Bocie z tumu wysiani jak najwiksze ziarno; "A tak mali jestecie... Idcie! gardz wami! #Kto nie mia si powici, moe zdrad knuje? Wic na znak wzgardy ludziomokrytym maskami Rzucam pod nogi ycie moje... i daruj... zrywa mask z twarzy SPISKOWI To Kordian! Kordian! Kordian! nie znasz nas, Kordianie!... Nie ma tu zdrajcy! nie ma! Patrzaj w nasze twarze. Wszyscy demaskuj si... Kordian rzuca wzrok dokoa, zamyla si - i potem wznoszc gow mwi z wolnaKORDIAN Pord szlachetnych Kordian zwycic zostanie. Wy oblicza, on myli i serce pokae. Kordian ma wart w zamku tejnocy... syszycie? Kordian ma wart w zamku w nocy... #zblia si do stoa; na kawakupapieru pisze sw kilka i rzuca je Spiskowym PIERWSZY SPISKOWY czyta "Narodowi !Zapisuj, co mog... krew moj i ycie, "I tron do rozrzdzenia prny".KORDIAN !opiera si o otarz i patrzy z obkaniem na milczcych Spiskowych... potem macha rk i mwi... Precz, Spiskowi! Rozchodz si wszyscy w !milczeniu... Kordian stoi oparty o otarz, pogrony w mylach... Dwaj grabarze zakopali ciao i zostawiwszy !na mogile palce si latarnie, odchodz:.. Prezes sdu sam zostaje - i klka u stopni otarza za stojcym Kordianem PREZES Kordianie ! KORDIAN obraca si i mwi z obkaniem coraz wzrastajcym Kt mi budzi? czy godzina bia? Przychodz do pamici... latarnie - mogia... Jeste jednym z grabarzy i dasz zapaty? Ha - oto masz z Najwitsz Pann dwa dukaty, Ktre mi daa matka bogosawic syna. Musisz mie dzieci? Suchaj! niech twoja rodzina Westchnie za mn do Boga. PREZES Oh! ja nie mam. dzieci. KORDIAN !Nie masz? - A wos twj biay jako srebro wieci; Ty nic za twoje ycie nie odpaci Bogu. PREZES Kordianie! oto klcz na otarza progu, Lecz nie przed Bogiem, klcz,Kordianie, przed tob. #Jam ci na mier powici, teraz walcz z sob, Z sumnieniem, jam sd zmrozisumnieniem... KORDIAN Ha! stary! Kadziesz zbrodni na zbrodni, klke przed zbrodniarzem. Chod ze mn - zajrzym w ksigi i wiatu wykaem, e Polska caa adnej niegodna ofiary, e ja bd zbrodniarzem... PREZES Na Boga, Kordianie! Ty masz gorczk, w oczach dziwne obkanie... KORDIAN To nic, starcze... To wos mi siwieje i boli, Wos kady cierpi, czuj zgonkadego wosa; To nic... Na grobie wsadzisz dwie rszczki topoli I r... Potem spadnie ez rzsistych rosa, #To mi wosy oyj... Masz piro przy sobie? Chciabym spisa imiona paczcych nade mn. - Ojciec w grobie - i matka w grobie - krewni w grobie, Ona - jak w grobie... Wic niktpo mnie! wszyscy ze mn! A szubienica bdzie pomnikiem grobowym... PREZES Kordianie! oto pismo, ktre da Spiskowym, Schowaj je, spal, bd wolnymod przyrzecze sowa. KORDIAN Raz, dwa, trzy, bro na rami,warta paacowa... Czujno... Gupie wyrazy, stpa, jak naka? Starcze, nudzisz mi! nudzisz nieruchom twarz, "Nie bd mg zapomnie, e starym nie bd, Jeli ci kiedy z koem mych dzieci obsid, Plu mi na siwe wosy. zegar na wiey bije jedynast.To z nieba woanie. Wybiega. Prezes za nim wyciga rce PREZES Kordianie - stj, na Boga zaklinam... Kordianie! wychodzi za nim AKT III - SCENA V Sala tak nazwana koncertowa w zamku krlewskim, owiecona lamp - wkoo kolumny z marmuru, ciany zamalowane arabeskami - wida przez drzwi otwarte na przestrza cig dlugi ciemnychpokojw, w kocu byska sabe wiato sypialnej komnaty cara. KORDIAN oparty na bagnecie karabinu. Rne widma KORDIAN idc naprzd z karabinem Puszczajcie mi! puszczajcie! jam carw morderca; %Id zabija... kto mi za wos trzyma. IMAGINACJA Suchaj! ja mwi oczyma. STRACH Suchaj! mwi biciem serca. KORDIAN Nikogo nie ma, Kto gada... IMAGINACJA Nie patrz na mnie, lecz patrzaj, gdzie ja palcem wska. KORDIAN Palca twego nie widz, lecz mj wzrok upada Tam, gdzie wskazujesz palcem.Widz jakie twarze. To arabeski, cienne malowida. STRACH Przekonaj si! wpatrzaj si w ciany, ciana gadem si rusza... przebrzyda... . Kady w, zota ogniem nalany, Piercieniami rozwija si z muru. Kolumny potrzsaj ww zwitych grzyw; Sfinksy straszliwe Spezy z marmuru; Sfinksy pacz jak dzieci - we jak wiatr wiszcz. !Nie nastp na nie... patrzaj... wij si i byszcz. IMAGINACJA Jako motyl pocha, powiewna, Odleciaa od ciany dziewica; !Moe jaka zaklta krlewna? !Krlewna -lub czarnoksinica?"Przypomnij ! widziae jej lica,Przypomnij ! do kogo podobna, Przypomnij ! Tamta bya paspna i patrzaa skromniej, U tej szata gwiazdami ozdobna, To gwiazdy prawdziwe - to wiaty, Byszcz na szafirze szaty... Jest to pasterka z gwiazd sioa. Kosz na gowie, w koszu kwiaty, I twarz anioa. STRACH Lecz patrz na oczy! nieruchome oczy! !Gdzie si obrcisz, patrz za tob: IMAGINACJA Czy czujesz wo jej warkoczy? STRACH Rozgniote wa pod sob, Pka mija. KORDIAN Jezus Maryja ! ! ! przeciera oczy #Sen znikn... Naprzd! naprzdz bagnetem w pier cara! Wchodzi do nastpujcej sali - zupenie ciemnej. Na lewo drzwi otwarte do gabinetu konferencyjnego. Pokj ten, wksztacie wyzoconego jaja, !zupenie ksiycem owiecony.W rodku stoi trjnog sztucznie ze zota urobiony - a na nim ley carska korona OBIE WADZE Stj!... KORDIAN !Pucie! Boska ciy na mnie kara!... OBIE WADZE Suchaj ! szum guchy z milczeniem si bije, Jak gdyby wicher wlecia w komnat szyje. Niby szum suchego drzewa, Niby ulewa "Grzmi o dachy paacu... grzmi... a ksiyc wieci! KORDIAN patrzc do gabinetu konferencyjnego Ta komnata srebrnego nalaa si blasku, !Trjnog zoty - korona ley na trjnogu, Jest to korona carw dzisiaj -lecz o brzasku !Ta korona nalee bdzie tylko - Bogu... Idmy! nie mog oczu odpi od korony. IMAGINACJA Patrz duej - krew z niej kapie, a pod ni schylony Czowiek czarny jak smoa, Zajty prac... STRACH Dwa rogi wytrysy mu z czoa,Oczy jak ar - bez powiek... Skd on? i na co? KORDIAN Skd? i na co ten czowiek? WIDMO Koron nosi car, Krew Piotrw, krew Iwana Leje si z niej jak z czar; Podog polsk czyszcz, Bo krwi carw zwalana; Ale ladu nie zniszcz, Chyba za drugi wiek!... KORDIAN Jeli nie zmyjesz wod z polskich rzek, #Przynios krwi - podog ca Wymyjemy, bdzie bia Jak twarz trupa. po chwili Jeszcze jedn