.ę$˙ŽQiš˘!=„‚ „ä ­$‹˜Ŕ!ŁRž“ Î FJJř'1ěXÇč3‚ăÎż…ôߔÎK Á”VŠŔr§üŸ„MsŁĘšaX—Ł'ü˜v#ÇaŽVż8„@§ý˙Rţo•0ń—űŔ…`ր%ŠcžN8âů˘4˙ť>DxËˆ:”eŔ|c‡đ<ŻÖ%ä‹8 Źr!ÔřGOOMBAGOOMBAGMBA–ĐęHٟĺHYŸĺHŸĺŕdAâDŕâă d†âT…â,Ÿĺ¨âŔ0âQá 4 4ű˙˙:â9ŸĺQá 4 4ű˙˙:ôNâřŸĺě8ŸĺQá •4 4ű˙˙:äŸĺ  ăSá ƒ4ü˙˙:ă¸Ÿĺ8 ă á –ä ä0Sâű˙˙` áŹHŸĺ`„ĺ¨hŸĺ¨HŸĺ`„ĺ ă Ÿĺ°Áᜟĺ˙/á.ę$˙ŽQiš˘!=„‚ „ä ­$‹˜Ŕ!ŁRž“ Î FJJř'1ěXÇč3‚ăÎż…ôߔÎK Á”VŠŔr§üŸ„MsŁĘšaX—Ł'ü˜v#ÇaŽVż8„@§ý˙Rţo•0ń—űŔ…`ր%ŠcžN8âů˘4˙ť>DxËˆ:”eŔ|c‡đ<ŻÖ%ä‹8 Źr!ÔřGOOMBAGOOMBAGMBA–Đ 0đ ™Uih7 RUD@ 0Xđ@ €ˆˆq`PUUQ ™™HAptbd5Q1QUUQl)`€D€` P@ @I Hps'6FTQE%IĂŔ€nđÔ@pë`ďPľ+5@ě€;7g;ç#‡O€ż‘‘h(qF&PRQ ťoOă€www.a$PcWЏ`^&ƒ'€_€­ ?ÖńdŕPŸ@ď*€ĐÔQ?pž™iI”€p`5SQUEUě`ߖă€˙_p˙`ç_c~P?€@G@FTtU㍀4b°_`dHˆpw6fP0;Uç–™™–‡ˆˆhGsŸPÁpŸ›I†wrF@TPAUE€ż™™™’‡¤ˆ@?c€ż@`˙–’†€@wGfaUP ?Ph`tp@ff1UU$bď !oçŃ{׀(2?żĄ—ulBŸ_a{%ÔaQ„b°ˆˆˆűrf˘>)č´<ŕ ^ 5’~€C?BăŔ{A H„7p6 `^Q5UU@™IF–€„trd˙UQE@™Ą?™?ˆßfaUR0U?Ť@™™”)A)ˆ(wJfZS00%1[1ŸF™!™ˆwpfßU!U UU4ęż™ôAˆ†wwGf“ß~_ đ@DŞ°wfaS#P`@żA0żPU@k˙_˙ €ŔÄ˙!ü°“ T?2™iˆžfa$UEDQ$!?đ^%^Ŕ?#ëI@™”ˆhˆwttFbBEqA Ÿ˝™ ż†€wBżd@Q@żb™i–’Ÿq_TR0BCß™‘Ć˙?wwŃ?ŕ?QbTUBU4$đ??dŸQŃC!?”ۙA_swwbE3_A˙™i~ç$ô_~`1ŸßPż0Sß$ŸI`QiÆĄqwý 6UŸT'Ť@i `h`GGGf&A%`iݑhŕHq#FF]E$EÍ–~a I†„qĘŔŸ™™—iţ!GOEĄ—T˙™𿐔’€HH€#`P1a°–™Á› Cƒ@żq@81b@r6‘F€Ÿ0`ffPÝFŐRÇ??01?ÉHB*i”Ă8čbăţ˙żtwa7˙č9ŕ*Qż@ _ T˛šP§Ăp#``ť’`€0w%FS ż‘?€`0660SS €˙R8 DqŔF6 ŢQâŤy@`p?TPU4qŸ„? âăŤ~@  ˙7ߟ _0ü\/zzŠ ߑź@0H??*žkŁ€†‘p3Â$$$$RSSC4FF%RteC4VG%RddC455%BBBBXď=RJÖZ9gœsŢ{˙˙Xę=LJĎZ1g’sÔ{÷üägźCčClC) C] 𵆰KN$ňkIHRRă!šBĐ!GOys€ˆ@Ó-Ühŕ$đUý`ŕ!!‰4,ƒôŰ đWůěçđŢř@ Ә 7¸Bڟ  Ó ?Ő'ŕ ÓxG Ó7(9đÎü"HŽBaĐ8đdřI# h@C8đ!ýđŮů> đý-Ý @ÉĐ'ź%đ ýčđůx ƒ đý7 /ňŰ đżř' Lŕ '`đôü h #@÷Ń Hx(Đđřř đçüřźźGhCXC C2ˆC´ J'PhR{˙ŕĂ˙3:3z;Ł@*Ń 9+ňѐźpGhCńľ‚° )H†h.Ýđš 8PCpđRü(Ú0Ĺń 9 ŠBÜ ŕ%(˙÷Ĺ˙˜$EŕH€h( Ý"ĽBĐ"ů˙1# .1đořř˙0:0z!Ɂ@Ď4´BĺŰ Hh €)Ý™)ÚIBIIIBŕIIAƒ˜ţźźG‰°1÷çhC€´HIh h`B@@đ#@Oi#‡B щi1ša)ۉĐ ŕHa‹aI ` !@€źCpGhCCC€´!"R( KŰR(ŃHŕŘQ1‘BúŰ !‰Hƒ€źpG0  ľ#đřźG°´€KÄ *KŃK#€A#Ó˘ŕCETS0 \ ,Ú˙!!1ŕ¸BóŰůçCŃR0(úŰ°źpG0*A A˙"Iü2 ‚ˆ‚"H‚pG@Iż" ‚ˆ‚pG@đľNˇhđŘűH1iŠŔCA@@ 0aŕ ÓxA(đhű Ó(yđaű` Óh 7¸BÚ  Ó ?Ő'! 1@#™BHМC‡` đźźG„C đľ"JI# h@#[™BĐ EHÁpEI hOÓ#'<pK Ň$x#Cp‹Ó"Cp8<‰ Ň$Qx9K!CQph !#ŰŸBŘ!Ń`4I`4Iˆ€3IMˆH€¸`đŃů$đ]ű ˙÷h˙`ŕ!!‰4,ƒńŰ*L ŠŔC8ađÝű!Lŕh˙÷i˙@ÓH„hŔh (Ú !Iŕ!I XđűúH„`ń 8@ĐđĄůH8@ßĐđář$đ(ű ˙÷2˙`!‰4 ,ƒňŰLŕđű ŠÇC¸ůŇ I € IM€˙÷ÎţđźźG„C2lCC€ `8`đľ $M/¨`ŃđUúŕ/Ńđű đýHŠŔC(a/Ń ŕ/Ń ˙÷řţ` ÓŽh/Ń°Iŕ/ŃI°XđŠúŽ`ń @Đ/Ńđ(úŕ/Ńđďú H @ÖĐđęüOŕđ°ú8ŠÄC ůŇđźźG„C h`ˆ`ľ ˙÷Ś˙źGľ ˙÷ ˙źG€ľ Oúh 0*Ú2R€żh"ŸBĐ"˙÷]ţ€źźG„CľK"›hƒBĐ"%0˙÷NţźG„CľˆBĐ8đ2ú8!đRúźźGOFFONwith RONOFFSLOWMO5min10min30minOFFIIIIIIIIIIIIIIINormalTurboCrapProtGBAGBPNDS1P2PLink2PLink3PLink4PBlackGreyBlueNoneYellowGreyMulti1Multi2ZeldaMetroidAdvIslandAdvIsland2BaloonKidBatmanBatmanROTJBionicComCV AdvDr.MarioKirbyDK LandDMGMGBSGBCGBAGBAuto Goomba Pogoomba ľˆ°' ˙÷Iý" ;Ą˙÷`ýAHx(Đ'@I¸ XhF?˘˙÷ ˙@HAIx€ XiFhF˙÷˙iF" ˙÷Fý;OĄ ˙÷’ţ@Ą ˙÷Žţ2Ą ˙÷Šţ2Ą ˙÷†ţ>Ą ˙÷‚ţ°źźGPowered by XGFLASH2.com 2005uChav2.2 on wCŘ`„C”`B autofire: A autofire: 2ě`Controller: Display->Other Settings->Link TransferSleepRestartSave State->Load State->Manage SRAM->Exitľˆ° ˙÷Qü" 6Ą˙÷hü:H;Ix€ X:ĄhF˙÷ţiF ˙÷ţ8H8Ox8Ą€:XhF˙÷ţiF ˙÷öý6L7I x€ X6ĄhF˙÷űýiF ˙÷éýŕx4I€ X4ĄhF˙÷ďýiF ˙÷Ýý4H4Ąh€ ŔŔ€:XhF˙÷ŕýiF ˙÷Îý y0ĄŔŔ€:XhF˙÷ÓýiF ˙÷Áý/H/Ąx€:XhF˙÷ÇýiF ˙÷ľý/H/ĄhhF˙÷˝ýiF ˙÷Ťý°źźG Other SettingsŔ( `VSync: Ü_”`FPS-Meter: „CŹ`Autosleep: Đ`EWRAM speed: 2Swap A-B: Autoload state: Á(Goomba detection: PaGame Boy: ľˆ° ˙÷…ű" Ą˙÷œűHIh€ XĄhF˙÷IýiF ˙÷7ýHIx€ XĄhF˙÷<ýiF ˙÷*ýHIh€ XĄhF˙÷/ýiF ˙÷ý°źG Display SettingsĐ_aPalette: Ţ_ź`Gamma: 8\aBorder: €ľˆ°hFÇH 7x()ĐhF"Ąđ¸ţđŠ˙‰‰01Ťp02zp02úp02:q0200şqiF"řq ˙÷ű°€źźGtC 00:00:00 HKx1p I hC `x+Ń˜Cŕ+ŃŰšC`pG!ppG„C2 HKAx1Ap I hC `Cx+Ń@ŕ+ŃšC`pG!AppG„C2ľH#h[ŔŘBÓ#[ŔđßţźG2 Jx0p‘x H)Ń Iŕ)Ń Iŕ)Ń! `pG)üŰI` ppG„C¸( ŒŕĽPFHx1px)Ű!ppGŔ(H#xY@@ppGÜ_ľHx1px)Ý!pđŞţđ¤ţźGŢ_€ľ ˙÷@ú" Ą˙÷WúđČţĐ/ÚĄŕĄ" ˙÷Jú/Ń" Ą˙÷Cú'đdţ7Z/úۀźźG Sending... Link error. Game is too big to send. (Check cable?)ľđßű đGřH…F˙÷„řźGľđŃűđ%ř€!Č`!‚A‚H‚đ7ţźG@€ľđřđ)ţ ˙÷úOŕđţý8ŠŔC€ůрźźG €ľ'8˙÷ýůđíý?řŐ'8˙÷úđĺý7/÷ۀźźG°ľ$%­/Đŕ0˙÷âů`(ƒđĐý4 ,ňŰ°źźGľ'üđĹýx ƒ?ůŐ ˙÷~ůźźG H#ÁxY@ÁpÁx H)Ń#h™C#[Cŕ#h™C #C`pG„CH#h›Y@`pG2H#yY@@qpG„CľHh1  `đŸýđ™ýźGĐ_ľHh1`)Ó!`đ…ýźG8\H#xY@ppGÁ(pGpGľ˙÷ű˙x!8đUýxCźźG )Ń pGHpGpaHpGp pG1.07 pGOct 18 2000 8pG 8pGđľ6  )QŃ đźźG)H…BŇ(-(3Ű9x{x8qbYťxRYűxRY;yRY{yRYťyRYűyRY;zRY{zRYťzRYűzRY;{RY{{RYť{RYű{R7^”(ËÚ(Đ9x78Ž¤(řÜ1HđÚü!HđŐü -ŻŘ 0CŠç°ń˙ľđßüźGľđüźGľđüźGľđîüźG pG pG𾐰% ŞT0(úŰ!¨˙÷F˙ŠF¨'904(Ú!)@:(Ű" @hF"˙!đĹüŠ ˆHK8™BĐ (@8="ŸŇC—BĐ @@@(Ÿ Ń!Š’+—BĐ#@1)ôŰiF#Áš)*Đ!@@Ç˙/š[Ń 0 (fPúŰ "! đˆü!h(ąBĐ 8@!‹ăX*+Đ"@1 )őŰbj)˛BĐ!@)6Ѩ0!˙÷Óţ0Š *‹Đ"ŇŇ+(Ň#@+šBŇ#@+(Ó#@Ť3/™BÓ'@/ŃŠ X¨€X*)Ř"ŃÉ(Ř% @/8°đźźG˙˙˙ľ˙÷A˙Ç˙˙÷?˙8@(Đ ŔC2ŕ$”Ť€!kFYT1)úŰÇ˙/!Ń%/đ)ř(Đ'˙˙/ŃJ! Hhŕ‹ÎĆP1‘BůÓđ#ř(Đ%/@/Ń˙÷ ˙Ç˙ /ÉŃ°đźźGÜC˜Cƒ°IhFÉŔ™ )Đ °pGxa!h šBŃBhËCšBрhČBŃ!pG˙ľ%K ˜% ™ š œ Ÿ]`#ŰC.Ń°đźźGž#ŢBĐž.)Ńž#ŢBĐž."Ńž#ŢBĐ›+Ń&öC´BĐ,ѡBĐ/ѲBĐ* ŃąBĐ) Ń°BĐ(Ń˜°BĐ˜(Đ%-ŃčCĹç˙÷P˙Âç˜C˙ľ‡°˜›@Á9‘ š(“ÇxƒxšY@“CxIY@“xIY@“KYI Žś ›ąYX›™B-ÓD+ĐqKœB(Ř#ŰœBŮËxťBĐqlNI N@›ąYX›™BÓDĐfKœBŘ#ŰœBŮËxťB Ń xŸťBŃKxŸťBыxŸťBЛąXP™0ˆB˛ÓŁŕŸłřPC+Ý+Ř× ?—ż{žCˇsŕ+Řßŕ&ß ?ŕ˙?p2˙/úŘp2/x5p2;ůŃĎxĂx0ŸBŃyx0ŸBŃOyx0ŸBяyx0ŸB ŃĎyx0ŸBŃzx0ŸBĐ8A#ŰœB Ř9Ic_ż9CpQÚHŕ#›œBŘ<ŕ#›ä ŕ› 1ŕ01˜BŇxxˇB÷ĐA#›œB ŘfĐOK˜BôŃa ˙÷ˇ˙ @&˜ˆ˙÷Ż˙˜60`.őÓCH˙÷Ś˙ Ť˜pŃ ;pAH[# Ŕ ď Ť>Np0˙÷“˙0˙÷˙ŤXp˙!˙0˙00™pŮp@;p#›C˙÷€˙3H&ˆ‘€1H1Aƒ1HÁ€A‚Áƒ¨˙÷Š˙(Ń1%HČ&‚˙÷V˙™ ˙÷f˙>Й(öŃ`Ŕ˙÷]˙0 ˙÷Z˙&v ŕ˙ç #ŕ ŕ0ˆ6˙÷N˙<,řŃ$$ŕ ˆ4˙÷D˙=-řŃ Hhţ÷.úŕ ˆ4˙÷7˙?/řŃ ™ J€°đźźGägčCTC C br„aďc Ŕ€´#Ď\ÇT3:úрźpGľ H!I Lh˘BĐ ˙÷ë˙8h BĐ <`x`źźGägŘ1§W€´!"Cxx;C‡x?;CÇx?;CY€02€*đۀźpG€ľ ţ÷eú") Ąţ÷|ú"* Ąţ÷wúZ'đ˜ţ?űрźźG Write error! Memory full. Delete some games.üľ1K1Oh#[ű“ťˆ<fˆ'–BĐ˙Cŕä#ˆfˆ–BŃ7‡BÚ+őŃčç)љˆ™ #[™B‘Ý 5ŕ™ ŕ(92đžý­ż>ˆ.őŃ'đC.`h`Ÿ=ˆ-Đ 9*đŒýdôç'řC'```™ŕĘ I02 `!Iŕp02ŠBúŰ @I˙÷9˙ üźźG¤Cäg€ľđ^ţÂ)2:p01yp€źźGđľ "ĄđSý!Hđ—ý9˙÷ä˙á !7đŽý< đŠý9˙÷Ö˙< !7đý< đ}ý9˙÷É˙° 79˙÷Ä˙¨ ů˙÷Ŕ˙đźźG00:00:00 - 00/00kŔK÷ľŽ°CIh h›&1+ALĐ! ‘™+ + hÝ)Ýč89BÚ))ÚčŐ !`  ţ÷Yů'# “ŕ`ˆ ™ˆBŃ ˜Ŕ)Ř"˝BĐ" 0á 1ţ÷_ů˝BŃĄh–”‘7 ›› “¤&ˆ.ßŃ˝B Đ™š ›¨˙÷i˙"2 Šţ÷Dů/Đ"3 Ąţ÷=ů˜(Ń ˜Ŕ(Ü"˝BĐ" 0Ąţ÷.ů" Ąţ÷)ů7 ŕ˜(ŃĄŕĄ" ţ÷ů™H` ›`˜°đźźGŒCčgPush SELECT to deleteSave state:Load state:Erase SRAM:¤Cźľ“KLâ(Ť˙÷Ěú#[˜ä30€€ €g€˜``Hh `Hh˙÷2ţŕ`HOx(Đ8Iđ˛ü ŕHhţ÷řÁ˙1.1"8đNýźźźGäg0CPCuCôgźCTCœľ ˙÷ęý LjF ` Š˙÷ůţ˜(ќźźG ţ÷Ńţ˜ţ÷ĎřŔ Ó"! h˙÷-ţ˜!h8ˆBŃH `ô 8@ĐjF Š˙÷Öţ˜(ĐH8@ßĐţ÷ÄţÖçŒCœľ #LŕđŽü!:#˙÷k˙˙÷ ý LjF ` Š˙÷Żţ ţ÷ţ˜ţ÷‹ř@Ó"! h˙÷éý(Ń˙÷´ýřÓ"! h˙÷Ţýô 8@ĐjF Š˙÷ŽţH8@ŢĐţ÷ţœźźGägŒC÷ľ˙÷dý#ŰC% I ŕNˆžBŃÎh3ŚBŃž1`­‰ ˆ*đŃI `ţźźGčg¤CźľIh"’ř J)0Ť‘˙÷%ú )đ>ü¸hI`đůźźźGägCH#hŰ@pGlCľ˙÷ő˙(Đ Hh˙÷/ýjF!˙÷Š˙(ŰH™h˙÷Ć˙°źGPCTC˜ľ˙÷Ů˙(јźźG ý÷Ý˙") Ąý÷Ś˙O#řđóű!";˙÷°ţHh˙÷üüjF!˙÷v˙(Ú "!˙÷6ý(Ń˙÷ý ý÷g˙Đç Saving.ägPCżľ˙÷—˙(4Đ! Ş˙÷N˙(-Ű˜€h()Đ!Ş˙÷D˙("Ű#[M0"č™đĐú#ęK’ę!IŤ H˙÷6ů™”31‰‰!€˜™"H`!8˙÷ćüżźźGäg0ŕľ!HKJ˙÷?ţ"!˙÷ĐüźGäg€żľ˙÷A˙(<Đ Hx€8ÓHh˙÷wü! Ş˙÷ďţ! Ş˙÷éţ-Ű˜€h B Ń"RIH˙÷<ü/Ú˙÷Ä˙ŕ/ Ű˜"Ah’ J00Ť‘˙÷"ůŕ˙÷´˙"RIH˙÷"üđśřżźźGdCPCŕ€ˆľHx€"ÓHh˙÷-üjF! ˙÷Ľţ(ۘ€h¸BĐ˙÷E˙"R I H˙÷÷űjF!8˙÷’ţ(Ú˙÷z˙đ‚řˆźźGdCPC€ŕüľ ˙÷äű .MiFŞ(`˙÷ôü˜(ŃüźźG ţ÷Ëü˜ý÷Éţ@&Óćh%(ý÷Ăý˙÷ßű°BŃ(!˙÷{ţ%mH5h…BíŰ#[BÚ ý÷Iţ") Ąý÷`ţ%đú5<-úŰŕř ÓM"!(h˙÷ýű˜)h8ˆBŃH(`ô 8@ĐiF Ş˙÷Śü˜(Đ H8@´Đţ÷“üŤçŒCpC ROM not found.¸ľ˙÷Iţ(IĐjF! ˙÷ţ("LÚ#[ŕ0" IđŒů•Hh™qHh™HqHIx x€€ÉÉÉCI xÉÉ CI xIC™ˆqHx€ÓHh˙÷Oű™ˆ`/Ú"! ˙÷Œűŕ™#[Ŕ0"˙÷ű¸źźGäg0g8\Đ_†CÁ(ˆCŢ_dCPCľ˙÷ăý(!ĐjF! ˙÷šý(ۘJy`Ay J`€y J‰p!@ JÉp!@ Jŕ#pI@@ p°źG8\Đ_†CÁ(ˆCŢ_řľ&O˙÷Źý(CĐ !I%=p70ˆBúŰjF! ˙÷Zý(LÚ#[ŕ0"Iđćř–HJh™qHh™HqHx™€€ˆq˜xyŇŇCq˜/…`Ú"! ˙÷őúŕ™#[Ŕ0"˙÷„úřźźGŕäg0g8\Đ_†CˆCđ´8O8J9j `–‰%3L.SŇŁ›][ŸD/7>W SŠ BŃՉ-ÜŠ63CŰC‹BŃiсщ) ÜщIaZ ŕ%K˜BŃ$H!ŕ!сňç!ÉŔC ‚P‚Š CŕK™BŃH•ŕ!ŕK™BúŃH!‘ŕK™BóŃPh(Е`ŕh(Аh8`HŕH8bH€#‰CđźpG!`Q`‘Ń‚Q‚őç`g¨C€ @0&@  HKh˜BĐ Hx(Đ H!‚ I ‰C‰II‰€#CpG¨C0vC C“B0ӄF‹ĐR)Ó xp@I‹÷уŃ:Ó°´¸É¸Ŕ:űŇ°ź 2ÓÉŔűŇ ŕÉp Cp ƒp ĂpôŇŇÓ xpI@RůŇ`FpG CC›Ń‹XƒPűŃpGR‹\ƒTűŃpGŔâ˙/áËY@ÉÂP@€ ´KŃđôřRšBüŮ#‘BŇŰ‚BĐR‘BůÓ[A‰‚BřŃ źZ@P@€Y@ÉpGGGGG G(G0G8G C’фF0´ LĺŕŔÉ“C+@ůĐ˙#ŕ @pBúŃ0ź`FpG xpI[*ůŃpGŕ2x+űŃ x1p2+ůŃpGŔâ˙/áKŃđ™řRšBüŮ#‘BŇŰ‚BĐR‘BůÓ[A‰‚BřŃpGźFC€ŃÓˀÉŔŃůŇŇ Óŕ ŇxxŔŃ[IR÷Ň gFpG„FƒĐRÓp@ƒůŃ:Ó C C  Ŕ:üŇŇӁTRüŇ`FpGxG0°á`B @â @ŕ €ŕ €ŕ €ŕ  á!€ŕ‚Qŕ€R B0°á`BaB˙/á„F C›Ń Ó°´Lĺ€É;ťC+@рŔ÷Ň°źŇÓ xpI@+ ĐR÷Ň`FpG°ź Ňńçp@RűŇ`FpGxGŕ-é˙-éŕNâ<ŕĺâ  áŔŸĺ\ă˙/ć €Divide by zero˙ď˙/áď˙/á ă ăď˙/á4ŸĺŔ ă ď,ŸĺPáŔ $ŸĺPáŔ ŸĺPáŔ   á˙/á ă’Ęĺ˙/á3 ăüŸĺüŸĺąƒá°Óá°8Ăá°Óကă°Ăáď°Óá€Ŕă°Ăá°Ăá˙/á˙/áČ1Ÿĺ ă´Ăá ă˛Ăá ă°Ăá ă°Ăáe  ăŔ ă ă"ŕă°Ăá" áă°ĂႠ áŔ\âő˙˙ ă˛Ăá  ă Ŕ ă ă°Ăá ă°Ăá°Óá⢠ á/‚áŔ\âő˙˙ ăŔ ă ă°Ăá ă°Ăá°Óáâ  á €áŔ\âő˙˙Ü$ŠĺŕŠĺ˙/áŸĺ<č€âĺ° Ááĺ}Ď ă°0ÁáŔ\âü˙˙ĺ° Áá}Ď ă°@ÁáŔ\âü˙˙ĺ° Ááĺ° Áá ĺ°@Ááĺ°0Ááĺ}Ď ă°PÁáŔ\âü˙˙ĺ° Áá˙/ሟĺ°Áá˙/á ă ăş Ááś ÁᲠÁáž ÁáâĺÓ˙˙ë ăXŸĺ°Ááď˙˙ë ăďďTS4xVÍŤ¨ě0 ŠF¨ě¨ě hnz°Z~hžŤŽş€Žş2 ŔÄ0;.Yk ú Râçü˙˙đ áT;h;h;h;Ü;Ü;T; T; €= €= €=<<<<<€=€=€=Ě<Ě<Ě<Ě<Ě<Ě<" =ţl=˙H=˙˙˙˙T; óO-éŸĺ<˙˙ëŁŸĺłŸĺ0 áč4Šĺ ăřŸĺ + ă­˙˙ëđŸĺ* ăŞ˙˙ëčŸĺčŸĺ* ăŚ˙˙ë˝čěŠĺđŠĺ) ăHÓĺ áAâôŠĺIÓĺBâ‘çřŠĺ ă*@ë ă/@ëGÓĺ˙Pă ŔOâŃçăŔüĘĺ€Ÿĺă|ŸăxŸäŠĺtŸĺœŠĺŕ ă ă, ă‚˙˙ë`Ÿĺ- ă˙˙ë ă  á‚. ă{˙˙ëHŸĺ  ăx˙˙ë@Ÿĺ@Ÿĺĺäšĺ4Šĺ4ŸĺPŠĺ,ŸĺTŠĺ(ŸĺXŠĺ$Ÿĺ\Šĺ ă„”ŠĺGÓĺ•Oâ ‘ä2á ű˙˙ZŕâB^Šâĺ°č…čđ áă˙?ëëđO˝č˙/á˙˙˙pD-逡Ÿĺč$šĺ bâ(ë` á ă4@â 0 ă ”ä”ä€ŕP’äP†äQâű˙˙0Sâö˙˙č$šĺëpD˝č˙/áXCP€ ` €€w Ô9`„9@Ä9,C ¨BČB4CŠâx‘č0ƒŕ@„ŕP…ŕ`†ŕxč„4šĺ0ƒŕ„4Šĺx4šĺ0ƒŕx4Šĺđ áđL-é` áŒ ŸĺŒ°Ÿĺ–ĺZ˙˙ë  ăź@Oâ ”ä”äP–äP‚äQâű˙˙Pâ÷˙˙č$šĺß˙˙ëT0ŸĺI ăÓäŔ áEţ?ë@„â ăů˙˙ ýëđL˝č˙/áxxxxŔŔŔŔ˝ h>P`@Ŕ¨: ;;,'€t,Cô2\+ŕ˙€p˙ ăhŸĺ€ĺń ă´Áဠă°Áá ă˛Áá´Áá¸ÁáźÁá°Áá˛Áá´Áá¸ÁáźÁáđ áĂ ă`Ěĺđ áĂ ăbĚĺđ áĂ ăcĚĺđ áĂ ădĚĺđ áĂ ăeĚĺđ áĂ ăhĚĺđ áĂ ăiĚĺđ áĂ ălĚĺđ áĂ ămĚĺđ áĂ ă€â €ápĚĺđ áĂ ărĚĺđ áĂ ă`âsĚĺđ áĂ ătĚĺđ áĂ ăuĚĺđ á ă` ‚âÁçđ áĂ ăxĚĺđ áĂ ăyĚĺđ áĂ ă|Ěĺđ áĂ ă}Ěĺđ áĂ ă€Ěĺđ áĂ ăĚĺđ áĂ ă„Ěĺđ á ă`Ńĺđ á ăbŃĺđ á ăcŃĺđ á ădŃĺđ á ăeŃĺđ á ăhŃĺđ á ăiŃĺđ á ălŃĺđ á ămŃĺđ á ăpŃĺ€âđ á ărŃĺđ á ăsŃĺ`âđ á ătŃĺđ á ăuŃĺđ á ă` ‚âŃçđ á ăxŃĺđ á ăyŃĺđ á ă|Ńĺđ á ă}Ńĺđ á ă€Ńĺđ á ăŃĺđ á ă„Ńĺđ áwóŮäńŸçxF¨FŘFG8GhG˜GčG H(?¨?(@¨@(A¨A(B˜?Á(Mţ˙ó˙3ÁÎ"o{ó˙3ÁÎ"o{ó˙3ÁÎ"o{ó˙3ÁÎ"o{˙˙˙ŞŞŞUUU˙˙˙ŞŞŞUUU˙˙˙ŞŞŞUUU˙˙˙ŞŞŞUUU˙˙˙ŞŞŞUUU˙˙˙ŞŞŞUUUďď˙ZŒçJœ˙ďďďZc­˙˙˙ŞŞŞUUUçďÖĆތk„)˙˙˙ďZc­˙˙˙ZŒçJœ˙˙ g×gŒU F˙˙­€€ˇ%)Y˙°ZŒçJœ˙ďďďZc­ď˙ޢ­˛„B÷Î˙Îk˙{œ˙ďU˙R…ďď˙ZŒçJœ!˙˙˙œľ˙1”˙˙˙÷ÎsŒJ!!œ˙˙ŢďĆs˙cR)˙˙˙缼{))B˙˙˙÷ďu)k˝˙˙˙÷ÎsŒJ!!œ˙˙ŢďĆs˙cR)˙˙˙缼{))BĽÖ˙çď˙ތZ˙˙˙÷ÎsŒJ!!œ˙ĆĆ˙kk˙c˙˙˙ďBď{))B˙÷ďȐˆ„PDB˙˙˙ĽĽ˙RR˝Ľ˙˙˙ĽĽĆRRŒZ˙˙˙­ľ˝Zk{!B˙˙˙Ľ­˝RZ{9˙˙˙Ľ­˝RZ{9˙˙˙Ľ­˝RZ{9˙˙˙­ľ˝Zk{!Bď÷˙Îľ­Ć!)9˙˙˙”Î÷9˙J˙˙˙˙­„Z9ďďď­ĽœkZZBÖÖ猥ľBRk˙˙˙ĽĽÖRR­„˙˙˙˙ç„˙RBZ˙˙˙÷ďÎ÷ޜ÷ľk˙˙˙˙˙f!B˙R˙˙˙ŞŞÖUU­„˙˙˙˙ç„˙RBŒ˙˙˙˙Ό÷œZ„R˙˙ƒ˙Ľ>sB3 ĚĚ˙wx˙#5Á Z˙˝ÄńM`Ÿ) ˙˙˙ŞŞŞUUUâ˙ŃŠ˙‰Q˘H%˙´´˙GG€˙ň°ÖĂMŁ[j÷˙cĆÎBs{!Ŕ á˙ŕăź%Ÿĺ ăă€ă€ă€ă€ă € ă €@ 。ä‘âë˙˙ ăhŸĺ* ă>ř˙ë`Ÿĺ  ă;ř˙ë ă  ă8ř˙ëLŸĺ¤  ă5ř˙ë ă ă´Áá ă´Áá0Ÿĺ¸Áá@âşÁáâ´ĺ ă¸ ÁáŸĺ°ĺŔĺ ă´ Áá,âŕă˛ÂářŸĺ°Âá ă¸ÂáěŸĺě$Ÿĺ ĺ˙/á ăşĘĺ´ĘĺľĘĺśĘĺˇĘĺ¸Ę呠ăťĘĺ˝Ęĺ ă ăžÁáP-é"ëŘëü ăžĘĺ˙ ăżĘĺŔĘĺëP˝čđ áŕ-ĺťÚĺpö?ëşÚĺŻö?ëľÚĺľö?ë´ÚĺÉö?ë¸ÚĺŢö?ëˇÚĺ÷?ëśÚĺ÷?ëëđäŕ-ĺžÚĺÜö?ëżÚĺńö?ëŔÚĺőö?ëŕä˙/á@-ĺ ăL â = ă@ŸĺPă   á1 €â@Ňä@„á˛@Áŕ0Sâú˙˙@ä˙/á˛Áŕ0Sâü˙˙@ä˙/á                  đ@-éBJRZbjrz‚Š’š˘ŞśÂÎÖâîö "&.B1.07,ęˆ Ÿĺŕă°ÂဠŸĺ°ŇáTŸĺ\ â0âń’ç™Pă@0˙/á™PăźĎ00˙/á˛Ďá$0ĺ˙/á ă Ÿĺ˛á ‚âŸĺRá 0˙/áŢź DP`lŒ  ă ă Ÿĺ0Ÿĺ܀âŔâŔ‘äŔ€äPáű˙˙:đ‚âěđO-é@ ăP ă¤ ăBë ă ă €âAâ˛Ŕဠă°Ŕá ă¸Ŕá  ăĚŸĺ€âü€ĺł ăź‹â ă´ËᙠăşËá ă €â¸Ë᠀Ÿĺ Ÿĺc ăœpŸĺę@DâśAĆá™ĺ€ŕ á˜ĺŠë`€â˛ĆáśÖá Păü˙˙ŞśÖá Păü˙˙şă P… ` ăĹ  \ ăE  X —ĺPăŕ˙˙:  ă¸ËáŔŠâđO˝č đ á ˜”0@-造ăS ă…ĺ" ă¸Ĺá ăâşĹá ăâIâôŸĺô Ÿĺ0 áŔ ă ŕ ă˛ŕÁŕŔŒâ \ă˛ŕĂŕú˙˙ş0 ăŔ á€ŕ  á Î á0ƒâ Să˛ŔÁŕ÷˙˙ş(Ŕ ă  á°0Äá0â˛0Äáâ Qă@@„âô˙˙ş ăAâ ă°Ŕá˛Ŕá ă´Ŕáo ă°Ĺá´Ĺá  ă…ĺ0€˝č!Ce‡xV4ŕ-ĺ$ ă2 áXŔŸĺ ă€$‚ŕŕŕŕâŽŕ ážŕœáâ€Qă˛ŕÂŕ÷˙˙şPăđ ă$ŸĺŔ€ŕ?Ŕ âŒŔ áźŔ‘á€â@Pă˛ŔÂŕ÷˙˙şđä,,0 ă °á ĄRႠ ‘ü˙˙:Qá0ŁŕA 2ᢠ ů˙˙ áđ áŕ-é˙-éŕNâ<ŕĺâ  áŔŸĺ\ă đ ć €Divide by zero!"!!"!"!!""!!"!""""!"!!""!!"!""""!!!!!!""""!"!!"!!!!!!!"!!""!!"!!!!!!!"""""!!"!!!!!!!!!!!!!0CFGNINTENDOxG[ď?ęxGbô˙ęxGDő˙ęxG\ň?ęxGZô˙ęxGü˙ęxG\ô˙ęxG ý˙ęxGý˙ęxGżý˙ęxGeô˙ęxGČô˙ęxGqô˙ęxG‘ő˙ęxGËő˙ę€XâŮTńšW”ôšĺ@€XâŮTńšW”ôšĺ@€XâŮTńšW”ôšĺŮäŮä€áX áŒXâŮTńšW”ôšĺ$  á%Č á âB.ŠâŕâĄő’瀀XâŮTńšW”ôšĺX… XâŮTńšW”ôšĺ2âT…â˙ă1ƒă2ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ2â1ƒăTEâ˙ă1ƒâ1ă2ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺŮä˙Xâ\…ကXâŮTńšW”ôšĺ0 ă@”ŕ2ƒ#D„#@€XâŮTńšW”ôšĺŔŮäŮäČá~Úĺ âB.ŠâŕâĄő’çŔŒâÚĺ âB.ŠâŕâĄő’çXâŮTńšW”ôšĺ'ŕ1âp—ŕ2ƒ#!ŕă2ƒ€€XâŮTńšW”ôšĺ%Č á â+ŠâŕâĄő’çL á€€XâŮTńšW”ôšĺXE XâŮTńšW”ôšĺe\ á2âT…â˙ă1ƒă2ƒeT á@€XâŮTńšW”ôšĺe\ á2â1ƒăTEâ˙ă1ƒâ1ă2ƒeT á@€XâŮTńšW”ôšĺŮä˙TâX…ကXâŮTńšW”ôšĺ0 ă¤L°á2ƒ#€@„#L á@€XâŮTńšW”ôšĺ€$Úĺă ƒÚĺPă ƒĘI€ @€XâŮTńšW”ôšĺŮäŮä€áh áŒXâŮTńšW”ôšĺ$  á&Č á âB.ŠâŕâĄő’瀀XâŮTńšW”ôšĺh†â€€XâŮTńšW”ôšĺ2âd†â˙ă1ƒă2ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ2â1ƒădFâ˙ă1ƒâ1ă2ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺŮä˙hâl†á€€XâŮTńšW”ôšĺă0 ăE„@”ŕ2ƒ#@€XâŮTńšW”ôšĺŃŮŕ‰ŕ€€XâŮTńšW”ôšĺ'ŕ1âp—ŕ2ƒ#!ŕă2ƒ€€XâŮTńšW”ôšĺ&Č á â+ŠâŕâĄő’çL á€€XâŮTńšW”ôšĺhF XâŮTńšW”ôšĺfl á2âd†â˙ă1ƒă2ƒfd á@€XâŮTńšW”ôšĺfl á2â1ƒădFâ˙ă1ƒâ1ă2ƒfd á@€XâŮTńšW”ôšĺŮä˙dâh†á€€XâŮTńšW”ôšĺđ(á0 ăd@ áă2ƒEÄă@€XâŮTńšW”ôšĺăŃŮŕ‰@€H€€XâŮTńšW”ôšĺŮäŮä€áx áŒXâŮTńšW”ôšĺ$  á'Č á âB.ŠâŕâĄő’çx‡â€€XâŮTńšW”ôšĺx‡â€€XâŮTńšW”ôšĺ2ât‡â˙ă1ƒă2ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ2â1ƒătGâ˙ă1ƒâ1ă2ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺŮä˙xâ|‡á€€XâŮTńšW”ôšĺ ăăâăD„ QăD„R〠Tă€"@”ŕ 2â2ƒ#1ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺă€ă€@Tŕ 2â2ƒ31ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺăŃŮŕ‰@€H€€XâŮTńšW”ôšĺ'ŕ1âp—ŕ2ƒ#!ŕă2ƒ€€XâŮTńšW”ôšĺ'Č á â+ŠâŕâĄő’çx‡âL á€€XâŮTńšW”ôšĺxG XâŮTńšW”ôšĺg| á2ât‡â˙ă1ƒă2ƒgt á@€XâŮTńšW”ôšĺg| á2â1ƒătGâ˙ă1ƒâ1ă2ƒgt á@€XâŮTńšW”ôšĺŮä˙tâx‡á€€XâŮTńšW”ôšĺ˙D$â 2ƒă@€XâŮTńšW”ôšĺăŃŮŕ‰@€H€€XâŮTńšW”ôšĺŮäŮä€á á|ŠĺŒXâŮTńšW”ôšĺ$  á'Č á âB.ŠâŕâĄő’çxG XâŮTńšW”ôšĺ|šĺ€â|Šĺ€€XâŮTńšW”ôšĺ'Č á â+ŠâŕâĄő’ç  á2â€â˙ă1ƒă2ƒ  á âB.ŠâŕâĄő’çŔ€XâŮTńšW”ôšĺ'Č á â+ŠâŕâĄő’ç  á2â1ƒă@â˙ă1ƒâ1ă2ƒ  á âB.ŠâŕâĄő’çŔ€XâŮTńšW”ôšĺŮä'Č á âB.ŠâŕâĄő’çŔ€XâŮTńšW”ôšĺ1â2ƒă@€XâŮTńšW”ôšĺăŃŮŕ‰@€H€€XâŮTńšW”ôšĺ|šĺ'ŕ1âp—ŕ2ƒ#!ŕă2ƒ€€XâŮTńšW”ôšĺ'Č á â+ŠâŕâĄő’çxGâL á€€XâŮTńšW”ôšĺ|šĺ@â|Šĺ€€XâŮTńšW”ôšĺ2âD„â˙ă1ƒă2ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ2â1ƒăDDâ˙ă1ƒâ1ă2ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺŮäL á€€XâŮTńšW”ôšĺ2â2#â@€XâŮTńšW”ôšĺ˙XâT…á@€XâŮTńšW”ôšĺ˙Xâ˙âP…á@€XâŮTńšW”ôšĺ˙XâT…á@€XâŮTńšW”ôšĺ˙Xâ˙âP…á@€XâŮTńšW”ôšĺ˙XâT…á@€XâŮTńšW”ôšĺ'Č á â+ŠâŕâĄő’ç˙Xâ\…ကXâŮTńšW”ôšĺ˙XâP…á@€XâŮTńšW”ôšĺ˙Tâ%T…á@€XâŮTńšW”ôšĺ˙Tâ&T…á˙\Ĺă@€XâŮTńšW”ôšĺ˙Tâ˙âP…á@€XâŮTńšW”ôšĺ˙Tâ'T…á˙\Ĺă@€XâŮTńšW”ôšĺ˙Tâ˙âP…á@€XâŮTńšW”ôšĺ'Č á â+ŠâŕâĄő’ç˙TâX…ကXâŮTńšW”ôšĺ˙Tâ$T…á@€XâŮTńšW”ôšĺ˙hâ˙â`†á@€XâŮTńšW”ôšĺ˙hâd†á@€XâŮTńšW”ôšĺ˙hâd†á@€XâŮTńšW”ôšĺ˙hâ˙â`†á@€XâŮTńšW”ôšĺ˙hâd†á@€XâŮTńšW”ôšĺ'Č á â+ŠâŕâĄő’ç˙hâl†á€€XâŮTńšW”ôšĺ˙hâ`†á@€XâŮTńšW”ôšĺ˙dâ%d†á˙lĆă@€XâŮTńšW”ôšĺ˙dâ˙â`†á@€XâŮTńšW”ôšĺ˙dâ&d†á@€XâŮTńšW”ôšĺ˙dâ'd†á˙lĆă@€XâŮTńšW”ôšĺ˙dâ˙â`†á@€XâŮTńšW”ôšĺ'Č á â+ŠâŕâĄő’ç˙dâh†á€€XâŮTńšW”ôšĺ˙dâ$d†á@€XâŮTńšW”ôšĺ˙xâ˙âp‡á@€XâŮTńšW”ôšĺ˙xât‡á@€XâŮTńšW”ôšĺ˙xâ˙âp‡á@€XâŮTńšW”ôšĺ˙xât‡á@€XâŮTńšW”ôšĺ˙xât‡á@€XâŮTńšW”ôšĺ'Č á â+ŠâŕâĄő’ç˙xâ|‡á€€XâŮTńšW”ôšĺ˙xâp‡á@€XâŮTńšW”ôšĺ˙tâ%t‡á˙|Çă@€XâŮTńšW”ôšĺ˙tâ˙âp‡á@€XâŮTńšW”ôšĺ˙tâ&t‡á˙|Çă@€XâŮTńšW”ôšĺ˙tâ˙âp‡á@€XâŮTńšW”ôšĺ˙tâ't‡á@€XâŮTńšW”ôšĺ'Č á â+ŠâŕâĄő’ç˙tâx‡á€€XâŮTńšW”ôšĺ˙tâ$t‡á@€XâŮTńšW”ôšĺ%  á'Č á âB.ŠâŕâĄő’瀀XâŮTńšW”ôšĺ% á˙â'Č á âB.ŠâŕâĄő’瀀XâŮTńšW”ôšĺ&  á'Č á âB.ŠâŕâĄő’瀀XâŮTńšW”ôšĺ& á˙â'Č á âB.ŠâŕâĄő’瀀XâŮTńšW”ôšĺ'  á'Č á âB.ŠâŕâĄő’瀀XâŮTńšW”ôšĺ'Č á˙ â âB.ŠâŕâĄő’瀀XâŮTńšW”ôšĺÚĺ‚Úĺŕ ƒÚĺPă ƒĘI€ @€XâŮTńšW”ôšĺ@€Hâřę$  á'Č á âB.ŠâŕâĄő’瀀XâŮTńšW”ôšĺ˙Dâ@€XâŮTńšW”ôšĺD á@€XâŮTńšW”ôšĺ˙Dâ@€XâŮTńšW”ôšĺD á@€XâŮTńšW”ôšĺ˙Dâ@€XâŮTńšW”ôšĺD á@€XâŮTńšW”ôšĺ'Č á â+ŠâŕâĄő’çL á€€XâŮTńšW”ôšĺ$ŕ@”ŕ0á2â!ŕă2ƒ˙Dâ@€XâŮTńšW”ôšĺ$ŕD”ŕ0á2â!ŕă2ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ$ŕ@”ŕ0á2â!ŕă2ƒ˙Dâ@€XâŮTńšW”ôšĺ$ŕD”ŕ0á2â!ŕă2ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ$ŕ@”ŕ0á2â!ŕă2ƒ˙Dâ@€XâŮTńšW”ôšĺ$ŕD”ŕ0á2â!ŕă2ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ'Č á â+ŠâŕâĄő’ç$ŕL”ŕ0á2â!ŕă2ƒ€€XâŮTńšW”ôšĺ$ŕ@”ŕ0á2â!ŕă2ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ˙âđ(á˙ŕă€!$ŕ@´ŕ0á2â!ŕă2ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ áđ(á˙ŕă€!$ŕ@´ŕ0á2â!ŕă2ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ˙âđ(á˙ŕă€!$ŕ@´ŕ0á2â!ŕă2ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ áđ(á˙ŕă€!$ŕ@´ŕ0á2â!ŕă2ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ˙âđ(á˙ŕă€!$ŕ@´ŕ0á2â!ŕă2ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ áđ(á˙ŕă€!$ŕ@´ŕ0á2â!ŕă2ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ'Č á â+ŠâŕâĄő’ç  áđ(á˙ŕă€!$ŕ@´ŕ0á2â!ŕă2ƒ€€XâŮTńšW”ôšĺ˙âđ(á˙ŕă€!