.$Qi!= $!R FJJ'1X3οߔK VrMsʚaX'v#aV8@Ro0`ր%cN84>Dxˈ:e|c<%8 r!GOOMBAGOOMBAGMBAHٟHYHdAD dT,0Q 4 4:9Q 4 4:N8Q 4 4: S 4:8  0S`H`hH`/.$Qi!= $!R FJJ'1X3οߔK VrMsʚaX'v#aV8@Ro0`ր%cN84>Dxˈ:e|c<%8 r!GOOMBAGOOMBAGMBA 0Uih7 RUD@ 0X@ q`PUUQ HAptbd5Q1QUUQl)`D` P@ @I Hps'6FTQE%In@p`P+5@;7g;#Oh(qF&PRQ oOwww.a$PcWЏ`^&'_ ?dP@*Q?piIp`5SQUEU`ߖ_p`_c~P?@G@FTtU4b_`dHpw6fP0;UhGsPpIwrF@TPAUE@?c@`@wGfaUP ?Ph`tp@ff1UU$b!o{׀(2?ulB_a{%aQbrf>)< ^ 5~C?B{A H7p6 `^Q5UU@IFtrdUQE@??faUR0U?@)A)(wJfZS00%1[1F!wpfU!U UU4AwwGf~_ @DwfaS#P`@A0PU@k_ ! T?2ifa$UEDQ$!?^%^?#I@hwttFbBEqA  wBd@Q@biq_TR0BC?ww??QbTUBU4$??dQC!?ۙA_swwbE3_Ai~$_~`1P0S$I`QiÆqw 6UT'@i `h`GGGf&A%`iݑhHq#FF]E$E~a Iqi!GOETHH#`P1a C@q@81b@r6F0`ffPFR??01?HB*i8btwa79*Q@ _ TPp#```0w%FS ?`0660SS R8 DqF6 Qy@`p?TPU4q? ~@  7 _0\/zz @0H??*kp3$$$$RSSC4FF%RteC4VG%RddC455%BBBBX=RJZ9gs{X=LJZ1gs{gCClC)C] 𵆰KN$kIHRR!B!GOys@-h$U`!!4, W@  7B  ?' xG 7(9"HBa8dI# h@C8!> - @'% x 7 / ' L '` h #@ Hx( GhCXC C2C J'PhR{3:3z;@* 9+ѐpGhC񵂰 )Hh.8PCpR(0 9 B %($EHh( "B"1# .1o0:0z!@4B Hh ))IBIIIBIIAG1hCHIh h`B@@#@Oi#B i1a)ۉ HaaI ` !@CpGhCCC!"R( KR(HQ1B !HpG0  #GK *KK#A#CETS0 \ ,!!1BCR0(۰pG0*A A"I2 "HpG@I" pG@NhH1iCA@@ 0a xA(h (ya` h 7B  ?'! 1@#BHМC` GC "JI# h@#[B EHpEI hO#'<pK $x#Cp"Cp8< $Qx9K!CQph !#B!`4I`4I3IMH`$] h`!!4,*L C8a!Lhi@Hhh (ڠ!I!IXH` 8@H8@$( 2`!4 ,L C I  IMGC2lCC `8` $M/`U/ HC(a/ / ` Ӯh/ѰI/IX` @/(/ H @O8CGC h`` G G Oh 0*2Rh"B"]GCK"hB"%0NGCB828!RGOFFONwith RONOFFSLOWMO5min10min30minOFFIIIIIIIIIIIIIIINormalTurboCrapProtGBAGBPNDS1P2PLink2PLink3PLink4PBlackGreyBlueNoneYellowGreyMulti1Multi2ZeldaMetroidAdvIslandAdvIsland2BaloonKidBatmanBatmanROTJBionicComCV AdvDr.MarioKirbyDK LandDMGMGBSGBCGBAGBAuto Goomba Pogoomba ' I" ;`AHx('@I XhF? @HAIx XiFhFiF" F;O @ 2 2 > GPowered by XGFLASH2.com 2005uChav2.2 on wC`C`B autofire: A autofire: 2`Controller: Display->Other Settings->Link TransferSleepRestartSave State->Load State->Manage SRAM->Exit Q" 6h:H;Ix X:hFiF 8H8Ox8:XhFiF 6L7Ix X6hFiF x4I X4hFiF 4H4h :XhFiF y0:XhFiF /H/x:XhFiF /H/hhFiF G Other Settings(`VSync: _`FPS-Meter: C`Autosleep: `EWRAM speed: 2Swap A-B: Autoload state: (Goomba detection: PaGame Boy:  " HIh XhFIiF 7HIx XhFfOKBa  @&60`.CH p ;pAH[#  >Np00Xp!000pp@;p#C3H&1H1A1HA(1%H&V f>Й(`]0 Z&v  # 06N<,$$ 4D=- Hh. 47?/ JGgCTCC brac#\T3:рpG H!I LhB 8hB <`x`Gg1W!"Cxx;Cx?;Cx?;CY02*ۀpG e") |"* wZ'?рG Write error! Memory full. Delete some games.1K1Oh#[<f'BC#fB7B+) #[B 5 (92>.'C.`h`=- 9*d'C'``` I02 `!Ip02B @I9 GCg^)2:p01ypG "S!H9 !7< 9< !7< }9 79 G00:00:00 - 00/00kKCIh h&1+AL! + + h)89B)) !`  Y'# ` B )"B" 0 1_Bѡh7  &.ѽB  i"2 D/"3 =( ("B" 0." )7 (" H` `GCgPush SELECT to deleteSave state:Load state:Erase SRAM:CKL(#[30 g``Hh`Hh2`HOx(8I Hh1.1"8NGg0CPCuCgCTC LjF ` (ќG  "! h-!h8BH ` 8@jF (H8@C #L!:#k LjF `  @"! h("! h 8@jF H8@GgCd#C% I NBh3B1` *I `GgCIh" J)0% )>hI`GgCH#h@pGlC( Hh/jF!(HhGPCTC(јG ") O#!";HhjF!v( "!6( g Saving.gPC(4! N(-h()!D("#[M0"#K!I H631!"H`!8Gg0!HKJ?"!GgA(< Hx8Hhw! ! -hB "RIH<// "Ah J00""RIH"GdCPCHx"Hh-jF! (hBE"R I HjF!8(zGdCPC  .MiF(`(G @&h%(B(!{%mH5hB#[B I") `%5<- M"!(h)h8BH(` 8@iF ( H8@CpC ROM not found.I(IjF! ("L#[0" IHhqHhHqHIx xCI x CI xICqHxHhO`/"! #[0"Gg0g8\_C(C_dCPC(!jF! (Jy`Ay J`y Jp!@ Jp!@ J#pI@@ pG8\_C(C_&O(C !I%=p70BjF! Z(L#[0"IHJhqHhHqHxqxyCq/`"! #[0"Gg0g8\_CC8O8J9j `%3L.S][D/7>W S BՉ-63CCBiсщ) щIaZ %KB$H!!с!C P CKBH!KBH!KBPh(Е`h(Аh8`HH8bH#CpG!`Q`сQ`gC @0&@  HKhB Hx( H! I CII#CpGC0vC CB0ӄFR) xp@Iу:Ӱɸ:Ұ 2 p Cp p p xpI@R`FpG CCXPpGR\TpG/Y@P@ KRB#BBRB[AB Z@P@Y@pGGGGG G(G0G8G CфF0 LC+@# @pB0`FpG xpI[*pG2x+ x1p2+pG/KRB#BBRB[ABpGFCˀ  xx[IR gFpGFRp@: C C  :ӁTR`FpGxG0`B @ @   !QR B0`BaB/F C ӰL;C+@рҰ xpI@+ R`FpG p@R`FpGxG--N< \/ Divide by zero///4 ,P$PP //38//1e "" \  /\ \$/< }Ϡ0\ }Ϡ@\  @0}ϠP\ // XTS4xVͫ0 FhnzZ~h2 0;.Yk  RT;h;h;h;;;T; T; = = =<<<<<===<<<<<<" =l=H=T; O-<04 +**)HAIB*@/@GPO|xt,`- .{H x@@44P,T(X$\ㄔGO 2 ZB^?O/pD-逡$ b(`4@ 0 PPQ0S$pD/XCP ` w9`9@9,C BB4Cx0@P`x404x40x4L-`ጠ匰Z @O PPQP$T0IE?@  L/xxxx h>P`@: ;;,'t,C2\+phà`àbàcàdàeàhàiàlàmàpàrà`sàtàu` àxàyà|à}ààà`bcdehilmprs`tu` xy|}wxFFFG8GhGGG H(??(@@(AA(B?(M3"o{3"o{3"o{3"o{UUUUUUUUUUUUUUUUUUZJZcUUUތk)ZcZJggU F%)YZJZcޢBk{URZJ!1sJ!!scR)祥{))Bu)ksJ!!scR)祥{))BތZsJ!!kkcB{))BȐPDBRRRRZZk{!BRZ{9RZ{9RZ{9Zk{!Bε!)99JZ9ﭥkZZB猥BRkRRRBZޜkf!BRUURBΌZR>sB3 wx#5 ZM`) UUUѩQH%GGM[jcBs{!%   @h*>` ; 8L 50@  ,$ /P-"P-p???????-???/@-L =@P 1 @@@0S@/0S@/                  @-BJRZbjrz "&.B1.07, T\ 0P@0/P00/$0/  R 0/޼ DP`l  0܀P:O-@PB A  ᠀堐cp@DA`PPP` \ EX P: O 0@-S"I 0  \0 Π0 S( 000 Q@@Ao 0!CexV4-$2X$QP$? @P,,0 R :Q0A 2 --N< \  Divide by zero!"!!"!"!!""!!"!""""!"!!""!!"!""""!!!!!!""""!"!!"!!!!!!!"!!""!!"!!!!!!!"""""!!"!!!!!!!!!!!!!0CFGNINTENDOxG[?xGbxGDxG\?xGZxGxG\xG xGxGxGexGxGqxGxGXTW@XTW@XTWXXTW$ %Ƞ B.瀀XTWX XTW2T12@XTW21TE112@XTWX\ကXTW0@2#D#@XTWČ~ B. B.XTW'1p2#!2XTW%Ƞ +LကXTWXE XTWe\2T12eT@XTWe\21TE112eT@XTWTXကXTW0L2#@#L@XTW$ PI@XTWhXTW$ &Ƞ B.瀀XTWh XTW2d12@XTW21dF112@XTWhlကXTW0E@2#@XTWXTW'1p2#!2XTW&Ƞ +LကXTWhF XTWfl2d12fd@XTWfl21dF112fd@XTWdhကXTW(0d@2E@XTW@HXTWxXTW$ 'Ƞ B.x XTWx XTW2t12@XTW21tG112@XTWx|ကXTWD QDR T"@ 22#1@XTW@T 2231@XTW@HXTW'1p2#!2XTW'Ƞ +xLကXTWxG XTWg|2t12gt@XTWg|21tG112gt@XTWtxကXTWD$ 2@XTW@HXTW|XTW$ 'Ƞ B.xG XTW||倀XTW'Ƞ + 212  B.XTW'Ƞ + 21@112  B.XTW'Ƞ B.XTW12@XTW@HXTW|'1p2#!2XTW'Ƞ +xGLကXTW|@|倀XTW2D12@XTW21DD112@XTWLကXTW22#@XTWXT@XTWXP@XTWXT@XTWXP@XTWXT@XTW'Ƞ +X\ကXTWXP@XTWT%T@XTWT&T\@XTWTP@XTWT'T\@XTWTP@XTW'Ƞ +TXကXTWT$T@XTWh`@XTWhd@XTWhd@XTWh`@XTWhd@XTW'Ƞ +hlကXTWh`@XTWd%dl@XTWd`@XTWd&d@XTWd'dl@XTWd`@XTW'Ƞ +dhကXTWd$d@XTWxp@XTWxt@XTWxp@XTWxt@XTWxt@XTW'Ƞ +x|ကXTWxp@XTWt%t|@XTWtp@XTWt&t|@XTWtp@XTWt't@XTW'Ƞ +txကXTWt$t@XTW% 'Ƞ B.瀀XTW%'Ƞ B.瀀XTW& 'Ƞ B.瀀XTW&'Ƞ B.瀀XTW' 'Ƞ B.瀀XTW'Ƞ  B.瀀XTW PI@XTW@H$ 'Ƞ B.瀀XTWD@XTWD@XTWD@XTWD@XTWD@XTWD@XTW'Ƞ +LကXTW$@02!2D@XTW$D02!2@XTW$@02!2D@XTW$D02!2@XTW$@02!2D@XTW$D02!2@XTW'Ƞ +$L02!2XTW$@02!2@XTW(!$@02!2@XTW(!$@02!2@XTW(!$@02!2@XTW(!$@02!2@XTW(!$@02!2@XTW(!$@02!2@XTW'Ƞ + (!$@02!2XTW(!$@02!2@XTW$@T02 2#!2@XTW$DT02 2#!2@XTW$@T02 2#!2@XTW$DT02 2#!2@XTW$@T02 2#!2@XTW$DT02 2#!2@XTW'Ƞ +$LT02 2#!2XTW$@T02 2#!2@XTW2##?$@2# 2#D1!2@XTW2##?$@2# 2#D1!2@XTW2##?$@2# 2#D1!2@XTW2##?$@2# 2#D1!2@XTW2##?$@2# 2#D1!2@XTW2##?$@2# 2#D1!2@XTW'Ƞ + 2##?$@2# 2#D1!2XTW2##?$@2# 2#D1!2@XTW2@1@XTW2D1@XTW2@1@XTW2D1@XTW2@1@XTW2D1@XTW'Ƞ +2L1XTW2@1@XTW0@41@XTW0D41@XTW0@41@XTW0D41@XTW0@41@XTW0D41@XTW'Ƞ +0L41XTW@1@XTW0@1@XTW0D1@XTW0@1@XTW0D1@XTW0@1@XTW0D1@XTW'Ƞ +0L1XTW0@1@XTW$T02 2#!2@XTW$T02 2#!2@XTW$T02 2#!2@XTW$T02 2#!2@XTW$T02 2#!2@XTW$T02 2#!2@XTW'Ƞ +$ T02 2#!2XTW$T02 2#!2@XTWg XTW|Ě -,XȌ,Ȍ|ĊTXXTW XTW -XTWa XTW%|ĚL|Ċ --,Ȍ ,Q XTW$L02!2XTWI|ĚL|Ċ --,Ȍ ,Q  -XTWXTW@H|Ě -,Ȍ,Ȍ|Ċ -XTWXTWXTW I|ĚL|Ċ --,Ȍ ,Qf  -XTW (!$@02!2XTWI XTW|Ě -,hȌ,Ȍ|ĊdhXTWJ XTW XTW&|ĚL|Ċ --,Ȍ ,Q XTW$LT02 2#!2XTWIOhXTWXTW}XTW 2##?$@2# 2#D1!2XTWI& $ XTW|Ě -,xȌ,Ȍ|ĊtxXTW%( $ v뀀XTW'|ĚL|Ċ --,Ȍ ,Q XTW2L1XTWI |(!|02 "2XTW' -@XTWČ$  B.XTW0L41XTWI( LXTW|Ě -,Ȍ,HȌ|ĊL0P ;XTW%( oLကXTW@XTW  $|ĚL|Ċ --,Ȍ ,Q8 XTW0L1@XTWI0s|(!x02 "2XTW|t倀XTWČ +LXTW|Ě -,Ȍ,Ȍ|Ċ -H@H$ T02 2#!2XTWI80O- ģij,F.  !#RO/#>5:5`   h/<<3   4# R $# ,/  /"P" R" B4 4@ FxGQEĊQEĊ x ĊG @ĊQEOĊ$ P P@ $ @: $  vR $ $@ H  P  X ` @ I|ĚL|Ċ --,Ȍ ,Q  -XTWPFPFh>P01// \J" 3--:--. .:::::::.TA`AlAxAA:AAAAAAAAA:B B,B8BDBPB\B:::::::::BBBBBBBBBBBBBBBB@56d6677:477778::::::::::-::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: \(UWQL \UWQLRead from OAM. Wrote to OAM. \J2--:----:::::::-<@H@T@`@l@:x@@@@@@@@@:A AA$A0A  ˌ  ˌLT!L t >  ˌ  +xxxxSNtuuh>Ix^Z!`@@&9_9_9_9_`?DDDD@ D H L P T X T X  PO4OdO::::(;|;;;-<;:: v  (;=L<$<!Q@-U@ nO4rOP$ P$ P$ P$ P$ (;<<: 9: =0=:+ P CSv(;\=;;?(;=<:(;=::C9@-0<<<<8$@DA$HLI -$@DHL$T?99 0Px h8Tx0`|  P 8Lt@`4PhH 4 ` |       8 P l        4 P |        @ X t       $ @ X t       <X p0\(<Pdx @l4p$`(\$THH0Lh ,Hh(Dd0d<l (ldlBDTl$ X h P$     !(!d!!!!!0"X"""""#<#T#### $ $$$$:::::::(::::8 ;;D+bkGG@@>BEoE>B>RG>Uff s nٙgcnܙ3>CLAS WINNETOU 003 A"xCopyright (C)2000-2001 Pat Crowe. This Book Reader was distributed solely for the reading of classic books which are out of copyright. Program extends to address 3fffh. No responsibilty can be accepted for any breach of copyright nor for any other matter involved with material above this address. This material will have been added by a user of this program and not the author of this program. Please address any enquiries concerning breach of copyright or any other concerns, to that third party. 1͑>$Pp>a>&>>#ͪ1>Vu͔!̓> (Om '  /  Ͷ   ̀>>xE>@A>>@B! 6# x G88888>> >>> #v(L Vw cog _ 9W -O G M< >Om B< >ON B B> B#(((%#(&(0($0͏B B7B@7BͪBjB@B@jB#= >O B#< >O B!>w# !6# 6#6# ! e" !0" !@ " ~B~B~B<$<$~BfZB~!>P"">">w!>""̓ !>LT]RO >G@( A(A **** L=L !>LT]RO}o|g>G@( A(A :::: L=L  L =O  G| 8 `8xG   L  { G=G|   G|  G L  !>>}|!@}|e !%*Gx(*v*Gx(*OG> > >>!'w}|!@}|ͤ e =G|  ͤ(e >( e > G|  e >>( ogog#F+Nx<(+x og#} #}|!@}|<ogog@ B} =T]og} |(6+} +}|!@#F+Nx<(x(}|<ogog~#~############~+~+~+~+~+~++~ +F+N+~+ng@* x $(͍ (͍ ($(%!@6>$$(!@6>$#(!(= y#!y(  yͶ  #O># y(*(/(4(8(<(@(D(H(L !P !` !p@!8!0!(! !!!!@( A(A ~/" !J !%!v*Gx(* G<8ͤ(e >>7 >˜ ˜ ( e >7 =>G!x(^#*Oy(* y!(!( !ʼ R df!R \!W!R_y(=RG@( A(A """"  T]  RG@( A(A """"  T]   @( A(A """"  T]  > >A! y( >""" N"O">og> >A! y( *GN 0*GO (* >oge G|  > >A!   # ogWoXgo&T]))))))))@@* x !6# x !V#z(9~ #~#_ #F~8#GN#~#O͏V#z 8)F#4zW{_F#4 Q z__F##4 Q z__V#z 8)F#4zW{_F#4 Q z__F##4 Q z__x(7`i`UOVG0 y T])))))@i`UoVgy Oi`))))) @ k&))}o ! {(8=xw#wyw#wˇ@@>@>GHI!`>" " !@6# ! 6# !><>(!< <(w#   w#  (,>O!`>" x >" x `>" x >OL> /7G>/Gx>0(>>$ x >$@( A(A @(D ɇƀhiA * >hiA * >h@iA * ɇƀjkA * >jk@A * ==|================<=======<===<===<=<==<=|=<!(>""## ͊K! ͱ6# _!ͱ6!`zͱ" G> ͱhj!ͯͯͯͯͯͯͯ\8x>!'w!SoTg((}!A|1}!M[GYoZg}Q|R!O6qQoRg# M>O!~w>0>MwD ̓@>O@o@gd>Od>O!@O@GoO!@O@Go>h@i >@D8LO_( !O~=_wM>O!@*fo>!hw!D .AN .isrsrsrsrsrsrsrsrsrsrsrsrsrsrsrsrD !M*fo@* x > "  = @D0D8@@L  &###bkG#G#G#Gx<=w#w#w#wbk###w#w#w#w6#6#6#6~w#~w#~w#~w++~w8G#~wG#~wG#~w++~###RRR@@D@EEEEuT\P\࠮⎊.興*Ϊ ꬪ]QwwUw :(**2**Ht@EutTTTT *ʪ ..*.@2**2**2 )*:"0*(* NJN .( wuUw@[RSRK ʪMI @@]U]Q]@gUWTW࠮⎊.興*gUGDG슈 ꪪ 8(+83*+t@Euu@@D\T((+0+*+ 0((3**3 (@nBNJ.wQwEwwuWq@YTUUU@@8 # #"; ݕ]pPPPp %%% " """":@XTTTTwuWq@YTUUU@@HPSRRSꪪꪪRRR@@D@EEEEuT\P\࠮⎊.興*Ϊ ꬪ2**2**2  .*.(.@t@Euu@@T\P((+0+*+ :**:***wTwAwtTTTu@@@; wuWq@YTUUU@@8 # #";@jJJJ.@NJJJN @UUUU]@@E]U@@@wQWUWwuWq@YTUUU@@U]@jJJJ.@JJJJN wTwAwtTTTu@@@QWUWPWgQWUW*@  PPP/ HHHJH bS"@@?;?bS"@@}%@ ee!??~@|A@@> PpPP?h  A`B$`@@FF@FF 4 (`? 80   @@@@ D((|DD|аpPVuDDDw'DwUUUU) `PTPT .@lJHH(쪪`wQRTwwQRTw@, @3RSR%-%JNHHꪬ **:(+*+:*;":!  DDDUR pPTPT EŀUUUUwD pPPPPdjjLH@@@"媪@ PPT&B$ $TTRࠠtDEuEEERptPtBDAEEEuD\T\rD@tt@wg®jHJJJJPXT  A]@@@@@@@@@@? ?((((((((08 (D))O}FF@Vf 4 (`$C@@ H`  /B@ @VWXYyQDUP" QpP PpU)*TsRzUk@UaJI U U 0tU@)AEJ*UR UUSUrUb`_U0 F H0/Po`?@ @0 HY AE}!:UV%@ (70@?**W@``0耢|EUU  UU @@>8'X B'BE%B) *UT(Q"UUU@?@|<$8R@?~*3-@?r P ǎ 8<9x?`|>`@@@?0xp <"  <p AHqH9qqqq |@? ? ,|JJUU U@U` @P̴*`"  `UT ? ? %Bw H08@ <C *@??8U pra t"Àc,B@? H   @((  p``Hp?$<8x<000p<!p``pp``pgcgc~dX  H ? d`(@P? )@ Y?L;B3P!P1@1D;%:?8D8lšd|>nv1f<M6c`aI>7&=)111))cUTTTS|b\Y?p&p P0 8D8>|>1Ο|       !"#$%&'()*+,-./0123456789:;<=>?@ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ[\]^_`abcdefghijklmnopqrstuvwxyz{|}~G,bG,G,bG,G,bG,G,bbbbbG,bG,bG,bG,bbbbbG,bG,bG,bG,bbbbbG,bG,bG,bG,bbbbbG,bG,bG,bG,bG,bG,bG,bG,bG,bG,bG,bG,b _ _ _ _G,bG,bG,bG,bG,bG,bG,b::>            ;>      ;  ; ; ^>  ] ~ ] ~ ] ~ ^ ^ ^9 ] ~ ~;  ;  ;       > > > > > > > 8  ~           \ z z z z   >  >   ^7  ^7  ^7  >  >  zz5 $5$ ~ ~  ~ z z >> ~ >  >  >  > > ^ ^ >   5   5   5   5   5  5 ;  5 $5$ 5 $5$ 5 $5$ 5 $5$ V V W8~$u 4$5$$4$5 5$ 4$5$$4$5$5$$5$xx4$5 5$ 5 5$4$=5$4$=5$4$x4$x4$= = =5$=5$4$~3$4$4$= 3$4$4$^ ^ 4$4$3$W3$W3$^ 3$^ 3$::< S$ ~3$ ~3$ ~3$:3$T  = =  ~ ~ 2$3$2$3$2$3$= 2$W W W 3$ ]2$S$2$S$2$W 2$   S$S$2$< 2$< 2$ 2$91$2$1$2$1$2$0(1(1$2$0(1(1$2$0(1(1$2$0(1(1$2$2$1$2$2$1$2$2$1$2$2$1$2$0(1(1$2$0(1(1$2$0(1(1$2$0(1(1$2$2$1$2$2$1$2$2$1$2$2$0$1$0(1(0$1$0(1(0$1$0(1(0$1$0(1(0$1$0(1(0$1$0(1(0$1$0(1(0$1$0(1(0$0(0(1(0$0(0(1(0$0(0(1(0$0(0(1(0(UQ$40$0(40(0(40(/(0(/(0(/(/(0(0( 0(/(0(/(0(/(T/(T/(t/(t/(P(/( /(8< t/(!O(/(/( O(< t$y/(o$o$X$yS.(/(S.(O(.(O(.(O( .(N(o(.(.(N(.($.(N($.(}.(o(N(W$.(SM( !N(s$N(< N(7 -(6M(M(7M(!M(n( M(RM(RM( n(sM(!Rs< M(M(M(R!M(< M(xRM(6%M(w$L(6$L(!M(L(!M(L(!M(L(w$L(w$L(w$L(w$L(L,!M(L(L,!M(L(L,!M(L(L,!M(L(L,$L(L,$L(L,$L(L,$K,L(L,M(K(L(K,L,K,L,K,L,K,L,K,L,K(L(K,L,K,L(K,L,K,L(K,L,K,L(K,L,K,L,K,L,K,L,K,L,K,L,K,L,K,L,K,L,K,L(K,L,K,L(K,L,K,\ K,5\ J,K,%K,5J,K,J,K,K,50!J,K,0!K,5J,5K,J,K,J,5J,5J,5J,J,/!$J,5P!J,5$J,5k,Vk,5J,5J,k,5J,55I,%j,p!I,4qI,%J,I,(I,%j,5I,UI,|I,4$I,4I,i,4I,4I,v%I,Ui,;I,4$I,N!I,i,!I,pI,4I,O!U[ I,4: I,I,4i,:p!i,4I,4N!H,4(H,!$H,4!H,4H,4N!H,4N!H,4N!H,4N!H,H,(H,H,(H,4o!H,4(H,4N!H,4N!H,4N!H,4N!H,4(H,4(H,4(H,4(H,4N!H,4N!H,4N!H,4N!G,H,(G,H,(G,H,(G,H,(G,H,N!G,H,N!G,H,N!G,H,N!G,H,(G,H,(G,H,(G,H,(G,H,N!G,H,N!G,H,N!G,H,N!G,bMG,bMG,bMG,bMG,H,N!G,H,N!G,H,N!G,H,N!G,bMG,bMG,bMG,bMG,H,N!G,H,N!G,H,N!G,H,N!G,bMG,bMG,bMG,bMG,H,N!G,H,N!G,H,N!G,H,N!G,bMG,bMG,bMG,bMG,H,N!G,4N!G,8h0G,88h0fVG,u^8h0u^oIG,u^oIG,88G,3V{fh,^{nEG,3VM{h0u^jG,u^{NE43VMG,3VMG,3VM{G,TZ{84bNE4{Q =h0boIG,3Vbh0b{QG,b{QG,{Q =h03V{f0bNE0u^{oEh0b{Mh0TZIG,bMG,bMG,u^{oEG,3V{fh,b{-Ah0UZQ{h,fMG,3V8h0oNEG,oNEG,UZQ{G,u^4G,80h0G,48h0G,oNEG,oNEG,oNEG,oNEG,48h0G,3VbG,3VbG,3VbG,oNEG,oNEG,oNEG,oNEG,3VbG,3VbG,3VbG,3VbG,oNEG,oNEG,oNEG,oNEG,3VbG,3VbG,3VbG,3VbG,oNEG,oNEG,oNEG,oNEG,3VbG,3VbG,3VbG,3VbG,oNEG,oNEG,oNEG,oNEG,3VbG,3VbG,3VbG,3VbG,oNEG,oNEG,oNEG,oNEG,3VbG,3VbG,3VbG,3VbG,oNEG,oNEG,oNEG,oNE-@VWXYz~!=* T*ժ*UX@@@p@P @PU ! UT(@P@YUUUUU TtDveU PPUrAB  @C@ Ž~Յu__UUUU UUUPPPPPPUUT\D??? ????@?U?hߟ U@B_Z*T+]_G80X??` ጀll6@@???@@gX_`kT@?@?@| PW X @@?= @* A;j ? ڼzf@W |????d?@?@?@?@?@?E?JTT`?/? /.>~_ /UT*W?? @@?@?@?@?@?@?@0?P< !$?<~? ;0v0@ |????????@?@?@?@?@?@?@?@W ` 0?? /"17@~~@UUUD???00?????@?@?@?@?@?@@?p~N`}@^@?@U@ -@??`_GUP U*UP@TPT@PPPUUT@ $@/^>_.@@?T Uw*U-ذIPPZ%000$8 (PP0OpOp!}UDDJ -._/`@@@ AA8#N400DĀpi610Y2GxpxpO! L?h?h? lv0@ ^P@~lAl8Ԍt C pp8xppxxx<<00q11|?8xx8x0(T,>>:~f3;;;;)`00@a0 09~j%<c <8Z??>0p>|<<<8p8Mx8`Q ?Aq? _???  \ < 8 ?8|{tx08A1?AÁ??S#S{_; xt`   1/???g,pp~p?< ?,9%8@ y@?.q0qpqp H  ?????x8p8p8?|/ yɶҭ=X"K 7wp{_/l|2@3??Uo_!8O9F_ЯȴР?{Vj `0G8  , 癯(8KABCԛY8v@&>V<<w'3LFvld}=0==V;0 & ML aia``@`B`@"`@`        !"#$%&'()*+,-./0123456789:;<=>?@ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ[\]^_`abcdefghijklmnopqrstuvwxyz{|}~(! & d!$C .)  * *! *!!) * *! *! & &X n! * &%   &z !+. . *dJ2DB2DB)6  &Y !+2 . *!EB &.)D:)X  &!+2 & .)!=!^!!) &7 !+6L6 *)*=*^)I*) &,.,&+"!-. &L6)*'.=*'.^*j+J*,*+"-*!,.& &!)'2='2^*iKJ+"-*L",&&&-*/&!&)E>F6=E>F6^IKiJ,&-*L"M& &0&.&&)E>=E>^ JKjL".*M&N*.&O&0&Q& ")eF=eF^  jKkL"N&M"P&/*0*P*O&"/*)'.='.^ km"P&N"Q&N&P.q6O*"/*)=^ lN"P"m"p&O&Q2r6P* P.)=^  ln"O"o"p*r2F>P. r:)=^ p&&n"q*B6JQ2"B)=^ o""p&JN. >P*J) '" ='" ^   n*BN: q2."B)'" = ^ "BJ2 P.->)&" = ^=  ""&2>B O*-q6)F*=F*^= "2*6 o*-6)E*e.=E*e.^= "p**.*o"M.)F")=F")^= o""&)n"Lo&)F")=F")^= o&")m"n"K)F"(F"(^= +m)m"Kn")'('=('^= +m)l"Ko")'G(=(=^(2, Lll)l"JI)'G(''( 'aaL  l(k"JI'((''( & '  ' L mmk)kJI'(( '(' &  '  'm,(jJI'((''((' & '' ''m (jJI(H!/2'H(/2(''& M m#iIif(Ib $ E&A  ,M#iiM#IiiM#)I--$ 2'  -#N#IiN#HIIN#(() -F$P6H! -#N#HiI(HIH(%(E (%.2I-   -#N#Hhi(HI)g'%(!G& f h -#N#HhIi(HI)( b !I%f e  .#Hhi)hHI!('%)) -I% j)g-#FH!iH% k"%!%i%(%-i)/.c)2j%'% *C -#M#Gi&M.):-h!N2)%))P6c )/6).f-#j!i .)2)H%N6))) 2cI-%C ,d ,!n2--%h!)& .)61H%N6 b )C d!E h-.2)%!M6H!'&'I)b Ab ! d  !6 .2;h!'- 'h% '!c '!%!6d)P6 e $ :J-6)%)& .)'.2)!*b -%!..d )!k- )%  -:i-Y-(%P6 !j-%5B I%1C k- )1j1 .51I)P6!B t "  !d-!9*1!)sc Jd * !ck-$5 -s  R kBs !(C-)06$"5  R " )O2" (-)%0>s%%s krcj!C-O2! (dJ- 5*1 s 2c1'!-d (d1%q:c ( %J%0j!c() - "dC( -$C)% -B$B (%-- O6( Cc (C*-1c J)1c()--()A%d (k-$5B H%-(%J-c!()Ab add( -C )5c-p:%J)!)'2c "dCC ( -C%k-c)>)) J)H% )%/21Bd!tZd( 1dk$1d . r: )H)P"%P2AHb !!(L1C $K!d)-$- 1 (%%cjd1 d&7dS 2s)( C s  l &dS s  cs [R   *%t K2  kBs " $S+%$-!$s % ldt  K(!$ts RZ   $ t2 l  d1Bd!dC -%.>c(  $d! k-$% C !!C B O>R --5Sd)%5$ $ )d $c )!!c cPJ$0>)Wek5 /B"  1!(e" $!d$" ()C ) 5qFj1Z$D(! f+1!$ -B  db % 2! )"$dI)/J -N!)-@VWXYNNJ@UUUUO,,@H0`P (T)GE E88.𑓒gv_ $8<|IMM.6&`` #c"c@@UPPBu{;"$<``ys8U  &8 A4qcPKK7g%Ā6``@) DV A·s^#ed x<`3z7bO@k8 >ai P`IZHPHSG   $l8  <JJqcIRIRKȎx<i ͥ6660@`Pl(0 0ppSrb@jN" `p(pH` H80 8<f6iY“f"L8((8 00 00$@FDDD0084ܚg`xR3b+x]!y+?A?D|pP  p`O` |0  YcBm@JQ==U-@D@D ^``])af<4,0`<6 `@ xx  <JѨG@lmTD@@>4((@0h $&x` ;V=DE*;U@PPPPZ.*~*****CeGb0y_EI`mMq q ̋Ivo;ğ 9hh\hT}" qҖؒ@`@`0M1L00҂ <666y o09i5\WK$4Ecjs,})AOA-8Um4<(0(UbUvCcA@`ayell}`  @B~H\Pp!@i!R+ 0 8\8@ `@ R *UU͉D(@U*@U U7I?T 0JtU0"q B*6U* @HP U UJJ URRHUSS@ޞ;;V;EEE(8907ݲ[bikll\l$ hޟ`p 9PAqy} ,m"1"6bP؈؀   TlX`dl@8   "6p@PpEDu 9VoY`}tf[ ( 66r@q 0p 0 &&:UgE([`QaiX)`iJ@adN@QH1i h)I cbI@A8 c@bd?@ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ[\]^_`abcdefghijklmnopqrstuvwxyz{|}~G,G,G,G,G,G,G,bIbIbIbIG,G,G,G,N4Nw4N]=fN]=f^V}A{>R}Ak>R]=sN]=k|$^V}As\ >R?k< ~Vs}AEbf< ^V]={< ^Vw9< ~Vw5bw=9; ^{]=|$>REw]V9kbI; ^V{A; ^<9w; ?k]={;^{4^{\=^w{}A(N(^{4\={4N{bN{bN(N(N(({b{b?o<9Ef\=w((((E[$: N4}Z|A: ]VEw: =V\=wZ$^|Aw}Z<9sM\=>k: }ZwEZ$]V|A{: ]Vw|A: =R\=wb5wR>k4bw4^5s: }Z|Ew b;9{: >o5{: >k;={9 =V[=w9 }^[Aw wI0 }ZwI9 ]VEs bs9$^{E9 }^^o }ZwI }ZwI }ZwI R,^s [=R( RR( M;=>o f[=w  ,^s  ,^s  ,^s  ,^s  [=w  [=w  [=w  [=w If9 f8$~s f8$~s Mw4 RZ=s8$R{A>o {A0R R>o4 \VE^oX$|ZI~s8$R:=s8 ^M8$\ZM{8$^I{ |Z>o:= Rk4 ;R5k7$|Z{4 |ZwE >o4{7$bE{7$bE{7$^wZ=7$bE{ \ZZ= f{I ^~s99 ^o~s bE{ bE{ bE{  E{  $5$  $5$  $5$  $5$  E{  E{  E{  E{  $5$  $5$  $5$  $5$ ^4 ^4 b~s Mf9 E,M [VEw E4Q ;VyAw6 ;VE{5$[ZI{V$[Z~wyE6${^I~s [Z{yAU$;Vwf ^]oyA5 {Zw95$b95$=k4{U$fX={5$^9^s5${ZwxAv(^{4v({ZM5$b8=w5$fIU$^M{T$k{xAT${ZM{4$b8=w4$b8=w4$b8=w4$b8=w4${ZM{4$Ru({4$Ru({4$ER04$b8=w4$b8=w4$b8=w3$4$8=w4$ER04$ER03$4$R03$94$E3$f,~s3$f,~s3$f,~s3$f,~s3$zZI3$WAM=S(WAR3$=oIS(fIt(:VwA~s0ZVEw3$ZVIwS$^{MS(fIS$^{I3$b{83$^k9t,zZIw3$Rk^2$:V6=j3$]oV=s(bRS(^{M2$bvA{2$z^R2$wE92$b]s2$ZZM2$bvA{2$bvA{2$bvA{2$bvA{2$ZZM2$ZZM2$ZZM2$ZZM2$bvA{2$bvA{1$2$vA{1$2$vA{1$2$I{1$2$I{1$2$I{1$5=E{1$fE1$R91$R91$E09Q$yZM1$vARE1$vEM41$9VE]sQ$fI,8VM~w,zZIwQ(8VwI1$^wMQ(8V8]s1(b}wUA1$YZuE}w1$R=f1$R8k0bwM1$k=0P(^IQ(=oUAq,^wvEQ(bQ{0(EVP,^MQ,b{I0(?@ABCDEFGHIJKLMNO ROZDZIAP I GREENHORN Czy wiesz, Szanowny Czytelniku, co to jest greenhorn, okreQlenie wysoce zRoQliwe i uchybiajSce? "TGreenU znaczy TzielonyU , aThornU TrVg, roWekU . Greenhorn to TzielonyU , a wiXc niedojrzaRy, niedoQwiadczony czRowiek, ktVry musi ostroWnie wysuwaY "naprzVd rVWki, jeQli siX nie chce naraziY na niebezpieczeZstwo kpin, sRowem [ WVRtodziVb. Greenhorn to czRowiek, ktVrynie wstaje z krzesRa, gdy chcena nim usiSQY lady, i pozdrawia pana domu, zanim siX ukRoni paniom. Przy nabijaniu strzelby greenhorn wsuwa odwrotnie nabVj do lufyalbo wpycha najpierw pakuRy, potem kulX, a dopiero na koZcu proch. Greenhorn albo wcale nie mVwi po angielsku, albo bardzo czysto i wyszukanie, a okropnoQciS jest dlaZ angielski jXzyk !JankesVw lub Wargon myQliwski,ktVry WadnS miarS nie chce mu wle\Y do gRowy, a tym "bardziej przejQY przez gardRo. Greenhorn uwaWa szopa za oposa, a Qrednio RadnS MulatkX za kwarteronkX. Greenhorn pali papierosy, a !brzydzi siX Anglikiem WujScym tytoZ. Greenhorn, otrzymawszy policzek od Paddy leci ze skargS do sXdziego pokoju zamiast, jak prawdziwy Jankes, ukaraY napastnika na miejscu. Greenhorn bierze Qlady dzikiego indyka za trop nied\wiedzi, a lekki sportowy jacht za parowiec z rzeki Missisipi. Greenhorn wstydzi !siX poRoWyY swoje brudne butyna kolanach towarzysza "podrVWy, a gdy pije rosVR, to "nie chlipie jak konajScy bawVR.Greenhorn wlecze z sobS na preriX gSbkX do mycia wielkoQci dyni i dziesiXY funtVw mydRa, zabiera w dodatku kompas, ktVry juW na trzeci dzieZ wskazuje wszystkie moWliwe kierunki z wyjStkiem pVRnocy. Greenhorn zapisuje sobie osiemset indiaZskich wyrazVw, a spotkawszy siX z pierwszym czerwonoskVrym, przekonuje siX, We zapiski te wysRaR w ostatniej kopercie do domu, a list schowaR do kieszeni. Greenhorn kupuje proch, a kiedy ma wystrzeliY, spostrzega, We sprzedano mu mielony wXgiel. Greenhorn !uczyR siX przez dziesiXY lat astronomii, ale choYby rVwnie dRugo patrzyR w niebo, nie poznaRby, ktVra godzina. Greenhorn wtyka nVW za pas w ten sposVb, We kaleczy siX w udo, gdy siX pochyli. Greenhornroznieca na Dzikim Zachodzie !tak duWe ognisko, We pRomieZ bucha na wysokoQY drzewa, a gdy go Indianie zauwaWS, $dziwi siX, We mogli go znale\Y. Greenhorn to wRaQnie greenhorn. Ja sam byRem greenhornem. #Nie naleWy jednak sSdziY, We przyznawaRem siX wVwczas, iWto przykre okreQlenie pasuje do mnie ]adnS miarS! NajwybitniejszS cechS !greenhorna jest wRaQnie to, WeuwaWa za TzielonychU raczej wszystkich innych, ale nigdy samego siebie. Przeciwnie, zdawaRo mi siX, We jestem rozsSdnym i doQwiadczonym czRowiekiem; wszak otrzymaRem wyWsze wyksztaRcenie i nigdy siX nie baRem egzaminu! BXdSc mRodym nie zastanawiaRem siX wVwczas nad tym, We dopiero Wycie jest wRaQciwym i prawdziwym uniwersytetem, wktVrym uczniowie sS pytani codzieZ i co godzina. Wrodzona WSdza czynu i pragnienie zapewnienia sobie dobrobytu zapXdziRy mnie za ocean do StanVw Zjednoczonych, gdzie warunki bytu byRy wVwczas dla mRodego i zapobiegliwego czRowieka daleko lepsze niW teraz. MogRem znale\Y dobre utrzymanie w paZstwach wschodnich. ale coQ pXdziRo mnie na ZachVd. #PodejmujSc siX rVWnej pracy, !zarabiaRem tyle, We przybyRem do St. Louis dobrze wyposaWony i peRen !najlepszych myQli. Tam zawiVdRmnie los do pewnej rodziny, u ktVrej znalazRem chwilowe schronienie jako nauczyciel domowy. BywaR tam mr. Henry, oryginaR i rusznikarz, ktVry oddawaR siX swemu rzemiosRu z zamiRowaniem artysty, a siebie nazywaR z patriarchalnSdumS TzbrojmistrzemU . ByR to czRowiek "odznaczajScy siX WyczliwoQciS dla bli\nich, pomimo We na to nie wyglSdaR, gdyW prVcz wspomnianej rodziny nie utrzymywaR z nikim stosunkVw, a We swoimi klientami obchodziR siX tak szorstko, We nie omijali oni jego sklepu tylko dla wysokiej wartoQci towaru Mr. Henry !straciR WonX i dzieci wskutek jakiegoQ okropnego wypadku. Nie mVwiR o tym nigdy, ale domyQliRem siX z niektVrych wzmianek, We wymordowano ich podczas jakiegoQ napadu. Ten straszny cios, spowodowaRzapewne szorstkoQY jego obejQcia. On sam moWe nawet nie wiedziaR, jak bardzo bywaRgrubiaZski, w gRXbi duszy jednak pozostaR Ragodny i dobrotliwy. Nieraz widziaRem, jak oczy mu zachodziRy Rzami,ilekroY opowiadaRem o ojczy\nie i moich rodakach, do ktVrych byRem i jestem przywiSzany caRym sercem. Nie mogRem dRugi czas zrozumieY, dlaczego ten stary czRowiek wRaQnie mnie, mRodemu i obcemu, okazywaR !tyle przychylnoQci, aW raz sam mi to powiedziaR. PrzychodziR do mnie czXsto, przysRuchiwaRsiX udzielanym przeze mnie lekcjom, a po ich zakoZczeniu zabieraR mnie z sobS na miasto. Raz nawet zaprosiR mnie do siebie w goQcinX. Tegorodzaju wyrVWnienie nikogo jeszcze z jego strony nie spotkaRo, dlatego wahaRem siX, czy mam skorzystaY z zaproszenia. Ale moje !ociSganie nie podobaRo mu siX widocznie. DziQ jeszcze przypominam sobie wQciekRS minX, jakS zrobiR, gdy wreszcie przyszedRem do niego, i ton, z jakim mnie przyjSR nie odpowiadajSc na moje powitanie. [ GdzieWeQcie to siedzieli wczoraj, sir? [ W domu. [ A przedwczoraj?? [ TakWe w domu. ![ Nie zawracajcie mi gRowy!! ![ MVwiX prawdX, mr. Henry! "[Pshaw! Takie WVRtodziVby, jak wy, nie siedzS w gnie\dzie, ale wciskajS siX wszXdzie, gdzie mogS, tylko nie tam, gdzie powinny. [ PowiedzcieW Raskawie, gdzieW to powinienem byY. ![ Tu, u mnie. Zrozumiano? JuWdawno chciaRem was o coQ zapytaY. [ CzemuW tego nie uczyniliQcie?? [ Bo mi siX nie chciaRo. Rozumiecie? [ A kiedy wam siX zechce?? [ MoWe dzisiaj. "[ A wiXc pytajcie QmiaRo [ wezwaRem go, siadajSc wysoko na warsztacie, przy ktVrym pracowaR. SpojrzaR mi w twarz zdziwiony, potrzSsnSR karcSco gRowS i zawoRaR: "[ ^miaRo! Jak gdybym takiego greenhorna, jak wy, miaR dopiero pytaY o pozwolenie, czy mogX z nim mVwiY! [Greenhorna? [ odrzekRem marszczSc czoRo, gdyW poczuRem siX dotkniXty. [ Przypuszczam, mr. Henry, We wam siX to sRowo wyrwaRo mimo woli. [Nie wyobraWajcie sobie za wiele! PowiedziaRem to z peRnym rozmysRem. JesteQcie greenhorn, i to jaki jeszcze! TreQY przeczytanych ksiSWek dobrze wam siedzi w gRowie; to prawda. To wprost zdumiewajSce, ile wy siX tam u was musicie uczyY! Ten mRodzieniec wie dokRadnie, jakdaleko znajdujS siX gwiazdy, co krVl Nabuchodonozor pisaR na cegRach, ile waWy powietrze, ktVrego nawet nie widziaR. PeRen takiej wiedzy wyobraWa sobie, We jest mXdrcem. Ale wsad\cie nos w Wycie, rozumiecie, poWyjcie z piXYdziesiSt lat, wVwczas dowiecie, siX moWe, na czym polega wRaQciwa mSdroQY! Wasze dotychczasowe wiadomoQci sS niczym, wprost zerem, a ta, co potraficie, ma jeszcze mniejszS wartoQY. Wy z pewnoQciS nie umiecie nawet strzelaY! PowiedziaR to z wielkS pogardS i tak stanowczo, jak gdyby byR pewny swej sRusznoQci. #[ StrzelaY?? Hm! [ odparRem zuQmiechem. [ Czy to pytanie chcieliQcie mi zadaY?? [ Tak. Teraz odpowiedzcie! #[ Dajcie mi dobrS strzelbX do !rXki, a dostaniecie odpowied\. !Na te sRowa odRoWyR lufX, ktVrS gwintowaR, wstaR, #zbliWyR siX do mnie, utkwiR we mnie zdziwione oczy i zawoRaR:"[StrzelbX do rXki, sir? Tego siX po mnie nie spodziewajcie! !Moje strzelby dostajS siX tylkow takie rXce, ktVrym razem z nimi mogX powierzyY mVj honor! ![Ja mam wRaQnie takie rXce [stwierdziRem. SpojrzaR na mnie tym razem z boku, usiadR, zaczSR znowu pracowaY nad lufS, mruczSc pod nosem: [Taki greenhorn! GotVw mnie naprawdX rozzRoQciY swoim zuchwalstwem! Nie przejmowaRem siX tym, poniewaW go znaRem. WyjSRem cygaro i zapaliRem. MVj gospodarz milczaR moWe kwadrans, ale dRuWej nie !wytrzymaR. PodniVsR lufX pod #QwiatRo, popatrzyR przez niS i zauwaWyR: ![StrzelaY to nie to samo, co patrzeY na gwiazdy lub odczytywaY napisy ze starychcegieR Nabuchodonozora. Zrozumiano? Czy mieliQcie kiedy strzelbX w rXku? [ MiaRem. [ Kiedy?? [ DoQY dawno. $[ A czyQcie mierzyli i wypalili kiedykolwiek?? [ Tak. [I trafiliQcie? [ OczywiQcie. Na to on opuQciR prXdko "trzymanS w rXku lufX, spojrzaRznVw na mnie i rzekR: $[ Tak, trafiliQcie, naturalnie, ale w co? [ W cel, to siX samo przez siX rozumie. [ Co?? Tego we mnie nie wmawiajcie! [ Nie wmawiam, lecz stwierdzam zgodnie z prawdS. "[Niech was diabeR porwie, sir!Was nie moWna zrozumieY. !Jestem pewien, We chybiliQcie, choYbyQcie strzelali w mur na dwadzieQcia Rokci wysoki i "piXYdziesiSt dRugi, a robicie przy tym twierdzeniu minX takpowaWnS i pewnS siebie, We #WVRY czRowieka zalewa. Ja nie jestem chRopakiem, ktVremu udzielacie lekcji, rozumiecie! Taki greenhorn i mVl ksiSWkowy, jak wy, chce !umieY strzelaY! GrzebaR nawet w tureckich, arabskich i innych gRupich szpargaRach i znalazR przy tym czas na "strzelanie! Zdejmijcie tX starS &flintX z gwo\dzia i zRVWcie siX jak do strzaRu. To rusznica na nied\wiedzie, najlepsza ze wszystkich, jakie miaRem w rXkach! PoszedRem za jego wezwaniem. #[ Halo!! [ zawoRaR zrywajSc "siX. [ A to co? Obchodzicie siX!z tS strzelbS jak z laseczkS, !a to najciXWsza rusznica, jakSznam. Tacy jesteQcie silni? Zamiast odpowiedzi chwyciRem go z doRu za kamizelkX i sprzSczkX od spodni i podniosRem prawS rXkX do gVry. $[ Do pioruna!! [ krzyknSR. [ PuQYcie!! JesteQcie o wiele silniejsi od mego Billa. [ Waszego Billa?? Kto to? $[To byR mVj syn, ktVry... ale dajmy temu spokVj! Nie Wyje, tak jak i reszta. RVsR na dzielnego chRopa, ale sprzStniXto go razem z innymiw czasie mej nieobecnoQci. Podobni jesteQcie do niego z postaci, macie prawie takie same oczy, ten sam ukRad ust i dlatego was... ale to was przecieW nic nie obchodzi! Twarz jego nabraRa wyrazu !gRXbokiego smutku; przesunSR !po niej rXkS i rzekR weselej: [Wielka szkoda, We majSc tak silne muskuRy, %pogrSWyliQcie siX w ksiSWkach. !PowinniQcie byli YwiczyY siX fizycznie! [ RobiRem to. [ RzeczywiQcie?? [ Tak. [ Boksujecie siX?? [ Tam u nas nie jest to w zwyczaju. Ale gimnastykujX siX i mocujX. [ Je\dzicie konno?? [ Tak. [ A w szermierce?? [ UdzielaRem lekcji. [ CzRowiecze, nie blaguj? [ MoWe sprVbujemy?? "[ DziXkujX, mam doQY tego, co byRo! MuszX zresztS pracowaY. UsiSd\cie z powrotem! !WrVciR do warsztatu, a ja za nim. Rozmowa staRa siX skSpa,Henry zajXty byR widocznie #jakimiQ myQlami. Naraz podniVsRoczy znad roboty i zapytaR: [ Czy zajmowaliQcie siX matematykS?? [ To jedna z moich ulubionych nauk. [ ArytmetykS, geometriS? [ OczywiQcie. [I miernictwem? [ Nawet z wielkim upodobaniem. UganiaRem czXsto bez potrzeby z teodolitem po polach. [ Potraficie robiY pomiary naprawdX?? [Tak, braRem udziaR w pomiarach poziomych i pomiarach wysokoQci, chociaW wcale nie uwaWam siX za skoZczonego geodetX. [ Well, dobrze, bardzo dobrze! [ Czemu o to pytacie, mr. Henry? [Mam widocznie powVd. Zrozumiano? Jaki, to siX jeszcze kiedyQ okaWe. MuszX najpierw wiedzieY, hm, tak, muszX najpierw wiedzieY, czy umiecie strzelaY. ![ Wystawcie mnie na prVbX!! [ ZrobiX to, tak, zrobiX, bSd\cie tego pewni. O ktVrej godzinie rozpoczynacie jutro naukX? [ O Vsmej rano. [To wstSpcie do mnie o szVstej. PVjdziemy na !strzelnicX, gdzie wyprVbowujX moje strzelby. [ Czemu tak wczeQnie?? ![Bo nie chce mi siX dRuWej !czekaY. ZawziSRem siX, Weby was przekonaY, jaki z was !greenhorn. No teraz doQY juW; mam coQ o wiele waWniejszego do roboty. UporaR siX widocznie z lufS, bo wyjSR z szafy wieloboczny kawaRek !Welaza i zaczSR opiR owywaY jego rogi. ZauwaWyRem na powierzchni kaWdego rogu otwVr. Henry pracowaR nad tym z takS uwagS, We zapomniaR prawie zupeRnie o mojej obecnoQci. Oczy mu siX iskrzyRy, gdy od czasu do czasu przypatrywaR siX swojemu dzieRu; biRa z nich, "rzekRbym, miRoQY. Ten kawaRekWelaza miaR widocznie dla niego wielkS wartoQY. PoniewaW zaciekawiRo mnie to, zapytaRem: [ Czy to bXdzie czXQY strzelby?? [ Tak [ odrzekR, jak gdyby sobie przypomniaR, We jeszcze jestem. [Nie znam systemu broni z tego rodzaju czXQciS skRadowS. [ WierzX. Taki ma dopiero powstaY. BXdzie to system Henry'ego. [ Aha, nowy wynalazek? [ Tak. [ W takim razie proszX wybaczyY, We zapytaRem! To oczywiQcie tajemnica. ZaglSdaR do wszystkich dziurek przez dRuWszy czas, obracaR to Welazo w rVWnych !kierunkach, przykRadaR je kilkarazy do tylnego wylotu lufy; nakoniec odezwaR siX: [Tak, to tajemnica; wiem jednak, We umiecie milczeY, chociaW z was skoZczony i prawdziwy greenhorn; dlatego powiem wam, co z tego bXdzie: sztucer wielostrzaRowy#na dwadzieQcia piXY strzaRVw. [ NiemoWliwe!! [ Co wy tam wiecie!! Nie jestem tak gRupi, Webym siX porywaR na rzeczy niemoWliwe. ![ W takim razie musielibyQciemieY komory na amunicjX dla dwudziestu piXciu strzaRVw!! [ ToteW je mam!! [ Ale niewStpliwie duWe, niezgrabne i ciXWkie. ![ BXdzie tylko jedna komora, bardzo wygodna. To Welazo jest komorS. "[ ByY moWe, iW nie rozumiem siX na waszym rzemioQle, ale obawiam siX, czy siX lufa zanadto nie rozgrzeje. #[Ani jej siX Qni. MateriaR i !sposVb obchodzenia siX z lufS !jest mojS tajemnicS. ZresztS, czy trzeba wystrzeliY od razu dwadzieQcia piXY nabojVw, jeden za drugim? [ Chyba nie. "[ A zatem!! To Welazo bXdzie obracajScym siX walcem, a dwadzieQcia piXY otworVw zawieraY bXdzie tyleW nabojVw. Przy kaWdym strzale walec posunie nastXpny nabVj $ku lufie. DRugie lata nosiRem siXz tym pomysRem, dRugo nic mi siX nie udawaRo; teraz jest #nadzieja, We siX to jakoQ sklei.JuW obecnie jako rusznikarz mam dobre imiX, ale potem stanX siX sRawny, bardzo sRawny i zarobiX duWo pieniXdzy. [A w dodatku obciSWycie swoje sumienie! PatrzyR na mnie przez chwilX zdumiony, po czym zapytaR: [ Sumienie?? Jak to? "[ SSdzicie, We morderca moWemieY czyste sumienie? [ Rany boskie!! Czy chcecie powiedzieY, We jestem mordercS? [ Teraz jeszcze nie. [ Albo We nim zostanX?? [ Tak, gdyW pomoc w morderstwie jest takS samS zbrodniS jak morderstwo. ![Niech was diabli porwS! Nie bXdX pomagaR w Wadnym morderstwie! Co wy wygadujecie? [ OczywiQcie nie w pojedynczym, ale masowym. [ Jak to?? Nie rozumiem was. $[JeWeli sporzSdzicie strzelbX #na dwadzieQcia piXY strzaRVw ioddacie jS w rXce pierwszego lepszego Rotra, to na preriach,w puszczach i w gVrskich wSwozach rozpocznie siX wnet okropna rze\. Do !biednych Indian strzelaY bXdS jak do kujotVw i za kilka lat nie ostanie siX ani jeden czerwonoskVry. Gotowi JesteQcie wziSY to na swoje sumienie? PatrzyR na mnie w milczeniu. %[JeWeli kaWdy bXdzie mVgR za !pieniSdze nabyY takS strzelbX"[ mVwiRem dalej [to zbierzeciewprawdzie po kilku latach tysiSce, ale mustangi i bawoRyY\GBBOOK43\book.gb.tmp9* pHDkPPܼkDk&PXk{Ap cA c h c ! cj , c 7F0 bXdS doszczXtnie wytXpione, a wraz z nimi wszelkiego rodzaju zwierzyna, ktVrej miXso potrzebne jest czerwonoskVrym do Wycia. Setki i tysiSce zabijakVw uzbrojS siX w wasze sztucery "i pVjdS na ZachVd. Krew ludzi izwierzSt popRynie strumieniami i niebawem okolice z tej i z tamtej stronyGVr Skalistych opustoszejS z wszelkich Wywych istot. &[ PrzekleZstwo!! [ zawoRaR. [ Czy rzeczywiQcie przybyliQcie tu niedawno z Europy?? [ Tak. [ A przedtem nigdy nie byliQcie tutaj?? [ Nie. [ A wiXc i na Dzikim Zachodzie?? [ TakWe nie. [A zatem zupeRny greenhorn. Mimo to gada tak, jak gdyby byR pradziadkiem wszystkich !Indian i WyR juW tutaj od stu lat ! CzRowieku, nie wyobraWajcie sobie, We napXdzicie mi stracha! A gdybynawet byRo tak, jak przedstawiacie, to wiedzcie, We wcale nie zamierzam zakRadaY fabryki broni. JestemczRowiek samotny i chcX samotnym pozostaY. Nie mam ochoty ujadaY siX ze stu lub wiXcej robotnikami. ![ MoglibyQcie uzyskaY patentna swVj wynalazek, sprzedaY go i duWo na tym zarobiY. #[O to siX nie troszczcie, sir! Dotychczas miaRem doQY na swoje potrzeby; spodziewam siX, We i nadal biedy nie zaznam. Teraz zabierajcie siX do domu! Nie bXdX dRuWej sRuchaR pisku ptaszka, ktVry musi najpierw wylecieY z gniazda, zanim siX nauczy QpiewaY. Nie obraziRem siX za te szorstkie sRowa. Taka byRa jego natura, me wStpiRem ani na chwilX, We dobrze mi $WyczyR. PolubiR mnie i chciaR z pewnoQciS pomagaY mi, jak mVgR, pod kaWdym wzglXdem. Podawszy mu na poWegnanie rXkX, ktVrS on silnie potrzSsnSR, odszedRem. Nie przeczuwaRem, jak waWnymiaR siX staY dla mnie Vw wieczVr, a tym mniej, We !ciXWka rusznica, ktVrS Henry "nazwaR TstarS flintSU , oraz niegotowy jeszcze sztucer odegrajS w mym przyszRym Wyciu tak wielkS rolX. !CieszyRem siX jednak myQlS o nastXpnym poranku, gdyW strzelaRem juW rzeczywiQcie duWo i dobrze i byRem pewien, We popiszX siX przed moim osobliwym starym przyjacielem.StawiRem siX u niego punktualnie o godzinie szVstejrano. CzekaR juW na mnie, przywitaR siX ze mnS, a po jego surowej, lecz poczciwej twarzy przebiegR lekki, jakby drwiScy uQmiech. #[Witam, sir! [rzekR. [ Macie minX zwyciXzcy. Czy zdaje wam siX, We traficie w mur, o ktVrym wczoraj mVwiRem? [ Spodziewam siX. [Well, zaraz sprVbujemy. Ja !wezmX lWejszS strzelbX, a wy poniesiecie rusznicX, bo nie chce mi siX taszczyY takiego ciXWaru. Henry przewiesiR sobie przez plecy lekkS dwururkX, a ja wziSRem TstarS flintXU . !GdyQmy przybyli na strzelnicX, !nabiR obydwie strzelby i oddaR najpierw dwa strzaRy ze swojej. Potem przyszRa kolej na mnie. Nie znaRem jeszcze tej rusznicy, trafiR em mimo topierwszy raz w samS krawXd\ czarnego koRa na tarczy. Drugiraz powiodRo mi siX jeszcze "lepiej, trzeci strzaR padR juW dokRadnie w sam Qrodek, a wszystkie nastXpne kule przeleciaRy przez dziurX wybitS za trzecim razem. Zdumienie Henry'ego wzmagaRo siX za kaWdym strzaRem; musiaRem wyprVbowaY i jego dwururkX, a gdy i tym razem osiSgnSRem rVwnie pomyQlny wynik, zawoRaR: ![ Albo macie diabRa w sobie, sir, albo jesteQcie wprost urodzeni na westmana. Nie widziaRem jeszcze tak strzelajScego greenhorna! [DiabRa nie mam, mr. Henry #[zaQmiaRem siX. [ I nie chcX nic wiedzieY o takim przymierzu. [W takim razie waszym zadaniem, a nawet powinnoQciS jest zostaY westmanem. Czy nie czujecie do tego ochoty? [ Owszem!! ![ Well, zobaczymy, co siX da zrobiY z greenhorna. A konno umiecie takWe je\dziY? [ Od biedy. [ Od biedy?? A wiXc nie tak dobrze jak strzelaY? [Pshaw! Je\dziY konno to Wadna sztuka! Najtrudniej dosiSQY konia. Gdy siX juW znajdX w siodle, zrzuciY siX nie dam. SpojrzaR na mnie badawczo, czy mVwiX powaWnie, czy Wartem. ZrobiRem minX, jak gdybym siX nie domyQlaR niczego, a on zauwaWyR: ![Tak rzeczywiQcie sSdzicie? Chcecie zapewne trzymaY siX grzywy? W takim razie jesteQcie w bRXdzie. Sami przyznaliQcie, We najtrudniej dostaY siX na siodRo, bo to trzeba wykonaY o wRasnych %siRach. ZsiSQY o wiele Ratwiej, #gdyW o to juW koZ siX stara, i to bardzo prXdko. [ U mnie koZ siX o to nie postara!! [ Tak?? Zobaczymy! MoWe sprVbujecie? [ ChXtnie. "[To chod\cie! Dopiero siVdma,macie jeszcze doQY czasu. PVjdziemy do Jima Cornera, ktVry odnajmuje konie. Ma on "deresza, ktVry siX juW o to dla was postara. WrVciliQmy do miasta, odszukaliQmy handlarza koni, ktVry posiadaR duWS ujeWdWalniX, otoczonS stajniami. Corner wyszedR sam i zapytaR, czego WSdamy. "[Ten mRodzieniec twierdzi, WeWaden koZ nie zrzuci go z "siodRa [ odpowiedziaR Henry. [CVW wy na to, mr. Corner? Pozwolicie mu siX wdrapaY na waszego deresza? Handlarz zmierzyR mnie badawczym wzrokiem, potem "potrzSsnSR gRowS i odrzekR: [KoQciec zdaje siX dobry i !giXtki; zresztS mRodzi ludzie !nie RamiS karku tak Ratwo jak starsi. JeWeli ten dWentelmen chce sprVbowaY deresza, to nie mam nic przeciwko temu. WydaR odpowiednie rozkazy i niebawem dwaj stajenni wyprowadzili ze stajni osiodRanego konia. ByR bardzo niespokojny i usiRowaR siX !wyrwaY. Stary mr. Henry zlSkR siX o mnie i prosiR, Webym "zaniechaR prVby, ale ja siX po pierwsze, nie baRem, a po drugie, uwaWaRem tX sprawX za rzecz honoru. KazaRem sobie podaY bicz i przypiSY ostrogi i po kilku daremnych prVbach, przeciwko ktVrym koZ broniR siX jak mVgR, znalazRem siX na siodle. W tym samym momencie stajenni odskoczyli czym prXdzej, a deresz zrobiR skok wszystkimi czterema nogami wgVrX, a potem drugi w bok. UtrzymaRem siX na siodle, chociaW nie miaRem jeszcze nVg w strzemionach. SpieszyRem siX, by je prXdko $zaRoWyY. Zaledwie siX to staRo,koZ zaczSR wierzgaY, a gdy nic tym nie wskVraR, "przycisnSR siX do Qciany, aby mnie o niS zsunSY, ale mVj bicz odpXdziR go wkrVtce od niej. NastSpiRa ciXWka i niebezpieczna dla je\d\ca walka z koniem. WytXWyRem caRS mojS zrXcznoQY i niedostatecznS wVwczas "jeszcze wprawX oraz caRS siRXnVg; to wszystko razem przyniosRo mi w koZcu zwyciXstwo. Gdy zsiadRem, nogi mi drWaRy ze zmXczenia, ale koZ ociekaR potem i bryzgaR duWymi, ciXWkimi pRatami piany. ByR teraz posRuszny na kaWde poruszenieostrogi lub cugli. !Handlarz zlSkR siX o konia, kazaR owinSY go kocem i przeprowadzaY zwolna po "dziedziZcu; potem zwrVciR siX do mnie: [Nigdy bym tego nie przypuQciR, mRodzieZcze; #sSdziRem, We bXdziecie leWeli po pierwszym skoku. Nie zapRacicie oczywiQcie nic, a jeWeli chcecie mi sprawiY przyjemnoQY, to przyjd\cie jeszcze i nauczcie tX bestiX rozumu. Nie idzie mi w tym wypadku o jakich dziesiXY !dolarVw, ale o wiele wiXcej, bo!to nie jest koZ tani, gdy wiXc siX stanie posRuszny, wtedy jana tym duWo zyskam. [ JeQli sobie Wyczycie, to jestem gotVw wyQwiadczyY wam tX grzecznoQY. Henry nie odezwaR siX ani sRowem od czasu, kiedy !zsiadRem; przypatrywaR mi siX tylko, kiwajSc gRowS. Naraz klasnSR w rXce i zawoRaR: [Ten greenhorn, to istotnie nadzwyczajny albo raczej niezwykRy greenhorn! MaRo nie zdusiR na QmierY tego konia, zamiast daY siX rzuciY na piasek. Kto was tego nauczyR, sir? [Przypadek. Swojego czasu dostaR siX w moje rXce pVRdziki ogier z puszty wXgierskiej, ktVry nie pozwalaR nikomu wsiSQY na siebie. Powoli i dziXki wytrwaRoQci opanowaRem go, choY wprost z naraWeniem Wycia. [DziXkujX za takie bestie! #WolX mVj stary fotel, ktVry siXnie sprzeciwia, gdy na nim siadam. Chod\my, dostaRem zawrotu gRowy! Ale nie na darmo widziaRem, jak !strzelacie i je\dzicie na koniu.MoWecie mi wierzyY. PoszliQmy do domu; on do siebie, a ja do mego mieszkania. Henry nie pokazaR siX tego dnia ani w ciSgu dwVch nastXpnych, a ja takWenie miaRem sposobnoQci udaY siX do niego. Ale na trzeci dzieZ zajrzaR do mnie po poRudniu, wiedzSc, We jestem wolny. ![ Czy macie ochotX przejQY siX ze mnS?? [ zapytaR. [ A dokSd?? [ Do pewnego dWentelmena, ktVry chciaRby was poznaY. [ Dlaczego mnie?? #[ ProszX sobie wyobraziY: nie widziaR jeszcze nigdy greenhorna. "[Dobrze. PVjdX i zaznajomiX "siX z nim. Henry miaR dziQ tak filuternS i przedsiXbiorczS minX jak jeszcze nigdy. Jego zachowanie kazaRo mi siX domyQlaY, We przygotowuje jakSQ niespodziankX. PrzeszliQmy przez kilka ulic i !wstSpiliQmy do jakiegoQ biura z szerokimi, szklanymi drzwiami od ulicy. Henry wpadRtam tak prXdko, We nie zdSWyRem dokRadnie przeczytaY zRotych liter na szybach, zdawaRo mi siX jednak, We zobaczyRem sRowa; TOfficeU i TsurveyingU. !OkazaRo siX teW niebawem, We siX nie pomyliRem. Siedzieli tam trzej panowie, ktVrzy bardzo serdecznie przywitali siX z Henrym, a ze mnS uprzejmie i z nie ukrywanS ciekawoQciS. Na "stoRach leWaRy mapy i plany, a wQrVd nich rozmaite przyrzSdymiernicze. ByliQmy w biurze geodetycznym. Celu tych odwiedzin nie znaRem. Henry nie przyszedR ani z zamVwieniem, ani po informacjX, tylko jakby na przyjacielskS pogawXdkX, ktVra siX teW bardzo szybko nawiSzaRa i zeszRa na znajdujSce siX tu przedmioty. UcieszyRem siX nawet tym, gdyW mogRem wziSY w niej wiXkszy udziaR, niW gdyby mVwiono o sprawach amerykaZskich, ktVrych jeszcze dobrze nie znaRem. Henry interesowaR siX widocznie bardzo miernictwem.ChciaR wiedzieY wszystko i tak mnie powoli wciSgnSR w rozmowX, We w koZcu sam odpowiadaRem na rozmaite jego pytania, objaQniaRem zastosowanie rVWnych przyrzSdVw; pokazywaRem, jaksiX rysuje mapy i plany. ByR ze mnie istotnie tXgi greenhorn, gdyW nie odgadRem ich zamiaru. UderzyRo mnie coQdopiero, gdy zauwaWyRem, We ci panowie dajS rusznikarzowi tajemne znaki. WstaRem z krzesRa, chcSc niejako zwrVciY uwagX Henry'emu, We $WyczX sobie juW wyjQY. On siX nie sprzeciwiR, wobec czego wyszliQmy poWegnani jeszcze przyja\niej, niW byliQmy przyjXci. "Gdy znale\liQmy siX w takiej odlegRoQci od biura, We nie moWna nas juW byRo stamtSd !dojrzeY, Henry zatrzymaR siX, #poRoWyR mi rXkX na ramieniu i rzekR promieniejSc zadowoleniem: #[Sir, czRowieku, mRodzieZcze,"greenhornie, aleW zrobiliQcie miprzyjemnoQY! Jestem wprost dumny z was! [ Czemu?? ![ Bo przewyWszyliQcie nawet mojS rekomendacjX i oczekiwania tych panVw! [ RekomendacjX, oczekiwania? Nie rozumiem. [Bo to wcale niepotrzebne. Sprawa jest bardzo prosta. TwierdziliQcie niedawno, We znacie siX na miernictwie. Aby siX przekonaY, czy to nie blaga, zaprowadziRem was do tych dWentelmenVw, a moich dobrych znajomych, aby was !wyprVbowali. OkazaRo siX, We wszystko w porzSdku, i wyszliQcie z honorem. [Blaga? Mr. Henry, jeQli uwaWacie mnie za zdolnego do !blagi, to juW wiXcej nigdy was nie odwiedzX! ![Nie bSd\cie Qmieszni! Nie odbierzecie chyba staremu przyjemnoQci oglSdania was. WspominaRem juW wam dlaczego: z powodu podobieZstwa do mego syna! ByliQcie jeszcze kiedy u handlarza koni? [ Codziennie rano. ![I je\dziliQcie na dereszu? [ Tak. [ BXdzie co z tego konia?? #[Tak sSdzX, ale wStpiX, czy ktoQ, kto go kupi, da sobie z !nim radX. PrzyzwyczaiR siX do mnie i zrzuci kaWdego innego. [Cieszy mnie to, bardzo mnieto cieszy; koZ chce widocznie nosiY na swym grzbiecie tylko greenhornVw. Chod\cie no przez tX bocznS uliczkX. Znamtu doskonaRS restauracjX, gdzie siX bardzo dobrze jada, a jeszcze lepiej pije. Musimy uczciY egzamin, ktVry zdaliQcie dziQ na celujSco. !Nie mogRem pojSY Henry'ego; #zdawaRo siX, We siX odmieniR. Ten powQciSgliwy odludek chciaR jeQY w restauracji! Twarz jego przybraRa inny !wyraz niW zwykle, gRos brzmiaRjaQniej i weselej niW kiedykolwiek. MVwiR coQ o egzaminie. ZastanowiRo mnie to sRowo, choY w tym wypadku mogRo byY bez wszelkiego znaczenia. Od tego dnia Henry odwiedzaR mnie codziennie i obchodziR siX ze mnS jak z kochanym przyjacielem, ktVrego siX ma wkrVtce !utraciY. Nie pozwoliR jednak nato, Webym urVsR w dumX z powodu tego wyrVWnienia; miaRzawsze tRumik w postaci !fatalnego sRowa TgreenhornU . W tym samym czasie zmieniR siX takWe wobec mnie stosunek rodziny, u ktVrej pracowaRem. Rodzice wiXcej siX mnS zajmowali, a dzieci okazywaRy wiXcej przywiSzania. Nieraz przyRapywaRem je na tajemnych spojrzeniach w mojS stronX, ktVrych nie mogRem zrozumieY; spojrzenia te staRy siX serdeczne i "wyraWaRy coQ jakby ukryty Wal.MoWe w trzy tygodnie po naszej osobliwej wizycie w owym biurze, lady poprosiRa mnie pewnego dnia, Webym wieczorem nie wychodziR, leczzostaR na kolacji wraz z jej !rodzinS, podajSc za powVd tX okolicznoQY, We przybXdzie Henry oraz dwu dWentelmenVw,z ktVrych jeden, niejaki Sam Hawkens, jest sRynnym westmanem. Jako greenhorn, !nie sRyszaRem oczywiQcie nic otym nazwisku, ale ucieszyRem siX ze sposobnoQci poznania prawdziwego, i to tak znakomitego westmana. Jako domownik, nie czekaRem, aW wybije oznaczona godzina, lecz stawiRem siX o kilka minut wczeQniej w sali jadalnej. Ku memu zdziwieniu ujrzaRem nie zwyczajne, lecz wspaniaRe nakrycie jak do jakiejQ uczty. MaRa, piXcioletnia Emmy byRa sama w pokoju i wsadziRa wRaQnie palec do kompotu. WyjXRa go, skoro tylko wszedRem, i otarRa szybko w swojS jasnS czuprynkX. Gdy jej pogroziRem palcem, przyskoczyRa do mnie i !szepnXRa kilka sRVw do ucha. Aby naprawiY swVj bRSd, zdradziRa mi tajemnicX ostatnich dni, ktVra wprost rozsadzaRa jej serduszko. ZdawaRo mi siX, We jS faRszywie rozumiem. ZapytaRem jS jeszcze raz, a !ona powtVrzyRa z radoQciS te same sRowa: TTo uczta poWegnalna dla panaU . Moja uczta poWegnalna! CzyW to byRo moWliwe? Nie. Z pewnoQciS dziecko tak sobie uroiRo. $ToteW uQmiechnSRem siX tylko.W chwilX potem usRyszaRem gRosy w pierwszym pokoju; nadchodzili goQcie, wyszedRemwiXc naprzeciw, by ich powitaY. Wszyscy trzej przybyli istotnie o umVwionej porze. Henry przedstawiR mi trochX tXpo i niezgrabnie wyglSdajScego mRodzieZca, mr. Blacka, a nastXpnie westmana Sama Hawkensa. Westmana! PrzyznajX otwarcie, We nie wyglSdaRem chyba zbyt mSdrze, kiedy spoczXRo na nim moje zdziwione spojrzenie. Takiej postaci nie widziaRem nigdy przedtem; pV\niej oczywiQcie poznaRem inne jeszcze dziwniejsze. Ten czRowiek i tak juW osobliwy potXgowaR jeszcze to wraWenie tym, We staR tu, w wytwornym salonie, zupeRnie tak, jakby przybyR prosto z puszczy [ z kapeluszem na gRowie i strzelbS w rXku!! ZewnXtrzny jego wyglSd przedstawiaR siX tak: Spod smXtnie obwisRych kres pilQniowego kapelusza, ktVregobarwy, wieku i ksztaRtu najbystrzejszy myQliwiec nie $zdoRaRby okreQliY, z plStaniny czarnego zarostu wyzieraR nos tak straszliwych rozmiarVw, WemVgR na kaWdym sRonecznym !zegarze sRuWyY za przyrzSd dorzucania cienia. Z powodu !potXWnego zarostu widaY byRo z caRej twarzy, oprVcz organupowonienia, tylko maRe, rozumne oczka, nadzwyczaj ruchliwe i utkwione we mnie z "szelmowskS jakSQ chytroQciS. Westman przypatrywaR mi siX zresztS tak samo uwaWnie jak i ja jemu. PV\niej !dowiedziaRem siX, dlaczego siXmnS tak zainteresowaR. TuRVw Sama Hawkensa tkwiR aW po kolana w starej bluzie K43\book.gb.tmp9* pHDkPPܼkDk&PXk{AgB0 cv c c<! z" cu-R c 8=nmyQliwskiej z ko\lej skVry, uszytej najwidoczniej dla jakiejQ znacznie grubszej osoby. WyglSdaR w niej jak dziecko, ktVre dla zabawy !ubraRo siX w surdut dziadka. Z tego, wiXcej niW obfitego, okrycia wyzieraRa para chudych, krzywych jak sierpy nVg, ubranych w wystrzXpionespodnie, ktVrych wiek wyra\nie QwiadczyR, We czRowieczek ten wyrVsR z nichprzed dwoma zapewne dziesiStkami lat. NiemniejszS uwagX zwracaRy na siebie jegoindiaZskie buty, w ktVrych z $biedS mogRa siX zmieQciY caRa osoba ich wRaQciciela. W rXku sRynny westman !trzymaR strzelbX, podobniejszSraczej do kija niW do broni palnej. Tylko z najwiXkszS "ostroWnoQciS odwaWyRbym siX jej dotknSY. LepszS karykaturX myQliwca z prerii trudno byRo sobie wyobraziY. Jednak w krVtkim stosunkowo czasie poznaRem wartoQY tego oryginaRa. Obejrzawszy mnie od stVp dogRVw, westman rzekR cienkim gRosem do rusznikarza: [ Czy to jest ten mRody greenhorn, o ktVrym opowiadaliQcie, mr. Henry? "[ Tak [ potwierdziR zapytany."[Well! On mi siX nawet dosyY podoba. Spodziewam siX, We Sam Hawkens takWe mu siX, spodobaR, hi! hi! hi! Z tym piskliwym, dziwnym nieco "Qmiechem zwrVciR siX w stronXdrzwi, w ktVrych ukazali siX wRaQnie pan i pani domu. Powitali myQliwca w taki "sposVb, iW moWna byRo wnosiY,We go juW kiedyQ widzieli. Potem poproszono nas do jadalni. PoszliQmy za tym wezwaniem,przy czym Hawkens ku memu "zdziwieniu nie odRoWyR strzelbyani kapelusza. Dopiero gdy wyznaczono nam miejsca przy stole, rzekR wskazujSc na swSstarS pukawkX: [Prawdziwy westman nie spuszcza nigdy z oka swej strzelby, a tym bardziej nie czyniX tego ja z mojS zacnS Liddy. ZawieszX jS koRo firanek. A wiXc strzelbX swojS nazywaR TLiddyU ! PV\niej oczywiQcie dowiedziaRem siX, We wielu myQliwcVw, uganiajScych po Zachodzie, obchodzi siX ze swymi strzelbami jak z Wywymi stworzeniami i nadaje im imiona, Westman powiesiR "strzelbX koRo firanek i chciaR to samo zrobiY z kapeluszem, ale gdy go zdjSR, zostaRa w nim caRa jego czupryna. MoWnasiX byRo naprawdX przestraszyY widokiem jego nagiej, czerwonej czaszki, "Lady krzyknXRa gRoQno, dzieci zaczXRy wrzeszczeY, on zaQ zwrVciR siX do nas celem uspokojenia: $[Nie lXkajcie siX, moje panie ipanowie, to nic! NosiRem wRasne wRosy uczciwie od dzieciZstwa. ]aden adwokat !nie powaWyR siX zaprzeczyY miprawa do tego. Dopiero jeden czy dwa tuziny Indian wpadRy na mnie i zdarRy mi moje wRosy!z gRowy razem ze skVrS. ByRo to diabelnie przykre uczucie, !ale przebyRem to szczXQliwie, "hi! hi! hi! Potem udaRem siX do Tekamy i kupiRem nowy skalp, #jeQli siX nie mylX. Nazywa siX to perukS i kosztowaRo trzy grube wiSzki skVrek bobrowych. Ale to nic nie szkodzi, gdyW nowa skVra jesto wiele praktyczniejsza, zwRaszcza w lecie; mogX jS $zdjSY, kiedy siX spocX, hi! hi! hi! !ZawiesiR kapelusz na strzelbie$i zaRoWyR perukX na gRowX, po czym rozebraR siX z bluzy i przewiesiR jS przez krzesRo. ByRa wielokrotnie Ratana, jeden kawaR skVry przyszyty byR na drugim, co nadaRo jej #takS sztywnoQY i gruboQY, We strzaRa Indianina nie przebiRaby jej z RatwoQciS. !Teraz ujrzeliQmy jego cienkie,krzywe nogi. MiaR na sobie skVrzanS kamizelkX, a za pasem nVW i dwa pistolety. Gdy"powrVciR do krzesRa przy stole,spojrzaR chytrze najpierw na mnie, a potem na paniS domu i zapytaR: [ MoWe milady powie przed jedzeniem temu greenhornowi,#o co chodzi, jeQli siX nie mylX?'Zwrot TjeQli siX nie mylXU byR jego staRym przyzwyczajeniem. Lady %skinXRa gRowS, zwrVciRa siX domnie, wskazaRa na "najmRodszego z goQci i rzekRa: ![ Nie wiecie zapewne, We mr. Black jest waszym nastXpcS, sir! [ Moim... na... stXpcS [ wybuchnSRem zmieszany. [ PoniewaW Wegnamy was dzisiaj, musieliQmy siX rozejrzeY za nowym nauczycielem. [ ]e... gna... my? Przypuszczam, We wyglSdaRem w owej chwili jak uosobienie zdumienia. [Tak, Wegnamy was, sir ![rzekRa z uQmiechem, ktVry misiX wydaR niestosowny, gdyW ja bynajmniej nie miaRem ochoty do wesoRoQci. [ PolubiliQmy was bardzo, nie chcieliQmy przeto przeszkadzaY wam w tym, byQcie jak najprXdzej zdobyli szczXQcie. Bardzo nam przykro, We nas opuszczacie, ale rozstajemy siX z wami peRni wielkiej WyczliwoQci. Jed\cie jutro w imiX BoWe! #[OdjeWdWaY? Jutro? DokSd? [wykrztusiRem. Na to Sam Hawkens uderzyR mnie po ramieniu i odrzekR z uQmiechem: [DokSd? Na Dziki ZachVd ze mnS. ZdaliQcie znakomicie egzamin, hi! hi hi! Inni !surweyorzy odjeWdWajS jutro i nie mogS na was dRuWej czekaY. Mnie, Dicka Stone'a i Willa Parkera przyjXto na przewodnikVw przy budowie linii kolejowej wzdRuW Kanadianu do Nowego Meksyku. MyQlX, We nie zechcecie tutaj nadal pozostaY greenhornem! !Teraz spadRa mi Ruska z oczu.A wiXc to wszystko byRo z gVry ukartowane! Surweyorzy, pomiary dla jednej z wielkich kolei, ktVre zamierzano budowaY. Co za radoQY! Dalej "nie byRo o co pytaY, gdyW mVj stary, kochany Henry sam podszedR do mnie, ujSR mnie za rXkX i rzekR: [PowiedziaRem wam juW, dlaczego was lubiX. JesteQcie tu u zacnych ludzi, ale stanowisko nauczyciela domowego nie jest dla was odpowiednie. Musicie siX udaY na ZachVd. ZwrVciRem siX w tym celu do Atlantic i Pacific Company i kazaRem wybadaY wasze wiadomoQci tak, #abyQcie siX tego nie domyQlili. ZdaliQcie dobrze egzaminy i macie tu waszS nominacjX. PodaR mi dokument. Gdy rzuciwszy naZ okiem, przeczytaRem przewidywanS wysokoQY wynagrodzenia, ciemno mi siX w oczach #zrobiRo. Stary przyjaciel mVwiR dalej: [Pojedziecie konno, potrzebujecie wiXc dobrego konia. KupiRem dla was #deresza, ktVrego uje\dziliQcie. Bez broni nie moWecie siX ruszyY, dostaniecie wiXc tX !starS flintX, ktVra na nic mi siX nie przyda, a z ktVrej wy !tak dobrze trafiacie. I cVW wy na to, sir, hX? Z poczStku milczaRem, a gdy wreszcie odzyskaRem mowX, prVbowaRem nie przyjSY darVw, ale bez skutku. Ci zacni ludzie postanowili mnie uszczXQliwiY, zrobiRbym im !wielkS przykroQY, gdybym siX uparR przy odmowie. Aby na razie przynajmniej zapobiec dalszemu waRkowaniu tej sprawy, lady usiadRa przy !stole, a my musieliQmy pVjQY "za jej przykRadem. ZaczXRa siXuczta, a podczas jedzenia nie naleWaRo podejmowaY tego tematu. Po kolacji udzielono mi potrzebnych wiadomoQci. Miano budowaY liniX kolejowS z St. Louis przez Indian-Territory, Nowy !Meksyk, ArizonX i KaliforniX dowybrzeWa Pacyfiku i postanowiono tX dRugS trasX zbadaY i odmierzyY sektorami. Sektor, ktVry przypadR w udziale mnie i trzem innym surweyorom pod kierunkiem starszego inWyniera, leWaR miXdzy \rVdRami rzek Rio Pecos i poRudniowego Kanadianu. Trzej wytrawni przewodnicy; Sam Hawkens, Dick Stone i Will Parker, mieli nam towarzyszyY aW na miejsce, gdzie oczekiwaRa nasgromada dzielnych westmanVw, dodanych nam dlabezpieczeZstwa. OczywiQcie mogliQmy takWe liczyY na pomoc wszystkich zaRVg wojskowych w sSsiednich fortach. Aby mi zrobiY niespodziankX, powiedziano mio tym wszystkim dopiero dzisiaj, co prawda, trochX za pV\no. UspokoiRa mnie jednak !wiadomoQY, We postarano siX owszystko, co byRo konieczne do podrVWy, aW do najdrobniejszych szczegVRVw. Nie pozostawaRo mi nic innego, jak przedstawiY siX kolegom, ktVrzy czekali na mnie w mieszkaniu starszego inWyniera. PoszedRem do nich wtowarzystwie Henry'ego i SamaHawkensa. PrzyjXli mnie nader serdecznie, nie biorSc za zRe spV\nienia, wiedzieli bowiem, We przyczynS tego byRa wRaQnie ta niespodzianka. PoWegnawszy siX nazajutrz z mymi gospodarzami, udaRem siX do Henry'ego. ZaczSRem mudziXkowaY, ale on potrzSsnSwszy mnie silnie za !rXce, przerwaR mi tymi sRowy: [Nie ma o czym mVwiY, sir! WysyRam was tylko dlatego, Weby moja stara flinta mogRa siX jeszcze na coQ przydaY. Gdy wrVcicie, odszukacie mnie!i opowiecie, coQcie przeWyli i czego doQwiadczyliQcie. WVwczas dopiero siX okaWe, czy jesteQcie jeszcze tym, czym dzisiaj, mimo iW siX do tego nie chcecie przyznaY, mianowicie greenhornem, jakiego szukaY pod sRoZcem. To rzekRszy, wypchnSR mnie za drzwi. ObrVciRem siX jeszcze raz i zobaczyRem Rzy w jego oczach.  