komnat przej trzeba, wchodzi do sala tronowej Ciemno - i czarne okna; adnej gwiazdy z nieba- Tam wiedzie - droga na ksztat ognistego supa. Lampa strzee cesarza, owieca mu oe I leje wiato na posadzki szkliste, Jak ksiyc po wd jeziorze. OK42\book.gb.tmp0n5r<(rkPlTo9.c\:yc;w c"<  =c>qc?bcU@!cAs'[cB.ic~C75scD9*.DE;IrChwyta d moj w krgi ogniste... "Pyn zawrotem gowy... kt doda podniety? IMAGINACJA Twj bagnet ysn... pomienne bagnety Zleciay si w powietrzu i z ostrzem si zbiegy... Jak rybki, gdy w krysztale kruszyn spostrzegy... !Zleciay si i stal szczypi, I pal. W powietrze uderzasz stal, Z powietrza jak iskry si sypi. Czekaj, a si ul cay pomykw wyroi... STRACH Nie patrz tylko za siebie - bo tam u podwoi... Kordian obraca si IMAGINACJA Dwie z malakitu wazy, w nich dwa drzewa rosn Zim i wiosn. "Patrz! licie z ludzkich uszu, z oczu ludzkich kwiaty I zwyky nasionami jzykw si plemi, Lecz cesarz rwie nasiona, by drzewa oniemi... Wic jak nieme hajduki, przy wejciu komnaty Patrz kwiatem - liciem sysz; A wszystko z grobow cisz "W grubiejcy pie si wlewa... KORDIAN Widz! sysz! drzewa... STRACH Nie zagldaj przez okna na ciemn ulic! Kordian patrzy przez okno IMAGINACJA Z kocioa a do zamku orszakzmarych dugi, Nios te gromnice, Wiele trupw... jeden, drugi, Setny, nie przeliczysz wicej Tysic tysicy... Bera - korony - szaty krleskie, Z gromnic dymy niebieskie Mgl trupom twarze kociane. A trumien, ile trupw - kady niesie trumn; Rzucaj pod zamku cian, Buduj wschodw kolumn, Wysoko jak stogi gumien... Trumny si krusz, Lecz tyle trumien! Wej musz. KORDIAN Gdzie id? IMAGINACJA Tu. KORDIAN Czy cara trumnami udusz? IMAGINACJA Ciszej! patrz... jakie straszydo Z ognist twarz wyszo z sypialnej komnaty. Nie sycha kroku jego, cho posadzek kraty Rozstpuj si - ami pod nog obrzyd. STRACH Czu krew! Wyszed z tamtej komnaty... !Tam spi cesarz w ou biaem, Ten czowiek stamtd wyszed... IMAGINACJA Widziae? KORDIAN Widziaem STRACH Co on tam robi? KORDIAN Co on tam robi? DIABE Zdawiem cara - i bybym go dobi, Lecz tak we nie do ojca mojego podobny. IMAGINACJA Syszysz dzwonw jk aobny... Po caym miecie i na wszystkie strony?... KORDIAN z przeraeniem Sysz - dzwony- IMAGINACJA Bysk w szybach sali... Po trumnach wszed trup i stoicichy w oknie, Gromnic szyby pali. KORDIAN Wiatr zrywa mu paszcz - a robak w kadym woknie Jak ni biaa... Gdzie oczu blask, tam wieci ko sprchniaa. To trupw kat... wykona, co uchwal... !Patrz, w okno bije... rozbija... KORDIAN Jezus! Maryja! IMAGINACJA Znikn... trumny si wal Jak grom. STRACH Wracaj, tu czarta dom... KORDIAN Pjd mimo diabw gosy, Abym si we krwi ochodzi. Tum jaki drog zagrodzi, "Przej nie mona... jak przez kosy "Trzeba depta... nie roztrc. Widma blade i milczce, Jak stooki stranik pawi, Zagldaj w tamte drzwi, Gdzie spi cesarz... czy ciekawi,Jaka barwa carskiej krwi?... Ha... mwcie... czy si nie budzi... Poarbym teraz mow stu tysica ludzi... Jak w grobie gucho... sycha dzwon na jutrzni Kto mi przez ucho Do mzgu sztylet wbija... Jezus Maryja! wymawiajc ostatnie sowo pada bez czucia krzyem na bagnecie u drzwi sypialnego cara pokoju. CAR. Wychodzi z sypialnego pokoju z lamp nocn w rku CAR "Syszaem jaki stuk i czuem we snw burzy, Jakby mi kto za gardo cisn szarf. Czuem co niegdy ojciec mj,lecz czuem duej, Czy zawsze sen ma by sumnienia harf, Po ktrej graj wichry strachu?... Idmy. - Lecz nie znam drg, zabdz w gmachu. chce i i potyka si o lecego Kordiana "C to? Co to si znaczy... Tu trup jaki ley... Z bagnetem w rku, mundur polskich ma onierzy ; Ze szkoy podchorych. Pewnie sta na warcie $I szed do mnie zabija?... Pad na samym progu... Wszak brat mi za nich rczy?Kusicielu! czarcie! Nie natrcaj mi na myl brata - w kadym wrogu Pokazujesz mi brata, nie, to by nie moe... O, gdyby wsta ten czowiek iprzemwi sowo!... Ciepy... Wsta! mw! bo szpad gardo ci otworz. Mw, czy to brat ci kaza? szpad rani w rk Kordiana, ktry oczy otwiera KORDIAN z obkaniem Z pochodni grobow Trupy w oknie. CAR Przemwi... Otwrz jeszcze usta, Wymw: brat? - sowo krtkie... brat? KORDIAN Blady jak chusta "Car spi... Jezus Maryja!... wit zacz pobiela... CAR Nic z niego si nie dowiem, ni z ust, ani z twarzy... "O! to brat... brat mj pewnie... woa Stray! moja stray! Wbiegaj onierze. Car pokazuje na Kordiana Jeli nie zwaryjowa ten onierz... rozstrzela... AKT III - SCENA VI (SZPITAL WARYJATW) Wida klatki, w ktrych siedz acuchami powizani waryjaci, niektrzy chodz "wolno. - KORDIAN ley na kuw gorczce. DOZORCA szpitalu.- DOKTOR obcy DOZORCA do Doktora Wapan przyszede zwiedzi szpital waryjatw? DOKTOR Oto jest pozwolenie. daje dukata DOZORCA Z podpisem dukatw... Wolno panu, gdzie zechcesz, zaziera do klatek; Tu waryjaci, dalej sala waryjatek... #Cay szpital rozo jak zegar po sztuce Pan zapewne w medycznej wiczysz si nauce? DOKTOR Tak. DOZORCA Jakie systemata pan doktor zachwala? DOKTOR Macanie gw. DOZORCA Rozumiem, to systemat Galla. DOKTOR Tak. DOZORCA "Ciekawo mi bierze, czy si pan przekona Z gw, ktra tutaj gowa najostrzej szalona? DOKTOR O! ja odgadn z twarzy sdem Lawatera. wskazujc na Kordiana Ot - ta... DOZORCA Wzrok Eskulapa niedobrze przeziera, Ten modzieniec wszed tutaj,bo cesarz osdzi, e musi by szalony - lecz cesarz pobdzi. Ten mody ma gorczk, lecz rozsdek zdrowy, Zdrowszy ni twj, doktorze, ni mj nawet. DOKTOR Nawet? DOZORCA Ha! obraziem ciebie, paluszku Gallowy! !Chciaby mi ostrym swkiem odpali wet za wet "I aby dowid, e ten mody pstro ma w gowie, Moe dowiedziesz, em ja szalony? DOKTOR Kt to wie?.. Pozwl mi pan zapali cygaro hawaskie... DOZORCA Nie mam ognia. rzucajc dukat Do kroset! dukat do mi piecze. DOKTOR podejmuje dukat i zapala przy nim cygaro - potem go oddaje dozorcy... Dzikuj. DOZORCA O! na Boga, to sztuki szataskie! DOKTOR Tak ci si to wydao, rozumny czowiecze, Patrz, dukat zimny jak ld, pali, bo czerwony DOZORCA Czy mi si zdao? czym ja