$ŕ@´ŕ0á2â!ŕă2ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ˙â$ŕ@Tŕ0á2â 2#â!ŕă2ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ$ŕDTŕ0á2â 2#â!ŕă2ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ˙â$ŕ@Tŕ0á2â 2#â!ŕă2ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ$ŕDTŕ0á2â 2#â!ŕă2ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ˙â$ŕ@Tŕ0á2â 2#â!ŕă2ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ$ŕDTŕ0á2â 2#â!ŕă2ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ'Č á â+ŠâŕâĄő’ç$ŕLTŕ0á2â 2#â!ŕă2ƒ€€XâŮTńšW”ôšĺ$ŕ@Tŕ0á2â 2#â!ŕă2ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ˙â2#â#?°á$ŕ@Ôŕ2ƒ# 2#â˙Dâ1ƒ!ŕă2ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ á2#â#?°á$ŕ@Ôŕ2ƒ# 2#â˙Dâ1ƒ!ŕă2ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ˙â2#â#?°á$ŕ@Ôŕ2ƒ# 2#â˙Dâ1ƒ!ŕă2ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ á2#â#?°á$ŕ@Ôŕ2ƒ# 2#â˙Dâ1ƒ!ŕă2ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ˙â2#â#?°á$ŕ@Ôŕ2ƒ# 2#â˙Dâ1ƒ!ŕă2ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ á2#â#?°á$ŕ@Ôŕ2ƒ# 2#â˙Dâ1ƒ!ŕă2ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ'Č á â+ŠâŕâĄő’ç  á2#â#?°á$ŕ@Ôŕ2ƒ# 2#â˙Dâ1ƒ!ŕă2ƒ€€XâŮTńšW”ôšĺ˙â2#â#?°á$ŕ@Ôŕ2ƒ# 2#â˙Dâ1ƒ!ŕă2ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ2 ă@ŕ1ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ2 ăDŕ1ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ2 ă@ŕ1ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ2 ăDŕ1ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ2 ă@ŕ1ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ2 ăDŕ1ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ'Č á â+ŠâŕâĄő’ç2 ăLŕ1ƒ€€XâŮTńšW”ôšĺ2 ă@ŕ1ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ˙â0 ă@4ŕ1ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ0 ăD4ŕ1ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ˙â0 ă@4ŕ1ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ0 ăD4ŕ1ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ˙â0 ă@4ŕ1ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ0 ăD4ŕ1ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ'Č á â+ŠâŕâĄő’ç0 ăL4ŕ1ƒ€€XâŮTńšW”ôšĺ@ ă1 ă@€XâŮTńšW”ôšĺ˙â0 ă@”á1ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ0 ăD”á1ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ˙â0 ă@”á1ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ0 ăD”á1ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ˙â0 ă@”á1ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ0 ăD”á1ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ'Č á â+ŠâŕâĄő’ç0 ăL”á1ƒ€€XâŮTńšW”ôšĺ0 ă@”á1ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ˙â$ŕTŕ0á2â 2#â!ŕă2ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ$ŕTŕ0á2â 2#â!ŕă2ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ˙â$ŕTŕ0á2â 2#â!ŕă2ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ$ŕTŕ0á2â 2#â!ŕă2ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ˙â$ŕTŕ0á2â 2#â!ŕă2ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ$ŕTŕ0á2â 2#â!ŕă2ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ'Č á â+ŠâŕâĄő’ç$ŕ Tŕ0á2â 2#â!ŕă2ƒ€€XâŮTńšW”ôšĺ$ŕTŕ0á2â 2#â!ŕă2ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺăg €€XâŮTńšW”ôšĺ|Ěĺ â-ŠâĄ’ç,XŃçȌâ,ŃçȌâ|ĊĺT…áX áŔ€XâŮTńšW”ôšĺ㠐‰âŔ€XâŮTńšW”ôšĺŮäŮ唀á â-ŠâĄ’焊吉ŕŒXâŮTńšW”ôšĺăa ‰âŔ€XâŮTńšW”ôšĺ% á|ĚĺČLâ|Ċĺ â-ŠâĄ-’ç,ÂçȌâ  á,ÂçQăÇ ŒXâŮTńšW”ôšĺŮä$ŕL”ŕ0á2â!ŕă2ƒ€€XâŮTńšW”ôšĺ„šĺIŕ ă|ĚĺČLâ|Ċĺ â-ŠâĄ-’ç,ÂçȌâ  á,ÂçQ㨠 â-ŠâĄ’焊吉ŕŒXâŮTńšW”ôšĺ XâŮTńšW”ôšĺ@€Hâ|Ěĺ â-ŠâĄ’ç,˜ŃçȌâ,ŃçȌâ|Ċ唉á â-ŠâĄ’焊吉ŕŒXâŮTńšW”ôšĺă›˙˙‰âŔ€XâŮTńšW”ôšĺ㐉âŔ€XâŮTńšW”ôšĺ ŮäŮä„šĺIŕ”‚á|ĚĺČLâ|Ċĺ â-ŠâĄ-’ç,ÂçȌâ  á,ÂçQăf  â-ŠâĄ’焊吉ŕXâŮTńšW”ôšĺŮä  áđ(á˙ŕă€!$ŕ@´ŕ0á2â!ŕă2ƒ€€XâŮTńšW”ôšĺ„šĺIŕ ă”˙˙ęă­˙˙ €€XâŮTńšW”ôšĺ|Ěĺ â-ŠâĄ’ç,hŃçȌâ,ŃçȌâ|Ċĺd†áh áŔ€XâŮTńšW”ôšĺăJ˙˙ ‰âŔ€XâŮTńšW”ôšĺăł˙˙ ‰âŔ€XâŮTńšW”ôšĺ& á|ĚĺČLâ|Ċĺ â-ŠâĄ-’ç,ÂçȌâ  á,ÂçQă ŒXâŮTńšW”ôšĺŮä$ŕLTŕ0á2â 2#â!ŕă2ƒ€€XâŮTńšW”ôšĺ„šĺIŕ ăO˙˙ęăh˙˙€€XâŮTńšW”ôšĺă˙˙‰âŔ€XâŮTńšW”ôšĺă}˙˙‰âŔ€XâŮTńšW”ôšĺŮä  á2#â#?°á$ŕ@Ôŕ2ƒ# 2#â˙Dâ1ƒ!ŕă2ƒ€€XâŮTńšW”ôšĺ„šĺIŕ ă&˙˙ę Ůä$  áëŔ€XâŮTńšW”ôšĺ|Ěĺ â-ŠâĄ’ç,xŃçȌâ,ŃçȌâ|Ċĺt‡áx áŔ€XâŮTńšW”ôšĺ%( á˙ â$  áv뀀XâŮTńšW”ôšĺ' á|ĚĺČLâ|Ċĺ â-ŠâĄ-’ç,ÂçȌâ  á,ÂçQă° ŒXâŮTńšW”ôšĺŮä2 ăLŕ1ƒ€€XâŮTńšW”ôšĺ„šĺIŕ  ăëţ˙ęŃŮŕ|šĺ(!ŕ‘ŕ|Šĺ0á2â "ŕă2ƒŔ€XâŮTńšW”ôšĺ'˜ á â-ŠâĄ’焊吉ŕ@€XâŮTńšW”ôšĺŔŮäŮäČá$  á âB.ŠâŕâĄő’çŒXâŮTńšW”ôšĺŮä0 ăL4ŕ1ƒ€€XâŮTńšW”ôšĺ„šĺIŕ( ăťţ˙ę Ůä‰ëL áŔ€XâŮTńšW”ôšĺ|Ěĺ â-ŠâĄ’ç,ŃçȌâ,HŃçȌâ|ĊĺL á 0âP† áƒ;€áŔ€XâŮTńšW”ôšĺ%( á˙ âoëL á€€XâŮTńšW”ôšĺ ă€Ęĺ@€XâŮTńšW”ôšĺ ââĄ á  á$€á|ĚĺČLâ|Ċĺ â-ŠâĄ-’ç,ÂçȌâ  á,ÂçQă8 ŒXâŮTńšW”ôšĺŮä0 ăL”á1ƒ@€XâŮTńšW”ôšĺ„šĺIŕ0 ăsţ˙ęŃŮŕ|šĺ(!ŕx‘ŕ0á2â "ŕă2ƒŔ€XâŮTńšW”ôšĺ|tŠĺ€€XâŮTńšW”ôšĺŔŮäŮäČá â+ŠâŕâĄő’çL áŒXâŮTńšW”ôšĺ|Ěĺ â-ŠâĄ’ç,˜ŃçȌâ,ŃçȌâ|Ċ唉á â-ŠâĄ’焊吉ŕŔ€Hâ ă€Ęĺ@€HâËęŮä$ŕ Tŕ0á2â 2#â!ŕă2ƒ€€XâŮTńšW”ôšĺ„šĺIŕ8 ă0ţ˙ę ăĐĎĺȏĺăřO- ÄŁŸĺÄłŸĺ,ęF.Šâř‚č¸Ÿĺ°Ńá˙ â ⏚ĺ!ŕ଩ĺˆ#ŸĺRăřO˝˙/# ă> ă°5Âá: ă˛5Âá`ŕâ ă  hŸ˙/<â<3 Ŕ°Šĺ  ă4#ßĺ ‚Ră  $#Ďĺ ă,Ÿ˙/ ă Ÿ˙/áëŇ˙˙Źšĺč"ŸĺPăä"Ÿ RâŘ"ĺßŔ  ă˜ŠĺĽëĐBßĺ4ă  ă ăď4ă@ ů˙˙ ¨šĺ€â¨ŠĺFŠâřčşÚĺxâşĘĺ¤šĺ€ˆŕâ”Šĺ ăœôšĺ¤šĺ€ˆŕ˜šĺâ˜ŠĺGQăœôšEťÚĺźĘĺŔâ”ÄŠĺœôšĺ¤šĺ€ˆŕ˜šĺâ˜ŠĺQăœôšEŔâ”ÄŠĺœôšĺťÚĺ€ă şÚĺxâ€ăşĘĺ‚Úĺ€ă‚Ęĺ  ă€ˆŕ ă˜ŠĺŔâ”ÄŠĺGö˙ꤚĺ @ ŕŔâ”ÄŠĺœôšĺ¤šĺ€ˆŕ˜šĺâ˜Šĺ™QăœôšE†ĎOâ”ÄŠĺ šĺ€â Šĺœôšĺş$Úĺ âPă ˜šĺšÚĺPá@ă ‚Úĺ€ă‚Ęĺ¤$šĺˆšĺ€ŕˆŠĺ‘Úĺă â  ă@ŕŒšĺŕ:‚Úĺ€ă‚ĘĺÚĺ  áŒŠĺ‚Úĺă’Ú’Ę€$Úĺă ö˙ Úĺ‚Úĺŕö˙ ŮĺvRă  ƒ$Ę  ă€$Ęĺă@  ÁăH  Á ăP  Á ăX  Áă`  Áâ@  ă‚Ęĺ„šĺIŕ á|ĚĺČLâ|Ċĺ â-ŠâĄ-’ç,ÂçȌâ  á,ÂçQăú  â-ŠâĄ’焊吉ŕXâŮTńšW”ôšĺPFPFh>P01‰/Á/˙ â˙ \ă‚J€ăńŸ"ę 3Ü-ä- :ô-ü-. . : : : : : : :.TA`AlAxA„A :AœA¨A´AŔAĐAÜAěAřA :B B,B8BDBPB\B : : : : : : : : :BBBBBBBBBBBBBBBB@56d6ź677 :477¨7Ŕ78 : : : : : : : : : :ě- : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :ţ \ă(ŸUŃWđ QĘLâůęţ \ăŸUÁWđ QĘLâüęRead from OAM. Wrote to OAM. ˙ â˙ \ăî˙˙J€ăńŸęô2Œ-- :°-ź-Ä-Ě- : : : : : : :Ô-<@H@T@`@l@ :x@„@@œ@¨@ź@Č@Ř@ä@ :A AA$A0AËĚă ŔŒŕ ăˌ €ăź‚á Ŕăˌ⼂áđ áÉLâT!ŸĺŔLâ ňçŇĺt Ÿĺ>ËĚă ŔŒŕ ăˌ €ăăź˘á˛Âá ŔăÁă+‚â°Âá˛Âáđ áxxxxŒŒŒŒSN€tŔuŔuh>Ix^ Zď!`Ś@˘@Śř&ŘÔ9Ŕ_Ü9Đ_ô9ŕ_ü9đ_`ŕ?DDDD˙ ăđ áđ á@šĺ Ńçđ áDšĺ Ńçđ áHšĺ Ńçđ áLšĺ Ńçđ áPšĺ Ńçđ áTšĺ Ńçđ áXšĺ Ńçđ áŒăâÁĺTšĺ Áçđ áXšĺ Áçđ áĆÚĺĆĘĺâ Pă”Oäš4Šĺ¨OdOŠĺČÚĺşę : : : :đ á(;|;”; ;đ áâ ÄĘĺĹÚ偀á’ęâÉĘĺÇÚĺÇĘĺăÉÚĺ ăĹĘĹĘČĘČĘÄÚĺĹÚ偀áŕ-ĺ‚ëŕäŃ˙˙ę<đ; : :đ á ăđ â vę ăĆ˙˙ đ á(;ŕ=L<$<đ áÇÚĺÇĘĺ!ŕŕQăđ @-éU˙żë@˝čđ áČĘĺă˛˙˙ nOâ4ŠĺrOâPă$ Pă$ Pă$ Pă$ Pă$Šĺđ áâÚĺęáÚĺęŕÚĺęŢÚĺę ăâ  á€ŕ€ŕđ á(;ŕ<ř< :đ á ăĹĘÄĘÄšĺ9ęČĘĺ⌟ĺĺ…˙˙ę : =0= :đ áâ ÄĘĺ+ęČĘĺ Pă  C SĆĘĺv˙˙ę(;\=”; ;đ á?â ÄĘĺę(;ŕ=ř< :đ á(;ŕ= : :đ áŹC¸Ÿĺ9@-éä0äŹŸĺ<°č<č¤Ÿĺ<°č<č8€˝ččšĺô$šĺŕŕ@ŠĺDŠĺęčšĺAâô$šĺŕŕHŠĺLŠĺ„šĺIŕ â-ŠâĄ’焊吉ŕđ áčšĺô$šĺ€ŕŕ@ŠĺDŠĺHŠĺLŠĺî˙˙ęŸĺř$šĺ€ŕŕTŠĺč˙˙ęˆ?¤9Ä9ŕ 0PxŒ´ä h”źĐ8TxŹĚô0`| ¸ä  Pˆ¤Ěě 8Lt¤Ŕ@`Œ¸Ěü4PhˆŹŘôH¤Ěä 4 ` | ¤ Ô ě    8 P l „ ° Č  ŕ ü  4 P | ” °  Č ŕ ü  @ X t   ¨ Ä ŕ  $ @ X t  Œ ¤ Đ č  <X pœ´Ü0\„Źě(<PdxŒ ´ä@lœČ4pŹč$`œě(\ŒŔđ$T˜ČHˆČHœÜř0Lh„´Đđ ,Hh„´Ěě(Dd€°Ě0d”Čř<l„ŔÜ (lœüdlB€œDTl¨Äŕ$ X h P$€ œ ¸ ü  !(!d!„!Č!č!ř!0"X"ˆ"¨"¸"Ô"#<#T#¨#Č#Ř# $ $$ $Ô$Ź:¸:Ä:Đ:Ü:č:ô:Ü( : : : :ˆ8 ;;D+ĺbkŃÉ˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙őđGî’ŕGđ@îŕ@>ŕBđEîoŕEńŮő>ŕB>RŕG>˙ęÁńŮ˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙ĂUÎíffĚ sƒ ˆ‰ÜĚnćÝÝٙťťgcněĚÝܙŸťš3>CLAS MEDALIONY €003Ĺ5˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙Copyright (C)2000-2001 Pat Crowe. This Book Reader was distributed solely for the reading of classic books which are out of copyright. Program extends to address 3fffh. No responsibilty can be accepted for any breach of copyright nor for any other matter involved with material above this address. This material will have been added by a user of this program and not the author of this program. Please address any enquiries concerning breach of copyright or any other concerns, to that third party. óÍĆ>˙ęŔúPę ŔúQęŔ1ţ˙Íb͛ >ęa>ŕ&>ę Ŕ>˙ę ŔÍđ͜Í:Í\ÍćÍóÍ ÍBÍS ú‚˙§(Ţú ŔOÍŕ>ęŔͧ ÍÓ ÍŽ Íż ÍÓ ÍŽ ÍG ÍÓ ÍŽ úQęŔÍ|ÍĹÍr>ęÁ>xŕE>@ŕAŻŕ>ŕ˙>Óŕ@űÍ ÍvúÁˇ(ńŻęÁ́Ë VËw cËoÂÄËgÂŐË_ 9ËW -ËO ËG Ăú Ŕ<ţ >OÍŕĂú Ŕ<ţ >OÍłĂÍ ĂÍS ĚĹĂú Ŕţ(ţ(ţ(#ú Ŕţ("ţ(*ţ( *Í/ĂÍĹĂÍËĂ͘ĂÍ^ĂÍ÷ĂÍĂÍ#Ăú Ŕ=ţ˙ >OÍ|Ăú Ŕ<ţ >OÍ|Ă!>w# űÉ!6# ú6˙#6# öÉ! 6˙#6# ö6# úÉÍB͜ÍĹÉú ŔţČÍw Í ÍÓ úÁO> ‘O͜úÁOÍŽ úÁ<ţ 8>ęÁÉú Ŕţ ú ŔGÍ3 8 ř Í3 8 řÍ#@Íw  Í  úÍÓ úÁţ(=> ęÁúÁO> ‘ţ >O͜úÁOÍŽ ú Ŕţ 0<ę ŔÉú ŔţČŐĹúÁO ú Ŕţ ͟ Íw Í ÍÓ ÍŽ yţ  Ü{ę ŔÁŃÉĹú Ŕţ ú ŔĆ GÍ3  úÍ3  úúÁO Íw Í ÍÓ ÍŽ yţ  é> ę ŔÁÉ>ę Ŕ>ęÁ>ęŔę!>ęA!@}ęŔ|ęŔÍŃ!ĐŔ*§ úaŔ*§ úúŔOúŔG>š >¸ >>ęŔÉ>ęŔę!>ęA!@}ęŔ|ęŔÍ- űÍŃúŔ=ęŔ Í3  úÍĹÉÍ-(ÍŃ>ęŔúŔć€(ěÍĹÉÍŃ>ęŔúŔć€Ę˜ÍĹÉ Í3  úÍuĘ,ÍŃúŔţÂúŔţĘ#>ę Ŕ>ęŔúŔć€(ÖÍĹÉĺŐĹúŔoúŔg #F+NxĄ<(,xą úŔęŔ͡ ÍÓ ÍŽ úQęŔ>ęŔ$úŔţ(>ęŔÍŻ ÍÓ ÍŽ úQęŔ>ęŔÁŃáÉĺŐĹú Ŕţ˙(!В@§(=ůÍ3 yę Ŕ!В@y§( řÍ3 ÁŃáÉĺŐĹyę Ŕ>ęŔÍG ÍÓ ÍŽ úQęŔú ŔO>˙ę ŔÍ|ÁŃáÉĺŐĹyę Ŕţ(ţ(ţ(ţ( ţ($ţ((!pÍ(!€Í !Í! Í!°Í!ŔÍÁŃáÉÍćĺĹ~î˙" ů ôÁáÉĺŐĹú Ŕ!ů ţ(q! ţ(j!H ţ(c!p ţ(\!˜ ţ(U!Á ţ(N!Ň ţ(G!ę ţ(@! ţ (9!: ţ (2!b ţ (+!Ň &ĺŐĹ!ˆ ĺŐĹ!ŔĺŐĹ!Ú ĺŐĹ!ą ĺŐĹ!aŔ˛Ŕ*§ úÁŃáÉ Przewiń Wers Str. Roz. Wsz Liiku: Rivi Sivu Kapp LopBlättern: Zeil Seit Kapt AlleDéfiler: Ligne Page Chap ToutScrolla: Rad Sida Kap Hela Lista: Linea Pagina Cap. Tutto Blader: Lijn Blad Hfdst Alles Bla: Linje Side Kap Alle Despl.: Línea Página Cap. Todo Mudar: Linha Pagina Cap. Tudo Despl.: Línia Plana Cap. Tot ĺŐĹúŔGúŔ<¸8Í-(ÍŃ>>ę Ŕ7 ęŔ>ę Ŕ§ÁŃá§ÉĺŐĹúŔţÂO úŔţÂO úŔţ(úŔţ ÍuÍŃúŔ>ę Ŕ7 =ęŔ>ę Ŕ§ÁŃáÉĺŐĹúŔG!Đx§(~#§ ÷ô˛Ŕ*§ úÁŃá§ÉĺĹ!€6# xą řÁáÉĺŐĹy!ţ(#!@‘ţ(!€’ţ(!Ŕ“ţ(!€@y§(=ů]T! ÁÍćP* úÍćP* úÍćP* úÍćP* úÁŃáÉ> ę>ęA!  y§( ĺ>""Ŕ " úáúN"úO">ęúŔćęAÉ> ę>ęA!  y§( *GúN¸ 6*GúO¸ .Ŕ * ú>ęúŔę!úŔćęAÍŃ Í3  úÉ> ę>ęA!    ž # ÷őúŔćęAńÉĺŐĹ! Á@6# xą ř!˛Ŕ~#§(Í÷ öÁŃáÉĺĹÖ o&MD)))  0úŔţ( 8 V#F#Í' yţ őzƒ_ÁáÉĺŐĹk&)}ćđo Á ÁĹË!Ë ÁĹ{ć§(Ë8Ë=öxśw#wyśw#wÁŃáÉđ˙ˇŕ˙Íćđ@ćŕ@É>‘ŕ@É>äŕGŕHŕIÉĺŐÍć!`˜Ŕ>đ" üÍćŔ" üŃáÉĺŐ!`˜ y§(=ů> ‘W>ÍćÍ'(Í'(Í'(éőy§ ńń!`˜QÍćÍ'(Í'(Í'(éŃáÉĺĹú‚˙§(,>˙ŕO!˜`>" xą ř€>" xą ř`>" xą ř>ţŕOÁáÉĹw#< ú 6# úÁÉ!˜>"< ű! ˜"< ű!@˜6ń# úÉ!ŕ™ 6ň# ú!š>("< ű! š "< űÉ́Ĺ> ŕđđđđ/ćË7G>ŕđđđđđđđđđđ/ć°Gú€˙¨ ę˙xę€˙>0ŕú˙ÁÉţ(Ż>˙ę‚˙ÉĹ>˙ŕ$ˆ xą ű>ŕ$ÁÉőđ@ć€(đDţ‘ ôńɇ‡‡Ć€ęh˙ióúA˙ć ů*âű ňÉ>€ęh˙ióúA˙ć ů*âű ňÉ>€ęh˙@ióúA˙ć ů*âű ňɇ‡‡Ć€ęj˙kóúA˙ć ů*âű ňÉ>€ęj˙k@óúA˙ć ů*âű ňÉ˙ď=ď=|˙ď=˙˙ď=ď=˙ď=˙˙ď=ď=˙ď=˙˙ď=ď=ŕ˙ď=˙ď=ď=˙ď=ď=ď=ď=<ď=ď˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙MBFONTMonospaced @@@@@@   ŕ ŕ @ŔŔŕ``@€ @€ @ @@  `@@ @@@@@ @ @@ŕ@ @ŕ@ @`@ @@@€€ŕ     ŕ@Ŕ@@@@ŕŕ  @€€ŕŕ  `  ŕ€€  ŕ ŕ€€ŕ Ŕŕ€€ŕ  ŕŕ @@€€ŕ  ŕ  ŕŕ  ŕ ŕ@@ @ @€@ ŕŕ€@ @€ŕ  @@@ŕ ŕŕŕ€ŕŕ  ŕ   Ŕ  Ŕ  Ŕŕ€€€€€ŕŔ     Ŕŕ€€ŕ€€ŕŕ€€ŕ€€€ŕ€€€  ŕ   ŕ   ŕ@@@@@ŕ  ŕ   Ŕ   €€€€€€ŕ ŕ     ŕ      @     @ŕ  ŕ€€€ŕ    Ŕ ŕ  ŕŔ  ŕ€€ŕ ŕŕ@@@@@@      ŕ     @@     ŕ    @      ŕ@@@ŕ @@@€ŕ`@@@@@`€€@@@ ` `@ ŕ@ ŕ ŕ ŕ€€ŕ   ŕŕ€€€ŕ ŕ   ŕŕ ŕ€ŕ`@ŕ@@@@ŕ  ŕ ŕ€€Ŕ    @@@@@@ @€€  Ŕ  @@@@@@  ŕ   Ŕ    ŕ   ŕŕ  ŕ€€ŕ  ŕ Ŕ €€€ŕ€ŕ ŕ@`@@@     ŕ    @   ŕ   @     ŕ ŕŕ @€ŕ @@€@@ @@@@@@@€@@ @@€`€ŕŕŕŕŕŕŕ@ €`€ @ŕ     ŕ@€`@ŕ@@@@Ŕ   @ŕ@@@@@@ŕ@@@ŕ@@ € @€  @ŕ€ŕ ŕ @€@ @ŕ€ŕ ŕŕ     ŕ @ŕ @€ŕ @ŕ @€ŕŕ     ŕ @€@    ŔŔŕŕ`@ŕ@@ @ŕ€ŕ ŕ€@ @€ @ŕ€ŕ ŕŕ     ŕ @ŕ @€ŕ @ŕ @€ŕ@@@@@@@ŕ€€ŕ@€€€ Ŕ€ŕ @ ŕ  ŕ   0@@@@@@ŕ€ŕ ŕ ŕ ŕ€ŕŕ ŕ ŕ @€@ ŕ Ŕŕ€€@ŕ @@€ŕŕ ŕ@ŕ@ŕŔ @€ŕ@@`@Ŕ@@@€ŔŔŔŕ€€       @€Ŕ@Ŕŕ ŕ ŕ ŕ ŕ€@ @€@@@€ ŕ @@@ŕ @ŕŕ`ŕ€ ŕ @ŕ @€ŕ€@ŕ ŕ  @ŕ ŕ @ ŕ ŕ `€ŕ ŕ  ŕ ŕ @ŕ ŕ @ŕ€€€€ŕŕ€€€€ŕ@ €@ŕ€ŕ€ŕ @ŕ€ŕ€ŕŕ€€ŕ€€ŕ  ŕ€ŕ€ŕ€@ŕ@@ŕ @ŕ@@ŕ@ ŕ@@ŕ ŕ@@ŕŔ  ŕ  Ŕ @ ŕŕ  €@ŕ  ŕ@ŕ    ŕ@ ŕ  ŕP ŕ  ŕ ŕ  ŕ @ ŕ  ŕ  ŕ€@   ŕ @   ŕ@    ŕ    ŕ @  @@Ŕ€ŕ ŕ€ŔŔ Ŕ  Ŕ€€@ŕ ŕ ŕ @ŕ ŕ ŕ@ ŕ ŕ ŕP ŕ ŕ ŕ ŕ ŕ ŕ@ŕ ŕ ŕ @ŕ€€€ŕŕ€€ŕ@ €@ŕ ŕ€ŕ @ŕ ŕ€ŕŕ ŕ€ŕ  ŕ ŕ€ŕ€@@@@@@€@@@@@ €€€€ @@@@@ @  ŕ ŕ @ŕ   €@ŕ ŕ @ŕ  ŕ@ ŕ ŕP ŕ ŕ ŕ   ŕ@ŕ@ŕ ŕ ŕ€@  ŕ @  ŕ@   ŕ   ŕ @  ŕ ŕ€€ŕ ŕ€€   ŕ ŕMBFONTVariable pitch €€€€€€  PPřPřPP x ř(đ ŔČ @˜ŕ  @° Đ€€@€€€€€@€@@@@@€@ŕ@ @ŕ@@€Ŕ€ @@@€€@     @@Ŕ@@@@ŕŕ  @€€ŕŕ  `  ŕ€€  ŕ ŕ€€ŕ Ŕŕ€€ŕ  ŕŕ @@€€ŕ  ŕ  ŕŕ  ŕ ŕ€€@@€ @€@ ŔŔ€@ @€ŕ  @@@ŕ ŕŕŕ€ŕŕ  ŕ   Ŕ  Ŕ  Ŕŕ€€€€€ŕŔ     Ŕŕ€€ŕ€€ŕŕ€€ŕ€€€ŕ€€€  ŕ   ŕ   ŕ@@@@@ŕ  ŕ   Ŕ   €€€€€€ŕˆŘ¨ˆˆˆˆˆˆČ¨˜ˆˆŕ     ŕŕ  ŕ€€€ŕ    Ŕ ŕ  ŕŔ  ŕ€€ŕ ŕŕ@@@@@@      ŕ      @ˆˆˆ¨¨¨P   @      ŕ@@@ŕ @@@€ŕŔ€€€€€Ŕ€€@@@ Ŕ@@@@@Ŕ@ ŕ€@ŕ ŕ ŕ€€ŕ   ŕŕ€€€ŕ ŕ   ŕŕ ŕ€ŕ`@ŕ@@@@ŕ  ŕ ŕ€€Ŕ    €€€€€€@@@@@@€€€  Ŕ  €€€€€€€ř¨¨¨¨ŕ    @   @ŕ   Ŕ€ŕ   ` ࠀ€€ŕ€ŕ ŕ€Ŕ€€€Ŕ    ŕ    @ˆ¨¨¨P  @     ŕ ŕŕ @€ŕ @@€@@ €€€€€€€€@@ @@€P ŕŕŕŕŕŕŕ`€€`€€`ŕ     ŕ@€`@ŕ@@@@Ŕ  ¨@ŕ@@@@@@ŕ@@@ŕ@@ € @€P @ŕ€ŕ ŕ @€@ @ŕ€ŕ ŕŕ     ŕ @ŕ @€ŕ @ŕ @€ŕŕ     ŕ@€€@HHŔŔđřP ü\T @ŕ€ŕ ŕ€@ @€ @ŕ€ŕ ŕŕ     ŕ @ŕ @€ŕ @ŕ @€ŕ€€€€€€@ŕ€€ŕ@€€€ Ŕ€ŕˆpPpˆŕ  ŕ  °€€€€€€ŕ€ŕ ŕ ŕ x„´¤´„xŕ ŕ ŕ$HH$ŕ Ŕx„´¤„x@ŕ @@€ŕŕ ŕ@ŕ@ŕŔ @€ŕ@@`Ŕ@@@@€   ŕ€€ĐĐPPPPP€€Ŕ@Ŕŕ ŕ ŕ ŕ ŕH$H€€€  (8€€€°ˆ 8ŕ ŕ(č @ŕ @€ŕ€@ŕ ŕ   @ŕ ŕ  @ ŕ ŕ P ŕ ŕ  ŕ ŕ  @ŕ ŕ  @ŕ€€€€ŕŕ€€€€ŕ@ €@ŕ€ŕ€ŕŕ€€ŕ€€ŕ ŕ€€ŕ€€ŕ  ŕ€ŕ€ŕ€@ŕ@@ŕ @ŕ@@ŕ@ ŕ@@ŕ ŕ@@@ŕpHHčHHp¨ˆČ¨˜ˆ€@ŕ  ŕ@ŕ    ŕ@ ŕ  ŕP ŕ  ŕPpˆˆˆp @ řˆ˜¨Čˆř€@   ŕ @   ŕ@    ŕ    ŕ @  @@Ŕ€ŕ ŕ€Ŕ@ Ŕ  Ŕ€€@ŕ ŕ ŕ @ŕ ŕ ŕ@ ŕ ŕ ŕP ŕ ŕ ŕ ŕ ŕ ŕ@ŕ ŕ ŕ @ŕ€€€ŕŕ€€ŕ@ €@ŕ ŕ€ŕ @ŕ ŕ€ŕŕ ŕ€ŕ  ŕ ŕ€ŕ€@@@@@@€€€€€@ @@@@ @@@@@ @ p` @ŕ    €@ŕ  ŕ @ŕ   ŕ@ ŕ  ŕP ŕ  ŕ ŕ   ŕ@ŕ@ř¨¨ř@€@   ŕ @   ŕ@    ŕ    ŕ @  ŕ ŕ€€ŕ  ŕ€€   ŕ ŕPSŁŃ c€tc?cÎ*c^9ű, "MEDALIONY" ZOFIA NAŁKOWSKA "Ludzie ludziom zgotowali ten los" PROFESOR SPANNER 1. Tego rana byliœmy tam po raz drugi. Dzień był pogodny, majowy, chłodnawy. Wiatr od morza szedł rzeœki, coœ sprzed lat przypominał. Za drzewami szerokiej, wyasfaltowanej alei stał mur ogrodzenia, za nim cišgnšł się rozległy dziedziniec. Wiedzieliœmy już, co przyjdzie nam zobaczyć. Tym razem towarzyszyło nam dwóch starszych panów. Ci przyszli w charakterze"kolegów" Spannera - obaj profesorowie, obaj lekarze i uczeni. Jeden wysoki, siwy, otwarzy szczupłej i szlachetnej, drugi równie duży, ale przy tym tęgi i ciężki. Jego pełna twarz wyrażała dobrodusznoœć i jakby zatroskanie. Ubrani byli doœć podobnie i nie po naszemu, raczej prowincjonalnie - w czarne, długie wiosenne palta z dobrej wełny. Na głowachmieli miękkie, również czarne kapelusze. Skromny, nie tynkowany domek z cegły stał w rogu podwórza, na uboczu, jako nieważny pawilon dużego gmachu, w którymmieœcił się Instytut Anatomiczny. Naprzód zeszliœmy do rozległej, ciemnej piwnicy. W pochyłym œwietle, idšcym od dalekich, wysoko umieszczonych okien, umarli leżeli jak wczoraj. Ich ciała, nagie, białokremowe, młode, podobne do twardych rzeŸb, były w doskonałym stanie, mimo że czekaly tu już od szeregu miesięcy na chwilę, w której wreszcie przestanš być potrzebne. Leżeli, jak w sarkofagach, w cementowych długich basenach z uniesionymi pokrywami -wzdłuż, jedni na drugich. Mieli ręce opuszczone wzdłuż ciała, nie złożone na piersiach według pogrzebowego rytuału. A głowy odcięte od torsów tak równo, jakby byli z kamienia. W jednym z tych sarkofagów leżał na stosie umarłych znany już "marynarz" bez głowy - młodzieniec wspaniały, wielki jak gladiator. Na jego piersi szerokiej wytatuowany był kontur statku. Poprzez zarysy dwóch kominów przechodził napis wiary daremnej: Bóg z nami. Mijaliœmy jeden za drugim baseny pełne trupów, a obaj cudzoziemscy panowie szli także i także patrzyli. Byli lekarzami i lepiejod nas rozumieli, co to znaczy. Na potrzebyInstytutu Anatomicznego przy uniwersyteciewystarczyłby zapas czternastu trupów. Tu było ich trzysta pięćdziesišt. Dwie kadzie zawierały same głowy bezwłose, odcięte od tamtych ciał. Leżały jedne na drugich - twarze człowiecze, nibyzesypane do dołu ziemniaki - jak popadło; jedne bokiem, jak się leży na poduszce, inne obrócone w dół albo na wznak. Były żółtawe i gładkie, też œwietnie zakonserwowane, też równiutko od karku odcięte, jak z kamienia. W rogu jednej kadzi spoczywała na wznak ta nieduża, kremowa twarz chłopca, który umierajšc mógł mieć osiemnaœcie lat. Lekkoskoœne, ciemne oczy nie byly zamknigte, tylko zaledwie spuszczone. Pełne usta, barwy tej samej co twarz, przybrały wyraz cierpliwego, smutnego uœmiechu. Brwi równe i wyraŸne unosiły się ku skroniom jakby z niedowierzaniem. Oczekiwał w tej najdziwniejszej, przechodzšcej jego pojęcie sytuacji na ostateczne orzeczenie œwiata. Dalej były znowu baseny z umarłymi, a póŸniej kadzie z ludŸmi przeciętymi na pół, pokrajanymi na częœci i odartymi ze skóry. W jednym tylko basenie leżały osobno i daleko nieliczne zwłoki kobiet. Poza tym w podziemiu obejrzeliœmy jeszczeparg basenów pustych, zaledwie wykończonych, bez pokryw. Oznaczały, że zapas trupów, potrzebnych żyjšcym, był niedostateczny, że istniał zamiar powiększenia całej imprezy. PóŸniej z obu profesorami przeszliœmy do czerwonego domku i tam widzieliœmy na wyziębłym palenisku ogromny kocioł, pełenciemnej cieczy. Ktoœ obyty z terenem uchylił pokrywy i pogrzebaczem wycišgnšł na wierzch ociekajšcy płynem, wygotowanytors człowieczy, odarty ze skóry. W dwóch innych kadziach nie było nic. Ale wpobliżu, na półkach oszklonej szafy, leżałyrzędem wygotowane czaszki i piszczele. Widzieliœmy też skrzynię, a w niej ułożone warstwami - oczyszczone z tłuszczu, spreparowane cienko płaty skóry ludzkiej. Na półce słoje z sodš kaustycznš, przy œcianie wmontowany w mur kocioł z zaprawš i duży piec do spalania odpadków i koœci. Wreszcie na wysokim stole kawałki mydła białawego i chropowatego i parę metalowych, powalanych zeschłym mydłem foremek. Nie wchodziliœmy już tym razem na strych po drabinie, by oglšdać tam zalegajšce wysoko polepę zsypisko czaszek i koœci. Zatrzymaliœmy się tylko na chwilę w tej częœci dziedzińca, gdzie widać œlady spalonych całkowicie trzech budynków, szczštki pieców metalowych typu krematoryjnego i bardzo licznych rur i przewodów. Wiadomo, że i czerwony domekpodpalano już dwukrotnie. Za każdym razemjednak powstajšcy pożar został dostrzeżony i ugaszony. Wyszliœmy razem z profesorami, którzy od razu odłšczyli sig od nas i prowadzeni przez kogoœ nieznajomego udali się w swojšdrogę. 