ROZDZIAP II KLEKI-PETRA $ZbliWaR siX koniec wspaniaRej,pVRnocno-amerykaZskiej jesieni. PracowaliQmy od trzech"miesiXcy, ale nie wypeRniliQmy jeszcze naszego zadania, gdy tymczasem inne sektory wrVciRy juW dawno do domu. !ZRoWyRy siX na to dwa powody.Pierwszy ten, We przeznaczono nam do opracowania bardzo trudnS okolicX. Linia kolejowa miaRa iQY przez preriX wzdRuW poRudniowego Kanadianu, kierunek byR wiXc wskazany !tylko do \rVdeR tej rzeki; od Nowego Meksyku zaQ wyznaczaRo go poRoWenie dolin!i wSwozVw. Nasz sektor leWaR pomiXdzy Kanadianem a Nowym Meksykiem i myQmy mieli dopiero znale\Y odpowiedni kierunek. Do tego potrzeba byRo rozjazdVw poWerajScych wiele czasu, "uciSWliwych wXdrVwek i wielu, bardzo wielu pomiarVw porVwnawczych, zanim moWna "byRo przystSpiY do wRaQciwej roboty. UtrudniaRo nam pracX jeszcze i to, We znajdowaliQmysiX w okolicy niebezpiecznej. Tamtejsi bowiem Indianie [ Kiowa, Komancze i Apacze ie chcieli pozwoliY na budowX kolei poprzez kraje, ktVre uznawali za swojS wRasnoQY. MusieliQmy siX bardzo strzec i ciSgle byY w pogotowiu, przez co oczywiQcie nasza robota znacznie siX opV\niaRa. Ze wzglXdu na tych Indian nie mogliQmy zdobywaY QrodkVw WywnoQci za pomocS polowania, poniewaW wVwczas Indianie odkryliby Ratwo nasze Qlady. SprowadzaliQmy wszystko, czego nam byRo potrzeba, z Santa F_ na zaprzXWonych woRami wozach. Niestety dowVz ten byR takWe bardzo niepewny i kilkakrotnienie mogliQmy posunSY siX naprzVd z naszymi pomiarami, poniewaW wozy z WywnoQciS nie przybywaRy na czas. Druga przyczyna tkwiRa w skRadzie naszego towarzystwa.WspomniaRem, We w St. Louis przywitaR mnie starszy inWynier i inni surweyorzy bardzo przychylnie. To przyjXcie, jakiego doznaRem, pozwalaRo siX spodziewaY dobrej i skutecznej wspVRpracy. Jednak pod tym wzglXdem spotkaRo mnie przykre rozczarowanie. Moi koledzy, prawdziwi Jankesi, widzieli we mnie niedoQwiadczonego greenhorna. "Chcieli zarobiY pieniSdze, niepytajSc o to, czy wypeRniS sumiennie swoje zadanie. Ja zawadzaRem im przy tym, toteW niebawem zniknXRa okazywana mi przez nich z poczStku przychyl- noQY. Nie daRem siX tym zbiY z tropu i !robiRem, co do mnie naleWaRo. WkrVtce teW zorientowaRem siX, We moi koledzy posiadali niezbyt duWy zasVb wiedzy. Zwalali na mnie najtrudniejszS robotX, a sami szukali okazji do uprzyjemniania sobie Wycia.Nie sprzeciwiaRem siX temu obarczaniu mnie pracS, "wierzSc, We im wiXcej siX musidokonaY, tym wiXcej nabiera siX siR i doQwiadczenia. Starszy inWynier, mr. Bancroft, byR z nich najbardziej wyksztaRcony, ale !okazaRo siX niestety, We lubi wVdkX. Przywieziono z Santa F_ kilka baryRek tego zgubnego napoju, a od tego czasu nasz przeRoWony zajmowaR siX wiXcej brandy niW przyrzSdami mierniczymi. #Nieraz potrafiR przeleWeY pVR dnia na ziemi zupeRnie pijany. Trzej surweyorzy, Riggs, Marcy i Wheeler, musieli, jak zresztS i ja, pRaciY za dostawy, aby wiXc nie ponieQY straty, pili z nim na wyQcigi. Nie trudno sobie wyobraziY, Wei ci dWentelmeni nie zawsze byli w najlepszej formie. PoniewaW ja nie prVbowaRem nawet wVdki, przeto obowiSzek pracy spoczywaR oczywiQcie wyRScznie na mnie,a oni spokojnie przeplatali sobie pijatykX spaniem. Wheeler byR dla mnie jeszcze najuprzejmiejszy z nich wszystkich, poniewaW miaR tyle rozumu, by siX "zorientowaY, We mXczyRem siX za nich, nie bXdSc wcale do tego zobowiSzany. ]e praca nasza na tym cierpiaRa, tego oczywiQcie nie trzeba podkreQlaY. Reszta towarzystwa pozostawiaRa rVwnieW wiele doWyczenia. Przybywszy na sektor, zastaliQmy w nim dwunastu westmanVw. Jako nowicjusz, szanowaRem ich z poczStku ogromnie, lecz wnet przekonaRem siX, We mam do czynienia z lud\mi o bardzo niskim poziomie moralnym. Dodano ich nam do obrony i pomocy. SzczXQciem przez !caRe trzy miesiSce nie zaszRo nic takiego, co by mnie zmusiRo do uciekania siX pod ich nader wStpliwS obronX, a co do pomocy, to moWna "QmiaRo powiedzieY, We zeszRo siX tu niczym na schadzkX dwunastu najwiXkszych prVWniakVw w Stanach Zjednoczonych. Jak smutnie musiaRa w takichwarunkach wyglSdaY u nas karnoQY! Bancroft, komendant z tytuRui z urzXdu, udawaR, We jest kierownikiem, ale nikt go nie sRuchaR. WyQmiewano jego rozkazy, a on klSR strasznie, tak jak chyba nikt na Qwiecie,a w koZcu szedR do baryRki, aby wVdkS wynagrodziY sobie wysiRek. Riggs, Marcy i Wheeler postXpowali nie o wiele inaczej. MiaRem wiXc wszelki powVd do tego, by !wziSY cugle w rXce. UczyniRemto, ale tak Weby tego nie zauwaWyli. Takiego mRodego i niedoQwiadczonego czRowieka jak ja nie mogli darzyY peRnymszacunkiem. Gdybym byR o tyle gRupi, Weby przemVwiY tonem rozkazujScym, byRbym siX tylko naraziR na powszechny Qmiech. MusiaRem wiXc postXpowaY cicho i ostroWnie jak rozumna Wona, ktVra umie tak kierowaY opornym mXWem, We on nie ma o tym pojXcia. #Ci na pVR dzicy, nieokieRznani ludzie nazywali mnie dziesiXY razy dziennie greenhornem, a mimo to stosowali siX bezwiednie do mnie. Przy tym zdawaRo im siX zawsze, TWe wRaQciwie czyniS wszystko zgodnie z wRasnS wolS. Pod tym wzglXdem ogromnie byli mi pomocni Sam Hawkens ijego dwaj towarzysze, Dick Stone i Will Parker. Wszyscy trzej byli to na wskroQ uczciwi, a przy tym [ choY nie poznaRem siX na tym od razu przy pierwszym spotkaniu z Samem w St. Louis "[doQwiadczeni, mSdrzy i Qmialiwestmani, ktVrych imiona sRynXRy daleko i szeroko. !Trzymali siX przewaWnie mnie i stronili od reszty towarzyszy, "ale tak oglXdnie, We nie mogRo to tamtych obraziY. SzczegVlnie Sam Hawkens umiaR, pomimo rVWnych swych Qmiesznych wRaQciwoQci, zdobyY u niechXtnego mi towarzystwa znaczne powaWanie. Cokolwiek zaQ przeprowadzaR swoim na poRy powaWnym, a na poRy zabawnym sposobem, to zawsze po to, aby mi dopomVcw przeprowadzeniu moich zamiarVw. WytworzyR siX miXdzy nami w!cichoQci stosunek, ktVry daRbysiX najlepiej porVwnaY ze stosunkiem feudalnego pana do swojego lennika. Hawkens wziSR mnie w opiekX, nie pytajSc wcale, czy siX z tym zgadzam. Ja byRem greenhornem, on zaQ wytrawnym westmanem, ktVrego sRowa i czyny miaRy byY dla mnie czymQ nieomylnym. W wolnym czasie iprzy sposobnoQci udzielaR mi teoretycznych i praktycznych lekcji ze wszystkiego, co naleWy wiedzieY i czemu trzeba umieY podoRaY na Dzikim Zachodzie. JeWeli dziQ zgodnie z prawdS muszX "powiedzieY, We wyWszS szkoRXodbyRem dopiero pV\niej u boku Winnetou, to poczucie sRusznoQci i sprawiedliwoQci kaWe mi przyznaY, We Samowi Hawkensowi zawdziXczam nauki elementarne. SporzSdziR mi nawet !wRasnorXcznie lasso i pozwalaRYwiczyY siX nim na swojej wRasnej osobie i swoim koniu. Gdy potem doszedRem do tego,We pXtla chwytaRa juW cel niechybnie za kaWdym rzutem,ucieszyR siX serdecznie i zawoRaR radoQnie: $[To piXknie, mVj mRody sir, todobrze! Ale niech wam moja pochwaRa nie przewrVci w gRowie! BakaRarz musi uzie K43\book.gb.tmp9* pHDkPPܼkDk&PXk{ApM c c cq!6 c, c77IpochwaliY od czasu do czasu nawet najgRupszego ucznia, jeWeli chce, by ten robiR postXpy. ByRem juW nauczycielem niejednego westmana, a wszyscy uczyli !siX o wiele Ratwiej i znacznie prXdzej mnie pojmowali niW wy.JeWeli jednak nadal tak siX !bXdziecie YwiczyY, to moWe po szeQciu lub oQmiu latach nikt nie nazwie was juW greenhornem. AW do tego czasupocieszajcie siX tS starS maksymS, We gRupi osiSga nieraz te same wyniki, co !mSdry, a nawet wiXksze, jeQli siX nie mylX! !WygRaszaR te sRowa pozornie z najwiXkszS powagS i ja tak samo je przyjmowaRem, ale wiedziaRem, We on wcale tak nie myQlaR. Najbardziej poWSdane byRy dla mnie jego praktyczne pouczenia, gdyW praca zawodowa zabieraRa mi tyle czasu, We gdyby nie Hawkens, nie znalazRbym ani chwili na Ywiczenie tych umiejXtnoQci, ktVre musi opanowaY kaWdy myQliwiec na prerii. ZresztS trzymaliQmy w tajemnicy naszeYwiczenia i urzSdzaliQmy je tak daleko od obozu, We nie moWna byRo nas podglSdnSY. Sam Hawkens tego WSdaR, a gdy pewnego razu zapytaRem o przyczynX, odpowiedziaR: [To ze wzglXdu na was, sir! Tak maRo macie zrXcznoQci w tych rzeczach, We musiaRbym !siX wstydziY do gRXbi duszy, gdyby nas te draby zobaczyRy.Teraz juW wiecie, hi! hi! hi! We\cie to sobie do serca! Skutkiem tego caRe towarzystwo nie liczyRo na raniej wcale na wypadek, gdyby zaszRa koniecznoQY uWycia broni lub wykazania siX!zrXcznoQciS fizycznS. Ale to mniej bynajmniej nie martwiRo.Mimo wszystkich wspomnianych poprzednio przeszkVd doszliQmy przecieW w koZcu tak daleko, We w ciSgu tygodnia mogliQmy siX juW poRSczyY z nastXpnym sektorem. NaleWaRo pchnSY "posRaZca, aby zanieQY tam tX wiadomoQY. Bancroft oQwiadczyR, We pojedzie sam pod przewodnictwem jednego z westmanVw. Nie czyniliQmy tego po raz pierwszy, gdyW ciSgle musieliQmy siX porozumiewaY zarVwno z sektorem pracujScym za nami,jak i tym, ktVry pracowaR przed nami. StSd zresztS wiedziaRem, We kierujScy robotS przed nami starszy inWynier byR nadzwyczaj energicznym czRowiekiem. Bancroft zamierzaR wyruszyY pewnej niedzieli rano. UwaWaR za stosowne wypiY strzemiennego, w czym mieli wziSY udziaR wszyscy. Mnie tylko nie zaproszono, a Sam Hawkens, Dick Stone i Will Parker nie przyjXli nadesRanego im zaproszenia. Popijanie, co zresztS przewidywaRem, przeciSgnXRo siX tak dRugo, We ustaRo dopiero wtedy, kiedy Bancroft"nawet juW beRkotaY nie mVgR. Towarzysze zabawy dotrzymywali mu kroku i upili siX niemniej od niego. O zamierzonej je\dzie nie mogRojuW teraz byY mowy. Hultaje zrobili to, co czynili zawsze w tym stanie: wle\li w krzaki, aby siX tam wyspaY. CVW moWna byRo poczSY? PosRaniec musiaR odejQY, tymczasem naleWaRo siX spodziewaY, We pijani bXdS spaY do pV\na po poRudniu. WypadaRo wobec tego, Webym ja pojechaR. Ale czy mogRem? ByRem pewien We aW do mego powrotu przez cztery dni nikt nie we\mie siX do pracy. Gdy siX naradzaRem nad tym z Samem Hawkensem, wskazaR rXkS na zachVd i rzekR: [Nie trzeba bXdzie jechaY, sir. MoWecie przekazaY wiadomoQY tym dwVm, ktVrzy oto siX zbliWajS. Spojrzawszy we wskazanym kierunku, zobaczyRem dwVch je\d\cVw. Byli to biali, a w jednym z nich poznaRem starego przewodnika, ktVry juW kilka razy byR u nas z wieQciami z sSsiedniego sektora. Obok niego jechaR mRody mXWczyzna, ubrany inaczej, niW to jest przyjXte na dalekim Zachodzie. Nie widziaRem go jeszcze nigdy. StanSwszy przed nami, nieznajomy zapytaR mnie o nazwisko. Skoro je wymieniRem, obrzuciR mnie przyja\nie badawczym spojrzeniem i rzekR: ![A wiXc to wy jesteQcie tym mRodym dWentelmenem, ktVry robi tu wszystko, gdy tymczasem inni leniuchujS. BXdziecie pewnie wiedzieli, kim jestem, gdy wam powiem moje nazwisko. Jestem White. "ByR to kierownik najbliWszego zachodniego sektora, do ktVrego mieliQmy wRaQnie wysRaY wiadomoQY. Jego przybycie musiaRo mieY "oczywiQcie jakiQ powVd. ZsiadRz konia, podaR mi rXkX i powiVdR wzrokiem po naszym obozie. Ujrzawszy QpiScych w zaroQlach, a obok baryRkX po wVdce, uQmiechnSR siX !domyQlnie, ale nie przyja\nie. %[ Pijani?? [ spytaR. SkinSRem gRowS. [ Wszyscy?? [ Tak. Mr. Bancroft chciaR udaY siX do was i wypito strzemiennego. ZbudzX go i... %[StaY! [ przerwaR. [ MuszX z wami pomVwiY tak, Weby oni tego nie sRyszeli. Chod\my na !bok i nie bud\my ich! Kto sS citrzej ludzie, ktVrzy stali z wami? [To Sam Hawkens, Dick Stonei Will Parker, nasi trzej przewodnicy, ludzie godni zaufania. [Ach, Hawkens, ten maRy, osobliwy myQliwiec. To dzielny chRop, sRyszaRem o nim. Niechaj wszyscy trzej pVjdS znami. UczyniRem zadoQY jego wezwaniu, a nastXpnie spytaRem: [ Przybywacie z wRasnej inicjatywy, mr. White? Czy sprowadza was coQ waWnego? [Bynajmniej. ChciaRem siX tylko przekonaY, czy wszystko tu w porzSdku, no i pomVwiY zwami. MyQmy juW skoZczyli nasz sektor, a wy swojego jeszcze nie? [ Winne temu trudnoQci terenu. Zamierzam... #[Wiem, wiem! [przerwaR mi. [ Wiem niestety o wszystkim. GdybyQcie wy nie pracowali w "trVjnasVb, Bancroft byRby dziQtam, gdzie rozpoczSR. ![Tak nie jest, mr. White. Nie wiem wprawdzie, skSd macie !to bRXdne mniemanie, We tylko ja byRem pilny, ale moim obowiSzkiem... [Cicho, sir, cicho! Chodzili posRaZcy od nas do was i z powrotem, a ja ich o wszystkowypytywaRem. To bardzo szlachetnie z waszej strony, We bierzecie w obronX tych pijakVw, ale ja chciaRbym "usRyszeY prawdX. PoniewaW zaQwidzX, We jesteQcie zbyt skromni, aby mi jS powiedzieY,przeto spytam nie was, lecz Sama Hawkensa. UsiSd\my! PoszliQmy do namiotu. White usiadR przed nim na trawie i #skinSR na nas, WebyQmy zrobili to samo, po czym zaczSR wypytywaY Hawkensa, Stone'a i Parkera, ktVrzy przedstawili mu caRS prawdX, nie dodajSc ani jednego zbytecznego !sRowa. Mimo to wtrSciRem tu i Vwdzie jakieQ sRVwko, aby zRagodziY niektVre, sRuszne skSdinSd zarzuty i broniY kolegVw, ale nie wywarRo to naWhite'cie poWSdanego skutku. Przeciwnie, prosiR mnie kilkakrotnie, Webym siX nie trudziR daremnie. Gdy siX juW o wszystkim dowiedziaR, zaWSdaR, Webym mu pokazaR nasze rysunki i mVj dziennik. MogRem nie speRniY tego Wyczenia, nie uczyniRem tego jednak z obawy, Weby go nie obraziY. CzuRem zresztS, We Wywi w stosunku do mnie dobre zamiary. PrzejrzaR wszystko uwaWnie i nie zaprzeczyRem, kiedy mnie o to spytaR, We sambyRem rysownikiem i autorem, gdyW istotnie Waden z tamtych nie zrobiR ani jednej kreski i nie napisaR ani jednej litery. [Ale z tego dziennika nie widaY [ rzekR [ ile pracy przypada na kaWdego z osobna. PosunXliQcie siX za daleko w swoim chwalebnym koleWeZstwie. Na to zauwaWyR chytrze Sam Hawkens: [SiXgnijcie mu do kieszeni, mr. White! Tam tkwi coQ blaszanego, w czym dawniej byRy sardynki. Sardynek teraz !juW nie ma, ale jest za to coQ papierowego. To prawdopodobnie dziennik !prywatny, jeQli siX nie mylX. Tam on zapewne wszystko spisaR inaczej niW w urzXdowym sprawozdaniu, gdzie tuszuje lenistwo kolegVw. Hawkens wiedziaR, We prowadziRem prywatne zapiski oraz We nosiRem je w wyprVWnionej puszce od sardynek. ByRo mi przykro, We !mnie zdradziR. White poprosiR, Webym mu pokazaR swoje notatki. CVW miaRem zrobiY? Czy moi koledzy zasRuWyli na "to, Webym siX dla nich mXczyR bez Wadnej wdziXcznoQci z ichstrony i Webym to jeszcze zatajaR? SzkodziY im nie chciaRem w Waden sposVb, ale nie mogRem byY niegrzeczny wobec White'a. PodaRem mu wiXc dziennik, ale pod warunkiem, We nikomu nie wspomni o tym, co siX w nim zawiera. PrzeczytaR, zwrVciR mi go i rzekR: [Powinienem wRaQciwie zabraY z sobS te kartki i !przedRoWyY je, gdzie naleWy. Wasi koledzy to nicponie, ktVrzy nie sS warci ani jednego dolara. Wam zaQ powinno siX zapRaciY w trVjnasVb. Zostawiam wam jednak swobodX. Zwracam tylko uwagX, We dobrze zrobicie, jeQli Zachowacie te prywatne zapiski, gdyW mogS siX wam !one pV\niej bardzo przydaY. A teraz zbud\my tych sRawetnych dWentelmenVw. WstaR i wszczSR alarm. TDWentelmeniU powyRazili z zaroQli z bRXdnymi oczyma i zmienionymi twarzami. Bancroft gotVw byR uciec siX "do grubiaZstw ze zRoQci, We gozbudzono, okazaR siX jednak uprzejmy, gdy usRyszaR, We przybyR mr. White z najbliWszego sektora. Widzieli siX po raz pierwszy. Bancroft podaR mu przede wszystkim "kieliszek wVdki, ale \le siX z tym wybraR. White skorzystaR z tej grzecznoQci w ten sposVb, We posRuWyRa mu za temat do umoralniajScego kazania, jakiego Bancroft chyba jeszcze w Wyciu nie "sRyszaR. Zdumiony pijak milczaR!przez chwilX, ale potem rzuciR siX na White'a, chwyciR go za ramiX i krzyknSR: [ Panie, wasze nazwisko? [ White. [ Kim jesteQcie?? [ Starszym inWynierem sSsiedniego sektora. [ Czy tam moWe wam kto rozkazywaY?? [ SSdzX, We nie. ![A wiXc! Ja jestem Bancroft, starszy inWynier tutejszego sektora, i nikt nie ma prawa mi tu rozkazywaY, a juW najmniej wy, mr. White! [To prawda, We jesteQmy "sobie rVwni [rzekR napadniXty spokojnie. [ ]aden z nas nie jest obowiSzany przyjmowaY od drugiego rozkazVw. Ale skoro jeden widzi, We drugi szkodzi przedsiXbiorstwu, w ktVrym obydwaj pracujemy, !jego powinnoQciS jest zwrVciY drugiemu uwagX na jego bRXdy.Wy szukacie, jak siX zdaje, celu swojego Wycia w baryRce brandy. Wszyscy, szesnastu ludzi, ktVrych tu zastaRem przyjechawszy przed dwoma godzinami, byli pijani. [ Przed dwoma godzinami [ przerwaR mu Bancroft. [ Tak dRugo juW tu jesteQcie?? [OczywiQcie. PrzypatrzyRem siX juW zdjXciom i #dowiedziaRem siX, kto je robiR. Wy WyliQcie sobie jak w raju, tymczasem jeden, i to najmRodszy z was, d\wigaR caRy ogrom pracy. "Na to Bancroft zwrVciR siX domnie i syknSR: ![To wy powiedzieliQcie o tym,!nikt inny! Nie wypierajcie siX, nikczemny kRamco i podstXpny zdrajco! "[ Nie [ odparR mr. White. [ Wasz mRody kolega postSpiR "jak dWentelmen; wyraWaR siX o was tylko dobrze i braR was w obronX. RadzX wam przeto prosiY go o przebaczenie za "to, We nazwaliQcie go kRamcS i zdrajcS. [ProsiY o przebaczenie? Ani $myQlX! [ zaQmiaR siX Bancroft szyderczo. [Ten greenhorn nie umie odrVWniY trVjkSta od czworoboku i wyobraWa sobie, We jest surweyorem. SpV\niliQmy siX z pracS, poniewaW on wszystko robiR nie tak, jak trzeba; a skoro teraz, zamiast to uznaY, oskarWa nas przed wami i oczernia... #Nie dokoZczyR. MiesiSce caRe cierpiaRem i pozwalaRem tym "ludziom myQleY i mVwiY o mnie,co chcieli. Teraz nadeszRa chwila pokazania im, jak dalece pomylili siX w ocenie mojej osoby. PochwyciRem "Bancrofta za ramiX i QcisnSRem!tak silnie, We aW krzyknSR z bVlu. [Mr. Bancroft [ rzekRem [ "wypiliQcie za duWo wVdki i nie odespaliQcie jeszcze waszego pijaZstwa. Zapewne jesteQcie jeszcze pijani, przyjmujX wiXc, WeQcie tego nie powiedzieli. "[ Ja pijany?? ZwariowaliQcie! [wrzasnSR. [ Tak, pijany! Gdybym byR !pewny, We jesteQcie trze\wi i We pozwoliliQcie sobie "rozmyQlnie rzuciY mi te obelgi, to cisnSRbym wami o ziemiX jak pierwszym lepszym hultajem. Zrozumiano? Czy macie teraz odwagX zaprzeczyY temu, WeQcie siX upili? TrzymaRem go jeszcze za ramiX. Nie przypuszczaR pewnie nigdy, We bXdzie musiaR baY siX mnie kiedykolwiek, ale teraz !przestraszyR siX naprawdX. NiebyR sRabeuszem, ale wyraz mojej twarzy zdawaR siX go przeraWaY, widaY to byRo po !nim. Nie chciaR siX przyznaY, We jest jeszcze pijany, a zarazem brakRo mu odwagi do podtrzymania swych oskarWeZ. !ZwrVciR siX wiXc do dowVdcy dwunastu westmanVw dodanych nam do pomocy i obrony: "[Mr. Rattler, czy Qcierpicie, !Weby ten czRowiek porywaR siXna mnie? Czy nie po to tutaj #jesteQcie, WebyQcie nas bronili?Rattler, wysoki i tXgo zbudowany mXWczyzna, $posiadaR, jak siX zdawaRo, siRXtrzech, a moWe czterech ludzi.!ByR to osobnik ordynarny i piR ustawicznie razem z Bancroftem. "Nie znosiR mnie i z radoQciS skorzystaR ze sposobnoQci, !aby daY ujQcie zRoQci, jakS czuR do mnie. PrzyskoczyR prXdko, pochwyciR mnie za ramiX, jak ja Bancrofta, i odpowiedziaR: [Nie, ja na to nie pozwolX, mr. Bancroft. Ten smarkacz niewydeptaR jeszcze dziur w swoich pierwszych poZczoszkach, a oQmiela siX juW groziY dorosRym mXWczyznom, haZbiY ich i !oczerniaY. Nie podnoQ rXki na mr. Bancrofta, smarkaczu, bo ci pokaWX, jaki z ciebie greenhorn! Z takim to wezwaniem zwrVciR siX do mnie Rattler. UcieszyRem siX, We to on wRaQnie zrobiR, gdyW byR silniejszym przeciwnikiem od Bancrofta. Nie wStpiRem ani na!chwilX, We jeQli jego nauczX "moresu, podziaRa to silniej, niWgdybym to uczyniR wobec Bancrofta. WyrwaRem mu ramiXi odrzekRem: [Ja smarkacz, greenhorn? OdwoRajcie to natychmiast, mr. Rattler, bo grzmotnX wami o ziemiX! %[ Wy mnS?? [ zaQmiaR siX. [ Taki greenhorn jest naprawdX na tyle gRupi, We... "Nie skoZczyR, gdyW uderzyRem go piXQciS w skroZ tak, We runSR ciXWko na ziemiX jak wVr. Kilka krVtkich chwil trwaRa gRXboka cisza, po czym zawoRaR jeden z towarzyszy Rattlera: [ Niech to wszyscy diabli!! Czy bXdziemy spokojnie patrzeY, jak ten przybRXda bije naszego dowVdcX? Dalej na tego draba! SkoczyR ku mnie, wiXc szybkowyrwaRem oba rewolwery zza pasa i zawoRaRem: [ Kto jeszcze?? Niech przyjdzie! CaRa banda Rattlera miaRa !wielkS ochotX pomQciY na mnieklXskX towarzysza. Jeden spozieraR na drugiego, lecz ichprzestrzegRem: $[SRuchajcie, ludzie! Kto zbliWy!siX o krok lub chwyci za broZ, !dostanie kulkX w Reb! MyQlcie sobie o greenhornach, co siX wam podoba, ale ja wam dowiodX, We jeden taki greenhorn jak ja da sobie radXz dwunastu takimi westmanamijak wy! Wtem stanSR przy mnie Sam Hawkens i rzekR: [A ja, Sam Hawkens, takWe was ostrzegam, jeQli siX nie mylX. Ten mRody greenhorn jest pod mojS szczegVlnS opiekS. Kto by siX powaWyR zerwaY muwRos z gRowy, temu natychmiast wystrzelX dziurX w jego wRasnej osobie. Ja nie WartujX. ZapamiXtajcie to sobie, hi! hi! hi! Dick Stone i Will Parker uwaWali takWe za stosowne stanSY obok mnie, aby zaznaczyY, We sS tego samegozdania, co Hawkens. To zaimponowaRo przeciwnikom. OdwrVcili siX ode mnie, mruczSc pod nosem przekleZstwa, i zajXli siX skwapliwie leWScym na ziemi, aby go przywieQY do przytomnoQci. Bancroft uznaR za najrozumniejsze pVjQY do namiotu i tam siX ukryY. WhitepatrzyR na mnie szeroko rozwartymi ze zdziwienia oczyma. PotrzSsnSR gRowS i rzekR tonem niekRamanego zdumienia: [AleW, sir, to jest przeraWajSce! Nie chciaRbym dostaY siX w wasze rXce. NaleWaRoby was naprawdX nazwaY TShatterhandU za to, !We tego wielkiego i silnego jak #dSb czRowieka rozciSgnXliQcie na ziemi jednym uderzeniem !piXQci. Nie widziaRem jeszcze nic podobnego. Ten projekt podobaR siX widocznie Samowi Hawkensowi, gdyW zaczSR prychaY wesoRo. [Shatterhand, hi! hi! hi! Greenhorn [ i juW wojenny przydomek, i to jaki! IlekroY Sam Hawkens rzuci okiem na greenhorna, tylekroY jest z tego zbawienny skutek. Shatterhand, Old Shatterhand! CaRkiem tak jak Old FirehandU,takWe westman i silny jak nied\wied\. CVW wy na to mp9* pHDkPPܼkDk&PXk{AgBpc c cF e c u  c + co 7jH miano, Dicku i Willu? Odpowiedzi ich juW nie dosRyszaRem, gdyW musiaRem uwagX poQwiXciY White'owi, ktVry ujSwszy mnie za rXkX, odprowadziR na bok i rzekR: [ Podobacie mi siX nadzwyczajnie, sir! Czy nie !mielibyQcie ochoty przejQY do mnie? [ Trudno wchodziY w to, czy mam ochotX, czy nie, mr. White. Ja nie mogX. [ Czemu?? [ Bo mnie tutaj trzyma obowiSzek. [ Pshaw!! Ja biorX to na siebie. "[ To mi siX na nic nie przyda,!jeQlibym ja sam nie mVgR siX !usprawiedliwiY. PrzysRano mnie tutaj do pomocy przy pomiarze tego sektora, nie wolno mi siX przeto stSd ruszyY, poniewaW jeszcze nie wykonaliQmy naszego zadania. [ Bancroft dokoZczy z tamtymi trzema. "[ Tak, ale kiedy i jak? Nie, jamuszX tu zostaY. [ ZwaWcie, We to dla was niebezpieczne! [ Jak to?? [Pytacie jeszcze? Widzicie !chyba, We porobiliQcie sobie z tych ludzi nieubRaganych wrogVw. [ Nie. PrzecieW im nic nie zrobiRem. [To prawda albo raczej [ byRo prawdS dotychczas. PoniewaW jednak powaliliQcie jednego z nich na ziemiX, stosunki miXdzy wami sS zerwane. [ByY moWe, ale ja siX nie bojX. WRaQnie przez to uderzenie zdobyRem sobie powaWanie. NieprXdko ktokolwiek porwie siX znVw namnie. ZresztS Hawkens, Stone i Parker sS ze mnS. [ Jak chcecie. Wolna wola to niebo dla czRowieka, ale "czXsto i piekRo. Bardzo byQcie mi siX przydali. Ale przynajmniej odprowadzicie mnie kawaRek drogi? [ Kiedy?? [ Teraz. [ Czy chcecie zaraz wracaY, mr. White? [ Tak. ZastaRem tu takie stosunki, We nie mogX bawiY dRuWej, niW potrzeba. %[ AleW musicie coQ zjeQY, nim wyruszycie w drogX, sir. [Zbyteczne. Mamy w kaburach siodRa wszystko niezbXdne do Wycia. [Nie poWegnacie siX z Bancroftem? [ Nie. #[ PrzybyliQcie, aby pomVwiY znim o interesach! [Zapewne, ale mogX to takWepowiedzieY wam. PrzekonaRem siX, We wy lepiej siX rozumiecie na rzeczy niW on. OtVW przede wszystkim przybyRem tu, aby ostrzec go przed czerwonoskVrymi. [ Czy widzieliQcie ich?? [Nie bezpoQrednio, lecz ich Qlady. W tym czasie ciSgnS napoRudnie dzikie mustangi i bawoRy, a czerwonoskVrzy opuszczajS swoje wsie, aby na nie polowaY. Przed Keiowehami nie ma obawy, !gdyW dogadaliQmy siX z nimi codo budowy kolei, ale Komanczei Apacze nic o tym nie wiedzS i dlatego nie moWemy siX im pokazywaY. SkoZczyRem prace w moim sektorze i opuszczam te strony. Mnie wiXc nic juW nie grozi. Ale dla was ten terenstaje siX co dzieZ niebezpieczniejszy. Starajcie siX szybko doprowadziY prace do koZca. OsiodRajcie teraz konia i spytajcie, czy Sam Hawkens ma ochotX udaY siX znami. !OczywiQcie Sam miaR ochotX. PoszedRem wiXc do namiotu Bancrofta i oQwiadczyRem, We dziQ pracowaY nie bXdX lecz razem z Samem Hawkensem odprowadzX White'a. $[Id\cie do diabRa i skrXYcie karki! [odrzekR, a ja nie przeczuwaRem, We to ordynarne Wyczenie mogRo siX niebawem speRniY. "Od kilku dni nie wyjeWdWaRem nigdzie, toteW deresz mVj "zarWaR radoQnie, gdy zaczSRem"go siodRaY. OkazaR siX koniem wyQmienitym, cieszyRem siX #wiXc, We bXdX mVgR oznajmiY to memu staremu TzbrojmistrzowiU Henry''emu. JadSc w blasku piXknego jesiennego poranku, rozmawialiQmy o zamierzonych wielkich budowach kolejowych i o wszystkim, co nam leWaRo na sercu. White daR mi kilka wskazVwek odnoszScych siX do poRSczenia naszego sektora z jego, a okoRo !poRudnia zatrzymaliQmy siX nadstrumieniem, Weby coQ przegry\Y. Potem White pojechaR dalej ze swym przewodnikiem, a my poleWeliQmy jeszcze chwilX, roztrzSsajSc rVWne zagadnienia. Na krVtko przed wyruszeniemw drogX powrotnS pochyliRem siX nad strumieniem, by zaczerpnSY wody. Czysta byRa!jak krysztaR, ujrzaRem wiXc nadnie odciski, jak mi siX zdawaRo, stopy ludzkiej. OczywiQcie zwrVciRem na to uwagX Sama. On przypatrzyR siX uwaWnie, po czym ozwaR siX: [ White miaR zupeRnS sRusznoQY, ostrzegajSc nas przed Indianami. $[ SSdzicie, Samie, We to Qlad Indianina? ![ Tak, indiaZskiego mokasyna.JakieW wraWenie robi to na was, sir? [ ]adnego. [ Fi, musicie przecieW coQ czuY i myQleY? ![ CVW innego jak to, We tu byR czerwonoskVry? #[ WiXc nie boicie siX wcale?? [ Ani mi siX Qni!! [ Przynajmniej lekki niepokVj?? [ TakWe nie. [ Bo wy nie znacie czerwonoskVrych!! ![Ale spodziewam siX, We ich poznam. SS chyba tacy sami jak inni ludzie; wrogowie swoich wrogVw i przyjaciele swoich przyjaciVR. PoniewaW zaQ nie zamierzam wystXpowaY przeciwko nim wrogo, wiXc przypuszczam, We"nie potrzebujX siX ich obawiaY.[JesteQcie greenhorn i wiecznie nim zostaniecie. MoWecie postXpowaY z czerwonoskVrymi, jak chcecie,wynik bXdzie zawsze inny, zupeRnie inny. Wypadki nie zaleWS przecieW od waszej woli. DoQwiadczycie tego i WyczX wam, Weby to nie kosztowaRo was strzXpu wRasnego ciaRa lub nawet Wycia. [ Kiedy ten czerwonoskVry mVgR byY tutaj?? [Mniej wiXcej przed dwoma dniami. WidzielibyQmy tu na trawie jego Qlady, gdyby siX tymczasem nie podniosRa. [ WyszedR chyba na zwiady??[Tak, na zwiady za bawolim miXsem. Teraz panuje pokVj miXdzy tutejszymi szczepami, wiXc nie mVgR to byY szpieg wojenny. ByR nadzwyczaj nieostroWny, a wiXc prawdopodobnie mRody. [ Dlaczego?? [Wytrawny wojownik nie wstXpuje do takiej wody jak ta, gdzie Qlad na pRytkim gruncie dRugo jeszcze pozostaje widoczny. Takiego bRXdu dopuszcza siX tylko gRupiec, ktVry jest zupeRnie takim samym czerwonym greenhornem jak wy biaRym, hi!hi! hi! A biaRe greenhorny bywajS jeszcze gRupsze od czerwonych. ZapamiXtajcie to sobie, sir! !ZaczSR sam do siebie z cicha parskaY Qmiechem i wstaR, by dosiSQY konia. Poczciwy Sam lubiR okazywaY mi swoje przywiSzanie nazywajSc mnie Wartobliwie gRupcem. MogliQmy wrVciY tS samS drogS, ktVrS przybyliQmy tutaj, ale zadaniem moim jako surweyora byRo zbadaY caRS naszS trasX, dlatego skrXciliQmy trochX i pojechaliQmy po rVwnolegRej linii. W ten sposVb wydostaliQmy !siX na doQY szerokS dolinX, !porosRS bujnS trawS. Zbocza, zamykajSce jS z jednej i z drugiej strony, pokrywaRy w dole zaroQla, a w gVrze las. "DRugoQY doliny wynosiRa moWe z pVR godziny drogi tak prostej, We moWna jS byRo oglSdaY od poczStku do koZca. Zaledwie ujechaliQmy kilka krokVw, gdy nagle Sam wstrzymaR konia i popatrzyR uwaWnie przed siebie. %[ Dobra nasza!! [ krzyknSR. [ !OtVW sS. Pierwsze w tym roku! [ Co?? [ zapytaRem. UjrzaRem daleko przed sobS osiemnaQcie, a moWe dwadzieQcia zwolna poruszajScych siX punktVw. $[Co? [powtVrzyR krXcSc siX Wywo na siodle. [ Nie wstydzicie siX pytaY? Ach, prawda, wszak jesteQcie !greenhorn, i to potXWny! Takie osobniki jak wy nie widzS czXsto, choY oczy majS otwarte. BSd\cie Raskawi zgadnSY, najszanowniejszy "sir, co to za istoty krXcS siX tam, gdzie spoczXRy wasze piXkne oczy! "[ ZgadnSY?? Hm! WziSRbym jeza sarny, gdybym nie wiedziaR,We ten rodzaj zwierzyny Wyje w gromadkach liczScych najwyWej dziesiXY sztuk. BiorSc takWe pod uwagX "odlegRoQY, trzeba powiedzieY, We owe zwierzXta, chociaW. wydajS siX stSd tak maRe, muszS byY znacznie wiXksze od sarn. )[ Sarny, hi! hi! hi! [ QmiaR siX. [ Sarny tu, w gVrze, nad \rVdRami Kanadianu! To siX wam znakomicie udaRo! Ale to, co potem powiedzieliQcie, byRo nie\le pomyQlane. Tak, to wiXksze zwierzXta, o wiele wiXksze od sarn. [ Ach, kochany Samie! To chyba nie bawoRy? ![OczywiQcie, We bawoRy. To bizony, prawdziwe bizony, znajdujSce siX w drodze, pierwsze, ktVre widzX w tym roku. A teraz musicie przyznaY, We mr. White miaR !sRusznoQY: bizony i Indianie. Zamiast Indian napotkaliQmy tylko ich Qlady, ale bawoRy mamy przed sobS w caRej $okazaRoQci. CVW wy na to, jeQlisiX nie mylX, hX? [ Musimy podjechaY ku nim!! [ Rozumie siX!! [I przypatrzyY siX im. [PrzypatrzyY? RzeczywiQcie przypatrzyY? [ zapytaR spoglSdajSc na mnie z ukosa, z bezmiernym zdumieniem. ![ Tak. Nie widziaRem jeszcze nigdy bizonVw i chciaRbym bardzo dokRadnie je obejrzeY. ByRem zaciekawiony jako zoolog, czego maRy Sam nie $mVgR zrozumieY. ZaRamaR rXce irzekR: [ObejrzeY, tylko obejrzeY? ZupeRnie tak samo jak malec, ktVry przykRada oczy do szpary w krVlikami, aby podpatrzyY krVliki. O greenhornie, co ja z wami "przeWywam! Ja nie bXdX im siX !przypatrywaR ani ich oglSdaR, lecz bXdX na nie polowaR! [ Dzisiaj, w niedzielX? !WyrwaRo mi siX to niebacznie.Lecz Sam Hawkens rozgniewaR siX z tego powodu naprawdX i krzyknSR na mnie: [Zamknijcie siX z Raski swojej, sir! Czy prawdziwy westman pyta, czy to niedziela, widzSc przed sobS pierwsze bizony? One dajS !miXso! Rozumiecie? MiXso, i to %jakie, jeQli siX nie mylX! KawaR polXdwicy bawolej jest rzeczS wspanialszS niW niebiaZski AmbroWy czy AmbroWyna, czy teW jak to siX tam nazywa, czym raczyli siX starzy greccybogowie. MuszX dostaY polXdwicy bawolej, Webym miaR"gRowS naRoWyY! Wiatr wieje kunam, to dobrze. Tu na lewym pVRnocnym zboczu doliny Qwieci sRoZce, ale tam na #prawo leWy cieZ. JeQli siX tam zaczaimy, bawoRy nie spostrzegS nas przedwczeQnie. Jed\my! !SpojrzaR na swojS Liddy, czy obie lufy w porzSdku, i popXdziR konia na wskazane miejsce. Ja takWe zbadaRem za jego przykRadem swojS rusznicX. Ujrzawszy to, Sam od razu zatrzymaR konia i zapytaR: #[ Macie ochotX wziSY udziaR w polowaniu?? [ OczywiQcie!! #[Dajcie temu pokVj, jeWeli nie!chcecie byY za dziesiXY minut rozdeptani na miazgX! Bizon tonie kanarek, ktVrego siX "bierze na palec i kaWe QpiewaY.Nieraz jeszcze zaQwieci sRoZce i niejedna burza przejdzie ponad GVrami Skalistymi, zanim bXdziecie mogli porwaY siX na tak niebezpiecznS zwierzynX. [ Mimo to sprVbujX... [Milczcie i sRuchajcie! [przerwaR mi tonem, jakiego nigdy wobec mnie nie uWywaR. [ Ja waszego Wycia na swe sumienie nie wezmX. WjechalibyQcie z pewnoQciS w paszczX niechybnej Qmierci. Kiedy indziej rVbcie sobie, co siX wam podoba, ale teraz nie zniosX oporu! Gdyby nie dobre stosunki panujSce miXdzy nami, Sam dostaRby na to naleWytS odpowied\; umilkRem jednak i pojechaRem za nim zwolna pasem cienia, rzucanym przez las. [Jest ich, jak widzX, ze dwadzieQcia [mVwiR juW Ragodniej [ ale wyobra\cie sobie, We pXdzi ich przez sawanny ponad tysiSc! WidywaRem dawniej trzody "liczSce po dziesiXY tysiXcy i wiXcej sztuk. ByR to chleb Indian, a biali im go odebrali. CzerwonoskVry oszczXdzaR zwierzynX, gdyW dawaRa mu poWywienie, zabijaR tylko w miarX potrzeby, biaRy natomiast grasowaR wQrVd tych niezliczonych trzVd jak dzikie, drapieWne zwierzX, mordujSce nawet wVwczas, gdy juW jest syte, dla samego rozlewu krwi. NiedRugo zniknie tutaj ostatni bawVR, a wkrVtce po nim Indianin. Niech BVg siX zlituje nad nimi! Tak samo jest z trzodami mustangVw. Dawniej WyRy gromady zRoWone z tysiSca lubwiXcej koni, teraz czRowiek wpada w zachwyt, gdy ich setkX na raz zobaczy. Tymczasem zbliWyliQmy siX niepostrzeWenie do bawoRVw na jakieQ czterysta krokVw. Hawkens zatrzymaR konia. ZwierzXta, pasSc siX, zwolna "posuwaRy siX w gVrX doliny. Nasamym przedzie szedR stary byk, ktVrego olbrzymie cielsko wprawiRo mnie w zdumienie. ByR pewnie ze dwa metry wysoki, a ze trzy dRugi. Nie umiaRem wVwczas jeszcze oceniY wagi bizona, ale ten mVgR waWyY ze trzydzieQci cetnarVw: olbrzymia masa miXsa i koQci. Natrafiwszy na &bRotnistS kaRuWX, zaczSR siX wniej tarzaY z widocznym zadowoleniem. ![To przewodnik [szepnSR Sam [najniebezpieczniejszy z caRejgromady. Kto siX z nim spotka,powinien mieY przy sobie podpisany testament. BiorX na cel mRodS krowX na prawo za nim. UwaWajcie, gdzie jej wpakujX kulX! Za RopatkS skoQnie w serce, to najlepszy inajpewniejszy strzaR oprVcz strzaRu w oko. Ale chyba wariat celowaRby w bizona z przodu, aby go trafiY w oko! #StaZcie tutaj i wciQnijcie siX zkoniem w zaroQla! Skoro mnie spostrzegS, rzucS siX do ucieczki i caRa ta dzika gonitwa przejdzie tXdy. Ale niech was BVg broni przed myQlS opuszczenia tego miejsca, zanim nie powrVcX lubwas nie zawoRam! OdjechaR zwolna i cicho, dopiero gdy wykonaRem jego rozkaz zajmujSc stanowisko miXdzy dwoma krzakami. Dziwne uczucia mnS !owRadnXRy. CzytaRem czXsto, !jak siX poluje na bizony, i pod tym wzglXdem nikt by mi nic nowego nie powiedziaR, ale zawsze jest rVWnica miXdzy tym, co jest napisane, a "rzeczywistoQciS, w ktVrej siX to przeWywa. Tego dnia po raz pierwszy w Wyciu widziaRem bawoRy. ZwierzSt, na ktVre dawniej polowaRem, nie moWna byRo nawet porVwnaY z tymi niebezpiecznymi olbrzymami. !NaleWaRoby wiXc przypuQciY, We stosownie do rozkazu Samawstrzymam siX od udziaRu w polowaniu, tymczasem staRo siX zupeRnie inaczej. Z poczStku postanowiRem !tylko biernie przypatrywaY siX bizonom, ale teraz uczuRem silnS, niepohamowanS WSdzX dziaRania. Sam postanowiR zabiY tylko mRodS krowX? TPfuj [pomyQlaRem sobie w duchu. [Do tego nie potrzeba odwagi! Prawdziwy mXWczyzna bierze siX wRaQnie do najtXWszego buhaja! U KoZ zaczSR siX bardzo niepokoiY i przebieraY kopytami. Nie widziaR jeszcze nigdy bawoRVw, baR siX i chciaR uciekaY. Z wielkS trudnoQciS utrzymywaRem go na miejscu. Czy nie byRoby lepiej zmusiY go do wyjQcia naprzeciw buhaja? Spokojnie rozwaWaRem, co zrobiY. Decyzja nastSpiRa w jednej chwili. #Sam zbliWyR siX do bizonVw natrzysta krokVw, po czym daR koniowi ostrogi, pocwaRowaR ku trzodzie i przemknSR obok byka, aby siX dostaY do upatrzonej krowy. ZwierzX stropiRo siX i zapomniaRo o ucieczce, a on dobiegR do !niego i w przelocie wystrzeliR. Ofiara drgnXRa i spuQciRa gRowX. Czy padRa, tego nie widziaRem, gdyW inny widok zajSR mojS uwagX. Olbrzymi buhaj zerwaR siX i RypnSR oczyma za Samem Hawkensem. Co za potXWne zwierzX! Olbrzymia gRowa ze sklepionS wysoko czaszkS, szerokim czoRem i krVtkimi wprawdzie, ale mocnymi, wygiXtymi w gVrX rogami, gXsta, kudRata grzywa na szyi!i piersi oraz wznoszScy siX ku przednim Ropatkom grzbiet przedstawiaRy obraz pierwotnej, surowej siRy. Tak, to byRa niebezpieczna bestia, ale widok jej podsycaR pragnienie, by zmierzyY siX z %jej WywioRowS, zwierzXcS siRS. Nie wiem, czy ja popXdziRem deresza, czy teW on sam mnie uniVsR. WypadR z zaroQli i skierowaR siX w lewo; szarpnSRem go jednak w prawoi pognaRem prosto na byka, ktVry posRyszaR, We siX zbliWam, odwrVciR siX, a ujrzawszy mnie, pochyliR gRowX, aby konia i je\d\ca przyjSY rogami. Sam Hawkens !krzyczaR z caRych siR, ale ja nie miaRem czasu spojrzeY w jego stronX. Nie mogRem poczXstowaY bizona kulS, bo nie staR mi dobrze na strzaR, a po wtVre, #koZ opieraR mi siX i leciaR ze strachu wprost na gro\nego olbrzyma. Byk rozstawiR tylne $nogi, a gRowX podniVsR w gVrX,aby wziSY konia na rogi. WytXWajSc wszystkie siRy !udaRo mi siX pchnSY deresza wbok o tyle, We wyciSgniXtym skokiem przeleciaR nad zadem byka, ktVry wobec tego uderzyR rogami tuW obok moich!nVg. Skok niVsR konia wprost wkaRuWX, w ktVrej przedtem tarzaR siX byk. SpostrzegRem \. CVW wy na to mp9* pHDkPPܼkDk&PXk{AgB!p c " G c} #V c $" cC %- c & 8yD to na szczXQcie w porX i wyjSRem nogi ze strzemion, %gdyW koZ siX poQliznSR padajScrazem ze mnS w bRoto. Jednak!juW w nastXpnej chwili staRem trzymajSc mocno strzelbX w "rXku. Jak do tego mogRo dojQY tak prXdko, do dziQ dnia nie $pojmujX. BawVR obrVciR siX ku nam i puQciR siX w niezgrabnych susach ku koniowi, ktVry siX tymczasem podniVsR chcSc uciec. Gdy bykstanSR ku mnie bokiem, $zRoWyRem siX do strzaRu. Teraz rusznica miaRa pokazaY, co naprawdX potrafi. Jeszcze jeden skok, a bizon byRby dobiegR do deresza. !WypaliRem. Olbrzymie zwierzX zatrzymaRo siX w biegu, nie wiadomo, czy ze strachu przed hukiem, czy dlatego, We dobrze trafiRem. PosRaRem mu !natychmiast drugS kulX. BawVR"podniVsR zwolna gRowX, wydaR ryk tak straszny, We ciarki po mnie przeszRy, zachwiaR siX !kilka razy i runSR na miejscu. "ByRbym krzyknSR z radoQci potym ciXWkim zwyciXstwie, gdyby nie byRo nic waWniejszego do roboty. KoZ "mVj pXdziR bez je\d\ca, a SamHawkens cwaRowaR po drugiej stronie doliny, Qcigany przez byka, nie o wiele mniejszego od tego, ktVrego zabiRem. Trzeba wiedzieY, We bizon, raz podraWniony, nie wypuszcza juW przeciwnika, a dorVwnuje przy tym w szybkoQci koniowi. W takim wypadku okazuje odwagX, #chytroQY i wytrwaRoQY, jakiej nikt by siX po nim nie spodziewaR. Tak i ten byk doganiaR juW Hawkensa, ktVry, uciekajSc przed nim, wykonywaR niebezpieczne zwroty, nuWScekonia. Pomoc byRa konieczna, gdyW koZ nie jest tak wytrzymaRy jak bawVR. Nie miaRem czasu spojrzeY, czy !mVj buhaj Wyje, czy nie Wyje. NabiRem czym prXdzej obie !lufy i pobiegRem przez dolinX, Hawkens to zobaczyR, chciaR wyjechaY na spotkanie odsieczy i zwrVciR konia ku mnie, lecz przez to popeRniR straszny bRSd, gdyW byk, #ktVry pXdziR tuW za nim, miaR teraz konia z boku. UjrzaRem, jak schyliR gRowX i jednym pchniXciem podrzuciR w gVrX konia i je\d\ca, a kiedy potem!obaj upadli na ziemiX, zaczSR !ich wQciekle obrabiaY szarpiScbezustannie rogami. Hawkens %woRaR, jak mVgR najgRoQniej, o pomoc. ChoY dzieliRo mnie od niego jeszcze jakich sto piXYdziesiSt krokVw, nie mogRem siX wahaY ani chwili. !StrzaR z mniejszej odlegRoQci byRby niewStpliwie pewniejszy, ale gdybym siX spV\niR, Hawkens mVgRby !umrzeY. SpodziewaRem siX, We gdybym nawet dobrze nie trafiR, to przynajmniej odwrVcX uwagX potwora od przyjaciela. StanSRem, !wymierzyRem w lewS RopatkX i "wystrzeliRem. BawVR podniVsR gRowX, jak gdyby "nadsRuchiwaR, i odwrVciR siX powoli. !Ujrzawszy mnie, rzuciR siX w !mojS stronX, ale gnaR juW ze zmniejszajScS siX ciSgle szybkoQciS, dziXki czemu udaRo mi siX choY z gorSczkowym poQpiechem "nabiY powtVrnie. UporaRem siX z tym, kiedy byk byR ode mnie o jakieQ trzydzieQci krokVw. Wskutek utraty siR biegR juW #powoli, ale zbliWaR siX do mnie z pochylonS gRowS i zakrwawionymi oczyma jak gro\ne przeznaczenie, ktVregonie moWna wstrzymaY. UklSkRem i wymierzyRem. Ten !mVj ruch sprawiR, We bizon na $chwilX stanSR i podniVsR nieco !gRowX do gVry, aby mnie lepiejzobaczyY. Przez to podsunSR swoje oczy pod moje lufy. SkorzystaRem z tego i wpakowaRem mu jednS kulX w prawe, a drugS w lewe oko. KrVtkie drWenie przebiegRo przez jego cielsko i bestia runXRa na ziemiX. "ZerwaRem siX, by poQpieszyY do Sama, ale okazaRo siX to zbyteczne, gdyW on sam znalazR siX zaraz koRo mnie. ![ Halo!! [ zawoRaRem doZ. #[]yjecie? Nie jesteQcie ciXWkoranni? $[Wcale nie! [ odpowiedziaR. [ Boli mnie tylko prawe biodro "albo lewe, jeQli siX nie mylX; nie mogX siX na razie dokRadnie zorientowaY. [ A koZ?? [JuW po nim. Dycha jeszcze wprawdzie, ale bawVR rozdarR mu caRy brzuch. Aby mu skrVciY cierpienia, musimy go !zastrzeliY; biedne zwierzX! Czybizon nie Wyje? [Przypuszczam! Ale zaraz to sprawdzimy. PodszedRszy ku "zwierzXciu, przekonaliQmy siX, We juW nie WyRo. Hawkens, odetchnSwszy gRXboko rzekR: "[A to mi ten stary, przeklXty wVR narobiR kRopotu! Krowa postSpiRaby ze mnS delikatniej. OczywiQcie trudno wymagaY od woRVw, Weby siX zachowywaRy jak wytworne damy, hi! hi! hi! [ JakWe on wpadR na ten gRupi pomysR, Weby was zaczepiY? [ Nie widzieliQcie tego?? [ Nie. [ZastrzeliRem krowX, ale zatrzymaRem cwaRujScego konia dopiero w chwili, kiedy !wpadR juW na byka. Ten wziSR mi to za zRe i zabraR siX do mnie naprawdX. PosRaRem mu wprawdzie czym prXdzej kulX, ktVra mi zostaRa w drugiej lufie, ale to nie nauczyRo go widocznie rozumu, gdyW zaczSR mi okazywaY przywiSzanie, jakim nie mogRem mu siX odwzajemniY. "Tak zawziXcie mnie QcigaR, We mi nie pozwoliR nabiY powtVrnie strzelby. Wobec tego odrzuciRem jS od siebie, jako niepotrzebnS. MajSc obierXce wolne, kierowaRem teraz koniem skuteczniej, jeQli siX !nie mylX. Biedna szkapa robiRa,!co mogRa, ale na nic siX to niezdaRo. "[Dlatego, We wykonaliQcie ten!ostatni fatalny zwrot. NaleWaRojechaY Rukiem; w ten sposVb ocalilibyQcie konia. #[ ByRbym ocaliR?? MVwicie jakstary. Nie spodziewaRem siX tego po greenhornie. [ Pshaw!! Greenhorny majS takWe swoje dobre strony! [SRusznie. Gdyby nie wy, leWaRbym teraz tak samo skRuty i poszarpany jak mVj koZ. Chod\my do niego! !NieszczXQliwe zwierzX byRo juW martwe. Sam zdjSR zeZ cugle i siodRo i rzekR: [Teraz muszX udawaY "wRasnego konia i wziSY siodRo na plecy. To jest korzyQY z najechania na byka. [ Tak. A skSd we\miecie innego konia? [ spytaRem. "[O to siX najmniej troszczX. Schwytam go sobie, jeQli siX nie mylX. [ Mustanga?? %[ Tak. BawoRy juW sS. ZaczXRywXdrVwkX na poRudnie, wkrVtce wiXc pokaWS siX takWe i mustangi. [ Czy bXdX mVgR wam towarzyszyY?? [OczywiQcie. I to musicie poznaY. Lecz teraz chod\cie obejrzeY starego stadnika. Takie matuzalemy miewajS nadzwyczaj twarde Wycie. PoszliQmy. ZwierzX leWaRo martwe i teraz dopiero moWna byRo naleWycie oceniY olbrzymie ksztaRty jego cielska. Sam spozieraR to na mnie, to na bawoRa, robiR !nieokreQlone miny i potrzSsaR gRowS. [ To niepojXte, wrXcz niepojXte! [ odezwaR siX w koZcu. [ Czy wiecie, gdzie go trafiliQcie? [ No, gdzie? ![W najwRaQciwsze miejsce. To!prastare bydlX. Ja byRbym siX zastanowiR dziesiXY razy, zanim powaWyRbym siX go zaczepiY. Czy wiecie, czym wy jesteQcie? [ Czym?? [ NajlekkomyQlniejszym czRowiekiem na Qwiecie. [ Oho!! [ Tak, najlekkomyQlniejszym na Qwiecie. [LekkomyQlnoQY nigdy nie byRa mym bRXdem. "[To zaprzyja\niliQcie siX z niS teraz. Zrozumiano? KazaRem wam przecieW nie tykaY bawoRVw i siedzieY w krzakach. Czemu nie posRuchaliQcie? [ Sam nie wiem. [ Tak!! A wiXc podejmujecie siX czynVw bez powodu. CzyW to nie lekkomyQlnoQY? %[ SSdzX, We nie. Z pewnoQciS byRa jakaQ przyczyna. [ To chyba znacie jS!! "[ MoWe ta, We wydaliQcie mi rozkaz, a ja nie pozwalam sobie rozkazywaY. "[Tak! JeQli siX ma wzglXdem was dobre chXci i ostrzega przed niebezpieczeZstwem, tojesteQcie tak uparci, We naraWacie siX na nie. [ Nie przybyRem na ZachVd, Weby unikaY groWScych tu niebezpieczeZstw. ![Bardzo dobrze, ale jesteQcie"greenhorn i winniQcie siX mieY na bacznoQci. A skoro wam nie w smak byRo mnie sRuchaY, dlaczego zaoraliQcie siX wRaQnie do tego olbrzymiego bydlXcia, a nie do krowy? ![ Bo to bardziej po rycersku. ![ Po rycersku!! Ten greenhorn chce odgrywaY rycerza. jeQli siX nie mylX, hi! hi! hi! #^miaR siX, aW siX za brzuch trzymaR, i mVwiR dalej: %[ JeQli istotnie wbiliQcie sobie w gRowX, Weby wystXpowaY tujako rycerz, to wiedzcie, We na Bayarda i Roland brak wam jeszcze wielu rzeczy. Zakochajcie siX w krowie bawolej, czekajcie na niS codziennie o zachodzie sRoZca, dopVki ukochana nie zejdzie do was w dolinX. Wtedy moglibyQcie nawet pewnego piXknego wieczoru jako trup staY siX upragnionymWerem dla kujotVw i sXpVw. Cokolwiek czyni westman, nie zwaWa nigdy na to, czy to rycerskie, lecz czy mu siX przyda. [ WRaQnie tak zrobiRem. [ Jak to?? ![ ZabiRem byka, bo ma wiXcejmiXsa niW krowa. !PatrzyR na mnie jakiQ czas i zawoRaR: [WiXcej miXsa? Ten !mRodzieniec zastrzeliR byka dla$miXsa, hi! hi! hi! Zdaje siX, We wStpiliQcie o mojej odwadze, poniewaW ja obraRem krowX? ![Tak nie myQlaRem, chociaW uwaWaRem za dowVd wiXkszej odwagi wybraY zwierzX silniejsze. [I jeQY miXso buhaja? Okropny z was mSdrala, sir! Ten byk d\wiga z pewnoQciS osiemnaQcie lub dwadzieQcia !lat na grzbiecie, a skRada siX &ze skVry, koQci, QciXgien i WyR.MiXsa jego nie moWna juW nazwaY miXsem, chyba wygarbowanS skVrS; choYbyQcie je caRymi dniami !piekli i gotowali, nie zdoRacie go rozgry\Y. KaWdy doQwiadczony westman woli krowX niW byka, poniewaW jej miXso jest bardziej miXkkie i delikatniejsze. Widzicie wiXc, jaki z was greenhorn. Nie miaRem czasu was obserwowaY.JakWeW rozegraR siX wasz lekkomyQlny atak na bawoRa? OpowiedziaRem mu wszystko szczegVRowo, a gdy skoZczyRem, zmierzyR mnie oczyma i potrzSsnSR znowu gRowS. %[Zejd\cie tam na dVR [ rzekR [ i sprowad\cie swego konia. On nam poniesie miXso, ktVre zabierzemy z sobS. UczyniRem zadoQY wezwaniu Hawkensa. Ale przyznajX otwarcie, We jego zachowanie rozczarowaRo mnie. WysRuchaR mego opowiadania i nie powiedziaR na to ani sRowa, tymczasem ja spodziewaRem !siX jakiegoQ, choYby maRego, uznania. Zamiast tego wysRaR mnie po konia. Nie gniewaRem siX mimo to naniego, poniewaW nigdy nie robiRem niczego dla pochwaR. Kiedy przyprowadziRem konia,Sam klXczaR juW nad zabitS $krowS, zdjSR zrXcznie skVrX z tylnych nVg i wykroiR polXdwicX. [Tak [rzekR [to bXdzie pieczeZ na dziQ wieczVr. URoWymy to miXso razem z siodRem i uzdS na waszym koniu. Przeznaczam to tylko !dla siebie, dla was, dla Dicka i "Willa. JeWeli tamci teW zechcS, to niech sobie przyjdS tutaj i zabiorS krowX. [ JeQli jej przedtem nie rozdziobiS ptaki i nie poWrS inne dzikie zwierzXta. "[Tak? CVW z was za mSdrala! !Rozumie siX samo przez siX, Wenakryjemy jS gaRXziami i przyRoWymy kamieniami. Chyba tylko nied\wied\ lub jakieQ inne wielkie zwierzX mogRoby siX potem dostaY do tego. WyciSRem kilka grubych !gaRXzi z pobliskich krzakVw i naznosiRem ciXWkich kamieni. NakryliQmy nimi krowX. Potem obRadowaliQmy konia. [ Co bXdzie ze stadnikiem?? [ zapytaRem. [ CVW miaRoby siX z nim staY?? "[ Czy nic siX dla nas z niego nie przyda?? [ ZupeRnie nic. [ A skVra?? ![ JesteQcie moWe garbarzem??Ja nie! [ CzytaRem, We skVry zabitych bawoRVw chowa siX wspecjalnych kryjVwkach. ![CzytaliQcie o tym? No, skorotak, to musi to byY prawdS, gdyW wszystko, co piszS o Dzikim Zachodzie, to prawda, czysta prawda, niezachwiana prawda, hi! hi! hi! [RzeczywiQcie sS westmani zabijajScy zwierzXta dla #skVry. Ja to juW takWe robiRem,ale teraz nie jest to naszym !celem, nie bXdziemy siX wlekli z tS ciXWkS skVrS. WyruszyliQmy z powrotem i przybyliQmy do obozu w pVR godziny, jakkolwiek musieliQmy!iQY piechotS, w takiej bowiem odlegRoQci znajdowaRa siX dolina, w ktVrej poRoWyRem trupem mojego pierwszego, a raczej moje dwa pierwsze bawoRy. Nasz powrVt piechotS i brak Samowego konia wywoRaR ogVlne zdziwienie. Pytano o przyczynX. [ PolowaliQmy na bawoRy, przy czym buhaj rozpruR mi konia [ odrzekR Sam Hawkens. "[ Polowali na bawoRy, bawoRy,bawoRy! [ zabrzmiaRo z ust wszystkich. [ GdzieW to, gdzie? #[ O maRe pVR godzinki stSd. #PrzynieQliQmy sobie polXdwicX, a wy moWecie zabraY resztX. [Owszem, zaraz! [zawoRaR Rattler zachowujSc siX tak, jakby pomiXdzy mnS a nim nic nie zaszRo. [ Gdzie jest to miejsce?? [ Jed\cie naszym Qladem, a znajdziecie. Macie oczy, jeQli siX nie mylX. [Ile sztuk byRo? [ DwadzieQcia. [ A ile zabiliQcie?? [ JednS krowX. [ Tylko?? GdzieW reszta? [ZnikRa! MoWecie sobie !szukaY. Nie troszczyRem siX i nie pytaRem o to, gdzie siX !wybraRy na przechadzkX, hi! hi!hi! "[Ale Weby dwVch strzelcVw z dwudziestu sztuk zabiRo tylko !jednS krowX, to szczegVlne [ zauwaWyR jeden z nich pogardliwie. [ZrVbcie to lepiej, jeWeli !zdoRacie, sir! Wy zabilibyQcie pewnie wszystkie dwadzieQcia i jeszcze kilka ponadto. ZresztS, gdy tam przyjdziecie,znajdziecie jeszcze dwa staredwudziestoletnie byki, ktVre zastrzeliR ten mRody dWentelmen. "[Byki, stare byki! [zawoRano !dokoRa. [ No, Weby popeRniY takie gRupstwo i strzelaY do dwudziestoletnich bykVw, na to potrzeba strasznego greenhorna! [^miejcie siX z niego, panowie, ale przypatrzcie siX dobrze tym bykom! On mi tymi strzaRami Wycie uratowaR! [ ]ycie?? Jak to? Domagali siX natarczywie, Weby im opowiedzieY o przygodzie, ale Sam odprawiR ich tymi sRowy: [Nie mam ochoty mVwiY terazo tym. Niech on sam wam opowie, jeWeli uwaWacie za !stosowne iQY po miXso dopiero wtedy, kiedy siX Qciemni. %MiaR sRusznoQY, gdyW sRoZce chyliRo siX juW bardzo ku zachodowi. ZresztS domyQlili siX oni zapewne, We ja tym mniej bXdX skRonny do opowiadania, dosiedli wiXc prXdko koni i odjechali wszyscy razem; wszyscy, bo nie dowierzali sobie wzajemnie. MiXdzy porzSdnymi myQliwymi, ktVrych RSczy przyjacielski stosunek, zwierzyna ubita przez jednego z nich naleWy do wszystkich, ale ci ludzie nie posiadali poczucia wspVlnoty. PV\niej nawet $dowiedziaRem siX, We rzucili siXna miXso jak dzicy i wQrVd !kRVtni i przekleZstw wyrywali "noWami, kaWdy dla siebie, o ile moWnoQci, najwiXkszy i najlepszy kawaRek. #Kiedy siX oddalili, zdjXliQmy polXdwicX i siodRo z mojego konia, potem odprowadziRem go na bok, by go rozkieRznaY i przywiSzaY do pala. Przez ten czas Sam Hawkens skreQliR dzieje naszej przygody Parkerowi i Stone'owi. MiXdzy nimi a mnS staR namiot, nie widzieli mnie wiXc, kiedy siX do nich zbliWaRem. !BXdSc juW prawie koRo namiotuusRyszaRem gRos Sama: [Wierzcie mi, We tak jest, !jak mVwiX. Ten chRopak bierze najwiXkszego i najsilniejszego byka na cel i kRadzie go jak stary strzelec. UdaRem oczywiQcie, We uwaWam to za !lekkomyQlnoQY, wyRajaRem go nawet, jak siX naleWy, ale wiem; co o nim myQleY. [ Ja takWe [ potwierdziR Stone. [ BXdzie z niego tXgi westman. [I to wnet [ doleciaR mnie gRos Parkera. [Tak [rzekR Hawkens. [ To urodzony westman. A przy tym ta jego siRa fizyczna! Czy nie !pociSgnSR wczoraj ciXWkiego wozu sam, bez cudzej pomocy? Gdzie on przejdzie, tam nieprXdko trawa wyroQnie.Ale przyrzeknijcie mi jedno! [ Co?? [ spytaR Parker. [ Nie okazujcie mu tego, co o nim sSdzimy. [ Czemu?? "[ Bo przewrVciRoby mu siX w gRowie. [ O nie!! [Tak! To skromny chRopak, bez odrobiny pychy, ale zawsze to \le chwaliY czRowieka; Ratwo przez to popsuY najlepszy nawet charakter. Nazywajcie go wiXcQmiaRo greenhornem, bo choY posiada on wszystkie zalety potrzebne dzielnemu westmanowi, nie sS one dostatecznie wyksztaRcone. Musi jeszcze wiele YwiczyY i wiele doQwiadczyY. [ Czy podziXkowaReQ mu za ocalenie Wycia?? [ Ani mi to przez myQl nie przeszRo!! [ Nie?? CVW on pomyQli o a to mp9* pHDkPPܼkDk&PXk{AgB'p cM (< c )$ c* 8 cv++% c,7`J<tobie? [To mi jest zupeRnie %obojXtne, jeQli siX nie mylX. Ty,rozumie siX, uwaWasz mnie za pozbawionego rozumu i niewdziXcznego draba, ale mniejsza o to. WaWniejsze, Weby on siX nie wynosiR nad "innych i zostaR taki, jaki jest. !ByRbym go chXtnie uQciskaR i ucaRowaR! $[Fi! [zawoRaR Stone. [Ciebie caRowaY! Na uQcisk moWna by siX jeszcze odwaWyY, ale caRowaY, nie! [ Co?? Nie? Dlaczego? [ zapytaR Sam. [Dlaczego? CVW to, czy nie widziaReQ nigdy jeszcze lusterka al bo swej uroczej podobizny w czystej wodzie? [Tak! Ach! Hm! Wcale przyjemnie wyraWasz siX o mnie. Jestem wiXc poczwarS! Aza cVW ty siebie uwaWasz? !MoWe za piXknoQY? Nie bSd\ "zarozumiaRy! DajX sRowo We na konkursie piXknoQci ja otrzymaRbym pierwszS nagrodX, a ciebie by odpalono,"hi! hi! hi! Ale to nie naleWy do rzeczy. WrVYmy do naszego greenhorna. Nie podziXkowaRem mu, jak juW zaznaczyRem, i nie uczyniX tego, ale gdy polXdwica siX upiecze, dostanie naj lepszy i najsoczystszy kawaRek; sam mu go ukrojX, bo na to zasRuWyR. Wiecie, co jutro zrobiX? [ Co?? [ spytaR Stone. [ WielkS przyjemnoQY greenhornowi. [ Czym?? [ Dam mu sposobnoQY schwytania mustanga. [ Pojedziesz na mustangi?? [Tak. PrzecieW muszX siX postaraY o nowego konia. Tymczasem do polowania poWyczysz mi swego. PoniewaW dzisiaj pokazaRy siX bawoRy, wiXc nadejdS takWe mustangi. Przypuszczam, We wystarczy wyjechaY na preriX, gdzie wytyczaliQmy tor. Tam bXdS z pewnoQciS mustangi, jeQli tylko przyszRy juW w te okolice. PrzestaRem podsRuchiwaY i cofnSRem siX w zaroQla, aby siX zbliWyY do trzech myQliwcVw z drugiej strony. Nie powinni byli siX !dowiedzieY, We sRyszaRem, co nie byRo dla mnie przeznaczone. Rozniecono ognisko, obok ktVrego wbito w ziemiX dwie !widlaste gaRXzie. TworzyRy onepodporX dla roWna sporzSdzonego z prostego konara. Wsadzono naZ caRS polXdwicX, po czym Hawkens "zaczSR obracaY roWen powoli i z caRym kunsztem. W duchu bawiRem siX jego peRnymi upojenia minami jakie przy tym stroiR. "Kiedy tamci wrVcili z miXsem, wszyscy rozniecili sobie takWe za naszym przykRadem kilka ognisk. OczywiQcie, nie zachowywali siX tak spokojnie jak my. KaWdy chciaR piec dla siebie, tymczasem zabrakRo miejsca i skutkiem tego musielispoWyY swoje porcje w stanie na pVR surowym. Ja dostaRem rzeczywiQcie najlepszy kawaRek, moWe trzyfuntowy, i zjadRem go. To nie powinno wywoRaY zarzutu,We jestem WarRok. Kto sam tego nie przeWyR i nie doQwiadczyR, nie uwierzy, jakie masy miXsa potrafi i musi spoWywaY westman, jeQli chce siX utrzymaY przy zdrowiu i siRach. CzRowiek potrzebuje do utrzymania Wycia oprVcz pierwiastkVw nieorganicznych pewnej iloQci biaRka i wXglowodanVw i moWe je sobiezdobyY w odpowiednim stosunku, jeQli Wyje w kraju cywilizowanym. Ale westman, ktVry nieraz miesiSce caRe spXdza w odludnych okolicach i Wyje tylko miXsem zawierajScym maRo wXglowodanVw, aby wprowadziY do organizmu koniecznS ich iloQY, musi zjadaY wielkie porcje. SpoWywawprawdzie przy tym niepotrzebnie zbyt wiele biaRka, ktVre w odWywianiu odgrywa nawet szkodliwS rolX,ale o to oczywiQcie nie troszczy siX wiele. WidziaRem trapera, ktVry zjadR na raz osiem funtVw miXsa, a gdy go potem spytaRem, czy jest juW syty, odparR mi chrzSkajSc: [MuszX byY syty, gdyW wiXcej nie mam, ale jeQli mi odstSpicie kawaRek ze swego, !nie bXdziecie dRugo czekali, byzniknSR wam z oczu. Podczas jedzenia omawiali westmani nasze polowanie na !bawoRy. DowiedziaRem siX, We nabrali innego wyobraWenia o TgRupstwieU , ktVre popeRniRem, gdy ujrzeli obydwabyki. Nazajutrz rano udaRem, We siX zabieram do pracy, gdy wtem pojawiR siX Sam Hawkens. [ Zostawcie te instrumenty, sir! Czeka was robota bardziej zajmujSca. [ Jaka?? ![ Jeszcze siX o tym dowiecie.Przygotujcie konia. Zaraz ruszamy. [ Na przejaWdWkX?? Ja mam tu obowiSzki. [Pshaw! NamXczyliQcie siX chyba doQY. ZresztS przypuszczam, We wrVcimy juWw poRudnie. Potem bXdziecie "sobie mierzyli i liczyli, ile wam siX spodoba. Zawiadomiwszy o tym Bancrofta, odjechaliQmy z Samem. Hawkens robiR po drodze tajemnicze miny, a ja nie okazywaRem wcale, We znam juW jego zamiary. JechaliQmy po zmierzonej juW !przez nas trasie aW do prerii, oktVrej Sam wczoraj mVwiR. ByRa moWe na dwie mile angielskie szeroka, a dwa razy!dRuWsza, otaczaRy jS lesiste wzgVrza. ^rodkiem pRynSR "szeroki potok, byRo wiXc doQY wilgoci, skutkiem czego rosRa tam bujna trawa. Od pVRnocy !moWna siX byRo dostaY na tX preriX miXdzy dwiema gVrami, !a ku poRudniowi koZczyRa siX !dolinS ciSgnScS siX dalej w tym samym kierunku. KiedyQmytam przybyli, Hawkens zatrzymaR siX i przebiegR rVwninX badawczym spojrzeniem, po czym $puQciliQmy siX dalej na pVRnoc wzdRuW brzegu strumienia. Nagle Hawkens wydaR okrzyk, osadziR konia na miejscu, !zsiadR zeZ, przeskoczyR przez potok i popXdziR tam, gdzie !byRo widaY stratowanS trawX. Zbadawszy to miejsce dokRadnie, wrVciR, dosiadR "konia i pojechaR dalej, ale juW nie w kierunku pVRnocnym, lecz pod kStem prostym ku zachodowi, tak We wkrVtce !znale\liQmy siX na zachodniej krawXdzi prerii. Tu zsiadR znowu z konia i puQciR go na paszX, spXtawszy go przedtemstarannie. Od chwili zbadania QladVw nie wyrzekR ani jednego sRowa, ale na jego brodatym obliczu rozlewaR siX wyraz zadowolenia jak blask sRoneczny w lesistej okolicy. UroczyQcie zwrVciR siX do mnie z wezwaniem: ![ ZsiSd\cie takWe z konia, sir, i zechciejcie go porzSdniespXtaY! Tu zaczekamy. [Dlaczego mam go porzSdnie !spXtaY? [spytaRem, pomimo WewiedziaRem dobrze, o co chodzi. [Bo moglibyQcie go Ratwo utraciY. ByRem nieraz Qwiadkiem tego, jak konie uciekaRy w takich okolicznoQciach. [ Jakich okolicznoQciach?? [ Nie domyQlacie siX?? [ Hm!! [ No, to zgadnijcie! [ Mustangi?? ![ A wy skSd o tym wiecie?? [rzekR zdziwiony, rzucajSc na mnie szybko spojrzenie. [ CzytaRem o tym. [ O czym?? [ ]e konie swojskie, nie spXtane naleWycie, uciekajS chXtnie z dzikimi mustangami. "[ Niech was diabeR porwie!! O wszystkim czytaliQcie i nie Ratwo wam zrobiY niespodziankX. Wobec tego !wolX ludzi, ktVrzy nie umiejS czytaY! [ Chcecie mi sprawiY niespodziankX?? [ Naturalnie. [ Polowaniem na mustangi?? [ Tak. [To juW niemoWliwe. Warunkiem niespodzianki jest zaskoczenie. Tymczasem wy !musielibyQcie i tak powiedzieY mi o tym, zanim siX konie ukaWS. ![ SRusznie, hm! SRuchajcie, mustangi byRy juW tutaj. #[ Czy to ich Qlady badaliQcie przed chwilS?? "[ Tak. PrzeszRy tXdy wczoraj.ByRa to straW przednia, coQ tak jakby zwiadowcy. Trzeba wam wiedzieY, We to zwierzXta ogromnie mSdre. WysyRajS zawsze maRe oddziaRy naprzVd i na boki, majS swoich oficerVw zupeRniejak wojsko, a dowVdcS jest stary i doQwiadczony ogier. Czy siX pasS, czy przenoszS siX z miejsca na miejsce, zawsze ochronX stada stanowiS ogiery, potem bardziej ku Qrodkowi biegnS klacze, a w samym Qrodku "znajdujS siX \rebiXta. Dzieje siX to w tym celu, Weby ogiery#mogRy broniY klaczy i \rebiSt. PokazywaRem wam juW nieraz, jak chwytaY lassem mustanga. ZapamiXtaliQcie to sobie? [ Rozumie siX. [ Czy macie ochotX zRapaY sobie jednego?? [ Owszem. ![ Przed poRudniem nastrXczy siX po temu sposobnoQY, sir! $[ DziXkujX!! Ale ja z niej nie skorzystam. #[ Nie!! Do wszystkich diabRVw! Dlaczego? [ Bo nie potrzebujX konia. #[ AleW westman nie oglSda siXna to, czy mu potrzeba konia, czy nie! ![ WyobraWaRem sobie inaczej prawego westmana. [ JakiW ma on byY?? #[MVwiliQcie wczoraj o biaRychmyQliwych, ktVrzy zabijajS masami bawoRy, chociaW miXsoich na nic im siX nie przyda. UwaWam to za krzywdX wyrzSdzanS zwierzXtom i czerwonoskVrym, ktVrych przez to pozbawia siX poWywienia. Wy chyba jesteQcie tego samego zdania?