doprawdy szalony? Niech mi Najwitsza Panna w swej opiece trzyma! DOKTOR Nie patrz nigdy na dukat rozsdku oczyma, Dukat jest elementem, ywioem... DOZORCA Prawdziwie! Odej musz, gdy sucham, rozum sobie krzywi. Dozorca odchodzi DOKTOR Wypdziem go przecie, jutro oszaleje Mylc o tym dukacie; teraz mam nadziej, e sam na sam z szalonym pogadam modziecem. siada na ku Kordiana KORDIAN Kto ty jest? Brat mj? krewny? DOKTOR Jestem zapalecem. KORDIAN Musiae si wic chyba urodzi dzi rano? Wszyscy dotd mwili, em jeden na wiecie. DOKTOR Ciebie znali, mnie jeszcze dotd nie poznano, Siedziaem sobie cicho zamknity w sztylecie. KORDIAN !Daj mi pi... mam gorczk... sw twych nie rozumiem. DOKTOR Nat uwag... jasno tumaczy si umiem, Ale nat uwag mocno! mocno! mocno! KORDIAN Natyem... Znam ciebie... DOKTOR W godzin pnocn Wychodziem z sypialnej cesarza komnaty. KORDIAN C tam robie? DOKTOR Ha! nic, polewaem kwiaty... KORDIAN Co? owe drzewa pene uszu, bez jzykw... DOKTOR !Tak, to klony... a inne rosn w li krzyykw Jak gwodziki maltaskie; inne jako trzciny Pene kolan, i puste, a cesarzasyny Na pustych kolankowych trzcinach gra si ucz. KORDIAN Czemu twoje wyrazy tak brzcz i hucz? Gadaj ciszej... czy jakiej nie umiesz modlitwy? DOKTOR Umiem jedn, co ludzi popycha do bitwy. KORDIAN $Nie chc... za gona bdzie, a moe bezbona? DOKTOR To modlitwa turecka, jak ksiyc dwurona, Jednym rogiem zabija wroga, drugim siebie... KORDIAN Wszak potrzeba bi wrogw? DOKTOR Wiem o tej potrzebie... Nard ginie, dlaczego? - aby wieszcz Mia tre do poematu, a wieszcz rym odlewa, Aby nieliczn iskr ognia pord lodu Z pieni wygrzeba anio i w niebie zaspiewa. Widzisz, jak ceni wieszczw gromowadne plemi. KORDIAN $Nie - to nie tak... inaczej... id z nieba na ziemi. DOKTOR Rozumiem. Hymn anioa w wieszcza si przelewa, Zapiewa - nard ginie, bo poeta spiewa. KORDIAN Gupi! Mw co ze starych testamentw ksigi, DOKTOR Faraon, kiedy stan na szczycie potgi, nio mu si, e siedem wypasionych wow Siedem chudych poaro. KORDIAN Nie! to nie tak byo:.. DOKTOR Ale tak jest, zapytaj potomka Mogow.. KORDIAN Mw o czym innym, pismo wite mi zabio. Czy nie jeste botanik?... DOKTOR dam tajemnicy, A zwierz si, em wcale noweodkry ziele; Ronie na moim oknie, w rycerskiej przybicy, Posiane w stu miast dawnych ostygym popiele. Wkrtce, jak si spodziewam, wyda pczek liczny !Jak myli milijonw... a potem kwiat liczny, Czerwony jak krew ludzi, a potem nasienie - W strkach wielkich zawarte, ktre pkn z trzaskiem Jak milijony harmat... Wpadasz w zachwycenie? Oczy twe poetycznym zapony blaskiem. KORDIAN Czy ta rolina kwitnie? plemi si? DOKTOR Ju wschodzi. KORDIAN Wschodzi dopiero? DOKTOR Tak jest, a e mrz jej szkodzi Wic j do czasu garnkiem przykryem kuchennym. KORDIAN Drczysz mi - nudzisz - amiesz - gryziesz - jestem Gadaj mi nie o kwiatach. [sennym... DOKTOR Trzy s elementa, Ktre skadaj rozum, trzy wielkie mylniki. Przez nie wytumaczona jasnoTrjca wita. Mylnik jedno - urodzi wieloci liczniki, Z nieskoczonoci starszej okrelno wypywa; A zwizek midzy nimi, myl, co porwnywa, Jest trzecim elementem, z trzech trjca si skada; Bez wyobrae liczby wnet jedno upada; Bez okrelnoci bytu nieskoczono niknie; Wic jedna rwna drugiej jak Ojciec Synowi, Wzgldno ich daa ycie witemu Duchowi, A wszystkie trzy ideje s trjc - rozumem. KORDIAN Napenie mi uszy oceanu szumem, Mam gorczk... Czowieku, coprawisz u kata? DOKTOR Wylecz ciebie... Teraz o stworzeniu wiata !Czy o stworzeniu ludw... wiatprzed ludmi ginie; Ziemia to orzech, w chmurnej zawarty upinie. Bg przez sze dni wiekowych stwarza ziemskie ludy. W pierwszym dniu stworzy pastwo modlce si Judy, To bya ziemia, na niej wyrosy narody. W drugim dniu porozlewa wschodnich ludw wody, W trzecim - jak drzewa greckie wyrosy plemiona; W czwartym dniu zawiecio zgr Sokrata soce; W pitym wzleciay orw rzymiaskich znamiona, To byy ptaki - a na dnia pitego koce Pada noc wiekw rednich, duga, zachmurzona, W szstym czowieka zlepi Bg... Napoleona. $Dzi dzie sidmy, Bg rk nark zaoy, Odpoczywa po pracy, nikogo nie stworzy. KORDIAN #esz, pody! Kady czowiek, ktry si powica Za wolno - jest czowiekiem, nowym Boga tworem DOKTOR Cha! cha! wolno gancarskie koo dzi pokrca, Dobrze mwisz, te koo nowym idzie torem Wyda gliniany garnek. KORDIAN Wyda wielkich ludzi!... DOKTOR Widzisz, jak ci si pomie gorczkowy studzi, Gadasz wcale do rzeczy... KORDIAN Suchaj! powiedz szczerze, Czy nie widziae nigdy czowieka-anioa? Co swe cierpienia ludom przynosi w ofierze I gromom spadajcym wystawia cel czoa, I mier za Zbawiciela ponosi przykadem Za lud cierpic... DOKTOR Ten czowiek szed tu moim ladem. Zawoam go. Woa dwch waryjatw, jedenz nich trzyma rozkrzyowane rce, drugi jedn rk podniesion ma do gry Dwch widzisz, za lud cierpi oba; !A jak cierpi, powiedz; aby sam oceni... do waryjata z rozkrzyowanymi rkoma Bracie! powiedz mi, co ty za wielka osoba? PIERWSZY WARYJAT Jam nie osoba, jam si dawno w krzy zamieni. Ja byem krzyem w Chrystusamce, Do mnie zmarego przybili; A jam go zamiast wiekw unosi za rce, Jak mae dzieci, gdy kwili. Jestem krzyem; gdy papie daje krzya drzewo, Nie wierzcie! - ja mam nogi, rk praw, lew, Nic ze mnie nie ubyo, niech kto czci liczy... smutnie mwi odchodzc Boe! odwr ode mnie ten kielich goryczy. DOKTOR do Kordiana !Widzisz, on si powici za lud. KORDIAN Zwaryjowa!... DOKTOR do waryjata z podniesion rk A ty czemu tak rk w niebo wygrowa?... DRUGI WARYJAT Ciszej mw! Nieba sufit lazurowy Trzymajc na tej doni, zasaniam wiat cay. "Niebo, soce, ksiyc biay !Chc upa ludziom na gowy; Lecz ja stoj pod nieba nachylonym stropem, Znuony, tskny, bezsenny. Mdlcie si do mnie, jam zbawca codzienny, Zasaniam ludy przed nieba potopem... Spijcie, ludzie! dobrej nocy! odchodzi DOKTOR !A c? to wielki czowiek! za lud si powici! KORDIAN To waryjat!... DOKTOR Blunierstwa rzucasz z ustnej procy! KORDIAN To waryjaty