2. Przed Komisjš zeznaje człowiek młody, chudy i blady, o wyraŸnych oczach niebieskich, przyprowadzony na badanie z więzienia. Nie majšcy pojęcia, czego od niego chcemy. Mówi z namysłem, poważnie i smutnie. Mówi jednak po polsku, tylko z akcentem obcym, cokolwiek grasejujšc. Mówi, że jest gdańszczaninem. Był w szkole powszechnej, póŸniej skończył jeszcze szeœć klas i zrobił małš maturę. Był ochotnikiem, był harcerzem, Na wojniedostał się do niewoli i uciekl. Pracował na ulicy przy œniegu, potem w fabryce amunicji. Też uciekł. Rzecz na ogół dzieje się w Gdańsku. Niemiec zamieszkał u jego matki, gdy ojca zabrali do obozu koncentracyjnego. Ten Niemiec dał mu pracę w tutejszym Instytucie Anatomicznym. I tak dostał się do profesora Spannera. Profesor Spanner pisał ksišżkę o anatomii iwzišł go na preparatora trupów. W uniwersytecie miał wykłady, taki kurs preparatorski dla studentów. Wydawał swojš ksišżkę, dla tej ksišżki pracował. Jego zastępca, profesor Wohlmann, też pracował - jednak nie może powiedzieć, czy dla jakiej ksišżki, czy tak... Ta oficyna była wykończona w roku 1943 na Palarnię. Spanner wtedy postarał się o maszyny do oddzielania mięsa i tłuszczu od koœci. Z koœci miały być robione koœciotrupy. W roku 1944 profesor Spannerkazał, żeby studeci odkładali tłuszcz z trupów osobno. Co wieczór po skończeniu kursów, jak studenci odeszli, robotnicy zabierali talerze z tłuszczem. Były też talerze z żyłami i z mięsem. Więc mięso wyrzucali albo palili. Ale ludzie w mieœcie skarżyli się policji, więc wtedy profesor kazał, żeby palili w nocy, bo za duży smródbył. Studenci mieli także powiedziane, żeby skórę całkiem czyœciusko już odjšć, póŸniej tłuszcz czysto, póŸniej według ksišżki preparatorskiej muskuły aż do koœci. Tłuszcz wybierany przez robotników z talerzy póŸniej został leżeć całš zimę, a póŸniej, jak studenci wyjeżdżali, był przez pięć - szeœć dni wyrobiony na mydło. Profesor Spanner zbierał również skórę ludzkš. Mieli jš ze starszym preparatorem von Bergen wyprawiać i coœ z niej robić. - Starszy preparator von Bergen - to był mój bezpoœredni przełożony. Zastępcš prufesora Spannera był doktor Wohlmann. Profesor Spanner był cywil, ale zgłosił się do SS jako lekarz. Gdzie jest teraz doktor Spanner, wigzień nie wie. - Spanner odjechał w styczniu 1945 roku. Jak odjeżdżał, kazał nam tłuszcz zebrany w semestrze dalej wypracować, kazał namporzšdnie mydło i anatomię robić i sprzštnšć, żeby ludzko wyglšdało. Receptu nie kazał sprzštać, może zapomniał, Mówił, że wróci, ale już nie wrócił. Pocztę, jak wyjechał, posyłali mu do Halle an der Saale, Anatomisches Institut. Siedzi, zeznajšc, na krzeœle pod œcianš, naprzeciwko okien, w œwietle. Jest całkowicie widoczny - w swych zastanowieniach i namysłach, w usilnej chęci, żeby dokładnie powiedzieć wszystko,jak było, by nie opuœcić nic. On jest jeden, a nas jest osób kilkanaœcie: członkowie Komisji, miejscowe władze, sšdownicy. Nadmiar gorliwoœci sprawia, że niekiedy bywa niejasny. - Co to jest recept? - Recept wisiał na œcianie. Asystentka, która była ze wsi, przywiozła stamtšd recept na mydło i wypisała. Nazywała się Koitek. Asystentka techniczna. Ona też wyjechała, ale do Berlina. Oprócz receptu była jeszcze notatka na œcianie, To napisałvon Bergen. Ona dotyczyła zupełnego oczyszczenia koœci do wyrobu koœciotrupów. Ale koœci się nie udały, zniszczyły się. Albo była za duża temperatura, albo za silny płyn - zatroszczył się jeszcze tym dawnym kłopotem. - Mydło z receptu zawsze się udało. Tylko raz się nie udało. To ostatnie, co leżało w Palarni na stole, ono nie jest udane. Produkcja mydła odbywała się w Palarni. Kierował produkcjš sam doktor Spanner ze starszym preparatorem von Bergen. Z tym, co jeŸdził po trupy. Czy JeŸdziłem z nim? Tak jest. Jechałem tylko dwa razy. I do więzienia w Gdańsku też raz. Trupy przywozili naprzód z domu wariackiego, ale póŸniej nie starczyło tych trupów. Wtedy Spanner rozpisał wszędzie do burmistrzów, żeby trupów nie grzebać, tylko że przyœle po zwłoki Instytut. Przywozili ze Stutthoffu z obozu, z Królewca na œmierć skazanych, z Elblšga, zcałego Pomorza. Dopiero jak w gdańskim więzieniu wystawili gilotynę, to już było dosyć trupów... Przeważnie były to trupy polskie. Ale raz byli i wojskowi niemieccy, œcięci w więzieniu podczas uroczystoœci. A raz przywieŸli cztery czy pięć trupów i nazwisko było rosyjskie. Trupy von Bergen przywoził zawsze w nocy. - Co to była za uroczystoœć? - Uroczystoœć była w więzieniu. Poœwięcenie gilotyny. Zaproszony był szef Spanner i różni goœcie. Szef wzišł starszego preparatora von Bergen i mnie. Dlaczego mnie wzišł, nie wiem, bo nie byłem zaproszony. Goœcie przyjechali autami i przyszli piechotš. Weszli do tej sali, Ale my tam nie weszliœmy, tylko musieliœmy czekać. Myœmy już oglšdali gilotynę i szubienicę do wieszania. To wtedybyli ci czterej wojskowi niemieccy skazani na œmierć. I podobno œwięcił ksišdz niemiecki. Widziałem, jak wpuœcili jednego więŸnia. Kajdanki miał z tyłu, boso, czarne nogi, tylko spodnie, a tak był nagi. Była fioletowa zasłona, za niš drugi pokój iprokurator. Starszy preparator rozmawiał póŸniej z katem i opowiadał. Więc słyszeli mowę prokuratora, szum, jakieœ rozcišganie, tupanie - jakby ktoœ biegał. I uderzyło żelazo. Kat meldował, że wyrok wykonany. A my już widzieliœmy, jak czterech trupów wynieœli w trumnie otwartej. Czy to był ksišdz przy tym poœwięceniu, ja nie wiem. Ale mówili, że jeden wojskowy w mundurze to był ksišdz. Na jeden raz to z tego więzienia von Bergen przywieŸli z Wohlmannem sto trupów. Ale póŸniej Spanner chciał trupów z głowami. Nie chciał też rozstrzelanych, zadużo koło nich było roboty, zawsze zaœmiardły. Jeden na przykład niemiecki wojskowy przyszedł skazany na œmierć. Ten miał nogę złamanš i przestrzelonš. A był też i bez głowy. Wszystko na raz. Z zakładu wariackiego to były trupy z głowami. Spanner schował zawsze trupy na zapas. Bo jak póŸniej było za mało trupów, więc wtedy już musiał brać trupów bez głów. Ten wielki marynarz bez głowy jest z gdańskiego więzienia. Trupy przecięte wpółsš dlatego, że całe nie chciały wejœć do kotła, nie chciały się zmieœcić. Człowiek jeden da tłuszczu może z pięć kilogramów. Tłuszcz przechowywał się w Palarni w basenie kamiennym. Ile? Myœli długo, chce być jak najbardziej dokładny. - Jeden i pół cetnara. Zaraz jednak dodaje: - Tak było dawniej. Ale ostatnim razem było mniej. Jak już zaczęli cofać się do Rzeszy - to był może jeden cetnar... O produkcji mydła miał nikt nie wiedzieć. Spanner zabronił mówić nawet studentom. Ale oni tam zaglšdali, potem może jeden drugiemu powiedział, więc chyba wiedzieli...A nawet raz tak było, że do Palarni zawołali czterech studentów i z nimi razemgotowali. Ale na codzień dostęp do produkcjimiał szef, starszy preparator, ja i dwóch robotników, Niemców. Mydło gotowe brał doktor Spanner i on nim dysponował. - Mydło gotowe?... No, jak się zrobi - ono naprzód jest miękkie, no to musiało ostygnšć. Wtedy musieliœmy pokrajać,.. I Spanner zamknšł mydło na klucz. Tam byłonie samo mydło, maszyna tam stała. Chodziliœmy w pięciu. A inni musieli prosić o klucz, gdy chcieli wejœć. - Dlaczego to był sekret? Nad tym zastanawia się dłużej. Pragnie odpowiedzieć wedle najlepszej swej wiedzy.- Może się Spanner bał albo co... - rozważaw skupieniu. - Moja myœl jest taka, że gdyby się ktoœ dowiedział cywilny w mieœcie, to może by był z tego jaki bałagan... Mogło się zdawać, że i tu rozwieszona jestmiędzy nami a nim jakaœ "fioletowa zasłona". Nie było na niego sposobu. I ktoœ zapytał wreszcie: - Czy nikt wam nie powiedział, że robienie mydła z tłuszczu ludzkiego jest przestępstwem? Odparł z zupełnš szczeroœciš: - Tego mi nikt nie powiedział. To jednak daje mu do myœlenia. Nie od razuodpowiada na dalsze pytania. Wreszcie robi to bez niechęci. - Owszem, przyjeżdżali różni do Instytutu ido Spannera. Profesor Klotz, Schmidt, Rossmann do niego przyjeżdżali. Był raz minister zdrowia w Instytucie Higieny i minister oœwiaty, też był gauleiter Forster.Jako rektor całej Akademii Medycznej przyjmował ich profesor Grossmann. Niektórzy byli, jak ten dom jeszcze nie stał, więc oni zwiedzali tylko Anatomię, badajšc,jaka jest Anatomia, czy czego możebrak. A chociaż już była Palarnia - no, to mydło zostało zawsze po czterech, pięciu dniach sprzštane. Nie mogę mówić, czy widzieli to mydło. Mogli widzieć. I w czasieinspekcji recept zawsze wisiał. Więc jak czytali, to chyba wiedzieli, co tam gotujš. - Tak, szef kazał mnie robić to mydło z robotnikami. Dlaczego mnie? Nie wiem. O Spannerze, jak tak zamykał mydło, to sam myœlałem, że on robi jakieœ szalbierstwo. Gdyby miał pisać w swojej ksišżce o mydle,toby nam tak nie zabronił o tym mówić. Może on sam przyszedł na tę ideę, żeby robić mydło z resztek?... Chyba nie dostał na to polecenia, bo wtedy by się nie musiał sam starać o recept... Z tych rozważań nie wynika żadna pewnoœć.- Co studenci?... Tak jak my. Każdy się bał tym mydłem myć na poczštku... Obrzydzeniebyło do tego mydła. Zapach miało niedobry.Profesor Spanner bardzo się starał, żeby ten zapach ustał. On pisał do chemicznych zakładów, żeby przysłali olejki. Ale zawszeczuć było, że to nie takie mydło. - Owszem, mówiłem w domu... Z poczštku nawet jeden kolega widział: miałem dreszcz, że można się tym myć. W domu mama też się obrzydzała. Ale się dobrze mydliło, więc go używała do prania. Ja się przyzwyczaiłem, bo było dobre... Na jego chudej, wybladłej twarzy pojawia się wyrozumiały uœmiech. - W Niemczech, można powiedzieć, ludzie umiejš coœ zrobić - z niczego... 3. Po południu wezwaliœmy obu starych profesorów-lekarzy, kolegów Spannera, na przesłuchanie. Rozmowy odbyły się w obrębie terenu ich pracy, w pustej salce jednego z gmachów szpitalnych. Obaj - badani z osobna - oœwiadczyli, że o istnieniu budynku mieszczšcego ukrytš fabrykę mydła nie było im nic wiadomo. Oglšdali jš tego rana po raz pierwszy i widok ten wywarł na nich wstrzšsajšce wrażenie. Obaj - badani z osobna - oœwiadczyli, że Spanner, człowiek najwyżej czterdziestuletni. był w zakresie anatomii patologicznej powagš naukowš. O jego stronie moralnej nie mogli nic powiedzieć, znajšc go od niedawna i rzadkowidujšc. Wiedzieli tylko, że należał do partii. Każdy zeznajšc siedział: z dala od nas na odosobnionym krzeœle, z wyraŸnym przygnębienem na twarzy. Każdy siedział nie zdjšwszy swego czarnego palta, czarnykapeluszy przytrztmujšc rękš na kolanach. Obaj mówili roztropnie i z ostrożnoœciš. Obaj, mówišc, wszystko brali pod uwagę. Gdańsk o tej majowej porze był jeszcze pełen Niemców, ulicami przecišgały zastępy jeńców niemieckich, obsypywanych kwiatami przez ich kobiety. Ale władze byłypolskie, a w garnizonie stały wojska sowieckie. Na zapytanie, czy znajšc Spannera z jego działalnoœci naukowej, mogli byli przypuœcić, iż jest to człowiek zdolny do wyrabiania mydła z ciał umarłych skazańców i jeńców, każdy jednak odpowiedział inaczej. Ten wysoki i szczupły, o siwej głowie i rysach szlachetnych, po dłuższym namyœle oœwiadczył: - Tak, mogłem był to przypuœcić, gdybym ook20\medalňNˆŠj ľAÄ48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjČŔˆiC ř }x}`X¸ŠjPÝ-Óc€ c  ‰ H —*Xc€ ď8i-wiedział, że taki otrzymał rozkaz. Było bowiem wiadomo, że był karnym członkiem partii. Drugi - ten tłusty, ciężki i dobroduszny, o cerze różowej i wiszšcych policzkach - także namyœlał się długo. I po namyœle - wszystko niejako zważywszy w swym sumieniu - odpowiedział: - Owszem, mogłem to przypuœcić. Z tego mianowicie powodu, że Niemcy przeżywały wówczas wielki brak tłuszczów. Więc wzglšd na stan ekonomiczny kraju, na dobro państwa mógł go do tego skłonić. DNO To co pani naprzód opowiedzieć? - zastanawia sig przez chwilę. - Sama nie wiem. Jest siwa, raczej ładna, zaokršglona i miękka. Jest bardzo zmęczona. Przeszła takie rzeczy, w które nikt by nie uwierzył. I ona sama nie uwierzyłaby także, gdyby nie to, że to jest prawda. O nic jej nie chodzi, tylko o życzliwoœć. O to, żeby ludzie byli dla niej życzliwi, bo dużo przeszła i jest matkš, która straciła dwoje dzieci. Nie wie na pewno, czy umarły. Ale od dawna nic nie wiadomo, co znimi jest. Syn dotšd nie wrócił z niewoli. A ci koledzy,którzy wracajš, mówiš, że go nie widzieli. A córka... To jest daleko cięższa sprawa, od której zawlekajš się łzami jej łagodne, szare, duże oczy. Łatwo jej o te łzy, które występujš, a póŸniej niknš nie spływajšc wcale na policzki. O mężu też nic nie wie. Ostatni raz ludzie widzieli go w obozie w Pruszkowie. Ale to był już starszy człowiek. Starszy, chociaż od niej młodszy o trzy lata. Jest zupełnie sama i ludzie powinni by miećdla niej jakšœ życzliwoœć. Starsi, co jš tu pamiętajš, owszem. Ale młodzi o tym tylko myœlš, by im nie weszła w drogę. - To co pani naprzód opowiedzieć - powtarza, przymykajšc oczy ze zmęczenia. - W Ravensbr‡ck nas, owszem, męczyli. Znęcali się zastrzykami, wyrabiali na kobietach praktyki, otwierali rany... I to ichdoktorzy robili, inteligencja. Ale tam byłyœmy niedługo, tylko trzy tygodnie. Stamtšd zabrali nas do innego lagru, do fabryki amunicji. - Córka też. Owszem. Właœnie wszędzie byłam z córkš. Razem nas od pierwszej chwili zaaresztowali. Aż dopiero wracajšc zgubiłyœmy się w drodze. Zatrzymali jš i jeszcze parę dziewczšt zatrzymali. Może było z dziesięć tych dziewczšt... Mówi głosem przyciszonym mnóstwo słów szybkich, drobnych, sypišcych się łatwo i smutno. Wspomnień o córce jest dużo. Byładobra, była ładna, była zdolna. Uczyła dzieci, należała do organizacji. Syn także. Bały się zawsze, gdy wracał póŸno do domu, długo po godzinie policyjnej. Rzucał piaskiem o szybę, spuszczały mu sznur i tak wchodził przez okno, żeby się dozorca nie dowiedział. Drżała ze strachu, że ktoœ wreszcie musi to zobaczyć, że to się wyda.Jego też wzięli, ale nie razem z nimi. Jego wzięli z powstania. Ostatniš kartę napisał wstyczniu do rodziny. O matce i siostrze wiedział, że już dawno sš w Niemczech. - Przed obozem