[ OczywiQcie!! [ZupeRnie tak samo ma siX rzecz z koZmi. Nie chcX Wadnemu z tych wspaniaRych mustangVw zabieraY wolnoQci, nie mogSc tego usprawiedliwiY koniecznoQciS zdobycia konia. [Uczciwie myQlicie, sir, bardzo uczciwie. Tak samo jak wy powinien myQleY, mVwiY i dziaRaY kaWdy czRowiek. Ale kto wam to powiedziaR, We macie jakiemuQ mustangowi #odebraY wolnoQY? `wiczyliQcie siX w rzucaniu lassem, teraz moWecie zrobiY prVbX. ChcX zobaczyY, czy zdacie egzamin.[ To co innego. Na to przystajX, [ PiXknie! Mnie idzie oczywiQcie o wierzchowca i wybiorX teW sobie odpowiedniego. ZwracaRem wam nieraz na to uwagX i teraz powtarzam: sied\cie mocno w siodle i osad\cie dobrze konia w chwili, kiedy siX lasso naprXWy i nastSpi szarpniXcie. W przeciwnym razie spadniecie, a mustang popXdzi i pociSgnie na lassie waszego konia, za sobS. Wtedy stracicie wRasnego konia i zostaniecie pospolitym piechurem, takim jak ja teraz. #ChciaR mVwiY dalej, lecz nagle!przerwaR i podniVsR rXkX ku wspomnianym juW dwom gVrom na pVRnocnym kraZcu prerii. UkazaR siX tam jeden samotny koZ. SzedR powoli, nie pasSc #siX, rzucaR gRowS to w jednS, !to w drugS stronX i wciSgaR wnozdrza powietrze. ![Widzicie go? [szepnSR Sam !cicho, choY koZ nie mVgR nas usRyszeY. [ Czy nie powiedziaRem, We nadejdS? To zwiadowca, ktVry wyskoczyR naprzVd, by zbadaY, czy okolica bezpieczna. Chytry ogier. Jak Rypie oczyma na wszystkie strony, jak wietrzy! Nas nie poczuje, bo stoimy twarzS do wiatru. UmyQlnie wybraRem to miejsce. Teraz mustang puQciR siX kRusem najpierw w prawo, potem w lewo, a w koZcu !zawrVciR i umknSR tam, skSd przybyR. [PrzypatrzyliQcie siX temu koniowi? [ spytaR Sam. [ Jak mSdrze siX zachowuje, jak wyzyskaR kaWdy krzak, Weby siX ukryY przed obcym wzrokiem! IndiaZski zwiadowcanie zrobiRby tego lepiej, [ To prawda. Jestem zdumiony. [Teraz wrVciR, aby swemu czworonoWnemu generaRowi donieQY, We droga wolna. Ale $siX pomylS, hi! hi! hi! ZaRoWX %siX, We najpV\niej za dziesiXY !minut bXdS juW tutaj. Wiecie, jak zrobimy? [ No jak?? [ Pojedziecie czym prXdzej aW do wyjQcia z prerii i tam zaczekacie, ja zaQ udam siX #ku wejQciu i ukryjX siX w lesie.Gdy stado nadbiegnie, przepuszczX je i popXdzX za nim. Stado bXdzie umykaY ku wam, a skoro siX pokaWecie, cofnie siX na powrVt. Tak bXdziemy je sobie nawzajem odsyRaY, dopVki nie upatrzymydwu najlepszych koni. Wtedy postaramy siX je schwytaY, poczym ja wybiorX sobie lepszego, a gorszego puQcimy wolno. Zgoda? "[Jak moWecie o to pytaY! Nie rozumiem siX zupeRnie na chwytaniu koni, a wy jesteQcie w tym mistrzem, bXdX siX wiXc trzymaR waszych wskazVwek. [Well! Macie sRusznoQY! !SiedziaRem juW na wielu dzikichmustangach i opanowaRem niejednego, mogX wiXc potwierdziY, We w sRowie TmistrzU nie ma zbytniej przesady. A wiXc zabierajcie siX, bo czas ucieka i nie zdSWymy zajSY naszych stanowisk. DosiadRszy znowu koni rozjechaliQmy siX on na pVRnoc, a ja na poRudnie, na najdalsze kraZce prerii. WiedziaRem, We moja ciXWka rusznica bXdzie mi zawadzaRa podczas chwytania mustangVw. ToteW chXtnie bymsiX jej pozbyR, gdybym nie znaR zasady, We ostroWny westman rozRScza siX ze swojS strzelbS tylko wVwczas,gdy jest pewny, We mu nie grozi Wadne niebezpieczeZstwo. Teraz jednak w kaWdej chwili mVgR "siX zjawiY Indianin lub jakieQ drapieWne zwierzX, poprawiRemwiXc sobie tylko rzemieZ, by rusznica nie tRukRa mnie podczas ruchu po plecach. Z podnieceniem czekaRem na konie. ZatrzymaRem siX na skraju lasu przytykajScego do prerii, przywiSzaRem jeden !koniec lassa do kuli u siodRa i poRoWyRem je potem zwiniXte w pXtlX przed sobS tak, We moWna je byRo w stosownej chwili uchwyciY. Drugi kraniec prerii byR tak daleko ode mnie, We nie dojrzaRbym mustangVw, gdyby !siX tam pojawiRy. MusiaRby je Sam dopiero na mnie napXdziY. Nie minSR jednak kwadrans kiedy ujrzaRem w dali mnVstwociemnych punktVw, zwiXkszajScych siX szybko, w $miarX jak siX do mnie zbliWaRy. Z poczStku niewiXksze od wrVbli, wyglSdaRy potem jak !koty, psy, cielXta, aW w koZcu!przybraRy naturalnS wielkoQY koni. To mustangi leciaRy ku mnie w dzikim popRochu. Co za wspaniaRy widok przedstawiaRy te zwierzXta! Grzywy owiewaRy im szyje, a ogony chwiaRy siX jak piVropusze. ByRo ich wszystkich ze trzysta sztuk, a jednak zdawaRo siX, We ziemia drWy pod ich kopytami. PochVd prowadziR siwy ogier, godny tego, Weby go schwytaYi oswoiY, gdyby nie to, We Wadnemu myQliwemu na preriach nigdy przez myQl nie przejdzie je\dziY na koniu !jasnej maQci, gdyW zdradziRobygo to przed kaWdym nieprzyjacielem. Teraz nadeszRa stosowna chwila, Weby siX im ukazaY. WyjechaRem spod drzew na czyste pole. Na skutek tego [siwy przewodnik stada rzuciR siX wstecz, jak gdyby ugodzony kulS w pierQ, stado "stanXRo, parsknXRo gRoQno i trwoWnie, po czym caRy szwadron zrobiR w tyR zwrot, siwek wysunSR siX znowu na czoRo i zwierzXta pognaRy tam, skSd przybiegRy. RuszyRem za nimi wolno. Nie "QpieszyRem siX, bXdSc pewien,We Sam znVw je ku mnie napXdzi. Podczas tego staraRem siX wytRumaczyY sobie zjawisko, ktVre mnie zastanowiRo. ChociaW konie zatrzymaRy siX przede mnS tylko na chwilkX, wydaRo mi !siX, We jedno ze zwierzSt nie byRo koniem, lecz muRem. Jakkolwiek pomyRka nie byRa wykluczona, to przecieW !zdawaRo mi siX, We widziaRem dobrze. Za drugim razem postanowiRem przypatrzyY siX lepiej. Rzekomy muR znajdowaRsiX w pierwszym szeregu zarazza siwym przewodnikiem; widocznie konie uwaWaRy go nie tylko za rVwnego sobie, alenawet obdarzyRy go pewnS rangS. Po pewnym czasie zwierzXta nadbiegRy znowu i znVw na mVj widok zawrVciRy. !PowtVrzyRo siX to raz jeszcze,a wtedy spostrzegRem #wyra\nie, We siX nie pomyliRem.MiXdzy nimi byR muR, jasnobrunatny, z ciemnym pasem wzdRuW grzbietu, robiR nawet bardzo dobre wraWenie mimo wielkiej gRowy i uszu. MuRy mniej sS wybredne niW konie, majS chVd o wiele pewniejszy, a nad przepaQciS nie dostajS zawrotu gRowy. Tezalety waWS na szali na ich korzyQY, choY z drugiej strony, zwierzXta te sS bardzo uparte. PozwalajS siX nieraz raczej na QmierY !zabatoWyY, a nie zrobiS kroku naprzVd, pomimo We nie d\wigajS ciXWaru i idS po drodze gRadkiej jak stVR. Po prostu nie chcS. "WydaRo mi siX, We ten muR maw sobie duWo ognia i We jego !oczy bRyszczS nawet jaQniej i inteligentniej niW u koni, !postanowiRem wiXc go zRowiY. NasunXRo mi siX przy tym przypuszczenie, We pewnie #uciekR wRaQcicielowi i pobiegR za przelatujScym stadem dzikich koni, przy ktVrym juW pozostaR. Teraz Hawkens znVw zawrVciR"stado ku mnie i zbliWyR siX samtak, We go juW dokRadnie widziaRem. Mustangi nie mogRy siX ruszyY ani w tyR, ani naprzVd, rzuciRy siX wiXc w bok, a my za nimi. Stado $rozdzieliRo siX, a muR zostaR w gRVwnym oddziale przy boku siwka, dajSc dowVd nadzwyczajnej rSczoQci i wytrwaRoQci. TrzymaRem siX wiXc tego oddziaRu, a Sam zamierzaR widocznie uczyniY to samo. "[ BraY w Qrodek, ja z lewej, wy z prawej! [ zawoRaR do mnie. Dawszy koniom ostrogi, nie tylko dorVwnaliQmy w szybkoQci mustangom, lecz VW on pomyQli o a to mp9* pHDkPPܼkDk&PXk{AgB-p c. c// cL0!* c1, c2q7Hunawet dopXdziliQmy je, zanim siX dostaRy do lasu. Tam galopowaY nie mogRy, "zawrVciRy wiXc, aby przelecieYpomiXdzy nami. ChcSc temu zapobiec, zmniejszyliQmy z Hawkensem odlegRoQY miXdzy "sobS, a konie rozprVszyRy siX jak gromada kuropatw, na "ktVre uderzyR jastrzSb. Siwek imuR, oddzieliwszy siX od reszty, przemknXRy pomiXdzy nami, a my popXdziliQmy za nimi. Teraz Sam zawoRaR do mnie, "krXcSc juW lassem nad gRowS: [ Znowu greenhorn!! Zostaniecie nim wiecznie! [ Dlaczego?? ![ Bo chcecie wziSY siwka, a !tak robi tylko greenhorn, hi! hi!hi! OdpowiedziaRem mu, lecz on #mnie nie usRyszaR, gdyW gRoQnyjego Qmiech zagRuszyR moje sRowa. A wiXc rzeczywiQcie "sSdziR, We polowaRem na siwka!A niech tam! OdstSpiRem mu !muRa i skrXciRem na bok, gdziemustangi pXdziRy w rVWnych kierunkach, parskajSc i rWSc ze strachu. Hawkens znalazR siX juW tak blisko muRa, We rzuciR lasso, ktVrego pXtla owinXRa siX dokoRa szyi zwierzXcia. Teraz Sam powinien byR osadziY konia i poderwaY go wstecz, jak mnieo tym gorliwie przedtem pouczaR, aby wytrzymaY szarpniXcie, skoro siX lasso naprXWy. ZrobiR to istotnie, lecz o mgnienie oka za pV\no, tak Weto gwaRtowne szarpniXcie powaliRo jego konia; widocznie nie zawrVciR i nie stanSR w porX silnie na nogach. Sam Hawkens wywinSR strasznego kozioRka w powietrzu i spadR na ziemiX, a koZ wstaR natychmiast i popXdziR naprzVd. Wskutek tego lasso zwolniRo ucisk, a muR, ktVry #siX nie przewrVciR, zaczerpnSR powietrza i pocwaRowaR dalej, !ciSgnSc za sobS przez preriX konia, lasso bowiem przywiSzane byRo do kuli u siodRa. PoQpieszyRem do Sama zobaczyY, czy mu siX nic nie staRo. On jednak wstaR i zawoRaR: ![Do stu piorunVw! KoZ Dicka ucieka mi razem z muRem bez $poWegnania, jeQli siX nie mylX! [ CzyQcie siX potRukli?? %[ Nie. ZRa\cie prXdko i dajcie mi swego konia! [ Na co?? [ MuszX goniY za zbiegami. No, zRa\cie prXdzej! [ Ani mi siX Qni!! Znowu wywiniecie kozia i oba konie pVjdS do stu diabRVw. To rzekRszy, ruszyRem za muRem, ktVry odbiegR juW na "doQY znacznS odlegRoQY, ale popadR teraz w zatarg z koniem. KoZ biegR nieregularnie, zmieniajSc co chwila kierunek, a to wstrzymywaRo oczywiQcie muRa zwiSzanego z nim lassem, toteW dopXdziRem go szybko. Nie uWywajSc wRasnego lassa, chwyciRem za tamto i owinSRem je sobie kilka razy wokVR rXki w !nadziei, We teraz opanujX juW muRa na pewno. Z poczStku pozwoliRem mu biec dalej i cwaRowaRem z tyRu z obydwoma koZmi, QciSgajSc stopniowo rzemieZ tak, We pXtla zwXWaRa siX coraz bardziej UdaRo mi siX przy tymkierowaY do pewnego stopnia zwierzXciem, bo pozornym rozlu\nianiem i naprXWaniem lassa doprowadziRem do tego, !We zawrVciRo ono Rukiem tam, gdzie staR Sam Hawkens. TerazQciSgniXta nagle pXtla !zacisnXRa siX muRowi na szyi #tak silnie, We straciR oddech. i runSR na ziemiX. ![ Trzymajcie mocno, pVki nie pochwycX tego gaRgana, a #potem puQYcie! [ zawoRaR Sam. !PrzyskoczyR i pomimo We muR waliR nogami na wszystkie !strony, stanSR tuW obok niego.![ Teraz!! [ zakomenderowaR. PuQciRem lasso, muR zaczerpnSR powietrza i $podniVsR siX w gVrX, ale w tej chwili Sam skoczyR mu na grzbiet. ZwierzX staRo przez chwilX nieruchomo jak skamieniaRe z grozy, wkrVtce jednak zaczXRo wyrzucaY to przednie, to zadnie nogi. Potem skoczyRo nagle wszystkimi czterema nogami w!bok i wygiXRo grzbiet jak kot, ale Sam siedziaR mocno. #[Nie zrzuci mnie! [ zawoRaR. [Teraz sprVbuje ostatniego Qrodka i zechce ze mnS uciekaY. Zaczekajcie tu na mnie, wkrVtce przyprowadzX go z powrotem oswojonego! Ale co do tego Hawkens siX pomyliR. MuR wcale nie zamierzaR z nim uciekaY, lecz rzuciR siX nagle na ziemiX i zaczSR siX tarzaY groWSc Samowi poRamaniem wszystkich Weber: je\dziec musiaR zejQY z siodRa. ZeskoczyRem wiXc, chwyciRem wlokScy siX po ziemi koniec lassa i owinSRem je dwukrotniedokoRa doQY grubego pnia pobliskiego drzewa. MuR, strzSsnSwszy z siebie "je\d\ca, chciaR pognaY w dal, !ale pieZ wytrzymaR, lasso siX #naprXWyRo, a pXtla QcisnXRa !znowu silnie szyjX zwierzXcia, wskutek czego runXRo po raz drugi na ziemiX. Sam Hawkens pochyliR siX, macaR siX po Webrach i po nogach, stroiR miny, jak gdyby siX najadR kiszonej kapusty z powidRami, i rzekR: %[ PuQYcie tX bestiX; nikt jej $nie da rady, jeQli siX nie mylX! ![Jeszcze czego! Nie mogX siXdaY zawstydziY muRowi, ktVrego ojciec nie byR dWentelmenem, lecz zwyczajnym osRem. Musi byY mi posRuszny. UwaWajcie! OdwinSRem lasso z pnia drzewa i stanSRem nad zwierzXciem w szerokim rozkroku. Skoro tylko muR !dobrze odetchnSR, zerwaR siX z ziemi. Teraz chodziRo przedewszystkim o to, by go silnie #QcisnSY nogami. Gdy muR uWyR wszystkich QrodkVw wyprVbowanych wobec Sama, podniosRem zwisajSce mu z szyi lasso, zwinSRem je i #ujSRem silnie tuW za pXtlicS. Skoro tylko spostrzegRem, We zwierzX ma zamiar rzuciY siX #na ziemiX, zaciskaRem pXtlicX itak, QciskajSc przy tym kolana, utrzymaRem je na !nogach. ByRa to ciXWka walka, rzekRbym [ trafiR swVj na swego. ZaczSRem siX pociY z wysiRku, ale i muRowi pot spRywaR z caRego ciaRa, a z pyska opadaRy wielkie pRaty #piany. RuszaR siX coraz sRabiej, wQciekRe parskanie przeszRo w"krVtki kaszel, aW w koZcu padRpode mnS nie z wRasnej woli, lecz dlatego, We zabrakRo mu !siR. LegR na ziemi bez ruchu z przewrVconymi oczyma. ZaczerpnSRem gRXboko !powietrza, zdawaRo mi siX, We wszystkie WyRy i QciXgna we mnie siX porwaRy. [Wielkie nieba, co z was za czRowiek! [ zawoRaR Sam. "[MieliQcie wiXcej siR niW to bydlX! ZlXklibyQcie siX, gdybyQcie zobaczyli swojS twarz! [ WierzX. [ Oczy wam wyRaWS, wargi popuchRy, a z policzkVw lada chwila krew tryQnie. [To przydarza siX greenhornom, ktVrzy nie dajS siX wyrzuciY z siodRa, gdy tymczasem ktoQ inny, mistrz wpolowaniu na mustangi, jako mSdrzejszy, pozwoliR siX strSciY przywiSzawszy poprzednio wRasnego konia do muRa i puQciwszy obydwa na przechadzkX. Poczciwiec zrobiR jeszcze #bardziej pRaczliwS minX i rzekRzgnXbionym gRosem: [Milczcie o tym, sir! Zapewniam was, We nawet najlepszemu myQliwcowi moWe siX coQ takiego przytrafiY. MieliQcie dobre dni wczoraj i dzisiaj. ![Spodziewam siX, We wiXcej takich dobrych dni doWyjX. Tym gorsze byRy one dla was. JakWeW tam z waszymi Webramii innymi koQYmi? [Nie wiem. Pozbieram je i #zliczX kiedyQ, gdy mi siX zrobi "lepiej. Teraz kRapiS mi w caRym!ciele. Takiej bestii nie miaRem jeszcze pod sobS! Przypuszczam, We teraz nabierze wreszcie rozumu! $[To siX juW staRo. Popatrzcie,jaka zmXczona, aW litoQY bierze. ZaRoWymy jej uzdX i !siodRo i pojedziecie na niej do domu. [ Zacznie podskakiwaY na nowo!! '[Nie bVjcie siX! DosyY siX juW nabiegaRa. To mSdre zwierzX, z ktVrego bXdziecie jeszcze bardzo radzi. [I ja tak sSdzX. Od samego poczStku upatrzyRem jS sobie,a wy siwka, co byRo oczywiQcie ogromnym gRupstwem. ![ Czy jesteQcie tego pewni?? [ Rozumie siX, We byRo to gRupstwo! [ Nie o to mi chodzi, lecz o to, czy rzeczywiQcie wiecie, We wybraRem sobie siwka. [ A cVW?? [ TakWe muRa. [ NaprawdX?? [Tak. ChociaW jestem greenhorn, to jednak wiem juW, We siwek na nic siX nie przyda westmanowi. MuR spodobaR mi siX od razu na pierwszy rzut oka. [ Trzeba wam przyznaY, We posiadacie dobry rozum... koZski. []yczX wam, Weby wasz ludzki byR tak samo dobry, kochany Samie! PomVWcie mi d\wignSY muRa z ziemi! PodnieQliQmy go, on zaQ stanSR spokojnie, drWSc na $caRym ciele. Nie opieraR siX teW!przy zakRadaniu siodRa i uzdy. Gdy go Sam dosiadR, byR mu posRuszny jak najlepiej ujeWdWony koZ. "[PoznaY, We ta mulica miaRa juW pana [rzekR Sam [i to dobrego je\d\ca. UciekRa mu pewnie. Wiecie, jakS jej dam nazwX? [ No?? #[Mary. Je\dziRem juW kiedyQ !na mulicy, ktVra siX nazywaRa Mary, nie potrzebujX wiXc wymyQlaY innego imienia. "[ A wiXc muR Mary, a strzelbaLiddy! ![Tak, to bardzo miRe imiona, nieprawdaW? Ale, ale muszX was poprosiY jeszcze o jednS maRS grzecznoQY. [ JakS?? "[ Nie mVwcie o tym, co siX tustaRo. PrzysRugX tX bXdX zawsze bardzo wysoko ceniR. ![ Co teW wygadujecie!! Tego, co siX samo przez siX rozumie,nie ceni siX wcale wysoko. $[Ja myQlX inaczej. TX bandX wobozie Qmiech by porwaR, gdyby siX dowiedziaRa, w jaki sposVb Sam Hawkens doszedR do posiadania swej nowej, uroczej Mary! Mieliby uciechX, #wielkS uciechX. JeQli o tym nie wspomnicie, to ja... $[ProszX was, bSd\cie cicho! [#przerwaRem. [ Nie traYcie sRVwniepotrzebnie. JesteQcie mym nauczycielem i druhem. To wystarczy. Jego maRe, chytre oczka zwilgotniaRy. [ Tak, jestem wam druhem, sir [zawoRaR z zapaRem [i gdybym wiedziaR, We darzycie !mnie takWe odrobinS miRoQci, to serce moje byRoby peRne radoQci i wesela! "PodaRem mu rXkX i odrzekRem:[ MogX wam sprawiY tX !uciechX, drogi Samie. BSd\cie pewni, We kocham was tak, no... jak siX kocha dobrego, zacnego wuja. Wystarczy wamto? [W zupeRnoQci, sir, w zupeRnoQci! Jestem tym tak zachwycony, We chciaRbym o ile moWnoQci zaraz tu, na miejscu, wam siX odwzajemniY.Powiedzcie, co mam uczyniY! Czy mam, czy mam... na !przykRad tX nowS Mary zjeQY tu w waszych oczach ze skVrSi koQYmi? Czy moWe wolicie, Webym sam siebie zamarynowaR, poYwiartowaR i poRknSR? Czy... [ Wstrzymajcie siX!! [ zawoRaRem ze Qmiechem. [W obu tych wypadkach bym was utraciR, bo w pierwszym musielibyQcie pXknSY, a w drugim zginSY wskutek niestrawnoQci, poRknSwszy perukX, ktVrej nie zniVsRby !wasz WoRSdek. ZrobiliQcie mi juW doQY dobrego i jeszcze nieraz okaWecie mi swojS #miRoQY. Darujcie wiXc na razie Wycie Mary i sobie i starajcie "siX, WebyQmy wkrVtce wrVcili do obozu. ChciaRbym popracowaY. "[ A cVWeQcie tutaj robili?? "JeQli to nie byRa praca, to nie wiem, co nazwaY pracS. PrzywiSzaRem Dickowego konia lassem do mego i odjechaliQmy. Mustangi dawno juW oczywiQcie pouciekaRy, a !muR byR tak posRuszny, We Samkilkakrotnie zauwaWyR: [Ona przeszRa szkoRX, ta Mary, i to bardzo dobrS szkoRX! Za kaWdym krokiem coraz bardziej czujX i "poznajX, We bXdX miaR dobregowierzchowca. Ona sobie teraz przypomina, co niegdyQ umiaRa, a co miXdzy mustangami wyleciaRo jej z gRowy. Prawdopodobnie ma nie tylko temperament, lecz takWe charakter. "[ JeQli go jeszcze nie ma, to moWecie jS tego nauczyY. Nie jest jeszcze na to za stara. [Ile ma lat, jak sSdzicie? [ Z piXY, nie wiXcej. [Ja teW tak myQlX. Zbadam "pV\niej, czy siX nie mylX. Wamto zwierzX zawdziXczam, tylkowam. ByRy to dla mnie dwa dni !zRe, bardzo zRe, ale za to dla was peRne chwaRy. Czy przypuszczaliQcie, We nauczycie siX polowaY na bizony i mustangi w tak krVtkich odstXpach czasu? [Czemu nie? Tu na Zachodzietrzeba byY przygotowanym na wszystko. Spodziewam siX, We poznam jeszcze inne polowania. [Hm, tak. ]yczX wam, !WebyQcie z nich wyszli tak jak wczoraj i dzisiaj. ZwRaszcza wczoraj Wycie wasze wisiaRo na wRosku. Nie zapominajcie !nigdy, We jesteQcie greenhorn. Ten czRowiek pozwala #spokojnie zbliWyY siX do siebie bawoRowi i strzela mu w oczy! Czy to kto widziaR? JesteQcie jeszcze niedoQwiadczeni i nie doceniacie bizonVw. UwaWajcie"na siebie lepiej w przyszRoQci inie ufajcie sobie zanadto! Polowanie na bizona jest jednym z najniebezpieczniejszych. Jest jeszcze tylko jedno bardziej niebezpieczne. [ Jakie?? [ Na nied\wiedzia. ![ Czy na czarnego z WVRtym pyskiem?? $[Baribala? Z tego siX QmiejX, on jest tak dobroduszny i spokojny, We moWna go nauczyY prasowaY i haftowaY. MyQlX o grizzlim, szarym !nied\wiedziu z GVr Skalistych. Pewnie czytaliQcie o nim, jak zresztS o wszystkim? [ Tak. "[To siX cieszcie, jeWeli nie ujrzycie go nigdy. Gdy siX podniesie, jest od was wyWszyo dwie stopy, a jak raz kRapnie zXbami, to wam z gRowy zrobi miazgX. NapadniXty i wprawiony we wQciekRoQY, nie spocznie, dopVki nie rozszarpie i nie zniszczy wroga. [ Albo wrVg jego!! [Oho! Patrzcie, znowu ta !wasza lekkomyQlnoQY! MVwicie o wielkim, niezwyciXWonym, szarym nied\wiedziu, jak gdyby chodziRo o maRego, niegro\nego szopa. "[Tak nie jest. Nie lekcewaWX go, ale teW nie godzX siX z tym, We jest niezwyciXWony. Nie istniejS drapieWne zwierzXta, ktVrych nie moWna by pokonaY. Tak samo ma siX rzecz z grizzlim. [ Czy i to znale\liQcie w ksiSWkach?? [ Tak. "[Hm! Zdaje mi siX, We czytane!przez was ksiSWki sS gRVwnympowodem waszej lekkomyQlnoQci. JesteQcie czRowiekiem rozumnym, jeQli $siX nie mylX, ale potrafilibyQciepewno pVjQY tak samo na szarego nied\wiedzia jak wczoraj na bizony. [ Gdybym nie mVgR inaczej, to tak. $[ Nie mVgR inaczej!! GRupstwo!Co przez to rozumiecie? KaWdymoWe inaczej, jeQli chce! ![ To znaczy, We moWe uciec, jeWeli jest tchVrzem. Czy o tym myQlicie? ![Tak, ale o tchVrzostwie nie ma przy tym mowy. To nie tchVrzostwo uciekaY przed grizzlim. Przeciwnie, zaatakowaY go jest samobVjstwem, czystym samobVjstwem! $[Tu nasze zdania siX rVWniS. Gdy zwierzX zaskoczy mnie niespodzianie i zabraknie mi czasu do ucieczki, muszX siX broniY. Gdy siX rzuci na mego towarzysza, idX mu na pomoc. To sS dwa wypadki, w ktVrychnie mogX lub nie wolno mi uciekaY. Poza tym uwaWam, WeodwaWny westman zabierze siXdo szarego nied\wiedzia nawet bez koniecznoQci, po totylko Weby daY dowVd swej odwagi i unieszkodliwiY niebezpiecznego drapieWnika, a przy tym pokosztowaY szynki i Rap. ![ JesteQcie niepoprawni, aW cierpnX ze strachu o was. DziXkujcie Bogu, jeQli nie zaznajomicie siX z tymi Rapami"i szynkS! Nie tajX oczywiQcie, We to najwiXksze przysmaki naziemi, przewyWszajSce nawet polXdwicX bawolS. [Prawdopodobnie wasze obawy o mnie sS na razie zbyteczne. A czyW w tych stronach w ogVle WyjS szare nied\wiedzie? [Czemu nie? Grizzli przebywa w gVrach, posuwa siX wzdRuW rzek, a czasem nawet wychodzi na prerie. Biada temu, kogo napotka. PrzestaZmy juW o tym mVwiY! Nie przeczuwaR tak samo jak ja, We juW nazajutrz potoczy siX inna rozmowa na ten temat i We to niebezpieczne zwierzX wejdzie nam w drogX. Nie starczyRo juW zresztS czasu na dalsze roztrzSsanie tej sprawy, gdyW przybyliQmy do obozu, ktVry posuniXto tymczasem naprzVd o odmierzonS czXQY trasy. Bancroft wraz z trzema surweyorami zabraR siX tXgo do roboty, aby w koZcu pokazaY, co potrafi. WywoRaliQmy ogVlny podziw. &[ MuR, muR! [ woRano. [ SkSd go macie?? "[ PrzysRano mi go [ odrzekR Sam powaWnie. [ Nie moWe byY!! A kto? [ PoQpiesznS pocztS, pod opaskS za dwa centy. Czy chcecie zobaczyY opakowanie? "Kilku siX zaQmiaRo, a reszta %jXRa urSgaY, ale Sam osiSgnSR !swVj cel; nie pytano go wiXcej.Nie zauwaWyRem, czy wobec Dicka Stone'a i Willa Parkera okazaR siX skRonniejszy do wynurzeZ, gdyW zabraRem siX natychmiast do pomiarVw, ktVre teW dziXki temu posunXRy siX naprzVd tak prXdko, We mogliQmy nazajutrz"zabraY siX juW do doliny, gdzie to mp9* pHDkPPܼkDk&PXk{AgB3p c4 c 5 c6" c7,0 cI8 8DspotkaliQmy siX onegdaj z bizonami. RozmawiajSc o tym wieczorem, spytaRem Sama, czy bawoRy mogRyby nam przeszkodziY, poniewaW, jak siX zdawaRo, obraRy sobie tamtXdy drogX, a dotychczas przeszRa tylko przednia ich straW i naleWaRo wobec tego przygotowaY siX na to, We, "ukaWe siX takWe stado gRVwne."[Nie sSdzX, sir [ odrzekR. [Bizony nie sS gRupsze od mustangVw. OdpXdzone przez nas forpoczty wrVciRy i przestrzegRy stado, toteW pVjdzie ono z pewnoQciS w zupeRnie innym kierunku i bXdzie unikaRo tej doliny. Z brzaskiem dnia przenieQliQmy nasz obVz do gVrnej czXQci doliny bez udziaRu Hawkensa, Stone'a i Parkera, pierwszy z nich bowiem, chcSc uje\dziY swojSMary, udaR siX na preriX, a obaj pozostali postanowili mu towarzyszyY. My, jako surweyorzy, zajXliQmy siX ustawianiem tyczek pomiarowych przy pomocy kilku podwRadnych Rattlera. On sam, nic nie "robiSc, wRVczyR siX z innymi po okolicy. ZbliWyliQmy siX wreszcie do miejsca, w ktVrymzabiRem niedawno oba bawoRy. Nie zauwaWywszy z pewnej !odlegRoQci zwRok starego byka,zdziwiRem siX niemaRo, podszedRem bliWej i zobaczyRem szeroki Qlad ciSgnScy siX od miejsca, na ktVrym zwierzX leWaRo, ku niedalekim zaroQlom. Trawa byRa zgnieciona na szerokoQY dwu Rokci, jakby ktoQ wlVkR coQ po niej. "[Do stu piorunVw! [zawoRaR Rattler. [ Czy to moWliwe? !Kiedy zabieraliQmy stSd miXso,przekonaRem siX zbadawszy dokRadnie, We obydwa buhaje byRy martwe, tymczasem ten widocznie jeszcze WyR. [ Tak sSdzicie?? "[ Tak jest. A moWe myQlicie, We martwy bawVR sam potrafi siX oddaliY? [ A czy musiaR siX sam oddaliY?? MVgR go ktoQ inny usunSY. [ Tak?? A kto? #[ Na przykRad Indianie. TrochX dalej na pVRnoc znale\liQmy Qlad stopy Indianina. ![ Tak!! Jaki rozumny i mSdry bywa taki greenhorn! Gdyby byka zabrali Indianie, to skSdby siX oni tu wziXli? [ SkSdkolwiek. ![Bardzo sRusznie. MoWe nawetz nieba spadli? Ja myQlX inaczej. W bawole koRataRo jeszcze Wycie, a gdy odzyskaRtrochX siR, zawlVkR siX w zaroQla i tam oczywiQcie zdechR. Rattler poszedR ze swoimi lud\mi za Qladem, przypuszczajSc moWe, We poQpieszX za nimi. Tymczasem nie uczyniRem !tego, gdyW nie podobaR mi siX szyderczy ton, jakim do mnie przemawiaR, poza tym czekaRamnie robota. ZresztS byRo mi doQY obojXtne, gdzie siX podziaR trup byka. ZabraRem !siX wiXc do pracy, ale zaledwie!wziSRem tyczkX do rXki, gdy zzaroQli zabrzmiaRy okrzyki przeraWenia, huknXRy dwa czy trzy strzaRy i doleciaR mnie gRos Rattlera: [ Na drzewa, prXdko na drzewa, bo QmierY! On nie umiesiX wspinaY! !Kogo miaR na myQli mVwiSc, We nie umie siX wspinaY? Wtem wypadR z zaroQli jeden z jego ludzi pXdzSc ogromnymiskokami jak czRowiek ogarniXty Qmiertelnym strachem. $[ Co siX staRo?? [ zapytaRem gRoQno. [ Nied\wied\, olbrzymi nied\wied\, szary grizzli! [ sieknSR przebiegajSc koRo mnie. #RVwnoczeQnie krzyknSR jakiQ jXkliwy gRos: [ Na pomoc, na pomoc! Ma mnie! Oh, oh! Tak ryczeY mVgR tylko czRowiek, przed ktVrym rozwarRy siX wrota Qmierci. GroziRo mu widocznie wielkie niebezpieczeZstwo, naleWaRo wiXc przyjQY mu z pomocS... Ale jak? StrzelbX zostawiRem wnamiocie, poniewaW mi przeszkadzaRa w pracy. Nie byRo to bynajmniej lekkomyQlne, gdyW jako surweyorzy mieliQmy do obrony westmanVw. Gdybym pobiegR do namiotu, czRowiek Vw byRby rozszarpany, zanim zdoRaRbym powrVciY. $MusiaRem wiXc pVjQY tak, jak staRem, tylko z noWem i rewolwerami za pasem. Ale cVW ta broZ znaczy wobec szarego!nied\wiedzia! Grizzli to bliski krewny wymarRego juW nied\wiedzia jaskiniowego i naleWy raczej do czasVw przedhistorycznych niW do tera\niejszoQci. Dochodzi on !do dziesiXciu stVp wysokoQci, a ja sam pV\niej zabijaRem okazy waWSce po tyleW cetnarVw. Obdarzony jest takS siRS muskuRVw, We biegnie z RatwoQciS z jeleniem, \rebiXciem lub cielXciem bawolim w pysku. Tylko je\dziec na rSczym i silnym koniu zdoRa przed nim umknSY.Wobec olbrzymiej siRy, szalonej odwagi i niezmordowanej wytrwaRoQci szarego nied\wiedzia Indianie uwaWajS jego zabicie za czyn ogromnie zuchwaRy. SkoczyRem w zaroQla. ^lad prowadziR dalej, aW do miejscagdzie zaczynaRy siX drzewa. Tam zawlVkR nied\wied\ stadnika i stamtSd teW przedtem wyszedR; dlatego niewidzieliQmy jego QladVw, bo zatarR je ciSgnSc bizona. "ByRa to gro\na chwila. Za mnSwoRali surweyorzy biegnSc do namiotu po broZ, przede mnS krzyczeli westmani, a wQrVd tego brzmiaRy wrzaski boleQci !czRowieka, ktVrego nied\wied\dostaR w swoje Rapy. ZbliWaRem siX za kaWdym skokiem. Wtem usRyszaRem gRos nied\wiedzia, a raczej $nie gRos, gdyW i tym rVWni siX ten nied\wied\ od innych gatunkVw, We nie mruczy, leczw gniewie lub bVlu w szczegVlny sposVb parska i prycha gRoQno i szybko. Nareszcie stanSRem na miejscu. Przede mnS leWaRo zupeRnie rozszarpane cielsko bizona, z prawej i lewej stronykrzyczeli westmani, ktVrzy prXdko pouciekali na drzewa i "czuli siX tam doQY bezpieczni, gdyW nigdy nie widziano, by "szary nied\wied\ piSR siX na drzewo. Poza trupem bawolim jeden z westmanVw staraR siX dostaY na drzewo, ale nied\wied\ go przy tym "zaskoczyR. CzRowiek ten leWaR gVrnS poRowS ciaRa na pierwszym niskim konarze, obejmujSc pieZ obu rXkami, a $grizzli podniVsRszy siX szarpaR przednimi Rapami jego nogi i brzuch. Jeden rzut oka przekonaR mnie, We westman przepadR bez ratunku. MogRem wiXc teraz uciec bez naraWania siX na jakiekolwiek zarzuty, ale ten widok podziaRaR na mnie z nieodpartS potXgS. PorwaRem jednS z porzuconych strzelb, ale niestety nie byRo juW w niej naboju. OdwrVciRem siX, przeskoczyRem przez bawoRa i zadaRem nied\wiedziowi kolbS z caRej siRy cios w czaszkX. "Ale cVW? Strzelba rozprysnXRa !siX jak szkRo w moich rXkach, zyskaRem jednak tyle przynajmniej, We odwrVciRem uwagX nied\wiedzia od ofiary. "ZwrVciR ku mnie gRowX, ale niejednym rzutem jak drapieWne zwierzX z gatunku kotVw, lecz powoli, jakby siX zdziwiR tym gRupim atakiem. MierzSc mnie swoimi maRymi !oczyma, zdawaR siX namyQlaY, czy ma zostaY przy swojej ofierze, czy pochwyciY mnie. Tych kilka chwil ocaliRo mi !Wycie, gdyW wpadRem na myQl, w mym poRoWeniu najszczXQliwszS i jedynS. WyrwaRem zza pasa rewolwer, podbiegRem tuW do nied\wiedzia i strzeliRem mu cztery razy w oczy. DokonaRem tego oczywiQcie tak prXdko, jak tylko mogRem nadSWyY, po czym odskoczyRem daleko w bok i stanSRem przypatrujSc siX z dobytym noWem. Gdybym siX nie ruszyR z !miejsca, byRbym to przypRaciR Wyciem, gdyW oQlepione !zwierzX puQciRo czym prXdzej drzewo i rzuciRo siX na miejsce, na ktVrym staRem przed chwilS. Nie znalazRszy mnie tam, nied\wied\ zaczSR szukaY mnie wQrVd gro\nego sapania i wQciekRych uderzeZ #Rapami. Jak szalony krXciR siX na czterech Rapach w kVRko szarpaR ziemiX, skakaR na wszystkie strony, siXgajSc Rapami daleko od siebie, aby !mnie chwyciY. Nie udaRo mu siX"to, gdyW na szczXQcie trafiRem celnie. ByRby go moWe w koZcuwXch zaprowadziR do mnie, ale#szalona wQciekRoQY zagRuszyRaw nim instynkt. Wreszcie zajSR siX swoimi ranami, nie dbajSc juW o tego,ktVry je zadaR. UsiadR, podniVsR siX w tej pozycji i parskajSc, i klapiSc zXbami, zaczSR sobie przecieraY oczy przednimi Rapami. StanSRem przy nim czym prXdzej i wbiRem mu dwa razy $nVW miXdzy Webra. SiXgnSR ku mnie natychmiast, ale znowu !na prVWno, gdyW mnie juW przy!nim nie byRo. Nie trafiRem go w!serce, miaR wiXc jeszcze siRy szukaY mnie ze zdwojonS zajadRoQciS moWe przez "dziesiXY minut. UtraciR jednak w tym czasie wiele krwi i "zmXczyR siX widocznie. UsiadR na powrVt i znVw zaczSR przecieraY oczy, dajSc mi sposobnoQY do nastXpnych dwu pchniXY noWem, o wiele skuteczniejszych. OdskoczyRem, a on opuQciR przednie Rapy na ziemiX, podbiegR, chwiejSc siX i chrapiSc, naprzVd, potem w bok i z powrotem. ChciaR siX !podnieQY, ale siR mu juW nie starczyRo. !UpadR na bok, potoczyR siX, na prVWno usiRujSc wstaY. #Wreszcie wyciSgnSR siX i legR spokojnie. [DziXki Bogu! [ krzyknSR Rattler z drzewa. [Bestia nie Wyje. ByliQmy w okropnym niebezpieczeZstwie. [Nie wiem, na czym ta okropnoQY polegaRa [odrzekRem. [PrzecieW postaraliQcie siX o bezpieczeZstwo swej osoby. Teraz moWecie zle\Y. ![ Nie, jeszcze nie! Zbadajcie wpierw, czy nied\wied\ naprawdX zginSR. [ To zbyteczne. [ Nie powinniQcie tak twierdziY. Wy nie macie "pojXcia, jak wielkS WywotnoQY posiada takie bydlX. Zbadajcie zatem! [Czy moWe dla was? JeQli chcecie siX dowiedzieY, czy !Wyje, to przekonajcie siX sami!Wszak jesteQcie sRynnym westmanem, a ja tylko greenhornem! PodszedRem do towarzysza wiszScego jeszcze na konarze.PrzestaR juW jXczeY i nie ruszaR siX wcale. Z jego wykrzywionej twarzy oczy patrzyRy ku mnie szklanym wzrokiem. '[PuQYcie siX, sir! [zawoRaRem.[ Ja was zdejmX. Nic nie odpowiedziaR, ani jednym ruchem nie okazaR, We rozumiemoje sRowa. ProsiRem jego towarzyszy, Weby pozRazili z drzew i pomogli mi, ale sRynni westmani nie dali siX do tego nakRoniY, dopVki nie przewrVciRem kilka razy nied\wiedzia, dowodzSc w tensposVb, iW rzeczywiQcie nie Wyje. WVwczas odwaWyli siX "zejQY i zdjXli wraz ze mnS na ziemiX okropnie poszarpanego czRowieka, nie bez trudnoQci, gdyW ramiona jego trzymaRy silnie drzewo. JuW nie WyR. Ale ten okropny zgon nie wzruszyR widocznie jego towarzyszy, gdyW zaraz odwrVcili siX od niego ku nied\wiedziowi, a ich dowVdca powiedziaR: [Teraz bXdzie odwrotnie: przedtem nied\wied\ chciaR nas poWreY, a teraz my !poWremy jego. PrXdzej, ludzie, !zdjSY skVrX, dobierzemy siX do szynki i do Rap! !DobyR noWa i uklSkR chcSc swVj zamiar od razu wprowadziY w czyn. Lecz ja zauwaWyRem: [ByRby to dla was wiXkszy zaszczyt, gdybyQcie sprVbowali na nim swojego noWa, dopVki WyR. Teraz za pV\no. Nie trud\cie siX! #[ Co?? [ wybuchnSR. [ MoWe mi przeszkodzicie w wykrojeniu pieczeni?? [ OczywiQcie, mr. Rattler! [ Jakim prawem?? [ Wielkim i niezaprzeczonym. Ja przecieW powaliRem nied\wiedzia. ![To nieprawda. Nie bXdziecie chyba twierdzili, We greenhorn zabiR noWem szarego nied\wiedzia. MyQmy strzelili kilka razy do niego, gdyQmy go ujrzeli. [ A potem pouciekaliQcie czym prXdzej na drzewa. Tak, to prawda, zupeRna prawda! #[Ale nasze kule dosiXgRy go i od nich teW zginSR ostatecznie, a nie od tych kilku ukRuY szpilkS, jakie zadaliQcie mu, gdy juW ledwie "dyszaR. Nied\wied\ jest nasz i zrobimy z nim, co nam siX spodoba. Zrozumiano? ChciaR rzeczywiQcie zabraY siX juW do roboty, lecz go przestrzegRem: [ OdstSpcie natychmiast, mr.Rattler, bo nauczX was zwaWaY na moje sRowa! PamiXtajcie! !Gdy mimo to wbiR nVW w futronied\wiedzia, pochwyciRem go,tak jak klXczaR, rXkami za biodra i cisnSRem nim o najbliWsze drzewo, aW zatrzeszczaRo. W tej chwili gniewu byRo mi zupeRnie obojXtne, czy sobie przy tym co poRamie, czy nie. Kiedy jeszcze leciaR, wyrwaRem druginabity rewolwer zza pasa, aby"siX obroniY, gdyby siX na mnie $chciaR rzuciY, Rattler podniVsR siX, spojrzaR na mnie z !wQciekRoQciS, dobyR noWa i zawoRaR: [Odpokutujecie jeszcze za !to! UderzyliQcie mnie juW raz, #postaram siX, WebyQcie siX nie mogli porwaY na mnie po raz trzeci! "JuW zamierzaR zrobiY pierwszykrok w mojS stronX, ale skierowaRem ku niemu rewolwer i zagroziRem: [Jeszcze krok, a wpakujX wam kulX w Reb! Precz z noWem! Na Ttrzy! U strzelam, jeQli jeszcze bXdziecie go "trzymali w rXku. A wiXc: raz... dwa... i... On trzymaR nVW w dalszym ciSgu i byRbym strzeliR istotnie, moWe nie w gRowX, ale w rXkX, gdyW chodziRo o to, Weby poczuli szacunek dla mojej osoby, ale na szczXQcie nie doszRo do tego, gdyW w tejkrytycznej chwili zabrzmiaR jakiQ gRos: [Ludzie, czyQcie poszaleli? Jaki moWe byY sRuszny powVd do tego, Weby biali ludzie skrXcali sobie wzajemnie karki! StVjcie! !SpojrzeliQmy w stronX, skSd #gRos nas doleciaR, i ujrzeliQmy czRowieka wychodzScego zza drzewa. ByR maRy, chudy i garbaty, ubrany prawie jak czerwonoskVry. Trudno byRo dobrze rozpoznaY, czy byR to biaRy, czy Indianin, ale temu ostatniemu przeczyRa barwa skVry. Ta twarz, aczkolwiek opalona od sRoZca, musiaRa "byY kiedyQ biaRa. Z nieokrytej !gRowy spRywaRy aW na ramiona ciemne wRosy. Ubranie jego skRadaRo siX ze skVrzanych indiaZskich spodni i takiej samej koszuli myQliwskiej, uzbrojenie zaQ stanowiRa #strzelba i nVW. Spojrzenie miaR bardzo inteligentne i mimo uRomnej postaci nie wywoRywaR wraWenia Qmiesznego. ZresztS tylko ludzie ordynarni chyba natrzSsajS siX z niezawinionego kalectwa. Do tego rodzaju ludzi naleWaR Rattler, gdyW ujrzawszy przybysza zawoRaR: ![ Halo, cVW to za karzeR i dziwolSg! Czy tu na piXknym Zachodzie bywajS tacy ludzie?Obcy zmierzyR go spojrzeniemod stVp do gRVw i odrzekR spokojnie, tonem peRnym wyWszoQci: [DziXkujcie Bogu, We was obdarzyR zdrowym ciaRem. ZresztS ciaRo nie odgrywa w !czRowieku najwaWniejszej roli, duWo zaleWy takWe od serca i ducha, a co do tego nie obawiam siX porVwnania z wami. ZrobiR pogardliwy ruch !rXkS i zwrVciR siX do mnie: #[Macie siRX w koQciach, sir! Nie kaWdy potrafi rzuciY w powietrze z takS RatwoQciS tak ciXWkiego czRowieka. Rozkosz byRa patrzeY na to. Po tych sRowach kopnSR "nied\wiedzia i ciSgnSR dalej, jak gdyby z Walem: "[ A wiXc to jest ten, ktVregochcieliQmy upolowaY! Szkoda, We tak siX nie staRo. [ ChcieliQcie go zabiY?? [Tak. Wczoraj znale\liQmy jego trop i szliQmy za nim uparcie polem i gSszczem, aW teraz, kiedy wreszcie doszliQmy na miejsce, rzecz juW skoZczona. ![ MVwicie w liczbie mnogiej, sir; nie jesteQcie sami? [ Nie, sS ze mnS jeszcze dwaj dWentelmeni. [ Kto taki?? [PrzedstawiX ich wam, skoro siX dowiem, kto wy jesteQcie. W tej okolicy nigdy siX nie jest doQY ostroWnym, napotyka"siX tu wiXcej zRych ludzi niW dobrych. PowiVdR spojrzeniem po Rattlerze i jego towarzyszach i mVwiR dalej przyja\nie: [ZresztS po dWentelmenie widaY od razu, czy moWna mu zaufaY. SRyszaRem koniec waszej rozmowy i wiem coQ niecoQ, co mam o tym sSdziY. "[JesteQmy surweyorami, sir [ objaQniRem. [ Jeden starszy inWynier, czterej surweyorzy, trzej przewodnicy i dwunastu westmanVw dla naszej obrony. [Hm, co do tego, to wydajecie mi siX czRowiekiem, ktVry nie potrzebuje obrony. AwiXc jesteQcie surweyorami. !Czy przybyliQcie tu sRuWbowo? [ Tak. [ A co odmierzacie?? [ Tor kolei. [ KtVra ma tXdy przechodziY?? [ Tak. [ WiXc zakupiliQcie te terytoria?? Przy tym pytaniu wzrok jego #staR siX kRujScy, a oblicze mu spowaWniaRo. MiaR widocznie powVd do tych pytaZ, toteW odrzekRem: "[ Polecono mi wziSY udziaR wpomiarach, wykonujX je nie troszczSc siX o resztX. ![Hm, tak! SSdzX jednak, We wiadomo wam, co naleWy o tym!sSdziY. Teren, na ktVrym siX znajdujecie, jest wRasnoQciS Indian, a mianowicie ApaczVw z plemienia MescalerVw. TwierdzX stanowczo, We nie 9* pHDkPPܼkDk&PXk{AgB9p c:  cS; c<! c=y, c|>d7Ksprzedali oni tego kraju ani teW nie odstSpili go nikomu w Waden inny sposVb. [Co was to obchodzi? [ "zawoRaR do niego Rattler. [ NiezaprzStajcie sobie gRowy cudzymi sprawami! Lepiej pamiXtajcie o swoich! [ Ja teW to i czyniX, sir, poniewaW jestem Apaczem, i do tego Mescalero. [ Wy? Nie strVjcie gRupich WartVw! Trzeba by chyba byY Qlepym, Weby nie poznaY, iW jesteQcie biaRym. [A mimo to siX mylicie! Nie sSd\cie o mnie z barwy mej skVry, lecz podRug imienia. NazywajS mnie Kleki-petra. Toznaczy w jXzyku ApaczVw, ktVrych dialektu jeszcze wVwczas nie znaRem, tyle co %TbiaRy ojciecU . Rattler sRyszaRjuW widocznie to imiX, gdyW postSpiR krok naprzVd z gestem peRnym zarVwno ironii,jak zdumienia, i powiedziaR: [Ach, Kleki-petra, sRynny bakaRarz ApaczVw! ale, We jesteQcie garbaty. DuWo was topewnie trudu kosztuje, We te czerwonoskVre gaRgany nie QmiejS siX z was. [O, to nic nie szkodzi, sir! PrzywykRem do tego, We szydzS ze mnie gaRgany, bo ludzie rozsSdni tego nie czyniS. A teraz, skoro juW wiem, kim jesteQcie i co tu robicie, mogX wam wyjawiY, kim sS moi towarzysze. BXdzie#najlepiej, jeQli wam ich pokaWX.!KrzyknSR jakieQ indiaZskie sRowo ku lasowi, na co ukazaRy siX dwie, nadzwyczaj zajmujSce, postacie i z "godnoQciS przybliWyRy siX ku !nam. Byli to Indianie i jak to napierwszy rzut oka wywnioskowaRem: ojciec i syn. "Starszy byR nieco wiXcej niW Qredniego wzrostu, ale bardzo silnie zbudowany. Z postawy jego biRa szlachetnoQY, a ruchy QwiadczyRy o wielkiej fizycznej zrXcznoQci. Twarz !miaR typowo indiaZskS, choY orysach nie tak ostrych i wyrazistych, jak to zwykle bywa u czerwonoskVrych. Oczy jego miaRy spokojny, niemal Ragodny wyraz cichego,wewnXtrznego skupienia, ktVre musiaRo go wynosiY nad wspVRplemieZcVw. Na gRowie nie nosiR Wadnego okrycia, ciemne wRosy zwiSzane byRy wwXzeR podobny do heRmu, w "ktVrym tkwiRo orle piVro [znakgodnoQci wodza. Ubranie skRadaRo siX z mokasynVw, opatrzonych frXdzlami spodni iskVrzanej bluzy myQliwskiej. Wszystko to bardzo proste i sporzSdzone nadzwyczaj trwale. Zza pasa wystawaR nVWoraz zwieszaRo siX kilka torebek z nieodzownymi dla westmana drobiazgami. Na szyizauwaWyRem woreczek z TlekamiU i fajkX pokoju z gRVwkS toczonS ze QwiXtej gliny. W rXku trzymaR dwururkX, ktVrej czXQci drewniane obite byRy srebrnymi gwo\dziami. TS strzelbS, zwanS pV\niej strzelbS srebrnS, miaR siX wsRawiY syn jego Winnetou. &StrVj mRodszego rVWniR siX od stroju starszego tylko zgrabniejszym wykonaniem. Mokasyny ozdobione byRy szczeciS jeWozwierza, a szwy spodni i bluzy [ delikatnymi, czerwonymi niYmi. NosiR on rVwnieW na szyi woreczek z TlekamiU oraz fajkX pokoju. Uzbrojenie stanowiRy takWe, jak u ojca, nVW i dwururka. GRowX miaR teW odkrytS i wRosy zwiSzane w wXzeR, ale #bez piVra. ByRy tak dRugie, We mimo wXzRa opadaRy mu z tyRuna plecy. Niejedna dama pozazdroQciRaby mu tych wspaniaRych, czarnych, aW niebiesko poRyskujScych wRosVw. Rysy jego twarzy, jasnobrunatnej, z lekkim odcieniem brSzu, odznaczaRy siX jeszcze wiXkszS !szlachetnoQciS niW rysy ojca. !Jak siX wVwczas domyQliRem, a pV\niej dowiedziaRem, byR w tym samym wieku, co ja. ZrobiRna mnie na pierwszy rzut oka "gRXbokie wraWenie. CzuRem, Wemusi byY dobrym czRowiekiem iposiadaY nadzwyczajne zdolnoQci. PrzyjrzeliQmy siX sobie nawzajem dRugim i badawczym spojrzeniem, a w !czasie tego wydaRo mi siX, We w jego powaWnych, ciemnych, o aksamitnym poRysku oczach zamigotaRo na krVtkS chwilX przyjazne mi QwiatRo. [Oto moi towarzysze i !przyjaciele [rzekR Kleki-petra wskazujSc najpierw na ojca, apotem na syna. [ To Inczu-czuna, wielki wVdz MescalerVw, uznany takWe za dowVdcX innych plemion ApaczVw. Tu zaQ stoi syn jego Winnetou, ktVry pomimo mRodego wieku dokonaR juW wiXcej dzielnych czynVw niW dziesiXciu starych wojownikVwprzez caRe Wycie. ImiX jego #gRoQne bXdzie kiedyQ i sRawne,jak daleko siXgajS sawanny i GVry Skaliste. BrzmiaRo to trochX "przesadnie, ale jak siX pV\niejprzekonaRem, nie powiedziaR za wiele. #Rattler zaQmiaR siX szyderczo i zawoRaR: #[Ten mRokos miaRby popeRniY takie czyny? MVwiX naumyQlnie"TpopeRniYU , gdyW czyny jego to na pewno tylko kradzieWe, rozboje i grabieW. JuW my to znamy. Wszyscy czerwonoskVrzy kradnS i grabiS. "ByRa to ciXWka obelga. Trzej obcy udali jednak, We jej nie sRyszeli. PrzystSpili do nied\wiedzia i jXli mu siX przypatrywaY. Kleki-petra !pochyliR siX nad nim i zbadaR go. #[ ZginSR od pchniXY zadanychnoWem, a nie od kul [ rzekR zwracajSc siX do mnie. SRyszaR widocznie z ukrycia mojS sprzeczkX z Rattlerem i chciaR tylko stwierdziY, We miaRem sRusznoQY. %[To siX okaWe [ rzekR Rattler.[ Co taki garbaty bakaRarz rozumie siX na polowaniu na nied\wiedzie? Gdy zdejmiemy skVrX z nied\wiedzia, zobaczymy, ktVra rana byRa Qmiertelna. Nie dam siX oszukaY greenhornowi. "Na to pochyliR siX takWe nad nied\wiedziem Winnetou, dotknSR krwawych miejsc i wyprostowawszy siX z powrotem, zapytaR: "[ Kto rzuciR siX z noWem na niego?? "MVwiR czystS angielszczyznS.[ Ja [ odpowiedziaRem. "[ Czemu mVj mRody biaRy bratnie strzelaR?? [ Bo nie miaRem przy sobie strzelby. [ Tu leWS strzelby!! #[ Nie sS moje. Ci, do ktVrych one naleWS, porzucili je i powyRazili na drzewa. ![IdSc Qladem nied\wiedzia, sRyszeliQmy z dala okrzyki strachu. Gdzie to byRo? [ Tu. #[Uff! WiewiVrki i Qmierdziele zmykajS na drzewa za !zbliWaniem siX nieprzyjaciela, mXWczyzna jednak powinien walczyY, gdyW jeQli ma odwagX, to dana mu jest moc pokonania najsilniejszego !zwierza. MVj mRody biaRy brat posiada tX odwagX. Dlaczego nazywajS go tu greenhornem? ![ PoniewaW po raz pierwszy i od niedawna jestem na Zachodzie. [Blade twarze to szczegVlni ludzie. NazywajS greenhornem mRodzieZca, ktVry z noWem w !rXku rzuca siX na straszliwego grizzli, a tym, ktVrzy ze strachu wyRaWS na drzewa i tam wyjS z przeraWenia, wolnosiebie uwaWaY za dzielnych westmanVw. CzerwonoskVrzy !sS sprawiedliwi; u nich mXWny nie moWe uchodziY za tchVrza,a tchVrz za mXWnego. #[Syn mVj sRusznie powiedziaR [potwierdziR ojciec trochX gorszS angielszczyznS. [Ta mRoda blada twarz to juW nie greenhorn. Kto w ten sposVb zabija szarego nied\wiedzia, tego trzeba nazwaY wielkim bohaterem. Nadto ten, ktVry to czyni, !aby ocaliY innych, powinien siXspodziewaY z ich strony wdziXcznoQci, nie obelg. Howgh! Wyjd\my w pole, aby zobaczyY, dlaczego blade twarze znajdujS siX w tych stronach. !JakaW rVWnica miXdzy moimi biaRymi towarzyszami a tymi, pogardzanymi przez nich, Indianami! JuW samo poczucie sprawiedliwoQci skRoniRo czerwonoskVrych do !Qwiadczenia na mojS korzyQY, co byRo nawet odwagS z ich strony. ByRo ich tylko trzech, a nie wiedzieli, ilu nas jest, naraWali siX wiXc na niebezpieczeZstwo, robiSc sobie wrogVw z naszych westmanVw. Ale o tym widocznie nawet nie pomyQleli,bo przeszli obok nas powoli, dumnym krokiem, opuszczajSc"zaroQla. UdaliQmy siX za nimi. Wtem Inczu-czuna ujrzaR wbite w ziemiX paliki $miernicze, stanSR, odwrVciR siXdo mnie i zapytaR: [ Co to ma znaczyY?? Czy blade twarze chcS ten kraj zmierzyY? [ Tak. [ Na co?? [ Aby zbudowaY drogX dla konia ognistego. Z oczu jego zniknSR wyraz spokojnej zadumy. RozgorzaR gniewem i zapytaR poQpiesznie:[ Czy ty naleWysz do tych ludzi?? [ Tak. [ Czy mierzyReQ razem z nimi?? [ Tak. [I pRacS ci za to? [ Tak. ObrzuciR mnie pogardliwym spojrzeniem i tak samo pogardliwie odezwaR siX do Kleki-petry: [Nauki twoje brzmiS bardzo piXknie, ale nie zawsze siX sprawdzajS. Oto zobaczyliQmy mRodS bladS twarz z mXWnym sercem, szczerym obliczem i oczyma peRnymi rzetelnoQci, a zaledwie spytaliQmy, co ona turobi, wychodzi na jaw, We przybyRa, aby za pieniSdze !kraQY nam ziemiX. Blade twarzemogS wyglSdaY na dobre czy zRe, wewnStrz kaWda z nich jest taka sama! UczciwoQY kaWe mi wyznaY, We nie znalazRem wtedy sRVw na swojS obronX. W duchu czuRem siX zawstydzony, gdyW wVdz miaR sRusznoQY. CzyW mogRem byY w tej chwili dumny ze swojego zawodu? Starszy inWynier ukryR siX razem z trzema surweyorami wnamiocie, wyglSdajSc przez !dziurkX w stronX, skSd mVgR nadejQY nied\wied\. SpostrzegRszy nas, odwaWyli siX wyjQY wielce zdumieni, a nawet stropieni widokiem Indian. Przywitali nas oczywiQcie pytaniem, jak obroniliQmy siX przed !nied\wiedziem. Rattler odrzekR:[ ZastrzeliliQmy go i w poRudnie bXdS na obiad Rapy nied\wiedzie, a wieczorem szynka. Trzej goQcie spojrzeli na mnie, jakby pytajSc, czy do tego dopuszczX. $[A ja twierdzX [rzekRem [We to ja zakRuRem nied\wiedzia noWem. Tutaj stojS trzej rzeczoznawcy, ktVrzy przyznali mi sRusznoQY, ale niech to jeszcze nie rozstrzyga. Gdy nadejdS Hawkens, Stone i Parker, wydadzS swVj sSd, do ktVregosiX zastosujemy. Do tego czasu niech nikt nie waWy siX ruszaY nied\wiedzia. "[DiabRa mi tam stosowaY siX !do nich! [mruknSR Rattler. [ PVjdX z moimi lud\mi, aby rozkroiY nied\wiedzia, a kto nam zechce w tym przeszkodziY, dostanie w brzuch pVR tuzina kul! [Nie nadymajcie siX tak, bo zaraz bXdziecie cieZszy, mr. Rattler! Ja siX tak nie bojX waszych kul, jak wy baliQcie siX nied\wiedzia. Mnie nie wpXdzicie na drzewo; zapamiXtajcie to sobie! Nie sprzeciwiam siX temu, WebyQcie poszli, ale tylko ze wzglXdu na naszego zmarRego towarzysza, ktVrego trzeba pochowaY. Nie moWecie go przecieW tak zostawiY. [ ZginSR kto?? [ zapytaR Bancroft przestraszony. [ Tak, Rollins [ odrzekR "Rattler. [ StraciR Wycie tylko "przez cudzS gRupotX, bo mVgR ocaleY. [ Jak to?? Przez czyjS gRupotX? [No, zrobiR tak jak my i skoczyR ku drzewu. ByRby siX wdrapaR zupeRnie dobrze, tymczasem nadbiegR ten greenhorn i w gRupi sposVb "podraWniR nied\wiedzia, ktVry rzuciR siX potem wQciekle na Rollinsa i poszarpaR go na sztuki. To byRa juW tak daleko !posuniXta nieuczciwoQY, We zezdumienia omal nie straciRem mowy. "Nie mogRem QcierpieY takiego przedstawienia sprawy, i to jeszcze w mojej obecnoQci. Natychmiast wiXc zwrVciRem siX do Rattlera z zapytaniem: [ Czy takie jest wasze przekonanie, mr. Rattler? ![ Tak!! [ skinSR stanowczo !gRowS i wyciSgnSR rewolwer wprzypuszczeniu, We go zaatakujX. %[ Rollins mVgR umknSY Qmiercii tylko ja mu przeszkodziRem?? [ Tak. [ Ja zaQ sSdzX, We nied\wied\ go pochwyciR, zanim ja nadszedRem! [ KRamstwo!! [ Well, wobec tego posRyszycie i poczujecie prawdX! Po tych sRowach wytrSciRem mu lewS rXkS rewolwer, a prawS wymierzyRem tak !potXWny policzek, We potoczyR siX moWe z szeQY krokVw po #ziemi. ZerwaR siX, wyjSR nVW zza pasa i podbiegR ku mnie, !ryczSc jak wQciekRe zwierzX. OdparowaRem pchniXcie noWa lewS rXkS, a prawS grzmotnSRem go po gRowie takmocno, We padR nieprzytomny pod moje nogi. "[Uff, uff! [zawoRaR zdumionyInczu-czuna zapominajSc na widok tego ciosu o zwykRym indiaZskim panowaniu nad sobS. Ale juW w nastXpnej chwili zauwaWyRem, We poWaRowaR tego uznania. [ To byR znowu Shatterhand zekR surweyor Wheeler. Nie zwaWaRem na te sRowa, lecz zwrVciRem oczy na kolegVw Rattlera. WidziaRem, "We sS wQciekli, ale Waden nie odwaWyR siX mnie zaczepiY. Zdobyli siX tylko na to, We #mruczeli i klXli pomiXdzy sobS. ![ We\cie siX raz porzSdnie do Rattlera, mr. Bancroft! ![rzekRem do inWyniera. [ Nic mu nie uczyniRem, a on wciSW szuka ze mnS zwady. ObawiamsiX, We w obozie dojdzie z tego powodu do morderstwa albo zabVjstwa. Odprawcie go,$a jeQli nie, to ja mogX odejQY. [ Oho, sir, tak \le chyba jeszcze nie jest! "[Tak, jest \le. Macie tu jego nVW i rewolwer. Nie oddawajcie!mu ich, dopVki siX nie uspokoi,bo zapewniam was, We bXdX #siX broniR, a jeQli jeszcze raz przyjdzie do mnie z broniS w rXku, to go zastrzelX. Nazywacie mnie greenhornem, ale ja znam prawa prerii. Kto mi grozi rewolwerem lub noWem, tego wolno mi zabiY na miejscu. "TyczyRo siX to oczywiQcie nie tylko Rattlera, lecz takWe jegowestmanVw, ktVrzy nie !odezwali siX na to ani sRowem. #Teraz zwrVciR siX do inWyniera wVdz Inczu-czuna: ![Ucho moje usRyszaRo dopieroco, We ty masz miXdzy bladymitwarzami prawo rozkazu. Czy tak jest? [ Tak [ odpowiedziaR zapytany. [ Wobec tego muszX z tobS pomVwiY. [ O czym?? ![ Dowiesz siX, ale stoisz, a mXWowie powinni siedzieY podczas narady. [ Czy chcesz byY naszym goQciem?? "[To niemoWliwe. Jak mogX byYtwoim goQciem, skoro ty znajdujesz siX na mojej ziemi, w moim lesie, w mojej dolinie i na mojej prerii. Niechaj biali mXWowie usiSdS. Co to za blade twarze, ktVre tu jeszcze nadchodzS? [ NaleWS do nas. [ WiXc niechaj zasiSdS z nami. Sam, Dick i Will wracali wRaQnie z przejaWdWki. Jako doQwiadczeni westmani, zdziwili siX niemaRo na widok Indian, a zaniepokoili siX dowiedziawszy siX, kim oni sS.[ Kto jest ten trzeci?? [ spytaR mnie Sam. ![ Nazywa siX Kleki--petra, a Rattler przezwaR go bakaRarzem. ![Kleki-petra, bakaRarz? Ach, #sRyszaRem o nim, jeQli siX nie mylX. To bardzo tajemniczy "czRowiek, biaRy, ale Wyje juW !dRugo poQrVd ApaczVw. Jest toktoQ w rodzaju misjonarza, chociaW nie jest kapRanem. CieszX siX, We go widzX. Pomacam go trochX, hi! hi! hi! [ JeQli na to pozwoli!! [ Nie ukSsi mnie chyba. Czy staRo siX coQ jeszcze? [ Tak. [ Co?? [ CoQ bardzo waWnego. [ To gadajcie, co! [ ZrobiRem to, przed czym ostrzegaliQcie mnie wczoraj. [ Nie wiem, co macie na myQli. OstrzegaRem was przed wielu rzeczami. [ Grizzli. [ Jak, gdzie, co? ByR tutaj szary nied\wied\? [I jeszcze jaki! [ GdzieW to, gdzie? ]artujecie chyba! "[ Ani mi to w gRowie. Za tymi krzakami w lesie. ZawlVkR tam starego byka. ![RzeczywiQcie, naprawdX? A, do stu piorunVw, musiaRo siX to staY wRaQnie wtedy, kiedy !mnie nie byRo! Czy zginSR kto?[ Rollins. [ A wy?? Jak wyQcie postSpili? TrzymaliQcie siX chyba z daleka? [ Tak. #[ To sRuszne!! Ale nie chce mi siX w to uwierzyY. ![MoWecie spokojnie uwierzyY. TrzymaRem siX o tyle z daleka,"We mi nie mVgR nic zrobiY, ja zaQ wbiRem mu nVW miXdzy Webra. [ Czy jesteQcie przy zdrowych zmysRach?? ZaatakowaliQcie go noWem? "[ Tak, bo strzelby nie miaRem. [Co za czRowiek! Prawdziwy, rzetelny greenhorn. WziSR z $sobS umyQlnie ciXWkS strzelbX na nied\wiedzie, a gdy nied\wied\ przychodzi, strzelanoWem zamiast z rusznicy. CzyuwaWaRby kto coQ podobnego za moWliwe? Jak do tego doszRo? $[ Tak, We Rattler twierdzi, iW to nie ja poRoWyRem nied\wiedzia trupem, lecz on. OpowiedziaRem mu, jak siX wszystko odbyRo i jak siX potem znowu starRem z Rattlerem. [CzRowiecze, jesteQcie rzeczywiQcie lekkoduchem nie #do uwierzenia! [ zawoRaR. [Nie widziaR jeszcze nigdy szarego !nied\wiedzia i idzie naZ jak nastarego pudla! MuszX siX natychmiast przypatrzyY temu zwierzXciu. Chod\cie, Dicku i Willu! Zobaczcie wy takWe, jakie gRupstwo popeRniR znowunasz greenhorn. dzX stanowczo, We nie 9* pHDkPPܼkDk&PXk{AgB?p c*@N cAA cB!g cSCg, cDq7G#ChciaR siX oddaliY, ale w tej chwili Rattler oprzytomniaR, Sam zaQ zwrVciR siX doZ ze sRowami: "[SRuchajcie, mr. Rattler, mam wam coQ do powiedzenia. ZaczepiliQcie znowu mojego mRodego przyjaciela. GdybyQciesiX jeszcze raz powaWyli na !to, postaram siX, Weby siX to !juW wiXcej w ogVle nie mogRo powtVrzyY. Moja cierpliwoQY !siX skoZczyRa. ZapamiXtajcie to sobie! Po tym ostrzeWeniu opuQciR nas w towarzystwie Stone'a i Parkera. Na twarzy Rattlera %odbiRa siX wQciekRoQY, rzucaR na mnie spojrzenia peRne nienawiQci, ale milczaR. Podobny byR do miny, ktVra maza chwilX wybuchnSY. !Obaj Indianie usiedli na trawie razem z Kleki-petra, a inWyniernaprzeciwko nich, lecz rozmowa nie zaczXRa siX jeszcze. Czekali na powrVt Sama i jego wyrok. WrVciR on !niebawem i zawoRaR juW z dala: [Co za gRupota strzelaY do nied\wiedzia, a potem zmykaY!#JeQli siX nie chce stanSY z nimdo walki, nie strzela siX w ogVle, lecz zostawia go w spokoju, wVwczas nic nikomu nie zrobi. Ten Rollins okropnie wyglSda! KtVW to zabiR nied\wiedzia? [ Ja!! [ zawoRaR Rattler poQpiesznie. [ Wy?? A czym? [ KulS. [ Well, to siX zgadza [ to sRuszne!! [ Tak teW myQlaRem. $[ Tak, nied\wied\ zginSR, od kuli. [A wiXc naleWy do mnie. SRuchajcie, ludzie! Sam Hawkens oQwiadczyR siX za mnS! [ krzyczaR Rattler z triumfem. [Tak, za wami. Wasza kula przeszRa mu po gRowie. i urwaRa czubek ucha. Wskutek utraty takiego czubka ginie grizzli oczywiQcie na miejscu, "hi! hi! hi! JeQli to prawda, We kilku wypaliRo na raz, to chybili ze strachu. Tylko jedna kula musnXRa go w ucho, poza tym kul ani Qladu. !SS natomiast cztery potXWne znaki od noWa: dwa w okolicy serca, a dwa prosto w serce. Ale kto go pchnSR noWem? [ Ja [ odpowiedziaRem. [ Tylko wy?? [ Nikt wiXcej. [Wobec tego nied\wied\ jestwasz, to znaczy, futro jest wasze, a do miXsa majS prawowszyscy, poniewaW stanowimy zespVR, tylko wy je musicie rozdzieliY. Taki zwyczaj panuje na Dzikim Zachodzie. CVW wy na to, mr. Rattler? [ Niech was diabeR porwie!! Rattler rzuciR jeszcze kilka przekleZstw i poszedR do wozu, na ktVrym leWaRa baryRka brandy. NalaR sobie wVdki do szklanki i wypiR jednym haustem. ByRem pewien, We bXdzie teraz piR, jak dRugo zdoRa. !Sprawa byRa juW zaRatwiona, przeto Bancroft wezwaR wodza ApaczVw, by przedRoWyRswoje Wyczenia. ![ To, co chcX wypowiedzieY, nie jest Wyczeniem. To rozkaz [ odrzekR dumnie Inczu--czuna. [ A my nie przyjmujemy rozkazVw [ rzekR tak samo dumnie inWynier. Przez twarz wodza przemknXRo coQ jakby gniew, lecz pohamowaR siX i rzekR spokojnie: [MVj biaRy brat odpowie mi na kilka pytaZ, ale zgodnie z prawdS. Czy mVj biaRy brat posiada swVj dom tam, gdzie mieszka? [ Tak. [I ogrVd przy tym? [ Tak. [ Czy mVj brat zniVsRby, Weby mu sSsiad budowaR drogXprzez jego ogrVd? [ Nie. ![Krainy po tamtej stronie GVrSkalistych i na wschVd od Missisipi naleWS do bladych twarzy. Jakby siX blade twarzezapatrywaRy na to, gdyby Indianie przyszli tam budowaY drogi Welazne? [ WypXdziRyby ich. ![MVj brat nie minSR siX z prawdS. Tymczasem blade twarze wciskajS siX tu, do kraju, ktVry naleWy do nas, wyRapujS nam mustangi, zabijajS nasze bawoRy i szukajS u nas zRota i drogich kamieni. Teraz zamierzajS nawet wybudowaY dRugS, dRugS drogX, po ktVrej ma !biec ich koZ ognisty. TS drogSprzyjeWdWaY bXdzie coraz wiXcej bladych twarzy, bXdS na nas napadaY i zabieraY powoli tX resztX, ktVrS nam jeszcze pozostawiono. CVW mamy na to powiedzieY? Bancroft milczaR. [CzyW mamy mniej praw niW wy? Nazywacie siebie chrzeQcijanami i mVwicie "ciSgle o miRoQci, utrzymujecie jednak przy tym, We wam wolno nas okradaY i grabiY, a od nas WSdacie, byQmy byli wobec was uczciwi. Czy to jest miRoQY? Powiadacie, We wasz BVg jest dobrym ojcem wszystkich czerwonych i biaRych ludzi, a tymczasem dlanas jest on tylko ojczymem, a ojcem prawdziwym jedynie dla was. CzyW caRy ten kraj nie naleWy do czerwonoskVrych mXWVw? Odebrano nam go i co dostaliQmy za to? NXdzX, nXdzX i jeszcze raz nXdzX! Wypieracie nas coraz dalej i ograniczacie nasze terytoria tak, We wkrVtce siX juW podusimy. I dlaczegoW to czynicie? Czy moWe z potrzeby, z braku ziemi? Nie, tylko z chciwoQci, bo w krajach waszych jest jeszcze miejsce dla wielu, wielu !milionVw. KaWdy z was chciaRby jednak posiadaY caRe paZstwo,!caRy kraj, czerwonoskVry zaQ, prawowity wRaQciciel, nie ma gdzie gRowy poRoWyY. Kleki-petra, ktVry tu obok mnie siedzi, opowiadaR mi o !waszej QwiXtej ksiXdze. MoWnatam wyczytaY, We pierwszy czRowiek miaR dwu synVw, z ktVrych jeden zabiR drugiego, tak We krew zabitego woRaRa opomstX do nieba. Jak siX ma rzecz z dwoma braYmi [czerwonoskVrym i biaRym? CzyW wy nie jesteQcie Kainem,a my Ablem, ktVrego krew woRa o pomstX do nieba? Wy jeszcze wymagacie od nas, WebyQmy siX pozwolili mordowaY, nawet bez obrony! Nie, my siX bXdziemy broniY! PXdzono nas z miejsca na miejsce coraz dalej i dalej. Teraz mieszkamy tutaj. ZdawaRo nam siX, We wypoczniemy i odetchniemy spokojnie, ale wy znVw przychodzicie wytyczaY drogXWelaznS. Czy nam nie przysRuguje takie samo prawo jak tobie w twoim ogrodzie? GdybyQmy chcieli korzystaY z naszych praw, musielibyQmy wytraciY was wszystkich. Ale my Wyczymy sobie tylko, Weby wasze prawa odnosiRy siX rVwnieW do nas. Czy tak jest? Nie! Wasze prawa majS dwie twarze, wy odwracacie je ku nam jak wam korzystniej. Chcesz tutaj budowaY drogX. Czy pytaReQ nas o pozwolenie?