oba! i ty sam mzg skrci. DOKTOR #A c wiesz, e nie jeste jak obkani? Ty chciae zabi widmo, powici si za nic. O! zota rybko w krysztaowejbani, Tucz si o twarde brzegi niewidzianych granic; May kryszta powietrza, w ktrym pluszczesz skrzel, Jest wszystkim, a wiat cay nicoci topiel. KORDIAN Myl. DOKTOR "Wic wiat jest myl twoj. KORDIAN Cierpi. DOKTOR Nie myl. KORDIAN Nie mog... DOKTOR Moesz, sposb niemylenia przemyl, Oszalej, bdziesz witym w Stambule. KORDIAN Szatanie! Przyszede tu zabija duszy mojej dusz; Ostatni skarb wydzierasz, wasne przekonanie; Ostatni promie, gasisz. DOKTOR Glin bosk krusz... KORDIAN Niechaj Bg litociwy wyrwie ztwej paszczki... WIELKI KSIM KONSTANTY wpada z onierzami i wskazuje na Kordiana WIELKI KSIM Wzi go, prowadzi zaraz na mier i na mki! KORDIAN #To gos ludzi, o Boe! raczye mi przecie Cho mierci wyswobodzi odtego czowieka... pokazuje na miejsce, z ktrego Doktor znikn Gdzie on? gdzie on? WIELKI KSIM Skoro go w mundur ubierzecie...Prowadzi na plac Saski.:. wychodzi KORDIAN Gdzie on? ONIERZ Ksi czeka. !AKT III - SCENA VII (PLAC SASKI) Wojsko polskie, jeszcze nie ustawione... W jednej stronie placu wida grono jeneraw, #pord nich CAR, WIELKI KSIMKONSTANTY niecierpliwy przechadza si... Z dala naokoo placu lud warszawski CHR Tysice onierzy, bagnetw tysice, Obwise sztandary, bagnety nie drzce, Cicho jak w ostatni sd. WIELKI KSIM komenderujc Do frontu! rwna front!... CHR W jeden rzd dugi, prosty piechota si zwara. Gdyby o cal w szeregu wykaza pier cara, A z drugiej strony szyku mia Tella Szwajcara, "Strzaa by si o kad pier polsk otara. I nie raziwszy adnej, zbia jabko carskie. WIELKI KSIM Gra ! CHR I zagrzmiay muzyki janczarskie, Ucichy znowu... daj gos carowi. CAR do onierzy Zdrowicie, dzieci? GOS ONIERZY Z aski Boga zdrowi. CHR Co powiedzieli gwarem, Bg tylko zrozumie, Jak modlitw rozbita w morza guchym szumie. Szeciu onierzy k.gb.tmp0n5F'cG|cHSj'IcJ_bc KcnL%`M+c 1Nv3rc O7Xc P@?q Zprzyprowadzaj bladego Kordiana. Stawi go przed carem... Wielki Ksi przybiega z wciekoci WIELKI KSIM. do Kordiana, pienic si !Ha! psie polski! przyszede - czemu taki blady? Przewidziae, co czeka? Kacie! raskolniku... Ty nosisz szlify? - precz! precz! precz! Rozciskam gady. Rzuc ci pod kopyta trjrzdnego szyku "Albo tu zwal w piasek... i moj ostrog Napisz wor na czole. Car ciebie darowa Zemcie mojej... Car ciebie samw grobie pochowa! Z ksicej doni diaby wydoby nie mog! CAR na stronie Myli, e mi oszuka? WIELKI KSIAM Da tu cztery. konie! Ha, ty psie, masz gorczk, ale ciao zdrowe? Kady z czonkw zostawisz na koskim ogonie, !A ko mj najsilniejszy zerwie z karku gow. Milczysz!... Ha, ja si wciekn... ten pies cigle milczy. uderza kuakiem w pier Kordiana !Suchaj, do twego ciaa gd uczuem wilczy Ksabym. zgrzyta zbami Cha! cha! carze, lubisz konne sztuki? Poka ci ogromny skok.:. Znie karabiny, Ustawi w piramid, posczepia za kruki Ostrzem do gry - zwiza jak snopy, jak trzciny. !onierze ustawili piramid z karabinw !Teraz, psie! siadaj na ko... i le z nim do diaba. Ty milczysz... co? Na widok dusza ci osaba? $Mylisz, e si zlituj. - Wszakpowicam konia, Konia powicam, syszysz? A ciebie? No! w drog! No! ruszaj ! ruszaj ! ruszaj ! Czemu trb sonia Wzi ciebie i na kolce zarzuci nie mog? Wrzucibym... ostygajc No, posuchaj, Lachu; wstydem pon... Mwiem o Polakach, e chopy szalone, Gotowi z krlewskiego zamku w Wis skoczy... z wciekoci Skacz! bo ka ci w lochy Karmelitw wtoczy! Godem zamorz! wsadz pomidzy szkielety! proszcym tonem No, Lachu! jeli ywy przeskoczysz bagnety, To daruj ci ycie... KORDIAN Dziki, ksi! dziki, !e mi powiedzia wszystko... Gdyby dar ywota Mona zyska ruszeniem palca u tej rki, To nie ruszybym palcem. WIELKI KSIM Boi si hoota! CAR $Jeli o to ci chodzi, rcz, e cho zdrowy Jako ptaszek przelecisz nad las bagnetowy, %To kule ci nie min... Ksi, on si boi!... WIELKI KSIM !Widzisz! wic car zarczy... zginiesz... martwy stoi!... onierze! kto z was skoczy, dam krzy witej Anny, !witego Stanisawa... jeli wyjdzie ranny, #Tysic zotych pensyji... tysic- dwa tysice, !Cztery tysice... o wy psy! nie psy - zajce! Polaki!... KORDIAN Niech mi konia podadz... siada na konia i odjeda w koniec placu WIELKI KSIM woa Kurut Kuruta! O gdyby on przeskoczy!... KURUTA Ten czowiek wart knuta. WIELKI KSIE Niechaj przeskoczy! suchaj! jachc, niech przeskoczy! Car ujrzy, jak mj onierz nad Moskale lotny... $Patrz! jedzie... zatrzyma si... tam obraca oczy, Do ludu... tam lud stoi cichy, czarny, botny. marszczy si jak tygrys Nie lubi tego ludu... Patrz, chustkami wieje, Kapelusze podrzuca... Kruta! masz nadziej? KURUTA Jak wasza ksica mo... KSIM gwatownie Patrz! patrz! piasku chmura! Nie widz... Spinaj konia! Ha! przeskoczy... WOJSKO krzyczy Urra ! LUD krzyczy z dala yje! onierze przyprowadzaj chwiejcego si Kordiana, Ksi bierze go w swoje objcia WIELKI KSIM C ci, mj druhu? No! no! chwat modzieniec! Nieprawda, ko mj artki? skacze jak szaleniec? Musiae nie czu skoku? - Wasza mo cesarska Widziae. - Odprowadzi konia, niech wyparska.