byłyœmy dwa miesišce na Pawiaku. Co tam wyprawiali, jakie robili zbrodnie na ludziach! Zastrzyki, œcišganie krwi dla żołnierzy - i dopiero wieszali albo brali na rozstrzał. Nigdy nie wzięli zdrowego człowieka na rozstzał, tylko z nim przedtem wszystko zrobili. Jest widoczne, że wiele przemilcza. - Wiem, bo u nas w kuchni gotowali mężczyŸni, to nam opowiadali. Mówili też o tych szczurach... WięŸniowie sami musieli rano wynosić trupy z pakamery. Miały ręcei nogi zwišzane, wyjedzone wnętrznoœci. Niektórym jeszcze biło serce. Znów pomyœlała o czymœ, czego nie mogła powiedzieć. Nieznaczna zmarszczka rysowała się na jej gładkim czole od tego wewnętrznego widzenia. - Mnie tak nie męczyli, tylko, że mnie bardzo bili - rzekła wreszcie. I znów posypały się jej przyciszone, szybkie, drobne słowa. - Strasznie mnie bili, żebym powiedziała, kto przychodził, co tam u mnie robili, kiedyniby to była lekcja tańca i moja córka grała na fortepianie. Bili mnie gumowš pałkš Jak zasłoniłam twarz rękami, to mi tš pałkš wybili palce - o tu, jeszcze widać. Jak co robię, to mię tu jeszcze boli. Pokazywała ręce z guzami, pulchne, nieduże ręce, zniszczone twardš pracš. - Strasznie się bałam, że coœ powiem, jak mnie za bardzo bolało, jak mi się robiło mdło. Ale jakoœ sobie postanowiłam, jakoœ tak się zawzięłam i nie powiedziałam nic. Westchnęła z ulgš i dodała poufnie: - A oni u nas się uczyłi i mieli kije zamiast karabinów. Mój syn ich uczył. Otrzšsnęła się. Tymi pulchnymi, zniekształconymi rękami przesunęła po oczach i powiedziała tak: - A teraz pani opowiem, jak byłyœmy w tej fabryce amunicji. Tam miałyœmy co dzień dwanaœcie godzin pracy przy maszynach. Spałyœmy w lagrze. Ten nowy lager nazywał się jakby Bunzig. Stamtšd było przeszło dwie wiorsty do fabryki. Budzili nas o trzeciej w nocy, nie było œwiatła, pociemku słałyœmy łóżka, piłyœmy czarnš kawę bez cukru i jadłyœmy prędko ten chleb. Od czwartej do wpół do szóstej był apel na dworze. Zimno, deszcz albo œnieg, wszystko jedno. Potem było pół godziny drogi do fabryki, tak żeby zdšżyć na szóstš. Obiad dawali nam w fabryce. To była zupa z liœci czy z czegoœ, nie umiem wytłumaczyć - brukiew suszona czy coœ takiego. Rano i wieczór czarna kawa bez cukru i do tego dziesięć deka chleba na cały dzień. Naprzód dawali piętnaœcie deka,a póŸniej już tylko dziesięć - no, to był takikawałek. Więc byłyœmy wcišż głodne. Straszny był głód. Przeważnie robiłyœmy kule do dział, do samolotów i przeciwlotnicze. To była ciężkapraca, cišgle w dymie i goršcu. Jak która nie wyrobiła swojej iloœci, to byłyœmy katowne. - Jak? Proszę pani, w tym lagrze były bunkry - tak osobno, z daleka. Bardzo zimne, trochę w ziemi, jak piwnica. Jeżeli która żle posłała łóżko albo kubek po kawie Ÿle umyła, bo nie było wody i było przecież ciemno - wtedy musiała iœć do bunkru. Albo musiała stać dwanaœcie godzinna mrozie czy na deszczu. Gestapówki chodziły, pilnowały i œmiały się z nas, że marzniemy. Jakeœmy się do siebie przyciskały dla ciepła - to biły albo wyznaczały za karę bunkier. Więc trzeba było stać na tym zimnie daleko jedna od drugiej. Sukienki miałyœmy letnie - nie nasze, nie. Nasze nam odebrali. Były i pasiaki, były i takie zwyczajne, rękawy do łokci, gołe nogi. Na plecach miałyœmy naszyte krzyże na ukos. Przez ten czas dwa razy ogolili mi głowę do skóry i tak musiałam iœć na mróz. Nic nie wolno było włożyć na głowę, zaraz bili.Chodaki nam dali drewniane. Tylko na palcach było przybite trochę płótna papierowego, żeby się trzymały. Takie miałyœmy sine nogi, Boże kochany, jakby kto farbkš pomalował. To zimno to strasznie było wytrzymać. I podrodze, i w fabryce przy maszynach słabsze wszystkie umierały. Trupy skladali tam do bunkrów. I do tych samych bunkrówwłaœnie zamykali za każde najmniejsze przewinienie, jeœć nie dali, nie pozwolili się niczym okryć, całš noc na gołej ziemi. Dopiero rano wołali na apel, po apelu znów do bunkru bez żadnego jedzenia. Jeœć im niewolno było podać, stały na apelu osobno, żeby się która z nimi chlebem nie podzieliła.Esmanki bardzo tego pilnowały... Zawahała się, zamyœliła. Znów tu coœ trudne było do powiedzenia. - Jednak coœ jadły - powiedziała ciszej. - Raz jedna ruszała ustami. I jedna miała zakrwawione paznokcie. Proszę pani, to było strasznie karane! Ale one tam w nocy jadly mięso z tych trupów! Teraz zamilkła na dluższš chwilę. Namyœlała się, jakby coœ jeszcze chciała dodać. Ale nie mogła. Otrzšsnęła się. - Esmanki były zadowolone, jak myœmy umierały - cišgnęła pewniejszym glosem, jakby przezwyciężyła pokusę. - Kiedy kobiety umierały stojšc na apelu i przewracały się na ziemię, esmanki nie wierzyły, œmiały się, kopały je, że udajš. Kopały je, gdy one nieraz od kwadransa jużnie żyły. Trzeba było tak stać obok, nie wolno było się ruszyć, nie wolno było dać żadnej pomocy, nic. Jak która zachorowała, to też mówiły, że udaje. Też wrzucały do bunkru, żeby tam przy trupach umierała. A mężczyŸni mieli jeszcze gorsze bunkry, całe pod ziemiš. Musieli tam stać na ten zišb po kolana w wodzie. Siedziała bez ruchu, namyœlała się, co by jeszcze powiedzieć. I nagle się ożywiła. - Jeszcze pani coœ powiem, to będzie ciekawe. Jak nas, proszę pani, wzięli wtedyz Pawiaka (to bardzo ciekawe będzie) - to nam dali po bochenku chleba i pojechałyœmydo Ravensbrock w wagonach bydlęcych. Po sto nas załadowali do wagonu, jedna ciasnostała koło drugiej. Ani wody, ani możnoœci wyjœcia, wszystko tak na stojšcy, po nogach. I tak spałyœmy na stojšcy, nie mogłyœmy usišœć z samej ciasnoty. I tak jechałyœmy siedem dni. Po drodze nas postawili na bocznym torze. Pocišg stał trzy godziny. Wtedy zaczęłyœmywszystkie wyć do wody nieludzkimi głosami.Bo wieŸli nas w tym zaplombowanym wagonie w upał, byłyœmy mokre od potu, czarne na twarzy od kurzu, ubranie na nas œmierdziało, nogi miałyœmy ubabrane w gnoju. Więc zaczęłyœmy wyć jak zwierzęta.Wtedy przyszedł niemiecki oficer od drugiego pocišgu, który wiózł rannych żołnierzy, i kazał wagon otworzyć. Ale naskonwojowali Ukraińcy. I powiedzieli, że nie wolno, że to jadš bandyci. Wtedy on zawołał drugich oficerów, bo był ciekawy, co tam jest. Odplombowali wagon i wtedy nas zobaczył. Proszę pani! Jak nas zobaczył, jego oczy zrobiły się okršgłe, ręce o tak rozcapierzył ze strachu! Tak się nas przelškł! Wyglšdał jak dzik! Dopiero za jakiœ czas spytał się, czy która mówi po niemiecku, albo po francusku. Wiele mówiło. No więc wtedy kazał nam przywieŸć wody i wypuœcić nas na tor, żebyœmy się oprzyrzšdziły. Natychmiast też kazał otworzyć męskie wagony, Ale tambyło gorzej. Bo nas było tylko tysišc pięćset kobiet, a mówili, że mężczyzn było ze cztery tysišce. Więc w każdym wagonie było ich po trzydziestu, po czterdziestu uduszonych na œmierć! Uspokoiła się, już to najciekawsze powiedziawszy. Głosem znużonym, cicho zakończyła swoje opowiadanie. - Wtedy nas znów zaplombowali i do samegoRavensbrock już nas nikt nie otworzył. Żadna się nie udusiła, ale kilka zwariowało.Czy wyzdrowiały póŸniej? Nie. Nie wyzdrowiały. Zaraz pierwszego dnia je w Ravensbrock rozstrzelali. Jak zwariowały, to rzucały się na nas, gryzły nas i szarpały. Jedna między nami, która nic nie powiedziała na Pawiaku przy najgorszym badaniu, teraz krzyczała na głos nazwiska ludzi, wymieniała miejsca, gdzie jest zakopana broń w skrzyniach, w jakim lesie, na skrzyżowaniu dróg, w jakiejwsi. Mówiła, co tylko mogła sobie przypomnieć. Takeœmy się bały, że wszystkich zgubi. Ale oni już tego nie słuchali, tylko je jednš po drugiej zastrzelili. Posmutniała. - Strach mi, że nie zapamiętałam, jak się nazywały. Bo tam były wartoœciowe, zasłużone kobiety. Może ich teraz szuka rodzina, jak ja szukam moich dzieci. A ja nie mogę sobie przypomnieć, kto to był. Widzi pani, widzi pani! Nawet Niemiec, i to się przelškł, jak nas zobaczył. Cóż to dziwnego, że one nie mogły wytrzymać. KOBIETA CMENTARNA Droga do cmentarza prowadzi przez miasto pod tamtym murem. Wszystkie okna i balkony - dawniej pełne uwięzionych, stłoczonych ludzi, wyglšdajšcych na œwiat zza muru - sš dziœ bezludne. W przejeŸdzie już od dawna widać na jakimœ drugim piętrze to samo okno, zawsze otwarte, a za nim obwisły gzyms z poczerniałš firankš, suchy kwiat w doniczce i też zawsze otwarte drzwiczki od taniego kredensu, stojšcego pod œcianš pokoju. Mijajš miesišce i nikt nie podnosi gzymsu ani drzwiczek od kredensu nie zamyka. Droga na cmentarz powoli z miejsca żywychzamienia się na miejsce umarłych. Ale, objęte pustš architektonicznš ramš, to miejsce jeszcze nie całkiem wyjęte jest z obrębu życia. Bo oto słychać i oto widać. Ponad najœwieższš, młodziutkš zieleniš cmentarnych drzew - czarnymi chmurami wstępujš ki górze kłęby dymu. Czasami przeszywa je długi płomień, jak wšska, czerwona, szybko migoczšca szarfa na wietrze. Ponad wszystkim idzie przez niebo dalekie mruczenie aeroplanów. Mijajš miesišce i to nie zmienia się, to trwa. Zewszšd nadchodzš wiadomoœci o zgonach. Umarł P. w obozie, umarła K. na jakiejœ małej stacji kolejowej, schwytana na ulicy i wywieziona. Ludzie ginš na wszelkie sposoby, wedle wszelkich kluczów, pod każdym pretekstem. Wydaje się, że nie żyjšjuż wszyscy, że nie ma się przy czym upierać, nie ma przy czym obstawać. Tyle jest wszędzie tej œmierci. W podziemiach kaplic cmentarnych trumny stojš rzędami i oczekujš niejako w ogonku na czas swego pogrzebu. Œmierć zwyczajna, osobista, wobec ogromu œmierci zbiorowej wydaje się czymœ niewłaœciwym. Ale rzeczš bardziej wstydliwš jest żyć. Nic z dawnego œwiata nie jest prawdziwe, nic nie zostało. Ludzim dane jest przeżywać rzeczy niejako ponad stan. Przerażenie staje pomiędzy nimi i odgradza ich od siebie. Jeden dla drugiego o każdej chwili staje się sposobnoœciš do œmierci. Rzeczywistoœć jest do wytrzymania, gdyż niecała dana jest w doœwiadczeniu. Albo dana niejednoczeœnie. Dociera do nas wułamkach zdarzeń, w strzępach relacji, w echach wystrzałów, w dalekich dymach rozpływajšcych się po niebie, w pożarach, o których historia mówi, że "obracajš w perzynę", chociaż nikt nie rozumie tych słów. Ta rzeczywistoœć, daleka i zarazem rozgrywajšca się o œcianę, nie jest prawdziwa. Dopiero myœl o niej usiłuje pozbierać jš, unieruchomić i zrozumieć. Idziemy jeszcze raz cmentarnš alejš. Odbywa się teraz uroczysty raut wiosenny umarłych. Umarłych dawno już i œmierciš zwyczajnš. Mówiš tylko swoje imię i nazwisko, mówiš datę, rzadziej przypominajš zawód swój i godnoœci. Niekiedy w przejœciu proszš półgłosem o westchnienie do Boga. Jest to niewiele. Sš tam zawsze w tych samych miejscach i mówiš wcišż to samo, odzywajšsię powœcišgliwie, skrępowani swoim konwenansem. Chcš tak zupełnie mało, nie narzucajš się, nie zobowišzujš nas do niczego. Zaledwie przypominajš się pamięci, wystarcza im odrobina uwagi. Zachęty dodaje niekiedy ktoœ z najbliższej rodziny - niejako wprowadza i zarazem oœmiela. Jakaœ bezimienna żona z dziećmi, "kładšca mężowi tę pamištkę", mówi kamiennym szeptem, że był najlepszy. Jakaœ córka, ze swej strony od dawna już nieżyjšca, œlubuje zielonymi od mchu literami przywišzanie najukochańszej matce. Ten jeden grób jest bez krzyża. Na cokole bršzowego pomnika wypisano niezrozumiałedziœ słowa: Patrzšc z wysokiego stanowiska ewolucji wnieskończonš otchłań przyszłoœci, dostrzegamy tam nie rozpaczliwe mroku wiecznej œmierci, lecz żywišce blaski wiecznego i wcišż potężniejšcego życia. Szpalerem umarłych nadcišga w tę stronę kobieta pielegnujšca kwiaty na grobach. Ma w rękach emblematy swej godnoœci - miotłęi polewaczkę. Polewaczkę ustawia na płaskim kamieniu przy studni żelaznej i pompuje do niej wodę. Na tym miejscu, już bliskim ogrodzenia, cmentarz jest cały zatopiony zieleniš, groby leżš jak krótkie zagonki granatowychalbo żółtych bratków. Kwitnš i pachnš konwalie, już za chwilę kwitnšć będzš bzy. W powietrzu woła wilga, jak wołała każdej wiosny tam, przy domu dzieciństwa. Myszka polna chodzi drobniutko między bratkami, wspina się na ich łodygi, coœ zjada. Na ciszę rozwartego szeroko nieba ponad cmentarzem co kwadrans wypływa od strony lotniska powolny aeroplan i zakreœlajšc łagodny półokršg odchodzi poza mury getta. Nie widać rzucanych w ciszy bomb. Ale œladami jego przelotu po dłuższej chwili podnoszš się długie, wšskiezwoje dymu. PóŸniej dajš się też widzieć płomienie. Kobieta cmentarna napełniła polewaczkę i odchodzi z niš w stronę kwiatów. Jest to tasama, z którš rozmawia się tu niekiedy o rzeczach œmierci. W czasach grozy przychodzi się na cmentarz, jako na jedyne miejsce spokoju ibezpieczeństwa, jak do ogródka przy domu rodzinnym. Jak pod najpewniejszy o tamtymczasie adres. Zachwiała i tš mojš pewnoœciš. - Tutaj groby sš lepsze - mówiła wtedy. - Tutaj groby sš lepsze, bo tu jest sucho. Ciało leży i nie psuje się, tylko się wysusza. Tam w dołu, gdzie jest mokro, miejsca sš tańsze. Tam tylko dwie trumny jedna na drugiej mogš leżeć. Miała usposobienie łagodne i czułe. Przy tym była kompetentra, mogła zawsze służyć radš, a nawet pociechš. Była pełna i biała, niczym nie przejmowała się zanadto, na wszystko majšc wyrozumienie. ook20\medalňNˆŠj ľAÄ48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjČŔ@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż PciŃ$:ˆc€Â!zc<0–2Ň6Š>€- A tu jest wyżej - mówiła. - Tutaj jednš umarłš jak wykopali, to nic wcale nie była zmieniona. Mšż kazał jš wykopać. Była młoda kobieta i pochowana była w białej sukni. To i tę suknię miała na sobie całkiembiałš. Jakby wczoraj jš pochowali. Nie było całkiem zrozumiałe, czemu jš kazał wykolać. Wytłumaczyła to tak: - Wykopali jš na sprawę, bo zaskarżył doktorów w szpitalu, że jej nie dopilnowali. Ona po urodzeniu pierwszego dziecka wyskoczyła przez okno i zabiła się na miejscu. I nie było nad niš jak się należy opieki. Więc jš wykopali i zawieŸli do szpitala na sekcję. A póŸniej przywieŸli jš zpowrotem i pochowali. Ale już nie miała na sobie białej sukni, tylko niebieskš. Pochowali jš, ale też nie na długo. Nie minęło trzech miesięcy, jak znowu wyjmowali trumnę. - Dlaczego? - Dlatego, że ten mšż jej się powiesił i trzeba go było pochować. Pogłębili i wymurowali grób. I teraz tutaj leżš razem pochowani. Jak właœciwie skończyła się sprawa przeciw doktorom, też jasne nie jest. Widocznie jednak nie zaspokoiła pretensji młodego małżonka, skoro ucieczki przed swym cierpieniem szukał w œmierci. PóŸniej przyszedł czas, gdy na cmentarz spadały pociski. Posšgi i medaliony potłuczone leżały wzdłuż alei. Groby z otwartymi wnętrzami ukazały w pękniętychtrumnach swoich umarłych. Ale kobieta cmentarna wobec tej sprawy również zachowała wrodzony spokój. - Nic im nie będzie - powiedziała. - Nie umrš przecież drugi raz. Teraz jednak, gdy oto wróciła znowu po wodę, widać, jak jest zmieniona. - Co pani jest? Czy pani chorowała? Jej okršgła biała twarz poczerniała i schudła, czoło ma pomarszczone, jakby odcišgłego wysiłku, oczy błyszczš jak w goršczce. - Nie, nic mi nie jest takiego - mówi pochmurnie. - Tylko że ludzie wcale teraz tutaj nie mogš żyć. Nawet jej głos jest niepewny, drżšcy i przyciszony. - Mieszkania mamy wszyscy zaraz koło muru, to u nas wszystko słychać co się u tamtych dzieje. Już teraz każdy wie, co to jest. Do ludzi strzelajš po ulicach. Palš ich w mieszkaniach. Po nocach krzyki takie i płacz. Nikt nie może ani spać, ani jeœć, nikt nie może wytrzymać. Czy to jest przyjemnie tego słuchać? Rozejrzała się, jakby mogły jš słyszeć groby pustego cmentarza. - To