[ To niepotrzebne, [ Czemu?? Czy to wasz kraj? [ Tak sSdzX. ![ Nie, on do nas naleWy. Czy kupiReQ go od nas? [ Nie. [ Czy darowaliQmy ci go?? [ Mnie nie. $[I nikomu innemu. JeQli jesteQ czRowiekiem uczciwym i przychodzisz tu budowaY drogX dla konia ognistego, to powinieneQ byR spytaY najpierw tego, ktVry ciX wysRaR, czy on ma na to prawo, a gdyby tak utrzymywaR [ zaWSdaY dowodu. Tego jednak nie uczyniReQ. ZakazujX wam mierzyY tu dalej! Ostatnie sRowa wypowiedziaR z naciskiem, w ktVrym brzmiaRa surowa stanowczoQY. Ten Indianin wprawiR mnie w zdumienie. CzytaRem wiele ksiSWek o Indianach i wiele mVw przez nich wygRoszonych,ale z takS siX jeszcze nie spotkaRem. Inczu-czuna mVwiR wyra\nS, jasnS angielszczyznS, a zarVwno "logika jego myQli, jak i sposVb wyraWania siX byRy Qwiadectwem prawdziwej inteligencji. CzyWby zawdziXczaR to bakaRarzowi Kleki-petrze? "Starszy inWynier byR w wielkim#kRopocie. JeQli chciaR uczciwie wyznaY prawdX, to nie mVgR zbiY tego oskarWenia. PrzedstawiR wprawdzie to i owo, ale byRy to same faRszywe wykrXty. Gdy wVdz, zabrawszy znVw gRos, przycisnSR go do muru, zwrVciR siX do mnie: [Sir, czy nie sRyszycie, o czym mowa? Zajmijcie siX tS !sprawS i dorzuYcie coQ do niejtakWe! [DziXkujX, mr. Bancroft! Jestem tu surweyorem, a nie adwokatem. RVbcie, co chcecie. Mnie kazano mierzyY,a nie wygRaszaY mowy. Na to stwierdziR wVdz stanowczo: [Dalszych mVw nie potrzeba. OQwiadczyRem juW, We was tu "nie QcierpiX. ChcX, WebyQcie "dziQ jeszcze wrVcili tam, skSd "przyszliQcie. ZastanVwcie siX, czy posRuchacie, czy nie. Ja odejdX teraz z synem moim Winnetou i zjawiX siX tu znowu po upRywie czasu, ktVry blade twarze nazywajS godzinS, aby usRyszeY !odpowied\. JeQli opuQcicie te strony, bXdziemy braYmi, w przeciwnym razie wykopiX topVr wojenny miXdzy nami a wami. Jestem Inczu-czuna, wVdz wszystkich ApaczVw. PowiedziaRem. Howgh! THowghU jest wyrazem indiaZskim, sRuWy on do nadania dobitnoQci temu, co siX powiedziaRo, a znaczy tyleco: amen, basta, tak bXdzie, anie inaczej! Inczu-czuna wstaR, a za nim Winnetou. Poszli zwolna dolinS, aW zniknXli na zakrXcie. Kleki-petra pozostaR na miejscu. %InWynier zwrVciR siX do niego i#poprosiR o radX. Stary odrzekR: [RVbcie, co chcecie, sir! Jestem tego samego zdania, co wVdz. Na czerwonej rasie dokonuje siX ustawicznie !zbrodni. Ale, jako biaRy, wiem, We Indianin broni siX nadaremnie. JeWeli nawet wy !stSd dziQ odejdziecie, zjawiS siX jutro inni, ktVrzy dokoZczS waszego dzieRa. Ale pragnX was przestrzec. WVdz nie Wartuje. [ Gdzie on poszedR?? [ Po nasze konie. [ Macie je z sobS?? [Naturalnie. Gdy #spostrzegliQmy, We zbliWamy siX!juW do nied\wiedzia, ukryliQmyje, bo kryjVwki szarego nied\wiedzia nie szuka siX na koniu. $WstaR i oddaliR siX takWe, abysiX uwolniY od ponownych !pytaZ i nalegaZ. PoszedRem za nim i mimo to zapytaRem: $[Sir, pozwVlcie, We wam bXdX towarzyszyR. Przyrzekam, We nie powiem ani nie zrobiX niczego, co mogRoby was wprawiY w kRopot. Inczu-czunai Winnetou nadzwyczajnie mnie zainteresowali. Jego osoba takWe mnie zaciekawiRa, ale tego juW nie chciaRem mu powiedzieY. [Dobrze, chod\cie, sir "[odrzekR. [OdsunSRem siX od !biaRych, porzuciRem ich sposVb#Wycia i nie chcX juW wiXcej nico nich sRyszeY, ale wy podobacie mi siX, wiXc przejdziemy siX razem. Po krVtkiej rozmowie !poznaRem, We byR to czRowiek o niezwykRym charakterze, aleunikaRem wszelkich pytaZ na temat jego przeszRoQci. On natomiast QmiaRo pytaR o mojesprawy, na co odpowiadaRem mu tak obszernie, jak sobie tego WyczyR. OdszedRszy niedaleko od obozu, usiedliQmypod drzewem. W czasie rozmowy przypatrywaRem siX dokRadnie rysom jego twarzy. "]ycie wyryRo na niej gRXbokie $Qlady. ByRy to Qlady zwStpieZ istrapieZ, rysy, jakie pozostawia troska i niedostatek. IleW to razy zapewne oczy jego spoglSdaRyposXpnie, gro\nie, gniewnie, trwoWliwie, moWe nawet z rozpaczS? Teraz byRy one jasne i spokojne jak leQne "jezioro, ktVrego tafli nie mSci wietrzyk, ktVre jednak jest tak gRXbokie, We nie moWna zobaczyY, co siX dzieje na jego dnie. UsRyszawszy ode mnie wszystko, co byRo godne wspomnienia, kiwnSR z lekka gRowS i rzekR: [Co do mnie, byRem zRym czRowiekiem, chociaW nigdy nie popeRniRem zbrodni. Po dRugich latach walki wewnXtrznej znalazRem spokVjporzuciwszy Qwiat i ludzi. PrzebywaRem w rVWnych miejscach, aW wreszcie udaRemsiX na ZachVd. Tutaj spotkaRem czerwonoskVrych broniScych siX rozpaczliwie !przed zagRadS. WiedziaRem, Weich sprawa jest nieodwoRalnie przegrana i We nie zdoRam ich #ocaliY, ale jedno byRo moWliwe: uczyniY im QmierY lWejszS. PoszedRem miXdzy ApaczVw i staraRem siX przystosowaY swojS dziaRalnoQY do ich zwyczajVw. PozyskaRem ich !zaufanie i dziQ juW patrzX na pierwsze wyniki mej pracy. !ChciaRbym, WebyQcie poznali Winnetou: dzieRo, ktVrym najbardziej siX chlubiX. Ten mRodzieniec ma wielkie zdolnoQci. Gdyby byR synem europejskiego ksiXcia, zostaRby wielkim wodzem lub jeszcze wiXkszym bohaterem pokoju. Jako syn wodza indiaZskiego, zginie jak caRa !jego rasa. PragnX aW do chwili !Qmierci byY przy nim w kaWdej przygodzie, niebezpieczeZstwie i potrzebie. To moje duchowe dziecko, kocham go bardziej niW siebie samego, a gdyby mi !kiedy przypadRo to szczXQcie, Weby przeznaczona dlaZ kula ugrzXzRa w moim sercu, !umarRbym za niego z radoQciS. ZamilkR spuQciwszy gRowX. Wzruszony do gRXbi jego wyznaniem, nie odzywaRem siX, kaWda bowiem uwaga w tej chwili musiaRaby zabrzmieY!trywialnie. UjSRem go tylko za #rXkX i uQcisnSRem serdecznie. ZrozumiaR mnie i odpowiedziaR lekkim skinieniem gRowy i uQciskiem. Dopiero po dRugiej chwili zapytaR z cicha: [Jak to siX staRo, We wynurzyRem siX przed wami, sir? WidzX was po raz pierwszy, a moWe i ostatni. A moWe to zrzSdzenie boskie, We siX z wami tu zetknSRem? Tak mi jakoQ dziwnie, tak mi smutno, ale ten smutek nie jest uczuciem bolesnym. Podobny nastrVj przychodzi, "kiedy liQcie spadajS w jesieni. Jak to bXdzie, kiedy liQY mojego Wycia spadnie z drzewa? Czy cicho, lekko i spokojnie, czy teW wichura odRamie go przed czasem? "SpojrzaR pogrSWony w cichej, pVRQwiadomej tXsknocie ku dolinie, skSd zbliWali siX Inczu-czuna i Winnetou. Jechali teraz na koniach, a lu\nego konia Kleki-petry prowadzili z sobS. !PowstaliQmy, by udaY siX do obozu, gdzie przybyliQmy rVwnoczeQnie z nimi. Rattler staR oparty o wVz i z nabrzmiaRS, czerwonS twarzS wytrzeszczaR na nas oczy. Podczas naszej nieobecnoQci %wypiR tyle, We juW nie mVgR piY!wiXcej i wyglSdaR bardziej na zwierzX niW na czRowieka. Wzrok miaR posXpny jak byk przygotowujScy siX do ataku. PostanowiRem nie spuszczaY zeZ oka. WVdz i Winnetou pozsiadali zkoni i przystSpili do nas. [ Czy moi biali bracia rozwaWyli, czy majS pozostaY tu, czy odejQY? [ zapytaR Inczu-czuna. Starszy inWynier szukajSc polubownego rozwiSzania odrzekR: [GdybyQmy nawet chcieli odejQY, to nie moWemy, gdyW musimy siX stosowaY do wydanych nam rozkazVw. PchnX dziQ jeszcze posRaZca do Santa F_ po rozporzSdzenia. Gdy wrVci, bXdX mVgR odpowiedzieY. ByRo to nie\le pomyQlane, gdyW zanimby posRaniec "powrVciR, moglibyQmy skoZczyYrobotX. Ale wVdz rzekR stanowczo: $[ Nie bXdX czekaR tak dRugo. !Biali bracia muszS oQwiadczyY natychmiast, co uczyniS. #Rattler napeRniR sobie czarkX wVdkS i podszedR ku nam. SSdziRem, We coQ knuje przeciwko mnie, on jednak %zbliWyR siX do Indianina i rzekR beRkoczSc: [JeWeli Indianie wypijS ze mnS, to speRnimy ich wolX i odejdzi emy, inaczej nie. Niechaj mRody zaczyna. Masz tu wodX ognistS, Winnetou! PodaR mu czarkX, lecz Winnetou cofnSR siX z odmownym gestem. "[Co, nie chcesz siX napiY ze mnS? To straszna obelga. BryznX ci w twarz, obrzydRa czerwona skVro: ZliW wVdkX, skoro piY nie chcesz! I zanim ktokolwiek zdoRaR temu przeszkodziY, Rattler rzuciR mRodemu Apaczowi w twarz czarkX razem z zawartoQciS. WedRug pojXY indiaZskich jest to obraza "godna Qmierci, ktVra teW, choYnie tak srodze, zostaRa natychmiast ukarana. Winnetou uderzyR Rattlera #piXQciS w zXby tak silnie, We !ten runSR na ziemiX i z trudemtylko siX podniVsR. PrzygotowaRem siX juW, by miXdzy nich wkroczyY, gdyby wybuchRa bVjka, ale do tego nie doszRo. Uderzony spojrzaR tylko gro\nie na mRodego Apacza i klnSc poszedR do wozu. Winnetou obtarR twarz i zachowaRa tak samo jak ojciec, zimnS, niewzruszonS minX, po ktVrej niepodobna byRo poznaY, co siX w nim wewnStrz dziaRo. "[Pytam znowu [rzekR wVdz [ ale po raz ostatni. Czy blade twarze opuszczS jeszcze dziQ tX dolinX? [ Nie wolno nam tego uczyniY[ brzmiaRa odpowied\. [To my jS opuQcimy. Nie ma miXdzy nami pokoju. PrVbowaRem jeszcze !poQredniczyY, ale na prVWno; wszyscy trzej odeszli do koni. Wtem zabrzmiaR gRos Rattlera: [ Precz stSd, czerwone psy! Ale za policzek zapRaci mi ten mRodzieniec natychmiast! &DziesiXYkroY prXdzej, niW siX tego po jego stanie moWna byRo spodziewaY, porwaR strzelbX z wozu i wymierzyR doWinnetou, ktVry staR w tej #chwili zupeRnie odsRoniXty. Kula byRaby go na pewno dosiXgRa, gdyW wszystko odbyRo siX tak prXdko, We Waden ruch nie mVgR go juW chyba ocaliY. Wtem Kleki-petra krzyknSR z przeraWeniem: [ Odejd\, Winnetou, odejd\ prXdko! RVwnoczeQnie skoczyR, aby !zasRoniY sobS mRodego Apacza.HuknSR strzaR, Kleki-petra X stanowczo, We nie 9* pHDkPPܼkDk&PXk{AgBE c`Fs G Y cH c:I# cJ /? cKJ:U.cchwyciR siX rXkS za serce, zachwiaR siX w jednS i w #drugS stronX i padR na ziemiX. W tej samej chwili runSR i Rattler powalony przeze mnie piXQciS. Aby zapobiec strzaRowi, podbiegiem szybko ku niemu, ale niestety za !pV\no. PodniVsR siX ogVlny krzyk zgrozy, tylko obaj Apacze nie wydali gRosu. "UklXkli obok przyjaciela, ktVry siX poQwiXciR za swego !ulubieZca, i badali w milczeniu !ranX. Kula wbiRa siX w piersi tuW koRo serca, a krew buchaRa gwaRtownie. PoQpieszyRem tam takWe. Kleki-petra miaR oczy zamkniXte, a twarz bladRa mu z gwaRtownS szybkoQciS. [We\ gRowX jego na kolana [poprosiRem Winnetou. [Gdy otworzy oczy i zobaczy "ciebie, lWej mu bXdzie umieraY.MRody Indianin bez sRowa poszedR za moim wezwaniem; nie drgnXRa mu powieka, tylko wzroku nie odwracaR od twarzy konajScego !przyjaciela. W chwilX pV\niej umierajScy zwolna otworzyR oczy. UjrzaR pochylonego nad sobS Winnetou i uQmiech !szczXQcia przebiegR przez jegozapadRe oblicze. [ Winnetou, Winnetou, o mVjsynu Winnetou! [ wyszeptaR sRabo. Potem wydaRo siX, We jego gasnSce oko szuka jeszcze kogoQ, aW wreszcie spoczXRo na mnie. $[ZostaZ pan przy nim... [rzekR"Kleki-petra [bSd\ mu wierny... "prowad\ dalej... moje dzieRo... "[ ZrobiX to. Na pewno, zrobiXto! "ZRoWyR rXce do modlitwy. Po jeszcze jednym kurczowym wybuchu krwi z rany gRowa opadRa mu wstecz... JuW nie WyR. Winnetou uRoWyR gRowX zmarRego na trawie, wstaR powoli i spojrzaR pytajSco na ojca. ![ Tam leWy morderca, ktVregoobaliRem [ rzekRem. [ Zostawiam go wam. [ Woda ognista!! Z ust wodza wyszRa tylko ta krVtka odpowied\, lecz ileW mieQciRo siX w tym sRowie pogardy! [ ChcX byY waszym przyjacielem i bratem. IdX z wami! [ wyrwaRo mi siX mimo woli. Na to wVdz plunSR mi w twarz, mVwiSc: [Parszywy psie! ZRodzieju ziemi za pieniSdze! Smrodliwy "kujocie! OQmiel siX pVjQY za nami, a zmiaWdWX ciX! Komu innemu "odpowiedziaRbym piXQciS na tX obelgX. CzemuW puQciRem jS pRazem Inczu-czunie? A moWe, jako wrVg wciskajScy siX w !cudzS ziemiX, zasRuWyRem na "takS obelgX? PogodziRem siX z tym raczej bezwiednie, ale niemogRem juW, mimo przyrzeczenia danego zmarRemu, raz jeszcze narzucaY im swej obecnoQci. #Biali stali w milczeniu dokoRa, czekajSc, co uczyniS Apacze. Ci, nie spojrzawszy juW na nasani razu, posadzili trupa na konia, przywiSzali go doZ, potem wsiedli na swoje konie ipodtrzymujSc chylSce siX zwRoki Kleki-petry, odjechali. "Nie rzucili ani sRowa gro\by lubzemsty, nie odwrVcili siX ku !nam ani na chwilX, ale to byRo gorsze, o wiele gorsze, niW gdyby nam zaprzysiXgli najstraszniejszS QmierY. "[To byRo okropne, a moWe siX skoZczyY jeszcze okropniej [ odezwaR siX Sam Hawkens. [ Tam leWy ten Rajdak, ciSgle jeszcze nieprzytomny po waszym uderzeniu i po wVdce. Co z nim teraz zrobimy? Nie odpowiedziawszy na to !osiodRaRem konia i odjechaRem.!PragnSRem zostaY sam, aby siXopanowaY i choY trochX przezwyciXWyY wraWenia !ostatniej pVR godziny. Dopiero pV\no wieczorem, znuWony i rozbity na duszy i ciele, wrVciRem do obozu. ROZDZIAP III WINNETOU W PbTACH Aby nie wlec nied\wiedzia zbyt daleko, przesuniXto podczas mej nieobecnoQci obVz bliWej miejsca, gdzie go #powaliRem. ByR tak ciXWki, We dziesiXciu mXWczyzn z trudnoQciS wydobyRo go spod gaRXzi i przeniosRo przez zaroQla do ognia. Mimo We pV\no wrVciRem, zastaRem jeszcze wszystkich na nogach z wyjStkiem !Rattlera, ktVry odsypiaR swoje przepicie. Musiano go nawet !przenieQY jak kloc i rzuciY w "trawX. Hawkens zdjSR skVrX z nied\wiedzia, ale miXsa nie !tknSR. Gdy zsiadRem z konia i zaprowadziRem go na miejsce, maRy westman rzekR do mnie: [Gdzie wy siX podziewacie, sir? Z bVlem serca czekaliQmy na was, bo chcieliQmy skosztowaY misia, a nie mogliQmy go pokrajaY bez waszego pozwolenia. Na razie "QciSgnSRem zeZ tylko surdut, tak dobrze na niego zrobiony, !We nie miaR ani jednej faRdy, hi! hi! hi! Nie we\miecie mi chyba tego za zRe. A teraz rozstrzygniecie, jak podzi "elimy siX miXsem. ChcielibyQmy upiec kawaRek, zanim siX poRoWymy spaY. [ Dzielcie, jak. SiX wam podoba [ odrzekRem [ miXso naleWy do wszystkich. [Well w takim razie chcX wamcoQ powiedzieY. Najsmaczniejsze sS Rapy. W ogVle nie znam nic lepszego nad Rapy nied\wiedzie. MuszS one jednak poleWeY przez pewien czas, zanim nabiorS wRaQciwego smaku. Wyborne sS wtedy, kiedy je juW robaki nadgryzS, ale my tak dRugu czekaY nie moWemy, gdyW obawiam siX, We nam Apacze popsujS naszS ucztX. Dlatego wolimy zawczasu zabraY siX do#tego i dziQ juW napoczSY Rapy,aWeby gdy czerwonoskVrzy nasukatrupiS, mieY przynajmniej !tX satysfakcjX, We bXdzie to juW po biesiadzie. Zgoda, sir? [ Owszem. [ Well, a wiXc do dzieRa. !Apetytu nam nie brak, jeQli siX nie mylX. !MVwiSc to Sam odkroiR stopy !od Rap i rozdzieliR je na tyle czXQci, ile byRo ludzi. Ja otrzymaRem najlepszy kawaRek!przedniej Rapy, owinSRem go i odRoWyRem na bok, gdy tymczasem inni poQpieszyli, byczym prXdzej upiec swoje porcje. Nie chciaRo mi siX wcale jeQY, choY czuRem dotkliwy gRVd po dRugiej i mXczScej je\dzie. WciSW jeszcze byRem pod strasznym wraWeniem mordu. ZdawaRo mi #siX, We siedzX z Kleki-petrS i "sRyszX jego zwierzenia. CiSgle snuRy mi siX po gRowie jego sRowa peRne przeczucia $bliskiej Qmierci. Tak, liQY jego !Wycia nie opadR cicho i lekko, lecz zostaR zerwany przemocS, i to przez takiego !czRowieka! Dlaczego staRo siX to wRaQnie w taki sposVb? Tam leWaR jeszcze morderca pijany do utraty przytomnoQci. BrzydziRem siX nim. To uczucieodrazy sprawiRo teW prawdopodobnie, We i Apacze nie ukarali go na miejscu. !TWoda ognistaU [wyraziR siX Inczu-czuna ze wzgardS. JakieW oskarWenie i wyrzut zawieraRy siX w tych dwVch sRowach! #JeQli coQ mogRo mnie uspokoiYpo tym krwawym zajQciu, to chyba to, We Kleki-petra skonaR na rXku Winnetou, przeszyty kulS przeznaczonS dla mRodego Apacza. Takie byRo przecieW jego ostatnie #pragnienie. Ale skSd siX wziXRa"proQba, bym wRaQnie ja zostaR przy Winnetou i dokoZczyR rozpoczXtego dzieRa? Czemu umierajScy wystosowaR jS wRaQnie do mnie? Kilka minut przedtem sSdziR, We nie zobaczymy siX juW nigdy, We droga mojego Wycia nie zawiedzie mnie do ApaczVw, apotem naraz narzuciR mi zadanie, ktVre musiaRo mnie poRSczyY z tym szczepem. Czemu tak prXdko daRem umierajScemu przyrzeczenie? Z litoQci? Prawdopodobnie. Ale istniaR jeszcze inny powVd, narazie nie uQwiadomiony. Winnetou wywarR na mnie tak silne wraWenie jak nikt inny dotSd. ByR w rVwnym ze mnS wieku, a tak mnie jednak we wszystkim przewyWszaR; wyczuRem to na pierwszy rzut oka. Powaga i duma, przejrzystoQY aksamitnie miXkkiego spojrzenia, spokojna pewnoQY w postawie i kaWdym ruchu, rzewny odblask gRXbokiego, niemego cierpienia, ktVre dostrzegRem na jego mRodzieZczej twarzy [wszystko to podziaRaRo na mnie natychmiast. Na jaki szacunek zasRugiwaRo zachowanie siX jego i ojca! !Inni ludzie, czerwoni czy biali, rzuciliby siX od razu na mordercX i zabili go. Ci dwaj nie zaszczycili go nawet spojrzeniem i ani jednym drgnieniem twarzy nie okazali tego, co siX dziaRo w ich duszach. Czym byliQmy wobec nich? Gdy inni zajadali ze smakiem miXso, ja siedziaRem pogrSWony w myQlach, dopVki Hawkens nie zbudziR mnie z tej zadumy. [ Co z wami, sir? Nie jesteQcie gRodni? [ Nie bXdX jadR. "[Tak? Wolicie siX YwiczyY w myQleniu! Ostrzegam was, We nie wolno wam siX do tego przyzwyczajaY. Mnie takWe !zRoQci dzisiejszy wypadek, ale westman musi siX nauczyY obojXtnoQci wobec podobnych zajQY. Nie darmo nazywa siX ZachVd Tdark and bloody groundU [ ciemnS i krwawS !ziemiS. Wierzcie, We ziemia ta na kaWdym kroku przepojona jest krwiS, a kto ma nos tak delikatny, We tego wSchaY nielubi, niechaj zostanie w domu ipije wodX z cukrem. Nie bierzcie sobie tej historii do serca i dajcie mi wasz kawaRek nied\wiedziej Rapy, niechWe go wam upiekX! ![ DziXkujX, Samie, nie chce #mi siX jeQY. Czy uradziliQcie, co siX stanie z Rattlerem? [ MVwiliQmy juW o tym. [ Jaka go kara spotka?? #[ Kara?? SSdzicie, We naleWy go ukaraY? [ Naturalnie. [Ach, tak! A jak waszym zdaniem mamy siX do tego zabraY? Czy moWe kaWecie zaprowadziY go do San Francisko, Nowego Jorku lub Waszyngtonu i zaskarWyY tam przed sSdem jako mordercX? [ GRupstwo!! My jesteQmy !wRadzS, ktVra ma go sSdziY, gdyW podlega on prawom Zachodu. [Popatrzcie, co taki greenhorn wie o prawach Zachodu. Czy przybyliQcie tu !ze Starego Kraju, aby graY rolXnajwyWszego sXdziego? Czy ten Kleki-petra byR waszym krewnym lub przyjacielem? [ Bynajmniej. [O to wRaQnie idzie. Tak, Dziki ZachVd rzSdzi siX wRasnymi, niezmiennymi i szczegVlnymi prawami; WSda oka za oko, zXba za zSb i "krwi za krew jak w Biblii. JeQli popeRniono morderstwo, to ktoQ uprawniony do tego moWenatychmiast zabiY mordercX !albo tworzy siX specjalny sSd, ktVry wydaje wyrok i od razu go wykonuje. W ten sposVb usuwa siX szkodliwe osobniki, ktVre w przeciwnym razie wlazRyby na gRowX uczciwym myQliwcom. "[ A wiXc utwVrzmy taki sSd. [ Do tego byRby potrzebny przede wszystkim oskarWyciel. [ Ja nim bXdX!! [ Na jakiej podstawie?? [ Na tej podstawie, We nie mogX dopuQciY, Weby taka zbrodnia uszRa bezkarnie. [Pshaw! MVwicie jak greenhorn. Jako oskarWyciel moglibyQcie wystSpiY tylko w dwu wypadkach: po pierwsze, jeWeli zamordowany byR waszym bliskim krewnym lub przyjacielem, ale wRaQnie #stwierdziliQcie, We tak nie jest; po wtVre, gdybyQcie sami byli tym zamordowanym, hi! hi! hi! Czy zachodzi ten drugi wypadek? [ Samie, z takiej sprawy nie stroi siX WartVw! [Wiem o tym, wiem! ChciaRemtylko dla dokRadnoQci wspomnieY o tym punkcie, gdyW zamordowany ma pierwsze i najwiXksze prawo domagaY siX ukarania mordercy. Wy nie macie powodu do oskarWenia, a my tak samo, gdzie zaQ nie ma oskarWyciela, tam nie potrzebatakWe sXdziego. Nie moWemy zatem tworzyY sSdu. [ WiXc Rattler bXdzie korzystaR z bezkarnoQci?? [O tym nie ma mowy. Nie "zapalajcie siX tak! DajX sRowo,We tak pewnie jak to, We kaWda kula z mej Liddy dosiXgacelu, spotka go niechybnie kara ze strony ApaczVw. [ A nas razem z nim!! [To bardzo prawdopodobne. Czy sSdzicie zresztS, We zapobiegniemy temu, jeQli zabijemy Rattlera? Razem wXdrujemy, razem dostaniemy siX do niewoli i razem zawiQniemy na haku. Apacze nie tylko jego, lecz takWe nas uwaWajS za mordercVw i skoro!dostanS nas w rXce, postSpiS z nami jak z mordercami. [ Nawet jeQli siX go pozbXdziemy?? [ Nawet wtedy. WystrzelajS nas, nie pytajSc, czy on jest z nami, czy nie. Ale w jaki sposVb chcielibyQcie siX go pozbyY? [ WypXdziY go. "[ Tak, naradzaliQmy siX juW nad tym, doszliQmy jednak do przekonania, We po pierwsze, nie przysRuguje nam prawo wypXdzania go, a po wtVre, Wenie uczynilibyQmy tego i tak ze wzglXdVw przezornoQci. [AleW, Samie, zupeRnie was nie rozumiem! JeQli ktokolwiek mi nie odpowiada, to siX z nimrozchodzX. A cVW dopiero z mordercS! Czy musimy cierpieYprzy sobie takiego Rotra i pijaka, ktVry nam sprawia coraz to nowe kRopoty? [Niestety tak. Rattlera wynajXto tak samo jak mnie, Stone'a i Parkera i tylko ci, #ktVrzy go przyjXli i opRacajS, mogS go oddaliY. Pod tym wzglXdem musimy siX trzymaY QciQle litery prawa. [ W stosunku do czRowieka, ktVry dzieZ za dniem depce prawa boskie i ludzkie! [ChoYby nawet! Wszystkie powody, ktVre podajecie, sS sRuszne, ale nam nie wolno !popeRniaY bRXdu dlatego, We #ktoQ siX dopuQciR zbrodni. Moimzdaniem wRadza powinna byY przede wszystkim czysta, dlatego my, westmani, ktVrzy sprawujemy w tym wypadku obowiSzki wRadzy, musimy zachowaY opiniX niczym nie skalanS. Ale nawet pominSwszyto, pytam was, co poczSRby wypXdzony przez nas Rattler? [ To jego rzecz!! [Ale tak samo i nasza! GroziRoby nam w kaWdej chwili niebezpieczeZstwo, We #sprVbuje siX on zemQciY. LepiejzatrzymaY go przy sobie i mieY na oku ni\li wypXdziY, %Weby siX krXciR dokoRa i kogoQ z nas, wedRug upodobania, poczXstowaR kulS. SpodziewamsiX, We teraz i wy tak samo !zapatrujecie siX na tX sprawX?RzuciR przy tym ku mnie spojrzenie, ktVre zrozumiaRem od razu, gdyW wskazaR znaczSco na towarzyszy !Rattlera. Nie dowierzaliQmy im. NaleWaRo siX obawiaY, We w razie naszego wystSpienia przeciwko Rattlerowi sprzymierzS siX z nim. ToteW odpowiedziaRem Samowi: [Wobec takiego przedstawienia sprawy przyznajX, We musimy pozwoliYjej dobiec do koZca dotychczasowym trybem. BojX siX tylko ApaczVw, gdyW nie "ulega wStpliwoQci, We przyjdS siX zemQciY. [PrzyjdS, i to tym pewniej, We nie zagrozili ani sRowem. PostSpili nie tylko nadzwyczajdumnie, lecz takWe bardzo mSdrze. Gdyby wykonali od razu zemstX, dosiXgRaby ona tylko Rattlera, nawet gdybyQmy do tego dopuQcili, co jest zresztS bardzo wStpliwe. Teraz zagiXli oni parol na nas wszystkich, poniewaW Rattler naleWaR do nas. Z powodu tych pomiarVw uwaWajS nas za wrogVw, ktVrzy chcS zagrabiY im ich kraj i wRasnoQY. Dlatego panowali nad sobS w tak niezwykRy sposVb i odjechali #nie podniVsRszy na nas rXki. Aleza to tym pewniej powrVcS, aby nas wszystkich dostaY w "swe rXce. JeQli im siX to uda, moWemy siX przygotowaY na #ciXWkS QmierY, gdyW szacunek, jakiego zaWywaR poQrVd nich ten Kleki-petra, wymaga podwVjnej, a nawet potrVjnej zemsty. [I to wszystko przez tego opoja! Apacze zjawiS siX !oczywiQcie w wiXkszej liczbie. [ Rozumie siX!! Wszystko zaleWy wiXc od tego, kiedy nadciSgnS. Mamy czas, Weby umknSY, ale musielibyQmy zostawiY wszystko i zaniechaYroboty, ktVra jest juW na ukoZczeniu. [ MoWe jednak jakoQ temu zaradzimy. [ Kiedy, waszym zdaniem, da siX wszystko skoZczyY przy naleWytym poQpiechu? [ Za piXY dni. [Hm! O ile wiem, nie ma tu w okolicy obozu ApaczVw. NajbliWszych MescalerVw szukaRbym o dobre trzy dni #drogi stSd. Zatem jeQli siX pod tym wzglXdem nie mylX, zanim Inczu-czuna i Winnetou dostanS pomoc, bXdS musieli jechaY ze cztery dni, szczegVlnie We transportujS trupa. Potem trzy dni z powrotem, to zabierze razem dni siedem. PoniewaW sSdzicie, We bXdziecie gotowi za piXY dni, przypuszczam, We moWemymierzyY dalej. [A jeQli wasze obliczenie okaWe siX mylne? Kto wie, czy Apacze nie ukryjS na razie trupa w bezpiecznym miejscu i"nie wrVcS, aby strzeliY do nas z zasadzki? MoWliwe i to, We natknS siX na jakiQ swVj oddziaR, a nawet trzeba #przypuQciY, We majS w pobliWu przyjaciVR, gdyW byRoby dziwne, Weby dwaj Indianie i do tego wodzowie oddalali siX tak bardzo od swoich siedzib zupeRnie sami. PoniewaW obecnie jest czas polowaZ na bawoRy, zachodzi moWliwoQY, We Inczu-czuna i Winnetou !naleWS do znajdujScego siX w "pobliWu oddziaRu myQliwskiego i#We odRSczyli siX od niego tylkona krVtko. JeQli mamy byY przezorni i ostroWni, musimy wziSY to wszystko pod uwagX.Sam Hawkens przymknSR jedno ze swoich maRych oczek, zrobiR grymas zdziwienia i zawoRaR: [Tam do licha, jacyW wy rozsSdni i mSdrzy! Doprawdy, * pHDkPPܼkDk&PXk{ALp cMm cN5X cWO 5 cP+u cQ76P R dzisiaj kurczX jest dziesiXY razy mXdrsze od starej kwoki, #jeQli siX nie mylX. Ale prawdX mVwiSc, to nie byRo gRupie, coQcie powiedzieli. PrzyznajX wam zupeRnS sRusznoQY. Musimy zwracaY uwagX na te wszystkie moWliwoQci. Dlatego !naleWy siX dowiedzieY, dokSd siX Apacze udali. O Qwicie pojadX za nimi. [ A ja z wami [ rzekR Will Parker. $[I ja [ oQwiadczyR Dick Stone.Sam, zamyQliwszy siX na chwilX, odpowiedziaR: [ Wy tu zostaniecie, gdyW jesteQcie potrzebni. Zrozumiano? SpojrzaR przy tym na towarzyszy Rattlera. Stary westman miaR sRusznoQY. Gdyby ci niepewni ludzie zostali sami, mogRoby po obudzeniu siX Rattlera Ratwo dojQY do niemiRych scen. "Lepiej wiXc byRo, Weby Stone i Parker nie wydalali siX z obozu. "[ PrzecieW nie moWesz jechaYsam [ rzeki Stone. "[JuW ja bym sobie daR radX, $jeQlibym chciaR, ale wRaQnie niechcX [odrzekR Sam. [ Wyszukam sobie towarzysza. [ Kogo?? [ Tego mRodego greenhorna [rzekR wskazujSc przy tym namnie. "[ Jemu nie wolno odejQY!! [ odparR inWynier. [ Czemu, mr. Bancroft? [ Bo ja go potrzebujX. [ Ciekaw jestem, do czego. [Do roboty. Skoro mamy byY gotowi za piXY dni, musimy wytXWyY wszystkie siRy. Nikogo nie powinno zabraknSY.$[Tak, wytXWyY wszystkie siRy!Ale dotychczas tego nie "robiliQcie. Jeden musiaR robiY za wszystkich. Niech siX terazwszyscy wysilS za jednego. [ Mr. Hawkens, chcecie mnie uczyY? Wypraszam to sobie! [ Ani mi to przez myQl nie przeszRo. Uwaga to jeszcze bynajmniej nie nauczka. [ Ale to tak brzmiaRo!! "[MoWliwe. Ja zresztS nic nie mam przeciwko temu. Co do waszej pracy, to nie opV\ni siX ona tak dalece przez to, We jutro bXdzie robiRo czterech zamiast piXciu. Mam w tym pewien plan, Weby zabraY z sobS wRaQnie tego greenhorna, zwanego Shatterhand. [ Czy wolno zapytaY, jaki? [Owszem. Niech raz zobaczy,jak naleWy skradaY siX za Indianami. To mu siX przyda, jeQli bXdzie umiaR dobrze rozpoznawaY Qlady. [ To mnie nic nie obchodzi. [Wiem o tym, ale jest jeszcze jeden powVd. Czeka mnie niebezpieczna droga, z "korzyQciS wiXc bXdzie dla mniei dla was, jeQli mi bXdzie towarzyszyR czRowiek !obdarzony takS siRS fizycznS i celnym okiem. [ Nie pojmujX, dlaczego miaRoby siX nam to przydaY. "[Nie? To mnie dziwi. JesteQciewszak bardzo sprytnym i przezornym dWentelmenem [odrzekR Sam z przekSsem. [ CVW bowiem siX stanie, gdy zmierzajScy tu wrogowie spotkajS mnie i ukatrupiS? Nikt nie zawiadomi was o niebezpieczeZstwie, oni zaQ napadnS na was i wymordujS. MajSc z sobS tego greenhorna, ktVry swoimi delikatnymi rSczkami powali jednym uderzeniem najtXWszego chRopa, wrVcX wraz z nim prawdopodobnie caRo. Wiecie wiXc juW, o co chodzi? [ Hm, tak. - A teraz rzecz najwaWniejsza. On musi jutro stSd wyjechaY, Weby nie doszRo do jakiejQ awantury, ktVra mogRaby siX nieszczXQliwie zakoZczyY. Wiadomo wam, We Rattler "wziSR go na kieR. Gdy ten opVjzbudzi siX jutro, prawdopodobnie rzuci siX na tego, ktVry dziQ znowu grzmotnSR nim o ziemiX. Trzeba ich rozdzieliY przynajmniej na ten pierwszy dzieZ po morderstwie. Dlatego jeden z nich, niepotrzebny mi,zostanie z wami, a drugi pojedzie ze mnS. CVW wy na to? [ Niech jedzie. [A zatem zgoda miXdzy nami [rzekR, a zwracajSc siX do $mnie, dodaR: [SRyszeliQcie, jakiwas jutro czeka wysiRek. MoWenie bXdziemy mieli nawet chwili czasu na popas i spoczynek. Pytam wiXc, czy nie przekSsicie ani kawaRka waszej nied\wiedziej Rapy? [ Wobec tego sprVbujX przynajmniej. $[SprVbujcie tylko, sprVbujcie! Znam ja te prVby, hi! hi! hi! Wystarczy skosztowaY, a nie #przestaje siX jeQY, dopVki nic nie zostanie. Dajcie RapX: upiekX jS wam. Taki greenhornnie posiada dostatecznego rozumu do tej czynnoQci. "UwaWajcie wiXc, WebyQcie siX nauczyli! Gdybym wam musiaR drugi raz piec taki przysmak, nie dostalibyQcie go wcale, bo zjadRbym sam. "Poczciwy Sam miaR sRusznoQY.Kiedy dokonaR swego kulinarnego arcydzieRa, ugryzRem raz, a rVwnoczeQnie z pierwszym kXsem zjawiR siX apetyt. ZapomniaRem na razie o zmartwieniach i jadRem rzeczywiQcie dopVty, dopVki starczyRo miXsa. $[A widzicie! [zaQmiaR siX do mnie Sam. [Istotnie o wiele przyjemniej jeQY szarego nied\wiedzia niW go zabijaY. Wykroimy sobie teraz kilka tXgich kawaRkVw szynki i upieczemy je dzisiaj jeszcze. We\miemy je jutro z sobS na drogX, gdyW na takich zwiadach nie zawsze znajdzie siX czas na upolowanie zwierzyny i nie moWna rozniecaY ognia, Weby jS "upiec. A teraz poRVWcie siX i wyQpijcie porzSdnie. Wyruszamy o brzasku, a trzeba nam siR na jutro. $[ Well, wiXc pVjdX spaY, ale powiedzcie mi wpierw, na ktVrym koniu pojedziecie. ![ Nie pojadX wcale na koniu. [ Jak to?? "[Co za pytanie? MyQlicie, We wsiSdX na krokodyla, czy jakiegoQ innego ptaszka? Poniesie mnie oczywiQcie muR, moja Mary! [ Ja bym nie radziR. [ Czemu?? "[ Za maRo jS jeszcze znacie. [ Za to ona mnie zna dobrze. To bydlX czuje przede mnS wielki respekt, hi! hi! hi! [Ale na takiej wyprawie zwiadowczej, jaka nas jutro czeka, naleWy byY bardzo ostroWnym i wszystko naprzVd rozwaWyY. Niepewny koZ moWe wiele popsuY. [ Tak?? RzeczywiQcie? [ zaQmiaR siX. ![Tak [odrzekRem skwapliwie. [Wiem, We parskniXcie konia moWe kosztowaY Wycie je\d\ca. [ Ach, wiecie o tym? A to !mSdrala! Czy czytaliQcie takWe o tym, sir? [ Tak. "[Tak teW myQlaRem. Czytanie takich ksiSWek musi byY bardzo zajmujSce. Gdybym niebyR westmanem, udaRbym siX na WschVd, siadRbym sobie wygodnie na kanapie i czytaRbym piXkne historie o Indianach. Przypuszczam, We moWna przy tym utyY, pomimo ze siX Rapy nied\wiedzie dostaje tylko na papierze. ChciaRbym wiedzieY doprawdy czy zacni dWentelmeni, pisujScy takie ksiSWki, przeszli kiedy rzeczywiQcie przez starS Missisipi. ![ WiXkszoQY prawdopodobnie to uczyniRa. [ Tak sSdzicie?? [ Tak. [ Mam co do tego wStpliwoQci. [ Jakie?? ![Zaraz powiem, sir. Ja takWe umiaRem dawniej pisaY, ale teraz wyleciaRo mi to z pamiXci tak, We obecnie zaledwie zdoRaRbym siX podpisaY. RXka, ktVra tak !dRugo trzymaRa cugle, strzelbX!czy nVW i wywijaRa lassem, nienadaje siX juW do malowania zygzakVw po papierze. Prawdziwy westman na pewno zapomniaR pisaY, a kto nie jest westmanem, ten lepiej $zrobi, jeWeli nie bXdzie pisaR o rzeczach, na ktVrych siX nie zna. "[Hm! Aby napisaY ksiSWkX o Zachodzie, nie potrzeba bawiYtam tak dRugo, Weby aW straciY wprawX w pisaniu. ![To siX wam nie udaRo, sir! !PowiedziaRem, We pisaY prawdXmoWe tylko dzielny westman, ale dzielny westman nigdy siX do tego nie zabierze. [ Czemu?? ![Bo nie przyjdzie mu na myQl opuQciY ZachVd, a tu kaRamarzy nie ma. Preria jest jak morze: nie oddaje nikogo, !kto jS poznaR i polubiR. Nie, wszyscy ci pisarze nie znajS Zachodu! JeQliby go raz poznali, nie wyjechaliby stSd, aby zaczerniY atramentem kilkaset stron papieru. Takie jest moje zdanie i z pewnoQciS sRuszne. [Nie. Ja znam na przykRad czRowieka, ktVry polubiR ZachVd i pragnie zostaY dzielnym myQliwym, a mimo to !powrVci kiedyQ do cywilizacji, aby pisaY o Zachodzie. [ Tak?? KtVW to taki? [ zapytaR patrzSc ciekawie. [ DomyQlcie siX!! "[ DomyQliY?? Ja? MoWe macie na myQli samego siebie? [ Tak. [ A, do stu piorunVw! WrVcicie wiXc miXdzy tych nicponiVw, ktVrzy robiS ksiSWki? [ Prawdopodobnie. "[Dajcie temu spokVj, sir, tak, dajcie spokVj, proszX was o tousilnie. Wierzcie mi, We zmarnowalibyQcie siX przez to tylko. [ WStpiX. [A ja to twierdzX. MogX nawet przysiSc! [ zawoRaR z naciskiem. [ CzyW wyobraWaciesobie to Wycie, jakie was czeka? [ Tak. [ No i... ? $[PodrVWujX, Weby badaY krajei ludzi, z czasem wrVcX do ojczyzny, aby bez przeszkodyspisaY nabyte doQwiadczenia. [ W jakim celu, na miRoQY Boga? Nie mogX tego zrozumieY. ![ Aby pouczyY czytelnikVw i zarobiY przy tym pieniSdze. [ Rany boskie!! PouczyY czytelnikVw i zarobiY pieniSdze! Sir, dostaliQcie bzika, jeQli siX nie mylX! Czytelnicy niczego siX od was nie nauczS, bo wy sami nic nieumiecie. Jak moWe taki greenhorn byY nauczycielem innych? Zapewniam was, We nie znajdziecie ani jednego czytelnika! Powiedzcie mi, zaklinam was na wszystkie QwiXtoQci, dlaczego wy wRaQnie chcecie byY nauczycielem czytelnikVw, ktVrych mieY nie bXdziecie? CzyW nie ma na Qwiecie doQY nauczycieli i bakaRarzy? Czy !musicie powiXkszyY ich liczbX?[ SRuchajcie, Samie, byY nauczycielem to zawVd waWny i QwiXty! [ Pshaw!! Westman jest !tysiSc razy waWniejszy! JuW jato wiem, bo sam jestem westmanem, tymczasem wy zaledwie nos wystawiliQcie tutaj. Wypraszam wiXc sobie !stanowczo, WebyQcie mieli byY nauczycielem! I jeszcze pieniSdze na tym zarabiaY! Co za pomysR, co za bezmyQlny, niedorzeczny pomysR! IleW kosztuje taka ksiSWka, jakS chcecie napisaY? "[ Dolara, dwa, trzy, zaleWnie od objXtoQci. [^licznie! A co kosztuje skVrka bobrowa? Czy macie o tym pojXcie? Gdy bXdziecie zastawiali sidRa, zarobicie o wiele wiXcej niW jako nauczyciel czytelnikVw, od "ktVrego, gdybyQcie ich znale\lina swoje i ich nieszczXQcie, nie nauczyliby siX nic prVcz gRupstw. ZarabiaY pieniSdze! To moWna najRatwiej na Zachodzie. Tu leWS one na prerii, w puszczy, miXdzy skaRami i na dnie rzeki. A co za nXdzne Wycie wiedlibyQcie jako dostawca ksiSWek! MusielibyQcie zamiast pysznej wody \rVdlanej Zachodu piY gXsty, czarny atrament i WuY stare gXsie piVro zamiast nied\wiedziej Rapy lub polXdwicy bawolej. Zamiast rozkosznego, bRXkitu mielibyQcie nad sobS odrapanSz wapna powaRX, a pod sobS zamiast miXkkiej, zielonej trawy, pryczX drewnianS, na ktVrej dostaniecie reumatyzmu. Tu d\wiga was koZ, a tam podarty fotel. Tu moWecie czy w deszcz, czy w pogodX korzystaY z wielkich darVw boWych, a tam przy pierwszej kropli deszczu podnosicie czerwony lub zielony parasol. Tu jesteQcie wolnym i wesoRym czRowiekiemze strzelbS w garQci, a tam !bXdziecie siedzieli przy biurku "i marnowali siRy przy piVrze lub$oRVwku, ktVry... no, koZczX, bonie chcX dRuWej siX rozdraWniaY. Ale jeQli rzeczywiQcie pragniecie zostaY nauczycielem swoich czytelnikVw, to jesteQcie najbardziej poWaRowania godnym czRowiekiem na tej piXknej ziemi! $W tej powodzi sRVw uniVsR siX tak, We oczka mu zapRonXRy, twarz poczerwieniaRa, o ile zresztS zarost pozwalaR to dojrzeY, a nos zrobiR siX !purpurowy. DomyQlaRem siX, co go tak rozzRoQciRo, ale chciaRem siX dowiedzieY o tymz jego wRasnych ust, dolaRem wiXc jeszcze oliwy do ognia, mVwiSc: [AleW, kochany Samie, zapewniam was, We wam samym sprawiRbym wielkS przyjemnoQY, gdyby mi siX udaRo wykonaY mVj zamiar. [PrzyjemnoQY? Mnie? Nie wyjeWdWajcie z takim gRupstwem. Przyjmijcie raz do wiadomoQci, We nie znoszX takich dowcipVw! [ To nie dowcip, lecz powaWna sprawa. [ PowaWna?? A niech to "piorun trzaQnie, jeQli siX nie mylX! A to dlaczego powaWna? CzymWe miaRbym siX tu cieszyY? [ Samym sobS. [ Jak to?? "[ Bo o was takWe znajdzie siXwzmianka w moich ksiSWkach. ![ O mnie?? [zapytaR, a oczkajego stawaRy siX coraz wiXksze. [ Tak, o was. #[ Czy napisalibyQcie, co robiX i mVwiX? [Tak. Opowiem, co przeWyRem, a poniewaW byRem razem z wami, wystSpicie wiXc w moich ksiSWkach zupeRnie tak, jak tu przede mnS siedzicie. Na to Sam chwyciR strzelbX, odrzuciR kawaR szynki, ktVry trzymaR podczas rozmowy nad ogniem, zerwaR siX, stanSR przede mnS w gro\nej postawie i krzyknSR: [ Pytam was powaWnie i przy wszystkich tych Qwiadkach: czy chcecie to zrobiY naprawdX? [ OczywiQcie. [Tak? W takim razie odwoRajcie to natychmiast i przysiXgnijcie, We tego zaniechacie. ]Sdam tego stanowczo! [ Dlaczego?? [Bo w przeciwnym razie "zastrzelX was albo zatRukX tS !starS Liddy, ktVrS widzicie w moim rXku. A wiXc odwoRujecie, czy nie? [ Nie. [ To walX!! [ krzyknSR zamierzajSc siX kolbS. [ Walcie sobie [ odrzekRem spokojnie. ObraWony wywijaR przez kilka chwil kolbS nad mojS gRowS; potem jS opuQciR, rzuciR strzelbX na trawX, zaRamaR beznadziejnie rXce i biadaR: "[ Ten czRowiek dostaR bzika, zwariowaR, zupeRnie "zwariowaR! DomyQliRem siX tegood razu, gdy oQwiadczyR, We chce zostaY nauczycielem swoich czytelnikVw, a teraz moje przypuszczenie siX sprawdziRo. Tylko wariat moWe siedzieY tak obojXtnie, gdy moja Liddy lata nad jego gRowS. Co poczSY z tym !czRowiekiem? Zdaje mi siX, We wyleczyY go juW nie moWna! [Nie potrzeba Wadnego leczenia, kochany Samie [ odrzekRem. [MVj rozum jest zupeRnie w porzSdku. [A dlaczego nie chcecie speRniY mej woli? Czemu wzbraniacie siX przysiSc mi i wolicie siX daY zabiY? [ Pshaw!! Hawkens mnie nie zabije; wiem o tym dobrze. [Wiecie o tym? Tak, wiXc wiecie o tym? Niestety, to prawda. PrXdzej zabiRbym #siebie, ni\li pozwoliR, aby wRosspadR wam z gRowy. "[Ja przysiXgi nie skRadam, bodla mnie sRowo znaczy tyle, coprzysiXga, a zresztS nie pozwolX wymusiY na sobie przyrzeczenia gro\bami, choYby nawet kolbS Liddy. Sprawa z ksiSWkami wcale nie jest tak gRupia, jak wam siX wydaje. Nie rozumiecie siX na tym, kiedyQ wiXc wyjaQniX wam to w wolnej chwili. &[DziXkujX! [ rzekR siadajSc i biorSc znVw szynkX do rXki. [ObejdX siX bez wyjaQnienia "czegoQ, czego siX wyjaQniY nieda. Nauczyciel swych !czytelnikVw! CiSgnSY zyski z "robienia ksiSWek! To Qmieszne! ![ Ale pomyQlcie o zaszczycie,Samie! [ Jakim zaszczycie?? [ zapytaR zwracajSc siX do mnie. [ByY czytanym przez tylu ludzi. W ten sposVb dochodzi "siX do sRawy. PodniVsR prawS rXkX z szynkS i krzyknSR: #[Sir, przestaZcie w tej chwili,bo rzucX wam w gRowX tymi dwunastoma funtami nied\wiedziej szynki. Tam jej. "miejsce, gdyW jesteQcie gRupi, a nawet gRupsi od najgRupszego nied\wiedzia! #WsRawiY siX robieniem ksiSWek!Czy sRyszaR kto podobne twierdzenie? Ja jeszcze nie sRyszaRem! Co wy wiecie o sRawie? Ja wam powiem, jak siX zdobywa sRawX. Oto leWy tu skVra nied\wiedzia. Przypatrzcie siX jej! Utnijcie #uszy i zaRVWcie za wstSWkX odkapelusza, wyrwijcie z Rap pazury, a zXby z paszczy, zrVbcie z tego RaZcuch i powieQcie go sobie na szyi. Tak postXpuje kaWdy biaRy westman i kaWdy Indianin, ilekroY ma to wielkie #szczXQcie, We uda mu siX zabiYszarego nied\wiedzia. Potem mVwiS o nim wszXdzie, gdzie siX pokaWe: TPopatrzcie na tego czRowieka! On siX zmierzyR z szarym nied\wiedziemU . KaWdyz szacunkiem ustXpuje mu miejsca, a imiX jego powtarzajS od namiotu do namiotu i od jednej miejscowoQci do drugiej. W tensposVb czRowiek staje siX sRawny. Zrozumiano? A !zasad\cie sobie swoje ksiSWki za kapelusz i powieQcie RaZcuch z nich na karku! Co powiedzS na to, hX? Ze jesteQcie wariatem, zupeRnym wariatem! TakS oto sRawX zdobXdziecie sobie swoim pisaniem ksiSWek! #[AleW, Samie, dlaczego siX takzapalacie? Powinno wam to byY zupeRnie obojXtne, co ja uczyniX. [ Tak?? ObojXtne? Mnie? Do wszystkich diabRVw! Co z was $za czRowiek, jeQli siX nie mylX?MiRujX go jak syna, wprost prawdy, * pHDkPPܼkDk&PXk{AgBRp cSQ M c5T cU]!k cV, c^Wt7HzakochaRem siX w nim i mam z obojXtnoQciS patrzeY na to, jak sobie poczyna. Nie, tego !juW za wiele! Posiada on siRX bawoRu, miXQnie mustanga, QciXgna jelenia, oko sokoRa, !ucho myszy i piXY albo szeQY funtVw mVzgu w gRowie, sSdzSc wedRug czoRa. !Strzela jak stary, je\dzi jak duch sawannVw i naciera na bawoRa i na nied\wiedzia, chociaW ich przedtem nigdy nie widziaR, jak na QwinkX morskS. I taki czRowiek, myQliwiec prerii, stworzony na westmana, a teraz juW dokazujScy wiXcej od niejednego myQliwca, ktVry dwadzieQcia lat je\dziR po sawannach, taki czRowiek chce wrVciY do domu i pisaY !ksiSWki! ZupeRne szaleZstwo! CzyW moWna siX dziwiY, We rzetelny westman wpada z tego powodu w gniew? PatrzyR na mnie przy tym pytajSco, a nawet wyzywajSco. SpodziewaR siX widocznie odpowiedzi, ale mu jej nie daRem. ZRapaRem go. PrzysunSRem wiXc siodRo, "poRoWyRem je sobie pod gRowX,!wyciSgnSRem siX jak dRugi i zamknSRem oczy. [Jak wy siX wobec mnie zachowujecie? [zapytaR trzymajSc wciSW jeszcze szynkX w rXku. [ Czy nie jestem godzien odpowiedzi?? [ O, tak [ odrzekRem. [ Dobranoc wam, Samie! ^pijcie spokojnie! [Idziecie spaY? $[ Tak. WRaQnie radziliQcie mi to przed chwilS. ![ To byRo przed chwilS, ale teraz nie skoZczyliQmy jeszczez sobS, sir! [ Przeciwnie!! [ Nie, ja muszX jeszcze z wami pomVwiY. [ Ale ja z wami nie, bo wiem !juW to, co chciaRem wiedzieY. ![ ChcieliQcie wiedzieY?? Co takiego? [ To, co zawsze "wzbranialiQcie siX mi przyznaY.[ Ja siX wzbraniaRem?? Ciekaw jestem, co to takiego?No, gadajcie! [To, We jestem stworzony na westmana i We teraz juW dokonujX wiXkszych rzeczy !niW niejeden myQliwiec, ktVry !przez dwadzieQcia lat je\dziR po preriach. Na to Sam opuQciR rXkX z szynkS, zakaszlaR kilka razy wzakRopotaniu i rzekR: ![ Do... wszystkich diabRVw! Ten mRokos... ten greenhorn... mnie... hm, hm, hm! [ Dobranoc, Samie Hawkens, "Qpijcie dobrze! [ powtVrzyRem i odwrVciRem siX. Na to huknSR: [Tak, Qpijcie, wisielcze! "Lepiej bXdzie, TniW gdybyQcie czuwali, bo dopVki macie oczyotwarte, nikt z uczciwych ludzi nie jest pewny, czy nie wodzicie go za nos. ZnajomoQYnasza skoZczona, stosunki ze mnS zerwane! PrzejrzaRem was!teraz na wylot. JesteQcie filut,przed ktVrym trzeba siX dobrze strzec! MVwiR to w najwiXkszym !gniewie, na jaki go byRo staY. !Z jego sRVw i tonu, jakim siX !odzywaR, moWna byRo odnieQY wraWenie, We miXdzy nami istotnie juW wszystko skoZczone. Tymczasem moWe po upRywie pVR minuty dodaR Ragodnym i znowu przyjaznym gRosem: [ Dobranoc, sir! ZaQnijcie prXdko, WebyQcie byli wypoczXci, gdy was obudzX! Stary Sam Hawkens byR przecieW miRym, dobrym i uczciwym czRowiekiem. SpaRem istotnie twardo, !dopVki mnie nie obudziR. Parkeri Stone wstali juW takWe, a reszta z Rattlerem wRScznie pogrSWona byRa jeszcze we Qnie. ZjedliQmy po kawaRku miXsa, napiliQmy siX wody, napoiliQmy konie i odjechaliQmy. Sam Hawkens udzieliR towarzyszom wskazVwek, jak siX majS zachowaY w razie niebezpieczeZstwa. SRoZce jeszcze nie wzeszRo, kiedy #rozpoczXliQmy tX jazdX, ktVra Ratwo mogRa siX staY niebezpieczna. ByRy to moje pierwsze, moje najpierwsze zwiady! OgarnXRa mnie ciekawoQY, jak siX teW one skoZczS. IleW to takich jazd przedsiXbraRem pV\niej! ObraliQmy kierunek, w ktVrymodjechali obydwaj Apacze, to jest dolinS w dVR, a na dole wzdRuW skraju lasu. Na trawie widniaRy jeszcze Qlady; nawet ja, greenhorn, je zauwaWyRem. WiodRy one na pVRnoc, gdy tymczasem mieliQmy szukaY ApaczVw na poRudniu. Za zakrXtem doliny ukazaRa siX przed nami w rosnScym na Ragodnym zboczu lesie Rysina, spowodowana prawdopodobnie WarRocznoQciS jakichQ owadzich szkodnikVw. Tam prowadziRy Qlady. Przez pewienczas jechaliQmy przez owS $RysinX, po czym znale\liQmy siX!na prerii, ktVra ku poRudniowi wznosiRa siX rVwno i zwolna !jak pochyRoQY dachu. Tu takWewidaY byRo Qlady. Apacze objechali nas bokiem. ZnalazRszy siX na szczycie owego dachu, ujrzeliQmy pod sobS wielkS, porosRS trawS pRaszczyznX, ktVra zdawaRa siX ciSgnSY bez koZca ku poRudniowi. Mimo iW od odjazduApaczVw upRynXRo trzy czwarte doby, widzieliQmy ich #Qlady ciSgnSce siX rVwninS w "prostej linii. Sam, ktVry dotSd nie rzekR ani sRowa, "potrzSsnSR gRowS i mruknSR pod wSsem: [ Ten Qlad mi siX wcale, a wcale nie podobaR [ A mnie za to bardzo [ odpowiedziaRem. [Bo jesteQcie greenhorn, czemu wczoraj wieczorem #usiRowaliQcie zaprzeczyY. UroiRsobie, We ja chciaRem go chwaliY i porVwnywaY z myQliwcem z prerii! CzegoQ podobnego nie naleWy uwaWaY nawet za prawdopodobne! Wystarczy usRyszeY wasze obecne sRowa, aby wiedzieY, zkim siX ma do czynienia. Wam siX ten Qlad podoba. WierzX, bo ciSgnie siX przed wami tak piXknie, prosto, ze Qlepy potrafiRby go wymacaY rXkami.Mnie jednak, staremu bywalcowi sawannVw, wydaje siX to podejrzane. [ Mnie nie. "[BSd\cie cicho, szanowny sir! Nie po to was wziSRem z sobS,WebyQcie mi ucierali nosa swoimi niedowarzonymi poglSdami. Gdy dwaj Indianie pokazujS tak wyra\nie swe Qlady, budzi to zawsze podejrzenie, tym bardziej We opuQcili nas we wrogich zamiarach. Nasuwa siX Ratwo przypuszczenie, We chcS nas zwabiY w puRapkX. WiedzS przecieW, We pVjdziemy za nimi. ![ Na czym ta puRapka bXdzie polegaRa?? [ Na razie jeszcze nie moWna tego dociec. [ A gdzieW ma byY zastawiona?? [Naturalnie, We tam, na poRudniu. ZachXcili nas do tego, WebyQmy poszli za nimi. Gdyby nie mieli w tym wyra\nego planu, postaraliby siX o zatarcie QladVw. [ Hm!! [ mruknSRem. [ Co?? [ zapytaR. [ Nic. "[ Oho!! To brzmiaRo zupeRnie !tak, jak gdybyQcie mieli coQ do powiedzenia. ![ Wystrzegam siX juW tego!! [ Czemu?? [WaWne powody skRaniajS mnie do trzymania jXzyka za zXbami. Obawiam siX, byQcie nie pomyQleli, We chcX wam utrzeY nosa, do czego, prawdXmVwiSc, nie mam ani talentu, ani ochoty. [Nie mVwcie takich rzeczy! "MiXdzy przyjaciVRmi nie naleWytak odwaWaY wyrazVw. PostanowiliQcie przecieW czegoQ siX nauczyY, a jakWe tego dopniecie, jeQli zachowacie stale milczenie? CVW znaczyRo to mrukniXcie, ktVre wydaliQcie wRaQnie z siebie? [ ByRem innego zdania. Nie wierzX w WadnS puRapkX. [ Tak! Dlaczego? [Obaj Apacze zdSWajS do swoich, aby ich czym prXdzej poprowadziY przeciwko nam, awiozS z sobS, i to w taki upaR, zwRoki. SS to dostateczne przyczyny do przyQpieszenia jazdy. BrakRo im wiXc czasu na zacieranie QladVw. To jedynie moim zdaniem tRumaczy tX "okolicznoQY, We tak dokRadnie widzimy ich trop. $[ Hm!! [ mruknSR teraz z koleiSam. [A gdybym nawet nie miaR $sRusznoQci [ mVwiRem dalej [to i tak moWemy QmiaRo iQY za nimi. DopVki znajdujemy siX natej rVwninie, obawy sS prVWne, gdyW z daleka zobaczymy kaWdego wroga i cofniemy siX zawczasu. ![Hm! [mruknSR Sam ponownie,patrzSc na mnie z ukosa. [ WspomnieliQcie o zwRokach. !Czy sSdzicie, We zabiorS je z sobS przy tym cieple? [ Tak. [ Nie pochowajS po drodze?? ![Nie. ZmarRy cieszyR siX u nich wielkS powagS. Zwyczaje ich wymagajS, Weby go pochowano z caRS pompS. UwieZczeniem tej uroczystoQcibyRoby zabicie przez nich mordercy obok zwRok zamordowanego. ZachowajS je wiXc niezawodnie i bXdS siX starali dostaY w rXce nas i Rattlera. O ile ich znam, to naleWy siX tego spodziewaY. [ O ile ich znacie!! Czy urodziliQcie siX w ich kraju? [ Co za gadanie!! [ A skSdWe ich znacie?? #[ Z ksiSWek, o ktVrych wy niechcecie nic wiedzieY. [ Well!! Jed\my dalej! Nie oQwiadczyR, czy zgadza siX z moim zdaniem, czy nie, ale ilekroY rzuciR na mnie z ukosa spojrzenie, przemykaRo mu pod wSsem znane mi lekkiedrgnienie, ktVre byRo zawsze oznakS, We coQ go nurtuje. PopXdziliQmy cwaRem przez rVwninX. ByRy to sawanny !porosRe krVtkS trawS, jakich wiele rozciSga siX pomiXdzy \rVdliskami Kanadianu a Rio !Pecos. ^lad byR potrVjny, jak gdyby ktoQ sunSR po ziemi wielkie, trVjzXbne widRy. Widocznie konie szRy tu jeszcze w takim szyku, w jakim widzieliQmy je podczas odjazdu ApaczVw. MusiaRo byY uciSWliwe trzymaY trupa wyprostowanego na koniu podczas tak dRugiej drogi, pomimo to nie zauwaWyliQmy dotychczas, aby Indianie uRatwili sobie jakoQ tX "sytuacjX. SSdziRem jednak, We nie wytrzymajS dRugo takiej jazdy. Teraz wydaRo siX Samowi Hawkensowi, We nadszedR czasna to, Weby mnie pouczyY. ObjaQniR mi, z czego naleWy wnosiY, czy tropieni je\d\cy jadS stXpa, kRusem, czy cwaRem, co zresztS Ratwo byRo obejrzeY i zapamiXtaY. W pVR godziny potem wydaRo siX nam, We las przecina w !poprzek rVwninX, lecz byRo to tylko zRudzenie, sawanny bowiem tworzyRy tu zakrXt. JadSc tym zakrXtem, mieliQmy !las po lewej rXce. Drzewa staRy!tu tak rzadko, We mVgRby siX !tXdy przedostaY caRy oddziaR !je\d\cVw, gdyby siX posuwali jeden za drugim. Apacze jednak jechali na trzech koniach obok siebie i dlatego #nie mogli siX tXdy przecisnSY. Z tego powodu zmuszeni byli !do okrSWeZ, ktVrych i myQmy siX chXtnie trzymali, bo mieliQmy drogX przetartS. PV\niej oczywiQcie, kiedy byRem juW TwyuczonyU , anibymi przez myQl nie przeszRo jechaY za tropem; byRbym przejechaR prosto lasem i "natknSR siX na trop po drugiej stronie, skracajSc sobie w tensposVb drogX. Dalej preria zwXWaRa siX, przechodzSc w wSski pas RSki, pokryty z rzadka krzakami. Tu przybyliQmy na miejsce, gdzie Apacze siX zatrzymali. ByRo to w pobliWu kXpy krzakVw, z ktVrej wystrzelaRy w gVrX wysmukRe dXby i buki. ObjechaliQmy $ostroWnie zaroQla i zbliWyliQmy siX do nich dopiero wtedy, kiedyQmy siX przekonali, We czerwonoskVrych juW tam od dawna nie byRo. Z jednej strony zaroQli trawa byRa zupeRnie stratowana i pognieciona. Nasze badania wykazaRy, We Apacze zsiedli tuz koni, odwiSzali trupa i !poRoWyli na trawie, nastXpnie !weszli w zaroQla, wyciXli tyki !dXbowe i odarli je z gaRSzek, ktVre zauwaWyliQmy na ziemi. [Co oni mogli zrobiY z tych tyk? [spytaR Hawkens patrzScna mnie jak nauczyciel na ucznia. [ Nosze lub rodzaj sani dla trupa [ odrzekRem. [ SkSd o tym wiecie?? [ DomyQliRem siX. [ Jak to?? ![JuW dawno czekaRem na coQ podobnego. To nie drobnostka podtrzymywaY zwRoki na koniu tak dRugo. SpodziewaRem siX, We jakoQ temu zaradzS na pierwszym postoju. [ Nie\le pomyQlane. Czy moWna wyczytaY coQ takiego w waszych ksiSWkach? [CzegoQ, co by odpowiadaRo caRkowicie temu wypadkowi [nie, ale to zaleWy takWe od tego, kto i jak czyta takS !ksiSWkX. MoWna siX istotnie wiele z niej nauczyY i zastosowaY nabyte wiadomoQci do innych, lecz podobnych wypadkVw. [Hm, to szczegVlne! A wiXc ci, ktVrzy to pisali, byli jednak, zdaje siX, na Zachodzie. ZresztS wasze przypuszczenie zgadza siX z moim. Zobaczymy, czy jest sRuszne. #[ SSdzX, We nie sporzSdzili noszy, lecz sanie. [ Czemu?? [Aby zmarRego d\wigaY na noszach, potrzeba dwVch koniidScych obok siebie lub za sobS. Apacze majS jednak tylko trzy konie, a do saZ wystarczy jeden. [SRusznie, ale sanie robiS diabelne Qlady, co dla ApaczVw!moWe siX staY zgubne. ZresztS naleWy przypuszczaY, We byli tu wczoraj przed samym wieczorem, niebawem wiXc "okaWe siX, czy rozbijali obVz, czy teW ruszyli dalej nocS. [ Przypuszczam, We ruszyli dalej, gdyW majS podwVjny powVd do poQpiechu. [ ZupeRnie sRusznie; ale patrzmy dalej. !ZsiedliQmy z koni i prowadzScje za sobS, poszliQmy zwolna tropem, ktVry wyglSdaR teraz zupeRnie inaczej niW przedtem; byR wprawdzie takWe potrVjny,ale w odmienny sposVb. ^rodkowy szeroki pochodziR odkopyt koZskich, a dwa bocznewyWRobiRy sanie, ktVre skRadaRy siX widocznie z dwu gaRXzi podRuWnych i kilku poprzecznych. [Od tego miejsca jechali jeden za drugim [zauwaWyR Sam. [Nie staRo siX to bez powodu, jest doQY miejsca, bymogli jechaY obok siebie. PoQpieszmy za nimi! DosiadRszy znowu koni, pomknXliQmy kRusem. W drodzerozmyQlaRem nad tym, dlaczegoApacze pojechali teraz gXsiego. Niebawem wydaRo mi !siX, We znalazRem wRaQciwS przyczynX i rzekRem: ![ Samie, wytXWcie wzrok! Ten!Qlad zmieni siX wkrVtce, a my tego nie spostrzeWemy. [ Jak to?? Zmieni siX? [ zapytaR. [Tak jest, oni sporzSdzili sanie nie tylko po to, Weby sobie uRatwiY jazdX i nie podtrzymywaY trupa, lecz takWe po to, Weby siX mVc rozRSczyY. [Co wam przychodzi do !gRowy? RozRSczyY siX? To by im siX nawet nie mogRo %przyQniY, hi! hi! hi! [ zaQmiaR siX. #[ Nie mogRoby siX przyQniY, bo zrobili to na jawie. [Powiedzcie, jak wpadliQcie na tX myQl! A to was wasze !ksiSWki porzSdnie wywiodRy w pole. ![Tego w nich nie ma. PrzyszRomi to na myQl jednak, co prawda tylko dlatego, We "czytaRem te ksiSWki uwaWnie i zastanawiaRem siX pilnie nad ich treQciS. [ No i... ? #[ Dotychczas graliQcie wy rolXnauczyciela, a teraz ja was o coQ zapytam. [ Pewnie o coQ mSdrego; ciekawym bardzo! [Czemu Indianie zwykle "jeWdWS gXsiego? Chyba nie dla wygody ani nie ze wzglXdVw towarzyskich? "[ Po to, Weby jadScy za nimi nie mVgR policzyY, ilu byRo je\d\cVw. [ SSdzX, We w tym wypadku jest to samo. [ ChciaRbym wiedzieY, dlaczego! ![ DlaczegVW mieliby jechaY gXsiego, kiedy jest doQY miejsca na trzech je\d\cVw? [Przypadkiem albo, co jest moWe istotnym powodem, ze wzglXdu na zmarRego. Jeden jedzie przodem jako przewodnik, potem koZ ze zwRokami, a na koZcu drugi, aby uwaWaY, czy sanie siX mocno trzymajS i czy trup niespadnie na ziemiX. [MoWe i tak, ale ja biorX przede wszystkim pod uwagX, We im pilno do nas powrVciY. PrzewVz zastrzelonego jest zbyt powolny, przeto jeden z nich poQpieszyR prXdzej, aby zawiadomiY ApaczVw. [Takie myQli podsuwa wam wyobra\nia. Powiadam wam, We!przez myQl im nie przejdzie siXrozRSczyY. Po co miaRem siX z nim "sprzeczaY? MogRem siX myliY i tak najprawdopodobniej byRo, bo on byR przecieW doQwiadczonym tropicielem, a ja greenhornem. ZamilkRem wiXc, ale uwaWaRem pilnie na ziemiX i na Qlady. Niebawem dotarliQmy do pRytkiego, ale szerokiego koryta wyschRego strumienia, ktVrym tylko z wiosnS spRywajS wody z gVr. Dno miXdzy obydwoma niskimi brzegami byRo zasypane okrSgRymi kamykami, miXdzy ktVrymi znajdowaRy siX poRacie piasku. Trop wiVdR w poprzek koryta. JadSc powoli, przypatrywaRem siX dokRadnie piaszczystym miejscom. JeWeli dobrze odgadRem, to tu jeden z ApaczVw miaR najlepszS sposobnoQY, aby zboczyY z drogi. Gdyby tylko zjechaR trochX w dVR wyschRym RoWyskiem, wiodSc konia nie po piasku, lecz po kamieniach, gdzie nie zostawiaR odciskVw, %mVgR zniknSY bez Qladu. JeWeli zaQ drugi z koniem wlokScym !zwRoki pojechaR dalej, to trop jego moWna byRo nadal uwaWaYza trop pochodzScy od trzechkoni. JechaRem za Hawkensem. ByliQmy juW prawie po drugiej stronie, kiedy na piaszczystej mieli\nie, wQrVd kamykVw, zobaczyRem okrSgRe wgRXbienie z pozapadanymi "brzegami, wielkoQci doQY duWej!filiWanki. Nie miaRem wVwczas jeszcze ani tego bystrego jak syna, wprost prawdy, * pHDkPPܼkDk&PXk{AgBXp2 c Y a clZ c[ c2 \e* c ]X5 [ wzroku, ani tego doQwiadczenia, ktVre nabyRem !pV\niej, ale od razu wydaRo mi"siX, We to wgRXbienie pochodziod kopyta koZskiego, ktVre zsunXRo siX z kamykVw na niWej poRoWony piasek. Dostawszy siX na drugi brzeg, Hawkens chciaR jechaY dalej za tropem, lecz wstrzymaRem go, mVwiSc: [ Chod\cie no tu na lewo, Samie! [ Dlaczego?? [ spytaR. [ CoQ wam pokaWX. [ Co?? ![ Zaraz zobaczycie. Chod\cie!PojechaRem wzdRuW brzegu porosRego trawS. Nie ujechaliQmy wiXcej niW dwieQcie krokVw, kiedy ujrzeliQmy Qlady je\d\ca wychodzSce z piasku na brzeg, a potem ciSgnSce siX trawS ku poRudniowi. [Co to jest, Samie? [zapytaRem z niemaRS dumS, !We mam sRusznoQY, pomimo iW jestem nowicjuszem. MaRe jego oczka omal nie wylazRy z oczodoRVw, a twarz wydRuWyRa siX znacznie. #[ ^lady koZskie!! [ odrzekR zdumiony. [ SkSd siX tu wziXRy?? RzuciR okiem na RoWysko, a nie zauwaWywszy QladVw po drugiej stronie, powiedziaR: [ W kaWdym razie z tego strumienia, ktVry przepRywa tu na wiosnX. [ Zapewne. A kto mVgR byY tym je\d\com? [ Czy ja wiem!! [ Ale ja wiem. [ No, ktVW? [ Jeden z ApaczVw. Twarz wydRuWyRa mu siX jeszcze bardziej. [ Jeden z tych dwVch?? Nie moWe byY! [ zawoRaR. %[WRaQnie, We tak! RozRSczyli siX, jak siX tego spodziewaRem. WrVYmy do naszego tropu, a przypatrzywszy mu siX dobrze,przekonamy siX, We pochodzi teraz juW tylko od dwVch koni. [ To byRoby zdumiewajSce!! Zobaczymy! Jestem bardzo ciekaw! WrVciliQmy i zaczXliQmy QledziY trop baczniej, niW byQmy to czynili, gdybym nie zrobiR mego odkrycia. I !odczytaliQmy rzeczywiQcie, We "stSd szRy juW tylko dwa konie. Sam odkaszlnSR kilka razy, zmierzyR mnie podejrzliwym wzrokiem od stVp do gRVw i zapytaR: #[ JakWe wpadliQcie na to, We dzielSce siX Qlady wyjdS stamtSd, z wyschRego koryta?