- do Kordiana %Rcz za twoje ycie... id! tychory? senny? (Wzi go... odnie do ka...odprowadzaj Kordiana CAR "do jeneraw tak, e Ksi nie syszy Zoy sd wojenny; Godzi na moje ycie... Rozstrzela... WIELKI- KSIM wesoo Trbacze! Niech graj Dbrowskiego, ksi sam poskacze... parada na placu Saskim AKT III - SCENA VIII Izba klasztorna obrcona na !wizienie, okno kratowe, st i ko drewniane. KORDIAN skazany na mier gada z ksidzem zakonnym. GRZEGORZ, stary suga, chodzipo pokoju ze zami w oczach GRZEGORZ do siebie Ten ksidz ju od godziny drczy mego pana, Ot! dajcie mu przed mierci pokj! dajcie pokj! Jaki tam Bg powiedzia: "Dziecko w wizy okuj?" Nie ma Boga, przystaj do cechu szatana... Grzegorzu, mdl si za mnie. Grzegorz jak skarcone dzieckopada na kolana i modli si... !Kordian klka u stp ksidza, ten bogosawi... i mwi podnoszc Kordiana KSIDZ Synu! powsta z prochu I le do Boga, ale przebacz wiatu. Bg ci wyrywa z lwiej paszczy i z lochu, W ktrym by uwid na ksztat mdego kwiatu... Teraz, mj synu, przed wiecznoci drog, Nie masz co komu przekaza na ziemi? KORDIAN Nic. KSIDZ I nikogo na ziemi?... KORDIAN Nikogo. KSIDZ Nie byli ludzie przyjaciomi twemi? KORDIAN Nikt. KSIDZ Ty mi tego nie powiedzia grzechu! #Zlituj si nad nim, Boe! wielki Boe! KORDIAN Nim zimne ciao do grobowca zo, . Jaki gos tskny sysz w duszy echu; Pamitek woa... i ladu na wiecie... KSIDZ I to grzech, synu... Wy, modziecy, chcecie Schodzc ze wiata lad wieczny zostawi, Myl wypali lub mieczem wykrwawi; !Po c ta dza? Ani te opadyLici uwidych chciwa rola zbierze, Ani pomog duszy jak pacierzeW ustach przechodnia... I po c te lady?... #Jam ci zaspi... przebacz! bo ja moe Jestem za stary, a ty dzieci wiosen... "Wic nie rozumiem... Suchaj... przy klasztorze Jest ciemny ogrd, szpalerami sosen #Rnie pocity... dzisiaj w tym ogrodzie Zasadz r miesiczn i twojem Nazw imieniem... by zakwita w chodzie Pospna, blada... KORDIAN Niech ci pociech zdrojem . !Bg wynagrodzi... i nazwiesz tr Moim imieniem? i moe nie zwidnie!... Ksidz odchodzi Spycie si teraz w jednej mylnej chmurze Wszystkie sny marze latajce bdnie! "I bdcie ze mn! Niebo! ty mi zapal #Soce i ksiyc, i gwiazdy, bokonam! Bo tam przed ludmi, choby wbity na pal, Zamkn cierpienia i bole pokonam; Lecz tu ez moich duma nie zatrzyma... O! gdybym wiedzia, e tak bez powrotu !Ziemi egnaem; przed chwilodlotu Patrzabym na wiat innymi oczyma, Duej! ciekawiej, a moe ze zami... Bo tam pomidzy ogrodu kwiatami Jest pewnie pikny kwiat... a ja go nie znam!... Moe dwik jaki nowy struna daje... "A jam nie sysza... Czego mi nie staje! Ludzi zna nie chc, lecz niech si obeznam #Z ziemi, piastunk ludzi!... O! ty ziemio! Byae dla mnie piastunk troskliw? po chwili ze wzgard Niech si rojami podli ludzie plemi I niechaj plwaj na matk nieyw, Nie bd z nimi! - Niechaj z ludzkich stade Rodz si ludziom przeciwne istoty "I wiat nicuj na z stron cnoty, A wiat, jak obraz z przewrotnych zwierciade, Wrci si w ono Boga, niepodobny Do tworu Boga... Niechaj tum w drobny! Jak mrwki drobny! ludem siebie wyzna! !Nie bd z nimi! - Niech sowo ojczyzna Zmaleje dwikiem do trzech liter cara; Niechaj w te sowo wsiknie mio, wiara !I cay jzyk ludu w te litery, Nie bd z nimi! - Niech szubienic drzewa W ogrodach miejskich rosn jak szpalery, Niech si w ogrody takie tum wylewa, miechom przyjazny, a zom nienawistny; Niech niaki w ogrd szubienic bezlistny Prowadz dziatki, by tam dla zabawy Grzebay piasek krwi mczesk rdzawy... Nie bd z nimi! - O zmarli Polacy, Ja id do was!... Jam jest w najemny, Ktremu Chrystus nie odmwi pacy, Chocia ostatni przyszed sadzi grono; "A t zapat jest grb cichy, ciemny; Tak wam pacono... GRZEGORZ Panie! nie mog skoczy pacierza, co kae Przebaczy wrogom. Bg ich na ziemi ukarze! !Oj, paniczu mj drogi, na c tobie byo Ten pistolet przykada do biaego czoa?... Pamitam, w lesie oko miesiczne wiecio, "Szedem, a cigle za mn kto:"Grzegorzu!" - woa. "Szedem po lesie... nagle widz me dziecitko Na wrzosach, krew czerwona pynie jak rubiny... KORDIAN Nie wspominaj mi o tym.. GRZEGORZ Szatask piecztk Pan naznaczye czoo, giniesz z owej winy. Widzi pan... Czowiek siebie nad brata miuje, Gdy Bg kara Kaima, a on zabi brata; "Wic kady, co si kul zabija lub truje... zatrzymuje si i z rozpacz !Przewidziaem nieszczcie... lecz mier z rki kata!!! O! o! o! Panie drogi! pociesz mi, mw do mnie! Pisarzowi napisa ka twoje sowa, W yciu je stary Grzegorz na piersi przechowa; Ka je dzieciom w grobie pooy - koo mnie, !Blisko... bo sowa dziecka - to staremu kwiaty... KORDIAN Czy ty masz dzieci? GRZEGORZ Oh! mam syna.. KORDIAN Czy onaty? Grzegorz daje znak gow, e tak Wic jeli si synowi twemu syn narodzi, To go ochrzcij imieniem moim, Kordian... GRZEGORZ Panie, Bd paka, woajc na wnuczka: Kordianie! KORDIAN O nie! tak nie nazywaj... imi mu zaszkodzi.. Nie nazywaj Kordianem... GRZEGORZ Paniczu mj drogi, Nie wydzieraj, co dawa; jam si ju oswoi Z t myl, e mj malec, cho ndzarz, ubogi, !Ja go bd nazywa Kordian... jeli zbroi, !Ja go nie bd kara... Niech ronie jak kwiatek Kordianek may! mj Kordianek!mj bawatek!... mieje si ze zami w oczach O! panie! panie! czemu ty go nie zobaczysz? KORDIAN Boe! dziecka za imi ukara nie raczysz Ani mu stworzysz ycie, rwne memu yciu? To dziwnie! e jak czowiek toncy w rozbiciu Chwytam si kadej somki... szukam przey siebie... zamylony Wic gdy mi wezm ycie... a starzec pogrzebie!... "Kiedy!... za bdnym dzieckiempo kach lub w borze Gos matki woa bdzie: Kordian! Kordian! - dugo... Dzieci miechem odpowie nadkwiecist strug... A pord ciemnych murw, gdzie w cichym klasztorze !Ra moja zakwitnie... Ksidz w czarnym habicie !Pacierze nad ni zmwi... Wicra i dzieci. OFICER wchodzi z KSIMDZEM zapakanym KSIDZ Synu!... KORDIAN Na jak id mier?... OFICER Na rozstrzelanie... Grzegorz pada ma kolana. Kordian bierze w obie rce jego siw gow i caujc mwi przerywanym gosem KORDIAN Bd zdrw - mj wierny - ojcze... odchodzi GRZEGORZ wycigajc rce Panie! panie! panie! Pada na ziemi... Potem zrywa si i wybiega spiesznie za Kordianem AKT III - SCENA IX Pokj w zamku krlewskim CAR sam Nudno! Szkoda, em puci tego szambelana, Co jak mops na dwu apach przede mn tacowa. Skacz! skacz! skacz! Rad bym dosta Machmuda sutana, "Aby skaka przede mn... Bd go czstowa Dymami siarki, prochu, a w dymie udusz... patrzy na ciany C to, na cianach gmachu py spostrzegam brudny? Tam, w kocu, pajk sida zastawuje musze. $Py... py... Ten py mi bawi, wiadczy gmach odludny, To chwast na grobie wroga... Polska ju ostyga, Umara i na wieki. - Jak magnesu iga Na pnoc obrcona, w Sybir patrzy mrony. Z dala trup tego kraju zdawa mi si grony... Marzce o podbojach myli nieraz zwichn... !Przyjechaem... trup zadra, nawet si umiechn... ez nie