także przecież ludzie, więc ich człowiek żałuje - wyjaœniła. - Ale, proszę pani, dla nas lepiej, jak ich Niemcy wyniszczš. Oni nas nienawidzš gorzej niż Niemców... Zdawała się urażona mymi słowami naiwnejperswazji. - Jak to, kto mówił? Nikt nie potrzebował mówić. Sama wiem. I każdy pani powie to samo, kto ich zna. Że niechby tylko Niemcy wojnę przegrały, to Żydzi wezmš i nas wszystkich wymordujš... Pani nie wierzy? Nawet same Niemcy to mówiš. I radio też mówiło... Wiedziała lepiej, do czegoœ jej była potrzebna ta wiara. Poprawiła polewaczkę na kamieniu przy studni i na nowo pompować zaczęła wodę. Gdy skończyła, podniosła głowę, jeszcze nadšsana. Zmarszczyła czoło i niespokojniezamrugała oczami. - Nie można wytrzymać, nie można wytrzymać - powtórzyła. Trzęsšcymi rękami zaczęła wycierać sobie twarz z łatwych łez. - Najgorsze jest to, że dla nich nie ma żadnego ratunku - mówiła cicho, jakby wcišż bojšc się, że kto usłyszy. - Tych, którzy się broniš, oni zabijajš na miejscu. Atych, co się nie broniš, wywożš samochodami tak samo na œmierć. Więc co oni majš robić? Podpalajš ich w domach i nie dajš im wyjœć. To matki zawijajš dzieci w co tam majš miękkiego, żeby ich mniej bolało, i wyrzucajš z okna na bruk! A póŸniej wyskakujš same... Niektóre skaczš z najmniejszym dzieckiem na rękach... Podeszła bliżej. - Z jednego miejsca od nas było widać, jak ojciec wyskakiwał z takim mniejszym chłopcem. Namawiał go, ale ten chłopiec się bał. Stał już na oknie i jeszcze się łapał za ramę przed tym ojcem. I czy go ojciec zepchnšł, czy jak - tego nie było widać. Ale oba razem, jeden za drugim spadli. Znowu zapłakała i drżšcymi rękoma wycierała twarz. - I nawet jak tego nie widać, to my słyszymy. To słychać tak, jakby coœ miękkiego klapnęło. Wcišż tak wyskakujš, wolš wyskoczyć, niż się za życia spalić w ogniu... Nasłuchiwała. W miękkim nawoływaniu się ptaków cmentarnych rozeznawała dalekie odgłosy ciał upadajšcych na kamienie. DŸwignęła polewaczkę i odeszła z niš w stronę żółtych i granatowych bratków na grobach. Niebem nadpływał nowy samolot od strony lotniska i wielkim zakolem zdšżałponad mury getta. Rzeczywistoœć jest do zniesienia, gdyż jest niecała wiadoma. Dociera do nas w ułamkach zdarzeń, w strzępach relacji. Wiemy o spokojnych pochodach ludzi idšcychbez sprzeciwu na œmierć. O skokach w płomienie, o skokach w przepaœć. Ale jesteœmy po tej stronie muru. Kobieta cmentarna widziała to samo i słyszała. I dla niej jednak rzecz tak przeplotła się z komentarzem, że zatraciłaswš rzeczywistoœć. PRZY TORZE KOLEJOWYM Należy do tych umarłych jeszcze jedna, ta młoda kobieta przy torze kolejowym, której ucieczka się nie udała. Daje się poznać już dziœ tylko w opowiadaniu człowieka, który to widział i który nie może tego zrozumieć, żyje też już tylko w jego pamięci. Wiezieni długimi pocišgami w zaplombowanych wagonach do obozów zniszczenia uciekali niekiedy po drodze. Ale niewielu się na takš ucieczkę ważyło. Wymagało to odwagi większej, niż tak bez nadziei, bez sprzeciwu i buntu jechać na pewnš œmierć. Ucieczka udawała się niekiedy. W ogłuszajšcym łoskocie pędzšcego towarowego wagonu nikt z zewnštrz nie mógł usłyszeć, co się w œrodku dzieje, Jedynym sposobem było wyłamanie desek zpodłogi wozu. W ciasnocie stłoczonych ludzi, zgłodniałychm cuchnšcych i brudnych, rzecz zdawała się prawie niewykonalna. Trudno było się nawet poruszyć. Zbita masa ludzka, miotana rwšcym rytmem pocišgum zataczała się i kołysała w dławišcym zaduchu i ciemnoœci.Jednak ci - zbyt słabi i lękliwi - którzy nie mogli marzyć o ucieczce, rozumieli, że innym trzeba to ułatwić. Odchylali się, przywierali do siebie, unosili powalane nawozem stopy, by otworzyć drogę do wolnoœci innym. Podważenie deski z jednej strony było już poczštkiem nadziei. Trzeba jš było oderwaćzbiorowym wysiłkiem. To trwało godziny. Awtedy zostawała do oderwania druga i trzecia deska. Najbliżsi pochylali się nad wšskim otworem i cofali z Iękiem. Trzeba było zebrać się naodwagę, by - próbujšc rękami na przemian inogami - wypełznšć przez wšskš szczelinę ponad łomotem i zgrzytem żelastwa, w wichrze dmšcego spodem powietrza, ponad przemykajšcymi podkładami - dopaœć osi i w tym uczepie przepełznšć rękami do miejsca, w którym skok dawałby prawdopodobieństwo ratunku. Wypaœć pomiędzy szyny lub poprzez koła na brzeg toru - różne były sposoby. A póŸniej oprzytomnieć, stoczyć się niewidzialnie z nasypu i uciekać w obcy, nęcšcy ciemnoœcišlas. Ludzie wpadali pod koła i często ginęli na miejscu. Ginęli, uderzeni wystajšcš belkš, kantem zasuwy, rzuceni pędem o słup sygnału czy przydrożny kamień. Albo łamaliręce i nogi, wydani w tym stanie na wszelkie okrucieństwo wroga. Tym, którzy ważyli się zestšpić w huczšcš,rozpędzonš, łomoczšcš czeluœć, było wiadomo, na co idš. I wiadomo było tym, co zostali - chociaż z zasuniętych drzwi aniz wysokiego okienka nie było sposobu się wychylić. Kobieta leżšca przy torze należała do odważnych. Była trzeciš z tych, którzy zestšpili w otwór podłogi. Za niš stoczyło się jeszcze kilku. W tej samej chwili nad głowami podróżnych rozległa się seria strzałów - jakby coœ wybuchało na dachu wagonu. I zaraz strzały umilkły. Ale jadšcymogli teraz patrzeć na ciemne miejsce po wyrwanych deskach, jak na otwór grobu. I jechać spokojnie dalej w stronę własnej œmierci, która czekała ich u kresu drogi. Pocišg od dawna zniknšł w ciemnoœciach zeswym dymem i łoskotem, naokoło był œwiat. Człowiek, który nie może zrozumieć i nie może zapomnieć, opowiada to jeszcze raz. Gdy się rozwidniło, kobieta, ranna w kolano, siedziała na zboczu rowu kolejowego, na wilgotnej trawie. Ktoœ zdołał uciec, ktoœ dalej od toru, pod lasem, leżał bez ruchu. Uciekło kilku, zabitych było dwóch. Ona jedna została tak- ani żywa, ani umarła. Gdy znalazł jš, była sama. Ale powoli zjawiali się ludzie w tym pustkowiu. Nadchodzili od strony cegielni i ode wsi. Stawali lękliwie, patrzyli z oddalenia - robotnicy, kobiety, jakiœ chłopiec. Co chwila tworzył się niewielki wianuszek ludzi, którzy stojšc oglšdali się niespokojniei prędko odchodzili. Przychodzili inni, ale teżnie zatrzymywali się dłużej. Rozmawiali z cicha między sobš, wzdychali, jakoœ się naradzali odchodzšc. Rzecz nie nasuwała wštpliwoœci. Jej kręte krucze włosy były rozczochrane w sposób zbyt wyraŸny, jej oczy przelewały się zbytczarno i nieprzytomnie pod opuszczonymi powiekami. Do niej nie odezwał się nikt. To ona zapytywała, czy ci, co leżš pod lasem, nie żyjš. Dowiedziała się, że nie żyjš. Był biały dzień, miejsce otwarte, z dala zewszšd widoczne. Ludzie zwiedzieli się jużo wypadku. Czas był wzmożonego terroru. Za danie pomocy lub schronienia groziła pewna œmierć. Jednego młodego człowieka, który stał dłużej, póŸniej odszedł na parę kroków i znowu wrócił, poprosiła, by przyniósł jej z apteki weronalu. Dała pienišdze. Odmówił. Chwilę leżała zamknšwszy oczy. Znów usiadła, poruszyła nogš, ujęłajš w obie ręce, usunęła z kolana spódnicę. Ręce miała zakrwawione. Ten wyrok œmiertelny na niš, uwięzły w jej kolanie, tkwił tam jak gwóŸdŸ, którym przybita była do ziemi.Leżała długo i spokojnie, oczy zbyt czarne mocno zakryła powiekami. Gdyje wreszcie odsłoniła, zobaczyła wokółsiebie nowe twarze. Ale ów młody człowiekjeszcze stał. Wtedy poprosiła, by kupił jejwódki i papierosów. Wyœwiadczył jej tę przysługę. Gromadka na zboczu nasypu œcišgała uwagę. Wcišż ktoœ nowy się przyłšczał. Leżała poœród ludzi, ale nie liczyła na pomoc. Leżała jak zwierzę ranne na polowaniu, które zapomniano dobić. Była pijana, drzemała. Nieprzeparta była ta siła, któwa odgradzała jš od nich wszystkich pierœcieniem przerażenia. Mijał czas. Stara wieœniaczka, która była odeszła, zdšżyła wrócić. Była zdyszana. Podeszła blisko, wyjęła spod chustki ukryty blaszany kubek mleka i chleb. Nachyliła się, pospiesznie włożyła to w ręce zranionej i zaraz odeszła, by tylko z daleka popatrzeć, czy wypije. Dopiero kiedyzobaczyła idšcych do miasteczka dwóch policjantów, zniknęła zasłaniajšc twarz chustkš. Inni rozeszli się też. Tylko ten jeden małomiasteczkowy frant, który przyniósł wódki i papierosów, dotrzymywał jej wcišżjeszcze towarzystwa. Ale ona nie chciała już od niego nic więcej. Policjanci podeszli poważnie zobaczyć, co tojest. Zrozumieli sytuację, naradzali się półgłosem, co majš zrobić. Zażšdała, by jšzastrzelili. Umawiała się o to z nimi półgłosem, byle nie dawali nigdzie znać. Nie byli zdecydowani. Odeszli i oni, rozmawiajšc, przystajšc i znów idšc dalej. Nie było wiadomo, co postanowiš. Ostatecznie nie zechcieli jednakspełnić jej żšdania. Zauważyła, że poszedł z nimi ten uprzejmymłody, który podawał jej ogień do papierosów zapalniczkš nie chcšcš się zapalić. I któremu powiedziała, że jeden z tych dwóch zabitych pod lasem to jej mšż. Wydawało się, że ta wiadomoœć była mu nieprzyjemna. Spróbowała napić się mleka, ale po chwili wzamyœleniu odstawiła kubek na trawę. Przetaczał się ciężki, wietrzny dzień przedwiosenny. Było chłodno. Za pustym polem stało parę domków, z drugiej strony kilka niedużych, chudych sosen zamiatało gałęziami niebo. Las, do którego mieli uciec, zaczynał się dalej od toru, poza jej głowš. To pustkowie było całym œwiatem, który oglšdała. Młody człowiek wrócił. Znowu popiła wódki z butelki, a on podał jej ognia do papierosa. Lekki, ruchomy zmierzch nasuwał się na niebo od wschodu. Na zachodzie kłębki i smugi chmur wstępowałybystro ku górze. Nowi ludzie przystawali, wracajšcy z roboty. Dawniejsi objaœniali tych nowych, cosię stało. Mówili tak, jakby nie słyszała ich wcale, jakby jej już nie było. - To jej mšż tam leży zabity - mówił kobiecy głos. - Uciekli z pocišgu w ten lasek, ale strzelaliza nimi z karabinu. Zabili jej męża, a ona się tu sama została. W kolano jš trafiło, nie mogła dalej uciekać... - Żeby to z lasu, toby jš było łatwiej gdziewzišć. Ale tak, na ludzkich oczach - nie ma sposobu. To mówiła stara kobieta, która przyszła poswojš blaszanš kwartę. W milczeniu popatrzyła na mleko rozlane na trawie. Tak więc nikt nie zapragnšł zabrać jej stšdprzed nocš ani wezwać doktora, ani odwieŸć do stacji, skšd mogłaby pojechać do szpitala. Nic takiego nie było przewidziane. Szło już tylko o to, aby tak lub inaczej umarła. Gdy otworzyła oczy o zmierzchu, nie było przy niej nikogo, prócz dwóch policjantów, którzy wrócili, i tego jednego, który już teraz nie odchodził wcale. Znowu powiedziała, by jš zastrzelili, ale bez wiary, że to zrobiš. Obie ręce położyła na oczach, żeby już nic nie widzieć. Policjanci jeszcze wahali się, co majš robić.Jeden namawiał drugiego. Tamten odrzekł: - To ty sam. Ale usyszała głos tego młodego: - No to dawaj pan mnie... Drożyli się jeszcze i spierali. Spod uchylonejpowieki zobaczyła, jak policjant wyjšł rewolwer z futerału i podał nieznajomemu.Ludzie, małš grupkš stojšcy dalej, wiedzieli, że nachylił się nad niš. Usłyszeli strzał i odwrócili się ze zgorszeniem. - Już mogli lepiej wezwać kogo, a nie tak. Jak tego psa. Gdy zrobiło się ciemno, wyszło z lasu dwóch ludzi, żeby jš zabrać. Z trudem odnaleŸli to miejsce. Myœleli, że œpi. Ale gdyjeden wzišł jš pod plecy, zrozumiał od razu, że na do czynienia z trupem. Leżała tam jeszcze całš noc i poranek. Aż przed południem przyszedł sołtys z ludŸmiikazał jš zabrać i zagrzebać razem z tamtymi dwoma, zabitymi przy torze kolejowym. - Ale dlaczego on do niej strzelił, to nie jest jasne - mówił opowiadajšcy. - Tego nie mogę zrozumieć. Właœnie o nim można było myœleć, że mu jej żal... DWOJRA ZIELONA Nieduża kobieta z czarnš przepaskš na oku stanęła przy ladzie. Jej równie drobny i cokolwiek dziwny towarzysz z czarnymi wšsikami zażšdał dla niej okularów. - Przez parę lat ta pani nie nosiła okularów- powiedział znaczšco i życzliwie. - Dlaczego? - Dlatego, że była w obozie. Co do oka, to okazało się, Ÿe jest nieodpowiednie. Jest za duże i nie chce wejœć. A po okulary trzeba jeszcze przyjœćnazajutrz. - Czy nie zechciałaby pani ze mnš porozmawiać? Mogłybyœmy wstšpić tu obokdo cukierni. Zdziwiła się. Nie mogła iœć do cukierni. Była zajęta. Musiała wracać do mieszkania,bo jest zamknięte, a klucz ma ona ze sobš. Do mieszkania, gdzie właœnie od dwóch dni znalazła zajęcie. Idziemy tedy razem przez szerokš ulicę Pragi i ciemnš bramš przenikamy w podwórze wielkiej rudery o brudnych, poczerniałych œcianach z poodbijanym tynkiem. Głęboko w rogu, za oblazłymi z brunatnej farby drzwiami, zaczyna się mroczna sień. - To jest na trzecim piętrze. Drewniane schody idš pod górę nieprzerwanym cišgiem w ciemnoœci. Trzeba się trzymać poręczy, uważnie macać podeszwami wyrwy w deskach, by nie upaœć. Dopiero na pierwszym piętrze załamuje się ich cišgły bieg. Równy pomost podłogi wiedzie z powrotem do miejsca, w którym zaczynajš się ponad tamtymi nowe schody i znowu jednym długim tchem sięgajš piętra drugiego. U wejœcia na trzeciš kondygnację stoimy chwilę przy oknie. Patrzymy w wielkie, odrapane, ciemne i brudne podwórze. - Jakie pani ma zajęcie? - Sprzštam i pilnuję mieszkania. Bo w tym mieszkaniu będzie żydowskie ambulatorium. - Więc znalazła pani swoich ludzi? Ma pani opiekę i przyjaciół? - Jestem sama - odpowiada spiesznie. - Jestem sama - powtarza jeszcze raz. - Jednak ten pan, który odszedł, kupował dla pani okulary. I oko. Na to z trudem przystaje. Owszem, kupiš mi to oko. I nawet chcš wprawić zęby. - Zawahała się i ciężko wyznała: - Ale to nie jest rodzina. Idziemy już ostatniš kondygnacjš i znów wracamy równym pomostem, obwiedzionym drewnianš poręczš. W miejscu gdzie na niższych piętrach sš okna, na trzecim otwierajš się wypełzłe, chwiejne drzwi oszklone. Wychodzš na napowietrzny ganek 20\medalňNˆŠj ľAÄ48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjČŔ@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żPě c<.cj.