[ SpostrzegRem tam w dole odcisk na piasku i z tego wywnioskowaRem resztX. Gdy zaprowadziRem go na to miejsce, spojrzaR na mnie jeszcze podejrzliwiej niW przedtem i zapytaR: [ Sir, czy powiecie mi choY raz prawdX? ![ Czy sSdzicie, We juW was kiedy okRamaRem? [Hm. wydajecie mi siX prawdomVwnym i rzetelnym czRowiekiem, ale w tym wypadku jednak wam nie dowierzam. Nie byliQcie jeszcze nigdy na prerii? [ Nie. [ W ogVle na Dzikim Zachodzie?? [ Nie. [ Ani w Stanach Zjednoczonych?? [ Nigdy. #[ A moWe jest jakiQ inny kraj z sawannami, preriami, podobnymi do tutejszych? MoWe byliQcie w tym kraju? [ Nie, dotychczas nigdzie nieruszaRem siX z ojczyzny. ![ To niech was diabeR porwie,niepojXty czRowieku! [ Oho, Samie Hawkens! Czy to ma byY bRogosRawieZstwo !przyjaciela, jakim siX mienicie? [No, nie bierzcie mi tego za zRe, jeQli mnie w takich sprawach WVRY zalewa! Przychodzi taki greenhorn na ZachVd, nie widziaR jeszcze, jak trawa roQnie, ani nie sRyszaR, jak Qpiewa pchRa ziemna, i zaraz na pierwszych zwiadach wywoRuje rumieniec wstydu na twarzy starego Sama Hawkensa. Aby zachowaYprzy tym zimnS krew, na to trzeba w lecie byY Eskimosem,a w zimie Grenlandczykiem, "jeQli siX nie mylX. Ja w waszymwieku byRem dziesiXY razy gRupszy. Czy to nie smutne dlawestmana, ktVry ma swojS porcjX ambicji? ![ Nie bierzcie sobie tego tak gRXboko do serca. [O, to boli! MuszX wam przyznaY, We mieliQcie sRusznoQY, ale nie wiem, jakeQcie do tego doszli. [Przez logiczne myQlenie i wnioskowanie. UmiejXtnoQY wyciSgania wnioskVw to waWna rzecz. [ Wnioskowanie?? Nie rozumiem. To dla mnie za mSdre. [WnioskowaRem w sposVb $nastXpujScy: jeQli Indianie jadSjeden za drugim, to znaczy, !We chcS zatrzeY swoje Qlady. Ci dwaj Apacze jechali jeden za drugim, a wiXc chcieli zatrzeY swe Qlady. To chyba rozumiecie? [ OczywiQcie. [Za pomocS tego sRusznego wniosku doszedRem do wRaQciwego odkrycia. Prawdziwy westman musi przede wszystkim dobrze myQleY. Powiem wam jeszcze jeden taki wniosek. Chcecie? [ Dobrze. [ Nazywacie siX Hawkens. To podobno znaczy po angielsku TsokVRU ? [ Tak. ![ SRuchajcie wiXc!! SokVR poWera myszy polne. Prawda? [ Tak, jeQli je zRapie, to poWera. ![A wiXc macie znVw wniosek: sokVR poWera polne myszy, wy siX nazywacie Hawkens, a zatem wy poWeracie polne myszy. Sam otworzyR usta, aby zaczerpnSY powietrza oraz !pozbieraY myQli, popatrzyR na mnie przez chwilX niewidzScym wzrokiem, aW wreszcie wybuchnSR: [Sir, stroicie sobie ze mnie Warty? Wypraszam to sobie! Daleko mi jeszcze do pajaca, ktVremu moWna skakaY po plecach. ObraziliQcie mnie ciXWko tym diabelskim twierdzeniem, We poWeram myszy, i to do tego nXdzne, polne myszy. ]Sdam za to satysfakcji. Co myQlicie o pojedynku? [ WspaniaRa rzecz!! [ Tak jest!! ByliQcie na uniwersytecie, prawda? [ Tak. [JesteQcie wiXc zdolni do "udzielenia satysfakcji, przyQlX wam mego sekundanta. Zrozumiano? [ Tak, a wy chodziliQcie na uniwersytet? [ Nie. ![ WiXc nie jesteQcie zdolni daY satysfakcji. Zrozumiano? !To wprawiRo w niemaRy kRopotpoczciwego Sama Hawkensa. WytrzymaRem go przez chwilX w tym stanie, a wreszcie odezwaRem siX: [Wprawdzie nie moWecie mniewyzwaY na pojedynek, ale ja mimo to dam wam pewnS satysfakcjX. [ JakS?? [ DarujX wam mojS skVrX nied\wiedziS. MaRe jego oczkazamigotaRy natychmiast. [ PrzecieW sami jej potrzebujecie!! [ Nie; oddam jS wam. [ NaprawdX?? [ Tak. ![Tam do licha, przyjmujX bez namysRu. DziXkujX, sir, dziXkujX nadzwyczajnie! Halo, #a to siX tamci bXdS zRoQcili! Wiecie, co ja z tej skVry zrobiX? [ No?? $[NowS bluzX myQliwskS, bluzX ze skVry szarego nied\wiedzia.Co za tryumf! Sam jS uszyjX. Musicie wiedzieY, We jestem znakomitym krawcem. Przypatrzcie siX tylko mojej, jak jS piXknie naprawiRem! WskazaR na przedpotopowy "wVr, w ktVry byR odziany. ByRotam tyle Rat skVrzanych naszytych jedna na drugiej, "We bluza miaRa gruboQY deski. [Ale [dodaR z wielkim zadowoleniem [uszy, pazury i zXby wy dostaniecie, bo ja obejdX siX bez tych trofeVw, !a wy zdobyliQcie je naraWajSc Wycie. ZrobiX wam z tego naszyjnik, poniewaW znam siX na takich robotach. Chcecie? [ Dobrze. [To sRuszne, to zupeRnie !sRuszne, gdyW wVwczas i ja, i wy bXdziemy zadowoleni. JesteQcie naprawdX zuch, wielki zuch. Darujecie waszemuSamowi Hawkensowi skVrX nied\wiedziS. Wobec tego moWecie o mnie powiedzieY nawet to, We poWeram nie tylko myszy polne, lecz takWe szczury, a to nie zburzy spokoju mej duszy. A co do %ksiSWek... przyznajX, We nie sS "wcale tak zReRWe moWna siX z nich duWo nauczyY. Czy napiszecie jakS ksiSWkX naprawdX? [ MoWe nawet kilka. [ O tym, co przeWywacie? [ Tak. "[I ja siX takWe tam znajdX? [ ZnajdS siX tylko moi najwybitniejsi przyjaciele. BXdzie to rodzaj pomnika dla nich. [Hm, hm! Wybitni! Pomnik! To brzmi juW zupeRnie inaczej. Niezawodnie przesRyszaRo mi siX tylko wczoraj. A wiXc ja takWe? [ Tylko, jeWeli chcecie. ![ SRuchajcie, sir, ja chcX. ProszX was nawet o to, WebymsiX tam dostaR. [ Zgoda, stanie siX tak. [ Dobrze, ale musicie mi zrobiY jednS przyjemnoQY! [ JakS?? [ Opowiecie tam wszystko to, co przeWyliQmy razem? [ Rozumie siX. %[To opuQYcie tX okolicznoQY, We nie zauwaWyRem tego !rozgaRXzienia tropu. ]eby Sam Hawkens nie znalazR czegoQ takiego! WstydziRbym siX wszystkich czytelnikVw, ktVrzy zechcS uczyY siX od was. JeQli bXdziecie tacy dobrzy to zataiY, moWecie !sobie QmiaRo pisaY o myszach iszczurach. Wszystko mi jedno, co sobie ludzie pomyQlS o tym,co zjadam, ale gdyby mnie uwaWali za westmana, ktVry pozwala odjechaY Indianinowi inie umie tego wyczytaY ze QladVw, to by mnie gryzRo, bardzo by mnie gryzRo! [ To nie moWe byY, kochany Samie. [ Nie?? Dlaczego? ![PoniewaW kaWdS wymienionSosobX muszX przedstawiY takS, jakS jest. W takim raziewolX juW w ogVle o was nie wspominaY. "[Nie, nie, ja chcX byY w tej "ksiSWce! WolX juW, WebyQcie napisali prawdX. JeQli napiszecie wszystko o moich bRXdach, bXdzie to dla czytelnikVw, takich gRupich !jak ja, ostrzeWeniem i zachXtS!do czegoQ lepszego, hi! hi! hi! Ja natomiast wiedzSc, We bXdX wydrukowany, postaram siX z caRych siR, aby tego rodzaju bRXdVw unikaY. A zatem zgoda miXdzy nami? [ Tak. [ Jed\my wiXc dalej!! ![ Za ktVrym Qladem?? Za tym odgaRXzieniem? [ Nie, za tym. [ Tak, to bXdzie Winnetou. [ Z czego to wnosicie?? [Jeden Apacz ze zwRokami posuwaR siX wolno, a za to drugi wyjechaR naprzVd, aby czym prXdzej zgromadziY wojownikVw; bXdzie to wiXc prawdopodobnie wVdz. ![Tak! To sRuszne. Jestem tegosamego zdania. WVdz nas teraz nic nie obchodzi. Pojedziemy za synem. [ Czemu za nim?? [Bo chcX jeszcze zobaczyY, czy siX zatrzymywaR po drodze, zaleWy mi na tym. A wiXc naprzVd, sir! !RuszyliQmy dalej kRusem, przyczym nie zaszRo nic godnego wzmianki, opis zaQ okolic, przez ktVre przejechaliQmy, nie byRby zajmujScy. Dopiero na godzinX przed poRudniem Sam siX zatrzymaR i rzekR: [Na razie wystarczy, Winnetou jechaR takWe przez caRS noc; widocznie bardzo impilno i naleWy siX wkrVtce spodziewaY napadu; moWe nawet jeszcze w przeciSgu tych piXciu dni potrzebnych wam do ukoZczenia roboty. [ To byRoby \le!! [Zapewne. GdybyQmy przerwali pracX i uciekli, zostaRaby nie dokoZczona, a gdy pozostaniemy, napadnS nanas i robota i tak nie zostaniewykonana. Trzeba z Bancroftem powaWnie pomVwiYo caRej tej sprawie. ![ MoWe znajdzie siX jakieQ wyjQcie?? [ Jakie?? ![Ukryjemy siX na przykRad w bezpiecznym miejscu, a potemgdy Apacze siX cofnS, skoZczymy robotX! [Tak, to daRoby siX moWe zrobiY. Zobaczymy, co inni na to powiedzS. Teraz musimy siXQpieszyY, aby jeszcze przed nocS dostaY siX do obozu. !WrVciliQmy tS samS drogS. Nie oszczXdzaliQmy wierzchowcVw, ale mimo to mVj deresz byR jeszcze zupeRnie rzeQki, a Tnowa MaryU wyglSdaRa tak, jak gdyby dopiero wyszRa ze stajni. !PrzebyliQmy w krVtkim czasie znacznS przestrzeZ, aW zatrzymaliQmy siX nad potokiem, gdzie napoiliQmy !konie i sami, zsiadRszy z nich, odpoczXliQmy z godzinkX, rozciSgniXci w zaroQlach na miXkkiej trawie. Nie majSc o czym mVwiY, #leWeliQmy cicho. Ja myQlaRem o Winnetou i czekajScej nas walce z nim i z jego Apaczami,a Sam Hawkens zamknSR oczy i... zasnSR, co poznaRem po miarowym ruchu jego klatki "piersiowej. MVgR sobie pozwoliYna lekkS drzemkX, bo ja czuwaRem, a przez caRS drogXnie zauwaWyliQmy nic podejrzanego. Wtem nadarzyRa mi siX sposobnoQY przekonania siX, jak bystre sS zmysRy ludzi i zwierzSt na Dzikim Zachodzie. !MuR staR w zaroQlach tak, We byR niewidoczny, i szczypaR %liQcie z gaRXzi; byRo to zwierzXnietowarzyskie, unikaRo koni, !trzymajSc siX najczXQciej na osobnoQci. MVj deresz staR w pobliWu i rwaR trawX ostrymi zXbami. Wtem muR wydaR z siebie dziwne, jakby ostrzegawcze "parskniXcie, a Sam zbudziR siX w tej chwili i zerwaR siX na rVwne nogi. #[ZasnSRem, Mary parsknXRa i to mnie zbudziRo. ZbliWa siX czRowiek lub zwierzX. Gdzie muR? [ Tutaj w zaroQlach. Chod\cie! Wle\liQmy w krzaki i zobaczyliQmy Mary ukrytS ostroWnie za gaRXziami i wyglSdajScS przez nie. !StrzygRa Wywo dRugimi uszami, a ogon podnosiRa i opuszczaRa. Ujrzawszy nas, uspokoiRa siX, uszy i ogon przestaRy siX poruszaY. ZwierzX byRo widocznie dawniej w dobrych rXkach. Sam wiXc mVgR sobie "powinszowaY, We zRapaR jS, a nie jakiegoQ mustanga. Rzuciwszy okiem pomiXdzy gaRXzie, ujrzeliQmy szeQciu Indian jadScych jeden za drugim naszym tropem od pVRnocy, dokSd wRaQnie zamierzaliQmy siX udaY. Pierwszy z nich, niewielkiej, lecz muskularnej postaci, miaR gRowX spuszczonS i nie odwracaR widocznie oczu od QladVw. Wszyscy ubrani byli w skVrzane spodnie i ciemne sukienne bluzy, a uzbrojeni w strzelby, noWe i tomahawki. Twarze QwieciRy im siX od tRuszczu, przecinaRy je na poprzek dwa pasy: niebieski i czerwony. "ZaczSRem siX juW niepokoiY tym spotkaniem, kiedy Sam odezwaR siX, nie tRumiSc bynajmniej gRosu: [ Co za spotkanie!! To nas ocali, sir! [ Ocali?? Jak to? MVwcie ciszej, bo sS juW tak blisko, We mogS nas usRyszeY. ![Niech sRyszS, to ludzie ze szczepu Kiowa. Na czele jedzieBao, co w ich jXzyku oznacza:TlisU , dzielny i chytry wojownik, jak to widaY z imienia. WVdz tych ludzi nazywa siX Tangua; to przedsiXbiorczy czerwonoskVry, a zarazem mVjprzyjaciel. MajS barwy wojenne na twarzy i sS prawdopodobnie na zwiadach. Nie sRyszaRem jednak, Weby szczep ten wyruszyR przeciwko innemu. SRowo Kiowa wymawia siX Ke-i-o-weh. To czerwone plemiX jest prawdopodobnie mieszaninS ShoshonVw i PueblVw. W terytorium dla Indian wyznaczono im osobne miejsce, ale wiele ich oddziaRVw snuje siX po tak zwanym Pem-handle aW do Nowego Meksyku. OddziaRy te. majS duWo dobrych koni. Z powodu WSdzy grabieWy sS bardzo niebezpieczni dla biaRych i dlatego najzawziXtszymi ich wrogami sS graniczni osadnicy. Keiowehowie WyjS takWe na stopie wojennej z rozmaitymi plemionami ApaczVw, poniewaWnie oszczXdzajS zazwyczaj mienia i Wycia swych czerwonoskVrych braci. SS to jednym sRowem bandy rozbVjnikVw. Tych szeQciu zwiadowcVw podjechaRo tymczasem do nas zupeRnie blisko. Jak nas mieli ocaliY, tego oczywiQcie nie wyobraWaRem sobie. SzeQciu Indian mogRo nam pomVc niewiele albo wcale. PV\niej, co prawda, dowiedziaRem siX, jak to Sam Hawkens rozumiaR. Na razie ucieszyRem siX tym, We Sam ich znaR, gdyW wobec tego nie byRo powodu do obaw.Keiowehowie przyjechali za naszym tropem i zauwaWyli Qlady wiodSce w zaroQla. Wywnioskowali z tego oczywiQcie, We w zaroQlach znajdujS siX ludzie. Natychmiast wiXc zawrVcili swoje nadzwyczaj silne i ruchliwe konie i popXdzili w przeciwnym kierunku, aby siX #dostaY poza odlegRoQY strzaRu.!Na to Sam wystSpiR z zaroQli, %zRoWyR dRonie koRo ust i wydaR przera\liwy, donoQny okrzyk znany widocznie Indianom, gdyW stanXli i spojrzeli za !siebie. Sam zawoRaR powtVrnie !i daR im znak rXkS. Zwiadowcy zrozumieli okrzyk i znaki, a spostrzegRszy Sama, ktVrego osobliwej postaci nie podobna byRo nie poznaY, wrVcili cwaRem. Teraz i ja stanSRem obok Sama. Indianie przygalopowali, jak gdyby nas mieli zamiar stratowaY, naraz zdarli przed nami konie tak, WeaW przysiadRy na zadach, zeskoczyli z nich i puQcili je wolno. [Nasz biaRy brat Sam jest tutaj? [zapytaR dowVdca. [ SkSd wziSR siX na drodze swych czerwonoskVrych przyjaciVR i braci? [ Bao, chytry lis, spotkaR mnie, bo znalazR siX na moim tropie [ odrzekR Sam. ![ MyQleliQmy, We to Qlady czerwonych psVw, ktVrych szukamy [ rzekR Lis RamanS, lecz doQY zrozumiaRS angielszczyznS. [ O jakich psach mVwi mVj czerwony brat?? [ O Apaczach z plemienia MescalerVw. [Dlaczego nazywacie ich psami? Czy wyniknSR spVr miXdzy nimi a mymi dzielnymi braYmi Keiowehami? [ WykopaliQmy topVr wojennymiXdzy nami a tymi parszywymi kujotami. [Uff! To mnie cieszy! Niech moi bracia usiSdS z nami. Mamich zawiadomiY o czymQ waWnym. Lis spojrzaR na mnie badawczo i zapytaR: o jak syna, wprost prawdy, * pHDkPPܼkDk&PXk{AgB^p cS!_} i c!` c"an" c|"b- c"c7nMB#[Nie widziaRem jeszcze tej bladej twarzy; jest mRoda. CzynaleWy juW do wojownikVw biaRych mXWVw? Czy zdobyRa sobie juW imiX? Moje wRaQciwe nazwisko nie !zrobiRoby wraWenia. ToteW Sam Hawkens, przypomniawszy sobie sRowa Wheelera odrzekR: [Ten mVj najmilszy brat i przyjaciel przybyR niedawno przez WielkS WodX z ojczyzny, gdzie jest wielkim wojownikiem. Nie widziaR nigdyprzedtem bawoRu ani nied\wiedzia, a mimo to walczyR przedwczoraj z dwoma bykami i zabiR je, aby ocaliY mi Wycie, a wczoraj zakRuR noWem szarego nied\wiedzia z GVr Skalistych, przy czym zwierz nawet nie zadrasnSR mu skVry. [Uff, uff! [zawoRali z podziwem czerwonoskVrzy, a Sam ciSgnSR dalej w sposVb, co prawda nieco przesadny: [Kula jego nigdy nie chybia $celu, a w piXQci jego mieQci siXtyle siRy, We jednym uderzeniem powali na ziemiX kaWdego nieprzyjaciela. Dlatego biali z Zachodu nadali mu imiX Old Shatterhand. W ten sposVb opatrzono mniebez mego zezwolenia imieniem wojennym, ktVre odtSd stale w tamtych stronach nosiRem. Taki panuje zwyczaj na Zachodzie, toteW czXsto najlepsi przyjaciele nie znajS nawzajem swych wRaQciwych nazwisk. Lis podaR mi rXkX i rzekR przyja\nie: [JeQli Old Shatterhand pozwoli, bXdziemy jego braYmii przyjaciVRmi, miRujemy bowiem ludzi, ktVrzy zabijajS wroga jednym uderzeniem. Przyjmiemy ciX chXtnie w naszych namiotach. ZnaczyRo to innymi sRowami; TPotrzeba nam hultajVw z takS siRS jak twoja, dlatego "przyjd\ do nas. JeQli bXdziesz !myszkowaR, kradR i grabiR dla nas, to bXdzie ci u nas znoQnieU . Mimo to odpowiedziaRem z godnoQciS: [Kocham czerwonych mXWVw,jako synVw Wielkiego Ducha, #ktVrego dzieYmi sS takWe biali.JesteQmy braYmi, pomagajmy wiXc sobie przeciw wszystkim wrogom, ktVrzy nas i was nie powaWajS. Wyraz zadowolenia przemknSR mu przez twarz zasmarowanS tRuszczem i farbS, gdy mnie zapewniaR: [ Old Shatterhand sRusznie powiedziaR. Zapalimy z nim fajkX pokoju. Potem Keiowehowie usiedli z nami nad wodS. Lis dobyR fajkX, ktVrej ostra woZ !odurzyRa mVj nos juW z daleka.NapchaR jS mieszaninS !zRoWonS, jak siX zdawaRo, z burakVw, liQci lnu, siekanych $WoRXdzi i kapusty, zapaliR jS, powstaR, pociSgnSR raz, wydmuchnSR dym ku niebu i kuziemi i powiedziaR: [Tam na gVrze mieszka DobryDuch, a tu na ziemi rosnS !roQliny i zwierzXta, ktVre on przeznaczyR dla KeiowehVw. "NastXpnie pociSgnSR jeszcze cztery razy, wypuszczajSc dym ku pVRnocy, poRudniu, wschodowi i zachodowi. [W tych stronach [ rzekR potem [ mieszkajS czerwoni i !biali mXWowie przywRaszczajScsobie bezprawnie roQliny i zwierzXta. My jednak znajdziemy ich i zabierzemy, co do nas naleWy. PowiedziaRem, howgh! Co za mowa! JakWe odmienna od tych, jakie dotSd czytaRem, a pV\niej tak czXsto sRyszaRem, Ten Keioweh oQwiadczyR otwarcie, We wszystko, co jest na ziemi,uwaWa za wRasnoQY swego plemienia, a tym samym uznajegrabieW nie tylko za swoje prawo, ale wprost za obowiSzek! I ja miaRem teraz zostaY przyjacielem tych ludzi!Niestety, kto wejdzie miXdzy wrony, musi krakaY jak i one. "Lis podaR Samowi tX zgoRa niepokojowS fajkX pokoju, on #zaQ dzielnie pociSgnSR szeQY razy i wygRosiR nastXpujSce sRowa: [Wielki Duch nie zwaWa na "rozmaitoQY skVr ludzkich, gdyWludzie mogS siX posmarowaY farbami, by go oszukaY, WielkiDuch zaQ patrzy w serce. SercawojownikVw sRawnego szczepuKeiowehVw sS dzielne, nieustraszone i wierne. Moje serce przywiSzane jest do nich, jak mVj muR do drzewa, i zawsze tak bXdzie, jeQli siX nie mylX. PowiedziaRem, howgh! Taki to byR Sam Hawkens, Vw !maRy i chytry czRowiek, ktVry !umiaR kaWdS sprawX uchwyciY z najlepszej strony. MowX jegonagrodzono kilkakrotnym Tuff,uff uff! UAle cVW, kiedy $popeRniR teraz tX zbrodniX, We i mnie wetknSR do rXki glinianego Qmierdziela. MusiaRem wiXc sprVbowaY tegospecjaRu. PostanowiRem siX !jednak przemVc. Zdarza siX, Wetego, kto ten tytoZ zapali, trzech ludzi musi trzymaY, by siX nie przewrVciR. Na "szczXQcie paliRem go juW raz, przypuszczaRem wiXc, We i ta fajka nie powali mnie na ziemiX. PodniosRem siX, !zrobiRem rXkS uroczysty ruch i pociSgnSRem po raz pierwszy. PrzekonaRem siX, We w fajce znajdowaRy siX wszystkie podane poprzednio skRadniki, aponadto jeszcze piSty: teraz bowiem poczuRem nosem. i jXzykiem coQ jakby zapach i dym ze spalonego pilQniowego buta. WydmuchnSRem dym takWe ku niebu i ziemi i rzekRem: [Z nieba spada promieZ sRoZca i deszcz, stamtSd pochodzS wszel kie dobre daryi bRogosRawieZstwo. Ziemia przyjmuje ciepRo i wilgoY i daje za to bawoRu i mustanga,"nied\wiedzia i jelenia, dyniX i kukurydzX, a przede !wszystkim szlachetnS roQlinX, z ktVrej mSdrzy czerwoni mXWowie przyrzSdzajS kinnikinnik, rozszerzajScy z fajki pokoju zapach miRoQci i braterstwa. CzytaRem swego czasu, We Indianie nazywajS swVj !mieszany tytoZ TkinnikinnikU ,i wyzyskaRem teraz tX !wiadomoQY. PociSgnSRem znVwdymu i wypuQciRem go na wszystkie cztery strony Qwiata. Zapach okazaR siX bardziej skomplikowany niW przedtem. PoznaRem wyra\nie obecnoQY dwVch jeszcze skRadnikVw, a mianowicie kalafonii i obciXtych paznokci.Po tym znakomitym odkryciu mVwiRem dalej: [Na zachodzie wznoszS siX GVry Skaliste, a na wschodzie rozciSgajS siX rVwniny, na pVRnocy lQniS jeziora, na poRudniu zaQ przewalajS siX wielkie wody morza. Gdyby caRy ten kraj byR mojS wRasnoQciS, darowaRbym go wojownikom KeiowehVw, gdyW uwaWam ich za braci. Oby w tym roku upolowali !dziesiXY razy tyle bawoRVw i piXYdziesiSt razy tyle #nied\wiedzi, ile gRVw liczy ich plemiX. Oby ziarnka kukurydzy byRy jako dynie, a dynie tak wielkie, Weby z jednej Rupiny !moWna byRo wykroiY dziesiXY owocVw. PowiedziaRem, howgh!Mnie to zbyt wiele nie kosztowaRo, We WyczyRem im tych wszystkich wspaniaRoQci,"oni zaQ cieszyli siX, jak gdyby je istotnie dostali. ByRa to najlepsza z moich mVw, jakie kiedykolwiek w Wyciu #wygRosiRem, toteW przyjXto jS z bezprzykRadnS radoQciS, jeQli siX uwzglXdni chRodny spokVj, jaki Indianie zawsze zachowujS. Tyle jeszcze nikt, a tym mniej biaRy czRowiek, imnie WyczyR ani nie chciaR darowaY, toteW okrzyki Tuff, uff! UpowtarzaRy siX bez koZca. Lis QciskaR mi rXkX kilkakrotnie, zapewniaR o swejprzyja\ni po wszystkie czasy itak szeroko roztwieraR usta zakaWdym swoim ThowghU , We udaRo mi siX pozbyY fajki pokoju wsunSwszy mu jS #pomiXdzy dRugie, WVRte zXby. On zamilkR natychmiast, pragnSc napawaY siX jej zawartoQciS. ByRa to moja pierwsza TQwiXta czynnoQYU wQrVd Indian, gdyW palenie fajki pokoju uwaWajS oni rzeczywiQcie za uroczystoQY, ktVrS wywoRujS waWne powody, a koZczS rVwnie waWne skutki. IleW to razy potem jeszcze musiaRem paliY fajkX, bXdSc zawsze Qwiadom powagi tej czynnoQci. Ta sytuacja jednak napeRniRa mnie odrazS, a potem !rozQmieszyRa, gdy usRyszaRem o sercu Sama TprzywiSzanym jak muR do drzewaU . RXka cuchnXRa mi tytoniem, toteW !ucieszyRem siX z caRej duszy, gdy fajka znalazRa siX w ustach dowVdcy WyjSRem z kieszeni cygaro i zapaliRem je dla zabicia przykrego smaku. JakieW poWSdliwe spojrzenia zwrVcili teraz na mnie czerwonoskVrzy! Lis otworzyR usta, aW mu fajka wypadRa, ale jako doQwiadczony wojownik, pochwyciR jS i wsunSR na powrVt pomiXdzy zXby. WidaY byRo jednak po nim, We wolaRby teraz jedno cygaro niW tysiSc fajek pokojui kinnikinniku. PoniewaW pozostawaliQmy w "staRej RScznoQci z Santa F_, skSd sprowadzaliQmy wozami wszelkie potrzebne nam artykuRy, z RatwoQciS zaopatrywaRem siX w cygara, #ktVre byRy doQY tanie. WolaRem%je niW wVdkX, ktVrS inni spijaliz takS przyjemnoQciS. ZabraRem z sobS sporo cygar na wszelki wypadek, gdybyQmymieli powrVciY dopiero nazajutrz rano, mogRem wiXc daY kaWdemu z Indian po jednym. Lis odRoWyR zaraz fajkX i zapaliR, jego ludzie natomiast wsadzili w usta nie tylko koniec, lecz caRe cygara i zaczXli je WuY. KaWdy ma swoje upodobania. PoprzysiXgRem sobie jednak nie darowaY im wiXcej nigdy niczego do palenia. Na tym skoZczyRy siX formalnoQci. CzerwonoskVrzy byli teraz w najlepszym nastroju. ToteW Sam rozpoczSR pytaniem: [Moi bracia mVwiS, We wykopano topVr wojenny miXdzy nimi a Apaczami Mescalero, o czym ja nic nie wiem. Od kiedy topVr nie spoczywa juW w ziemi? [Od czasu, ktVry blade twarze nazywajS dwa tygodnie. MVj brat Sam przebywaR widocznie w dalekich stronach, skoro nie sRyszaR o tym. [To prawda. Ale przecieW jeszcze niedawno szczepy WyRy w pokoju. Co skRoniRo moich braci do pochwycenia za broZ? [ Te psy Apacze zabiRy naszych czterech wojownikVw. [ Gdzie?? [ Nad Rio Pecos. [ Wszak tam nie stojS wasze namioty. [ Ale MescalerVw. [Czego tam chcieli wasi wojownicy? Nie namyQlajSc siXani chwilki, Keioweh powiedziaR caRS prawdX: [Gromada naszych wojownikVw wyruszyRa, aby nocS zabraY konie ApaczVw. Te psy QmierdzSce czuwaRy jednak dobrze. ZaczXli siX broniY i zabili nam czterech dzielnych wojownikVw. DlategomiXdzy nami a nimi zostaR wykopany topVr wojenny. Keiowehowie postanowili zatem ukraQY konie, ale ich schwytano i odpXdzono. Sami !byli temu winni, We kilku z nich!postradaRo Wycie. Mimo to mieliza to odpokutowaY Apacze, ktVrzy bronili swojej "wRasnoQci. NajchXtniej byRbym tym Rotrzykom w oczy "powiedziaR, co o nich myQlX, i otworzyRem juW nawet usta, lecz Sam daR mi rXkS znak ostrzegawczy i pytaR dalej: [ Czy Apacze wiedzS o tym, We wasi wojownicy wyruszyli przeciwko nim? [Czy brat mVj sSdzi, We powiedzieliQmy im to? Napadniemy na nich znienacka, zabijemy, ilu zdoRamy, i zabierzemy potem wszystko, co nam siX przyda z ich rzeczy. !To byRo straszne! Nie mogRem siX dRuWej powstrzymaY od pytania: [Dlaczego dzielni moi bracia chcieli zabraY konie Apaczom? SRyszaRem, We bogaty szczep KeiowehVw posiada daleko wiXcej koni, niW potrzebuje. Lis spojrzaR mi w twarz z uQmiechem i odrzekR: [MVj mRody brat Old Shatterhand przybyR zza Wielkiej Wody i jeszcze nie #wie, jak WyjS i myQlS ludzie potej stronie. Tak, mamy duWo "koni, ale przyszli biali mXWowiei chcieli je od nas zakupiY. Chcieli tak duWo, We nie mogliQmy im takiej iloQci dostarczyY. Wtedy biali opowiedzieli nam o stadach koni ApaczVw i przyrzekli za kaWdego ich konia tyle towarVw i brandy, co za koniaKeiowehVw. Wobec tego nasi wojownicy udali siX po konie do ApaczVw. #A wiXc kto byR winien Qmierci juW polegRych i przyszRego rozlewu krwi? Biali handlarze "koni, ktVrzy chcieli pRaciY za nie wVdkS i wysyRali KeiowehVw na kradzieW! !ByRbym sobie ulWyR z ochotS, mVwiSc, co myQlX, ale Sam SkinSR na mnie energicznie i zapytaR: [ Czy mVj brat Lis wyszedR na zwiady?? [ Tak. [ Kiedy wasi wojownicy przybXdS za wami?? $[ MoWe o jeden dzieZ pV\niej.[ Kto nimi dowodzi?? [ Sam waleczny wVdz Tangua. [Ilu ma wojownikVw z sobS? [ DwakroY po sto. ![I sSdzicie, We zaskoczycie ApaczVw? ![ Spadniemy na nich jak orzeRna wrony, ktVre go nie spostrzegRy. ![ MVj brat siX myli. Apacze wiedzS, We Keiowehowie majS na nich uderzyY. Lis potrzSsnSR gRowS z niedowierzaniem i odrzekR: [ SkSdWeby siX o tym dowiedzieli?? Czy uszy ich siXgajS do namiotVw KeiowehVw? [ Tak. [ Nie rozumiem mego brata Sama. Niechaj mi powie, jak rozumie swe sRowa! [Apacze majS uszy, ktVre umiejS chodziY i je\dziY. WidzieliQmy wczoraj czworo takich uszu, ktVre byRy koRo namiotVw KeiowehVw, by podsRuchiwaY. [ Uff!! Czworo uszu? A wiXc dwaj wojownicy byli u nas na zwiadach? [ Tak. [ W takim razie wracam zaraz do wodza. WyruszyRo tylko dwustu wojownikVw, bo wiXcej by nam nie byRo potrzeba, gdyby Apacze nie spodziewali siX niczego. Skoro zaQ wiedzS, to trzeba o wiele wiXcej. [Moi bracia nie rozwaWyli dokRadnie wszystkiego. Inczu-czuna, wVdz ApaczVw, jest bardzo mSdrym wojownikiem. I kiedy zobaczyR, We jego ludzie zabili czterech KeiowehVw, powiedziaR sobie, We Keiowehowie pomszczS QmierY swoich ludzi, i wyjechaR, by siX ku nim zakraQY. [ Uff, uff! On sam? [ Tak i jego syn Winnetou. ![Uff! I ten takWe! GdybyQmy to wiedzieli, bylibyQmy pochwycili te psy! Teraz sprowadzS mnVstwo wojownikVw, aby nas przyjSY. MuszX o tym donieQY wodzowi,!aby siX zatrzymaR i sprowadziRwiXcej naszych ludzi. Czy Sam Hawkens i Old Shatterhand bXdS nam towarzyszyli? [ Tak. [ Niech wiXc siadajS na konie!! "[ Tylko powoli!! MuszX jeszczeprzedtem koniecznie z tobS pomVwiY. [ Powiesz mi to po drodze. "[ Nie. Ja pojadX z tobS, ale nie do Tanguy lecz do naszegoobozu. [ MVj brat Sam bardzo siX myli. [ PosRuchaj, co ci powiem! Czy chcecie wodzS ApaczVw, Inczu-czunX, schwytaY Wywcem? ![ Uff!! [ zawoRaR Keioweh, jakby tkniXty iskrS elektrycznS, a jego ludzie nadstawili uszu. [I jego syna z nim razem? [ Uff, uff! Czy to moWliwe? [ Bardzo Ratwe. [Znam mego brata Sama, bo inaczej pomyQlaRbym, We na jego jXzyku mieszka teraz Wart, ktVrego nie mVgRbym QcierpieY. [ Pshaw!! MVwiX powaWnie. MoWecie Wywcem pochwyciY wodza i jego syna. [ Kiedy?? '[ SSdziRem, We za piXY, szeQYlub siedem dni, ale teraz widzX, We o wiele prXdzej, [ Gdzie?? [ KoRo naszego obozu. ![ Ja nie wiem, gdzie siX ten obVz znajduje. [ Zobaczycie, gdyW pojedziecie bardzo chXtnie, usRyszawszy to, co teraz powiem. OpowiedziaR im o naszym sektorze i o tym, co tu robimy, przeciw czemu oni nic nie mieli, a potem o spotkaniu z obu Apaczami i dodaR do tego uwagX: ![ZdziwiRem siX widzSc, We obaj wodzowie byli sami, i sSdziRem, We w czasie polowania na bawoRy odRSczylisiX na krVtki czas od swoich wojownikVw. Ale teraz wiem, co to znaczy. Obaj Apacze byli u was na zwiadach. A We wRaQnie dwaj #najwyWsi podjXli siX tej jazdy, to Qwiadczy, We uwaWajS sprawX za bardzo waWnS. Teraz udali siX do domu. Jazda Winnetou opV\ni siX, bo wiezie zwRoki, ale Inczu-czunapojechaR naprzVd i zaje\dzi "konia na QmierY, jeQli bXdzie potrzeba, by zgromadziY swych wojownikVw. [ Dlatego muszX rVwnie prXdko donieQY o tym naszemu wodzowi!! : [Niechaj mVj brat zaczeka i pozwoli mi skoZczyY! Apacze "zechcS siX zemQciY podwVjnie,na was i na nas, z powodu zamordowania Kleki-petry. WyQlS wiXc wiXkszy oddziaR przeciwko wam, mniejszy przeciwko nam, a na czele tego drugiego stanie wVdz ze swoim synem. Po napadzie na nas poRSczS siX z wiXkszym oddziaRem. Gdy ci pokaWX naszobVz, pojedziesz do twego wodza i oznajmisz mu wszystko, co wiesz ode mnie. NastXpnie przybXdziecie do nas, zaczekacie na Inczu-czunX i we\miecie go doniewoli z jego niewielkS garstkS. Was jest dwustu, a on nie przyprowadzi wiXcej niWpiXYdziesiXciu. Nas jest dwudziestu biaRych i pomoWemy wam oczywiQcie; zwyciXWycie wiXc ApaczVw z "wielkS RatwoQciS. Skoro potem dostaniecie w swe rXce obu wodzVw, bXdzie to znaczyRo tyle samo, jak gdybyQcie opanowali caRy szczep. BXdziecie mogli wVwczas !zaWSdaY, co wam siX spodoba. Czy mVj brat nie uznaje sRusznoQci tego wszystkiego? [Tak. Plan mego brata Sama o jak syna, wprost prawdy, * pHDkPPܼkDk&PXk{AgBdp c#ew c#f cU$g!"X c$hy- c%i 8yD~%jest dobry. Skoro wVdz siX o nim dowie, ucieszy siX, a my czym prXdzej zastosujemy siX do tego planu. [ A wiXc ruszajmy i jed\my szybko, WebyQmy Jeszcze przed nocS dotarli do obozu! !WsiedliQmy na wypoczXte juW konie i popXdziliQmy cwaRem. Oczywi Qcie teraz nie "trzymaliQmy siX juW tropu, leczjechaliQmy wprost do obozu, nie potrzebowaliQmy wiXc koRowaY. MuszX nadmieniY, We postXpowanie Sama wcale mnienie zbudowaRo, a raczej nawetrozgniewaRo. Winnetou, ten szlachetny Winnetou miaR !razem z ojcem i piXYdziesiXciuwojownikami wpaQY w zastawionS puRapkX! JeQliby siX to udaRo, oni obaj i ich Apacze byliby zgubieni. Jak mVgR Hawkens doradziY coQ podobnego! WiedziaR, z jakS #WyczliwoQciS odnosiRem siX do Winnetou, bo mu siX z tym zwierzyRem, sSdziRem takWe, We i Sam byR dla mRodego wodza ApaczVw przychylnie usposobiony. Wszystkie moje starania, aby"po drodze zbliWyY siX do niego i odciSgnSY go choYby na krVtko od KeiowehVw, byRy daremne. ChciaRem odwieQY go od jego planu, a zaproponowaYna to miejsce inny, lecz on przeczuwaR to widocznie i nie odstXpowaR od boku dowVdcy zwiadowcVw. To wzmogRo !jeszcze mVj gniew i jeWeli ja, nie majSc kapryQnego usposobienia, byRem kiedykolwiek w zRym humorze, staRo siX to wVwczas, gdy wieczorem przybyliQmy do obozu. ZsiadRem z konia, rozsiedlaRem go i poRoWyRem siX rozgoryczony na trawie, widzSc, We na razie nie dojdzie do Wadnej wymiany zdaZ z Samem. Hawkens nie zwracaR uwagi na moje prVby zbliWenia i opowiadaR teraz towarzyszom obozu, jak spotkaliQmy siX z Keiowehami ico teraz miaRo nastSpiY. Z poczStku przestraszyRo ich ukazanie siX Indian, ale tym bardziej ucieszyli siX "wiadomoQciS, We ci Indianie sSnaszymi przyjaciVRmi i sprzymierzeZcami i We zbyteczne sS dalsze obawy przed napaQciS ApaczVw. W otoczeniu i pod osRonS dwustuKeiowehVw mogliQmy dokoZczyY pracy w przekonaniu, We nie ma powodu do lXku. KeiowehVw przyjXto goQcinnie, dano im sporo miXsa nied\wiedziego dojedzenia, po czym opuQcili nasz obVz, chcSc jak najszybciej zawiadomiY swoich. Dopiero po ich odje\dzie Sam podszedR do mnie, poRoWyR siX obok na trawie i rzekR zwyczajnym tonem wyWszoQci: [Macie dzisiaj markotnS minX, sir. Powodem tego jest zapewne jakieQ zaburzenie albo w trawieniu, albo w duchowych wnXtrznoQciach, hi! hi! hi! Co sRuszne, jedno, czy drugie? Chyba to drugie, nieprawdaW? [ OczywiQcie!! [ odparRem niechXtnie. [ To otwVrzcie swe serce, wyjawcie przyczynX, a ja was wyleczX. [ CieszyRbym siX bardzo, gdybyQcie to potrafili, Samie, ale pozwalam sobie wStpiY. $[ PotrafiX, potrafiX; moWecie mi wierzyY. [ WiXc powiedzcie mi, jak wam siX podobaR Winnetou. [ NiesRychanie. Wam chyba takWe, [I wy chcecie jego zguby! Jakto siX jedno z drugim zgadza? [ Zguby?? Ja jego? Ani to przez myQl nie przeszRo jedynemu synowi mojego ojca. [ PrzecieW majS go schwytaY!! [ Rozumie siX. [I to bXdzie jego zgubS! ![Nie wierzcie w strachy, sir! Tak polubiRem Winnetou, We gdyby siX znalazR w niebezpieczeZstwie, oddaRbymWycie za niego. ![ A dlaczegVW w takim razie zwabiacie go w puRapkX?? ![ Aby nas obroniY przed nim ijego Apaczami. [ A potem?? "[ Potem... hm! Wy byQcie siX pewno ujXli gorliwie za tym mRodym Apaczem, sir? #[Nie tylko ujSRbym siX, lecz uczyniX to rzeczywiQcie! WyswobodzX go, jeQliby go wziXto do niewoli, a gdyby !ktoQ podniVsR broZ przeciwko niemu, stanX u jego boku i bXdX walczyR w jego obronie. OQwiadczam to wam pod sRowem i otwarcie. [ Tak?? Zrobicie to? RzeczywiQcie? "[DaRem umierajScemu rXkX nato, a takie przyrzeczenie jest dla mnie przysiXgS, gdyW ja nigdy nawet zwyczajnego sRowa nie RamiX. [ Cieszy mnie to, bardzo mnie to cieszy. Zgadzamy siX obydwaj zupeRnie. [AleW [ napieraRem zniecierpliwiony [ jak moWna pogodziY wasze piXkne sRowa z waszymi niecnymi zamiarami? #[Tego wiXc chcielibyQcie siX dowiedzieY! Hm, tak, wasz stary Sam Hawkens zauwaWyR po drodze, We pragnXliQcie z nim pomVwiY, ale dobrze, We to nie doszRo do skutku, bo caRy mVj piXkny plan byRby stracony. Jestem zupeRnie innym czRowiekiem i mam "zupeRnie inne zamiary, niW siX to zdaje na oko. Tylko nie kaWdemu pozwalam sobie zaglSdaY w karty, hi! hi! hi! Wam mogX to wyjawiY, bo wy mi dopomoWecie, a Dick Stone i$Will Parker takWe, jeQli siX nie mylX. A wiXc Inczu-czuna, jak sSdzX, nie tylko wyszedR z Winnetou na zwiady, lecz rVwnoczeQnie kazaR swoim wojownikom przygotowaY siX iwyruszyY. Niezawodnie !posunXli siX oni doQY daleko naprzVd, a We zarVwno wVdz, jak i Winnetou bXdS jechali przez caRS noc, spodziewam "siX, We spotka siX z nimi juW jutro rano lub przed poRudniem.W przeciwnym razie nie !wytXWaRby tak konia. Pojutrze wieczorem moWe siX juW tu pojawiY. Widzicie z tego, w jakim jesteQmy niebezpieczeZstwie i jak jest !juW ono bliskie. Jak to dobrze, We pojechaliQmy za nim! Nie spodziewaRbym siX go tu tak szybko! A jak to rVwnieW "dobrze, We natknXliQmy siX na KeiowehVw i We dowiedzieliQmysiX od nich o wszystkim! Oni sprowadzS tutaj swoich dwustu je\d\cVw i... [ MuszX przestrzec Winnetou przed Keiowehami [ wtrSciRem.&[BroZ BoWe! [zawoRaR. [ To bynam tylko zaszkodziRo, bo Apacze umknXliby pozostajSc dla nas nadal rVwnie gro\ni mimo obecnoQci KeiowehVw. Nie, oni muszS byY pojmani i muszS zajrzeY Qmierci w oczy.JeQli ich potem potajemnie uwolnimy, to bXdS nam winni wdziXcznoQY i zaniechajS zemsty. Co najwyWej zaWSdajSod nas Rattlera, a ja im nie odmVwiX. CVW wy na to, rozgniewany dWentelmenie? PodaRem mu rXkX mVwiSc: [ Jestem zupeRnie uspokojony, kochany Samie; bardzo dobrze to wszystko obmyQliliQcie! [Prawda? Sam Hawkens jada podobno, jak ktoQ powiedziaR, polne myszy, ale ma on takWe !swoje dobre strony, hi! hi! hi! Azatem zgoda miXdzy nami? [ Tak, stary Samie. "[To kRad\cie siX i Qpijcie spokojnie. Jutro bXdzie sporo roboty. Powiem teraz Stone'owii Parkerowi, o co chodzi. CzyW to nie byRo dobre, kochane czRowieczysko, ten stary Sam Hawkens? Wyrazu !TstaryU nie biorX dosRownie. Nie miaR on wiXcej niW lat czterdzieQci, ale przera\liwy zarost, straszliwy nos, wystajScy jak wieWa straWnicza i bluza skVrzana, jak gdyby zbita z desek, czyniRy go o wiele starszym. Tu przyda siX zresztS uwaga "co do znaczenia sRowa: ToldU [#TstaryU . I u nas uWywa siX go nie tylko na oznaczenie wieku,lecz czXsto takWe jako wyrazu"pi eszczotliwego: TmVj staryU ,Tpoczciwy staryU . CzRowiek tak nazwany niekoniecznie musi byY naprawdX stary; okreQla siX tak czXsto nawet mRode osoby. PrVcz tego ma tosRowo jeszcze jedno znaczenie. MVwi siX czXsto o ludziach: Tstary hultajU T, stary mrukU , Tstary wygaU . Tu wyraz TstaryU jest znakiempotwierdzenia, mocniejszym wyraWeniem jakiejQ wRaQciwoQci czRowieka, silniejszym jej podkreQleniem. W tym samym znaczeniu !posRugujS siX sRowem ToldU ludzie Dzikiego Zachodu. Jeden z najsRawniejszych myQliwcVw na prerii nazywaR siX TOld FirehandU . StrzaR z jego strzelby oznaczaR pewnS QmierY; stSd nazwa TOgnista RXkaU . PoprzedzajSce jS !TOldU podnosiRo wRaQnie tX celnoQY jego strzaRVw. Do nazwy TShatterhandU , ktVrS ja otrzymaRem, dodawano pV\niej takWe TOldU . "Po odejQciu Sama staraRem siXzasnSY, lecz sen dRugo nie przychodziR. Towarzysze obozowi, uszczXQliwieni przybyciem KeiowehVw, tak !gRoQno omawiali ten temat, We !usnSY przy tym byRo niemaRS sztukS. OprVcz tego wRasne myQli nie dawaRy mi spokoju. Hawkens mVwiR o swoim planie z takS ufnoQciS, jak gdyby niepowodzenie byRo zupeRnie wykluczone, ja jednak nie podzielaRem jego zapatrywania. PostanowiliQmy uwolniY Winnetou i jego ojca, ale nie zostaRo powiedziane bynajmniej, co siX stanie z resztS ApaczVw. Czy mieli oni zostaY w rXkach KeiowehVw, atylko wodzowie ocaleY? To mi siX wydaRo niesRuszne. Ale uwolniY wszystkich ApaczVw nie mogli czterej ludzie, zwRaszcza We musiaRo siX to staY potajemnie, Weby podejrzenie nie padRo na nas. W jaki sposVb mieli siX ApaczedostaY w rXce KeiowehVw? Chyba nie bez walki, a w takim razie moWna byRo przewidzieY, We wRaQnie ci dwaj, ktVrych zamierzaliQmy ocaliY, bXdS siX bronili najdzielniej, a tym samym bXdS najbardziej naraWeni na niebezpieczeZstwo Qmierci. Jaktemu przeszkodziY? Gdyby siX #nie dali zwyciXWyY i wziSY do niewoli, zabiliby ich prawdopodobnie Keiowehowie, a do tego w Wadnym razie nie naleWaRo dopuQciY. DumaRem nad tym jeszcze dRugo, przewracaRem siX z boku na bok, ale nie znalazRemWadnego wyjQcia. W koZcu uspokoiRa mnie do pewnego stopnia myQl, We chytry Sam Hawkens wybrnie jakoQ z tychtrudnoQci. Na wszelki wypadek przyrzekRem sobie wystSpiY w obronie obu wodzVw i w razie potrzeby zasRoniY ich nawet sobS. Nareszcie zasnSRem. Nazajutrz rano wziSRem siX ze zdwojonS gorliwoQciS do pomiarVw, poniewaW poprzedniego dnia nie "pracowaRem. KaWdy staraR siX, #jak mVgR, posuwaliQmy siX wiXcnaprzVd szybciej niW zwykle. Rattler trzymaR siX z dala, "wRVczyR siX bez zajXcia tu i tam, ale jego westmani obchodzili siX z nim przyja\nie, jak gdyby nic nie zaszRo. Wobec tego nabraRem przekonania, We w razie nieporozumienia z nim nie bXdX mVgR na nich liczyY. Wieczorem okazaRo siX, We odmierzyliQmy trasX dwa razy "dRuWszS niW zwykle, pomimo Weteren byR trudniejszy niW przedtem. ZnuWeni tym wysiRkiem, poRoWyliQmy siX spaY zaraz po wieczerzy. ObVzposunSR siX oczywiQcie naprzVd, NastXpnego dnia "pracowaliQmy rVwnieW pilnie aWdo poRudnia, przeszkodziRo nam dopiero przybycie KeiowehVw. Zwiadowcy ich dostali siX do nas Ratwo z obozowiska, na ktVrym u nas byli poprzednio, gdyW zostawione przez nas !Qlady byRy aW nadto widoczne. Indianie, silne, wojownicze postacie, siedzieli na dobrych koniach i wszyscy bez wyjStku uzbrojeni byli w strzelby, noWe i tomahawki. NaliczyRem ich przeszRo dwustu. Ich dowVdca miaR rzeczywiQcie niezwykRy wzrost, surowe, ponure rysy twarzy i dwoje drapieWnych oczu, po ktVrych trudno byRo spodziewaY siX czegoQ dobrego. BiRa z nich WSdza grabieWy i walki. NazywaR siX Tangua, czyli TDowVdcaU . PatrzSc na jego twarz i oczy, doznawaRem lXkui trwogi na myQl, We Inczu-czuna i Winnetou mogS siX dostaY w jego rXce. Tangua przybyR jako nasz przyjaciel i sprzymierzeniec, ale nie zachowywaR siX bynajmniej przyja\nie. WystXpowaR, rzekRbyQ [ jak tygrys, ktVry RSczy siX z lampartem, gdy idzie na polowanie, aby go potem "takWe poWreY. DowVdca jechaR z Lisem na czele czerwonoskVrej gromady, a przybywszy do nas, nie zsiadR z konia, by nas powitaY, lecz "zrobiR rXkS ruch rozkazujScy, na skutek czego jego ludzie otoczyli obVz. Potem zbliWyR !siX do naszego wozu i podniVsRpRachtX, aby zajrzeY do !Qrodka. ZawartoQY nXciRa go widocznie, gdyW zsiadR z koniai wlazR na wVz, aby zbadaY, co siX na nim znajduje. [Oho! [ rzekR Sam Hawkens stojScy przy mnie. [On widocznie uwaWa nas i naszS wRasnoQY za swojS zdobycz, %jeQli siX nie mylX. JeWeli sobie wyobraWa, We Sam Hawkens jest tak gRupi, Weby wpuszczaY wilka do obory, to siX przekona o czymQ zupeRnieinnym. Zaraz mu to pokaWX. ![ Tylko ostroWnie, Samie! [ prosiRem. [ Tych dwustu drabVw ma nad nami przewagX.[LiczbS, prawda, tylko nie dowcipem, hi! hi! hi! [ Ale otoczyli nas. #[Well! WidzX to takWe. A moWemyQlicie, We nie mam oczu? Zdaje siX, We nie sprowadziliQmy tu sobie dobrych pomocnikVw. OkolicznoQY, We kazaR nas okrSWyY, uprawnia do przypuszczenia, We chce nas razem z Apaczami schowaY do !kieszeni lub nawet poWreY. Ale bSd\cie pewni, We ten kSsek stanie mu koQciS w gardle. Chod\cie do wozu i posRuchajcie, jak Sam Hawkens rozmawia z takimi Rotrzykami! Jestem dobrym znajomym Tanguy, a chociaW on mnie nie widziaR, to wie "dobrze, We siX tutaj znajdujX. Zachowanie jego nie tylko !mnie zRoQci, lecz takWe budzi obawX co do losu nas wszystkich. Popatrzcie na te marsowe miny, jakie oni do nas strojS. Zaraz im dowiodX, We Sam Hawkens jest tutaj. Chod\cie wiXc! !UdaliQmy siX ze strzelbami w rXku do wozu, w ktVrym buszowaR Tangua. OpanowaRo mnie przy tym nieprzyjemne uczucie. StanSwszy koRo wozu, Sam rzekR ostrzegawczo: [ Czy sRawny wVdz KeiowehVw ma ochotX przejQY siX za kilka chwil w odwieczne krainy?? Zapytany, zwrVcony do nas $plecami, podniVsR siX, odwrVciRi odrzekR szorstko: [Czemu blade twarze przeszkadzajS mi tym gRupim pytaniem? Tangua bXdzie kiedyQ rzSdziR w odwiecznych krainach, ale jeszcze duWo czasu upRynie, zanim siX tam wybierze. ![ Ten czas bXdzie moWe tylko minutS. [ Dlaczego?? ![ Zle\ z wozu, to ci powiem, ale czym prXdzej! [ ZostanX tutaj!! "[ Dobrze, to leY w powietrze! Po tych sRowach Sam odwrVciR siX i udaR, We odchodzi. Na to wVdz szybko zeskoczyR z wozu, pochwyciR Hawkensa za ramiX i zawoRaR: [LecieY w powietrze? Dlaczego Sam Hawkens mVwi takie sRowa? [ Aby ciX przestrzec. [ Przed czym?? ![ Przed QmierciS, ktVra by ciX porwaRa, gdybyQ jeszcze przez kilka chwil zostaR na wozie. #[ Uff!! ^mierY jest na wozie? [ Tak. [ Gdzie?? PokaW mi jS! [ MoWe pV\niej. Czy twoi zwiadowcy nie powiedzieli ci, po co tutaj jesteQmy? [ Powiedzieli mi. Chcecie wybudowaY drogX dla ognistego konia bladych twarzy. [SRusznie! Taka droga przechodzi przez rzeki, przepaQcie i skaRy, a te ostatnie zwykle rozsadzamy. Przypuszczam, We ci o tym wiadomo. [ Tak, ale co to ma "wspVlnego ze QmierciS, ktVrS mi groziReQ? [Bardzo wiele, wiXcej, niW "sSdzisz. Czy sRyszaReQ kiedy, czym rozsadzamy skaRy stojSce na drodze naszego konia ognistego? Czy myQlisz, We prochem, ktVrym strzelacie ze swoich strzelb? [ Nie. Blade twarze zrobiRy inny wynalazek, ktVrym mogS rozsadzaY caRe gVry. [SRusznie! Ten wynalazek mamy na wozie. Jest on wprawdzie dobrze opakowany, ale kto nie wie, w jaki sposVb wziSY paczkX do rXki, i dotknie jej, ten jest zgubiony,bo pXknie mu w rXkach i rozerwie go na tysiSc kawaRkVw. [ Uff, uff! [ zawoRaR !przeraWony. [ Czy byRem bliskotych paczek?? [Tak blisko, We gdybyQ nie zeskoczyR, znajdowaRbyQ siX juW teraz w odwiecznych krainach myQliwskich. A z czymbyQ tam poszedR? Nie ujrzano by na tobie ani QwiXtych TlekVwU , ani skalpowego kosmyka, nie przyniVsRbyQ tam z sobS nic prVcz kawaReczkVw%miXsa i koQci. JakWeW mVgRbyQ w tej postaci panowaY na polach wiecznoQci jako wielki wVdz? SzczStki twoje podeptaRyby tam i porozgniataRy rumaki duchVw. Indianina schodzScego w wieczne ostXpy myQliwskie bezTlekVwU i skalpowego kosmyka, przyjmujS zmarli bohaterowie z pogardS i kiedy!ci szczXQliwcy pRawiS siX w indiaZskich rozkoszach, on musi siX kryY przed ich oczyma. Tak wierzS czerwonoskVrzy. JakieW to nieszczXQcie przybyY tam w maRych kawaReczkach! Mimo ciemnej barwy skVry widaY byRo, We wodzowi krew z twarzy uciekRa ze strachu. #[Uff! [zawoRaR po chwili. [ Jak to dobrze, We powiedziaReQ mi to jeszcze zawczasu! Ale dlaczego przechowujecie ten wynalazekna wozie, gdzie znajduje siX tyle innych, poWytecznych t prawdy, * pHDkPPܼkDk&PXk{AgBjp c%kU c%&lE c&m! c&n,X cN'o"8PE'rzeczy? "[Czy majS te paczki leWeY naziemi, gdzie mogRyby siX zepsuY albo wywoRaY nieszczXQcie? Powiadam ci, Wenawet na wozie nie sS doQY bezpieczne. Gdyby taka paczka pXkRa, wyleciaRoby w powietrze wszystko, co jest w pobliWu. [ A ludzie takWe?? [ Naturalnie, ludzie i zwierzXta w obrXbie stu koZskich dRugoQci. [ Wobec tego muszX nakazaYmoim wojownikom, Weby nikt siX nie zbliWaR do wozu. "[ProszX ciX, zrVb to, Weby jakaQ nieostroWnoQY nie zgubiRa nas wszystkich! Widzisz, jak ja siX o was troszczX w przekonaniu, We Keiowehowie sS naszymi przyjaciVRmi. Tymczasem zdajemi siX, We siX pomyliRem. Przyjaciele przy spotkaniu pozdrawiajS siX i palS razem fajkX pokoju. Czy postanowiReQ tego dzisiaj zaniechaY? %[ PaliReQ juW przecieW z moim zwiadowcS Lisem!! [Tylko ja i ten biaRy wojownik stojScy przy mnie, ale reszta moich towarzyszy nie. Skoro ich nie pozdrawiasz,#muszX przypuQciY, We przyja\Ztwoja nie jest szczera. Tangua patrzyR przez jakiQ czas przed siebie w zadumie i odpowiedziaR wymVwkS: [ JesteQmy na wyprawie wojennej i nie wziXliQmy z sobS kinnikinniku pokoju. [Usta wodza KeiowehVw mVwiS co innego, niW serce myQli. WidzX worek kinnikinniku wiszScy u jego pasa, prawdopodobnie peRny. Nam go nie potrzeba, bo mamypod dostatkiem tytoniu. Niekoniecznie wszyscy muszS braY udziaR w paleniu. Ty zapalisz za siebie i za swoich wojownikVw, a ja za siebie i obecnych tu biaRych, wVwczasprzymierze obejmowaY bXdzie "wszystkich mXWVw, ktVrzy siX tu znajdujS. [Po cVW my dwaj bXdziemy palili, skoro juW jesteQmy przyjaciVRmi? Niechaj Sam Hawkens uwaWa, We wypaliliQmy fajkX pokoju za wszystkich. [Dobrze, ale w takim razie myuczynimy to, co nam siX spodoba, a ty nie dostaniesz ApaczVw w swe rXce. [ Czy chcesz ich moWe ostrzec?? [ spytaR Tangua bRysnSwszy zRowrogo oczyma. "[ Ani myQlX o tym, poniewaW sS naszymi wrogami i postanowili nas zabiY. Ale nie powiem ci, jak ich schwytaY. ![ Nie potrzebujX twoich rad. Sam to wiem. [ Oho!! Czy wiesz, kiedy i z ktVrej strony nadejdS, gdzie moWemy siX na nich natknSY? #[ Dowiem siX, bo wyQlX ludzi na zwiady. [Tego nie zrobisz, bo !bXdziesz doQY mSdry i powieszsobie, We Apacze znale\liby twoje Qlady i przygotowaliby siX do napadu. Posuwaliby siX ku nam z najwiXkszS !ostroWnoQciS, krok za krokiem,a wtedy pytanie, czy dostaRbyQ ich w rXce. Tymczasem wedRug mojego planu moglibyQcie ich !niespodzianie otoczyY i wziSY #do niewoli, JeQli siX nie mylX. SpostrzegRem, We to wyjaQnienie nie pozostaRo bez wraWenia. Tangua oQwiadczyR po chwili namysRu: [ PomVwiX z moimi wojownikami. #NastXpnie oddaliR siX od nas, podszedR do Lisa, skinSR na kilku jeszcze innych !czerwonoskVrych i zaczSR siX z nimi naradzaY. [Przez to, We chce wpierw pomVwiY z nimi, przyznaje, Wenie miaR wzglXdem nas dobrychzamiarVw [ rzekR Sam. ![To podle z jego strony, gdyWjesteQcie jego przyjacielem i nie wyrzSdziliQcie mu nic zRego [ odparRem. [Przyjacielem? Kto jest przyjacielem w pojXciu KeiowehVw? To opryszki WyjSce z grabieWy. UwaWajS oni kogoQ za przyjaciela tylko dopVty, dopVki nie posiada rzeczy, ktVre by moWna mu zrabowaY. A my wRaQnie mamy wVz z Qrodkami WywnoQci i innymi rzeczami przedstawiajScymi dla Indian wielkS wartoQY. Zwiadowcy donieQli o tym wodzowi i od tej pory Keiowehowie postanowili nas ograbiY. [ A teraz?? "[ Teraz... hm! Teraz jesteQmy bezpieczni. "[ CieszyRbym siX, gdyby siX to okazaRo prawdS. [SSdzX, We tak jest. Znam tych ludzi. To kapitalny pomysRz mej strony, We wmVwiRem w niego, jakobyQmy przechowywali na wozie coQ w rodzaju dynamitu, hi! hi! hi! On uwaWaR juW wszystko, co siX tam znajduje, za pewny Rup. Wszak pierwszy swVj krok zrobiR w stronX wozu. Teraz nie wStpiX, We nikt z czerwonoskVrych nie odwaWy siX ruszyY niczego na wozie. Spodziewam siX nawet We ta ich obawa przyda nam siX jeszcze pV\niej. Ja wezmX sobie puszkX z sardynek i wmVwiX w nich, We zawiera materiaR wybuchowy. Wy macie teW przy sobie takS samS puszkX, w ktVrej przechowujecie papiery. ZapamiXtajcie to sobie na wszelki wypadek na przyszRoQY. $[ PiXknie!! Spodziewam siX, Weodniesie to naleWyty skutek. Ale co sSdzicie o fajce pokoju? [URoWyli sobie, We nie bXdziemy jej paliY, ale teraz "sSdzX, We siX namyQlS. MVj argument trafiR wodzowi do przekonania, przypuszczam, We przekona rVwnieW i jego wojownikVw. Mimo to i nadal nie moWemy im wierzyY. ![A zatem widzicie, Samie, We miaRem do pewnego stopnia !sRusznoQY. ChcieliQcie swVj plan wykonaY z pomocS KeiowehVw, a tymczasem oddaliQcie siebie i nas w ich rXce. Jestem ciekawy, co teraz z tego wyniknie. ![Nic innego jak to, czego siXspodziewam. MoWecie spokojnie zdaY siX na mnie. WVdz zamierzaR wprawdzie z poczStku ograbiY nas, a potem schwytaY ApaczVw na wRasnS rXkX, teraz jednak musi uznaY, We ci sS zbyt chytrzy na to, Weby siX daY mu pojmaY i zarSbaY. Jak mu to juW przedstawiRem, Apacze znale\liby Qlady wysRanych przeciwko nim zwiadowcVw, a wtedy mVgRby spokojnie czekaY, zanimby mu wpadli w rXce jak Qlepe kury. O, juW skoZczyli i wVdz nadchodzi. Teraz siX rozstrzygnie. "To rozstrzygniXcie ujrzeliQmy jeszcze, zanim siX Tangua do !nas przybliWyR, gdyW na kilka okrzykVw Lisa otaczajScy nas dotSd krSg czerwonoskVrych cofnSR siX, a je\d\cy pozsiadali z koni. WVdz miaR teraz mniej posXpnS minX. [NaradziRem siX ze swymi wojownikami [powiedziaR. [ ZgadzajS siX na to, bym zapaliR fajkX pokoju z moim bratem Samem, a to bXdzie obowiSzywaRo wszystkich. [SpodziewaRem siX tego, poniewaW jesteQ nie tylko dzielnym, lecz takWe rozumnymczRowiekiem. Niechaj wojownicy KeiowehVw utworzS!koRo, abyQmy zamienili miXdzy sobS dym pokoju i przyja\ni. !Tak siX teW staRo. Tangua i Sam Hawkens wypalili fajkX pokoju, ze zwykRym ceremoniaRem, a potem my, biali, podchodziliQmy do kaWdego czerwonoskVrego po "kolei, aby im podaY rXkX. TerazmogliQmy byY spokojni, We przynajmniej na dzisiaj i na #najbliWsze dni nie bXdS Wywili wobec nas nieprzyjaznych zamiarVw. Co potem mogli wymyQliY i zrobiY, tego oczywiQcie nie wiedzieliQmy. MVwiSc, We palili fajkX pokoju, posRugujX siX okreQleniem uWywanym u nas. Indianin, jak sam to okreQla, nie TpaliU tytoniu, lecz go TpijeU , a zwrot ten jest o tyle wRaQciwy, We Indianin palSc poRyka dym, gromadzi gow WoRSdku i wypuszcza z rzadka powolnymi wydechami. Pod tym wzglXdem podobny jest Indianin w dziwny sposVb do Turka. TytoZ nazywa siX po$turecku TtitiuU , a paliY tytoZ $lub fajkX [TtitinU lub Tczibuk iczmekU ; TiczmekU zaQ nie znaczy paliY, lecz piY. "JakS czciS otaczajS Indianie fajkX pokoju, widaY z tego, We na przykRad w jXzyku JemesVw i we wszystkich dialektach ApaczVw istnieje dla niej ten sam wyraz, co dla oznaczenia wodza. W jXzyku JemesVw wVdz nazywa siX #TfuiU , a fajka TfuiczaszU , u ApaczVw zaQ dowVdca TnatanU, a fajka TnatantseU . To "TtseU znaczy kamieZ i okreQla zarVwno fajki gliniane wypalane, jak i sporzSdzone zkamienia, GRowica fajki pokojupowinna byY zrobiona ze "QwiXtej gliny znajdujScej siX w Dakocie. Po przywrVceniu tego, tymczasowego przynajmniej, porozumienia zaWSdaR Tangua zwoRania wielkiej rady, w ktVrej mieli wziSY udziaR "takWe i biali. Nie byRem z tego wcale zadowolony, gdyW odrywaRo nas to od roboty, ktVra przecieW nie cierpiaRa zwRoki. ProsiRem wiXc Sama, #Weby siX postaraR o odRoWenie tej narady na wieczVr, sRyszaRem bowiem, We czerwonoskVrzy, zajXci takS "naradS, nieRatwo. jS koZczS, chyba We zmusi ich do tego jakieQ niebezpieczeZstwo. Hawkens pomVwiR z wodzem ioQwiadczyR mi potem: [Jako prawdziwy Indianin, niechce zmieniY swej woli. Na ApaczVw jeszcze dRugo trzebabXdzie czekaY, dlatego domaga siX posiedzenia, na ktVrym ja mam wyRuszczyY swVj plan, po czym nastSpi wielka uczta. ZapasVw nam niebrak, a Keiowehowie sprowadzili takWe doQY suszonego miXsa na swoich jucznych koniach. SzczXQciem uzyskaRem tyle, We tylko ja, Dick Stone i Will Parker majS byY obecni na naradzie. Wam wolno pVjQY do roboty. [Wolno? Jak gdybyQmy potrzebowali do tego ich pozwolenia. Zachowam siX wobec nich tak, We poznajS, iW uwaWam siX za zupeRnie niezaleWnego od nich. [Nie wprowadzajcie mi tu zamieszania, sir! Udawajcie lepiej, We niczego nie "zauwaWyliQcie! Nie powinniQcie QciSgaY na siebie ich oburzenia, jeWeli chcecie, aby wszystko poszRo dobrze. #[ Ale ja chciaRbym takWe braYudziaR w tej naradzie. [ To zbyteczne. "[ Ja sSdzX przeciwnie. MuszXteW wiedzieY, jakie postanowienia zapadnS. [ Dowiecie siX natychmiast potem. #[ A jeQli postanowicie coQ, naco ja siX nie zgodzX? [Nie zgodzX? Wy? Patrzcie na tego greenhorna! WyobraWasobie naprawdX, We bXdzie zatwierdzaR to, co przedsiXwe\mie Sam Hawkens! Czy mam was takWe pytaY o pozwolenie, gdy sobie zechcX obciSY paznokcie albo buty oczyQciY? [Tak tego nie rozumiem. ChciaRbym tylko byY pewien, We nie uchwalicie czegoQ takiego, przez co Wycie obu ApaczVw byRoby naraWone na szwank. "[Co do tego moWecie siX zdaYzupeRnie na waszego starego Sama Hawkensa. ZarXczam !sRowem, We wyjdS Z tego caRo.Czy to wam wystarczy? [Tak. Wasze sRowo mi wystarcza, bo sSdzX, We dawszy je, bXdziecie dbaY, Weby siX speRniRo. $[Well! Zabierajcie siX wiXc do roboty i bSd\cie pewni, We i bez was sprawa uRoWy siX tak, jak gdybyQcie sami wetknXli w niS swVj nos! !MusiaRem siX z tym pogodziY,gdyW zaleWaRo mi na ukoZczeniu pomiarVw jeszcze przed starciem z Apaczami. ZabraliQmy siX wiXc do wytyczania trasy z nowS "gorliwoQciS i posuwaliQmy siX naprzVd bardzo szybko. Bancroft i jego trzej podwRadni wytXWali wszystkie siRy, gdyW przedstawiRem im groWSce nam niebezpieczeZstwo. GdybyQmy bowiem choY !trochX WaRowali naszych siR, Apacze mogliby przybyY przed ukoZczeniem roboty, a wtedy los nasz nie byRby do pozazdroszczenia albo z ich powodu, albo nawet z powodu KeiowehVw. JeQlibyQmy zaQ naszS pracX doprowadzili do koZca przed ich ukazaniem #siX, naleWaRo siX spodziewaY, We uda nam siX umknSY i zabezpieczyY siebie i rysunki. Na skutek tych uwag i przestrVg ludzie pracowali tak pilnie i wytrwale jak nigdy przedtem. Cel swVj zatem osiSgnSRem. Sam jednak nie !myQlaRem ani na chwilX o tego rodzaju ucieczce. ChodziRo mi o Winnetou. Reszta mogRa czyniY, co chciaRa, ja byRem gotVw zostaY, dopVki nie nabraRbym pewnoQci, We nie grozi mu juW Wadne niebezpieczeZstwo. MiaRem podwVjnS robotX, gdyW musiaRem mierzyY i zapisywaY, a zarazem sporzSdzaY rysunki, i to w duplikatach. Jeden egzemplarz dostawaR starszy inWynier, a drugi potajemnie chowaRem dlasiebie na wszelki wypadek. PoRoWenie nasze byRo tak niebezpieczne, We przezornoQYta byRa usprawiedliwiona. !Narada trwaRa istotnie aW do wieczora, a skoZczyRa siX wRaQnie wtedy, kiedy musieliQmy zaprzestaY roboty z powodu ciemnoQci. Keiowehowie byli w znakomitym usposobieniu, poniewaW Sam sRusznie czy "niesRusznie obdzieliR ich naszS"pozostaRS wVdkS. Nie przyszRomu oczywiQcie na myQl zapewniY sobie poprzednio zezwolenia Rattlera. "PRonXRo juW kilka ognisk, a dokoRa nich siedzieli ucztujScy czerwonoskVrzy. Obok pasRy siX konie, a dalej w ciemnoQci pilnowaRy obozu czaty rozstawione przez wodza. UsiadRem obok Sama i jego nieodRScznych towarzyszy, Parkera i Stone'a, jadRem wieczerzX i wodziRem oczyma po obozie, ktVry przedstawiaR dla mnie, jako nowicjusza, niezwykRy widok. WyglSdaR rzeczywiQcie doQY wojowniczo.PrzypatrujSc siX kolejno czerwonym twarzom, nie !znalazRem ani jednej, ktVrS bymoWna byRo posSdziY o zdolnoQY wzruszenia siX niedolS wroga. Naszej wVdki wystarczyRo zaledwie tyle, by #kaWdy pociSgnSR tylko z piXY lub szeQY RykVw. Nie zauwaWyRem wiXc ani jednego pijanego, ale Twoda ognistaU ,ktVrS rzadko mogli zdobyY, wywarRa jednak skutek. !Indianie byli bardziej oWywieni w ruchach i gRoQniejsi w rozmowie niW zazwyczaj. ZapytaRem oczywiQcie Sama owynik narady. ![ MoWecie byY zadowoleni [ odrzekR. [ Obu waszym !ulubieZcom nic siX nie stanie. $[ A jeQli siX bXdS bronili?? [Do tego wcale nie dojdzie. ZostanS pokonani i !skrXpowani, zanim siX domyQla,We spotka ich coQ podobnego. [ Tak!! JakWeW wy sobie #wRaQciwie wyobraWacie tX caRSsprawX, mVj stary Samie? [ Bardzo prosto. Apacze mogSnadejQY tylko jednS drogS. Zgadniecie ktVrS, sir? [ Tak. UdadzS siX najpierw tam, gdzie siX z nami spotkali,a potem dalej naszym Qladem. [SRusznie! Nie jesteQcie rzeczywiQcie tacy gRupi, jak siX wydaje, gdy siX widzi waszS twarz. Mamy zatem pierwszS z potrzebnych nam wiadomoQci, to jest wiemy, z ktVrej strony siX ich spodziewaY. Druga sprawa pod !wzglXdem waWnoQci [ to czas, w ktVrym przybXdS. [ Nie da siX tego obliczyY !dokRadnie, ale moWna siX mniejwiXcej domyQliY. ![ Tak, kto ma olej w gRowie, moWe siX juW czegoQ podobnego domyQliY, ale sam domysR nic jeszcze nie znaczy.Kto w takim poRoWeniu jak nasze dziaRa tylko wedle domysRVw, ten niewStpliwie "naraWa swS skVrX. Musimy mieY pewnoQY, zupeRnS pewnoQY. "[MoglibyQmy jS uzyskaY tylkoza pomocS zwiadVw, ale wy tego nie chcecie, kochany Samie. Twierdzicie, We zdradziRyby nas Qlady zwiadowcVw. [Czerwonych zwiadowcVw, zapamiXtajcie to sobie! Apacze wiedzS, We jesteQmy tutaj, i skoro natknS siX na Qlad biaRego, nie wzbudzi to w nichpodejrzenia. Gdyby jednak znale\li Qlady czerwonoskVrych, byRoby to zupeRnie co innego, bo ostrzeWeni tym, baczyliby starannie na wszystko. Jako nadzwyczajnie mSdra gRowa, wyobraWacie sobie zapewne, co by Apacze przypuQcili. [ ]e w pobliWu sS Keiowehowie?? [Tak, odgadliQcie rzeczywiQcie! Gdybym nie musiaR oszczXdzaY mojej starej peruki, zdjSRbym teraz przed wami kapelusz z wielkiego uszanowania. PomyQlcie sobie, We to uczyniRem. [DziXkujX, Samie! Mam nadziejX, We ten szacunek !bXdzie trwaRy. Ale wrVYmy do sprawy. SSdzicie zatem, We !powinniQmy wysRaY biaRych, a nie czerwonoskVrych na zwiady do ApaczVw? [ Tak, ale nie kilku, tylko jednego. [ Czy to nie za maRo?? [Nie, gdyW na tego jednego moWna siX zdaY zupeRnie; nazywa siX on Sam Hawkens i "jeQli siX nie mylX, jada myszy polne, hi! hi! hi! Znacie tego czRowieka, sir? $[Tak [rzekRem. [ JeQli on to we\mie na siebie, obawy bXdSzbyteczne. On siX nie da pochwyciY Apaczom. "[ PochwyciY siX nie da, lecz siX im pokaWe. [ Co?? MajS wiXc was zobaczyY? [ Rozumie siX. [ W takim razie pochwycS was i zabijS, [Ani im to w gRowie nie postanie. SS na to zbyt !mSdrzy. UrzSdzX siX tak, We mnie zobaczS po to, by nie "pomyQleli, We ktoQ siX do nas przyRSczyR. Gdy zaQ tak spokojnie przejdX siX przed ich oczyma, bXdS przypuszczali, We czujemy siX bezpiecznie jak na Ronie Abrahama. Nic mi nie zrobiS, bo gdybym nie wrVciR do obozu, wy z kolei powziXlibyQcie podejrzenie. !BXdS mniemali, We i tak potem dostanS mnie w swe rXce. #[ AleW, Samie, to niemoWliwe, ych, poWytecznych t prawdy, * pHDkPPܼkDk&PXk{AgBpp c'q D cY(r c(s! c)t, c)u7F)Weby oni was zobaczyli, a wy ich nie! %[Sir [wybuchnSR Wartobliwie [jeQli mi dajecie taki moralny policzek, to nasza przyja\Z skoZczona! Ja miaRbym ich nie zobaczyY? Oczka Sama Hawkensa sS maRe, lecz bardzo bystre. Apacze nie zbliWS siX wprawdzie wielkS gromadS, lecz wyQlS kilku swoich na zwiady, ale ja i tych nie przegapiX, poniewaW tak siX ustawiX, We bXdX !musiaR ich ujrzeY. Wiecie, sS miejsca, w ktVrych najlepszy !westman nie zdoRa siX ukryY i musi wyjQY w czyste pole. Takie miejsca wyszukuje siX po to, by podpatrywaY zwiadowcVw. Skoro ich tylko spostrzegX, doniosX wam o tym, WebyQcie byli spokojni, gdy bXdS siX oni skradali do obozu. ![ Ale w takim razie zauwaWS KeiowehVw i zawiadomiS o tymwodza!! [Kogo zauwaWS? KeiowehVw? CzRowiecze, greenhornie, szanowny mRodzieZcze, czy myQlicie, We mVzg Sama Hawkensa skRada siX z waty i bibuRy? JuW ja siX o to postaram, We nie bXdzie widaYani Qladu KeiowehVw najmniejszego Qladu, zrozumiano? Nasi kochani przyjaciele, Keiowehowie, ukryjS siX bardzo dobrze i wypadnS dopiero w stosownej chwili. Zwiadowcy ApaczVw mogS zobaczyY tylko te osoby, ktVre byRy w obozie podczas bytnoQci Winnetou i jego ojca. [ To co innego!! [Prawda? Zwiadowcy ApaczVw mogS zatem QmiaRo skradaY siX dokoRa nas i nabraY pewnoQci, We czujemy !siX zupeRnie bezpieczni. Skoro siX potem oddalS, ruszX za nimi, aby zaczekaY na caRS gromadX. NadciSgnie ona oczywiQcie nie w dzieZ, lecz w!nocy i zbliWy siX do obozu, jaktylko bXdzie mogRa, po czym dzielni Apacze rzucS siX na nas. ![I wezmS nas do niewoli albo pozabijajS; przynajmniej kilku!