widziaem... domy kobiercami kwietne... #Dalej wic... Europ jak jabko rozetn, A n zatruty obie zatruje poowy. Krle! dajcie mi pokon koronami z gowy!... Ha! ha! albom ja wielki? albo wiat ten may? "Albo gupi wiat cay? albom ja rozumny?... Cz ogromnego kraju Szach mi odda dumny; Gar tej ziemi kazaem spomieni w krysztay I krysztaowe oe Szach dosta, i wdziczny. !O wielki synu soca! o bracie miesiczny! Czy ci nie zimno w ou krysztaowym cara? Na zachodzie stugowa wyrasta poczwara, Lecz wkrtce w petersburskiej ka ula oe drugie z krysztau dla ludw zachodu; Miar na dugo wezm z moskiewskiego rodu, A ktry nard duszy nad oa okucie, Krysztau nie rozcign, lud skrc o gow. "Ludy! poszl wam! poszl oe krysztaowe. Kt to?. .. Brat mj ! KSIM KONSTANTY wbiega zadyszany Jak si masz, Kostusiu! co sycha? WIELKI KSIM !Wasza cesarska mo... niech.. CAR Nie moesz oddycha? !Wida, e si tu spieszy? czemu ci tak pieszno? Zapewne mi przynosisz jak wie pocieszn? WIELKI KSIM Ha, wasza cesarska mo... kazae... CAR Mw miao... WIELKI KSIM Rozstrzela... Ha! CAR "Tak mi si, bracie, podobao:.. WIELKI KSIM Niech wasza cesarska mo odwoa! niech raczy Odwoa wyrok mierci. CAR Ksi; co to znaczy? WIELKI KSIM Prosz waszej cesarskiej moci, niech ten czowiek yje... Nie tramy czasu - chwili, mgnienia powiek, Oto uaskawienie, piro... CAR Piro moje Spisaem na wyroku mierci, przy mim stoj. WIELKI KSIM Wasza Rska mo niech stawi yda na papierze, Byle podpis... do kroset... CAR Bracie mwmy szczerze, Chcesz ocali Kordiana? WIELKI KSIM Chc! Chc! Chc! CAR I wanie Dlatego zginie. WIELKI KSIM z zadziwieniem Co? Co? CAR Bracie, skoczmy wanie, Spa mi si chce... "Ksi chodzi po sali, wida w$nim burz wciekoci... bierze z kominka porcelan i rozciska w doni WIELKI KSIM Dlaczego wasza mo cesarska Nie chce tej maej aski? - Jam ci tron darowa!... CAR Bracie, pohamuj wcieko, co nozdrzami parska. WIELKI KSIM Przebacz, wasza cesarska mo, bd hamowa, Lecz prosz, niech ten czowiek yje. CAR Ty morderca, "Jeli on nie morderca... Odejd,bracie miy, Nie chce mi si zaglda w brudy twego serca; Wolabym dwumiesiczne rozrzuca mogiy. WIELKI KSIM Co? Nie rozumiem... CAR No! no! id i bd spokojny. WIELKI KSIM Bracie! bracie, z tygrysem nie zaczynaj wojny! Jam ci tron da, na ktrym siedzisz, ja przy tronie #Le jak lew brzowy, jeli ja zawyj? Jeli usysz ludy, e lew ryczy? yje? Ludy przypomn, em ja winien y w koronie A ty w stajni, w kazernie musztrowa szeregi... CAR Ksi! widz, e wina przelae nad brzegi. !Co, ty mi tron darowa? Byo go wzi, bracie, Bo ty si w purpurowej urodzi komnacie, Sto dzia grzmiao nad twoj zocist koysk I dano ci greckiego cesarza nazwisko; Lecz potem matka twoja, ona Pawa cara, Zbrzydzia ci, wyrodku! Ty mia nos Tatara. Zamiast ssa ono, ty je poksa jak szczeni... Wyrose. Przysza matka i rzeka: "Ty gupi" - A tobie powiedziao to samo sumnienie. Rzeka ci: "Daj tron bratu!", rzeke: "Niech brat kupi..." Wic kupiono u ciebie zrzeczenie si tronu. !Byo go wzi... a co by ci zostao z plonu? Czy miaby w oczy matki spojrze okiem cara? A umiech jej? a sowo: Ty gupi? a czara Nalana zmarszczonymi rkami twej matki?... WIELKI KSIM Carze! carze! trucizn schowaj na ostatki. Znaem was dobrze, katw bezczestnych i dumnych, Was matka nauczya zabija sowami. Dwch byo mdrych, trzeci gupi; do rozumnych Kto rzek: "Waszego ojca udusim szarfami" "Odpowiedzieli: "Dobrze". Poszli... udusili... Pomnisz, Beningsen przyszed irzek: "Pawa cara "Udusilimy..." rzekli: "Amen..." Wic zabili, Sami zabili ojca - a noc szarfykara... ciu onierzy k.gb.tmp0n5r<(rkPlToQ`c _RJc Sg4 c %T? U*I  Ha! szarfy wyrzucili jak zuyte sprzty Za granice moskiewskie, na kraje ssiadw; Darowali Europie gniazdo tych gadw. A do lochu rzucili zewok ojca wity, Zaledwo ksidz odszepta jeden pacierz prdki. !Nie wynielicie trupa na tron zotolity? Bo spod nogi zabjcw wyszed zmity, zbity, Podobny do tygrysa z bkitnymi ctki. Lecz nard krzycza: "Syny! wycie nam ukradli Komedyj pogrzebu, zy wasze ksice I widok miy krlw, co tak nisko spadli... "Wyniecie ojca ciao! caujcie mu rce! Bo my chcemy obaczy, jakie to s cary, Ktrych mona zabija bez sdu i kary..." Pamitasz! jak zduszony kadzide wyziewy "Caowae t rk, i caun aobny?... !A potem mye usta ca wodNewy. O! jak ty jeste, bracie, do ojca podobny. Patrze nie mog! Zmyj twarz! zmyj twarz, podobiestwo... Bo ja patrze nie mog... Bo rzuc przeklestwo, Ktre a Bg usyszy... CAR To krlewska zbrodnia. WIELKI KSIM A wszake ci Sybircy, ktrych karzesz co dnia, Mog krzycze z kibitek: "Carze! z nami razem! !Jed z nami! bo zabie ojca; niechaj katy Pocauj ci w czoo czerwonym elazem..." Lecz ty lud trzymasz gupi, bez adnej owiaty, Kilka kosw z gwardyjskiej wyroso rwniny, Wic na Turkw! - "Michale, wied ich..." On nie umie... "Wiesz, czego chc po tobie?"- Micha nie rozumie. "Gupcze - krzykne - podsad pod szeregi miny !I wysad na powietrze!..." Brat Micha dwa palce Do czoa - pokon niemy - i odszed - a w miesic Pod gwardi zatopione saletry padalce Wybuchny jak piorun... a grunt musia przesic (Krwi rusk... Car si umia... i rzek: "To pomyka!..." A wiesz, carze? e za to mao knuty! zsyka!... Katorgi nawet mao! CAR Bracie, twego serca !Powstydziby si moe najty morderca. Przypomn ci zdarzenie... WIELKI KSIM Co? jakie? CAR Nie skami. Znae? mwi kilka sw do ucha ksiciu WIELKI KSIM Carze! milcz! milcz! milcz! CAR Nie! a ci poami !Sowami knutowymi... a czoo wypiek Do mzgu myli twoich. WIELKI KSIM Carze, ja si wciek, Milcz ! CAR Milcze?... Wszak nie jestem sumnieniem ksicia Ani pochlebc patnym... WIELKI KSIM Na wszystkie zaklcia! Milcz! CAR Gdzie si owa pikna Angielka podziaa? Lat szesnacie, dziecinna, pocha, jak nieg biaa, Z bkitnymi oczyma, na balach szczliwa, Na p smutna, wesoa, mdlejca i ywa; Tak niewiadoma uczu i wiatowej burzy, e mogaby si kocha sercemw biaej ry !I broni si kotar zakrytego oa Przed r kwitncych wzrokiem... Ksi siada - i trzyma oczy wlepione w ciany Na ni rka boa Wysypaa brylanty wszystkie igwiazd ognie... Lekki twr krysztaowy zamiesi, nie pognie - Tak wanie ona... WIELKI KSIM Ona... widz j... CAR W dzie pewny Przed dom Angielki dworska zajeda kareta; Zapraszaj lokaje na bal do krlewny. W lekkich szatach, niemylna jak motyl kobieta, Przyjeda, wiod w zamek - w nieznane komnaty. !Pyta, gdzie bal? gdzie wiata?gdzie muzyka? kwiaty? Wszdzie cicho... prowadz:.. wiesz, gdzie wprowadzona? Nie stare jeszcze z czoa liny, ktr plwaa. !Mciwy - woasz... onierzy wciekych rota caa... Wali si. . . WIELKI KSIM Nie kocz, carze! bo ci jzyk skona! CAR Sied i suchaj! Wiem koniec zabawnej powieci. Na pikny art si zdoby lubownik niewieci; Jak ukry trupa? Lato - nie woy do lodu! A trzeba skry przed carem, przed posem narodu, Z ktrego ksi ukrad czowieka - gdzie schowa Jeden z przyjaci ksicia podj si usugi, Nie zaniedba wszelako wosw przemalowa, Twarzy przeksztaci... Potem jak Pylades drugi, Wziwszy odzie bogat, krzye, tytu grafa, #Naj w miecie cz domu i zapaci z gry. Do pokojw z meblami wesza wielka szafa; Co byo w szafie? nie wiem - odwiernego cry Mylay, e w niej szaty wieszano dziewicze. Zamknwszy drzwi na zamek znikn Pylad wierny. Upywa tydzie - drugi:.. szmery tajemnicze... Przez szpary do pokojw zaglda odwierny, Nikogo... nagle krzykn: "Zaraza! zaraza!" Wic drzwi wywali, z szafy odbija elaza, Okropnego co razem wszystkie zmysy bije; W szafie szkielet czowieka topi si i gnije... Na trupie zapomniany brylant ogniem byska. !Ten piercie mwi... i dwa powiedzia nazwiska: Jej i twoje - WIELKI KSIM budzi si z gbokiego osupienia - i mwi z wyciem stumionym, zrywajc si z krzesa Ha! carze! carze! znasz morderc? Ja ci musz te sowa nazad w gardo wdawi! Pokne tajemnic i nie moesz strawi? Pomog mieczem... Ona w sercu? - wydr serce! Ona w mzgu? - wic z mzgiem na ciany rozprysn! Czy wiesz, e skoro szpad z okna tego bysn, Wnet czterdziecie tysicy bagnetw porusz? !No co? - Ja ci na gardle sid i udusz; Do szaf zamkn krlewskich i wyjd wesoy. Na ulicach Warszawy tum ludu natrafi, Cha! cha! cha! zapytaj: "Gdziebrat? gdzie car?" - "W szafie!"- Cha! cha!!! Cara zamknem jakmiecz kata goy W pochw zgnilizny... Cha! cha!niechaj go rdza toczy! Niech lud czuje w powietrzu! Aco? drysz, mj bracie? Wiesz, em silny jak tygrys... wiesz, e w tej komnacie Jeste sam na sam ze mn... A co? Patrz mi w oczy!... Car spoglda w oczy brata... i patrz dugo na siebie, jeden drugiego chce wzrokiem przeama... Konstanty pierwszy spuszcza oczy... i %oddala si... chodzi po sali. Car...uwaa kade jego poruszenie imwi do siebie... CAR Dobrze! wyszedem cao... ta moskiewska mija Buntu dwign nie moga... myl si zabija... Gdyby zamiast sw szpady doby, ju bym nie y... Zamylony - w zmarszczone czoo si uderzy; Musz t myl uprzedzi... Konstanty!... WIELKI KSIM odpasuje szpad i podaje bratu Niech wasza Cesarska mo t szpad wemie... CAR Brat przeprasza... Konstanty stoi milczcy z czoem spuszczonym ku ziemi. Car bierze szpad jego... potempodpisuje uaskawienie Kordiana i zatknwszy je na koniec szpady podaje ksiciu mwic: We je razem ze szpad. "Ksi schyla gow - bierze szpad, potem dzwoni gwatownie. ADIUTANT wchodzi... Ksi daje mu uaskawienie WIELKI KSIM Le na plac Marsowy! We mego konia, zabij w galop- a le ptakiem... $Zanie to... Biada! jeli wos z Kordiana gowy Spadnie, nim ty dojedziesz.- Adiutant wychodzi CAR ciskajc do wciekle Mj brat... ju Polakiem. SCENA OSTATNIA (PLAC MARSOWY) Z dala wida KORDIANA przed plutonem onierzy. Na przodzie sceny lud rozmawia PIERWSZY Z LUDU Patrz! teraz kat nad gow amie lnic szpad. DRUGI Z LUDU Jaki to krzyk? czy krzykn? PIERWSZY Z LUDU Nie, usta ma blade I nic nie mwi - ale gdy kat szpad ama, Jaki starzec pad z jkiem, moe stary suga?... DRUGI Z LUDU Wic mu wzili szlachectwo... TRZECI Z LUDU Dekret dobrze skama: On jako chop nie pjdzie do chopskiego puga, Pug po nim ora bdzie... PIERWSZY Z LUDU Chc zawiza oczy - Nie pozwoli... DRUGI Z LUDU !Oficer wystpi po przedzie... Ju ma komenderowa... co miserce toczy! Podnieli bro do oka... KRZYK W TUMIE Stj, Adiutant jedzie!.. PIERWSZY Z LUDU Oficer go nie widzi... rk podnis w gr. ÁāŁƁǁɁʁˁ́́΁ρЁсӁԁՁցׁ؁فځہ݁ށ߁rono; "A t zapat jest grb cichy, ciemny; Tak wam pacono... GRZEGORZ Panie! nie mog skoczy pacierza, co kae Przebaczy wrogom. Bg ich na ziemi ukarze! !Oj, paniczu mj drogi, na c tobie byo Ten pistolet przykada do biaego czoa?... Pamitam, w lesie oko miesiczne wiecio, "Szedem, a cigle za mn kto:"Grzegorzu!" - woa. "Szedem po lesie... nagle widz me dziecitko Na wrzosach, krew czerwona pynie jak rubiny... KORDIAN Nie wspominaj mi o tym.. GRZEGORZ Szatask piecztk Pan naznaczye czoo, giniesz z owej winy. Widzi pan... Czowiek siebie nad brata miuje, Gdy Bg kara Kaima, a on zabi brata; "Wic kady, co si kul zabija lub truje... zatrzymuje si i z rozpacz !Przewidziaem nieszczcie... lecz mier z rki kata!!! O! o! o! Panie drogi! pociesz mi, mw do mnie! Pisarzowi napisa ka twoje sowa, W yciu je stary Grzegorz na piersi przechowa; Ka je dzieciom w grobie pooy - koo mnie, !Blisko... bo sowa dziecka - to staremu kwiaty... KORDIAN Czy ty masz dzieci? GRZEGORZ Oh! mam syna.. KORDIAN Czy onaty? Grzegorz daje znak gow, e tak Wic jeli si synowi twemu syn narodzi, To go ochrzcij imieniem moim, Kordian... GRZEGORZ Panie, Bd paka, woajc na wnuczka: Kordianie! KORDIAN O nie! tak nie nazywaj... imi mu zaszkodzi.. Nie nazywaj Kordianem... GRZEGORZ Paniczu mj drogi, Nie wydzieraj, co dawa; jam si ju oswoi Z t myl, e mj malec, cho ndzarz, ubogi, !Ja go bd nazywa Kordian... jeli zbroi, !Ja go nie bd kara... Niech ronie jak kwiatek Kordianek may! mj Kordianek!mj bawatek!... mieje si ze zami w oczach O! panie! panie! czemu ty go nie zobaczysz? KORDIAN Boe! dziecka za imi ukara nie raczysz Ani mu stworzysz ycie, rwne memu yciu? To dziwnie! e jak czowiek