&˜!'c€ż/•>T8!2€drewniany z poręczš, uczepiony muru, trzeszczšcy nad próżniš. Zatrzymujemy się przy trzecich z kolei drzwiach, zamkniętych jak gdyby na okiennice. To tutaj - powiada. Wyjmuje klucz i otwiera wetkniętš w skobleolbrzymiš kłódkę. Drzwi otwierajš się na rozległe, puste mieszkanie. Jeden pusty, ponury pokój, z umytš podłogš, drugi też wysprzštany, z niskim pod œcianš legowiskiem. W trzecim stół pod œcianš, jedno i drugie krzesło. - O, tutaj możemy rozmawiać. Niech pani sišdzie. Siadamy naprzeciwko siebie przy rogu tego stołu. - Oni sš dobrzy. Ale to nie jest rodzina - powtarza. - Nie ma nikogo. Mój mšż jest zabity w roku 43 na stacji Małaszewicze, osiem kilometrów pod Brzeœciem Litewskim.W lagrze. Zabitych było tysišce, bo zabijali tak co dziesištego, zabijali co parę dni. Nie,sama tego nie widziałam, ale o tym słyszałam. Bo tam nie byłam, byłam w Międzyrzecu. I jedno wiem, że w 42 roku mój mšż był jeszcze żywy. Bo wtedy lotnik niemiecki wzišł list do męża i była na ten list odpowiedŸ, że mój mšż się kłania. A póŸniej dowiedziałam się, że jest zabity. Wstała i wpuœciła ludzi, którzy przyszli naprawiać w kuchni zlew. - Mam trzydzieœci pięć lat, tylko że tak wyglšdam. Nie mam zębów, nie mam oka... Wyszła za mšż majšc dwadzieœcia trzy lata. Mieszkali w Warszawie przy ulicy Stawki. Ona pracowała w fabryce, robiła na maszynie wełniane rękawiczki, on był szewcem. Naprzód też pracował w fabryce, póŸniej robił buty w domu. Owszem, było im dosyć ciężko. - Dzieci nie mieli. - Mšż się nazywał Rajszer, ale ja się nazywam Zielona. Bo nie miałam papierów i zapisali mi nazwisko ojca. Po chwili zastanowienia dodała jeszcze: - A na imię mam Dwojra. W roku 39 bomby rozwaliły dom na Stawkach. Stracili wszystko - rzeczy, ubranie. I przenieœli się do Janowa Podlaskiego. Westchnęła. - Tam już nosiliœmy żółty trójkšt, szeœć takich szpicy, palestyński znak. A dopiero póŸniej nosiliœmy opaski. Oboje. W paŸdzierniku 42 roku już męża nie było, bo pracował w tym lagrze Małaszewicze. Wtedy całe miasto Janów Podlaski wysiedlilido Międzyrzeca. To był taki Judenstadt, tam byli wszyscy Żydzi z lubelskiego województwa. Co dwa tygodnie wywozili ludzi do Treblinki kolejš. Ta reszta, co została, była zamknięta w getcie. Inni ginęli, ona nie. - Jak była akcja, to ja się zawsze schowałam. Siedziałam na strychu. Rozpostartymi palcami obu ršk przesloniła swš twarz. I patrzyła chwilę jednym okiemprzez szpary między palcami. - Czy to znaczy, że pani zakrywała sobie twarz rękami? Uœmiechnęła się. - Gdzie tam. Ja tylko pokazuję pani, że się tak zawsze chowałam. Siedziała na strychu i myœlała: "Teraz żyję, a za godzinę, nie wiem, co będzie". Ale inni ginęli, a ona nie. - Raz się tak chowałam, jak była akcja, przez całe cztery tygodnie. Bez jedzenia. To także, jak te rozcapierzone palce na twarzy, należało rozumieć w pewnym sensie metaforycznie. - No, wzięłam parę cebulki i miałam tam manne kasze, więc to jadłam. Nie, nie gotowane. Skšd! nie było przecież wody. Miałam też trochę kawy mielonej, zbożowej, to także jadłam surowš tę kawę.Nic mnie nie bolało. Myœlałam: umrę. Byłamtaka osłabła. Byłam sama jedna na œwiecie.Raz usłyszałam, że był ruch na ulicy. Byłoto w grudniu 42 roku. Usłyszałam ruch, to wiedziałam, że już placówki nie pilnujš. Więc zeszłam. Po akcji można było znowu chodzić w œrodku między drutami. Owszem, była jeszcze gmina żydowska. Oni dawali trochę chleba. Ale nie było ważne to całe życie nasze... Miałam kilka koszuli, to sprzedawałam i kupiłam sobie chleb na jutro, na pojutrze. Oko straciłam pierwszego stycznia 43 roku.Była taka zabawa u Niemców. Oni się bawili w Sylwestra. Zastrzelili szeœćdziesišt pięć ludzi. Z mojego domu to ja jedna zostałam, że jeszcze żyję. Strzelali na ulicy, na œniegu, o szóstej rano.Wchodzili do mieszkań. To ja chciałam uciekać, wyskoczyłam przez okno. Myœlałam, że się zabiłam. I dostałam strzał w oko. Jak do mnie strzelali, to tak czułam: "a może jeszcze żyję..." Zniżyła głos, mówiła poufnie: - Pani powiem: ja chciałam żyć. Nie wiem, bo nie miałam męża ani rodziny, ani nikogo,i chciałam żyć. Oka nie miałam, byłam głodna i chłodna - i chciałam żyć. Dlaczego? To pani powiem: po to, żeby powiedzieć wszystko tak, jak pani teraz mówię. Niech œwiat o tym wie, co oni robili.Myœlałam, żę będę żyła tylko ja jedna. Myœlałam, że nie będzie na œwiecie ani jednego Żyda. Zabrali mnie do szpitala. W oku nic nie czułam, tylko mnie więcej bolało tutaj: krzyż i nogi. Od stłuczenia. To mówiłam: "dajcie mnie noża". Bo chciałam zrobić z sobš koniec. Już nie mogłam żyć. Oka nie miałam, nic nie miałam. Oko wypłynęło całe. Na uchu też miałam ranę. Mieli mnie przeœwietlić. Ale samo się zagoiło. Jak już resztę nas zabrali, to już się nie chowałam. I sama poszłam za naszymi do tego Majdanka. Grosza nie mam, jedzenia nie mam, oka nie mam. Żydów nie ma - to co miałam robić sama na tym strychu? Kawałek chleba już też nie miałam. Jak mam umrzeć, to wolałam umrzeć razem z nimi, nie sama. No to poszłam do Majdanka. Tam dawali chleba bardzo mało. I trochę zupy o dwunastej. Czyœmy sobie wzajemnie pomagali? Bo ja wiem. Trochęœmy pomagali. Ale niedużo. Ach,pani wie, każdy ma swój kłopot: co może zrobić? Co dwa tygodnie była selekcja, takaprzebierka. Co można zrobić? Czy mnie bili? Owszem: raz w Majdanku esmanka Brygida - to ona mnie zbiła. Czym?Kija miała. Dostałam od niej po głowie. A za co? Œmieje się z politowaniem. - Bo ona tak chciała, nic więcej. Wszystkie wtedy dostały. Bo jedna kapowa,taka fuhrabtarina, powiedziała o jednej z nas, że ona robi geszeft. Że coœ kupuje. I za tę jednš wszystkie dostały. Ale czy ona robiła geszeft? Ja nie wiem. Uciec nie można było. Jedna panienka uciekła. To jš złapali i powiesili. Taki tam stał słup i hak... Było nas z dziesięć tysięcy na placu i musieliœmy wszystkie na to patrzeć. Była spokojna, bardzo spokojna - esman spytał się, co ona chce przed œmierciš. A ona powiedziała: "Nic, nic, prędzej rób, cochcesz". Dwadzieœcia lat miała, była delikatna. Byli też dwaj bracia. Oni się póŸniej sami powiesili. Wstała, żeby wypuœcić robotników, którzy już skończyli swojš pracę. Ale wróciła zaraz i usiadła na swym miejscu. - Raz przyszedł esman ze Skarżyska-Kamienna, szef Imfling. Powiedział: Kto chce pracować, to pojedzie do pracy". Umiałam pracować, to pojechałam. To była fabryka amunicji. Tam nie dostałam bicia ani razu. Ale tam też coraz była selekcja, jak już kto raz był w szpitalu, to go zabili. Kto miał zwolnienie od pracy, choćby parę dni przestał robić - już go zabili! Ja miałam tylko jedno oko i zrobił mi się na tym oku taki jęczmień jak wrzód. No to byłam œlepa. Ale pracowałam, żadnego dnianie opuœciłam, po dwanaœcie godzin. Tydzień przez dzień, tydzień przez noc. I widzi pani, nie uwolniłam się, nie poszłam do doktora. Bałam się. Bo to była œmierć. Myœlałam, że może przeżyję i tak, a może... Uœmiechnęła się nieœmiało i wstydliwie. - Widać znowu chciałam żyć. Jeszcze coœ sobie przypomniała. - Teraz pani powiem, jak było z zębami. Kiedy przyszłam do Skarżyska-Kamienna, tam dawali tylko trochę zupy. To byłam strasznie głodna. Można było jedzenie kupić od robotników, którzy przychodzili pracować z miasta. Czasami sami coœ dawali, ale prędzej trzeba było kupić. A ja nie miałam pieniędzy. To sama wyrwałam sobie złote zęby. Czy wyrwałam sznurkiem? Nie. Tylko przezkilka dni ruszałam, ruszałam. Jak się dobrze ruszał, to już łatwo dał się wyrwać. Sam wyszedł. Za jeden zšb dostałam osiemdziesišt albo osiemdziesišt pięć złotych. I kupiłam sobie dosyć chleba. Trzynaœcie miesięcy tak robiłam w Skarżysku. Jak się Ruski przybliżył do Skarżyska, to Niemcy całš fabrykę z nami przenieœli do Częstochowy. I tam była znowu taka sama robota. Siedemnastego stycznia przyszli Sowieci. Esmani uciekli szesnastego. W Częstochowiebyło piętnaœcie tysięcy Żydów. Zostało pięćtysięcy, resztę powieŸli do Niemiec, kolejami. Nic na to nie można było zrobić. Były takie zapisy. Majster zapisywał i ludziwedług zapisu brali. Majstrzy nas pilnowali. Żeby jeszcze parę godzin Sowieci nie przyszli, byłoby po nas. Byliœmy już ustawieni na ulicy. Ale Sowieci przyszli i majstrzy uciekli. Czyœmy się ucieszyli, jak przyszli? Tak, cieszyliœmy siębardzo. Boœmy już nie byli za drutami, boœmy byli wolni. Witaliœmy ich, aleœmy ani nie krzyczeli nic. Westchnęła. - Nie mieliœmy siły... WIZA Nie mam niechęci do Żydów. Tak samo jak nie mam niechęci do mrówki ani do myszki. Czeka przez chwilę, co na to powiem. Siedzi ciężko. Jest duża i dosyć tęga. Nie rozstała się dotšd ze swym obozowym chałatem w szare i granatowe pasy. Aż dotšd też ma włosy obcięte krótko przy głowie, jak mężczyŸni. I na niej takš samš w szare i granatowe pasy czapeczkę. Przyszła z wizytš. Siedzi na miękkim krzeœle w pokoju hotelowym. O nic nie prosi, niczego nie potrzebuje. Nie potrzebuje zwłaszcza pieniędzy. A te, któreotrzymała w Opiece, pragnie co prędzej oddać komukolwiek, komu sš bardziej potrzebne. W ostatecznoœci chce je oddać choćby na przechowanie. Takim jš bowiem przejmujš obrzydzeniem. Rękš trzyma oparte o poręcz krzesła dwie duże drewniane kule. - Dlaczego ja mówię o tej myszce - opowiada, chociaż nie zapytałam jej o to. Iuœmiecha się. Uœmiecha się ładnie. Pokazuje przy tym dużo białych, młodych zębów. Jej oczy brunatne œwiecš się silnie, policzki sš ciemne i rumiane. Jest młoda, ale bardzo zeszpecona tymi za krótkimi włosami, zjeżonymi jak szczotka, tš czapkš kuchcika i dużymi okularami na nosie. - Bo raz z jednš mariawitkš obierałyœmy wkuchni blokowej kartofle. I w tych kartoflach znalazłyœmy gniazdko myszy. Gniazdko było w ziemniaku. Cały œrodek był wyjedzony, a one siedziaływ łupce. To były trzy myszki młode, zupełnie jakby gołe. Takie brudno-różowe. Ta mariawitka chciała je dać kotowi. Ale ja nie pozwoliłam... Waha się przez krótkš chwilę. - Bo powstała we mnie taka myœl: a jak on będzie, ten kot, jadł te myszy? I dodaje z niechęciš: - Była we mnie taka ciekawoœć jak w gestapowcu - jak to będzie wyglšdało?... Zastanowiła się dłużej nad tym szczególnym zjawiskiem. Popatrzyła jak gdyby wewnštrz siebie i westchnęła. - Więc schowałam je na powrót do tej łupki i zasunęłam głęboko w słomę. Może matka je znajdzie i jakoœ się uratujš. Tak więc naprawdę nie ma niechęci do Żydów, mimo że sama jest chrzeœcijankš. Przeszła na katolicyzm jeszcze w poczštkach wojny, gdy bardzo się męczyła oglšdajšc tyle niesprawiedliwoœci i okrucieństwa. Myœl o mękach Pana Jezusa pomogła jej łatwiej to znieœć. Miała polskie nazwisko i polskie papiery, w obozie była jako Polka, nie jako Żydówka. Nie wie dobrze, kto byli jej rodzice, nie widziała ich nigdy. Zna tylko swojš babkę, którajš wychowała. Ale to nie jest ważne. Babka też zresztš już nie żyje. Ta okolicznoœć wymaga także chwili zastanowienia. - Nikim w ogóle nie pogardzam. Ale to nie jest ważne. Ważna jest natomiast rzecz następujšca: - Pani wie, co to jest: iœć na wizę? - Nie wiem. - W obozie od samego rana esmanki wołały:- IdŸcie na wizę! IdŸcie na wizę!... A Jugosłowianki mówiły: - Iti na luku... To byto w paŸdzierniku. Dnie bardzo zimne, mokro. Wszystkie kobiety z jednego bloku szły na wizę. I zostawały tam do wieczora. Bo blok musiał być czysty. A wiza to jest łška pod samym lasem, pod drzewami. Stały tam na zimnie przez cały dzień bez jedzenia i bez żadnej roboty. Blokmusiał być czysty, sprzštanie i czyszczenietrwało kilka dni. A one tam stały. Nie wiem, ile ich mogło być. Wielka gromada. Niemcy pewno dlatego ich tak nienawidzili, że ich było tak dużo... Francuzki, Holenderki, Belgijki, dużo Greczynek. Te Greczynki były w najgorszym stanie. Polki iRosjanki były silniejsze. Stały wszystkie ciasno, jedna obok drugiej,chociaż miejsca było dosyć. Brudne, owrzodzone, ostrupiałe. Były między nimi chore i nawet umierajšce. Ich już wcale nieleczyli... Mówi wcišż o nich, nie o sobie. Więc nie jest jasne, czy była tam z nimi, czy też patrzyła z zewnštrz. - Bo one były w obozie już siedem miesięcy, a my ledwie przyjechałyœmy ze œwieżym transportem. Ale już zaraz na drugi dzień byłyœmy też na wizie. Wyglšdały strasznie i właœnie najgorzej, że ich było tak dużo. Wiedziałam, że z namibędzie to samo. Nie mówi o tym, co cierpiała sama. Mówi wcišż tylko o innych. - Nie bałam się. Wiedziałam, że umrę, więcsię nie bałam. O sobie może powiedzieć to, że się zawsze modliła, gdy jš bili. Modliła się, żeby nie czuć nienawiœci. Nic więcej. Niewiele też ma do powiedzenia o swym kalectwie. Noga żle się zrosła, więc trzebajeszcze raz zrobić operację, koœć łamać i na nowo jš zestawić. Owszem, naturalnie, pójdzie do szpitala, ale nie zaraz. Przedtemmusi niektóre swoje sprawy załatwić. Na przykład chciałaby jeszcze pojechać do Gdańska i zobaczyć morze. A także odwiedzić jednš koleżankę z obozu, która jest teraz w Poznaniu. Właœnie dostała od niej list i wie, że będziesię mogła jej w czymœ przysłużyć. W jakich okolicznoœciach złamała nogę i czy wtedy także nie czuła nienawiœci, nie wiadomo. W każdym razie do szpitala pójdzie dopiero póŸniej. Na wizę wyganiali przez cały tydzień każdego dnia. Stały tam wcišż bardzo œciœnięte, żeby się ogrzać. Wszystkie starały się być w œrodku, dla ciepła, żadnanie chciała zostać na skraju. Schylały głowę i wciskały się między inne,jak mogły. Wcišż się to wszystko razem ruszało... Niektóre były całe w ranach, a przecież się jedna do drugiej przyciskały. I coraz więcej ich umierało. Cały tydzień tak je wyganiali. Aż do selekcji. - Jeden dzień był też zimny, ale w południepokazało się słońce. Wtedy one wszystkie przesunęły się w tę stronę, gdzie słońca nie zasłaniały drzewa. Przesunęły się nie jak ludzie, tylko jakby jakieœ zwierzštka. Albo jakby jakaœ masa... Tego dnia właœnie Greczynki œpiewały hymnnarodowy. Nie po grecku. One œpiewały po hebrajsku żydowski hymn... Œpiewały w tymsłońcu bardzo pięknie, głoœno i mocno, jakby były zdrowe. - To nie była fizyczna siła, proszę pani, boprzecież one właœnie były najsłabsze. To była siła tęsknoty i pragnienia. Na drugi dzień była selekcja. Przyszłam nawizę i wiza była pusta. CZŁOWIEK JEST MOCNY Pałac, którego już nie ma, stał na samym skraju wzgórza, ponad rozległym widokiemna wiosenny kraj, gładki po horyzont, podzielony równo zielonymi polami. Pałac roztrzasnšł się, jak mówi Michał P. Został wysadzony w powietrze o tym samym czasie, gdy w pobliskim słynnym lesie Żuchowskim spłonęły cztery krematoria. Był użyty jako dekoracja, jako wspaniała brama architektoniczna wiodšca z życia do œmierci. Grał rolę metafory w tym obrzędzie, który odbywał się tu przez długi czas z nieodmiennym codziennym ceremoniałem. Ludzie zmęczeni drogš, jeszcze żywi, jeszcze będšcy sobš, we własnych ubraniach podróżnych, mijali jednš i drugš bramę i wjeżdżali na wewnętrzny dziedziniec rezydencji. Z ciężarowego samochodu odpadały tylne drzwi, podróżni, pomagajšc sobie nawzajem, wstępowali tłumnie po stopniachschodów, mogšc jeszcze mniemać, że - według napisu nad wejœciem - wchodzš do Zakładu Kšpielowego. Po pewnym czasie, przebywszy w poprzek wnętrze gmachu, ukazywali się na ganku po jego stronie przeciwnejjuż tylko w bieliŸnie - niektórzy jeszcze z kawałkiem mydła i ręcznikiem w dłoni. Przynaglani do poœpiechu, uchylajšc się od uderzeń kolbami, wbiegali bezładnie po kładce w czeluœć ustawionego tyłem do pałacu, wielkiego jak wagon meblowy, auta gazowego. Drzwi hermetyczne zatrzaskiwały się z łoskotem. Teraz dopiero ludzie o innym przeznaczeniu, siedzšcy w piwnicach pałacowych, mogli słyszeć wielki krzyk przerażenia. Zamknięci w pułapce wołali napomoc, bili pięœciami o œciany wozu. Po kilkuminutach, gdy krzyki ucichły, maszyna odjeżdżała. O czasie właœciwym na jej miejsce przychodziła nowa. Pałacu już nie ma. I nie ma tych ludzi. Na krawędzi wzniesienia pozostał płaski czworobok odmiennej roœlinnoœci, wypełzajšcej łodygami i liœciem spomiędzy Šj ľAÄ48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjČŔ@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żPccł–cIô2=$c€T2$ [drobnego gruzu, ograniczony przyziemnymi szczštkami murów. I został pod urwiskiem w dole wielki obszar widzianego œwiata - dalekie zielone pola, majowe drzewa nad łškami, zachodzšce na siebie błękitne smugi lasów na widnokręgu. W słońcu zebrała się na miejscu dawnych ogrodów grupka ludzi. Każdy może powiedzieć, co się tu działo. Naokoło pałacu wystawili parkan drewniany, wysokina trzy metry. Zobaczyć można było niewiele. Ale można było słyszeć, jak coœ wywlekali, jak szczękały łańcuchy. W straszny mróz Żydów wyganiali w koszulach. Przed pałacem wcišż huczały wielkie maszyny i wykręcały do Żuchowskiego lasu. Krzyki ludzkie też było słychać. - Ja mieszkałem w Ugaju, pracowałem u Niemców. Tak mówi Michał P., młody, wielki Żyd atletycznej budowy, o małej głowie. Mówi niegłoœno, spokojnie, ale jednak uroczyœcie, jakby recytował tekst œwięty. - Zaprowadziłem do samochodu mojego ojcai mojš matkę. PóŸniej zaprowadziłem mojš siostrę i jej pięcioro dzieci i mojego brata z żonš i trojgiem dzieci. Chciałem pojechać ochotniczo z rodzicami, ale mi nie pozwolili.Mieli do tego powody. - Pracowałem