#[SRuchajcie, sir; Wal mi siX was robi naprawdX. Udajecie czRowieka wyksztaRconego, a nie wiecie nawet o tym, We jeQli siX nie chce byY pojmanym, to siX zmyka. Wie otym kaWdy zajSc, a nawet Vw maRy, czarny i kSQliwy owad, ktVry skacze szeQYset razy wyWej niW siXga wzrostem. A wy, wy tego nie wiecie! Hm, czy nie ma tego w owych ksiSWkach, ktVrych tak duWo przeczytaliQcie? [Nie, gdyW dzielny westman nie powinien skakaY tak wysoko jak Vw owad, o ktVrymmVwicie. Zdaniem waszym powinniQmy zatem umknSY w bezpieczne miejsce? "[Tak. Rozniecimy ogieZ, Weby nas mogli dokRadnie zobaczyY. "DopVki bXdzie pRonSR, Apacze z pewnoQciS pozostanS w ukryciu. Skoro siX tylko ogniska wypalS, usuniemy siX po ciemku, aby sprowadziY KeiowehVw. Wtedy rzucS siX !Apacze na obVz i... nie znajdS !w nim nikogo, hi! hi! hi! Ogarnieich oczywiQcie zdumienie i rozniecS ogieZ na nowo, Weby nas szukaY. DziXki temu zobaczymy ich tak wyra\nie jak wVwczas, "kiedy tu byli, i caRa sprawa siXodwrVciR wtedy my na nich napadniemy! BXdzie to fortel, o ktVrym ludzie dRugo bXdS sobie opowiadali zaznaczajSc przy tym, We to Sam Hawkens &go wymyQliR, jeQli siX nie mylX. ![Tak, to byRoby wcale dobre, gdyby siX wszystko staRo tak, jak sobie wyobraWacie, a nie inaczej. $[ Postaram siX o to, Weby siX nie staRo inaczej. [ Ale co potem?? Zapewne uwolnimy potajemnie ApaczVw? [ Przynajmniej Inczu--czunX i Winnetou. [ A innych nie?? [Ilu siX da, bez zdradzenia siebie. [ A co bXdzie z innymi?? ![Nic zRego, sir, mogX was o tym zapewniY. Keiowehowie #mniej bXdS myQleli o nich niW ochwytaniu zbiegVw, a gdyby siX okazali rzeczywiQcie krwioWerczy, to bXdzie tu jeszcze Sam Hawkens. W ogVle nie trzeba RamaY sobie gRowy nad tym, co siX potem stanie, wy przynajmniej moWecie zrobiY ze swojej lepszy !uWytek. Jak siX potoczS dalszewypadki, to siX potem okaWe. Teraz musimy siX rozejrzeY za miejscem potrzebnym do przeprowadzenia naszego planu, bo nie kaWde siX do tego nadaje. Postaram siX o to!jutro. Na razie mVwiliQmy juW #doQY, od jutra trzeba dziaRaY. MiaR sRusznoQY. Dalsze gadanie i snucie planVw byRo zbyteczne; teraz naleWaRo tylko czekaY na to, co siX zdarzy. Noc byRa doQY nieprzyjemna. ZerwaR siX wiatr, ktVry siX zamieniR w burzX, a nad ranem daRo siX odczuY zimno tak dotkliwe, jakie w tych stronach bywa "rzadkoQciS. ZnajdowaliQmy siX mniej wiXcej na wysokoQci Damaszku, a mimo to obudziR nas chRVd. Sam Hawkens przyjrzaR siX niebu i rzekR: $[Dzisiaj stanie siX tutaj coQ, co siX rzadko zdarza w tych stronach: deszcz spadnie, jeQli"siX nie mylX. To nam siX bardzoprzyda w naszym planie. [ Jak to?? [ spytaRem. [Nie moWecie wpaQY na to sami? Popatrzcie, jak siX !trawa dokoRa poRoWyRa! Skoro przyjdS Apacze, zauwaWS, We byRo tu wiXcej ludzi i !zwierzSt, niW nas jest. JeQli deszcz spadnie, trawa prXdko siX podniesie. W przeciwnym razie Qlady obozu byRyby widoczne jeszcze po czterech#lub piXciu dniach. OddalX siX z Keiowehami czym prXdzej. [ Aby wyszukaY miejsce na napad?? [Tak. MVgRbym zostawiY KeiowehVw tutaj i dopiero #pV\niej po nich wrVciY, lecz imrychlej siX oni oddalS, tym prXdzej zniknS ich Qlady. Wy pracujcie sobie tymczasem dalej. ZawiadomiR wodza o swoim zamiarze i wkrVtce potem Indianie odjechali wraz z Samem i jego obydwu towarzyszami. OczywiQcie miejsce, ktVre Sam postanowiR#wybraY, musiaRo leWeY na linii naszych pomiarVw, inaczej bowiem kosztowaRoby nas to zbyt wiele czasu i wpadRoby w oko Apaczom. PosuwaliQmy siX za nimi zwolna, w miarX postXpu naszej roboty. OkoRo poRudnia speRniRa siX przepowiednia Sama, i to w sposVb, jaki jest wRaQciwy tylko tym szerokoQciom geograficznym. ZdawaRo siX, We siX niebo otwarRo. WQrVd tej ulewy nadszedR Sam z Dickiem i Willem. SpostrzegliQmy ich dopiero, $gdy siX zbliWyli na dziesiXY do piXtnastu krokVw; tak gXsto padaR deszcz. DowiedzieliQmy siX, We znale\li stosowne miejsce. Parker i Stone mieli jenam pokazaY, a Hawkens wyszedR na zwiady, zabrawszyz sobS trochX WywnoQci. WybraR siX pieszo, bo tak !mVgR siX lepiej ukryY niW z !muRem. Gdy zniknSR za gXstS zasRonS deszczu, doznaRem uczucia, We katastrofa zbliWa siX poQpiesznym krokiem. Jak niezwykRa byRa ulewa, istne oberwanie chmury, tak teW prXdko siX skoZczyRa. !Naraz zamknXRy siX niebieskie upusty, zaQwieciRo nad nami !sRoZce tak ciepRe jak wczoraj,przeto podjXliQmy na nowo przerwanS pracX. ZnajdowaliQmy siX na rVwnych, niezbyt wielkich i otoczonych lasem sawannach, porosRych z rzadka krzakami. Teren byR Ratwy, wiXc postXpowaliQmy szybko naprzVd. ZauwaWyRem przy tym, We Sam Hawkens sRusznieprzewidziaR dziQ rano skutki deszczu. Keiowehowie przejeWdWali tym samym szlakiem, a mimo to nie widaY byRo QladVw kopyt ich koni. IdScy za nami Apacze nie "mogliby siX domyQliY, We mamy dwustu sprzymierzeZcVw w pobliWu. Gdy o zmierzchu zaprzestaliQmy pracy, !dowiedzieliQmy siX od Stone'a iParkera, We jesteQmy juW w pobliWu przypuszczalnego placuboju. ByRbym go chXtnie zobaczyR, ale na to juW byRo za pV\no. Nazajutrz rano dotarliQmy po krVtkiej pracy do potoku tworzScego doQY duWy staw, prawdopodobnie napeRniony zawsze wodS, gdy tymczasem koryto potoku byRo przewaWnie wyschRe. Obecnie jednak, na skutek ulewy, woda!przelewaRa siX przez brzegi. Dostawu prowadziR wSski szmat sawanny, otoczony drzewami i zaroQlami. Brzeg tworzyR w tymmiejscu pVRwysep porosRy takWe drzewami i krzakami. #WSski tam, gdzie siX RSczyR z lSdem, rozszerzaR siX ku Qrodkowi stawu tak, We miaR ksztaRt prawie kolisty. Po drugiej stronie stawu wznosiRo!siX Ragodne, lesiste wzgVrze. [Oto miejsce obrane przez Sama [ rzekR Stone spoglSdajSc dokoRa okiem znawcy. [ Znakomicie nadaje siX ono do tego, co zamierzamy. "To skRoniRo mnie oczywiQcie. do rozejrzenia siX na wszystkie strony. ![ GdzieW sS Keiowehowie, mr.Stone? [ spytaRem. [Ukryci, bardzo dobrze ukryci#[odrzekR. [ Trud\cie siX, jak chcecie, a nie zdoRacie #znale\Y ich Qladu, chociaW oni widzS nas i mogS obserwowaY dokRadnie. [ A zatem gdzie sS?? [Zaczekajcie, sir! Najpierw muszX wam wyjaQniY, dlaczegowybVr chytrego Sama padR na to miejsce. Sawanny, ktVrymi przybyliQmy tutaj, pokrywa duWo samotnie stojScych #krzakVw. TX wRaQciwoQY terenuwyzyskajS zwiadowcy ApaczVw: pojadS za nami !niepostrzeWenie, kryjSc siX zakrzakami. A teraz przypatrzciesiX tej polanie. Rozniecony przez nas ogieZ oQwietli jS, rzucajSc QwiatRo na sawanny, ktVrymi nadciSgnS wrogowie. To znXci ApaczVw, toteW zbliWS siX do nas ukryci za drzewami i krzakami otaczajScymi z obu stron polanX. Powiadam wam, We nie mogliQmy znale\Y lepszego miejsca na napad dla czer wonoskVrych! Jego dRuga, chuda, ogorzaRa twarz QwieciRa wprost od wewnXtrznego zadowolenia, ale starszy inWynier nie podzielaR bynajmniej tego zachwytu i rzekR potrzSsajSc gRowS: [Jacy wy jesteQcie dziwni, mr. Stone! Ogarnia was radoQY z tego powodu, We na was napadnS. Mnie zaQ to tak dalece martwi, We siX stSd zabiorX! [Aby tym pewniej wpaQY w rXce ApaczVw! StrzeWcie siX podobnych myQli, mr. Bancroft! Rozumie siX, We rad jestem z tego miejsca, gdyW wprawdzie uRatwi ono Apaczom napad, ale pV\niej umoWliwi z kolei nam !ich ujXcie. Spojrzyjcie tylko zawodX! Tam na wzgVrzu siedzS w lesie Keiowehowie. Ich zwiadowcy powyRazili na najwyWsze drzewa i widzieli nas z pewnoQciS, gdy nadchodziliQmy. Tak samo zauwaWS nadciSgajScych ApaczVw, gdyW mogS stamtSd objSY okiem caRe sawanny. [AleW [ wtrSciR starszy inWynier [ Co nam to pomoWe w razie napadu ApaczVw, We za wodS kryjS siX w lesie Keiowehowie? [Oni tam sS tylko tymczasem; nie mogS byY tutaj, gdyW odkryliby ich zwiadowcy ApaczVw. Skoro tylko zwiadowcy siX oddalS, Keiowehowie natychmiast zejdS i ukryjS siX na pVRwyspie, gdzie nie bXdzie ich moWna dostrzec. [ A zwiadowcy ApaczVw tam nie pVjdS?? [ Mogliby, lecz my ich nie puQcimy. [W takim razie musielibyQmy ich odpXdziY, a przecieW mamyudawaY, We nie wiemy o ich obecnoQci. Jak to siX godzi jedno z drugim, mr. Stone? [Bardzo dobrze. Nie wolno nam, co prawda, okazywaY, Weich szukamy, ani zabroniY im wejQcia na pVRwysep. Ma on jednak tam, gdzie styka siX z brzegiem, tylko trzydzieQci krokVw szerokoQci, a, tX szerokoQY zabarykadujemy naszymi koZmi. [ Konie barykadS?? Czy to moWliwe? ![Tak, jest. PrzywiSWemy tam konie do drzew. Indianin na pewno siX nie zbliWy, gdyW konie mogRyby go zdradziY parskaniem. Pozwolimy wiXc zwiadowcom podejQY spokojniei rozejrzeY siX, bo na pVRwysep nie bXdS siX !wdzierali. Skoro siX oddalS po wiXkszS liczbX wojownikVw, wVwczas zejdS z gVry Keiowehowie i ukryjS siX na pVRwyspie. Potem podpeRznS po cichu Apacze, by na nas napaQY, gdy tylko poRoWymy siX spaY. %[ A jeQli nie bXdS czekaY tak "dRugo?? [ wtrSciRem. [ Wszak nie zdoRamy siX cofnSY na czas!! [ To nie przedstawiaRoby takWe Wadnego niebezpieczeZstwa [ odrzekR [gdyW Keiowehowie przyszliby nam zaraz z pomocS. [ Ale nie obyRoby siX bez rozlewu krwi, a tego wRaQnie chcemy uniknSY. [CVW, sir, tu na Zachodzie trudno siX liczyY z kaWdS !kroplS krwi. Ale nie obawiajcie siX! Ten sam powVd powstrzyma teW i ApaczVw od napadu dopVty, dopVki bXdziemy jeszcze czuwali. ZrozumiejS, We bXdziemy siX "bronili i chociaW nas jest tylko dwudziestu, padnie niejeden znich, zanim zdoRajS nas unieszkodliwiY. Nie, oni tak samo oszczXdzajS swoje Wyciei krew jak my swojS. Dlatego zaczekajS, dopVki siX nie poRoWymy spaY. My zaQ zgasimy prXdko ogieZ i udamy siX na wyspX. [ A co bXdziemy robili do tego czasu?? MoWemy pracowaY? "[ Tak; tylko musicie byY tutajw stanowczej chwili. [ A wiXc nie traYmy czasu. Chod\cie, panowie, aby coQ jeszcze zrobiY! Poszli za mym wezwaniem, chociaW bynajmniej nie okazywali zapaRu do pracy. Jestem pewien, We chXtnie by wszyscy pouciekali, ale wVwczas praca nie zostaRaby skoZczona i zgodnie z kontraktem, nie otrzymaliby #za niS zapRaty. Nie chcieli zaQ jej utraciY. ZresztS gdyby nawet umknXli, Apacze dopXdziliby ich niebawem. !ToteW spostrzegRszy, We tutaj bezpieczeZstwo ich byRo wzglXdnie najwiXksze, zostali na miejscu. Co siX mnie tyczy, to przyznajX otwarcie, We nie czekaRem obojXtnie na wypadki. OpanowaR mnie nastrVj podobny do gorSczki, ktVrS siX odczuwa, gdy zaczynajS graY armaty. Nie byR to lXk, o nie, do tego bowiem miaRem wiXcej powodVw wVwczas, gdy kRadRem trupem bawoRy, a potem nied\wiedzia. DziQ chodziRo o Wycia ludzkie i to mnie niepokoiRo. Na moje Wyciemniej zwaWaRem, gdyW !potrafiRbym je jakoQ obroniY; ale Inczu-czuna i Winnetou! Tyle w ostatnich dniach myQlaRem o mRodym wodzu, We w duchu czuRem siX mu coraz bliWszy. ChoY nieobecny i nie zaprzyja\niony ze mnS wcale, staR mi siX drogi. ByR to osobliwy proces duchowy. I rzecz szczegVlna! DowiedziaRem siX pV\niej od Winnetou, We myQlaR o mnie wVwczas rVwnie czXsto jak ja o nim! !Praca takWe nie usunXRa megowewnXtrznego niepokoju. ByRem natomiast pewien, We zniknie on w chwili stanowczej, dlatego !pragnSRem, Weby nadeszRa jak najszybciej, tym bardziej We ominSY jej nie byRo moWna. $]yczenie to miaRo siX speRniY, gdyW na krVtko przed poRudniem ujrzeliQmy Sama Hawkensa wracajScego ze zwiadVw. MaRy czRowieczek byR wyra\nie znuWony, lecz jego maRe, chytre oczka wyzieraRy nadzwyczaj pogodnie z gXstwiny zarostu. "[ Czy wszystko siX udaRo?? [ zapytaRem. [ WidzX to po was,zacny stary Samie. ![ Tak?? [ zaQmiaR siX. [ GdzieW to napisane?? Na moim nosie, czy w waszej fantazji? [ Fantazji?? Pshaw! Kto ujrzy wasze oczy, nie moWe wStpiY. [ Tak, wiXc oczy mnie zdradzajS. Dobrze, We wiem o tym, to mi siX przyda na przyszRoQY. Ale macie %sRusznoQY. UdaRo mi siX, udaRo siX o wiele lepiej, niW przypuszczaRem. [ A wiXc widzieliQcie zwiadowcVw?? [ZwiadowcVw? Czy !widziaRem? CoQ wiXcej, o wielewiXcej! Nie tylko zwiadowcVw,"lecz caRS gromadX, i nie tylko widziaRem, lecz takWe sRyszaRem i podsRuchaRem. ![ PodsRuchaliQcie?? Ach, to powiedzcie prXdzej, czegoQciesiX dowiedzieli! [Nie teraz i nie tutaj. !Zbierzcie przyrzSdy i id\cie doobozu! PrzyjdX zaraz za wami,ale muszX siX przedtem udaY do KeiowehVw, aby im oznajmiY wynik moich zwiadVwi pouczyY, jak siX majS zachowaY. PoszedR wzdRuW stawu, przeskoczyR potok i zniknSR po drugiej stronie miXdzy drzewami. My zabraliQmy nasze graty, udaliQmy siX do obozu i tam czekaliQmy na Sama Hawkensa.!Nie widzieliQmy, Weby wracaR, ani teW nic nie sRyszeliQmy, gdy wtem zjawiR siX nagle miXdzy nami i rzekR zarozumiale: [Oto jestem, mylords! CzyW nie macie oczu ani uszu? MVgRby was zaskoczyY sRoZ, ktVrego kroki sRychaY o kwadrans drogi! [ Co prawda nie "zachowaliQcie siX jak sRoZ [ odrzekRem. [ByY moWe. ChciaRem wam tylko pokazaY, We moWna "podejQY kogoQ niepostrzeWenie.SiedzieliQcie spokojnie i nie rozmawialiQcie wcale, a jednaknie zauwaWyliQcie mnie, gdy siX skradaRem. ZupeRnie to samo byRo wczoraj wieczorem,kiedy podchodziRem ApaczVw. [ Opowiedzcie nam to, opowiedzcie! #[Well! UsRyszycie, ale dopiero kiedy usiSdX, gdyW jestem bardzo zmXczony. Moje nogi przyzwyczaiRy siX do konnej jazdy i nie chcS juW biegaY. "ZresztS eleganccy ludzie sRuWSw kawalerii, a nie w piechocie,jeQli siX nie mylX. ZajSR miejsce blisko mnie, t prawdy, * pHDkPPܼkDk&PXk{AgBvp: c+*w c*x c*y! cT+z,e c+{8y@,RypnSR okiem na kaWdego z osobna i rzekR kiwajSc znaczSco gRowS; [ A zatem dzisiaj pVjdziemy w taniec!! [JuW dziQ wieczorem? [zapytaRem na wpVR zaskoczony i na wpVR uradowany, poniewaW WyczyRem sobie jak najwczeQniejszego rozstrzygniXcia. [ To dobrze, to bardzo dobrze! "[UwziXliQcie siX widocznie, Weby siX dostaY w rXce !ApaczVw! Ale sRusznie mVwicie,We to dobrze. Ja takWe siX cieszX, We nie trzeba juW dRuWej czekaY. To przykra rzecz czekaY na coQ, co siX moWe skoZczyY inaczej, niW sobie czRowiek wyobraWa. [ Jak to: inaczej? Czy jest jakaQ przyczyna do obaw? [Bynajmniej. Teraz wRaQnie jestem pewien, We wszystko skoZczy siX dobrze. Ale doQwiadczony czRowiek wie, We i z najlepszego dziecka wyrVQY moWe opryszek. Tak samo bywa ze zdarzeniami. NajpiXkniejsze plany zawodzS niekiedy wskutek przypadku. [ Ale tego chyba nie naleWy siX tym razem obawiaY?? [ Nie. SSdzSc z tego, co sRyszaRem, wynik bXdzie znakomity. [ CVWeQcie sRyszeli?? Opowiedzcie, opowiedzcie! #[Tylko powoli, mVj mRody sir! Wszystko po kolei. Nie mogX jeszcze powiedzieY, co sRyszaRem, bo muszX wpierw wspomnieY, co siX staRo przedtem. WyszedRem podczas ulewy, nie czekajSc jej koZca,poniewaW deszcz nawet najulewniejszy nie moWe siX "przedostaY przez tX bluzX, hi! hi! hi! DotarRem prawie do miejsca, gdzie obozowaliQmy, kiedy obaj Apacze do nas !przybyli, ale tam juW musiaRem siX ukryY, gdyW ujrzaRem trzech czerwonoskVrych wXszScych dokoRa. TTo zwiadowcy ApaczVw [ pomyQlaRem sobie [ale nie pVjdS dalej, gdyW prawdopodobnie mieli dojQY tylko do tego miejscaU . Tak "teW byRo. Przeszukali okolicX, "ale nie znale\li moich QladVw, usiedli wreszcie pod drzewami,poniewaW poza lasem ziemia byRa zbyt mokra, i tak czekali ze dwie godziny. Ja rVwnieW uRoWyRem siX pod drzewem i czekaRem te dwie godziny. MusiaRem przecieW wiedzieY, co siX dalej stanie. Wtem nadjechaR oddziaR je\d\cVw pomalowanych wojennymi barwami. PoznaRem natychmiast Inczu-czunX i Winnetou z ich Apaczami. [Ilu byRo wszystkich? #[ Tylu, ilu siX spodziewaRem: okoRo piXYdziesiXciu ludzi. Zwiadowcy wyszli spod drzewi zdali sprawX obu wodzom. Potem ruszyli znowu przodem, a gromada zwolna za nimi. MoWecie sobie wyobraziY, dWentelmeni, We Sam Hawkens wybraR siX takWe w drogX. Deszcz pozacieraR zwyczajne Qlady, ale zostaRy wasze !powbijane pale i one posRuWyRyza niezawodne drogowskazy. "Obym, dopVki WyY bXdX, miaR zawsze takie piXkne, wyra\ne !Qlady! Lecz Apacze musieli byY bardzo ostroWni, gdyW mogli nakaWdym zakrXcie lasu, za "kaWdS kXpS zaroQli natknSY siX na nas, i dlatego posuwali siX naprzVd bardzo powoli. Poczynali sobie chytrze i przezornie, czym siX bardzo wduchu cieszyRem, gdyW, jak zawsze, sSdzX, We Apacze przewyWszajS wszystkie inne szczepy indiaZskie. Inczu-czuna to zuch, Winnetou rVwnieW. Najdrobniejszy ich ruch byR dokRadnie obliczony. Nie wymVwili ani sRowa i porozumiewali siX na migi. Kiedy byRem o dwie mile od miejsca, gdzie ujrzaRem ich po raz pierwszy, zapadR wieczVr. Wtedy Indianie zsiedli z koni, przywiSzali je do palikVw i zniknXli w lesie, gdzie mieli zostaY do rana. #[I wy tam podsRuchaliQcie, co mVwili? [ zapytaRem. [ Tak. Jako rozumni ludzie, nie rozniecili ognia, a poniewaW Sam Hawkens jest !rVwnie mSdry jak oni, wiXc nie!zdoRali go dojrzeY. PosuwaRem siX zwolna coraz to dalej i dalej pod drzewami na wRasnym brzuchu, bo innego nie miaRem, aW siX do nich zbliWyRem i usRyszaRem wszystko, o czym rozprawiali. ![ A zrozumieliQcie wszystko??[ NierozsSdne pytanie!! PotrafiX chyba usRyszeY, co siX mVwi? [ MyQlX o tym, czy posRugiwali siX Wargonem indiaZsko-angielskim? $[MVwili, jeQli siX nie mylX, dialektem MescalerVw, ktVry od biedy rozumiem. PrzybliWyRem siX do obu wodzVw, ktVrzy zamieniali z sobS co pewien czas kilka sRVw krVtkich wprawdzie, zgodnie z indiaZskim zwyczajem, lecz peRnych treQci. DowiedziaRem siX dostatecznie wiele i wiem, czego siX trzymaY. [ To wystrzelcie juW raz z tym, co wiecie! [ prosiRem, gdy zrobiR pauzX. [WiXc id\cie na bok, sir, !jeWeli chcecie, by mVj strzaR was nie dosiXgnS! Apacze !zawziXli siX istotnie na nas i paRajS WSdzS pochwycenia nas Wywcem. #[ A wiXc nie bXdS zabijali?? ![Owszem. ChcS nas zabiY, ale!nie od razu. BXdS siX starali nas tylko pojmaY i zabraY potem do wsi MescalerVw nad Rio Pecos, gdzie nas poprzywiSzujS do sRupVw i Wywcem upiekS. Well, zupeRnie jak karpie, ktVre siX przynosi do domu, wkRada do wody i karmi, aby je potem ugotowaY z rVWnymi korzeniami. Ciekawym, czy smaczne bXdzie miXso ze starego Sama, zwRaszcza gdy go caRego wsadzS do rynki i usmaWS razem z bluzS myQliwskS, hi! hi! hi! !ZaQmiaR siX w zwykRy swVj sposVb i mVwiR dalej: -SzczegVlnie godzS na mr. Rattlera, ktVry siedzi tu z wami w niemym zachwycie i patrzy na mnie w upojeniu jakgdyby niebo razem ze wszystkimi swoimi szczXQliwoQciami tylko na niego czekaRo. Tak, mr. Rattler, nawarzyliQcie sobie piwa i musicie je wypiY. NadziejS was na roWen, wbijS na pal, strujS, zakRujS, zastrzelS, poRamiS koRem i powieszS, jedno po drugim, a za kaWdym razem tylko !troszkX, WebyQcie od razu nie zginXli i mogli z naleWnym smakiem skosztowaY wszystkich rodzajVw mXczarni"i Qmierci. A jeQli nie umrzecie mimo to wszystko, poRoWS wasrazem z zastrzelonym przez was Kleki-petrS do grobu i Wywcem zakopiS. [ O nieba!! Czy tak !powiedzieli? [ zapytaR Rattler zbladRszy z przeraWenia. %[Rozumie siX. ZasRuWyliQcie nato, a ja wam w tym nieszczXQciu nie pomogX. !]yczX wam tylko, WebyQcie po przebyciu wszystkich "rodzajVw Qmierci nie popeRnili juW nigdy tak niecnego czynu. SSdzX, We tego zaniechacie. ZwRoki Kleki-petry oddano czarownikowi, aby je zabraR do domu. Musicie wiedzieY, We poRudniowi Indianie umiejS Qwietnie konserwowaY zwRoki swych zmarRych. WidziaRem mumie dzieci indiaZskich, !ktVre po upRywie przeszRo stu lat wyglSdaRy tak, jak gdyby dzieZ przedtem jeszcze WyRy. Gdy nas wszystkich pojmajS, "zrobiS nam tX przyjemnoQY, Wezobaczymy, jak mr. Rattlera zamieniS Wywcem w mumiX. [ Ja tutaj nie zostanX!! [ zawoRaR wymieniony. [Uciekam!Mnie nie dostanS! "ChciaR siX zerwaY, ale Sam goprzytrzymaR i upomniaR: [Ani kroku stSd, jeQli wam Wycie miRe! Powiadam, We Apacze obsadzili juW caRS !okolicX. WpadlibyQcie im prosto w rXce. ![ Czy naprawdX tak sSdzicie,Samie? [ spytaRem. [Tak. To nie pusta gro\ba, mam prawo to przypuszczaY. Nie pomyliRem siX i pod innym wzglXdem. Apacze wyruszyli juW takWe przeciwko Keiowehom. Jest tam caRe wojsko, z ktVrym obaj !wodzowie majS siX poRSczyY, kiedy uporajS siX tu z nami. Tylko w ten sposVb mogli tak szybko do nas powrVciY. Nie je\dzili po wojownikVw aW do wsi, lecz spotkali w drodze oddziaR ktVry wyruszyR przeciw Keiowehom. Oddali wiXc zwRoki Kleki-petry czarownikowi i kilku ludziom, by je odwie\li do domu, a sami"wybrali piXYdziesiXciu dobrych je\d\cVw na wyprawX przeciwko nam. "[ Gdzie siX znajduje oddziaR przeznaczony do walki z Keiowehami?? ![ Nie wiem. Nie sRyszaRem o tym ani sRowa. Jest to zresztS obojXtne. Tu stary Sam nie miaR sRusznoQci. Nie byRo nam to wcale obojXtne, gdzie siX znajdowaR ten najliczniejszy oddziaR. MieliQmy siX o tym przekonaY juW w najbliWszych dniach. Sam ciSgnSR dalej; [UsRyszawszy wystarczajSco duWo, byRbym siX od razu wybraR do was, ale nocS trudno zatrzeY Qlad; mogli go rano zobaczyY, a poza tym chciaRem siX im jeszcze przypatrzyY. Dlatego pozostaRem w leQnym ukryciu i wstaRem dopiero, kiedy odeszli. SzedRem za nimi w odlegRoQci okoRo szeQciu mil stSd, a potem okrSWyRem ich, aby powrVciY niepostrzeWenie do was. Well, oto wszystko, co wam mogX oznajmiY. $[ WiXc nie pokazaliQcie siX imwcale?? [ Nie. %[I postaraliQcie siX, Weby nie odkryli waszych QladVw? [ Tak. ![ Wszak powiedzieliQcie, We siX im pokaWecie i... [Wiem juW, wiem! ByRbym to zrobiR, ale okazaRo siX to zbyteczne, gdyW, bo... pst, czyQcie sRyszeli? Trzykrotny krzyk orRa przerwaR mu mowX. [To zwiadowcy KeiowehVw [ rzekR. [SiedzS na drzewach. PowiedziaRem im, Weby dali tenznak, gdy dojrzS ApaczVw na sawannach. Chod\cie, sir, przekonamy siX, jakie macie oczy! Wezwanie to zwrVciR Sam do mnie. PodniVsR siX z ziemi, Weby odejQY, a ja wziSRem strzelbX i ruszyRem za nim. %[ StaY!! [ rzekR. [ StrzelbX zostawcie tutaj. Westman nie powinien siX wprawdzie "rozRSczaY ze strzelbS, ale to wyjStkowy wypadek, gdyW musimy udawaY, We nie myQlimy o Wadnym niebezpieczeZstwie. BXdziemy pozornie zbierali drzewo na ognisko. Apacze wywnioskujS z tego, We wieczorem rozRoWymy siX tu obozem, a tonam siX przyda. WRVczyliQmy siX na pozVr niewinnie pomiXdzy rzXdami drzew i zaroQli na otwartej polanie, po czym poszliQmy na sawanny. Tam zaczXliQmy na skraju lasu zbieraY suche !gaRXzie i spoglSdaliQmy przy tym ukradkiem w stronX "ApaczVw. JeQli siX znajdowali wpobliWu, byli niewStpliwie w zaroQlach rozsypanych po sawannach. [ Czy widzicie kogo?? [ spytaRem Sama po chwili. [ Nie [ odpowiedziaR. [ Ja takWe nie. WytXWyliQmy wzrok, ale nie dostrzegliQmy niczego. Tymczasem, jak siX pV\niej dowiedziaRem od samego Winnetou, leWaR on moWe o !piXYdziesiSt krokVw od nas za"krzakiem i stamtSd nas QledziR.Nie wystarczS tylko bystre oczy, trzeba je jeszcze wyYwiczyY, a tego Ywiczenia wVwczas jeszcze moje oczy nie miaRy. Dzisiaj spostrzegRbym Winnetou od razu, choYby tylko po muchach, ktVre znXcone #zapachem ciaRa gXQciej kRXbiSsiX nad krzakiem. !PowrVciliQmy wiXc do naszychtowarzyszy, nic nie !wskVrawszy, i dalej zbieraliQmydrzewo na ognisko. #NazbieraliQmy wiXcej, niW byRo potrzeba. [To sRuszne [ rzekR Sam. [Musimy zostawiY kupkX chrustu dla ApaczVw, Weby mieli drzewo pod rXkS, gdy po naszym znikniXciu zechcS roznieciY ogieZ. ^ciemniRo siX. Sam, jako najbardziej doQwiadczony, ukryR siX na samym skraju polany, gdzie zaczynaRy siX sawanny, chcSc posRyszeY zbliWanie siX zwiadowcVw. !NaleWaRo siX ich spodziewaY, gdyW mieli zbadaY nasz obVz. Rozniecono ogieZ, ktVry rzucaR QwiatRo daleko na sawanny. Apacze musieli niewStpliwie uwaWaY nas za ludzi niedoQwiadczonych! Ten ogieZ bowiem wybornie wskazywaR drogX do nas. "URoWyliQmy siX do wieczerzy tak swobodnie, jak gdybyQmy byli dalecy od wszelkich obaw. "Strzelby leWaRy daleko od nas,ale zwrVcone ku pVRwyspowi, WebyQmy potem mogli zabraY je z sobS. PVRwysep, jak to Sam Hawkens przedtem postanowiR, zamykaRy konie. Od zapadniXcia zmierzchu upRynXRo ze trzy godziny, kiedy Sam wrVciR cicho jak cieZ i zawiadomiR nas szeptem:[NadchodzS dwaj zwiadowcy:jeden z tej, a drugi z tamtej strony. SRyszaRem ich i widziaRem, ZbliWali siX wiXc z dwVch stron polany, kryjSc siX w cieniu zaroQli. Sam przysiadR siX do nas i rozpoczSR rozmowX na jakiQ obojXtny temat, a myQmy mu odpowiadali. W ten sposVb rozwinXRa siX pogawXdka, "ktVrej oWywienie miaRo uQpiY czujnoQY zwiadowcVw. !WidzieliQmy, We byli i We nas #Qledzili, ale nie rzuciliQmy ani jednego podejrzliwego spojrzenia ku zaroQlom. Teraz szRo przede wszystkim o to, Weby siX dowiedzieY, #kiedy siX oddalS. SRyszeY tego ani widzieY nie mogliQmy, a przecieW po ich odejQciu nie mieliQmy juW ani chwili do stracenia. #NaleWaRo siX spodziewaY, We zaraz potem zbliWy siX caRa gromada, a przedtem Keiowehowie powinni byli obsadziY pVRwysep. Najlepiej wiXc byRo nie czekaY, aW zwiadowcy sami opuszczS zaroQla, lecz zmusiY ich do tego. Sam Hawkens podniVsR !siX i udajSc, We szuka drzewa,wszedR w zaroQla z jednej, a ja z drugiej strony. Teraz nie !ulegaRo juW wStpliwoQci, We #Indianie siX cofnXli. NastXpnie "Sam zRoWyR dRonie koRo ust i wydaR trzykrotny okrzyk, "naQladujSc glos ropuchy. ByR todla KeiowehVw znak by siX zbliWyli. PoniewaW znajdowaliQmy siX nad wodS, krzyk ten nie mVgR budziY !podejrzeZ. Potem Sam udaR siX znVw na swojS poprzedniS placVwkX, by donieQY nam o zbliWaniu siX gRVwnego oddziaRu ApaczVw. UpRynXRy zaledwie dwie minuty od krzyku Waby, a juW nadeszli Keiowehowie, jeden za drugim, w dRugim szeregu, zRoWonym z dwustu ludzi. Nie czekali w lesie, lecz dla !poQpiechu posunXli siX aW do !potoku. Jak wXWe przeczoRgali siX w naszym cieniu ku pVRwyspowi tak zrXcznie i szybko, We w trzy minuty minSR nas juW ostatni. Teraz czekaliQmy na Sama, ktVry wkrVtce siX zjawiR i szepnSR: ![NadchodzS, i to z obu stron. DoRVWcie drzewa. Trzeba siX !postaraY, Weby po zgaQniXciu ognia zostaR jeszcze War pod popioRem, od ktVrego czerwonibXdS mogli szybko roznieciY ogieZ. URoWyliQmy zapas drzewa dokoRa ognia w ten sposVb, byQwiatRo Waru nie zdradziRo przedwczeQnie naszego znikniXcia. Teraz kaWdy z nas musiaR siX staY aktorem. WiedzieliQmy, We w pobliWu znajduje siX piXYdziesiXciu !ApaczVw, a nie mogliQmy siX z tym zdradziY, gdyW od tego zaleWaRo nasze Wycie. PrzyjXliQmy za pewnik, We nieprzyjaciele zaczekajS, dopVki rzekomo nie zaQniemy !na dobre, ale co by siX staRo, gdyby tego nie zrobili i napadlina nas wczeQniej? Wprawdzie mieliQmy tuW obok dwustu sprzymierzeZcVw, ale wtedy doszRoby do walki i rozlewu krwi, co niejeden z "nas mVgRby przypRaciY Wyciem.Dziwne byRo nasze zachowaniew obliczu katastrofy. Ja byRemspokojny, jak gdyby szRo o rozegranie partii szachVw. "Rattler leWaR twarzS do ziemi iudawaR QpiScego. Strach !Qmiertelny objSR go lodowatymirXkami. Jego TsRawni westmaniU patrzyli na siebie trupio bladzi i ledwo brali udziaR w naszej rozmowie. Will Parker i Dick Stone siedzieli tak swobodnie, jak gdyby na caRym Qwiecie nie byRo ani jednego Apacza. Sam Hawkens opowiadaR jeden dowcip po drugim, a ja QmiaRem siX z jego WartVw. PoniewaW minXRo tak juW z pVR godziny, nabraliQmy pewnoQci, We napad nastSpi dopiero wVwczas, gdy zaQniemy, w przeciwnym razie bowiem dawno doszedRby do skutku. OgieZ juW siX prawie wypaliR, toteW uwaWaRem za stosowne nie zwlekaY dRuWej zrozstrzygniXciem. ZiewnSRem wiXc przeciSgle kilka razy i powiedziaRem: ![ Jestem znuWony i chciaRbym#siX poRoWyY spaY. A wy, Samie?[ Nic nie mam przeciwko temu i takWe to zrobiX [ "odrzekR. [ OgieZ juW gaQnie, dobranoc! $[Dobranoc! [zawoRali rVwnieW Stone i Parker, po czym odeszliQmy jak najdalej od ognia, ale tak Weby to nie wyglSdaRo podejrzanie, i !rozciSgnXliQmy siX na ziemi. OgieZ malaR coraz bardziej, %aW wreszcie zgasR. ]ar tliR siX jeszcze pod popioRem, ale QwiatRo nie mogRo nas juW dosiXgnSY, byliQmy wiXc w zupeRnej ciemnoQci. Teraz naleWaRo przenieQY siX w bezpieczne miejsce. WziSwszy"swojS strzelbX, zaczSRem siX zwolna czoRgaY. Sam trzymaR siX mego boku, a reszta ruszyRa za nami. Na wypadek gdyby ktVry z nich wywoRaR szmer, postaraRem siX !zagRuszyY go w ten sposVb, Wedostawszy siX do koni, zmusiRem jednego z nich do gRoQnego tupotu, popychajSc go to w jednS, to w drugS stronX. Nie pozwalaRo to ie, t prawdy, * pHDkPPܼkDk&PXk{AgB|p cZ,}M 7 c,~ c -! c-., c-6MI.dosRyszeY Wadnego odgRosu, ktVry mVgRby nas zdradziY. Wszystkim teW udaRo siX dotrzeY do KeiowehVw zaczajonych jak chciwe krwi pantery. "[ Samie [ rzekRem [ jeWeli mamy rzeczywiQcie oszczXdzaY obu wodzVw, to nie wolno nam dopuQciY do nich KeiowehVw. Czy jesteQcietego samego zdania? [ Tak. [ Ja biorX na siebie Winnetou, a wy, Stone i Parker zaopiekujcie siX Inczu-czunS. [Jak to? Wy bierzecie jednego, a nam trzem takWe zostawiacie tylko jednego? To !trochX niesprawiedliwie, jeQli siX nie mylX. ![ ZupeRnie sprawiedliwie. Ja uporam siX prXdko z Winnetou, ale was musi byY trzech, Weby Inczu-czunS nie mVgR siX wcale broniY, gdyW inaczej Ratwo narazi siX na rany, a nawet na QmierY. "[Well, macie sRusznoQY! Ale Weby Keiowehowie nas nie !uprzedzili, wysuZmy siX trochXnaprzVd, a bXdziemy pierwsi. Chod\cie! Ustawiwszy siX o kilka krokVw bliWej ognia, czekaliQmy z najwyWszym napiXciem na hasRo walki ApaczVw, gdyW naleWaRo siX spodziewaY, We bez hasRa nie rozpocznS napadu. Zgodnie z indiaZskim zwyczajem wVdz daje znak okrzykiem, a potem wtVruje mu reszta, jak moWe najpiekielniej. Wycie to ma pozbawiY przeciwnika ochoty do obrony.MoWna ten wR aQciwy wszystkim szczepom okrzyk naQladowaY w ten sposVb, We siX wydaje jak najprzenikliwiej dRugie ThiiiiiiihU , a potem dRoniS uderza siX szybko raz za razem po wargach tak, We to brzmi jak tryl. Keiowehowie byli tak samo podnieceni jak my. KaWdy z !nich chciaR byY pierwszy, wiXcpchali siX do przodu, popXdzajSc nas coraz bardziej!ku ognisku. MogRo siX to staY dla nas, wysuniXtych naprzVd, niebezpieczne, dlatego pragnSRem, Weby Apacze rozpoczXli atak jak najszybciej. Nareszcie speRniRo siX to Wyczenie. ZabrzmiaRo wspomniane ThiiiiiihU tak przera\liwie i dojmujSco, We mi ciarki przeszRy po plecach, po czym nastSpiRo wycie tak straszliwe, jak gdyby je wydaRo tysiSc diabRVw. Mimo "miXkkoQci gruntu usRyszeliQmy odgRos szybkich krokVw i nowu zapanowaRa cisza. Przez kilka chwil nic siX nie ruszyRo dokoRa. Potem doszedRnas gRos Inczu-czuny, ktVry #wymVwiR krVtkie sRowo Tko! U Wyraz ten oznacza: ogieZ. %PopiVR, ktVryQmy zostawili, tliRsiX jeszcze, a leWScy obok "chrust Ratwo siX paliR. Apacze czym prXdzej wykonali rozkaz i rzucili trochX drzewa na przygasRe nieco ognisko. W kilka sekund pRomienie "buchnXRy na nowo i oQwietliRy polanX. Inczu-czuna i Winnetou stali obok siebie. Skoro Apacze spostrzegli, We nas nie ma, utworzyR siX dokoRa wodzVw krSg wojownikVw. [ Uff, uff, uff! [woRali zdumieni. Winnetou okazaR juW teraz, mimo swej mRodoQci, rozwagX, ktVrS tak podziwiaRem u niego"pV\niej. PomyQlaR, We musimy byY jeszcze niedaleko i We wobec tego stojScy w Qwietle ognia Apacze stanowiS dla naszbyt wyra\ny cel. Dlatego zawoRaR: [ Tatisza, tatisza! #SRowo to znaczy: oddaliY siX. !Sam Winnetou juW siX prXWyR do skoku w ciemnoQY, kiedy gouprzedziRem. Kilka szybkich !krokVw [ i oto znalazRem siX przy otaczajScym go kole wojownikVw. RoztrSciwszy na prawo i lewo zawadzajScych mi ApaczVw, przebiRem siX do Qrodka, a Sam, Stone i Parker szli tuW za mnS. Wtedy wRaQnie, kiedy Winnetou zawoRaR gRoQno Ttatisza! U i zamierzaR !odskoczyY, znalazR siX przede !mnS. Przez chwilX patrzyliQmy #sobie w oczy. On siXgnSR rXkS bRyskawicznie do pasa po nVW,lecz rVwnoczeQnie ja "uderzyRem go piXQciS w skroZ $tak, We zachwiaR siX i runSR naziemiX, a w tej samej chwili Sam, Will i Dick pochwycili Inczu-czunX. "Apacze zawyli z wQciekRoQci, ale wycie ich przygRuszyR okropny ryk KeiowehVw, ktVrzy siX teraz na nich rzucili. Przebiwszy koRo ApaczVw, staRem w samym Qrodku kRXbowiska walczScych i wyjScych ludzi. Dwustu KeiowehVw przeciwko piXYdziesiXciu Apaczom, a wiXc czterech na jednego! Ale dzielni wojownicy Winnetou bronili siX ze !wszystkich siR. MusiaRem kilku z nich utrzymywaY z dala od siebie, pomagajSc sobie przy tym piXQciami, poniewaW nie chciaRem nikogo zraniY ani zabiY. Powaliwszy jeszcze czterech czy piXciu, zdobyRemtrochX miejsca, a wtedy !osRabR takWe opVr ogVlny. W piXY minut po naszym ataku !walka siX zakoZczyRa. Zaledwiew piXY minut! Ale w takim wypadku znaczy to: bardzo dRugo! WVd\ Inczu-czuna leWaR zwiSzany na ziemi, a obok niego rVwnieW skrXpowany i nieprzytomny Winnetou. Ani jeden z ApaczVw nie uciekR, prawdopodobnie dlatego, We tym mXWnym wojownikom ani przez myQl nie przeszRo opuQciY obu pokonanych zarazna poczStku wodzVw. I oni, i Keiowehowie mieli rannych, a trzech KeiowehVw i piXciu ApaczVw poniosRo QmierY na miejscu. Wprawdzie nie mieliQmy takiego zamiaru, lecz energiczny opVr ApaczVw zmusiR KeiowehVw do uWycia broni. Pokonanych nieprzyjaciVR od razu skrXpowano, co nie byRo wielkS sztukS, gdyW na jednego Apacza wypadaRo po czterech, a liczSc takWe nas, "biaRych, po piXciu ludzi. TrzechKeiowehVw przytrzymywaRo jednego Apacza, a czwarty lub!piSty zajmowaR siX wiSzaniem.Trupy usuniXto na bok, a poniewaW ranni Keiowehowie znale\li pomoc u swoich towarzyszy, przeto my zabraliQmy siX do opatrywania rannych ApaczVw. OczywiQcie przyjXli nas z ponurymi twarzami, a niektVrzy nawet stawiali opVr, gdyW byli zbyt dumni na to, by korzystaY z przysRugi nieprzyjaciVR, i woleli, Weby krew im z ran !uchodziRa. Nie czuRem siX tym jednak zaniepokojony, gdyW rany ich byRy przewaWnie lekkie. UkoZczywszy opatrywanie rannych, zapytaliQmy, jak pojmani spXdzS noc. ChciaRem im ulWyY, ile moWnoQci, ale wVdz KeiowehVw, Tangua, huknSR na mnie: ![ Te psy do nas naleWS, nie do was, ja tylko mam prawo stanowiY o ich losie! [ A co z nimi zrobisz?? [ spytaRem. [ZatrzymalibyQmy ich w niewoli aW do powrotu do naszych wsi, ale poniewaW chcemy napaQY na ich wsie, a droga do nich dRuga, przeto !nie bXdziemy siX z nimi wlekli tak daleko. PVjdS pod pal mXczeZski. [ Wszyscy?? [ Wszyscy. [ O tym wStpiX. [ Czemu?? [ PoniewaW przedtem znajdowaReQ siX w bRXdzie. [ Kiedy?? [ Kiedy powiedziaReQ, We Apacze naleWS do was. To byRo faRszywe. [ To byRo sRuszne!! [Nie. Wedle praw Zachodu pojmany naleWy do tego, kto go pokonaR. We\cie wiXc sobie"ApaczVw, ktVrych wyQcie ujXli,ja wam w tym nie przeszkodzX. Ci jednak, ktVrych myQmy obezwRadnili, naleWS do nas. [ Uff, uff! Jak ty mSdrze mVwisz! Chcecie zatem wziSY sobie Inczu-czunX i Winnetou?[ Naturalnie!! "[ A jeQli ja wam ich nie dam??[ O to siX nie bojX!! Tangua mVwiR gRosem nieprzyjaznym, a ja odpowiadaRem spokojnie, ale stanowczo. WyciSgnSR zza #pasa nVW, wbiR go w ziemiX aW $po rXkojeQY i rzekR bRyskajSc ku mnie gro\nie oczyma: [ Dotknijcie tylko jednego Apacza, a ciaRa wasze bXdS jako to miejsce, w ktVrym tkwi nVW. PowiedziaRem. Howgh! !Sprawa przybraRa wiXc doQY niebezpieczny obrVt, ale mimo !to byRbym mu dowiVdR, We nie potrafi mnie zastraszyY, gdyby nie Sam Hawkens, ktVryrzuciR mi ostrzegawcze spojrzenie. To przywrVciRo mi rozwagX. WolaRem wiec zamilknSY. SkrXpowani Apacze leWeli dokoRa ognia. NajprostszS !rzeczS byRo zostawiY ich tak, zwRaszcza We nie trudno byRoby ich pilnowaY. Ale Tangua chciaR mi pokazaY, We uwaWa ich rzeczywiQcie za "swojS wRasnoQY oraz We moWe !z nimi robiY, co mu siX podoba.RozkazaR wiXc, Weby poprzywiSzywano ich do drzew w postawie stojScej. Zlecenie to wykonano i jak to sobie moWna Ratwo wyobraziY, niezbyt Ragodnie. KeiowehowiepostXpowali bezwzglXdnie i "starali siX sprawiaY jeZcom jaknajwiXcej bVlu. ]aden z ApaczVw nie drgnSR nawet, bowszyscy wychowani byli surowo i wyYwiczeni w znoszeniu bVlu. NajbezwzglXdniej postXpowano z obu wodzami, "ktVrych wiXzy QciSgniXto tak mocno, We im krew omal nie trysnXRa z nabrzmiaRych czRonkVw. Nie byRo mowy o tym, Weby ktVryQ z jeZcVw mVgR o !wRasnych siRach wydobyY siX z!wiXzVw i umknSY, ale mimo to Tangua rozstawiR czaty dokoRaobozu. Rozniecony na nowo ogieZ pRonSR na Qrodku polany. #RozRoWyliQmy siX dokoRa ognia,zamierzajSc nie dopuQciY tutaj nikogo z KeiowehVw, poniewaW utrudniRoby to lub nawet uniemoWliwiRo uwolnienieWinnetou i jego ojca. Na !szczXQcie nie przyszli do nas. Od razu na poczStku okazali siX nieprzychylni dla nas, a moja sprzeczka z wodzem tymbardziej nie zmieniRa ich usposobienia na lepsze. Zimne, pogardliwe niemal spojrzenia, jakie na nas rzucali, nie budziRy bynajmniej zaufania. MusieliQmy sobie powiedzieY, "We i tak dobrze bXdzie, jeWeli rozstaniemy siX z nimi bez starcia. Keiowehowie zapalili sobie daleko od nas, a bliWej sawannVw, kilka ognisk i "rozRoWyli siX przy nich obozem.Tam rozmawiali z sobS nie Wargonem uWywanym w stosunkach czerwonych z biaRymi, lecz jXzykiem swojegoszczepu, oczywiQcie dlatego, WebyQmy ich nie rozumieli, co byRo takWe zRym znakiem. Widocznie uwaWali siebie za panVw sytuacji i zachowanie ich w stosunku do nas byRo podobne do zachowania siX lwa w menaWerii, ktVry z trudem znosi przy sobie pieska w klatce. Wykonanie naszego zamiaru utrudniaRa jeszcze ta okolicznoQY, We mogRy o nim wiedzieY tylko cztery osoby: Sam Hawkens, Dick Stone, Will Parker i ja. Reszty towarzyszynie chcieliQmy wtajemniczaY w!tX sprawX, gdyW niewStpliwie sprzeciwiliby siX temu, a moWenawet donieQliby o naszym planie Keiowehom. "SpodziewaliQmy siX zresztS, Wewszyscy niebawem zasnS, a wVwczas nie zauwaWS naszychruchVw. Z tego powodu, a takWe dlatego We w razie powodzenia naszego zamiaru nie byRo mowy, WebyQmy mogli potem choY przez chwilX !odpoczSY, Sam zwrVciR uwagX, We byRoby dobrze trochX siX przespaY. PoszliQmy wiXc za jego radS. ZasnSRem szybko pomimo podniecenia, w jakim siX znajdowaRem. Nie umiaRem jeszcze wVwczas mierzyY czasu podRug gwiazd, ale niewStpliwie byRo juW okoRo pVRnocy, kiedy Sam mnie obudziR. Towarzysze spali, a ogniska siX wypaliRy. Keiowehowie podtrzymywali jeszcze tylko jedno, a reszta zgasRa. MogliQmy z sobS porozmawiaY, oczywiQcie przyciszonym gRosem. Parker i Stone takWe juW czuwali. Sam szepnSR do mnie: [Przede wszystkim naleWy wybraY spomiXdzy nas dwu ludzi, bo wszyscy czterej nie moWemy stSd odejQY. Dwaj wystarczS. [ OczywiQcie ja do nich "naleWX!! [ rzekRem stanowczo. [ Oho, nie tak nagle, sir! Sprawa bardzo niebezpieczna. [ Wiem o tym. &[Well. JesteQcie zuch, jeQli siXnie mylX, ale grozi nam zbyt wielkie niebezpieczeZstwo. NaraWamy Wycie; powodzenie !zamiaru zaleWy od osVb, ktVre go wykonajS. [ To sRuszne. [Cieszy mnie, We to !przyznajecie, sSdzX wiXc, We wyrzekniecie siX swego osobistego udziaRu. [ Ani mi siX Qni!! #[ Miejcie rozum, sir! PuQYcie mnie z Dickiem! [ Nie!! [ JesteQcie jeszcze nowicjuszem. Po prostu nie umiecie jeszcze siX skradaY. [MoWliwe. DowiodX wam jednak dzisiaj, We czRowiek potrafi speRniY swe zadanie nawet, jeQli siX na nim nie rozumie. Trzeba tylko gorSco chcieY. [I posiadaY trochX zrXcznoQci, sir, trochX zrXcznoQci! A tego wam wRaQnie brak. To musi byY zrXcznoQY i wrodzona, i wyYwiczona, a wam do niej jeszcze niestety daleko. [ Niech rozstrzygnie prVba. [ A zrobicie prVbX?? [ Tak. [ JakS?? [ Wiecie, czy Tangua Qpi? [ Nie. ![ A to dla nas bardzo waWne. Prawda? ![ Tak. Ja siX tam zakradnX. [ Nie, ja to uczyniX. [ Wy?? Dlaczego? #[ WRaQnie, by odbyY prVbX, [ Ach, tak! A jeWeli was odkryjS? [Nic siX nie stanie strasznego, poniewaW mam dobrS wymVwkX. Powiem, We chciaRem siX przekonaY, czy czaty dobrze pilnujS. ![Dobrze. Ale po co ta prVba? [Aby sobie zdobyY wasze !zaufanie. JeQli mi siX to uda, to we\miecie mnie z sobS do Winnetou. [ O tym jeszcze pomVwimy. [ Zgoda. A zatem mogX siX udaY do wodza? [Tak, ale miejcie siX na bacznoQci! Gdy was spostrzegS, powezmS !podejrzenie, jeQli nie teraz, topotem, po ucieczce Winnetou. $PomyQlS, We wyQcie go odciXli. &[I nie bXdS siX zbytnio myliY. [Kryjcie siX za kaWdym drzewem i kaWdym krzakiem, aunikajcie miejsc oQwietlonych ogniem. Starajcie siX byY ciSgle w ciemnoQci! ![ ZastosujX siX QciQle do waszych wskazVwek. [ Spodziewam siX. Nie Qpi jeszcze przynajmniej trzydziestu KeiowehVw, jeQli "siX nie mylX, nie liczSc czat. !JeWeli dokaWecie tego, We was nie spostrzegS, to was !pochwalX i pomyQlX sobie, We moWe jednak bXdzie z was kiedyQ westman, chociaW pomimo moich zbawiennych rad jesteQcie wciSW jeszcze greenhornem, jakiego nie znajdzie siX w Wadnym !muzeum osobliwoQci, hi! hi! hi! !WsunSRem nVW i rewolwer za !pas tak gRXboko, We nie mogRymi wypaQY po drodze, i odczoRgaRem siX od ognia. DziQ, kiedy to opowiadam, "czujX caRS odpowiedzialnoQY, jakS tak lekko wVwczas wziSRem na siebie, caRa zuchwalstwo zamierzonego przedsiXwziXcia. Nie miaRem bowiem zamiaru zakradaY siX do wodza Tanguy. PolubiRem Winnetou i pragnSRem daY mu dowVd tej przyja\ni, o ile moWnoQci czynem wymagajScym naraWenia Wycia. Teraz !nastrXczyRa siX doskonaRa ku temu sposobnoQY: moWliwoQY wyswobodzenia go z niewoli. Ale chciaRem to zrobiY sam! Tymczasem Sam Hawkens stanSR mi w drodze ze swoimi wStpliwoQciami. Gdybym nawetpodpatrzyR szczXQliwie TanguX, mogRem przypuszczaY, We Sam nie pozbXdzie siX tych "wStpliwoQci. To, na co siX tak cieszyRem, zamierzaR wykonaYz Dickiem Stone'em. Dlatego "przyszRo mi na myQl nie WebraY"i nie trudziY siX o to, by moje Wyczenie siX speRniRo. PostanowiRem udaY siX nie do Tanguy, lecz do Winnetou! WystawiaRem przez to na szwank nie tylko moje Wycie, lecz takWe i Wycie towarzyszy,bo jeQliby mnie schwytano, zginXliby wraz ze mnS i oni. ZdawaRem sobie z tego sprawX, ale w mRodzieZczym zapale przeszedRem nad tym do porzSdku dziennego. O tym, jak naleWy siX skradaY, czytaRem duWo w mRodoQci, a odkSd sam juW byRem na Dzikim Zachodzie, takWe duWo sRyszaRem. SzczegVlnie Sam Hawkens opowiadaR i pokazywaR mi czXsto, jak siX to robi. StaraRem siX go naQladowaY, ale o umiejXtnoQci, jakiej mi wVwczas byRo potrzeba, nie mogRo byY nawet mowy. Nie zamSciRo mi to jednak wiary wsiebie i w powodzenie przedsiXwziXcia. LeWaRem w trawie i posuwaRem siX przez zaroQla. Od obozu do miejsca, gdzie przywiSzano do drzew Inczu-czunX i Winnetou, byRo z piXYdziesiSt krokVw. Powinienem byR posuwaY siX tak, Weby dotykaY ziemi tylko palcami rSk i koZcami butVw. Do tego potrzeba siRy i !wytrwaRoQci, jakS zdobywa siXprzez dRugie Ywiczenie, a ja ich wtedy jeszcze nie miaRem. !ToteW sunSRem siX na kolanachi na Rokciach jak czworonoWne zwierzX. Zanim oparRem rXce, obmacywaRem to miejsce, prVbujSc, czy nie ma tam kawaRka zeschRego drzewa, ktVre zRamane ciXWarem mego ciaRa, mogRoby wywoRaY !szelest. IlekroY musiaRem siX przeciskaY pod lub pomiXdzy gaRXziami, rozgarniaRem je najpierw uwaWnie, Weby siX przesunSY bez szmeru. Jak z tego widaY, posuwaRem siX bardzo powoli, ale jednak stale naprzVd. ApaczVw poprzywiSzywano do drzew po obu stronach otwartej polany. Obaj wodzowie znajdowali siX po lewej stronie obozu. Drzewa !ich staRy na brzegu, a o piXY krokVw od nich siedziaR, rawdy, * pHDkPPܼkDk&PXk{AgBG c. N c. c\/! c/, c"08G0K:<10zwrVcony do nich twarzS, "Indianin, ktVry ich pilnowaR. Ta!okolicznoQY utrudniaRa mi mojezadanie i mogRa je nawet udaremniY, ale obmyQliRem sobie sposVb odwrVcenia uwagistraWnika. Potrzebne mi byRy do tego kamienie, ktVrych tamjednak szukaRbym na prVWno. PrzebyRem juW prawie pVR !drogi i zuWyRem na to przeszRo#pVR godziny. DwadzieQcia piXY krokVw w pVR godziny! Wtem ujrzaRem obok siebie jasnS plamX. PrzysunSwszy siX tam, spostrzegRem ku mej radoQci, maRe, moWe na dwa metry Qrednicy, zagRXbienie napeRnione piaskiem. Gdy deszcz wypeRniaR potok i staw, a woda wystXpowaRa z brzegVw, wVwczas napRywaRa ona do tego zagRXbienia i !nanosiRa piasek. NabraRem wiXcprXdko piasku do kieszeni i popeRzRem dalej. Po nastXpnej pVRgodzinie #znalazRem siX juW tylko o kilka krokVw od Winnetou i jego ojca. Drzewa, do ktVrych ich przywiSzano, nie byRy gruboQci czRowieka. Nie "mVgRbym siX do nich zbliWyY, gdyby u ich stVp nie rosRo kilka krzakVw pokrytych $liQYmi, ktVre pozwalaRy mi siX ukryY przed strzegScym jeZcVw Indianinem. Z boku, o kilka krokVw za nim, rVsR kolczasty krzak, ktVry takWe miaRem na oku. !DoczoRgaRem siX najpierw do Winnetou i poleWaRem kilka chwil spokojnie, aby siX przypatrzyY dozorcy. ByR niewStpliwie znuWony, gdyW !oczy miaR zamkniXte i otwieraRje z widocznym wysiRkiem. ByRo mi to bardzo na rXkX. NaleWaRo najpierw zbadaY, w jaki sposVb przywiSzano Winnetou. SiXgnSRem wiXc rXkS do pnia i obmacaRem go dokoRa razem z nogami jeZca, !ktVry to z pewnoQciS poczuR. "BaRem siX, We siX poruszy, co !by mnie zdradziRo. Nie uczyniR tego jednak, byR na to zbyt mSdry i obdarzony niezwykRS przytomnoQciS umysRu. PrzekonaRem siX, We zwiSzano mu nogi w kostkach,a oprVcz tego przymocowano je rzemieniem do drzewa. ByRy tu zatem konieczne dwa ciXcia. #NastXpnie spojrzaRem w gVrX. Przy migotliwym Qwietle ognia zauwaWyRem, We rXce miaR wykrXcone do tyRu, oplecione wokVR drzewa i zwiSzane rzemieniem. Tu wystarczaRo jedno ciXcie. Teraz dopiero przyszRo mi do gRowy coQ, o czym nie pomyQlaRem uprzednio. Oto !naleWaRo siX spodziewaY, We Winnetou po przeciXciu wiXzVw natychmiast rzuci siX do ucieczki, co naraziRoby mnie na najwiXksze niebezpieczeZstwo. ZastanawiaRem siX dRugo, jakby tego uniknSY, ale nie znalazRem Wadnego wyjQcia. MusiaRem zaryzykowaY, a w razie ucieczki Apacza zrobiY natychmiast to samo. Ale jakWeW siX wtedy pomyliRem w mniemaniu o Winnetou! OkazaRo siX, We go nie znaRem. "Kiedy pV\niej rozmawialiQmy ojego wyswobodzeniu, opowiedziaR mi, co wtedy myQlaR. Oto poczuwszy, We go #dotykajS czyjeQ rXce, sSdziR, We to jakiQ Apacz. Schwytano wprawdzie wszystkich, ktVrych miaR ze sobS, ale przecieW mVgR iQY za nimi niepostrzeWenie jakiQ zwiadowca lub poseR wiozScy !wieQci od gRVwnego oddziaRu. Winnetou byR pewny uwolnienia i czekaR na !zbawcze ciXcie noWa. Nie miaR jednak zamiaru zmieniaY swej postawy przy drzewie, gdyW nie umknSRby bez ojca, a zarazem pamiXtaR, We szybkS ucieczkS naraziRby na niebezpieczeZstwo swego oswobodziciela. Najpierw przeciSRem oba dolne rzemienie. GVrnego nie mogRem z ziemi dosiXgnSY, a gdyby to nawet byRo moWliwe, to jednak naleWaRo byY ostroWnym, Weby nie skaleczyY Winnetou w rXkX. Trzeba wiXc byRo wstaY, a wtedy mVgR mnie spostrzec straWnik. Aby odwrVciY lego uwagX, przyniosRem wRaQnie z sobS "nieco piasku. SiXgnSRem rXkS do kieszeni, wyjSRem odrobinXi rzuciRem jS na krzak kolczasty obok niego. To wywoRaRo szelest. StraWnik obejrzaR siX, popatrzyR na krzak, ale wnet siX uspokoiR. Drugi rzut wzbudziR w nim juW podejrzenie. W krzaku mVgR siX znajdowaY jakiQ jadowity pRaz. WstaR, podszedR do krzaka i przyjrzaR mu siX badawczo. OdwrVciR siX wVwczas do nas plecami, W tej chwili uniosRem siX i przeciSRem gVrny rzemieZ. WpadRy mi przy tym w oko wspaniaRe wRosy Winnetou, zwiSzane na gRowie w wXzeR podobny do heRmu i opadajSceobficie na plecy. Uchwyciwszy lewS rXkS cienki kosmyk tych !wRosVw, odciSRem go prawS i obsunSRem siX znowu na ziemiX. Po co to zrobiRem? Aby w razie potrzeby mieY w rXku dowVd, We to ja uwolniRem Winnetou. Ku mej radoQci Winnetou nie ruszyR siX nawet, lecz staR dalej tak samo jak przedtem. ZwinSRem wRosy na palcu w pierQcionek i schowaRem do kieszeni. NastXpnie podkradRem siX do Inczu-czuny, ktVrego pXta zbadaRem rVwnie dokRadnie. ByR tak samo jak Winnetou skrXpowany i przywiSzany do !drzewa i rVwnieW nie poruszyR !siX, gdy poczuR dotkniXcie mejrXki. PrzeciSRem jego rzemienie najpierw u doRu, a potem odwrVciwszy w ten samsposVb co przedtem uwagX straWnika, uwolniRem z pXt rXce starego wodza. Ojciec okazaR siX tak samo rozwaWny jak syn i ani drgnSR. !Wtem przyszRo mi na myQl, We!lepiej bXdzie nie zostawiaY na ziemi przeciXtych rzemieni. Keiowehowie nie powinni wiedzieY, w jaki sposVb oswobodzono jeZcVw. Gdyby zaQ znale\li rzemienie, !zobaczyliby, We byRy rozciXte,i podejrzenie ich padRoby na nas. ZabraRem wiXc najpierw rzemienie od Inczu-czuny i przemknSRem siX znowu do Winnetou, aby tam zrobiY to samo. NastXpnie schowaRem je i ruszyRem z powrotem. WiedziaRem, We w chwili znikniXcia obu wodzVw straWnik natychmiast podniesiealarm i pobudzi wszystkich, a wVwczas nie powinienem siX znajdowaY w pobliWu. MusiaRemsiX QpieszyY. UkryRem siX przeto w krzakach tak gRXboko, We nie dostrzeWono by mnie nawet, gdybym siX wyprostowaR, wstaRem i szedRem ostroWnie, ale juW znacznie szybciej niW przedtem, do obozowiska. "ZnalazRszy siX w jego pobliWu, poRoWyRem siX znowu i odbyRem resztX drogi czoRgajSc siX po ziemi. Moi trzej towarzysze bardzo #siX o mnie niepokoili. Kiedy siX do nich dostaRem i znowu poRoWyRem siX na ziemi, Sam szepnSR do mnie: [ ByliQmy w strachu o was, sir! Czy wiecie, jak dRugo was nie byRo? [ No?? [ Prawie dwie godziny. #[ SRusznie: pVR godziny tam, pVR z powrotem, a godzina na miejscu. [ Po co bawiliQcie tam tak dRugo?? [ Aby siX przekonaY dokRadnie, czy wVdz Qpi. #[ JakWeW zabraliQcie siX do tego?? [PatrzyRem na niego przez caRy ten czas, a gdy siX nie ruszyR, wtedy juW nie wStpiRem, We Qpi. [ A to Radnie, Radnie! #SRyszeliQcie, Dicku i Willu? Aby !siX przekonaY, czy wVdz Qpi, patrzyR na niego przez caRS godzinX, hi! hi! hi! ByR i zostanie greenhornem, niepoprawnym greenhornem! CzyW nie macie oleju w gRowie,!We nie obmyQliliQcie lepszego sposobu? MogliQcie chyba znale\Y po drodze doQY kawaRkVw drzewa i kory? Nie? ![ Tak [ odpowiedziaRem na teostatnie, zwrVcone do mnie sRowa. [WystarczaRo wiXc z pewnej odlegRoQci rzuciY taki kawaReczek drzewa lub grudkXziemi na wodza. Gdyby czuwaR, poruszyRby siX z pewnoQciS. Wy rzucaliQcie takWe, ale spojrzenie za spojrzeniem, i to przez caRS godzinX, hi! hi! hi! [ByY moWe, ale ogniowS prVbX przecieW odbyRem! Podczas rozmowy miaRem oczyzwrVcone z oczekiwaniem na #ApaczVw. DziwiRem siX, We stalijeszcze wciSW przy drzewach,jak gdyby przywiSzani, gdy !mogli juW odejQY. PowVd byR zupeRnie prosty. Winnetou spodziewaR siX, We rozdawszy najpierw jemu pXta, poszedRem do jego ojca, oczekiwaR wiXc teraz ode mnieznaku. To samo, tylko odwrotnie, myQlaR zapewne ojciec sSdzSc, za jestem jeszcze zajXty oswabadzaniemWinnetou. Nie widzSc jednak przez czas dRuWszy Wadnego znaku, Winnetou podpatrzyR chwilX, w ktVrej straWnik zamknSR znuWone oczy, !podniVsR rXkX, by daY znaY ojcu, We nie jest juW skrXpowany, a stary wVdz uczyniR to samo. Wtedy dopiero zniknXli obaj ze swoich miejsc. &[Tak, odbyliQcie prVbX [ rzekRSam Hawkens. [^ledziliQcie ruchy wodza caRS godzinX, a nie daliQcie siX pochwyciY! [ Wobec tego przyznacie, WemogX siX udaY do Winnetou i gRupstwa nie zrobiX. [Hm! Czy wam siX zdaje, We oswobodzicie obu dowVdcVw, bombardujSc ich znowu wzrokiem przez caRS godzinX? [ Nie. Odetniemy ich. "[MyQlicie, We ich tak Ratwo !odciSY jak gaRS\ od drzewa? Czy nie widzicie przy nich straWnika? [ O, widzX dobrze. [On robi to samo co wy: ostrzeliwuje ich spojrzeniami. UwolniY ich pomimo jego czujnoQci to rzecz, do ktVrej jeszcze nie doroQliQcie. Nie wiem, czy nawet mnie siX to "uda. Spojrzyjcie tylko, sir! JuW samo zakradniXcie siX tam !byRoby arcydzieRem, a gdy siX tam czRowiek szczXQliwie dostanie, to... tam do licha! A to co? ZwrVciR oczy ku Apaczom i utknSR w pVR zdania, gdyW w tej chwili "wRaQnie zniknXli. UdaRem, We tego nie widzX, i zapytaRem: [ Co siX dzieje?? Czemu nie mVwicie dalej? [ Czemu?? Bo... bo... Czy to prawda, czy ja siX mylX? PrzetarR sobie oczy i mVwiR dalej: [Tak. Na Boga, to prawda! Dicku, Willu, popatrzcie tam; czy widzicie jeszcze Winnetoui Inczu-czunX? "Zapytani spojrzeli w tX stronXi chcieli wRaQnie daY wyraz swemu zdumieniu, kiedy straWnik, ktVry w tej chwili takWe dostrzegR brak powierzonych jego opiece jeZcVw, zerwaR siX, wytrzeszczyR oczy na oba opuszczone drzewa i wybuchnSR gRoQnym, przejmujScym okrzykiem, budzSc nim wszystkich. Gdy opowiedziaR, co siX staRo, powstaR nieopisany rwetes. Wszyscy pXdzili do drzew, nawet biali. PoQpieszyRem za nimi, udajSc, We nie wiem o niczym, a rVwnoczeQnie wysypaRem z kieszeni piasek. "Szkoda, We zdoRaRem uwolniY tylko Winnetou i Inczu-czunX! JakWe chXtnie byRbym dopomVgR do odzyskania wolnoQci wszystkim Apaczom, ale nawet najmniejsza prVba, podjXta w tym celu, graniczyRaby z szaleZstwem. WiXcej niW dwustu ludzi cisnXRo siX dokoRa miejsc, gdzie stali przed chwilS obaj jeZcy. PanowaR przy tym wrzask i wycie tak wQciekRe, $We Ratwo siX byRo domyQliY, coby mnie spotkaRo, gdyby prawda wyszRa na jaw. Wreszcie Tangua nakazaR spokVj i wydaR rozkazy. Po chwili poRowa KeiowehVw rozbiegRa siX po sawannach, aby mimo ciemnoQci szukaY zbiegVw. WVdz pieniR siX "wprost z wQciekRoQci. UderzyR "nieuwaWnego straWnika piXQciSw twarz, zdarR mu z szyi !woreczek z TlekamiU i zaczSR go deptaY. W ten sposVb odebrano nieszczXQnikowi jego czeQY. Z wyrazu TlekiU nie naleWy sSdziY, We chodzi tu o lekarstwa jako o Qrodki lecznicze. SRowo to zrodziRo siX u Indian dopiero z pojawieniem siX biaRych. Leki bladych twarzy nie byRy im znane, uwaWali wiXc ich skutek za dziaRanie czarVw, !jakiejQ niepojXtej, tajemniczejsiRy. OdtSd nazywajS lekarstwem wszystko, czego nie rozumiejS, co im siX wydaje cudem, skutkiem wyWszych wpRywVw. OczywiQcie kaWdy szczep inaczej i przez siebie samego utworzonym wyrazem nazywa lekarstwo. Mandanowie: ThopeneszU , Tuskarorowie: Tyunnjuh quehtU , Czarnonodzy: TnehtowaU , Siuksowie: TwehkonU , a Ariaccarehowie: TwehrootihU . KaWdy dorosRy wojownik, kaWdy wVdz nosi na szyi woreczek z TlekamiU . !MRodzieniec, ktVry chce wejQY w grono mXWVw i wojownikVw, znika nagle z gromady i szuka samotnoQci. Tam odprawia posty, gRodzi siX i odmawia sobie nawet wody. RozmyQla przy tym o swych nadziejach, Wyczeniach i planach. WysiRki duchowe w poRSczeniu z cielesnymi wyrzeczeniami wprawiajS go w stan gorSczkowy, w ktVrym nie umie juW odrVWniY pozoru od rzeczywistoQci. !Zdaje mu siX, We otrzymuje z gVry natchnienie, a kaWdy sen jest dlaZ nadziemskim objawieniem. W tym stanie czeka na pierwszy lepszy przedmiot, jaki mu siX we Qnielub w jakikolwiek inny sposVb zamajaczy, i przedmiot ten jest potem przez caRe Wycie %jego QwiXtoQciS, czyli TlekiemU. Gdyby to miaR byY na przykRad nietoperz, nie spocznie, dopVki go nie pochwyci. Skoro mu siX to uda,wraca do szczepu i oddaje Vw przedmiot lekarzowi, czarownikowi, ktVry umie preparowaY takie rzeczy. Potem chowa TlekiU w osobliwie sporzSdzonym woreczku, ktVry nosi stale przy sobie i ktVry stanowi jego najcenniejszy skarb. TracSc owe TlekiU Indianin traci zarazem i honor. Taki nieszczXQnik moWe odzyskaY czeQY tylko wVwczas, gdy zabije sRawnego wroga i "zdobXdzie jego TlekiU , ktVre !stajS siX odtSd wRasnoQciS zwyciXzcy. !MoWna wiXc sobie wyobraziY, !jakS karS byRo dla straWnika zerwanie i podeptanie tego woreczka. Nie rzekRszy ani sRowa usprawiedliwienia lub gniewu, zarzuciR strzelbX na ramiX i zniknSR miXdzy drzewami. OdtSd uchodziR dla swego szczepu za umarRego, szczep mVgR go przyjSY z powrotem tylko w razie, gdybyzdobyR nowe TlekiU . $WQciekRoQY wodza zwrVciRa siXnie tylko przeciwko winnemu, lecz i przeciwko mnie. PrzystSpiR tedy do mnie i krzyknSR: [ RoQciReQ sobie prawo do tych psVw!! Biegnij teraz za nimi i zRap ich! ChciaRem siX odwrVciY bez odpowiedzi, ale Tangua pochwyciR mnie za ramiX i zawoRaR: "[SRyszaReQ, co rozkazaRem? Masz ich QcigaY! OdepchnSRem go od siebie i odpowiedziaRem: [ RozkazaReQ?? Czy masz do tego prawo? [ Tak. Jestem wodzem tego obozu, a wy musicie mnie sRuchaY! WyjSRem z kieszeni puszkX od sardynek. [ Czy mam ci daY"wRaQciwS odpowied\ [rzekRem trzymajSc puszkX w rXce [ i wysadziY ciX w powietrze z wszystkimi wojownikami? Powiedz jeszcze sRowo, ktVre mi siX nie spodoba, a zniszczXwas wszystkich moimi TlekamiU! ByRem ciekawy, czy ten Wart wywoRa poWSdany skutek. Nie !czekaRem dRugo. WVdz cofnSR siX daleko i krzyknSR: #[ Uff, uff! Zachowaj te TlekiU!dla siebie!! JesteQ psem, takim jakim jest kaWdy Apacz! ByRa to obelga, ktVrej nie przyjSRbym spokojnie, gdyby nie wzglSd na rozdraWnienie jego i wiXkszoQci KeiowehVw. My, biali, wrVciliQmy do naszego obozu, gdzie wszyscyprVbowali wyjaQniY to zdarzenie, ale bez skutku. Ja milczaRem nawet wobec Sama, !Dicka i Willa. BawiRo mnie to w duchu, We posiadam tajemnicX !uwolnienia jeZcVw, ktVrej oni mimo najwiXkszych staraZ nie mogli rozwiSzaY. Kosmyk wRosVw Winnetou miaRem przy sobie we wszystkich moich wXdrVwkach po Zachodzie i zachowaRem go do dziQ dnia.  