toncy w rozbiciu Chwytam si kadej somki... szukam przey siebie... zamylony Wic gdy mi wezm ycie... a starzec pogrzebie!... "Kiedy!... za bdnym dzieckiempo kach lub w borze Gos matki woa bdzie: Kordian! Kordian! - dugo... Dzieci miechem odpowie nadkwiecist strug... A pord ciemnych murw, gdzie w cichym klasztorze !Ra moja zakwitnie... Ksidz w czarnym habicie !Pacierze nad ni zmwi... Wicra i dzieci. OFICER wchodzi z KSIMDZEM zapakanym KSIDZ Synu!... KORDIAN Na jak id mier?... OFICER Na rozstrzelanie... Grzegorz pada ma kolana. Kordian bierze w obie rce jego siw gow i caujc mwi przerywanym gosem KORDIAN Bd zdrw - mj wierny - ojcze... odchodzi GRZEGORZ wycigajc rce Panie! panie! panie! Pada na ziemi... Potem zrywa si i wybiega spiesznie za Kordianem AKT III - SCENA IX Pokj w zamku krlewskim CAR sam Nudno! Szkoda, em puci tego szambelana, Co jak mops na dwu apach przede mn tacowa. Skacz! skacz! skacz! Rad bym dosta Machmuda sutana, "Aby skaka przede mn... Bd go czstowa Dymami siarki, prochu, a w dymie udusz... patrzy na ciany C to, na cianach gmachu py spostrzegam brudny? Tam, w kocu, pajk sida zastawuje musze. $Py... py... Ten py mi bawi, wiadczy gmach odludny, To chwast na grobie wroga... Polska ju ostyga, Umara i na wieki. - Jak magnesu iga Na pnoc obrcona, w Sybir patrzy mrony. Z dala trup tego kraju zdawa mi si grony... Marzce o podbojach myli nieraz zwichn... !Przyjechaem... trup zadra, nawet si umiechn... ez nie widziaem... domy kobiercami kwietne... #Dalej wic... Europ jak jabko rozetn, A n zatruty obie zatruje poowy. Krle! dajcie mi pokon koronami z gowy!... Ha! ha! albom ja wielki? albo wiat ten may? "Albo gupi wiat cay? albom ja rozumny?... Cz ogromnego kraju Szach mi odda dumny; Gar tej ziemi kazaem spomieni w krysztay I krysztaowe oe Szach dosta, i wdziczny. !O wielki synu soca! o bracie miesiczny! Czy ci nie zimno w ou krysztaowym cara? Na zachodzie stugowa wyrasta poczwara, Lecz wkrtce w petersburskiej ka ula oe drugie z krysztau dla ludw zachodu; Miar na dugo wezm z moskiewskiego rodu, A ktry nard duszy nad oa okucie, Krysztau nie rozcign, lud skrc o gow. "Ludy! poszl wam! poszl oe krysztaowe. Kt to?. .. Brat mj ! KSIM KONSTANTY wbiega zadyszany Jak si masz, Kostusiu! co sycha? WIELKI KSIM !Wasza cesarska mo... niech.. CAR Nie moesz oddycha? !Wida, e si tu spieszy? czemu ci tak pieszno? Zapewne mi przynosisz jak wie pocieszn? WIELKI KSIM Ha, wasza cesarska mo... kazae... CAR Mw miao... WIELKI KSIM Rozstrzela... Ha! CAR "Tak mi si, bracie, podobao:.. WIELKI KSIM Niech wasza cesarska mo odwoa! niech raczy Odwoa wyrok mierci. CAR Ksi; co to znaczy? WIELKI KSIM Prosz waszej cesarskiej moci, niech ten czowiek yje... Nie tramy czasu - chwili, mgnienia powiek, Oto uaskawienie, piro... CAR Piro moje Spisaem na wyroku mierci, przy mim stoj. WIELKI KSIM Wasza Rska mo niech stawi yda na papierze, Byle podpis... do kroset... CAR Bracie mwmy szczerze, Chcesz ocali Kordiana? WIELKI KSIM Chc! Chc! Chc! CAR I wanie Dlatego zginie. WIELKI KSIM z zadziwieniem Co? Co? CAR Bracie, skoczmy wanie, Spa mi si chce... "Ksi chodzi po sali, wida w$nim burz wciekoci... bierze z kominka porcelan i rozciska w doni WIELKI KSIM Dlaczego wasza mo cesarska Nie chce tej maej aski? - Jam ci tron darowa!... CAR Bracie, pohamuj wcieko, co nozdrzami parska. WIELKI KSIM Przebacz, wasza cesarska mo, bd hamowa, Lecz prosz, niech ten czowiek yje. CAR Ty morderca, "Jeli on nie morderca... Odejd,bracie miy, Nie chce mi si zaglda w brudy twego serca; Wolabym dwumiesiczne rozrzuca mogiy. WIELKI KSIM Co? Nie rozumiem... CAR No! no! id i bd spokojny. WIELKI KSIM Bracie! bracie, z tygrysem nie zaczynaj wojny! Jam ci tron da, na ktrym siedzisz, ja przy tronie #Le jak lew brzowy, jeli ja zawyj? Jeli usysz ludy, e lew ryczy? yje? Ludy przypomn, em ja winien y w koronie A ty w stajni, w kazernie musztrowa szeregi... CAR Ksi! widz, e wina przelae nad brzegi. !Co, ty mi tron darowa? Byo go wzi, bracie, Bo ty si w purpurowej urodzi komnacie, Sto dzia grzmiao nad twoj zocist koysk I dano ci greckiego cesarza nazwisko; Lecz potem matka twoja, ona Pawa cara, Zbrzydzia ci, wyrodku! Ty mia nos Tatara. Zamiast ssa ono, ty je poksa jak szczeni... Wyrose. Przysza matka i rzeka: "Ty gupi" - A tobie powiedziao to samo sumnienie. Rzeka ci: "Daj tron bratu!", rzeke: "Niech brat kupi..." Wic kupiono u ciebie zrzeczenie si tronu. !Byo go wzi... a co by ci zostao z plonu? Czy miaby w oczy matki spojrze okiem cara? A umiech jej? a sowo: Ty gupi? a czara Nalana zmarszczonymi rkami twej matki?... WIELKI KSIM Carze! carze! trucizn schowaj na ostatki. Znaem was dobrze, katw bezczestnych i dumnych, Was matka nauczya zabija sowami. Dwch byo mdrych, trzeci gupi; do rozumnych Kto rzek: "Waszego ojca udusim szarfami" "Odpowiedzieli: "Dobrze". Poszli... udusili... Pomnisz, Beningsen przyszed irzek: "Pawa cara "Udusilimy..." rzekli: "Amen..." Wic zabili, Sami zabili ojca - a noc szarfykara... ciu onierzy k.gb.tmp0n5r<(rkPlTok&k{AgB@k0k{((PP p@  BP*Jp|v@@@@@@@@@@ P @@@@@ pp ` p @pp(H @p @@ppppx @@@@```` @@@@ <B@< PPP8DD88DD<`DDDl8DD8 8DD8 p@  xDDD((( UUUU""HH00HHD( @@@@@ @@@@@@@@@@pxxppxxpp0@@@@@@p`pp@@@@@@ ` ppxxp@ @@@@@@0xPPP DP PPPP  @ @@@@@@@  @@@@@@@ P@@P`@@x?q  ?@@8:F@D8      @@@@BBBB? 8@@@:F8 ߀IUzBBB{$$"!UUUU"8"!8xx??D& @`8 "$,HHHH`HK8LHLH&H'H @@@@@@@  BBBBBFD?` @$$$$$$$$$$D& B B B B   L.#pg p0p0$?$HHL|||L|.O|10?3 @`~`?xp00CxL6#=#?> P0`@L|L `0X?>L  @ pp p@ pppxt@@@`@@@  pp  @@  @ `0p(0H8 `` ```0`@`cpf8|r F#FF FFFFFFFF CAAa``C`!` ` pFFFFF  p@   @@ `0p(0H8 `` ```0`@`cpf8|r F#FF FFFFFFFF8000000000 CAAa``C`!` ` pFFFFF 0000008  `0p(0H8 `` ```0`@`cpf8|r F#FF FFFFFFFF CAAa``C`!` ` pFFFFF??80?8080000000000000000000000000000000000000?8?8?8 PPP 8DD8@@0@  π|~88|=><<<<<<<<<<<<<<<<<<<xx||<|<|xaCCG>p{3>|> 8<< |<<<<|<<<<~~?xp0`p88p?>x8pp`0`@<<xppp  8p<8p00=>0888xxx|<?0@p