wtedy przy rozłożeniu starej stodoły z polecenia Komitetu Żydowskiego w Ugaju, więc nie byłem w spisie, kiedy wywozili Żydów z Koła. Niektórzy się bali. Wtedy Siuda, żandarm wojskowy z polskich folksdojczów, powiedział im: "Nie bójcie się, zawiozš wasna stację Barłogi, a stamtšd pojedziecie dalej do roboty". Więc się nie bali. Niektórzy nawet sami chcieli jechać. Żydów z Koła wywozili przez pięć dni. Na końcu wywieŸli Żydów chorych, ale szoferom kazali jechać z nimi wolno i ostrożnie. Na poczštku stycznia 1942 roku zabrali mnie w Ugaju razem z czterdziestoma innymi Żydami na posterunek żandarmerii. Na drugi dzień zajechał samochód ciężarowy z Izbicy i w tym samochodzie było piętnastu Żydów z Izbicy. Załadowali nas razem z nimi i zawieŸli do Chełmna. Wszyscy w tym samochodzie to byli ludzie silni, zdolni do najcięższej pracy.Wspaniałym gestem ręki ukazał miejsce, gdzie przez liœcie widać było gruzy. - Tam pałac jeszcze stał. Byłem ciekawy, jak to wyglšda. Ale nam patrzyć nie dali. Kiedy samochód wjechał w drugi dziedziniec, odsunšłem płachtę i zobaczyłem, że na ziemi Ieżš używane ludzkie łachmany. To już wiedziałem, co siędzieje. Z samochodu przepędzili nas do piwnicy. Poganiali kolbami. Na œcianie było napisane po żydowsku: "Kto tu przychodzi, każdy ma œmierć". Na drugi dzień zawołali mnie na górę, żebywynosić z drugimi ubranie. W dużym pokoju były rzucone na podłodze różne łachy mężczyzn i kobiet, palta i buty.To trzeba było przenosić do drugiego pokoju. A tam już leżało tego... Buty układaliœmy w osobnš stertę. W tym pierwszym pokoju, gdzie rozbierali się Żydzi, stały dwa piece, dobrze napalone. Było ciepło, żeby się chcieli łatwo rozbierać. W piwnicy okna mieliœmy zabite deskami. Alejak jeden drugiego podsadził, można było przez szparę coœ widzieć. Niemcy wyganiali ludzi przez ganek tylko w bieliŸnie. To oni nie chcieli wychodzić na mróz bez ubrania. Zobaczyli już, co jest, zaczęli się cofać. Wtedy Niemcy ich bili i wpędzali do auta. Ci, co przychodzili do piwnicy z pracy na noc, powiedzieli, że w lesie zakop ludzi uduszonych. Wtedy się podałem do pracy w lesie. Myœlałem, że z lasu można uciec. Zabrali nas trzydziestu, do samochodu, zawieŸli do lasu Żuchowskiego, dali łopaty ikilofy. O ósmej rano przyjechał pierwszy samochód z Chełmna. Kto pracował w rowie, nie wolno było obrócić się do samochodów, nie dali patrzyć. Ale widziałem. Niemcy - jak otworzyli drzwi - odskoczyli od auta. Ze œrodka szedłciemny dym. W miejscu, gdzieœmy stali, nie czuć było żadnego zapachu. Potem weszło do auta trzech Żydów i oni wyrzucali trupy na ziemię. W aucie leżały jedne na drugich prawie do połowy wysokoœci. Niektóre trzymały się w objęciu. Takim, co jeszcze żyły, Niemcy strzelali w tył głowy. Po wyrzuceniu trupów auto odjeżdżało do Chełmna. Potem dwóch Żydów podawało trupy dwom Ukraińcom. Oni byli w ubraniu cywilnym. Wyrywali obcęgami złote zęby trupom, z szyi im œcišgali woreczki z pieniędzmi, z ršk zegarki, obršczki z palców. Obszukiwali trupy bardzo, aż do brzydliwoœci. Do tego czasu robili to we trzech. Ale akurat tego dnia jednego Ukraińca przy ładowaniu wepchnęli razem z Żydami, co ich miał rewidować. Jak auto przyszło do lasu, to tego Ukraińcarozpoznali i bardzo go chcieli odratować. Robili mu sztuczne oddychanie, ale już nie pomogło. Niemcy sami nie rewidowali trupów, ale zawsze dobrze patrzyli Ukraińcom na ręce przy tej robocie. A co tamci znależli, Niemcy wkładali do osobnej walizki. Bielizny z trupów już nie kazali zdjšć. Po obszukaniu trupów kładliœmy je do rowu, na przemian, jednego głowš przy nogach drugiego, bardzo ciasno, żeby się dużo zmieœciło. Wszystkie obrócone twarzšdo dołu. Im wyżej, tym rów był szerszy, pod wierzch mieœciło się tak około siebie ze trzydzieœci trupów. W trzech, czterech metrach rowu mieœciło się tysišc. Do lasu przyjeżdżał dziennie transport uduszonych trzynaœcie razy, w jednym samochodzie szło na raz do dziewięćdziesięciu. Żydzi oczyszczali podłogę samochodu, jak co złotego znaleŸli, też oddawali do walizki. Mydła i ręczniki odchodziły z powrotem do Chełmna. Od poczštku namawiałem się z drugimi, żeby uciec. Ale ludzie byli za bardzo przygnębieni. Praca nasza trwała cały dzień, póki się nie œciemniło. Przy pracy bili nas, żeby to szło prędzej. Jak który zapowoli pracował, to kazali się położyć twarzš na trupach i z rewolweru strzelali mu w tył głowy. Żandarmi, którzy nas pilnowali w czasie służby, byli trzeŸwi. Byli zawsze ci sami. Z nami nie rozmawiali. Czasami nam który rzucił do rowu paczkę papierosów. Raz przyjechalo do lasu Żuchowskiego trzech obcych Niemców. Rozmawiali z ofcerami SS, oglšdali razem zwłoki, œmiali się i odjechali. Dziesięć dni przepracowałem. Las nie był wtedy jeszcze ogrodzony, pieców do paleniatrupów też jeszcze nie było. Przy mnie duszono Żydów z Ugaju, Żydów z Izbicy, w pištek przywieŸli Cyganów z Łodzi, w sobotę Żydów z łódzkiego getta. Jak Żydzi zŁodzi przyjechali, to między nami zrobili Niemcy selekcję, dwudziestu słabszych oddali do gazu, a wzięli na to miejsce nowych, mocnych Żydów z Łodzi. Pierwszego dnia ci łódzcy Żydzi byli zamknięci w drugiej piwnicy i pytali się przez œcianę, czy dobry obóz, czy dajš dużo chleba. Jak się dowiedzieli, co tu jest,to się przelękli i mówili: "A myœmy się sami zapisali do pracy"... Zamilkł na chwilę, coœ w sobie ważył. Jegowielkie, koœciste ciało ugięłš się od wewnętrznego zmęczenia. Po namyœle powiedział tak: - Jednego dnia - to był wtorek - z trzeciego samochodu, który przyjechał tego dnia z Chełmna, wyrzucili na ziemię zwłoki mojej żony i moich dzieci, chłopiec miał siedem lat, dziewczynka cztery. Wtedypołożyłem się na zwłokach mojej żony i powiedziałem, żeby mnie zastrzelili. Nie chcieli mnie zastrzelić. Niemiec powiedział: "Człowiek jest mocny, może jeszcze dobrze popracować". I bił mnie dršgiem, dopóki nie wstałem. Tego wieczora powiesiło się w piwnicy dwóch Żydów. Chciałem się też powiesić, ale odmówił mię człowiek pobożny. Wtedy ugodziłem się z jednym, żeby razem uciec w drodze. Ale właœnie na ten raz on pojechał drugim samochodem. Więc już powiedziałem sobie, że ucieknę sam. Gdy wyjechaliœmy w las, poprosiłem konwojenta o papieros. Dał. Cofnšłem się, a inni go oblegli też o papierosy. Rozcišłem nożem płachtę przy szoferze i wyskoczyłem z samochodu. Strzelali za mnš, ale nie trafili. W lesie strzelał do mnie Ukrainiec na rowerze, też nie trafił. Uciekłem. We wsi schowałem się do stodoły i zakopałem głęboko w sianie. Rano usłyszałem, jak pod œcianš mówili chłopi, że Niemcy sš we wsi i szukajš Żyda, który uciekł. Po dwóch dniach, nic nie jedzšc, wykradłem się ze stodoły. W drodze zaszedłem do chłopa - nazwiska jego nie znam. Nakarmił on mnie, dał mi maciejówkę, ogolił, żebym wyglšdał po ludzku. Od niego poszedłem do Grabowa i tam spotkałem tego Żyda, z którym się umawiałem. On uciekł tego samego dnia z drugiego samochodu. Przed odjazdem byliœmy w lesie Żuchowskim, gdzie przy kopaniu ogromnych grobów zbiorowych pracował kicdyœ MichałP. i gdzie rozpoznał zwłoki uduszonej swojej żony i dzieci. Na rozległej polanie, w ramie niskich, ciemnych, gęsto rosnšcych sosen leżały smugi słabiej zarosłej niskiej trawki. Nie było na nich zielonych gałšzek wrzosu, łochiń ani paproci. W jednym miejscu dół był rozkopany i w sypkim, brudnym piasku widać było kawałek ludzkiej stopy. W głębi, gdzie las był wyższy, pokazywano miejsce po spalonych krematoriach. Dwie kobiety z tych okolic chodziły za nami po lesie. Zapoznawszy się z nami pytały, czy Komisja nie mogłaby przyspieszyć ekshumacji. Była to matka i żona człowieka, który w samych poczštkach istnienia obozu był tu rozstrzelany. Znały miejsce, gdzie był ten grób. Ktoœ pokazywał znaleziony strzęp pudełka od zapałek z greckim nadrukiem, inny wymyte przez deszcze papierki z cudzoziemskimi firmami aptek. Ktoœ na miejscu dawnego krematorium znalazł dwiemalutkie kosteczki ludzkie. DOROŒLI I DZIECI W OŒWIĘCIMIU Jeżeli objšć myœlš ogrom przyœpieszonej œmierci, jakiej miejscem - niezależnie od działań wojennych - stały się tereny Polski, to obok zgrozy najsilniejszym uczuciem, jakiego doœwiadczamy, jest zdziwienie. Uduszono i spalono te nieprzebrane masy ludzkie w trybie najstaranniej przemyœlanej, zracjonalizowanej, sprawnejiudoskonalonej organizacji. Nie wyrzekano się przy tym sposobów bardziej dowolnych,amatorskich, odpowiadajšcych upodobaniom indywidualnym. Nie dziesištki tysięcy i nie setki tysięcy, alemiliony istnień człowieczych uległy przeróbce na surowiec i towar w polskich obozach œmierci. Oprócz szeroko znanych miejscowoœci, jak Majdanek, Oœwięcim, Brzezinki, Treblinka, raz po raz odkrywamynowe, mniej głoœne. Ukryte poœród lasów i zielonych wzgórz, nieraz z dala od torów kolejowych, pozwały na rozwinięcie systemów jeszcze bardziej uproszczonych i oszczędnych. Tak znaleziono całe złoża umarłych, zagrzebane w Tuszynku i Wišczynie pod Łodziš. Tak wystarczył jeden stary pałac w Chełmnie, położony na wzgórzu, z przepięknym widokiem na rozkołysany trawami i zbożami krajobraz, jeden na pół zrujnowany spichrz, jedna w pobliżu rozległa, œciœle oparkaniona parcela młodego sosnowego lasu, by osišgnšć cyfręofiar sięgajšcš miliona. Wystarczył mały czerwony budynek z cegły obok Instytutu Anatomicznego we Wrzeszczu pod Gdańskiem, by z ludzi zamordowanych wytapiać tłuszcz na mydło, a skórę ich garbować na pergamin. Żydom aresztowanym we Włoszech, w Holandii, w Norwegii i w Czechosłowacji Niemcy obiecywali doskonałe warunki pracyw obozach Polski, uczonym zapewniano stanowiska w instytutach badań naukowych.Pewnej grupie Żydów darowano na własnoœć bogate polskie miasto przemysłowe ŁódŸ. Przy tym zalecano im, by zabierali ze sobš tylko rzeczy najcenniejsze. Gdy transport więŸniów przybywał na miejsce przeznaczenia, ludzie wysiadali z wagonów na jednš stronę toru, walizki zaœ zrzucano w wielkie stosy po stronie przeciwnej. Ponadto w blokach mieszkalnych kazano im się wszystkim rozbierać przed wejœciem dołazienki i ubrania starannie złożyć. Gdy stamtšd wyszli, nikt z nich ubrania swego nie odnalazł. Jednych wpędzono prawie nagich do komory gazowej lub do hermetycznych samochodów, w których podczas jazdy do krematorium dusili się gazem spalinowym. Inni otrzymywali w zamian łachmany w których prowadzeni bylido pracy. Jak w innych obozach, i w Oœwięcimiu gromadziły się całe składy ubrań wełnianych, obuwia, kosztownoœci, przedmiotów osobistego użytku. Naładowane towarem pocišgi odchodziły doRzeszy. Brylanty zdemontowanych pierœcieniwywożono w zakorkowanych butelkach. Wagonami szły całe skrzynie okularów, zegarki, puderniczki, szczoteczki do zębów - wszystko miało swojš wartoœć. Utylizowanie spalonych koœci na nawóz, tłuszczu na mydło, skóry na wyroby skórzane, włosów na materace - to był jużtylko produkt uboczny tego olbrzymiego przedsiębiorstwa państwowego, przynoszšcego w cišgu lat nieobliczalne dochody. Ta stała dywidenda płynęła z ludzkiej męczarni i z ludzkiego przerażenia, a takżez ludzkiego upodlenia i zbrodni, i stanowiła istotnš ekonomicznš rację całej imprezy obozów. Ideologiczny postulat wytracenia ras i narodów służył temu celowi, stanowił jego usprawiedliwienie. Od więŸniów, powracajšcych teraz do Polskiz obozów niemieckich, z Dachau, z Oranienburga, dowiadujemy się nowych szczegółów, które uzupełniajš naszš wiedzę o faktycznym stanie rzeczy. Okazujesię, że w Rzeszy całe zastępy specjalistówzajmowały się rozpruwaniem ubrań i obuwia zwożonego z obozów polskich do centrali. W szwach odzienia, w podeszwach i pod obcasami trzewików znajdowali oni mnóstwo zaszytych złotych monet. Nie darmo po œmierci Himmlera odkryto schowane w jego siedzibie pod Berchtesgaden setki tysięcy funtów szterlingów w dewizach dwudziestu szeœciupaństw. Przy zapoznaniu się z niezwykłym zjawiskiem Oœwięcimia - zarówno na zasadzie materiału, który przyniosły zeznania œwiadków, jak przy naocznych oględzinach miejsca dramatu - uderza fakt bardzo celowego przystosowania systemu i urzšdzeń tego obozu do zadania majšcego charakter dwojaki: polityczny i ekonomiczny, można by rzec - idealny i praktyczny. Zadaniem politycznym było uwolnienie pewnych terenów od ich mieszkańców, by terenami tymi wraz z ich naturalnym i kulturalnym bogactwem niepodzielnie zawładnšć. Zadaniem ekonomicznym było, aby samo przeprowadzenie tego zamierzenia nie tylko nie przyniosło uszczerbku, nie powodowało żadnych kosztów, ale na odwrót: aby stało się zarazem Ÿródłem, z którego można cišgnšćzyski - po pierwsze w postaci wykonanej przez więŸniów pracy dla fabryk przemysłu wojennego, po drugie w naturze, to jest majštki zagarniętym po zmarłych. Tak zamyœlona i zrealizowana impreza była dziełem ludzi. Oni byli jej wykonawcami i jej przedmiotem. Ludzie ludziom zgotowali ten los. Jacyż byli ci ludzie? Przed Komisjš Badania Zbrodni Niemieckich przesunšł się szereg byłych więŸniów obozu, ocalałych od œmierci wbrew wszelkiej nadziei. Byli między nimi ludzie nauki, politycy, lekarze, profesorowie, stanowišcy chlubę swoich narodów. Każdy ocalał jeden spoœród swoich najbliższych, każdy dowiedział się o œmierci swoich rodziców, swej żony albo dzieci. Ocaleli, wcale na to nie liczšc. Doktor Mansfeld, profesor uniwersytetu w Budapeszcie, powiedział: "Tylko dlatego mogłem to przeżyć, że ani przez chwilę niewierzyłem w ocalenie. Gdybym oddawał się złudzeniom, nie miałbym tego moralnego spokoju, który zachował mnie przy życiu". Zadaniem tych ludzi w obozie było niesienie pomocy innym wówczas, gdy sami co dnia ocierali się o œmierć, gdy na równi z innymipodlegali wszelkim odmianom udręczenia. Jako lekarze byli Niemcom potrzebni w obozie, to dawało im pewne możliwoœci ratowania ich ofiar. Tak, doktor Grabczyński, z Krakowa, objšwszy blok Nr 22, miejsce mordu i postrach kierowanych tam na "wykończenie" chorych, przeobraził go w szpital prawdziwy. Nie tylko otoczył ich opiekš jako lekarz, nie tylko wyjednał dla nich lekarstwa i œrodki opatrunkowe, ale podstępem bronił ciężko chorych od zagazowania, ratował ich życie, zapewniajšc, Ÿe w cišgu pięciu dni będš zdrowi. Ale i ci, którzy własnymi rękami wykonywali ten precyzyjny plan mordu i grabieży, byli także ludŸmi. I ludŸmi byli ci,którzy rozszerzali ramy rozkazów, którzy mordowali ponad przepisanš normę z amatorstwa. Ze œwietnych pod względem plastyki zeznańposła Mayera, który dwanaœcie lat swego życia spędził w obozach niemieckich, mamypojęcie, jak wyglšdali oprawcy z Oœwięcimia. Największym zbrodniarzem w obozie był August Glass, krępy i muskularny, przechadzajšcy się co dnia po blokach kolebišcym się krokiem atlety. Ten upatrzone ofiary bił w nerki w ten sposób,żeby nie zostawić œladów, a œmierć następowała po trzech dniach. Inny stawiał stopę na gardle człowieka i ľAÄ48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjČŔ@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż0ö c& ˙˙miażdżył mu krtań swym ciężarem. Inny zanurzał głowę więŸnia w kadzi, tak długo jš trzymajšc, póki nieszczęsny się nie udusił. Jeden z najbardziej krwiożerczych blokowych, zawodowy złoczyńca, był bardzo wymagajšcy przy apelu i za niedokładne wyczyszczenie ubrania lub butów uderzał gumš, zakończonš ołowiem,po głowie tak celnie, że na miejscu zabijał.Zależało mu na tym, by mieć na dzień piętnastu zabitych. Jeszcze inny, wysoki na dwa metry, o długim nosie, długiej twarzy i wšskich oczach, z poruszajšcš się na szyi grdykš, zbardzo długimi rękami - codziennie tymi rękami dusił przed œniadaniem kilku więŸniów, wybierajšc ich sobie na oko w różnych blokach podczas porannej przechadzki. Niewštpliwie byli to ludzie, którzy mogli to robić, ale robić tego nie musieli. Zawczasu jednak uczyniono wszystko, by wydobyć z nich i uruchomić te siły, które drzemiš w podœwiadomoœci człowieka i które - nie zbudzone - mogłyby nigdy nie dojœć do głosu. Nadzwyczaj staranna selekcja i dobrze obmyœlane systemy wychowawcze dostarczyły tego jedynego w dziejach zespołu ludzkiego, który odegrał do końca wyznaczonš sobie rolę. Z zeznań posła Mayera wiemy, że w stadium poczštkowym partia Hitlera powiększała swój stan czynny, werbujšc sobie wyznawców spoœród szumowin społecznych. Byli tam przestępcy, mordercy i złodzieje, byli sutenerzy. Wychowanie nazistowskie otaczało ich wrodzone instynkty szczególnš pieczš. Œwiadczy o tym wydana w Niemczech ustawa specjalna, wzbraniajšca komukolwiek zarzucania członkom partii ichosobistej przeszłoœci. Wielu ludzi za przekroczenie tego zakazu siedziało w więzieniach. Według zeznań profesora psychiatrii w Pradze, doktora Fischera, na specjalnych kursach, często dwuletnich, gdzie szkolono młodzież hitlerowskš, odbywały się praktyczne ćwiczenia sadystycznego okrucieństwa. Tenże profesor Fischer, wieloletni rzeczoznawca sšdowy, twierdzi, że sadyzmw najmniejszym stopniu nie zmniejsza odpowiedzialnoœci przestępców. Sš to wszystko ludzie œwiadomi swych czynów i ponoszšcy za nie całkowitš odpowiedzialnoœć. Dzieci w Oœwięcimiu wiedziały, że majš umrzeć. Do uduszenia w gazie wybierano mniejsze, nie nadajšce się jeszcze do pracy. Selekcji dokonywano w ten sposób, że dzieci przechodziły kolejno pod prętem zawieszonym na wysokoœci jednego metra i dwudziestu centymetrów. Œwiadome powagi chwili, te mniejsze, zbliżajšc się do pręta, prostowały się, stšpały wyprężone na palcach, by zaczepić głowš o pręt i uzyskać życie. Około 600 dzieci, przeznaczonych na uduszenie, trzymano w zamknięciu, nie majšc jeszcze kompletu potrzebnego do wypełnienia komory. Też wiedziały, o co chodzi. Rozbiegały się po obozie i chowały, jednak SS-mani zapędzali je z powrotem do bloku. Słychać było z daleka, jak płakały i wołały o ratunek. - My nie chcemy do gazu! My chcemy żyć! Do jednego z doktorów zastukano nocš w okno jego lekarskiego pokoiku. Gdy otworzył, weszło dwóch chłopców zupełnie nagich, skostniałych na mrozie. Jeden miał dwanaœcie, drugi czternaœcie lat. Udało im się zbiec z samochodu w chwili, gdy podjeżdżał do komory gazowej. Lekarz ukrył chłopców u siebie, żywił ich,zdobył dla nich ubranie. Na zaufanym człowieku przy krematorium wymógł, że ten pokwitował odobiór dwu trupów więcej,niż otrzymał. Narażajšc się każdej chwili na zgubę, przechował u siebie chłopców doczasu, gdy mogli znów ukazać się w obozie nie wzbudzajšc podejrzenia. Doktor Epstein, profesor z Pragi, przechodzšc ulicš między blokami oœwięcimskiego obozu w pogodny poranek letni, zobaczył dwoje małych dzieci jeszcze żywych. Siedziały w piasku drogi i przesuwały po nimjakieœ patyczki. Zatrzymał się przy nich i zapytał: - Co tu robicie, dzieci? I otrzymał odpowiedŸ: - My się bawimy w palenie Żydów. ---------Konwersja: rpg6@go2.pl które trzymały się w objęciu. Takim, co jeszcze żyły, Niemcy strzelali w tył głowy. Po wyrzuceniu trupów auto odjeżdżało do Chełmna. Potem dwóch Żydów podawało trupy dwom Ukraińcom. Oni byli w ubraniu cywilnym. Wyrywali obcęgami złote zęby trupom, z szyi im œcišgali woreczki z pieniędzmi, z ršk zegarki, obršczki z palców. Obszukiwali trupy bardzo, aż do brzydliwoœci. Do tego czasu robili to we trzech. Ale akurat tego dnia jednego Ukraińca przy ładowaniu wepchnęli razem z Żydami, co ich miał rewidować. Jak auto przyszło do lasu, to tego Ukraińcarozpoznali i bardzo go chcieli odratować. Robili mu sztuczne oddychanie, ale już nie pomogło. Niemcy sami nie rewidowali trupów, ale zawsze dobrze patrzyli Ukraińcom na ręce przy tej robocie. A co tamci znależli, Niemcy wkładali do osobnej walizki. Bielizny z trupów już nie kazali zdjšć. Po obszukaniu trupów kładliœmy je do rowu, na przemian, jednego głowš przy nogach drugiego, bardzo ciasno, żeby się dużo zmieœciło. Wszystkie obrócone twarzšdo dołu. Im wyżej, tym rów był szerszy, pod wierzch mieœciło się tak około siebie ze trzydzieœci trupów. W trzech, czterech metrach rowu mieœciło się tysišc. Do lasu przyjeżdżał dziennie transport uduszonych trzynaœcie razy, w jednym samochodzie szło na raz do dziewięćdziesięciu. Żydzi oczyszczali podłogę samochodu, jak co złotego znaleŸli, też oddawali do walizki. Mydła i ręczniki odchodziły z powrotem do Chełmna. Od poczštku namawiałem się z drugimi, żeby uciec. Ale ludzie byli za bardzo przygnębieni. Praca nasza trwała cały dzień, póki się nie œciemniło. Przy pracy bili nas, żeby to szło prędzej. Jak który zapowoli pracował, to kazali się położyć twarzš na trupach i z rewolweru strzelali mu w tył głowy. Żandarmi, którzy nas pilnowali w czasie służby, byli trzeŸwi. Byli zawsze ci sami. Z nami nie rozmawiali. Czasami nam który rzucił do rowu paczkę papierosów. Raz przyjechalo do lasu Żuchowskiego trzech obcych Niemców. Rozmawiali z ofcerami SS, oglšdali razem zwłoki, œmiali się i odjechali. Dziesięć dni przepracowałem. Las nie był wtedy jeszcze ogrodzony, pieców do paleniatrupów też jeszcze nie było. Przy mnie duszono Żydów z Ugaju, Żydów z Izbicy, w pištek przywieŸli Cyganów z Łodzi, w sobotę Żydów z łódzkiego getta. Jak Żydzi zŁodzi przyjechali, to między nami zrobili Niemcy selekcję, dwudziestu słabszych oddali do gazu, a wzięli na to miejsce nowych, mocnych Żydów z Łodzi. Pierwszego dnia ci łódzcy Żydzi byli zamknięci w drugiej piwnicy i pytali się przez œcianę, czy dobry obóz, czy dajš dużo chleba. Jak się dowiedzieli, co tu jest,to się przelękli i mówili: "A myœmy się sami zapisali do pracy"... Zamilkł na chwilę, coœ w sobie ważył. Jegowielkie, koœciste ciało ugięłš się od wewnętrznego zmęczenia. Po namyœle powiedział tak: - Jednego dnia - to był wtorek - z trzeciego samochodu, który przyjechał tego dnia z Chełmna, wyrzucili na ziemię zwłoki mojej żony i moich dzieci, chłopiec miał siedem lat, dziewczynka cztery. Wtedypołożyłem się na zwłokach mojej żony i powiedziałem, żeby mnie zastrzelili. Nie chcieli mnie zastrzelić. Niemiec powiedział: "Człowiek jest mocny, może jeszcze dobrze popracować". I bił mnie dršgiem, dopóki nie wstałem. Tego wieczora powiesiło się w piwnicy dwóch Żydów. Chciałem się też powiesić, ale odmówił mię człowiek pobożny. Wtedy ugodziłem się z jednym, żeby razem uciec w drodze. Ale właœnie na ten raz on pojechał drugim samochodem. Więc już powiedziałem sobie, że ucieknę sam. Gdy wyjechaliœmy w las, poprosiłem konwojenta o papieros. Dał. Cofnšłem się, a inni go oblegli też o papierosy. Rozcišłem nożem płachtę przy szoferze i wyskoczyłem z samochodu. Strzelali za mnš, ale nie trafili. W lesie strzelał do mnie Ukrainiec na rowerze, też nie trafił. Uciekłem. We wsi schowałem się do stodoły i zakopałem głęboko w sianie. Rano usłyszałem, jak pod œcianš mówili chłopi, że Niemcy sš we wsi i szukajš Żyda, który uciekł. Po dwóch dniach, nic nie jedzšc, wykradłem się ze stodoły. W drodze zaszedłem do chłopa - nazwiska jego nie znam. Nakarmił on mnie, dał mi maciejówkę, ogolił, żebym wyglšdał po ludzku. Od niego poszedłem do Grabowa i tam spotkałem tego Żyda, z którym się umawiałem. On uciekł tego samego dnia z drugiego samochodu. Przed odjazdem byliœmy w lesie Żuchowskim, gdzie przy kopaniu ogromnych grobów zbiorowych pracował kicdyœ MichałP. i gdzie rozpoznał zwłoki uduszonej swojej żony i dzieci. Na rozległej polanie, w ramie niskich, ciemnych, gęsto rosnšcych sosen leżały smugi słabiej zarosłej niskiej trawki. Nie było na nich zielonych gałšzek wrzosu, łochiń ani paproci. W jednym miejscu dół był rozkopany i w sypkim, brudnym piasku widać było kawałek ludzkiej stopy. W głębi, gdzie las był wyższy, pokazywano miejsce po spalonych krematoriach. Dwie kobiety z tych okolic chodziły za nami po lesie. Zapoznawszy się z nami pytały, czy Komisja nie mogłaby przyspieszyć ekshumacji. Była to matka i żona człowieka, który w samych poczštkach istnienia obozu był tu rozstrzelany. Znały miejsce, gdzie był ten grób. Ktoœ pokazywał znaleziony strzęp pudełka od zapałek z greckim nadrukiem, inny wymyte przez deszcze papierki z cudzoziemskimi firmami aptek. Ktoœ na miejscu dawnego krematorium znalazł dwiemalutkie kosteczki ludzkie. DOROŒLI I DZIECI W OŒWIĘCIMIU Jeżeli objšć myœlš ogrom przyœpieszonej œmierci, jakiej miejscem - niezależnie od działań wojennych - stały się tereny Polski, to obok zgrozy najsilniejszym uczuciem, jakiego doœwiadczamy, jest zdziwienie. Uduszono i spalono te nieprzebrane masy ludzkie w trybie najstaranniej przemyœlanej, zracjonalizowanej, sprawnejiudoskonalonej organizacji. Nie wyrzekano się przy tym sposobów bardziej dowolnych,amatorskich, odpowiadajšcych upodobaniom indywidualnym. Nie dziesištki tysięcy i nie setki tysięcy, alemiliony istnień człowieczych uległy przeróbce na surowiec i towar w polskich obozach œmierci. Oprócz szeroko znanych miejscowoœci, jak Majdanek, Oœwięcim, Brzezinki, Treblinka, raz po raz odkrywamynowe, mniej głoœne. Ukryte poœród lasów i zielonych wzgórz, nieraz z dala od torów kolejowych, pozwały na rozwinięcie systemów jeszcze bardziej uproszczonych i oszczędnych. Tak znaleziono całe złoża umarłych, zagrzebane w Tuszynku i Wišczynie pod Łodziš. Tak wystarczył jeden stary pałac w Chełmnie, położony na wzgórzu, z przepięknym widokiem na rozkołysany trawami i zbożami krajobraz, jeden na pół zrujnowany spichrz, jedna w pobliżu rozległa, œciœle oparkaniona parcela młodego sosnowego lasu, by osišgnšć cyfręofiar sięgajšcš miliona. Wystarczył mały czerwony budynek z cegły obok Instytutu Anatomicznego we Wrzeszczu pod Gdańskiem, by z ludzi zamordowanych wytapiać tłuszcz na mydło, a skórę ich garbować na pergamin. Żydom aresztowanym we Włoszech, w Holandii, w Norwegii i w Czechosłowacji Niemcy obiecywali doskonałe warunki pracyw obozach Polski, uczonym zapewniano stanowiska w instytutach badań naukowych.Pewnej grupie Żydów darowano na własnoœć bogate polskie miasto przemysłowe ŁódŸ. Przy tym zalecano im, by zabierali ze sobš tylko rzeczy najcenniejsze. Gdy transport więŸniów przybywał na miejsce przeznaczenia, ludzie wysiadali z wagonów na jednš stronę toru, walizki zaœ zrzucano w wielkie stosy po stronie przeciwnej. Ponadto w blokach mieszkalnych kazano im się wszystkim rozbierać przed wejœciem dołazienki i ubrania starannie złożyć. Gdy stamtšd wyszli, nikt z nich ubrania swego nie odnalazł. Jednych wpędzono prawie nagich do komory gazowej lub do hermetycznych samochodów, w których podczas jazdy do krematorium dusili się gazem spalinowym. Inni otrzymywali w zamian łachmany w których prowadzeni bylido pracy. Jak w innych obozach, i w Oœwięcimiu gromadziły się całe składy ubrań wełnianych, obuwia, kosztownoœci, przedmiotów osobistego użytku. Naładowane towarem pocišgi odchodziły doRzeszy. Brylanty zdemontowanych pierœcieniwywożono w zakorkowanych butelkach. Wagonami szły całe skrzynie okularów, zegarki, puderniczki, szczoteczki do zębów - wszystko miało swojš wartoœć. Utylizowanie spalonych koœci na nawóz, tłuszczu na mydło, skóry na wyroby skórzane, włosów na materace - to był jużtylko produkt uboczny tego olbrzymiego przedsiębiorstwa państwowego, przynoszšcego w cišgu lat nieobliczalne dochody. Ta stała dywidenda płynęła z ludzkiej męczarni i z ludzkiego przerażenia, a takżez ludzkiego upodlenia i zbrodni, i stanowiła istotnš ekonomicznš rację całej imprezy obozów. Ideologiczny postulat wytracenia ras i narodów służył temu celowi, stanowił jego usprawiedliwienie. Od więŸniów, powracajšcych teraz do Polskiz obozów niemieckich, z Dachau, z Oranienburga, dowiadujemy się nowych szczegółów, które uzupełniajš naszš wiedzę o faktycznym stanie rzeczy. Okazujesię, że w Rzeszy całe zastępy specjalistówzajmowały się rozpruwaniem ubrań i obuwia zwożonego z obozów polskich do centrali. W szwach odzienia, w podeszwach i pod obcasami trzewików znajdowali oni mnóstwo zaszytych złotych monet. Nie darmo po œmierci Himmlera odkryto schowane w jego siedzibie pod Berchtesgaden setki tysięcy funtów szterlingów w dewizach dwudziestu szeœciupaństw. Przy zapoznaniu się z niezwykłym zjawiskiem Oœwięcimia - zarówno na zasadzie materiału, który przyniosły zeznania œwiadków, jak przy naocznych oględzinach miejsca dramatu - uderza fakt bardzo celowego przystosowania systemu i urzšdzeń tego obozu do zadania majšcego charakter dwojaki: polityczny i ekonomiczny, można by rzec - idealny i praktyczny. Zadaniem politycznym było uwolnienie pewnych terenów od ich mieszkańców, by terenami tymi wraz z ich naturalnym i kulturalnym bogactwem niepodzielnie zawładnšć. Zadaniem ekonomicznym było, aby samo przeprowadzenie tego zamierzenia nie tylko nie przyniosło uszczerbku, nie powodowało żadnych kosztów, ale na odwrót: aby stało się zarazem Ÿródłem, z którego można cišgnšćzyski - po pierwsze w postaci wykonanej przez więŸniów pracy dla fabryk przemysłu wojennego, po drugie w naturze, to jest majštki zagarniętym po zmarłych. Tak zamyœlona i zrealizowana impreza była dziełem ludzi. Oni byli jej wykonawcami i jej przedmiotem. Ludzie ludziom zgotowali ten los. Jacyż byli ci ludzie? Przed Komisjš Badania Zbrodni Niemieckich przesunšł się szereg byłych więŸniów obozu, ocalałych od œmierci wbrew wszelkiej nadziei. Byli między nimi ludzie nauki, politycy, lekarze, profesorowie, stanowišcy chlubę swoich narodów. Każdy ocalał jeden spoœród swoich najbliższych, każdy dowiedział się o œmierci swoich rodziców, swej żony albo dzieci. Ocaleli, wcale na to nie liczšc. Doktor Mansfeld, profesor uniwersytetu w Budapeszcie, powiedział: "Tylko dlatego mogłem to przeżyć, że ani przez chwilę niewierzyłem w ocalenie. Gdybym oddawał się złudzeniom, nie miałbym tego moralnego spokoju, który zachował mnie przy życiu". Zadaniem tych ludzi w obozie było niesienie pomocy innym wówczas, gdy sami co dnia ocierali się o œmierć, gdy na równi z innymipodlegali wszelkim odmianom udręczenia. Jako lekarze byli Niemcom potrzebni w obozie, to dawało im pewne możliwoœci ratowania ich ofiar. Tak, doktor Grabczyński, z Krakowa, objšwszy blok Nr 22, miejsce mordu i postrach kierowanych tam na "wykończenie" chorych, przeobraził go w szpital prawdziwy. Nie tylko otoczył ich opiekš jako lekarz, nie tylko wyjednał dla nich lekarstwa i œrodki opatrunkowe, ale podstępem bronił ciężko chorych od zagazowania, ratował ich życie, zapewniajšc, Ÿe w cišgu pięciu dni będš zdrowi. Ale i ci, którzy własnymi rękami wykonywali ten precyzyjny plan mordu i grabieży, byli także ludŸmi. I ludŸmi byli ci,którzy rozszerzali ramy rozkazów, którzy mordowali ponad przepisanš normę z amatorstwa. Ze œwietnych pod względem plastyki zeznańposła Mayera, który dwanaœcie lat swego życia spędził w obozach niemieckich, mamypojęcie, jak wyglšdali oprawcy z Oœwięcimia. Największym zbrodniarzem w obozie był August Glass, krępy i muskularny, przechadzajšcy się co dnia po blokach kolebišcym się krokiem atlety. Ten upatrzone ofiary bił w nerki w ten sposób,żeby nie zostawić œladów, a œmierć następowała po trzech dniach. Inny stawiał stopę na gardle człowieka i ľAÄ48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjČŔ@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż”üżN¸÷ż@,ŞjI_÷ż@