ROZDZIAP IV DWA RAZY W WALCE O ]YCIE Zachowanie siX KeiowehVw, !chociaW nie uwaWaliQmy ich za zdecydowanych wrogVw, budziRo w nas pewne obawy. Dlatego postanowiliQmy, kRadSc siX na spoczynek, czuwaY po kolei do rana. Ten "Qrodek ostroWnoQci nie uszedR uwagi czerwonoskVrych i oczywiQcie wziXli nam go za "zRe. Przyja\Z ich zmniejszyRa siX jeszcze bardziej. O Qwicie zbudziR nas ten, ktVry czuwaR ostatni. SpostrzegliQmy, We Keiowehowie starali siX odszukaY Qlady zbiegRych wodzVw, co im siX nie udaRo wnocy. Teraz znalazRszy trop, poszli za nim. ProwadziR on do miejsca, w ktVrym Apacze ukryli przed napadem konie naturalnie pod dozorem kilku straWnikVw. Inczu-czuna i Winnetou odjechali razem ze straWnikami, nie zabrawszy reszty koni z sobS. Dowiedziawszy siX o tym Sam Hawkens zrobiR chytrS minX i zapytaR mnie: [ Czy domyQlacie siX, sir, dlaczego tak postSpili obaj wodzowie? [ Nie trudno odgadnSY. [Oho! Taki greenhorn jak wy niech sobie nie wyobraWa, We dziXki prostemu przypadkowi wpadnie zawsze na dobry pomysR. Aby odpowiedzieY na moje pytanie, potrzeba doQwiadczenia. [ Wszak je mam. [ Wy?? DoQwiadczenie? Ciekaw jestem, skSd WeQcie jewziXli. MoWe mi to powiecie. [ Owszem. DoQwiadczenie, nich siedziaR, rawdy, * pHDkPPܼkDk&PXk{Ap c05 c.1  c1 c1+ cW26L2ktVre posiadam, zaczerpnSRem z ksiSWek. [Znowu te wasze ksiSWki! Zapewne przeczytaliQcie niejedno, co siX tutaj moWe przydaY, ale nie sSd\cie zaraz, We posiedliQcie wszystkie rozumy. Zaraz wam udowodniX, We nic, ale to nic nie wiecie. A zatem, dlaczego obaj wodzowie zabrali tylko swoje konie z sobS, a zostawili konie jeZcVw? [ WRaQnie z powodu tych jeZcVw. [ Jak to?? ![ Bo ci bXdS jeszcze bardzo potrzebowali tych koni. [Co powiecie? Po co jeZcy mogS potrzebowaY koni? SRowa jego nie zraniRy mojej ambicji, bo znaRem juW jego usposobienie. [MogS tu zajQY dwie !moWliwoQci [ odpowiedziaRem. [ Albo obaj wodzowie powrVcSz dostatecznS liczbS wojownikVw, aby wydobyY jeZcVw z niewoli, a w takim razie po co mieliby zabieraY konie i odprowadzaY je z powrotem? Albo Keiowehowie nie zaczekajS na ApaczVw i opuszczS te strony razem z jeZcami, a w tym wypadku wziXci do niewoli Apacze konno wygodniej odbXdS drogX. Przetransportowanie ichnapotka mniejsze trudnoQci, a wobec tego jest nadzieja, We Keiowehowie zabiorS ich do swoich wsi. Gdyby musieli iQY piechotS, wtedy mogRoby !Keiowehom przyjQY na myQl, We!lepiej uniknSY uciSWliwego i nudnego transportu i zabiY jeZcVw na miejscu. [Hm! Wcale nie tak gRupio pomyQlane, jakby naleWaRo wnosiY z wyrazu waszej twarzy. Ale zapomnieliQcie o trzeciej moWliwoQci. Oto czy Keiowehowie nie pozabijajS jeZcVw pomimo koni? [ Na pewno nie. [Nie? Sir, w jaki sposVb oQmielacie siX przeczyY temu co Sam Hawkens uwaWa za moWliwe? [ Bo Sam Hawkens zapomniaR widocznie, We ja tu jestem. [Ach, wy tu jesteQcie! WyobraWacie wiXc sobie, We wasza szanowna obecnoQY jest nadzwyczajnym, a nawet wrXcz wstrzSsajScym wydarzeniem? [Nie. ChciaRem tylko zaznaczyY, We dopVki tu jestem i dopVki choYby rXkS "ruszyY potrafiX, dopVty jeZcy nie zostanS wymordowani. [NaprawdX? O, to z was wielki czRowiek, hi! hi! hi! Keiowehowie majS dwustu ludzi, a wy, jeden czRowiek, greenhorn, chcecie nie !dopuQciY, by zrobili to, co im siX spodoba! [ Spodziewam siX, We nie zostanX sam jeden. "[ Nie?? A na kogVW liczycie? [Na was oraz na Dicka Stone'a i Willa Parkera! Ufam niezachwianie, We sprzeciwilibyQcie siX takiej masowej rzezi. [Tak! A wiXc macie do nas zaufanie! Bardzo jestem wam za to wdziXczny. To !rzeczywiQcie nie Wart posiadaYzaufanie takiego czRowieka jak wy. Jestem dumny z tego, jeQli siX nie mylX! [SRuchajcie, Samie, mVwiX powaWnie i bynajmniej nie mamochoty robiY WartVw z tej sprawy. Gdzie chodzi o Wycie tylu ludzi, tam nie ma miejsca na Warty. Stary bRysnSR ku mnie ironicznie swymi maRymi oczkami i rzekR: [Tam, do pioruna! WiXc naprawdX nie Wartujecie? W takim razie muszX siX inaczej do tego ustosunkowaY. Ale jak wy to sobie wRaQciwie wyobraWacie, sir? Na resztX nie moWemy liczyY, jest nas wiXc wszystkiego czterech na dwustu KeiowehVw. Czy sSdzicie, We to siX dla nas dobrze skoZczy? [Ja nie pytam o koniec! Nie zniosX, Weby w mojej obecnoQci dopuszczono siX takiego mordu! [A jednak dojdzie on do skutku, tylko z tS maRS rVWnicS, We i was przy tym uQmiercS. A moWe spodziewaciesiX czegoQ po swoim nowym przezwisku TOld ShatterhandU?Czy sSdzicie, We powalicie dwustu wojownikVw piXQciami?#[ GRupstwo!! Nie nazwaRem siXtak sam i wiem dobrze, We nie dalibyQmy rady dwustu wojownikom, ale czy !konieczne jest tu uWycie siRy? PodstXpem wiXcej wskVramy. [ Tak?? CzytaliQcie o tym? [ Tak. #[ToteW dziXki temu staliQcie siX okropnie mSdrym czRowiekiem! ChciaRbym was choY raz widzieY chytrym! Ciekawy jestem, jakS mielibyQcie przy tym minX. Ja twierdzX, We caRa wasza "chytroQY na nic siX nie przyda.CzerwonoskVrzy zrobiS, co zechcS, nie troszczSc siX o to, czy nasze miny bXdS gro\ne, czy chytre. ![ Dobrze!! WidzX, We na was liczyY nie mogX. JeQli mnie "zmuszS do tego, bXdX dziaRaR sam. [Na miRoQY Boga, sir, nie rVbcie gRupstw! Nie poczynajcie nic na wRasnS rXkX, musicie we wszystkim stosowaY siX do nas! Nie powiedziaRem bynajmniej, We nie ujmX siX za Apaczami, gdyby im groziRo niebezpieczeZstwo, ale nie byRo i nie jest moim zwyczajem waliY gRowS o mur. PamiXtajcie, We mur jest zawsze twardszy od gRowy. [A ja nie powiedziaRem, We chcX dokonaY niemoWliwoQci. Nie wiemy jeszcze, co Keiowehowie postanowili uczyniY z jeZcami, i nie mamy powodu drXczyY siX obawS. Gdyby nam jednak potem #wypadRo dziaRaY, to sposVb siX znajdzie. [ByY moWe, ale czRowiek ostroWny nie powinien siX do tego ograniczaY. Nic mnie to nie obchodzi, We coQ siX dopiero zdarzy. My mamy !przed sobS zupeRnie okreQlone pytanie: co uczynimy, gdy zechcS ApaczVw pozabijaY? ![Nie dopuQcimy do tego. [To sRowo nic jeszcze nie mVwi, zupeRnie nic. Nie dopuQcimy? WyraWajcie siX jaQniej! [ Sprzeciwimy siX temu. ![ To nie odniesie skutku. [ Wtakim razie zmuszX dowVdcX, by speRniR mojS wolX. [ W jaki sposVb?? $[ JeQli siX nie da inaczej, to "go obezwRadniX i przyRoWX mu nVW do piersi. [I zakRujecie go? $[ JeQli nie bXdzie posRuszny, tak. "[Do wszystkich diabRVw! A to !z was gwaRtownik! [zawoRaR z przestrachem. [Po was moWna siX tego spodziewaY! [ Zapewniam was, We to uczyniX. '[To jest... to jest... [Tu urwaR. Jego zatroskana twarz przybraRa zwolna inny wyraz. %[SRuchajcie [ciSgnSR dalej [tojest myQl wcale niezRa. PrzyRoWyY dowVdcy nVW do gardRa, to w tym wypadku jedyny sposVb zmuszenia go, Weby siX zastosowaR do naszych WSdaZ. To istotnie prawda, We czasem nawet greenhorn miewa dobre pomysRy. Trzymajmy siX tego. !ChciaR jeszcze mVwiY dalej, ale nadszedR Bancroft i wezwaR mnie do roboty. MiaR najzupeRniejszS sRusznoQY. !MusieliQmy siX QpieszyY, aby skoZczyY nasze zadanie, zanim Inczuczuna i Winnetou powrVcS z wojownikami. !AW do poRudnia pracowaliQmy z wielkim wysiRkiem, lecz o tejporze nadszedR Sam Hawkens irzekR do mnie: [MuszX wam niestety przeszkodziY, sir, gdyW zdaje mi siX, We Keiowehowie zaczynajS coQ robiY koRo jeZcVw. [ CoQ?? To bardzo nieokreQlone. Nie wiecie, co? #[Tylko przypuszczam, jeQli siXnie mylX. Prawdopodobnie chcSich pozbawiY Wycia przy palu mXczeZskim. "[ Kiedy?? PV\niej, czy zaraz?[ Naturalnie We zaraz, inaczej bym tu do was teraz nie przyszedR. Porobili przygotowania, z ktVrych wnoszX, We postanowili zamXczyY ApaczVw, a zdaje !siX, We wezmS siX do dzieRa niebawem. ![ Nie pozwolimy na to!! Gdzie wVdz? [ MiXdzy wojownikami. [ Musimy go stamtSd wywabiY. Czy postaracie siX o to, Samie? [ Owszem, lecz w jaki sposVb? RzuciRem badawcze spojrzenie za siebie. Tam gdzieobozowaliQmy poprzedniego !dnia, nie byRo juW KeiowehVw. Posuwali siX za nami stopniowoi usadowili na skraju maRego lasku preriowego. ByR tam Rattler ze swymi lud\mi, Sam Hawkens wRVczyR siX koRo nich, Weby podpatrywaY, co "bXdS robili z jeZcami, a Parkeri Stone siedzieli w pobliWu mnie. PomiXdzy czerwonoskVrymi a nami !ciSgnXRy siX maRe zaroQla, ktVre nadawaRy siX bardzo do moich zamiarVw, gdyW nie pozwalaRy Keiowehom dojrzeY tego, co siX u nas dzieje. Na pytanie Sama odpowiedziaRem: [OQwiadczcie po prostu, We chcX mu coQ oznajmiY, a nie mogX przerwaY roboty [to przyjdzie. ![ Spodziewam siX, ale jeQli we\mie jeszcze innych z sobS? [To ich pozostawiX wam, Stone'owi i Parkerowi. Przygotujcie rzemienie, Weby ich zwiSzaY. CaRa sprawa musi"siX odbyY prXdko, ale po cichu.[Well! Nie wiem, czy to, co zamierzacie, bXdzie dobre, aleponiewaW nic lepszego nie przychodzi mi na myQl, to niech siX dzieje wasza wola. NaraWamy Wycie, ale poniewaW nie czujX ochoty do Qmierci, wiXc sSdzX, We wyjdziemy z jednym lub kilku podbitymi oczami, hi! hi! hi! OdszedR QmiejSc siX jak zwykle do siebie. Moi szanownikoledzy znajdowali siX nie opodal, ale nie mogli sRyszeY naszej rozmowy. Nie uwaWaRemteW za stosowne podawaY do ich wiadomoQci moich zamiarVw, wiedziaRem bowiem,We staraliby mi siX w tym przeszkodziY. Oni cenili bardziej swoje Wycie niW Wycie pojmanych ApaczVw. ByRem Qwiadom, jak niebezpiecznego podejmowaRem siX zadania. Czy wolno mi byRo wciSgaY w to Dicka Stone'a i Willa Parkeranie ostrzegajSc ich uprzednio?!Nie. ZapytaRem wiXc ich, czy mogX na nich liczyY. Na to odrzekR Stone: [Co z wami jest, sir? Czy uwaWacie nas za hultajVw, ktVrzy opuszczS przyjaciela wpotrzebie? Wasz plan to prawdziwy figiel westmaZski, !w ktVrym wezmX udziaR z caRS rozkoszS. Prawda, stary Willu? [Tak [potwierdziR Parker. [ChciaRbym zobaczyY, czy nasczterech potrafi sobie daY radX z dwustu Indianami! Z gVry siX juW cieszX tym widokiem, gdy nadbiegnS z wyciem, a jednak nic nam nie bXdS mogli zrobiY. PracowaRem dalej spokojnie i "nie oglSdaRem siX za siebie. Popewnym czasie Stone zawoRaR: [Przygotujcie siX, sir, !nadchodzS! ObrVciRem siX. Sam"Hawkens zbliWaR siX z TanguS iniestety z trzema jeszcze czerwonoskVrymi. [KaWdy z nas we\mie jednego[ rzekRem. [Ja zajmX siX wodzem, a wy chwyYcie ich zagardRo, Weby nie mogli krzyczeY. OczywiQcie zaczekacie, dopVki ja nie zacznX. RuszyRem wolnym krokiem naprzeciw Tanguy, a Stone i Parker za mnS. W miejscu spotkania stanXliQmy tak, We reszta KeiowehVw nie mogRa nas widzieY spoza krzakVw. WVdz miaR minX posXpnS i rzekR niechXtnie: [Blada twarz, zwana Old Shatterhand, kazaRa mnie "zawoRaY. Czy zapomniaReQ, We jestem wodzem KeiowehVw? [ Owszem, wiem, We nim jesteQ [ odrzekRem. [WiXc ty powinieneQ byR przyjQY do mnie, a nie ja do ciebie. PoniewaW jednak przebywasz od niedawna w naszym kraju i musisz siX dopiero nauczyY grzecznoQci, przeto wybaczam ci ten bRSd. Co chciaReQ mi powiedzieY? MVw krVtko, bo nie mam czasu! "[ JakieW to waWne czynnoQci naglS ciX do poQpiechu?? [ Chcemy, Weby te psy Apacze zawyRy. [ Kiedy?? [ Teraz. [SkSdWe ten poQpiech? SSdziRem, We zabierzecie ich do swoich wigwamVw i We tam zadacie im QmierY przy palu w obecnoQci waszych Won i dzieci. ![Pierwotnie zamierzaliQmy takpostSpiY, ale to by nam przeszkodziRo w wyprawie wojennej. Dlatego muszS zginSY juW dziQ. $[ ProszX ciX, WebyQ tego nie czyniR! "[ Nie wolno ci o nic prosiY!! [huknSR na mnie. ![MoWe byQ zechciaR mVwiY tak grzecznie jak ja? WypowiedziaRem tylko proQbX; gdybym ci rozkazywaR, to moWe prXdzej miaRbyQ prawo zachowaY siX grubiaZsko. [Nie przyjmujX od was ani proQby, ani rozkazu. Nie zmieniX mego postanowienia dla Wadnej bladej twarzy. [A moWe jednak! Czy przysRuguje wam prawo zabijania jeZcVw? Nie chcX sRyszeY twej odpowiedzi, bo "znam jS i nie bXdX siX o to z tobS sprzeczaR, ale zachodzi pewna rVWnica miXdzy zabiciem czRowieka prXdko i bez bVlu a zamXczaniem go naQmierY. Nie pozwolimy, Weby siX to staRo w naszej obecnoQci! WVwczas Tangua wyprostowaR siX i odrzekR pogardliwie: "[Nie pozwolicie? Za kogVW ty siX uwaWasz? JesteQ wobec mnie jak Waba wobec !nied\wiedzia z GVr Skalistych. !JeZcy sS mojS wRasnoQciS i "zrobiX z nimi, co mi siX bXdzie podobaRo. "[Oni dostali siX w wasze rXcetylko dziXki naszej pomocy, wiXc mamy do nich takie samoprawo jak wy. My zaQ Wyczymy"sobie, Weby zostali przy Wyciu. [ ]ycz sobie, czego chcesz, biaRy psie, ja kpiX sobie z twoich sRVw! SplunSR mi pod nogi i juW chciaR siX odwrVciY, ale w tejWe chwili ugodziRem go piXQciS tak, We runSR na ziemiX. TwardS jednak miaR czaszkX, bo uderzenie nie ogRuszyRo go caRkowicie i #chciaR siX podnieQY. MusiaRem "schyliY siX, aby mu zadaY cios powtVrnie, wiXc nie mogRem zwaWaY na pozostaRych. Gdy "siX podniosRem, Sam klXczaR najednym z czerwonoskVrych i trzymaR go za gardRo, Dick i !Will powalili drugiego, a trzeci umykaR z krzykiem. PrzyszedRem Samowi z pomocS. ZwiSzaliQmy jego Keioweha, a tymczasem Stone i Parker uporali siX takWe ze swoim. ![ To, \le [ rzekRem [ We pozwoliliQcie trzeciemu umknSY. ![Bo ja pochwyciRem wRaQnie tego samego, ktVrego obraR Stone [ usprawiedliwiaR siX !Parker. [ StraciliQmy przez to tylko dwie sekundy, ale to wystarczyRo tamtemu drabowi do ucieczki. ![Nic nie szkodzi [pocieszaR Sam Hawkens. [To nie pociSgnie za sobS nic ponadto, We taniec zacznie siXtrochX prXdzej. Nie Rammy sobie nad tym gRowy. Za dwie lub trzy minuty Indianie bXdS juW tutaj. Postarajmy siX o wolne pole miXdzy nami a nimi. SkrXpowaliQmy wodza czym prXdzej. Surweyorzy patrzyli na nas z przeraWeniem. StarszyinWynier przyskoczyR i krzyknSR z trwogS: [ A wam co, ludzie? Co wam Keiowehowie zrobili? Zginiemy wszyscy! ![Tak bXdzie, sir, jeQli nie !poRSczycie siX czym prXdzej znami [ odrzekR Sam. [ZawoRajcie tu swoich ludzi i chod\cie z nami ! My was obronimy. [ Wy nas obronicie?? To przecieW... #[MilczeY! [ przerwaR mu Sam. [Wiemy dobrze, czego chcemy. JeQli nie staniecie po naszej stronie, to bXdziecie zgubieni. A zatem prXdzej! D\wignSwszy skrXpowanych "Indian z ziemi, odnieQliQmy ich czym prXdzej na otwartS "preriX, gdzie zatrzymaliQmy siX i poRoWyliQmy ich na trawie. Bancroft poszedR za nami, a z nim trzej surweyorzy. ObraliQmy umyQlnie to miejsce,poniewaW czuliQmy siX bezpieczniejsi na otwartym !polu niW w terenie, ktVrego niemoWna byRo objSY wzrokiem. [ Kto bXdzie mVwiR z czerwonoskVrymi, skoro !nadejdS? MoWe ja? [ spytaRem.#[Nie, sir [ odrzekR Sam. [Ja to uczyniX, bo wy nie wRadacie jeszcze tym na pVR indiaZskim Wargonem. Ale pomagajcie mi we wRaQciwej chwili, udajSc, We chcecie zakRuY dowVdcX. Ledwie Sam skoZczyR, usRyszeliQmy wQciekRe wycie Indian, a w kilka chwil potem ujrzeliQmy ich wyskakujScych "z zaroQli, ktVre sRuWyRy nam dotSd niejako za zasRonX. Wypadali spoza nich i pXdzili ku nam, ale We jeden biegR szybciej od drugiego, nie utworzyli zwartej gromady, #lecz doQY dRugi szereg. ByRo todla nas korzystne, gdyW zwartej gromadzie nie oparlibyQmy siX tak Ratwo. OdwaWny Sam wyszedR nieco naprzeciwko nich i dawaR im !obiema rXkami znaki, Weby siX !zatrzymali. WoRaR teW coQ do !nich, ale nie rozumiaRem sRVw z powodu zbytniego oddalenia.Nie poskutkowaRo to od razu,dopiero gdy powtVrzyR okrzyk kilkakrotnie, zobaczyRem, We pierwsi Keiowehowie stanXli, a nastXpni uczynili to samo. Sam przemVwiR do nich, wskazujSc przy tym kilkakrotnie na nas. WezwaRem Stone'a i Parkera, Weby postawili wodza na !nogach, i zamierzyRem siX naZ noWem. CzerwonoskVrzy wydaliokrzyk zgrozy. Sam mVwiR do nich w dalszym ciSgu, po czym jeden z nich, prawdopodobnie zastXpca wodza, odRSczyR siX od gromady i podszedR ku nam z Samem zwolna i krokiem peRnym godnoQci. Gdy siX do nas zbliWyli, Sam wskazaR na trzech pojmanych i rzekR: [ Widzisz, We sRyszaReQ prawdX z moich ust. SS zupeRnie w naszej mocy. Indianin, z ktVrego twarzy przebijaR wyra\nie z trudnoQciS hamowany gniew, przypatrzyR siX trzem Keiowehom i odpowiedziaR: [ Ci dwaj czerwoni wojownicy WyjS jeszcze, ale wVdz juW umarR, jak mi siX zdaje. &[Nie umarR. PowaliRa go piXQY Old Shatterhanda i opuQciRa go!przytomnoQY, ale powrVci doZ * pHDkPPܼkDk&PXk{AgBp c38 ci3  c3 !" c/4/, c47mK4niebawem. Zaczekaj na to, a tymczasem usiSd\. Skoro wVdzprzyjdzie do siebie, odzyska mowX, a wtedy naradzimy siX razem z wami. Ale gdyby ktVry z was podniVsR przeciwko nam broZ, nVW Shatterhanda utoniew sercu Tanguy. MoWesz byY tego pewien! #[ Jak moWecie podnosiY rXkX na swych przyjaciVR?? [ PrzyjaciVR?? Sam nie wierzysz w to, co mVwisz! $[ WierzX. CzyW nie paliliQmy zsobS fajki pokoju? [ PrzyznajX, ale temu pokojowi nie moWna zbyt ufaY.[ Dlaczego?? [ Czy jest zwyczajem KeiowehVw obraWaY swoich przyjaciVR i braci?? [ Nie. ![No, a wasz wVdz obraziR OldShatterhanda, nie moWemy wiXc uwaWaY was za przyjaciVR. Popatrz, juW zaczyna siX ruszaY! Tangua, ktVrego Stone i Parker znowu poRoWyli na ziemi, poruszyR siX rzeczywiQcie. Niebawem otworzyR oczy, popatrzyR na kaWdego z nas po kolei, jak gdyby chciaR sobie przypomnieY, co zaszRo, wreszcie odzyskaR widocznie przytomnoQY, bo zawoRaR: [ Uff, uff! Old Shatterhand mnie powaliR. Kto mnie skrXpowaR? [ Ja [ odpowiedziaRem. [ Zdejm mi rzemienie!! RozkazujX! [Przedtem ty nie chciaReQ posRuchaY mej proQby, a terazja nie wykonam twego rozkazu. Nie masz zresztS prawa rozkazywaY. ZwrVciR na mnie wQciekRy wzrok i syknSR: [ Milcz, szczeniaku, bo ciX zmiaWdWX! ![Milczenie byRoby lepsze dla "ciebie niW dla mnie. ObraziReQ mnie i dlatego ciX powaliRem. Old Shatterhand nie pozwala bezkarnie nazywaY siebie "biaRym psem i WabS. JeQli nie bXdziesz grzeczny, moWe byY z tobS jeszcze gorzej. [ ]Sdam uwolnienia!! W przeciwnym razie zginiecie z rSk moich wojownikVw! [Wtedy ty pierwszy byRbyQ zgubiony. ZastanVw siX nad tym, co ci powiem. Tam stojS $twoi ludzie. JeQli ktVryQ z nich ruszy siX z miejsca, aby zbliWyY siX do nas bez pozwolenia, zatopiX ci w sercuto ostrze noWa. Howgh! !PrzyRoWyRem mu koniec noWa do piersi. MusiaR uznaY, We jest w mej mocy, i nie wStpiR,We speRniX swS gro\bX. NastSpiRa pauza, podczas ktVrej zdawaRo siX, ze nas !poRknie swoimi dziko RypiScymioczyma, staraR siX jednak !stRumiY swVj gniew i zapytaR spokojniej: [ CzegVW chcesz ode mnie?? [ Tylko tego. o co ciX przedtem prosiRem, Weby Apacze nie zginXli przy palu mXczeZskim. #[ ]Sdacie, Weby ich w ogVle nie zabito? "[Zrobicie z nimi potem, co siXwam bXdzie podobaRo, ale dopVki my jesteQmy z wami i z#nimi, nic im siX nie moWe staY. Znowu minXRa chwila ciszy. Mimo barw wojennych widaY byRo na jego twarzy odcienie rozmaitych uczuY: gniewu, nienawiQci i podstXpnej radoQci. PrzypuszczaRem, We utarczkasRowna miXdzy nami siX #przedRuWy. ZdziwiRem siX wiXc niemaRo, kiedy siX odezwaR tymi sRowami: [Niechaj siX stanie wedRug twojego Wyczenia, zrobiX nawet wiXcej, jeQli siX zgodzisz na to, czego ja chcX.[ CVW to takiego?? ![ Najpierw oQwiadczam ci, Wenie obawiam siX twojego noWa.!Nie oQmielisz siX mnie zabiY, gdyby bowiem do tego doszRo,moi wojownicy rozdarliby was na kawaRki. ChoYbyQcie byli najwaleczniejsi, to jednak dwustu wojownikVw nie $zwyciXWycie. ^miejX siX wiXc ztwej pogrVWki. MVgRbym spokojnie powiedzieY, We nie !speRniX twej proQby, a ty nie "zrobiRbyQ mi nic zRego. Mimo tote psy Apacze nie zginS przy palach. Przyrzekam ci nawet, We wcale ich nie zabijemy, jeQli zgodzisz siX walczyY o nich na QmierY i Wycie. [ Z kim?? [ Z jednym z moich wojownikVw, wyznaczonym przeze mnie, [ JakS broniS?? $[ Tylko noWem. JeQli on ciebie zabije, to zginS takWe Apacze, jeQli ty jego, bXdS Wyli. [I odzyskajS wolnoQY? [ Tak. PrzypuszczaRem, We ma w #tym jakSQ ukrytS myQl. UwaWaRmnie prawdopodobnie za najniebezpieczniejszego z biaRych i chciaR mnie unieszkodliwiY, naleWaRo bowiem byY pewnym, We wybVrjego padnie na mistrza w walce na noWe. Mimo to !odrzekRem nie namyQlajSc siX dRugo: [Zgadzam siX. OmVwimy warunki i zapalimy fajkX pokoju, a potem walka bXdzie mogRa siX zaczSY. #[Co wy robicie, sir? [zawoRaRSam Hawkens. [ Nie pozwolX na to, WebyQcie popeRnili to "gRupstwo. i przystali na walkX! [ To nie jest gRupstwo, kochany Samie! ![GRupstwo, i to najwiXksze, jakie tylko byY moWe. W sRusznej i rzetelnej walce szansX muszS byY rVwne, ale tu tak nie jest. [ WRaQnie, We tak jest! [ Ja sSdzX inaczej. Czy walczyliQcie kiedykolwiek noWem na QmierY i Wycie? [ Nie. [A wiXc macie! Dostaniecie oczywiQcie na przeciwnika mistrza w tej walce. A rozwaWcie teW rVWne skutki zwyciXstwa! Gdy was zabijS, !zginS takWe Apacze, a jeQli wyzabijecie Keioweha, kto wVwczas da gRowX? Nikt! [ Ale Apacze zostanS przy Wyciu i odzyskajS wolnoQY. [ Czy wierzycie w to istotnie?? [ Tak, poniewaW zapalimy na to fajkX pokoju, co oznacza rVwnieW przysiXgX. [Niech diabeR wierzy #przysiXdze, za ktVrS kryje siX sto faRszywych myQli! A nawet jeWeli przyjSY, We bXdzie uczciwa, to i tak jesteQcie greenhorn i... [BSd\cie cicho z waszym greenhornem, kochany Samie! $[wtrSciRem. [ DoQwiadczyliQciejuW nieraz, We ten greenhorn wie, co czyni! !SprzeczaR siX jednak jeszcze przez pewien czas, a Dick Stone i Will Parker byli po jegostronie. ZostaRem jednak wierny postanowieniu, na co Sam zawoRaR w koZcu z niechXciS: ![Dobrze! Walcie swojS grubS "gRowS w dziesiXY, dwadzieQciamurVw, jeWeli siX wam tak podoba, nie sprzeciwiam siX juW temu, ale bXdX uwaWaR, Weby walka byRa uczciwa, i biada temu, kto by nas usiRowaR oszukaY! WystrzelX go mojS Liddy w powietrze tak, We zawiQnie w chmurach w tysiScach kawaRkVw, jeQli siX nie mylX! NastXpnie zostaRy uRoWone warunki walki. W miejscu piaszczystym postanowiono !nakreQliY VsemkX, czyli znak zRoWony z dwu stykajScych siX z sobS zer. KaWdy z przeciwnikVw miaR stanSY w jednym z tych zer i nie opuszczaY go podczas walki. Wykluczono wzajemne oszczXdzanie siX: jeden musi zginSY, ale stronnikom zabitego nie wolno mQciY siX na zwyciXzcy. Gdy ustaliliQmy warunki, kazaRem zdjSY wodzowi pXta i wypaliRem z nim fajkX pokoju. "NastXpnie wypuQciliQmy takWepozostaRych dwVch jeZcVw i czerwonoskVrzy udali siX do swoich wojownikVw, aby ich zawiadomiY o czekajScym ich widowisku. !Starszy inWynier i surweyorzy robili mi wyrzuty, lecz nie zwaWaRem na to. Sam, Dick i Will byli takWe innego zdania "niW ja, lecz nie sprzeczali siX przynajmniej. Hawkens rzeki z niepokojem: [MogliQcie zrobiY coQ lepszego niW przystawaY na toszelmostwo, sir! Zawsze mVwiRem i teraz powtarzam: jesteQcie czRowiekiem lekkomyQlnym, nadzwyczaj lekkomyQlnym! Co wam !wRaQciwie z tego przyjdzie, Wewas zakRujS? Powiedzcie mi! [ ^mierY. Nic wiXcej. ![Nic wiXcej? Nie rVbcieW w dodatku lichych dowcipVw! ^mierY to jest wszystko, bo skoro siX raz umrze, to nie moWe siX juW zdarzyY nic wiXcej. [ Przeciwnie. [ Tak?? Co na przykRad? [ MoWna byY pochowanym. [BSd\cie cicho, zacny sir! !JeWeli juW nic nie potraficie, tylko zRoQciY mnie w moim strapieniu, to szkoda, We nie ofiarowaRem swojej przyja\ni godniejszemu osobnikowi. "[ Czy martwicie siX istotnie, kochany Samie? [Rozumie siX. Nie pytajcie tak gRupio! To prawie pewne, We was ukatrupiS. Co ja pocznX potem na Qwiecie na stare lata? HX, co ja pocznX? MuszX mieY greenhorna, z "ktVrym mVgRbym siX sprzeczaY. A z kim bXdX siX sprzeczaR, gdy was zakRujS? [ Z innym greenhornem. ![To Ratwiej powiedzieY niW zrobiY, bo takiego skoZczonego i niepoprawnego greenhorna nie znajdX juW nigdy w Wyciu. Ale zapowiadamwam, sir, We gdy wam siX co stanie, to mnie ci czerwonoskVrzy popamiXtajS. WpadnX miXdzy nich jak Uhland szalony i... [ Roland, Roland, kochany Samie [ przerwaRem. [Wszystko mi jedno, czy bXdX szalonym Rolandem, czy Uhlandem. Nie pozwolX na to, Weby was zakRuto. A jakWe tam, sir, z waszS humanitarnoQciS? Wiem, We macie dobre serce i niechXtniezabijacie czRowieka. Nie Wywicie chyba ukrytego zamiaru oszczXdzania tego draba, z ktVrym bXdziecie walczyY? [ Hm, hm! : [ Hm, hm! Tu nie czas !chrzSkaY! Tu chodzi o Wycie i QmierY! ![ A jeQli go tylko zraniX?? "[ Wszak sRyszeliQcie, We to nie ma znaczenia. $[ MyQlX o takiej ranie, ktVra mu uniemoWliwi dalszS walkX. ![To takWe nic nie znaczy. NieuznajS was w takim razie !zwyciXzcS i bXdziecie musieli #walczyY z drugim. SRyszeliQcie, We zwyciXWony musi umrzeY, musi! Gdyby wiXc wam siX udaRo pozbawiY przeciwnika zdolnoQci do walki, to obowiSzani jesteQcie zakRuY go na QmierY, pchnSY go po "raz ostatni z Raski. Nie rVbcie sobie z tego powodu wyrzutVw. PamiXtajcie, We ci Keiowehowie to zbVje i We oni sS winni wszystkiemu, co siX !teraz dzieje, bo chcieli ukraQYkonie ApaczVw. Przez zabicie jednego takiego Rotra ocalicie Wywot wielu Apaczom, a jeQli go bXdziecie oszczXdzaY, to ci zginS. Musicie o tym #pamiXtaY, jeQli siX nie mylX. No, powiedzcie mi szczerze, czy pVjdziecie na tX walkX QmiaRo, jak prawdziwy westman, nie mdlejScy na widok kropli krwi? UspokVjcie mnie! [JeQli to was uspokoi, to bSd\cie pewni, We nie bXdX pobRaWliwy, gdyW i mojemu przeciwnikowi przez myQl nie przejdzie mnie oszczXdzaY. !OcalX tym Wycie wielu ludziom. To pojedynek. [PiXknie! To godne sRowo. PatrzX teraz na waszS walkX zwiXkszym spokojem, mimo to mam uczucie, jakby mi prowadzono syna na rze\. WolaRbym juW sam walczyY na waszym miejscu. Czy pozwolicie, sir? ![Nie, mVj Samie. Po pierwsze, sSdzX, szczerze mVwiSc, We "lepiej by zginSR greenhorn niW tak dzielny westman jak wy, a po wtVre... [Cicho bSd\cie! Na mnie nikomu nie zaleWy, co tam takistary dziad, ale jeQli taki mRody, peRen na... [To wy bSd\cie cicho! [ przerwaRem mu tak samo jak on mnie przedtem. [ Po wtVre zaQ, byRoby to brakiem honorui dowodem tchVrzostwa z mojej strony, gdybym pozwoliRkomu innemu walczyY za siebie. ZresztS wVdz nie zgodziRby siX na to, bo chodzi mu o mnie. #[To wRaQnie nie moWe mi siX w gRowie pomieQciY! On istotnie na was zagiSR parol, na was. Mam nadziejX, We jego!czVRno inaczej popRynie, niW on zamierza sterowaY. Uwaga! Oto nadchodzS! Indianie %zbliWali siX powoli. Nie byRo ich !dwustu, gdyW czXQY pozostaRana straWy przy pojmanych Apaczach. Tangua przeprowadziR ich obok nas nawspomniane powyWej miejsce. Tam utworzyli trzy czwarte koRa, a czwartS czXQY mieliQmy wypeRniY my, biali. GdyQmy to zrobili, wVdz daR znak. Z szeregu czerwonoskVrych wystSpiR wojownik o herkulesowych ksztaRtach i odRoWyR na bok wszelkS broZ oprVcz noWa. NastXpnie obnaWyR gVrnS poRowX ciaRa. Kto spojrzaR na te nagie miXQnie, musiaR siX o mnie zatrwoWyY. WVdz wyprowadziR go na Qrodek i oznajmiR gRosem, w ktVrym brzmiaRa pewnoQY zwyciXstwa: [Oto stoi Metan-akwa, najsilniejszy wojownik KeiowehVw, ktVrego noWowi nikt jeszcze siX nie oparR. WrVg pada pod jego pchniXciem, jakby raWony piorunem. Blada twarz, Old Shatterhand, bXdzie z nim walczyRa. [Niech to wszyscy diabli! [ szepnSR Sam do mnie. [To prawdziwy Goliat! SRuchajcie, kochany sir, juW po was! [ Pshaw!! "[ Nonsens!! Nie rVjcie sobie, niczego! Jest tylko jeden sposVb pokonania tego draba. [ Jaki?? ![Nie wdawajcie siX w dRugS walkX, lecz dSWcie do szybkiego koZca, bo was zmXczy i bXdziecie zgubieni. Jak tam z waszym tXtnem? !WziSR mnie za przegub rXki, chwilX nadsRuchiwaR, po czym rzekR: "[ChwaRa Bogu, nie wiXcej niW#szeQYdziesiSt uderzeZ, a wiXc zupeRnie prawidRowo. Nie jesteQcie zdenerwowani? Nie boicie siX wcale? [Jeszcze by tego brakowaRo! Zdenerwowanie i obawa w !chwili, kiedy Wycie zawisRo od zimnej krwi i pewnego spojrzenia! Nazwa tego olbrzyma mVwi tak wiele jak !jego postaY. Jest najsilniejszy i wRada wspaniale noWem! Dlatego to wVdz zaproponowaRmi walkX na noWe! Zobaczymy jednak, czy jest rzeczywiQcie niezwyciXWony. Podczas tej krVtkiej, cicho przeprowadzonej rozmowy !rozebraRem siX takWe do pasa. Wprawdzie nie byRo to objXtewarunkami, ale chciaRem uniknSY podejrzenia, We w ubraniu szukam osRony przed noWem przeciwnika. RusznicX i rewolwery oddaRem Samowi i wstSpiRem w Qrodek koRa. Poczciwemu Samowi serce gRoQno pukaRo, ale ja nie czuRem trwogi. ByY dobrej myQli to pierwszy warunek powodzenia w kaWdym niebezpieczeZstwie. Wyryto na piasku trzonkiem !tomahawka doQY duWS VsemkX,po czym wVdz nas wezwaR, WebyQmy zajXli miejsca. NVW-Piorun zmierzyR mnie wysoce pogardliwym spojrzeniem i rzekR donoQnie: [CiaRo tej sRabej bladej !twarzy trzXsie siX ze strachu. Czy odwaWy siX wejQY w to nakreQlone koRo? Ledwie !wymVwiR te sRowa, wstSpiRem w kVRko Vsemki. $[On siX odwaWyR naprawdX! [ zaQmiaR siX szyderczo Metan-akwa. [NVW mVj go poWre. Wielki Duch oddaje go wmoje rXce, odebrawszy mu rozum. U Indian takie wstXpne przemowy naleWS do zwyczaju.UchodziRbym za tchVrza, gdybym milczaR. OdrzekRem przeto: [ Ty walczysz gXbS, a ja stojX z noWem. Wejd\ na twe !miejsce, jeWeli siX nie boisz. Na to on jednym skokiem "stanSR w drugim kVRku Vsemki i krzyknSR gniewnie: ![BaY siX? Metan-akwa miaRbysiX baY? Czy sRyszeliQcie. wojownicy KeiowehVw? PozbawiX Wycia tego biaRego psa za pierwszym pchniXciem! [Moje pierwsze pchniXcie ciebie Wycia pozbawi. A teraz milcz! PowinieneQ wRaQciwie nazywaY siX nie Metan-akwa, lecz Awat-ya. [Awat-ya, Awat-ya! Ten smrodliwy kujot oQmieliR siX mnie zelWyY! Dobrze, niech sXpy poWrS, twoje wnXtrznoQci! Ta pogrVWka byRa wielkS nierozwagS, wprost gRupotS z jego strony, gdyW zwrVciRa mojS uwagX na sposVb, w jaki chciaR uWyY broni. Moje wnXtrznoQci! Nie zamierzaR wiXc pchnSY mnie w serce od gVry, lecz ciSY od doRu, by rozpruY mi brzuch. !ByliQmy od siebie tak daleko, We wystarczaRo schyliY siX, aby dosiXgnSY przeciwnika noWem. Indianin utkwiR wzrok wmoich oczach. PrawS rXkX opuQciR prosto na dVR, trzymajSc nVW w ten sposVb, We klinga sterczaRa ostrzem dogVry pomiXdzy kciukiem a palcem wskazujScym. $DomyQliRem siX, We bXdzie siX staraR zadaY mi cios od doRu do gVry, gdyW przy uderzeniu z gVry trzyma siX nVW odwrotnie. Kierunek ataku byR mi juW wiadomy, teraz szRo gRVwnie oczas, a czas ten musiaRem odgadnSY z jego spojrzenia. ZnaRem ten szczegVlny bRysk oka, poprzedzajScy, zawsze takS chwilX. OpuQciRem powieki, by upewniY przeciwnika, We niczego nie dostrzegam, tym czujniej jednak QledziRem poprzez rzXsy jego ruchy. ![ Pchnij, psie! [ zachXcaR mnie Metan--akwa. ![ Nie mVw juW wiXcej, lecz walcz, czerwony szczeniaku! [ odparRem. Po tak wielkiej obeldze musiaRa nastSpiY albo gniewna odpowied\, albo uderzenie [ i tak teW siX staRo. BRyskawiczne rozszerzenie \renicy Indianina byRo mi zapowiedziS ataku i rzeczywiQcie juW W nastXpnej chwili Metan-akwa wyrzuciR silnie naprzVd prawS rXkX. Gdybym siX nie spodziewaR z gVry tego ciosu, byRoby po mnie, tak jednak odparowaRem"ciXcie, a w nastXpnej chwili... mVj nVW utkwiR w jego sercu aW po rXkojeQY. Olbrzym #zachwiaR siX, chciaR krzyknSY,ale wydobyR tylko jXkliwe westchnienie i runSR martwy na ziemiX. ytomnoQY, ale powrVci doZ * pHDkPPܼkDk&PXk{AgBp c@50 c5D c6] cz>4 c>M! c@?+E c?46X V@%[SRyszeliQcie juW kilkakrotnie !ode mnie i przekonaliQcie siX, We nie jestem zwykRym greenhornem. [Tak? Co chcecie przez to powiedzieY? UWywacie przy tym takiego osobliwego tonu! Czy przyszRa wam moWe jaka dobra myQl do gRowy? [ Tak. [ Jaka?? Kiedy? [ Wieczorem tego dnia, w ktVrym Winnetou i jego ojcu udaRo siX uciec. [WVwczas przyszRa wam dobra myQl? To szczegVlne! To !siX nam na nic dziQ nie przyda, gdyW nie wiedzieliQcie wtedy, We otrzymamy tu u ApaczVw takie piXkne mieszkania. JakWeW ta myQl wyglSda? [ To kosmyk wRosVw. [Kosmyk wRosVw? [ powtVrzyR zdumiony. owiedzcie no, czy macie wszystkie klepki w porzSdku! Czy nie zgubiliQcie jednej przypadkiem? [ SSdzX, We nie. [Ale co pleciecie o kosmyku wRosVw? Czy wam jaka dawna kochanka darowaRa warkocz, zktVrego chcecie zrobiY prezent Apaczom? [ Mam go od mXWczyzny. PopatrzyR na mnie, jak gdyby!wStpiR w caRoQY mego rozumu, potrzSsnSR gRowS i rzekR: [PosRuchajcie, kochany sir, wy macie naprawdX niedobrze w gRowie. Widocznie rana pozostawiRa po sobie jakieQ Qlady. Ten kosmyk macie prawdopodobnie w gRowie, nie w kieszeni. Nie wiem, w jaki "sposVb moglibyQmy siX uwolniY od tych sRupVw za pomocS kosmyka wRosVw. [Hm! To jest taki pomysR greenhorna, musimy czekaY spokojnie, czy siX okaWe skuteczny. Co do uwolnienia siX od tych mXczeZskich sRupVw, to jestem pewien, We przynajmniej ja na nim nie zawisnX. [ OczywiQcie. Skoro was spalS, to nie bXdzie wisieli. ![ Pshaw!! BXdX wolny, zanim zacznS nas mXczyY. [ Co?? JakS macie podstawX do takiego przypuszczenia? [ KaWS mi pRywaY. [PRywaY? [ zapytaR spoglSdajSc na mnie znowu mniej wiXcej tak jak psychiatra na swego pacjenta.#[ Tak, pRywaY, a nie mVgRbymtego wykonaY tu przy sRupie. MuszS mnie wiXc odwiSzaY. #[ Do stu piorunVw!! KtVW wam !powiedziaR, We macie pRywaY? [ Winnetou. ![ Kiedy bXdziecie pRywali?? [ OczywiQcie, We dzisiaj. [WinszujX! Skoro ten rozkaz wyszedR od niego, jest to istotnie promieZ sRoZca przedzierajScy siX przez chmury. BXdziecie, zdaje siX, walczyli o swoje Wycie. [ Ja teW tak myQlX. [W takim razie nas czeka to samo, gdyW wStpiX, Weby z wami mieli postSpiY inaczej niW z nami. Nasze poRoWenie nie jest wiXc tak rozpaczliwe, jak przypuszczaRem. [I ja tak sSdzX. Prawdopodobnie zdoRamy siX ocaliY. [Tylko bez zbyt wielkich nadziei! JeQli kaWS nam "walczyY o Wycie, postarajS siXto dostatecznie utrudniY. SS jednak przykRady, We biali jeZcy odzyskiwali wolnoQY w "ten sposVb. Czy uczyliQcie siX pRywaY, sir? [ Tak. [ Ale jak?? #[ Tak, We nie potrzebujX siX obawiaY konkurencji Wadnego Indianina. [ Tylko nie bSd\cie zarozumiali!! Oni pRywajS jak szczury wodne, jak ryby. "[ A ja jak wydra, ktVra Rowi ryby. [ Blagujecie!! [Nie. PRywanie byRo zawsze moim ulubionym sportem. Czy sRyszeliQcie o pRywaniu w postawie stojScej? [ Tak. [ Czy umiecie tak pRywaY?? [ Nie, nigdy jeszcze tego nie widziaRem. [WiXc byY moWe, We dziQ !zobaczycie. JeQli istotnie idzie!tu o to, by mi daY sposobnoQY ocalenia Wycia za pomocS pRywania, jestem prawie pewien, We dzieZ dzisiejszy przeWyjX. [ ]yczX wam tego, sir! Spodziewam siX, We i nam nie poskSpiS takiej sposobnoQci. To zawsze lepsze niW wisieY u tego pala. WolX przecieW !zginSY w walce, niW Weby mnie zamXczono. Nie przeszkadzano nam w rozmowie, Winnetou nie zwaWajSc na nas staR wraz z ojcem i z TanguS i o czymQ z nimi rozprawiaR. Reszta ApaczVw, ktVrzy mnie przyprowadzili, zajXta byRa utrzymywaniem porzSdku w pVRkolu utworzonym dokoRa nas i przed nami. !W Qrodku pVRkola siedziaRy dzieci, a za nimi dziewczXta i kobiety, wQrVd ktVrych znajdowaRa siX takWe Nszo-czi. SpostrzegRem, We prawie nie odwracaRa ode mnie!gRowy. Dalej zajXli stanowiska starsi chRopcy, a za nimi doroQli wojownicy. W chwili kiedy Sam wypowiedziaR ostatnie sRowa, przygotowaniazostaRy zakoZczone. WVwczas!zabraR gRos Inczu-czuna, ktVryznajdowaR siX wraz w Winnetou i TanguS miXdzy nami a widzami, i rzekR tak donoQnie, We wszyscy mogli go dosRyszeY: [Niechaj moi czerwoni bracia,siostry i dzieci, a zarazem wojownicy KeiowehVw posRuchajS tego, co im chcX oznajmiY! ZatrzymaR siX, a ujrzawszy, We uwaga wszystkich zwrVciRa#siX juW na niego, mVwiR dalej: [Blade twarze sS wrogami czerwonych mXWVw. Rzadko trafi siX taka, ktVrej oko przyja\nie na nas spoglSda. Najszlachetniejszy z tych niewielu biaRych przyszedR do plemienia ApaczVw, aby staY !siX dlaZ przyjacielem i ojcem. Dlatego nazwaliQmy go Kleki-petrS, BiaRym Ojcem. Moibracia i siostry znali go wszyscy i kochali. Niechaj to zaQwiadczS! [ Howgh!! [ zabrzmiaRo dokoRa na potwierdzenie jego sRVw. WVdz ciSgnSR dalej: [Kleki-petrS byR naszym nauczycielem we wszystkich rzeczach, ktVrych nie znaliQmy, a ktVre nam potem korzyQY przyniosRy. MVwiR takWe o Wielkim Duchu. Ten Wielki Duch nakazaR, Weby czerwoni i biali ludzie byli sobie braYmi i miRowali siX "wzajemnie. Ale czy biali speRnili jego wolX? Czy przynieQli nam "miRoQY? Nie. Niechaj moi braciai siostry o tym zaQwiadczS! !DonoQne: Thowgh! UrozlegRo siX wQrVd zgromadzonych. "[Przyszli, aby zagrabiY naszSwRasnoQY, a nas samych wytXpiY. To im siX udaje, poniewaW sS silniejsi od nas. Na dawnych pastwiskach bawoRVw i mustangVw pobudowali wielkie miasta, skSd wychodzi wszelkie zRo, jakie nas dotyka. Tam gdzie niegdyQ chodziR czerwony strzelec, przez puszczX i przez sawanny, pXdzi teraz ognisty koZ i przywozi naszych wrogVw. A gdy czerwony czRowiek ucieka przed nim w pozostawione mu jeszcze ostXpy, by w spokoju umrzeY z gRodu, i tam spotykaniebawem blade twarze, ktVre idS za nim, aby budowaY nowedrogi dla ognistego konia na ziemi czerwonych mXWVw. ZetknXliQmy siX z takimi biaRymi i w spokojnej rozmowie oQwiadczyliQmy im, We ten kraj jest naszS #wRasnoQciS, a wiXc nie naleWy do nich. Nie mogli siX temu sprzeciwiY i musieli to przyznaY. Skoro jednak zaWSdaliQmy od nich, Weby zaniechali sprowadzania w nasze strony ognistego konia, nie usRuchali tego wezwania i "zastrzelili Kleki-petrX, ktVregoczciliQmy i kochali jak ojca. Niechaj moi bracia i siostry "poQwiadczS, We mVwiX prawdX!"Silnym, jednogRoQnym: Thowgh!U potwierdzili to zebrani Apacze. [PrzynieQliQmy tutaj jego zwRoki i zatrzymaliQmy na dzieZ zemsty. DzieZ ten dziQ nadszedR. Kleki-petrS ma byY dzisiaj pochowany, a razem z nim jego morderca ze wspVlnikami swego strasznego czynu. Oni sS jego przyjaciVRmi i towarzyszami i wydali nas w rXce KeiowehVw, lecz wypierajS siX tego. Wszystkim innym czerwonym mXWom wystarczyRoby do zamXczenia ich to, co o nich wiemy, my jednak, posRuszni naukom mSdrego Kleki-petry, chcemy byY sprawiedliwymi sXdziami. PoniewaW oni nie przyznajS siX do wrogoQci wobec nas, przesRuchamy ich, a wyrok zapadnie zaleWnie od tego, czego siX dowiemy. Niechaj moi bracia i siostry oQwiadczS swojS zgodX! [ Howgh!! [ zabrzmiaRo dokoRa. "[SRuchajcie, sir! [rzekR do mnie Sam. [To wyglSda dla nas korzystnie. Skoro nas chcS przesRuchaY, sprawa moWe nie we\mie tak zRego obrotu, jak nam siX zdawaRo. Mam nadziejX, We potrafimy im dowieQY naszej niewinnoQci. PrzedstawiX to tym ludziom tak jasno i tak ich przekonam,We nas puszczS na wolnoQY. ![ Samie, tego nie dokaWecie! [ odrzekRem. [ Nie?? Czemu? CzyW nie umiem mVwiY? [O, mVwiY uczyli was od dziecka, ale jesteQmy tutaj juW szeQY tygodni, a przez !caRy ten dRugi czas nie udaRo siX wam wpoiY w ApaczVw innego przekonania. [ Warn takWe nie, sir! [ To prawda, Samie, gdyW po pierwsze, nie mogRem mVwiY, apo drugie, gdy ta przeszkoda zniknXRa, nie pokazaR siX u mnie nikt z czerwonoskVrych. Widzicie zatem, We nawet nie miaRem sposobnoQci do przeprowadzenia obrony wobec obydwu wodzVw. [ WiXc nie zrobicie tego i teraz [ Czemu?? ![Bo to siX wam nie uda. Jako greenhorn, jesteQcie zbyt niedoQwiadczeni w takich sprawach i bSd\cie pewni, We !nie tylko nie zdoRalibyQcie nampomVc, lecz przeciwnie, wpakowalibyQcie nas w jeszcze wiXkszS kabaRX. Posiadacie wprawdzie !olbrzymiS siRX fizycznS, ale !tutaj siRS nic nie wskVracie. Tutaj wszystko zaleWy od doQwiadczenia, bystroQci i chytroQci, czego wRaQnie wam brak. Nie moWecie nic na to $poradziY, gdyW urodziliQcie siX !juW bez tych piXknych zalet, i dlatego nie wtrScajcie swoich trzech groszy i pozwVlcie mnieobjSY obronX. [ W takim razie WyczX wam lepszych wynikVw niW dotychczas, kochany Samie! [ BXdS lepsze, gdyW zobaczycie, We zabiorX siX wRaQciwie do rzeczy. Ta wymiana zdaZ odbyRa siX bez przeszkVd, gdyW przesRuchanie jeszcze siX nie zaczXRo. Inczu-czuna i Winnetou rozmawiali z TanguSi patrzyli przy tym na mnie. MVwili wiXc o nas. Spojrzenia obu wodzVw "posXpniaRy i stawaRy siX corazsurowsze, a Keioweh miaR takSminX jak czRowiek, ktVry !skwapliwie stara siX rzuciY na kogoQ podejrzenie. Kto wie, jakie kRamstwa wymyQlaR, aby nas zgubiY. Potem podeszli do nas. Obaj Apacze stanXli po naszej prawej rXce, a Tangua "umieQciR siX na lewo ode mnie. Teraz odezwaR siX do nas Inczu-czuna tak gRoQno, We wszyscy mogli dosRyszeY: [SRyszeliQcie, co powiedziaRem poprzednio. Macie powiedzieY prawdX i wolno wam bXdzie siX broniY. Odpowiadajcie na pytania! #NaleWeliQcie do biaRych, ktVrzybudowali drogX dla konia ognistego? [Tak. MuszX ci jednak oQwiadczyY, We my trzej nie mierzyliQmy wcale, nas dodano im tylko do obrony [odrzekR Sam. [Co siX tyczy tego czwartego, zwanego Old Shatterhand, to... "[Milcz! [ przerwaR mu wVdz. [Masz odpowiadaY tylko na moje pytania. JeWeli zechcesz mVwiY wiXcej, kaWX ciX "oYwiczyY! A wiXc naleWycie do tych bladych twarzy? Odpowiedz krVtko: tak, czy nie? $[ Tak [ rzekR Sam bojSc siX, Weby go nie obito. [ Old Shatterhand mierzyR takWe?? [ Tak. "[ A wy trzej broniliQcie tych ludzi?? [ Tak. "[JesteQcie wiXc jeszcze gorsi!od nich, gdyW obroZcy zRodziei i zbVjVw zasRugujS na karX podwVjnS. Morderca Kleki-petry Rattler byR waszym towarzyszem? [ Tak, lecz zapewniam ciX, We nie byliQmy... "[Milcz, psie! [ huknSR naZ Inczu-czuna. [Masz mVwiY to tylko, o czym chcX wiedzieY, inic ponadto. Czy znasz prawa Zachodu? [ Tak. ![ Jak siX karze koniokrada?? [ ^mierciS. ![ Co wiXcej warte: koZ, czy wielki kraj naleWScy do ApaczVw? Sam nie odpowiedziaR, by nie wydaY na siebie wyroku Qmierci. #[ MVw, bo ciX kaWX lassem do krwi oYwiczyY! Sam mruknSR: ![ Bijcie!! Sama Hawkensa nikt nie zmusi do gadania! Ale na toja zwrVciRem siX ku niemu i rzekRem; [ MVwcie, Samie, to dla nas lepiej! ![ Well!! [ odpowiedziaR. [ ZrobiX to dla was, We bXdX gadaR, chociaW wRaQciwie powinienem milczeY. [ A zatem, co wiXcej warte: koZ, czy kraj? [ Kraj. [A wiXc zRodziej ziemi zasRuWyR jeszcze bardziej na QmierY niW koniokrad. W dodatku jesteQcie towarzyszami czRowieka, !ktVry zamordowaR Kleki-petrX. To powiXksza karX. Jako zRodziei ziemi, zastrzelono by was bez mSk, poniewaW jednak jesteQcie mordercami, bXdziecie musieli przed !QmierciS zaznaY mXczarni przy!palu. Ale na tym nie koZczy siXjeszcze szereg waszych zbrodni. Wy oddaliQcie nas w rXce naszych wrogVw KeiowehVw? [ Nie. [ To kRamstwo!! [ To prawda!! [ PrzecieW jechaReQ z Old Shatterhandem za nami, kiedy opuQciliQmy wasz obVz. [ Tak. [ To przecieW pewna oznaka wrogoQci!! [Nie. WyQcie nam grozili, musieliQmy wiXc, zgodnie z prawami Zachodu, przekonaY "siX, czy naprawdX oddaliliQcie #siX, czy nie. PrzecieW mogliQciesiX ukryY i wystrzelaY nas, dlatego tylko pojechaliQmy za wami. [ Czemu nie uczyniReQ tego sam?? Dlaczego wziSReQ ze sobS Old Shatterhanda? [ Aby go nauczyY, jak siX rozpoznaje Qlady, gdyW byR jeszcze nowicjuszem. [Skoro zamiary wasze byRy tak pokojowe i tylko z !ostroWnoQci podSWyliQcie za nami, to dlaczego wezwaliQcie na pomoc KeiowehVw? [PoniewaW Qlady wasze pouczyRy nas, We ty $poQpieszyReQ naprzVd. ChciaReQwidocznie sprowadziY wojownikVw i napaQY na nas. [ Czy byRo rzeczywiQcie konieczne zwracaY siX do KeiowehVw?? [ Tak. [ Czy nie byRo innego wyjQcia?? [ Nie. [Znowu kRamiesz! Aby siX !ocaliY, wystarczyRo zrobiY to co wam kazaRem, to jest opuQciY nasz kraj. Czemu nie uczyniliQcie tego? [ Bo nie mogliQmy odejQY przed skoZczeniem roboty. "[A wiXc chcieliQcie dokonaY rabunku, ktVrego wam stanowczo zakazaRem, i "dlatego sprzymierzyliQcie siX z Keiowehami. Kto szczuje na nas naszych wrogVw, jest takWe naszym wrogiem i musi zginSY. To dla nas nowy powVd, Weby odebraY wam Wycie. Potem znowu nie tylko nie pozostawiliQcie Keiowehom sprawy walki z nami, lecz pomagaliQcie im przy tym. Czy to przyznajesz? [ To wszystko staRo siX jedynie po to, aby zapobiec rozlewowi krwi. [Czy chcesz, Webym ciX !wyQmiaR? CzyW nie wyszedReQ naprzeciwko nas, kiedyQmy siX zbliWali? [ Tak. [ Czy nas nie podsRuchiwaReQ?? [ Tak. [I caRS noc przebyReQ w naszym pobliWu? Tak, czy nie? [ Tak jest. [Czy nie zaprowadziReQ bladych twarzy nad wodX, by nas tam zwabiY, i czy nie kazaReQ ukryY siX w lesie Keiowehom, aby na nas potem uderzyli? [ To jest prawda, lecz muszX... [Milcz! ]Sdam krVtkiej odpowiedzi, a nie dRugiej mowy. Zastawiono na nas puRapkX. Kto jS wymyQliR? [ Ja. #[Tym razem nie minSReQ siX zprawdS. Kilku z nas odniosRo rany, kilku polegRo, a reszta poszRa do niewoli. Wy temu jesteQcie winni; ta krew spadana was i to nowy powVd, abyQcie zginXli. "[ Moim zamiarem byRo, Weby...![Milcz! Nie pytam ciX teraz. Wielki Dobry Duch zesRaR nam niewidzialnego wybawcX, przy ktVrego pomocy wydostaRem siX wraz z Winnetou na wolnoQY. ZakradliQmy siX do naszych koni, ale zabraliQmy tylko te, ktVre byRy nam potrzebne. ResztX zostawiliQmydla jeZcVw na czas, gdy odzyskajS wolnoQY. OdjechaliQmy, by sprowadziY naszych wojownikVw, ktVrzy byli na wyprawie przeciw Keiowehom, natknXli siX na ichQlady i ruszyli za nimi. Oto dlaczego spotkaRem siX z nimi tak szybko, We juW nastXpnegodnia mogliQmy zjawiY siX u was. Tu znowu wiele krwi "popRynXRo. MieliQmy szesnastu polegRych, nie liczSc krwi i bVlu rannych; to nowy powVd, WebyQcie umarli. Nie spodziewajcie siX Raski ani miRosierdzia i... [ Nie chcemy Raski, lecz sprawiedliwoQci! [wpadR mu Sam w sRowo. [ Ja mogX... $[Czy bXdziesz milczaR, psie! [przerwaR mu Inczu-czuna z gniewem. [Masz mVwiY tylko wVwczas, gdy ciX zapytam. Z "tobS juW zresztS skoZczyRem. PoniewaW jednak wspomniaReQ o sprawiedliwoQci, przeto wyrok nie zapadnie tylko na podstawie waszych wRasnych zeznaZ, lecz przedstawiX wamQwiadka. WVdz KeiowehVw, Tangua, zniWy siX i zabierze gRos w tej sprawie. Czy te blade twarze sS naszymi przyjaciVRmi? [Nie [zapewniR Keioweh, na ktVrego twarzy przebijaRo zadowolenie z tego, We sprawaprzybieraRa dla nas coraz bardziej niebezpieczny obrVt. [ Czy chcieli nas oszczXdzaY?? "[Nie! Nie! Co wiXcej, szczuli Z * pHDkPPܼkDk&PXk{AgBp c\@\ W c@X c"A " cA,$ cA 8rGKBmnie na was i prosili, Webym was nie oszczXdzaR, lecz pozabijaR, wszystkich pozabijaR! To kRamstwo oburzyRo mnie tak dalece, We przerwaRem moje dotychczasowe milczenie i rzuciRem mu w oczy te sRowa:[To jest tak wielkie i bezwstydne kRamstwo, We grzmotnSRbym zaraz tobS o ziemiX, gdybym choY jednS rXkX miaR wolnS! [ Ty psie QmierdzScy!! [ wybuchnSR. [ Czy mam ciX ubiY?? PodniVsR piXQY, a ja odrzekRem: #[Bij, jeQli siX nie wstydzisz porywaY na bezbronnego! MVwicie o przesRuchaniu i sprawiedliwoQci? Czy to jest przesRuchanie i #sprawiedliwoQY, jeQli nie wolno powiedzieY tego, co siX ma dopowiedzenia? I to znaczy, We mamy siX broniY? Czy to jest moWliwe, jeQli nam groWS obiciem aW do krwi, gdybyQmy jedno sRowo dodali ponad to, co chcecie sRyszeY? Inczu-czuna postXpuje jak sXdzia niesprawiedliwy, bo stawia pytania w ten sposVb, We odpowiedzi, ktVre dopuszcza, muszS nas doprowadziY do zguby, a innych dawaY nie wolno; ilekroY zaQ chcemy powoRaY siX na rzeczy, ktVre mogRyby nas ocaliY, tylekroY nam przerywa i grozi biciem. DziXkujemy za takS sprawiedliwoQY. Lepiej zabierzcie siX zaraz do !mXczarni, jakie obmyQliliQcie dla nas. Nie usRyszycie ani jednego okrzyku boleQci. [ Uff, uff! [ doszedR mnie jakiQ kobiecy gRos. ByRa to siostra Winnetou. "[Uff, uff, uff! [powtVrzyRo za niS wielu ApaczVw. Odwagajest czymQ, co Indianin zawszeszanuje i uznaje nawet u wroga. StSd okrzyki podziwu, ktVre teraz padRy wQrVd zgromadzonych. MVwiRem dalej:[Kiedy po raz pierwszy ujrzaRem Inczu-czunX i Winnetou, powiedziaRo mi moje serce, We to mXWowie !dzielni i sprawiedliwi, ktVrych moWna czciY i miRowaY. PomyliRem siX. Nie sS bowiem !lepsi od innych, gdyW sRuchajSgRosu kRamcy, a prawdy nie dopuszczajS do sRowa. Sam Hawkens daR siX zastraszyY, ale na mnie gro\by nie dziaRajS, ja gardzX kaWdym, !kto gnXbi jeZca dlatego tylko, We siX nie moWe broniY. Gdybym byR wolny, pomVwiRbym z wami inaczej! [ Psie, ty mnie nazywasz #kRamcS! [ wrzasnSR Tangua. [ Ja ci koQci poRamiX!! OdwrVciR strzelbX, ktVrS trzymaR w rXku, by uderzyY mnie kolbS. Wtem przyskoczyR Winnetou i powstrzymaR go, mVwiSc: ![Niechaj wVdz KeiowehVw siXuspokoi! Old Shatterhand przemVwiR bardzo zuchwale, ale ja siX zgadzam z kilku jegosRowami. Niechaj ojciec mVj Inczu-czuna, najwyWszy wVdz ApaczVw, pozwoli mu powiedzieY, co ma do powiedzenia! Tangua musiaR posRuchaY sRVw Winnetou, a Inczu-czuna!zgodziR siX na Wyczenie syna. PodszedR do mnie bliWej i powiedziaR: [Old Shatterhand jest jak ptak drapieWny, ktVry kSsa nawet wtedy, gdy jest pojmany. Czy nie powaliReQ Winnetou dwukrotnie? Czy mnie samego nie ogRuszyR eQ piXQciS? [ Czy uczyniRem to dobrowolnie?? CzyW nie zniewoliReQ mnie sam do tego? "[ Jak to?? [ spytaR zdumiony.[Tak. My gotowi byliQmy poddaY siX bez oporu, ale wasiwojownicy nie sRuchali tego, co mVwiliQmy do nich. Wpadli !na nas tak, We musieliQmy siX broniY. Ale zapytaj ich czy zraniliQmy choY jednego, !chociaW mogliQmy ich zabiY. CowiXcej, umknXliQmy, aby nikomu nie wyrzSdziY krzywdy.!Wtem nadszedReQ ty i rzuciReQsiX na mnie, rVwnieW nie zwaWajSc na moje sRowa. Wobec koniecznoQci obrony !przed tobS mogRem ciX zakRuY"lub zastrzeliY, ale ja powaliRemciX tylko, poniewaW jestem twym przyjacielem i pragnSRem!ciX oszczXdziY. Wtem nadbiegRwVdz KeiowehVw, Tangua, by !w swej wQciekRoQci zdjSY ci skalp. PoniewaW postanowiRem !do tego nie dopuQciY, walczyR ze mnS, ale go zwyciXWyRem. ZachowaRem ci nie tylko Wycie, lecz takWe skalp. Potem gdy... "[ Ten przeklXty kujot kRamie,jakby miaR sto jXzykVw! [ krzyknSR Tangua z wQciekRoQciS. [ Czy to kRamstwo naprawdX?? [ spytaR go Winnetou. [ Tak. MVj czerwony brat Winnetou nie wStpi chyba w prawdX moich sRVw? #[Kiedy przyszedRem, leWaReQ bez ruchu, a mVj ojciec takWe.To siX zgadza. Niech Old Shatterhand mVwi dalej! ![PokonaRem wiXc TanguX, abyocaliY Inczu-czunX, gdy wtem nadleciaR Winnetou. Nie widziaRem go i dostaRem cios kolbS, lecz nie po gRowie. Winnetou przebiR mi usta i jXzyk, a przez to pozbawiR mnie moWnoQci mVwienia, bo byRbym mu powiedziaR, We go #miRujX i We chciaRbym byY jegoprzyjacielem i bratem. ByRem zraniony i rXkX miaRem obezwRadnionS, a mimo to go zwyciXWyRem; leWaR przede mnS ogRuszony, a Inczu-czuna takWe [ mogRem zabiY obydwu,ale nie uczyniRem tego. [ByRbyQ to zrobiR z !pewnoQciS, ale przeszkodziR ciwojownik ApaczVw, ktVry ciX uderzyR kolbS [ odrzekR Inczu--czuna. [Nie, nie uczyniRbym tego. CzyW te trzy blade twarze, skrXpowane tu przy mnie, nie przyszRy do was dobrowolnie, by siX wam poddaY? Czy postSpiliby tak, gdyby siX uwaWali za waszych nieprzyjaciVR? ![Zrobili to, widzSc, We nie "ujdS, dlatego uznali, We lepiej poddaY siX dobrowolnie. Nie przeczX, We niektVre twoje sRowa mogRyby wzbudziY wiarX. Kiedy jednak po raz pierwszy ogRuszyReQ mojego syna Winnetou, nie byReQ do tego zmuszony! [ Przeciwnie!! [ Przez kogo?? $[Przez ostroWnoQY. ChcieliQmy"ocaliY ciebie i jego. JesteQcie bardzo dzielnymi wojownikami,bylibyQcie siX niezawodnie bronili i wtedy zraniono by was lub zabito. Temu usiRowaliQmy zapobiec, dlatego powaliRem Winnetou, a ciebie pokonali trzej moi biali przyjaciele. Spodziewam siX, We uwierzysz teraz moim sRowom. [ KRamstwo, nic tylko kRamstwo! [ zawoRaR Tangua. ![NadszedRem wRaQnie, kiedy #on ciX rzuciR o ziemiX. Nie ja, "lecz on chciaR ci zabraY skalp. ZamierzyRem siX, by mu w tym przeszkodziY, a wtem on ugodziR mnie swojS rXkS, w !ktVrej, jak siX zdaje, mieszka ZRy Duch, gdyW nikt, nawet !najsilniejszy czRowiek, oprzeY siX jej nie potrafi. Na to odwrVciRem siX do niego i rzekRem gro\nie: $[ Tak, nikt jej siX oprzeY nie moWe. UWywam jej tylko, aby uniknSY rozlewu krwi, ale skoro bXdX znowu walczyR z tobS, zrobiX to broniS, nie "rXkS, a wtedy nie skoZczy siX tylko na ogRuszeniu. ZapamiXtaj to sobie! [ Ty walczyY ze mnS?? [ "QmiaR siX szyderczo. [Spalimy ciX, a twoje popioRy rozsypiemy na cztery wiatry! [Tak nie myQl. BXdX wolny prXdzej, aniWeli ty przeczuwasz, a potem zaWSdam od ciebie zadoQYuczynienia! ![Otrzymasz je. Oby siX tylko $twe sRowa speRniRy! BiRbym siX z tobS chXtnie, bo wiem, We ciX zmiaWdWX. Inczu-czuna poRoWyR koniec !temu zajQciu i odezwaR siX do mnie: [Old Shatterhand jest bardzo zuchwaRy, jeQli sSdzi, We bXdzie wolny. Niechaj zwaWy, ile dowodVw przemawia przeciwko niemu; jeWeli nawet jeden z nich upadnie, nie zmieni to jego losu. WypowiedziaR on twierdzenie, ale go nie udowodniR. ![ Czy nie obaliRem Rattlera, gdy strzeliR do Winnetou, a trafiR Kleki-petrX? Czy to takWe nie jest dowodem? $[Nie. MogReQ to zrobiY takWe z innej przyczyny. Czy masz nam jeszcze coQ do powiedzenia? ![ Teraz nie, moWe pV\niej. [ Powiedz teraz, gdyW pV\niej juW nie zdoRasz! [Nie, teraz nie. JeQli zaQ !pV\niej zechcX powiedzieY, towysRuchacie mnie, gdyW Old Shatterhand nie jest czRowiekiem, ktVrego moWna !by nie sRuchaY. Teraz milczX, gdyW ciekaw jestem wyroku, jaki na nas wydacie. "Inczu-czuna odwrVciR siX ode mnie i daR znak rXkS. Na ten "znak wystSpiRo z pVRkola kilkuwojownikVw i zasiadRo wraz z trzema wodzami do narady. Tangua staraR siX oczywiQcie ze wszystkich siR o zaostrzenie wyroku. My tymczasem znale\liQmy sposobnoQY do wymiany zdaZ. [ Ciekaw jestem, co oni tam "nawarzS [ rzekR Dick Stone. [ Nie bXdzie to nic mSdrego. [ Jestem pewien, We damy #gRowX [ zauwaWyR Will Parker. "[Ja takWe [ potwierdziR Sam Hawkens. [ Te draby w nic nie uwierzS, choYbyQmy nie wiem co przytaczali! ZresztS !sprawiliQcie siX nie\le, sir! DziwiRem siX Inczu-czunie. [ Czemu?? [ spytaRem. #[ ]e wam pozwoliR tak paplaY.Mnie zaraz usta zatykaR, skoro tylko je otworzyRem. [ PaplaY?? Czy mVwicie to powaWnie, Samie? [ Tak. &[ DziXkujX za tX uprzejmoQY!! [ Paplaniem nazywam kaWdS !bezskutecznS mowX, jeQli siX nie mylX. A skutku nie "odnieQliQcie tak samo jak i ja. [ Ja sSdzX inaczej. [ Ale bez powodu!! [SSdzX sRusznie. Winnetou wspomniaR coQ o pRywaniu. To byRo postanowione juW przedtem, dlatego myQlX, We tylko w czasie przesRuchania byli tacy surowi, by nam napXdziY strachu. Wyrok bXdzie brzmiaR znacznie Ragodniej. [Sir, niech wam siX to nie zdaje! Czy wyobraWacie sobie, !We pozwolS nam siX ocaliY za pomocS pRywania? [ Tak. [GRupstwo i jeszcze raz $gRupstwo! JeQli tak siX umVwili,to kaWS wam popRynSY, ale wiecie dokSd? [ No?? [Prosto w paszczX Qmierci. Potem, kiedy zginiecie, przypomnijcie sobie, We "miaRem sRusznoQY, hi! hi! hi! Ten osobliwy czRowieczek potrafiR nawet w tak ciXWkim poRoWeniu jak nasze prychaY Qmiechem ze swych, wStpliwych zresztS, dowcipVw. WesoRoQY jego trwaRa jednak krVtko, gdyW #wRaQnie skoZczyRa siX narada, wojownicy, ktVrzy wziXli w niej udziaR, cofnXli siX do pVRkola, a Inczu-czuna oznajmiR donoQnym gRosem: [PosRuchajcie, wojownicy ApaczVw i KeiowehVw, tego, co postanowiono wzglXdem tych czterech pojmanych bladych twarzy! W radzie starszych juW przedtem zapadRa uchwaRa, We bXdziemyQcigaY ich w wodzie, potem kaWemy im walczyY ze sobS, aw koZcu ich spalimy. Lecz najmRodszy z nich, Old Shatterhand powiedziaR sRowa,w ktVrych znajdowaRy siX niektVre dowodzSce mSdroQci "dojrzaRego wieku. ZasRuWyli na #QmierY, lecz zdaje siX, We nie $myQleli tak \le, jak sSdziliQmy przedtem. Dlatego znieQliQmy poprzednie postanowienie i pozwolimy, Weby Wielki Duch rozstrzygnSR miXdzy nami a nimi. ZatrzymaR siX [prawdopodobnie po to, aby powiXkszyY zaciekawienie sRuchaczy [a Sam skorzystaR ztego i zauwaWyR: ![ Do wszystkich piorunVw!! Tozaczyna byY zajmujSce, wielce zajmujSce! Czy wiecie, o co mu chodzi? #[ DomyQlam siX [ odrzekRem. [ No, o co? [ O pojedynek, tak zwany !sSd boWy. Czy mVj domysR nie jest sRuszny? [Tak, pojedynek w kaWdym razie, ale miXdzy kim? Jestem niezmiernie tego ciekawy. WVdz mVwiR dalej: [Blada twarz, zwana Old Shatterhand, jest, jak siX zdaje, najdostojniejsza miXdzy nimi, niechaj wiXc rozstrzygniXcie spocznie w jejrXku. BXdzie ono zaleWaRo takWe od tego spoQrVd nas, ktVry jest najwyWszy co do godnoQci, a tym jestem ja, Inczu-czuna, wVdz ApaczVw. [ Do stu piorunVw, do stu piorunVw! Wy i on! [ szeptaR Sam w wielkim podnieceniu. #[ Uff, uff, uff! [ zabrzmiaRy w szeregach czerwonoskVrych okrzyki podziwu. Byli naprawdX zdumieni tym, We ich wVdz chciaR ze mnS !walczyY. Wszak mVgR uniknSY niebezpieczeZstwa, ktVre mimo wszystko i dla niego !istniaRo, polecajSc zastSpiY siebie komu innemu. WyjaQniR to, mVwiSc dalej: [SRawa Inczu-czuny i Winnetou ucierpiaRa na tym, We wystarczyR o jedno uderzenie piXQciS bladej twarzy, by ich powaliY i "ogRuszyY. MuszS wiXc zmyY tX plamX w ten sposVb, We jeden !z nich bXdzie walczyR z bladS twarzS. Winnetou mi ustSpi, gdyW jestem starszy i jestem pierwszym wodzem ApaczVw. On zgadza siX na to, gdyW przez zabicie Old Shatterhanda oczyszczX zarazem swVj i jego honor. Tu znVw przerwaR. &[Cieszcie siX, sir! [rzekR Sam. [ Zginiecie w kaWdym razie prXdzej od nas. WyQcie go oszczXdzali, a teraz on was za to ukatrupi. [ Zaczekajmy!! [Nie potrzebujX czekaY, bo juW z gVry wiem wszystko. CzysSdzicie, We warunki walki bXdS rVwne? [ Nie marzX nawet o tym. ![Well! Warunki ukRada siX w podobnych wypadkach tak, WebiaRy zawsze jest zgubiony. JeQli zdarzyRo siX, ze ktoQ wyszedR z Wyciem z takich okolicznoQci, byR wyjStkiem !potwierdzajScym tylko reguRX. SRuchajcie! Inczu-czuna mVwiR dalej: [Zdejmiemy wiXzy z Old Shatterhanda i kaWemy mu przepRynSY przez rzekX, ale nie damy mu broni, ja zaQ pVjdX tylko z tomahawkiem. JeQli Old Shatterhand dostanie siX Wywy na drugi brzeg i dojdzie do oznaczonego celu, ktVrym jest cedr, to bXdzie ocalony, a towarzysze jego wolni. JeQli jednak przedtem zabijX go, oni zginS takWe, wprawdzie nie wQrVd mSk i pRomieni, lecz od naszych kul. Niechaj wszyscy obecni wojownicy potwierdzS, We sRyszeli me sRowa, We je zrozumieli i We siX do nich zastosujS! [Howgh! [ zabrzmiaRa jednogRoQna odpowied\. MoWnasobie wyobraziY, We byliQmy bardzo wzburzeni i to nie tyle ja, co Sam, Dick i Will. Pierwszy z nich rzekR: [WziXli siX do tego wcale chytrze. PowiadajS, We macie !pRywaY dlatego, iW jesteQcie najdostojniejszy. To nieprawda. LiczS na to, We jesteQcie greenhorn. Oto powVd! Niechby mnie puQcili dowody! PokazaRbym im, We Sam Hawkens pruje fale jak pstrSg.Ale wy! PomyQlcie, sir, We nasze Wycie od was zaleWy! JeQli przegracie, a my bXdziemy musieli umrzeY, nie odezwX siX juW do was nigdy !ani sRowem. Wierzcie mi, jeQli siX nie mylX! [Nie troszczcie siX o to, stary Samie [ odrzekRem. %[ZrobiX, co bXdX mVgR. MyQlX zresztS, We czerwonoskVrzy uczynili wcale niezRy wybVr. CzujX, We ja prXdzej zdoRam nas ocaliY niW wy. ![Miejmy nadziejX. A wiXc na !QmierY i Wycie. Nie wolno wam Inczu-czuny oszczXdzaY. Niech wam to nawet przez myQl nie przejdzie! [ Zobaczymy!! [Tu nie ma nic do zobaczenia!"JeQli go bXdziecie oszczXdzali, zgubicie siebie i nas. Zdajecie siX pewnie na swojS piXQY? [ Tak. #[ Nie rVbcieW tego!! Do walki rXcznej wcale nie dojdzie. ![ Jestem pewien, We dojdzie. [ Nie, nie! [ JakWeW inaczej mnie zabije?? [Tomahawkiem. Wszak wiecie, We uWywa siX go nie tylko w walce wrXcz, ale jest to takWe straszliwa broZ na odlegRoQY. Tomahawkiem siX rzuca, a czerwonoskVrzy majSw tym takS wprawX, We odcinajS na sto krokVw koniecpalca. Inczu-czuna nie bXdzie w was waliR tomahawkiem, leczrzuci go za wami, podczas waszej ucieczki, i pozbawi was Wycia za pierwszym rzutem. Wierzcie mi, We choYbyQcie byli najznakomitszym pRywakiem, nie dostaniecie siX na drugi brzeg, bo juW w wodzie uderzywas tomahawkiem w gRowX, a raczej w kark, co daleko pewniej sprowadza QmierY. Na nic tu caRa wasza sztuka i caRa wasza siRa fizyczna. [Wiem o tym, kochany Samie.Wiem takWe, We naparstek chytroQci wiXcej zdziaRa w pewnych okolicznoQciach od beczki siRy. [ ChytroQci?? A skSd wy byQcie mieli wziSY tX chytroQY? Stary Sam Hawkens znany jest jako chytra sztuka, a mimo to nie rozumie, w jaki sposVb zamierzacie chytroQciSwydrzeY wodzowi palmX zwyciXstwa. Co poradzi chytroQY caRego Qwiata wobecdobrze rzuconego tomahawka?[ Poradzi, Samie, poradzi! [ JakWeW?? [Zobaczycie albo raczej na razie nie zobaczycie. Powiadam wam jednak: jestem prawie pewien, We sprawa siX uda. [Wypowiadacie to olbrzymie samochwalstwo chyba tylko dlatego, Weby ulWyY naszym sercom. [ Nie. [Tak, by nas pocieszyY! Ale co pomoWe pociecha, ktVra przepadnie juW w nastXpnej minucie! [ UspokVjcie siX. Mam znakomity plan. [Plan? Tego jeszcze brakowaRo! Tu nie ma innego planu, jak pRynSY na drugS stronX, a podczas tego dosiXgnie was tomahawk. %[ Nie. UwaWajcie! JeQli utonX, bXdziemy ocaleni. #[ UtonX... ocaleni! Sir, macie  pHDkPPܼkDk&PXk{AgBp cB cBa cXC_! cCb, cDS7GDlada chwila umrzeY i dlatego bredzicie! [ Wiem, co robiX. ZapamiXtajcie sobie, We skoro utonX, nie mamy siX czego obawiaY. !WymVwiRem te sRowa prXdko, poniewaW zbliWyli siX trzej wodzowie, a Inczu-czuna powiedziaR: [Teraz rozwiSWemy Old Shatterhanda, ale niech mu siX nie zdaje, We zdoRa umknSY. Natychmiast doQcignXRoby go kilkuset wojownikVw. [Ani mi to przez myQl nie !przeszRo! [odrzekRem. [Gdybymnawet mVgR umknSY, byRoby to podRoQciS wobec moich towarzyszy. Gdy mnie rozwiSzano, poruszyRem czRonkami, aby wyprVbowaY ich ruchliwoQY. [Wielki to dla mnie zaszczyt ![rzekRem nastXpnie [pRywaY na wyQcigi lub raczej na QmierY i Wycie z najsRawniejszym wodzem ApaczVw, ale dla niego nie ma w tym zaszczytu. [ Czemu?? [Bo nie jestem godnym dla niego przeciwnikiem. KSpaRem siX tu i Vwdzie w potoku i $staraRem siX nie pVjQY na dno, ale wStpiX, czy zdoRam przepRynSY tak szerokS i gRXbokS rzekX. "[Uff, uff! To mnie nie cieszy. Ja i Winnetou pRywamy najlepiej z caRego szczepu. Cowarte zwyciXstwo nad takim lichym pRywakiem! #[I jesteQ uzbrojony, a ja nie. IdX wiXc na QmierY, a towarzysze moi przygotowali !siX na niS takWe. Mimo to rad bym wiedzieY, jak ma wyglSdaY ta walka. Kto pierwszy wejdzie do wody? [Ty. [ A ty za mnS?? [ Tak. [ A kiedy zaatakujesz mnie tomahawkiem?? [Kiedy mi siX spodoba! [odrzekR z dumnym, pogardliwym uQmiechem mistrza, ktVry ma do czynienia z partaczem. %[ A wiXc moWe siX to staY juW w wodzie?? [ Tak. UdawaRem, We jestem coraz bardziej strwoWony i !przygnXbiony, i pytaRem dalej: [A wiXc tobie wolno mnie "zabiY. A ja ciebie mogX? ZrobiR minX, w ktVrej byRa wyra\na odpowied\: TBiedny robaku, o tym nie masz co myQleY! Pytanie to mVgR ci podsunSY tylko Qmiertelny strachU . Potem powiedziaR: ![To bXdzie pRywanie i walka "na QmierY i Wycie. MoWesz mniezabiY, gdyW tylko w ten !sposVb zdoRasz dostaY siX do celu. #[I QmierY twoja nic by mi nie zaszkodziRa? %[Nie. JeQli ja ciebie zabijX, tonie osiSgniesz swego celu, a twoi towarzysze bXdS musieli umrzeY, a jeQli ty mnie zabijesz, dostaniesz siX do celu i od tej chwili nie "bXdziecie jeZcami, lecz lud\mi wolnymi. Chod\! $OdwrVciR siX, a ja zdjSRem z #siebie bluzX i buty. OdRoWyRem wszystko, co miaRem za pasemi w kieszeniach. Podczas tego Sam Hawkens biadaR: %[To siX nie uda, sir, to siX nie uda. ]ebyQcie mogli zobaczyY swojS twarz! A ten pRaczliwy ton w waszych ostatnich sRowach! Okropnie siX bojX o was i o nas! Nie mogRem mu nic odpowiedzieY, poniewaW usRyszeliby to trzej wodzowie, lecz ja wiedziaRem, skSd siX wziXRa ta pRaczliwoQY. ChciaRem, jak siX to mVwi, wziSY Inczu-czunX na lep. [Jeszcze jedno pytanie [prosiRem, zanim ruszyliQmy. [Czy w razie uwolnienia otrzymamy naszS wRasnoQY? WybuchnSR krVtkim Qmiechem peRnym zniecierpliwienia, gdyWuwaWaR to pytanie za bezsensowne, i odrzekR: [ Tak jest, [ Wszystko?? [ Wszystko. [I konie, i strzelby? Na to mnie ofuknSR: ![PowiedziaRem, We wszystko! Czy nie masz uszu? Raz !chciaRa ropucha lataY z orRem !na wyQcigi i pytaRa, co jej da,gdy go zwyciXWy. JeQli tak samo gRupio pRywasz, jak pytasz, to wstyd mi, We nie daRem ci starej skwaw na przeciwnika! UdaliQmy siX przez utworzonedokoRa nas pVRkole ku brzegowi. MijajSc Nszo-czi, pochwyciRem jej spojrzenie, ktVrym WegnaRa mnie na zawsze. Indianie poszli za nami!i rozRoWyli siX nad brzegiem, aby wygodnie rozkoszowaY siXczekajScym ich widowiskiem. WiedziaRem, We grozi mi ogromne niebezpieczeZstwo. Czy pRynSRbym prosto, czy zygzakiem, tomahawk wodza musiaR mnie dosiXgnSY. PozostawaRa jedyna droga ocalenia: nurkowanie, a pod tym wzglXdem nie byRem takimpartaczem, za jakiego miaR mnie Inczu-czuna. Ale samo nurkowanie teW nie mogRo mnie ocaliY, gdyW musiaRbym wypRywaY na wierzch dla zaczerpniXcia powietrza, a tym samym daY gRowX pod tomahawk. Nie, nie wolno mi byRo wynurzyY siX napowierzchniX, przynajmniej przed oczyma czerwonoskVrych. Ale jak miaRem tego dokonaY? ZbadaRem okiem brzeg w dole iw gVrze rzeki i przekonaRem siX z zadowoleniem, We sam teren przychodzi mi z pomocS. ZnajdowaliQmy siX, jak juW powiedziaRem, na zupeRnie pustej Rawicy piaskowej, !powyWej jej Qrodka. GVrny jej koniec, tam gdzie siX zaczynaR las, oddalony byR odemnie o sto krokVw, dalej ku gVrze rzeka tworzyRa zakrXt, !a za nim niknXRa z oczu. Dolny !koniec Rawicy leWaR o jakieQ czterysta krokVw ode mnie. Gdybym skoczyR w wodX i niewynurzyR siX, pomyQlano by, We utonSRem, i szukano by mego ciaRa oczywiQcie w dole rzeki. MusiaRem wiXc szukaY ocalenia w gVrze. W tej stronie ujrzaRem najpierw miejsce, gdzie woda podmywaRa brzeg tak, We !zwisaR nad niS i nadawaR siX doskonale na chwilowe schronienie. Nieco dalej woda naniosRa mnVstwo drzewa, "ktVre trzymaRo siX tak silnie, We takWe mogRem z niego skorzystaY w tym samym celu. Przedtem jednak powinienem byR udawaY, We siX bojX. Inczu-czuna rozebraR siX zostajSc tylko w lekkich !indiaZskich spodniach, zatknSRza pas tomahawk i powiedziaR: [ MoWemy zaczSY. Skacz do wody! [ Czy nie wolno mi najpierw "sprVbowaY, jak tu gRXboko? [ zapytaRem trwoWliwie. Po jego twarzy przebiegR nieskoZczenie pogardliwy uQmiech. ZaWSdaR wRVczni, ktVrS zaraz mi przyniesiono. WepchnSRem jS do wody, ale do dna nie dostaRem. ByRo mi to bardzo na rXkX, mimo to nadal udawaRem boja\Z. PrzykucnSRem nad wodS i zaczSRem sobie zmywaY czoRo#i piersi jak czRowiek, ktVry siXboi apopleksji, gdyby nagle wszedR do zimnej wody. Za mnS daR siX sRyszeY pomruk lekcewaWenia, a to byR pewny #znak, We swVj cel osiSgnSRem. Naraz zawoRaR Sam Hawkens: #[Na miRoQY Boga, chod\cie tulepiej, sir! Nie mogX na to patrzeY. Niech nas zamXczS. To lepsze niW mieY przed oczyma taki przykry obraz! PrzyszRo mi mimo woli na myQl, co sobie pomyQli o mnie Nszo-czi. ObejrzaRem siX. Twarz Tanguy byRa ucieleQnionym szyderstwem, Winnetou podniVsR gVrnS wargX tak, We byRo mu widaY "zXby, byR wQciekRy na to, We okazaR mi wspVRczucie, a siostra jego spuQciRa oczy i nie patrzyRa na mnie. [ Jestem gotVw [ huknSR Inczu--czuna. [ CVW ty siX jeszcze ociSgasz?? Do wody! [ Czy to rzeczywiQcie !nieuniknione?? [ zapytaRem. [ Czy inaczej juW byY nie moWe?? ZabrzmiaR powszechny Qmiech, nad ktVrym dominowaRgRos Tanguy: #[PuQYcie tX WabX, darujcie mu Wycie! Wojownik nie powinien przyRoWyY rXki do zabicia takiego tchVrza. A Inczu-czuna warknSR na mnie jak wQciekRy tygrys: [ Do wody, bo ciX natychmiast trzasnX w kark tomahawkiem. UdaRem bardzo przeraWonego,!usiadRem na brzegu, wRoWyRem najpierw stopy, potem Rydki do wody i prVbowaRem zwolna siX zsunSY. [ Do wody!! [ krzyknSR Inczu-czuna ponownie i kopnSR mnie w plecy. Na to wRaQnie czekaRem. PodrzuciRem bezradnie obie rXce do gVry, krzyknSRem przera\liwie i plusnSRem w wodX. W nastXpnej chwili skoZczyRo siX udawanie. PoczuRem dno, rzuciRem siX #gRowS w dVR i popRynSRem podwodS przy brzegu w gVrX rzeki. W chwilX potem !usRyszaRem za sobS szelest, toInczu-czuna wskoczyR za mnS.Jak siX potem dowiedziaRem, chciaR mnie puQciY na pewnS !odlegRoQY, a potem zapXdziY !na drugi brzeg i tam dosiXgnSYtomahawkiem. Jednak z powodu mej tchVrzliwoQci "porzuciR tX myQl i skoczyR za mnS czym prXdzej, aby mnie !zabiY, gdy tylko siX wynurzX, z takim bowiem mazgajem $naleWaRo siX zaRatwiY krVtko. DostaRem siX pod zwisajScy brzeg i wydobyRem siX na wierzch tak, We wychyliRem z wody tylko gRowX po usta. PrVcz wodza nikt mnie nie mVgR zobaczyY, bo tylko on sam byR w wodzie, ale ku mej !radoQci twarz miaR odwrVconS.OdetchnSRem gRXboko i poszedRem znVw na dno, by !pRynSY dalej. Wnet znalazRem siX koRo wspomnianego drzewa, naniesionego przez wodX, i znVw zaczerpnSRem powietrza. Drzewo zakrywaRo mnie tak dokRadnie, We mogRem dRuWej zostaY na powierzchni. WidziaRem wodza leWScego na wodzie jak zwierzX gotowe natychmiast rzuciY siX na zdobycz. Teraz "miaRem najdRuWszS przestrzeZ do przepRyniXcia, bo aW do miejsca, gdzie zaczynaR siX !las, a zaroQla zwisaRy z brzegudo wody. DotarRem i tam szczXQliwie i pod osRonS zaroQli wyszedRem na brzeg. MusiaRem oczywiQcie minSY !zakrXt, by przepRynSY za nim na drugi brzeg, mogRem to zrobiY tylko biegiem. Zanim jednak ruszyRem, spojrzaRem ku tym, ktVrych udaRo mi siX oszukaY. "Stali woRajSc i gestykulujSc nad brzegiem, a wVdz pRywaR tam i z powrotem, wciSW jeszcze czekajSc na mnie, chociaW byRo to niemoWliwe, Webym tak dRugo wytrzymaR pod wodS bez oddechu. Czy Sam myQlaR teraz o moich sRowach; TJeQli utonX, bXdziemy ocaleniU? PobiegRem lasem, jak mogRem najdalej, dopVki nie minSRem zakrXtu, potem znVw wszedRem do wody i przepRynSRem swobodnie na drugS stronX, wszystko to dziXki temu, We Apacze uwaWali mnie za lichego pRywaka i czRowieka bojScego siX wody. Na drugim brzegu poszedRem znowu w dVR rzeki aW do kraZca lasu. Ukryty w krzakach, dojrzaRem z przyjemnoQciS, We kilku czerwonoskVrych wskoczyRo do wody i dziobaRo wRVczniamidno, szukajSc utopionego Old Shatterhanda. MogRem z caRS swobodS "pVjQY teraz do cedru i byRbym wygraR, lecz nie uczyniRem tego, gdyW chciaRem nie tylko osiSgnSY zwyciXstwo, lecz takWe daY Inczu-czunie nauczkX, a zarazem zobowiSzaY go do wdziXcznoQci. !On pRywaR wciSW Jeszcze tami z powrotem i nie przyszRo muna myQl spojrzeY na drugi brzeg. OsunSRem siX znowu w wodX, poRoWyRem siX na plecach tak, We tylko nos i usta wystawaRy mi z wody, i $pozwoliRem siX nieQY fali. Nikt mnie nie zauwaWyR. DopRynSRem tak naprzeciw nich, daRem znVw nurka, podpRynSRem jeszcze kawaRek,po czym wynurzyRem siX i stojSc w wodzie, zawoRaRem doniosRym gRosem: [Samie Hawkens, wygraliQmy, wygraliQmy! WyglSdaRo to zupeRnie tak, jakbym siX znajdowaR na pRytkim miejscu. CzerwonoskVrzy dosRyszeli mnie i spojrzeli w tX stronX. JakieW wycie rozlegRo siX na przeciwlegRym brzegu! ZdawaRo#siX, We tysiSc diabRVw, nagle wypuszczonych, zaczXto #ryczeY na wyQcigi. Kto sRyszaR to raz w Wyciu, ten nigdy tego nie zapomni. Ledwo Inczu-czuna mnie spostrzegR, ruszyR naprzVd silnymi, dRugimi ruchami i pRynSR, a raczej leciaR na drugS stronX. Nie mogRem go dopuQciY zbyt blisko, wiXc pomknSRem ku brzegowi, wydostaRem siX naZ i [ stanSRem!! %[ Dalej, dalej, sir! [ krzyczaR Sam do mnie. [ Spieszcie czym prXdzej do cedru!! "Nikt juW temu teraz nie mVgR przeszkodziY, ale postanowiRem daY przedtem Inczu-czunie nauczkX i nie "odszedRem, dopVki nie zbliWyR siX do mnie na czterdzieQci krokVw. Potem popXdziRem ku drzewu. Gdybym byR jeszcze wwodzie, na pewno by mu siX udaR rzut tomahawkiem, teraz jednak byRem pewien, We nie uWyje topora, dopVki siX nie dostanie na brzeg. Drzewo staRo w odlegRoQci trzystu krokVw od brzegu. PrzebiegRem szybko poRowX tej odlegRoQci, zatrzymaRem siX znowu i spojrzaRem za siebie. WVdz wRaQnie wychodziR z "wody i szedR w puRapkX, ktVrSnaZ zastawiRem. DoQcignSY mnie juW nie mVgR, chyba rzucajSc tomahawkiem. WyrwaR go teW zza pasa i ruszyR pXdem. Nie umykaRem wciSW jeszcze i dopiero gdy siX przybliWyR na niebezpiecznS dla mnie odlegRoQY, rzuciRem siX do ucieczki, ale tylko pozornie. PowiedziaRem sobie tak: "TDopVki bXdX staR spokojnie, Inczu-czuna nie rzuci toporem, bo wie, We uskoczX na bok, widzSc nadlatujScy tomahawk. A zatem rzuci nim dopiero wtedy, gdy siX !odwrVcX i zacznX uciekaYU . ZaczSRem wiXc pozornie umykaY, ale po dwudziestu krokach zatrzymaRem siX nagle!i znowu odwrVciRem siX twarzS ku niemu. DomyQliRem siX sRusznie! Inczu-czuna bowiem, chcSc byY pewnym rzutu, stanSR na miejscu, zawinSR toporem nad #gRowS i cisnSR nim wRaQnie w chwili, gdy spojrzaRem na niego. WykonaRem wiXc dwa, trzy skoki w bok, topVr $przeleciaR koRo mnie i zaryR siXgRXboko w piasek. Tego wRaQnie pragnSRem, podbiegRem, podniosRem go i ruszyRem spokojnym krokiem naprzeciw wodza. Inczu czuna 'krzyknSR ze zRoQci i puQciR siX do mnie biegiem jak wQciekRy. WidzSc to zamierzyRem siX tomahawkiem i zawoRaRem gro\nie: [StVj, Inczu-czuno! Znowu pomyliReQ siX co do Old Shatterhanda. Czy chcesz wRasnym toporem dostaY po gRowie? ZatrzymaR siX w biegu i krzyknSR: [ Psie, jak mi w wodzie umknSReQ? ZRy Duch znVw ci dopomVgR! [Nie wierz temu! JeQli tu moWe byY mowa o duchu, to wRaQnie dobry Manitou opiekowaR siX mnS w tej niebezpiecznej chwili. "MVwiSc to, spostrzegRem, We jego oczy, zwrVcone na mnie, pRonS jakby pod wpRywem ukrytego zamiaru. DodaRem wiXc ostroWnie: [Chcesz mnie zaskoczyY, zaatakowaY, widzX to po tobie. Nie czyZ tego, bo !oznaczaRoby to twojS QmierY. Nic ci siX nie stanie, gdyW naprawdX lubiX ciebie i "Winnetou, ale jeQli rzucisz siX na mnie, bXdX musiaR siX broniY. Wiesz, We i bez broni mam nad tobS przewagX, a teraz jeszcze zdobyRem sobie tomahawk. BSd\ wiXc rozsSdny i... Nie mogRem dokoZczyY zdania. ZRoQY, ktVra go opanowaRa, odebraRa mu !spokojnS rozwagX. RzuciR siX ku mnie z rXkami zakrzywionymi jak szpony. JuWzdawaRo mu siX, We mnie pochwyciR, gdy wtem usunSRem siX szybko w bok, a siRa skoku, ktVra miaRa mnie obaliY, powaliRa jego samego. Natychmiast stanSRem przy nim, oparRem prawe kolano na jednej, a lewe na drugiej jego #rXce, ujSRem go lewS rXkS za kark, a prawS podniosRem tomahawk i zawoRaRem: [Inczu-czuno, czy prosisz o RaskX? [ Nie. [ To ci gRowX rozRupiX!! &[ Zabij mnie, psie! [ stXknSR, %na prVWno usiRujSc siX uwolniY. [Nie, jesteQ ojcem Winnetou i bXdziesz WyR, ale na razie zmuszasz mnie do tego, WebymciX unieszkodliwiR. UderzyRem go po gRowie pRaskS stronS tomahawka, wskutek czego zacharczaR, "drgnSR kurczowo i rozciSgnSR siX na ziemi. CzerwonoskVrym mogRo siX wydawaY, We go zabiRem. ZabrzmiaRo wycie, jeszcze okropniejsze niW przedtem. PrzywiSzaRem Inczu-czunie pasem rXce do !ciaRa, zaniosRem go do cedru i tam poRoWyRem. MusiaRem, choY niepotrzebnie, odbyY tenkawaRek drogi, poniewaW wymagaRa tego nasza umowa. ZostawiRem go na ziemi, a sam pobiegRem nad rzekX, widzSc, We wielu czerwonoskVrych, z Winnetou na czele, rzuciRo siXdo wody, aby przepRynSY na #mojS stronX. MogRo siX to staYniebezpieczne dla mnie i dla moich towarzyszy, gdyby Apacze nie chcieli dotrzymaY !sRowa. Dlatego znalazRszy siX nad wodS zawoRaRem: [Precz! WVdz Wyje, nic mu zRego nie wyrzSdziRem, ale !zabijX go, gdy siX zbliWycie. Niech tu przypRynie tylko Winnetou, chcX z nim pomVwiY! Nie zwrVcili uwagi na tX przestrogX, ale Winnetou "podniVsR siX w wodzie tak, We go wszyscy mogli zobaczyY, i !zawoRaR kilka sRVw, ktVrych !nie zrozumiaRem. PosRuchali go i zawrVcili, a on sam przypRynSR na tX stronX. CzekaRem na niego nad wodS ipowiedziaRem, gdy z niej wychodziR: [ Dobrze, We odesRaReQ wojownikVw, gdyW naraziliby [ UtonX... ocaleni! Sir, macie  pHDkPPܼkDk&PXk{AgBp cD` c+EPF cE cE+ cTF5 YFtwego ojca na niebezpieczeZstwo. [ ZabiReQ go tomahawkiem?? [ Nie. ZmusiR mnie do tego, We go ogRuszyRem, bo nie chciaR siX poddaY. [ MogReQ go zabiY!! ByR przecieW w twoim rXku! [Staram siX zawsze oszczXdzaY wroga, a tym bardziej ojca umiRowanego przeze mnie Winnetou. Masz tu jego broZ! Ty rozstrzygniesz, czy zwyciXWyRem, a zarazem, czy dotrzymacie sRowa danego mnie i moim towarzyszom. WziSR podany mu tomahawk iprzypatrywaR mi siX dRugo, dRugo. Wzrok jego RagodniaR coraz bardziej, wreszcie twarzprzybraRa wyraz podziwu. [ Co za czRowiek z Old Shatterhanda!! [ zawoRaR wreszcie!! [ Kto go pojmie?? [ Nauczysz siX jeszcze mnie pojmowaY. [Dajesz mi ten topVr, nie wiedzSc, czy dochowamy ci %sRowa! MVgRbyQ siX nim broniY. Czy wiesz, We w ten sposVb oddajesz siX w moje rXce? #[Pshaw! Nie bojX siX, gdyW nawszelki wypadek mam rXce i piXQci, a Winnetou nie jest kRamcS, lecz szlachetnym wojownikiem, ktVry nie zRamiesRowa. Na to Winnetou wyciSgnSR domnie rXkX i odrzekR z bRyszczScymi oczyma: [Masz sRusznoQY. JesteQ wolny, a tamte blade twarze rVwnieW, z wyjStkiem tego, ktVry siX nazywa Rattler. Darzysz mnie zaufaniem, wiXc i ja ci go nie odmawiam. ![ Zaufasz mi tak jak ja tobie.Zaczekaj tylko trochX. Chod\ teraz do ojca! [Tak, chod\my! MuszX go zobaczyY z bliska, bo gdy Old Shatterhand uderzy, Ratwo !moWe nastSpiY QmierY, choY sam nie miaR zamiaru jej zadaY. PodeszliQmy do cedru i rozwiSzaliQmy rXce wodzowi. Winnetou zbadaR go i rzekR: []yje, ale nieprXdko siX zbudzi i bXdzie go dRugo !bolaRa gRowa. Nie mogX tutaj, pozostaY, przyQlX mu wiXc !kilku ludzi. Niech mVj brat Old Shatterhand pVjdzie ze mnS! Pierwszy raz wyraziR siX o mnie TmVj bratU . IleW razy pV\niej sRyszaRem to z jego ust, a jak powaWnie, wiernie i szczerze brzmiaRy zawsze te sRowa! PoszliQmy znowu ku rzece i przepRynXliQmy na drugS stronX. CzerwonoskVrzy z !niecierpliwoQciS czekali na nasna brzegu. WidzSc nas pRynScych spokojnie obok !siebie, zauwaWyli, We jesteQmyw zgodzie, i musieli takWe uznaY, We niesRusznie byRem przedmiotem ich szyderstwa i Qmiechu. Kiedy wyszliQmy na brzeg, Winnetou wziSR mnie za rXkX i rzekR donoQnym gRosem: #[ Old Shatterhand zwyciXWyR. On i jego trzej towarzysze sS wolni! ![ Uff, uff, uff! [ zawoRali Apacze. !Tangua staR na boku i patrzyR!ponuro przed siebie. MiaRem siXz nim jeszcze policzyY, gdyW naleWaRo go ukaraY, i to nie tylko z naszego powodu, lecz takWe ze wzglXdu na przyszRoQY [ze wzglXdu na !tych biaRych, z ktVrymi mVgR siX jeszcze zetknSY. Winnetou przeszedR wraz ze mnS obok niego, nie rzuciwszy naZ okiem, i zaprowadziR mnie do sRupVw, do ktVrych przywiSzani byli moi towarzysze. $[JesteQmy ocaleni! [ zawoRaR Sam. [JuW nas nie sprzStnS! !CzRowieku, mXWu, przyjacielu, mRodzieZcze, greenhornie, jak wam siX to udaRo? !Winnetou podaR mi swVj nVW mVwiSc: #[Odetnij ich! ZasRuWyReQ na to, WebyQ sam to uczyniR. ZrobiRem to. Ledwie moi towarzysze poczuli siX wolni, rzucili siX na mnie, wziXli w !swoich szeQY ramion i zaczXli "tak QciskaY i gnieQY, We aW mnie strach zdjSR. Sam pocaRowaR mnie nawet w rXkX,a z maRych oczek kapaRy mu Rzy w bVr jego zarostu, gdy mVwiR; [Sir, jeQli wam to kiedyQ zapomnX, to niech mnie poRknie pierwszy nied\wied\, ktVrego spotkam. Jak zabraliQcie siX do tego? ZniknXliQcie. Tak bardzo obawialiQcie siX wody, We $wszyscy myQleli, iW utonXliQcie.$[ CzyW nie powiedziaRem: jeQliutonX, bXdziemy ocaleni? [Old Shatterhand tak powiedziaR? [ spytaR Winnetou. [A wiXc to wszystko byRo tylko udane? [ Tak [ potwierdziRem. "[MVj brat wiedziaR, co robi. Przypuszczam, We popRynSR tuW pod wodS przeciw !prSdowi, a potem w dVR rzeki. MVj brat jest nie tylko mocny jak nied\wied\, lecz takWe chytry jak lis na prerii. Kto jest jego wrogiem, ten musi siX mieY na bacznoQci. [ A Winnetou byR moim wrogiem?? [ ByRem nim, lecz juW nie jestem. ![ WiXc nie wierzysz juW temukRamcy, Tanguy, lecz mnie? SpojrzaR na mnie znowu tak powaWnie i dRugo jak na tamtym brzegu, podaR mi rXkX i odrzekR: [ Twoje oczy sS dobre, a twoim rysom obca jest nieuczciwoQY. WierzX ci. WRoWyRem zdjXte uprzednio ubranie, wyjSRem z kieszeni puszkX od sardynek i rzekRem: "[ MVj brat Winnetou trafiR w sedno. UdowodniX mu to zaraz.MyQlX, We pozna to, co mu teraz pokaWX. WyjSRem zwiniXty kosmyk wRosVw, wyprostowaRem i podaRem Winnetou. W "pierwszej chwili siXgnSR po nierXkS, lecz nie dotknSR, zaskoczony zupeRnie tS niespodziankS cofnSR siX o krok i zawoRaR: [ To moje wRosy!! Kto ci je daR? [Inczu-czuna wspomniaR, We byliQcie przywiSzani do drzew,gdy naraz dobry Wielki Duch zesRaR wam niewidzialnego wybawcX. Tak, byR on niewidzialny, gdyW nie mVgR pokazaY siX Keiowehom, lecz teraz nie ma juW potrzeby "kryY siX przed nimi. Teraz juW chyba uwierzysz, We byRem zawsze twym przyjacielem, a nie wrogiem. [WiXc to ty... ty... ty nas odwiSzaReQ? WiXc tobie zawdziXczamy i wolnoQY, i Wycie! [wybuchnSR, wciSW jeszcze bardzo stropiony, chociaW byR czRowiekiem, ktVrego nie Ratwo byRo wprawiY w zdumienie ani zaskoczyY. NastXpnie wziSR !mnie za rXkX i zaprowadziR na miejsce, na ktVrym obserwujSc nas ustawicznie, staRa jego siostra. ZatrzymaR siX przed niS wraz ze mnS i powiedziaR: [Nszo-czi widzi tu dzielnego wojownika, ktVry wyswobodziRpotajemnie mnie i ojca, kiedy Keiowehowie przywiSzali nas do drzew. Niechaj Nszo-czi mu podziXkuje! Po tych sRowach przycisnSR mnie do siebie i pocaRowaR w oba policzki. Ona podaRa mi rXkX i rzekRa tylko jedno sRowo: [ Przebacz!! MiaRa podziXkowaY, a tymczasem prosiRa o przebaczenie! Dlaczego? ZrozumiaRem to dobrze. WyrzSdziRa mi w duszy "krzywdX. ZnaRa mnie lepiej niW inni, a mimo to, gdy dla podstXpu udawaRem tchVrzostwo, uwierzyRa, We tojest prawda. UwaWaRa mnie przez chwilX za boja\liwego, niezgrabnego mazgaja i przeproszenie za to mylne mniemanie byRo dla niej sprawS waWniejszS od podziXkowania, ktVrego domagaR siX Winnetou. UQcisnSRem jej rXkX i odrzekRem: [Nszo-czi przypomina sobie zapewne wszystko, co jej powiedziaRem. Teraz to nastSpiRo. Czy moja siostra juW mi wierzy? [ WierzX mojemu biaRemu bratu!! Tangua staR nie opodal, a wQciekRoQY przebijaRa wyra\nie z jego twarzy. !PrzystSpiRem doZ i zapytaRem patrzSc mu ostro w oczy: [ Czy wVdz KeiowehVw, Tangua, jest kRamcS, czy teW miRuje prawdX? [ Chcesz mnie obraziY?? [ wybuchnSR. #[ Nie, pragnX tylko wiedzieY, co mam o tobie sSdziY. Odpowiadaj wiXc! [ Niech Old Shatterhand wie, We kocham prawdX. [ Zobaczymy!! W takim razie dotrzymujesz sRowa, ilekroY coQ obiecasz? [ Tak. "[Tak teW byY musi, bo kto nieczyni tak, jak powie, godzien jest pogardy. Czy pamiXtasz jeszcze, co mi przyrzekReQ? [ Kiedy?? [ Kiedy byRem jeszcze przywiSzany do sRupa. [ Wtedy mVwiRem o rozmaitych rzeczach. [ To prawda, ale wiesz chyba, ktVre z twych sRVw mam teraz na myQli? [ Nie. [ Wobec tego muszX ci sam "przypomnieY. Oto chciaReQ siX ze mnS policzyY. [ Czy rzeczywiQcie?? [ zapytaR podnoszSc brwi. $[Tak. PowiedziaReQ takWe, We chXtnie walczyRbyQ ze mnS, gdyW wiesz dokRadnie, We mniezmiaWdWysz. NiewStpliwie ton, jakim mVwiRem, przeraziR go, gdyW rzekR z namysRem: [ Tego sobie nie przypominam. Old Shatterhand chyba \le mnie zrozumiaR. ![ Nie. Winnetou byR przy tym i poQwiadczy to. [Tak [potwierdziR ochoczo Winnetou. [Tangua chciaR zaRatwiY rachunki z Old Shatterhandem i cheRpiR siX, We gotVw jest z nim walczyY, Weby go zmiaWdWyY. ![ Widzisz wiXc, We tak siX wtedy wyraziReQ. Czy dotrzymasz sRowa? [ A ty WSdasz tego?? [Tak. NazwaReQ mnie #tchVrzliwS WabS. SzkalowaReQ mnie i staraReQ siX ze wszystkich siR doprowadziY donaszej zguby. Kto jest tak zuchwaRy, Weby robiY coQ podobnego, ten musi teW mieY odwagX walczyY ze mnS. [ Pshaw!! WalczX tylko z wodzami! [ Ja jestem wodzem!! [ Udowodnij to!! [PiXknie! UczyniX to w ten sposVb, We powieszX ciX na pierwszym drzewie, jeQli siX bXdziesz wzdragaR walczyY ze mnS. Gro\ba powieszenia jest dla Indianina chyba najciXWszS obelgS. ToteW Tangua natychmiast wyrwaR nVW zza pasa i wrzasnSR: [ Psie, mam ciX przebiY? [ MoWesz, ale tylko w uczciwej walce [ pierQ w pierQ, ostrze przeciwko ostrzu.[ Ani mi siX Qni!! Z Old Shatterhandem nie chcX mieY nic do czynienia! ![ Ale gdy byRem przywiSzany i nie mogRem siX broniY, to chciaReQ, ty tchVrzu! #ChciaR siX na mnie rzuciY, aleWinnetou stanSR pomiXdzy nima mnS i powiedziaR: [MVj brat Old Shatterhand ma!sRusznoQY. Tangua oszkalowaR #go i pragnSR go zgubiY. JeWeli nie dotrzyma sRowa, to jest istotnie tchVrzem i zasRuguje na wykluczenie ze swego szczepu. Rzecz tX naleWy rozstrzygnSY natychmiast, gdyW nikt nie powinien zarzuciY Apaczom, We goszczS u siebie tchVrzy. Jak zamierza postSpiY wVdz KeiowehVw? Tangua, zanim odpowiedziaR, rzuciR okiem dokoRa. ApaczVw byRo prawie cztery razy tyle, co KeiowehVw, a prVcz tego Keiowehowie znajdowali siX naich terytorium. Niepodobna !byRo dopuQciY do sporu miXdzyobu szczepami teraz, kiedy "miaR zapRaciY tak wielki okup ikiedy wRaQciwie byR jeszcze na pVR jeZcem. [ NamyQlX siX nad tym [ odrzekR wymijajSco. [MXWny wojownik nie !potrzebuje siX namyQlaY. Albo siX zgodzisz na walkX, albo przylgnie do ciebie nazwa tchVrza. "Na to poderwaR siX obraWony i wrzasnSR: [ Tangua tchVrzem?? Kto tak twierdzi, temu nVW wbijX w piersi! [Ja to powiadam [rzekR Winnetou dumnie i spokojnie [jeQli nie dotrzymasz sRowa danego Old Shatterhandowi. [ Dotrzymam!! [ WiXc gotVw jesteQ z nim walczyY?? [ Tak. [I to natychmiast? [ Natychmiast!! PragnX jak najprXdzej zobaczyY jego krew. [ Dobrze. Teraz naleWy postanowiY, jakiej broni uWyjecie w tej walce. [ Kto ma to postanowiY?? [ Old Shatterhand. [ Dlaczego?? "[ PoniewaW ty go obraziReQ. [ Nie, ja powinienem oznaczyY broZ. [Ty? [Tak, ja, gdyW on mnie obraziR, a ja jestem wodzem, gdy tymczasem on zwykRym biaRym. Jestem wiXc czymQ o wiele waWniejszym od niego. [ Old Shatterhand jest czymQwiXcej od czerwonoskVrego wodza. "[ On teW tak twierdzi, ale nie!zdoRaR tego udowodniY. Gro\banie jest dowodem. Wtedy ja rozstrzygnSRem tX kwestiX: [ Niech Tangua wybiera; mniewszystko jedno, jakS broniS go zwyciXWX. [Ty mnie nie zwyciXWysz! yknSR na mnie. [ Czy sSdzisz, We zgodzX siX na !walkX na piXQci, w ktVrej ty !kaWdego powalisz, albo na nVW,ktVrym przebiReQ NoWa-Pioruna, albo na tomahawk, ktVry nawet dla Inczu-czuny okazaR siX zgubnym? [ WiXc co?? [ BXdziemy strzelaY do siebie, a moja kula ugrzX\nie ci w sercu! "[Dobrze, przystajX z ochotS. Ale czy mVj brat Winnetou sRyszaR, do czego teraz przyznaR siX Tangua? [ Co takiego?? []e walczyRem z NoWem-Piorunem po to, by uwolniY ApaczVw od sRupa mXczeZskiego; Tangua przeczyR temu dotychczas. Wszyscy siX teraz przekonali, We miaRem sRusznoQY nazywajSc go kRamcS. "[KRamcS? [ huknSR na mnie Keioweh. []yciem mi za to zapRacisz! PrXdzej, podajcie mu strzelbX! Niech siX walka rozpocznie natychmiast, Webym tego psa ujadajScego zmusiR do milczenia! TrzymaR swojS strzelbX w rXku, Winnetou posRaR Apacza do puebla po mojS rusznicX i amunicjX, ktVrS, nim mnie pojmano, nosiRem przy sobie. Wszystko zachowano starannie, gdyW Winnetou, pomimo We mnie uwaWaR za swego wroga, opiekowaR siX mnS bardzo troskliwie. "NastXpnie zwrVciR siX do mnie z tymi sRowy: "[Niech mVj biaRy brat powie, !z jakiej odlegRoQci bXdziecie strzelaY oraz ile strzaRVw macie daY. [ Mnie wszystko jedno [ odrzekRem. [ Kto wybieraR !broZ, niechaj i to rozstrzygnie."[Tak, ja rozstrzygam [ rzekR Tangua. [ DwieQcie krokVw i !tyle strzaRVw, dopVki jeden z !nas nie padnie i nie zdoRa siX juW podnieQY. [Dobrze [ powiedziaR Winnetou. [ Ja bXdX tego #pilnowaR. BXdziecie strzelali na przemian. Ja stanX obok ze "strzelbS i wpakujX kulX w Reb #temu, ktVry siX oQmieli zRamaYten porzSdek. Ale kto ma pierwszy strzaR? %[ Naturalnie, We ja! [ zawoRaR Keioweh. Winnetou potrzSsnSR niechXtnie gRowS i rzekR: [ Tangua zabiera wszystkie korzyQci dla siebie. Old Shatterhand ma pierwszy strzaR. $[Nie! [ odparRem. [Niech siX stanie zgodnie z jego Wyczeniem. On da jeden !strzaR, potem ja drugi i bXdziepo wszystkim. "[ Nie!! [ odrzekR Tangua. [ Strzelamy, dopVki jeden z nas nie padnie! [OczywiQcie, to wRaQnie miaRem na myQli, poniewaW !pierwszy mVj strzaR rozciSgnieciX na ziemi. [ SamochwaR!! [Pshaw! WRaQciwie powinienem ciX zabiY, ale tego nie zrobiX. UkarzX ciX w ten sposVb, We strzaskam ci prawekolano, zapamiXtaj to sobie! %[CzyQcie sRyszeli? [ zaQmiaR !siX. [ Ta blada twarz, ktVrS wRaQni przyjaciele nazywajS greenhornem, zapowiada, We zodlegRoQci dwustu krokVw przestrzeli mi kolano! WyQmiejcie go, wojownicy, wyQmiejcie! #SpojrzaR dokoRa, ale nikt siX !nie zaQmiaR. Wobec tego mVwiR sam dalej: [Wy siX jego boicie! Ja wam #pokaWX, We sobie kpiX z niego. Chod\cie, odmierzymy dwieQcie krokVw! WRaQnie przyniesiono mi rusznicX. Zbadawszy jS, przekonaRem siX, We jest w dobrym, stanie, a obie lufy manabite. Dla pewnoQci wystrzeliRem obie kule i nabiRem na nowo tak starannie, jak tego wymagaRa !sytuacja. Wtem zbliWyR siX do mnie Sam z tymi sRowy: [Mam do was sto zapytaZ, a nie znajdujX do tego sposobnoQci. Na razie tylko jedno. Czy rzeczywiQcie chcecie tego draba trafiY w kolano? [ Tak. [ Tylko?? [ To bXdzie dostateczna kara. [Nie, na pewno nie! Takie "plugastwo naleWy tXpiY, jeQli "siX nie mylX. ZwaWcie tylko, co"on zawiniR, ile siX juW zRego staRo przez to jedynie, We chciaR ukraQY konie Apaczom! ![ Temu winni biali co najmniejtak samo, poniewaW go namVwili do tego. "[ Ale daR siX namVwiY!! Na waszym miejscu wpakowaRbym!mu kulX w Reb. On z pewnoQciS"bXdzie mierzyR w waszS gRowX! [ Albo w piersi. Jestem tego pewien. [Nie trafi. Pukawka tego draba nic niewarta. Odmierzono juW odlegRoQY, ustawiliQmy siX wiXc na punktach kraZcowych. ByRem spokojny jak zwykle, a TanguawyczerpywaR caRy swVj zapas obelg, ktVrych powtVrzyY nie podobna. Niezadowolony z tego Winnetou, stojScy nieco z boku pomiXdzy nami, rzekR: [Niechaj wVdz KeiowehVw milczy i uwaWa! LiczX do trzech, potem dopiero wolno !strzeliY. Kto prXdzej strzeli, dostanie ode mnie kulX. Patwo sobie wyobraziY, We wszyscy obecni byli w najwyWszym napiXciu. Ustawili siX w dwa rzXdy po prawej i lewej stronie tak, We utworzyli szerokS ulicX, ktVrej koZce oznaczaliQmy my. ZapanowaRa gRXboka cisza. [ Niech wVdz KeiowehVw zaczyna [ rzekR Winnetou. [ Raz... dwa... trzy! StaRem spokojnie, zwrVcony do przeciwnika caRS $szerokoQciS ciaRa. Ten zRoWyR siX zaraz za pierwszym sRowem Winnetou, zmierzyR nX... ocaleni! Sir, macie  pHDkPPܼkDk&PXk{AgB cG I csGG cG"l cLH%-0 cHU70JIstarannie i wypaliR. Kula "przeleciaRa tuW koRo mnie. Niktnie wydaR gRosu. [ Teraz strzela Old Shatterhand [ wezwaR mnie Winnetou. [ Raz... dwa... #[Zaraz! [ przerwaRem mu. [Ja staRem naprzeciwko wodza KeiowehVw rzetelnie i prosto, on zaQ odwraca siX i staje ku mnie bokiem. %[ To mi wolno!! [ odparR. [ Ktomi zabroni?? Tego nie okreQlono, jak mamy stawaY. [To prawda, wiXc Tangua moWe siX tak ustawiY, jak mu siX spodoba. Nadstawia mi "wSskS stronX ciaRa, sSdzSc, "We nie tak Ratwo go trafiX, alesiX myli, bo nie chybiX na pewno. MVgRbym wypaliY, nie mVwiSc ani sRowa, ale chcX byY wobec niego uczciwy. ZapowiedziaRem, We dostanie kulX w prawe kolano, jeQli jednak staY bXdzie bokiem, tokula roztrzaska mu oba kolana."Oto caRa rVWnica. Niechaj robi teraz, co chce; ja go ostrzegRem. [Strzelaj kulami, a nie "sRowami! [ szydziR tamten i nie zwaWajSc na mojS przestrogX nie zmieniR bocznej pozycji. [ Old Shatterhand strzela [ powtVrzyR Winnetou. [ Raz... dwa... trzy! "HuknSR strzaR. Tangua wydaR $gRoQny okrzyk, puQciR strzelbX z rXki, rozRoWyR ramiona i runSR na ziemiX. "[Uff, uff, uff! [zawoRano ze wszystkich stron i zaczXto siXcisnSY, aby zobaczyY, gdzie trafiRem. Ja podszedRem takWe, a wszyscy rozstSpili siX z szacunkiem. [W oba kolana, w oba kolana [powtarzano na prawo i lewo. Kiedy przystSpiRem do Tanguy,leWaR jXczSc na ziemi. Winnetou klXczaR juW przy nim i badaR ranX. #SpostrzegRszy, We siX zbliWam, rzekR: [Kula poszRa zupeRnie tak, jak przepowiedziaR mVj biaRy brat; oba kolana strzaskane. Tangua juW nigdy nie wyjedziekonno, aby rzuciY okiem na rumaki innych szczepVw. Raniony, ujrzawszy mnie, obsypaR mnie caRym gradem przezwisk. HuknSRem na niego tak, We zamilkR na chwilX, i rzekRem: "[ PrzestrzegRem ciX, lecz ty nie usRuchaReQ. Sam jesteQ temu winien. $Nie QmiaR dalej jXczeY, gdyW Indianinowi nie przystoi tego robiY nawet w najwiXkszym !bVlu. ZagryzR wargi i patrzyR przed siebie ponuro, a potem warknSR: ![ Jestem zraniony i nie mogX wrVciY do domu, muszX pozostaY u ApaczVw. Na to Winnetou potrzSsnSR gRowS i rzekR bardzo stanowczo: [Musisz wrVciY do domu, gdyW nie mamy miejsca dla zRodziei naszych koni i mordercVw naszych wojownikVw. Nie zemQciliQmy "siX krwawo i zadowoliliQmy siX okupem. WiXcej WSdaY nie moWesz. Keioweh nie naleWy donaszego puebla. [ AleW ja nie bXdX mVgR usiedzieY na koniu!! "[Old Shatterhand byR ciXWej "ranny i teW nie mVgR jechaY nakoniu, a mimo to dostaR siX "tutaj. MyQl o nim czXsto! To ci siX przyda. Keiowehowie chcieli nas dzisiaj opuQciY; niech to uczyniS, gdyW kogo z nich spotkamy jutro w pobliWu naszych pastwisk, z tym obejdziemy siX tak, jak wedle "ich Wyczenia mieliQmy postSpiYz Old Shatterhandem. PowiedziaRem. Howgh! WziSR mnie za rXkX i odprowadziR na bok. Wydostawszy siX ze Qcisku, ujrzeliQmy Inczu-czunX pRynScego ku nam RodziS z dwoma wysRanymi doZ lud\mi. Winnetou poQpieszyR nad rzekX, a ja udaRem siX do Sama Hawkensa, Dicka Stone'a i Willa Parkera. [Nareszcie, nareszcie bXdziemy was mieli dla siebie! [rzekR pierwszy z nich. [Powiedzcie nam przede wszystkim, jakie to wRosy pokazaliQcie Winnetou? "[ Te, ktVre mu sam obciSRem. [ Kiedy?? [ Gdy uwolniRem go razem z ojcem. [ To wy... do wszystkich "diabRVw... wy... wy, greenhorn, mielibyQcie ich uwolniY? [ OczywiQcie. [ Nie powiedziawszy nam o tym ani sRowa?? [ To byRo zbyteczne!! [ Ale jakWe tego dokonaliQcie?? [ Tak, jak to czyniS greenhorny. ![ MVwcie rozsSdnie, sir! To byRo nadzwyczaj trudne. "[ Tak, wStpiliQcie nawet, czywam by siX to udaRo. #[ No, a wam siX udaRo! Albo janie mam rozumu, albo przestaRmi dziaRaY. [ To pierwsze, Samie, to pierwsze! [ Nie rVbcie gRupich dowcipVw!! Taki chytrus! OdwiSzuje od mXczeZskich sRupVw wodzVw i nosi z sobS cudotwVrczy kosmyk, nie zdradzajSc siX z tym ani sRowem! A takS ma uczciwS minX! Z tego tylko widaY, We nie naleWy nikomu wierzyY! A "jakWe tam dziQ byRo? NiektVre rzeczy sS dla mnie niejasne. $UtonXliQcie i nagle pojawiliQcie siX znowu! OpowiedziaRem mu wszystko, a gdy skoZczyRem, zawoRaR: [CzRowiecze, przyjacielu, greenhornie, straszny z was %hultaj, jeQli siX nie mylX! MuszXwas znowu zapytaY, czy nie byliQcie jeszcze nigdy na Zachodzie? [ Nie. [ Ani w ogVle w Stanach Zjednoczonych?? [ Nie. [ To niech was diabeR zrozumie, bo ja nie potrafiX! JesteQcie we wszystkim nowicjuszem, a zarazem mistrzem. Nie widziaRem jeszcze takiego dziwolSga. MuszX was pochwaliY, naprawdX pochwaliY. PoczynaliQcie sobie sprytnie, "hi! hi! hi! Nasze Wycie wisiaRo rzeczywiQcie na wRosku. Ale niech wam ta pochwaRa nie przewrVci w gRowie, bo jeszcze bXdziecie robiY gRupstwa. DziwiRoby mnie to naprawdX, gdybyQcie kiedy zostali uWytecznym westmanem! MVwiRby dalej w tym tonie, ale nadeszli Winnetou i Inczu-czuna. Stary wVdz !patrzyR mi dRugo i powaWnie w oczy, jak przedtem syn, i powiedziaR: [SRyszaRem o wszystkim od Winnetou. JesteQcie wolni, a nam przebaczcie. JesteQ bardzo dzielnym i przebiegRym wojownikiem i zwyciXWysz niejednego wroga. Czy zapaliszz nami fajkX pokoju? [ Owszem, chciaRbym byY waszym przyjacielem i bratem! ![To chod\cie teraz ze mnS i cVrkS mojS Nszo-czi do puebla! WyznaczX mojemu zwyciXzcy godne mieszkanie. Winnetou zostanie tutaj, aby dopilnowaY porzSdku. WeszliQmy z nim i z Nszo-czi [ jako wolni ludzie [ do zamkuw ksztaRcie piramidy, ktVry opuszczaliQmy jako jeZcy wleczeni na QmierY.  ROZDZIAP V TPIbKNY DZIEcU WrVciwszy teraz do puebla, zobaczyRem, jaka to byRa silnai olbrzymia budowla kamienna. UwaWa siX powszechnie ludy amerykaZskie za niezdolne do stworzenia wyWszej kultury, ale ludzie, ktVrzy umieli poruszyY takie masy skalne i spiXtrzyY je w tak niezdobytS dla Vwczesnej broni twierdzX, nie mogli przecieW znajdowaY siX na niskim stopniu kultury. ChoY nie wiadomo, czy dzisiejsi Indianie sS potomkamidawnych kulturalnych narodVwamerykaZskich, to i tak nie mapowodu do twierdzenia, jakoby nie byli zdolni do dalszego rozwoju. $OczywiQcie, jeQli siX nie da imna to miejsca ani czasu, muszS upaQY i wyginSY. WspiXliQmy siX za pomocS drabin na trzeciS platformX, na ktVrej leWaRy najparadniejsze komnaty puebla. Tu mieszkaR Inczu-czuna z dwojgiem dziecii tu wyznaczono dla nas mieszkanie. Moje byRo obszerne. Wprawdzie nie miaRo okien i !QwiatRo wpadaRo drzwiami, ale drzwi te, bardzo wysokie i szerokie, sprawiaRy, We byRo doQY jasno. Komnata byRa pusta, ale Nszo-czi urzSdziRa jS niebawem za pomocS futer,"kocVw i rVWnych sprzXtVw tak,We okazaRa siX daleko wygodniejsza, niW mVgRbym przypuszczaY. Hawkens, Stone i Parker otrzymali razem takS samS komnatX. !Gdy mVj pokVj goQcinny byR juW o tyle urzSdzony, We "mogRem doZ wejQY, przyniosRa mi Nszo-czi przepysznie rze\bionS fajkX pokoju i tytoZ. Sama mi jS napchaRa i "zapaliRa. Gdy pociSgnSRem raz i drugi, rzekRa; ![TX fajkX przysyRa ci mVj ojciec, Inczu-czuna. On sam przywiVzR QwiXtS glinX z kamienioRomVw, a ja !wyrze\biRam tX gRowicX. Nie byRa jeszcze w niczyich ustach, prosimy ciX, WebyQ przyjSR jS od nas na %wRasnoQY, a palSc jS, WebyQ o nas pamiXtaR. ![Wasza dobroY jest wielka [ odrzekRem [ lecz mnie zawstydza, gdyW nie mam siX czym odwzajemniY. $[DaReQ nam juW tak wiele, We nie zdoRamy ci siX za to odwdziXczyY, uratowaReQ kilkakrotnie Wycie Inczu-czunyi Winnetou! Obydwaj byli kilka razy w twoim rXku, a ty ich nie zabiReQ. !DziQ mogReQ znowu pozbawiY Wycia Inczu-czunX, nie #naraWajSc siX na WadnS karX, a jednak tego nie uczyniReQ. Za to pozyskaReQ sobie nasze serca. PozwVl naszym wojownikom uwaWaY ciX za brata. [JeQliby siX to staRo, "speRniRoby siX moje najwiXkszeWyczenie. Inczu-czuna jest sRawnym wodzem i wojownikiem, a Winnetou pokochaRem od razu od pierwszej chwili. Jest to dla mnie nie tylko wielki zaszczyt,#lecz rVwnieW wielka radoQY, WebXdS mnie nazywali bratem takich mXWVw. PragnX tylko, Weby moich towarzyszy takWe spotkaR ten zaszczyt. $[ JeQli zechcS, bXdS uwaWaniza rodowitych ApaczVw. [DziXkujemy wam za to. A wiXc to ty sama wyrze\biRaQ %tX fajkX ze QwiXtej gliny? CVW za zrXcznoQY posiadasz w rXkach! $PokraQniaRa na tX pochwaRX i rzekRa: [Wiem, We Wony i cVrki bladych twarzy wiXcej umiejS i zrXczniejsze sS od nas. A !teraz jeszcze ci coQ przyniosX.WyszRa i przyniosRa moje rewolwery, nVW, amunicjX i inne przedmioty, ktVrych nie trzymaRem w kieszeniach, stamtSd bowiem nie zabrano mi niczego, nawet gdy byRem w niewoli. PodziXkowaRem stwierdzajSc zarazem, We niczego nie brakuje, i zapytaRem: [ Czy moi towarzysze otrzymajS takWe na powrVt swS wRasnoQY?? [Rozumie siX. Wszystko "niewStpliwie juW dostali, gdyW kiedy ja ciebie tu obsRugujX, nimi zajmuje siX Inczu-czuna. [ A co z naszymi koZmi?? [ SS takWe. Ty bXdziesz je\dziR na swoim, a Sam Hawkens na swojej Mary. #[ Ach!! Wiesz, jak siX ten muRnazywa? "[Tak. Znam takWe imiX starej flinty Sama Hawkensa. Nie powiedziaRam ci, We czXsto z nim rozmawiaRam. To bardzo figlarny czRowiek, ale teW i dzielny wojownik. [Tak i, co wiXcej, jest wiernym i zdolnym do ofiar towarzyszem, ktVrego trudno nie kochaY. Ale muszX ciX jeszcze o coQ zapytaY. Czy dasz mi szczerS odpowied\? [Nszo-czi nigdy nie kRamie! [odparRa z dumS, a zarazem z!prostotS. [Najmniej zaQ tobie mogRabym powiedzieY nieprawdX. [ Wasi wojownicy odebrali Keiowehom wszystko, co mieli oni z sobS? [ Tak. [ A moim trzem towarzyszom takWe?? [ Tak. [ A dlaczego mnie zostawionoto, co byRo w kieszeniach? [ Bo tak kazaR mVj brat Winnetou. [ Czy wiesz, czemu wydaR taki rozkaz? [ Bo ciX miRowaR. ![ Pomimo We uwaWaR mnie za swego wroga?? ![Tak. PowiedziaReQ przedtem,We pokochaReQ go od razu od pierwszej chwili, to samo czuR on w stosunku do ciebie. Bardzo mu byRo przykro, We "musiaR ciX uwaWaY za wroga, i to nie tylko za wroga... !ZatrzymaRa siX w obawie, We powie coQ, co, mogRoby mnie obraziY. [ MVw dalej!! [ prosiRem. [ Nie. #[To ja skoZczX za ciebie. To, We musiaR widzieY we mnie swego wroga, zapewne nie dolegaRo mu tak bardzo, gdyW nawet wrVg moWe zasRugiwaY !na szacunek, ale on sSdziR, Wejestem kRamcS, faRszywym i podstXpnym czRowiekiem. Prawda? [ SRusznie siX domyQlasz. [ A teraz jeszcze jedno pytanie: co sRychaY z Rattlerem, mordercS Kleki-petry? #[ PrzywiSzujS go wRaQnie do sRupa mXczeZskiego. "[ Co?? Teraz? Teraz wRaQnie? [ Tak. [I ja nic o tym nie wiem? Czemu zamilczano to przede mnS? [ Winnetou tego WSdaR. [ Tak?? Dlaczego? [ PrzypuszczaR, We twoje oczy nie mogRyby na to patrzeY, a uszy sRuchaY. "[Winnetou nie pomyliR siX, a jednak moWe zdoRaRbym na to patrzeY i sRuchaY, gdyby uwzglXdniono moje Wyczenie. [ Jakie?? [ Powiedz mi najpierw, gdzie siX odbXdS tortury! [Tam na dole, nad rzekS, gdzie ty siX znajdowaReQ poprzednio. Inczu-czuna odprowadziR was, WebyQcie przy tym nie byli. "[ Ale ja chcX byY przy tym!! Jakie przeznaczono dlaZ mXki?[Wszystkie, jakie zazwyczaj zadaje siX jeZcom. To najgorsza blada twarz ze wszystkich, jakie kiedykolwiekwpadRy w rXce Apaczom. Bez Wadnego powodu zamordowaR nauczyciela Winnetou, BiaRegoOjca, ktVrego czciliQmy wszyscy i kochali, i dlatego nie umrze tylko po kilku mXczarniach, lecz wojownicy sprVbujS na nim po kolei wszystkich mSk, jakie znamy. [ Tak byY nie powinno, to nieludzkie! [ On na to zasRuWyR!! [ Czy mogRabyQ patrzeY na to?? [ Tak. [ Ty, dziewczyna? DRugie jej rzXsy opadRy na oczy. Na kilka chwil spuQciRa wzrok ku ziemi, potem podniosRa go, spojrzaRa mi w twarz powaWnie, prawie z wyrzutem, i rzekRa: [ Ty siX temu dziwisz?? [ Tak. Kobieta nie powinna znosiY takiego widoku. [ Czy tak jest u was?? [ Tak. [ RzeczywiQcie?? [ Tak. "[MVwisz nieprawdX, a kRamcSprzecieW nie jesteQ, gdyW wypowiadasz jS nie !naumyQlnie, lecz nieQwiadomie. Ty siX mylisz. [ WiXc ty twierdzisz co innego?? [ Tak. [ W takim razie znasz chyba lepiej ode mnie nasze kobiety idziewczXta!! ![A moWe ty ich nie znasz! Gdywasi zbrodniarze stajS przed sXdziS, to innym wolno tego sRuchaY. Tak? [ Tak jest. [Opowiadano mi, We bywa tam wiXcej sRuchaczek niW sRuchaczy. Czy tam jest miejsce dla skwaw? Czy to #Radnie z jej strony, We QciSga jS tam ciekawoQY? [ Nie. [ A gdy u was tracS mordercX, gdy go wieszajS lub ucinajS mu gRowX, czy nie ma przy tym biaRych niewiast? [ Tak bywaRo dawniej. [ A teraz im zakazano?? [ Tak. [ A mXWczyznom takWe?? [ Tak. "[A wiXc nikomu nie wolno! Ale gdyby jeszcze byRo wolno, przychodziRyby i one. O, kobiety bladych twarzy nie sS tak delikatne, jak sSdzisz. One doskonale znoszS bVl, ale !bVl innych ludzi lub zwierzSt. !Nie byRam u was, ale mVwiR mi o tym Kleki-petra. Potem Winnetou byR w wielkich miastach Wschodu, a gdy powrVciR, opowiadaR mi wszystko, na co patrzyR i co zauwaWyR. Czy wiesz, co wasze kobiety robiS ze zwierzXtami, ktVre gotujS, smaWS i jedzS? [ No?? [ZdejmujS z nich Wywcem skVrX, wyrywajS im jeszcze za!Wycia wnXtrznoQci i wrzucajS je Wywe do wrzScej wody. A czy wiadomo ci, co robiS czarownicy biaRych? [ Co?? [WrzucajS Wywe psy do wrzScej wody, aby siX dowiedzieY, jak dRugo bXdS jeszcze potem WyRy, i zdejmujS z nich poparzonS skVrX. WycinajS im oczy i jXzyki, otwierajS brzuchy i mXczS je na rVWne inne sposoby, aby potem robiY z tego ksiSWki. [ To sS wiwisekcje, przeprowadzane dla wiedzy. [Wiedzy? Kleki-petra byR takWe moim nauczycielem, dlatego wiem, co chcesz przez to sRowo powiedzieY. Jak teW wasz Wielki Duch ocenia tX wiedzX, ktVra nie potrafi niczego nauczyY bez Qmiertelnych mSk zwierzSt? I takie mXczarnie uprawiajS wasi czarownicy w swoich domach, gdzie takWe mieszkajS ich Wony, ktVre muszS na to patrzeY! Czy !moWe nie sRyszS, jak drXczone zwierzXta wyjS z boleQci? Czywasze skwaw nie trzymajS ptakVw w klatkach? Czy one nie wiedzS, jaka to mXka dla ptaka? Czy wasze niewiasty nie siedzS tysiScami na "wyQcigach i nie radujS siX jak !je\d\cy zajeWdWajS konie na QmierY? Czy nie sS obecne skwaw tam, gdzie siX kaleczS bokserzy? Jestem mRodS, niedoQwiadczonS dziewczynS, #ktVrS zaliczacie do TdzikichU ,ale mogRabym ci powiedzieY niejedno jeszcze, co robiS wasze delikatne skwaw, nie odczuwajSc przy tym przeraWenia, ktVre ja odczuwam. Policz te tysiSce wiotkich, piXknych, biaRych niewiast, ktVre z uQmiechem na ustach staRy, gdy mXczono ich niewolnikVw lub Ywiczono $na QmierY czarnS sRuWebnicX! Atutaj mamy zbrodniarza, mordercX, ktVry powinien umrzeY tak, jak na to zasRuWyR. Ja chcX byY Qwiadkiem tego, a ty to potXpiasz? Czy to istotnie zRez mej strony, We potrafiX spokojnie patrzeY na QmierY takiego czRowieka? A gdyby nawet byRo to zRe, to kto ponosi winX tego, We czerwonoskVrzy przyzwyczaili R nX... ocaleni! Sir, macie  pHDkPPܼkDk&PXk{Ap c\I & cI*N c"Jx z cJ* cJ5 YKKswe oczy do takich rzeczy? CzyW to nie biali zmuszajS nas!do odpRacania srogoQciS za ichokrucieZstwa? "[ WStpiX, czy biaRy sXdzia skazaRby pojmanego Indianina na pal mXczeZski. "[SXdzia? Nie gniewaj siX, gdywypowiem sRowo sRyszane tylerazy z ust Hawkensa: greenhorn! Ty nie znasz Zachodu. Gdzie tu masz sXdziVw, ludzi, ktVrych tym wyrazem obejmujesz? #Silniejszy jest sXdziS, a sSdzi #siX sRabego. PosRuchaj, co siX dzieje u ognisk obozowych bladych twarzy! Czy ci niezliczeni Indianie, ktVrzy padli w walce z biaRymi napastnikami, zginXli wszyscy !od razu od kuli lub noWa? Ilu z nich zamXczono na QmierY, choY nie zrobili nic zRego, bronili tylko swoich praw! Postanowiono u nas, We zginie morderca, ktVry na tX karX zasRuWyR, a ja mam odwracaY oczy dlatego, We jestem dziewczynS? My takWe byRyQmy niegdyQ inne, ale wy nauczyliQcie nas patrzeY na krew i nie drgnSY przy tym "powiekS. PVjdX i bXdX obecna,kiedy morderca Kleki-petry poniesie zasRuWonS karX! "PoznaRem tX piXknS, mRodS !IndiankX jako cichS, RagodnS istotX, a teraz staRa przede mnS z bRyszczScymi oczyma i pRonScymi policzkami, Wywy obraz bogini zemsty, nieprzystXpnej dla miRosierdzia. WydaRa mi siX niemal piXkniejsza niW przedtem. Czy naleWaRo jS za to potXpiY? !CzyW nie miaRa sRusznoQci? #[ To id\ [ rzekRem [ ale ja takWe pVjdX. "[ZostaZ lepiej tu! [prosiRa zupeRnie juW innym tonem. [Inczu-czuna i Winnetou nie bXdS zadowoleni z twego przybycia. [ Czy bXdS siX na mnie gniewali?? "[ Nie. Nie WyczS sobie tego, #ale ci nie zakaWS, gdyW jesteQ nam bratem. [ PVjdX wiXc, a oni mi to wybaczS. WyszedRszy na platformX, zastaRem tam Sama Hawkensa. PaliR krVtkS myQliwskS fajeczkX, poniewaW takWe dostaR tytoZ. ![Teraz to zupeRnie co innego,sir [rzekR chrzSkajSc z zadowoleniem. [ ByY najpierw jeZcem, a potem graY wielkiego pana, to chyba rVWnica. Jak siX czujecie w nowych warunkach? [ DziXkujX, dobrze [ odrzekRem. [ Ja takWe doskonale. Sam wVdz nas obsRugiwaR. To "przecieW przyjemnie, jeQli siX nie mylX. [ Gdzie jest teraz Inczu--czuna? [ PoszedR znowu nad rzekX. [ Czy wiecie, co siX tam teraz dzieje? [ DomyQlam siX. [ No, co? "[ CzuRe poWegnanie z miRymi Keiowehami. [ Nie tylko. [ A cVW jeszcze?? [ MXczS Rattlera. "[MXczS Rattlera? A nas tutaj zaprowadzili? Ja muszX takWe byY przy tym! Chod\cie, sir, zejd\my tam prXdko! [ Powoli!! Czy potraficie patrzeY na takie sceny i dreszcz was nie odpXdzi? [PatrzeY? Dreszcz? Jaki z was jednak greenhorn, kochany sir! Gdy zabawicie dRuWej na Zachodzie, nie !bXdziecie myQleli o dreszczach.#Ten drab zasRuWyR na QmierY i tracS go, tyle We na sposVb indiaZski. [ AleW to okrucieZstwo!! [Pshaw! Nie mVwcie o okrucieZstwie w tym wypadku! UmrzeY przecieW musi! A moWe siX i na to nie godzicie? ![ O tak, ale niech siX z nim !krVtko zaRatwiS! To przecieW czRowiek! [CzRowiek mordujScy drugiego, ktVry mu nic a nic zRego nie zrobiR, to juW nie #czRowiek. ByR pijany jak bydlX. #[ To okolicznoQY RagodzSca. Nie wiedziaR juW, co czyni. "[Nie bSd\cie Qmieszni! Tak, tam u was w Starym Kraju zasiadajS panowie prawnicy i kaWdemu, komu siX spodoba popeRniY zbrodniX w stanie pijanym, liczS wVdkX jako okolicznoQY RagodzScS. ZaostrzyY powinni karX, sir, zaostrzyY! Kto siX tak "bezmyQlnie upije, We rzuca siX na bli\niego jak dzikie zwierzX, tego naleWaRoby ukaraY podwVjnie. Nie mam ani odrobiny wspVRczucia dla tego Rattlera. PomyQlcie tylko, jak on siX z wami obchodziR! $[ MyQlX o tym, ale sprVbujX, moWe uda mi siX wyjednaY mu szybkS QmierY. ![Dajcie temu spokVj, sir! Po pierwsze, on na to nie zasRuguje, a po wtVre, wszelkie wasze wysiRki bXdS daremne. Kleki-petra byR nauczycielem, duchowym ojcem plemienia, a QmierY jegojest niepowetowanS stratS dlaApaczVw, morderstwo zaQ zostaRo popeRnione bez Wadnego powodu. Dlatego nie uda siX skRoniY czerwonoskVrych do pobRaWliwoQci. [ A jednak sprVbujX!! [ Ale daremnie!! [ W takim razie wpakujX Rattlerowi kulX w serce. [Aby zakoZczyY jego mXczarnie? Nie czyZcie tego, na miRoQY boskS! UsposobilibyQcie wrogo cale plemiX, ktVre ma prawo oznaczania rodzaju kary. JeQli je tego prawa pozbawicie, natychmiast bXdzie koniec naszej mRodej przyja\ni. A wiXc idziecie? [ Tak. [ PiXknie, ale nie rVbcie !gRupstw! ZawoRam Dicka i Willa.ZniknSR w mieszkaniu i ukazaR siX wkrVtce z obydwoma swymi przyjaciVRmi. Razem zeszliQmy z piXter. !Nszo-czi poszRa naprzVd i juW jej nie byRo widaY. W dolinie Rio Pecos nie zastaliQmy juW KeiowehVw, ktVrzy odjechali ze swoim zranionym wodzem. Inczu-czuna byR tak rozumny, We wysRaR za nimi potajemnie zwiadowcVw, gdyW baR siX, czy nie we\mie ich chXtka powrVciY niepostrzeWenie, abysiX zemQciY. WspomniaRem juW, We tam na placu staR nasz wVz; otaczaR go tRum ApaczVw. Inczu-czuna i Winnetou stali w Qrodku koRapogrSWeni w rozmowie z Nszo-czi. Jakkolwiek Nszo-czi "byRa cVrkS wodza, nie QmiaRa !siX mieszaY do spraw mXskich. JeQli teraz jednak nie znajdowaRa siX przy kobietach, znaczyRo to, We miaRa do zakomunikowania bratu coQ bardzo waWnego. WidzSc nas nadchodzScych, "wskazaRa na nas i cofnXRa siX do kobiet. Winnetou przebiR siX przez krSg wojownikVw, wyszedR naprzeciw nas i rzekR powaWnie: [Czemu moi biali bracia nie zostali na gVrze w pueblu? Czynie podobajS im siX ich mieszkania? ![PodobajS siX i dziXkujemy za troskliwoQY czerwonemu bratu [ odrzekRem. [Przychodzimy, gdyW sRyszeliQmy, We Rattler ma "teraz ponieQY QmierY. Czy tak? [ Tak. [ AleW ja go nie widzX!! [LeWy na wozie przy zwRokach zamordowanego. [ Jaki mu rodzaj Qmierci przeznaczono?? [ ^mierY w mXczarniach. [ Czy to nieodwoRalne postanowienie?? [ Tak. ![ Oko moje takiej Qmierci nie zniesie!! [Dlatego mVj ojciec, Inczu-czuna, zaprowadziR was do puebla. Czemu zjawiliQcie siX znowu tutaj, skoro wzrok wasz na coQ podobnego nie moWe patrzeY? [ Religia moja nakazuje mi wstawiY siX za Rattlerem. ![ Twoja religia?? Czy nie jestona i jego religiS? [ Tak. ![ Czy on postXpowaR wedRug jej przykazaZ?? [ Niestety nie. [WiXc nie potrzebujesz speRniaY ich wzglXdem niego. Twoja i jego religia zakazuje zabijaY, a on mimo to mordowaR, nie moWna wiXc do niego stosowaY jej nauk. "[Nie mogX siX kierowaY tym, co on zrobiR. MuszX speRniY !mojS powinnoQY, nie pytajSc ozapatrywania i czyny innych. ProszX usilnie, byQcie zRagodzili swojS surowoQY i pozwolili temu czRowiekowi umrzeY szybkS QmierciS. [ Co raz postanowiono, musi byY wykonane. [ NieodwoRalnie?? [ Tak. [ WiXc nie ma sposobu, aby moje Wyczenie zostaRo speRnione? !PopatrzyR w ziemiX powaWnie i z namysRem, a potem odrzekR: [ Jest tylko jeden. [ Jaki?? [Zanim go podam memu biaRemu bratu, muszX poprosiY, Weby go nie uWyR, gdyW zaszkodziRoby ci to bardzo u moich wojownikVw. [ W jaki sposVb?? ![ Nie ceniliby ciX juW tak, jakbym sam tego pragnSR ze wzglXdu na ciebie. [ Czy to Qrodek niehonorowy i zasRugujScy na pogardX?? [ Wedle pojXY czerwonoskVrych mXWVw tak. [ CVW to za Qrodek?? #[ MusiaRbyQ powoRaY siX na naszS wdziXcznoQY. "[ Ach!! Tego nikt rzetelny nie uczyni! "[Nie. ZawdziXczamy ci Wycie. PowoRujSc siX. na to, zniewoliRbyQ mnie i ojca mego,Inczu-czunX, do zajXcia siX twym Wyczeniem. [ W jaki sposVb ![OdbylibyQmy nowS naradX i na niej przemawialibyQmy za tobS tak, We wojownicy !musieliby uznaY wdziXcznoQY, ktVrej siX domagasz. WVwczasjednak straciRoby wartoQY wszystko, czego z takS chlubS dla siebie dokonaReQ. Czy ten Rattler godzien jest takiej ofiary? [ Pewnie, We nie! %[Brat mVj sRyszaR, We mVwiX z nim szczerze. Wiem, jakie !uczucia i myQli przenikajS jegoserce, ale moi wojownicy pojSY tego nie mogS. Gardziliby czRowiekiem, ktVry by WSdaR takiego dowodu wdziXcznoQci. Czy Old Shatterhand, ktVry mVgRby zostaY najsRawniejszym wojownikiem ApaczVw, ma od nas odejQY dlatego, We wojownicy spluwaliby przed nim? Trudno byRo na to odpowiedzieY. Serce nakazywaRo obstawaY przy proQbie, ale rozum, a raczej duma sprzeciwiaRa siX temu. Winnetou widocznie wspVRczuRmojej wewnXtrznej rozterce, bo powiedziaR: [ PomVwiX z ojcem, a mVj brat niech tu zaczeka! OdszedR. [Nie rVbcie gRupstw, sir! [tRumaczyR Sam. [Nie domyQlacie siX, We to wstawiennictwo moWecie Wyciem przypRaciY. [ To chyba nie!! [O, i owszem! To prawda, We czerwonoskVry gardzi kaWdym,kto wprost WSda od niego wdziXcznoQci. Zrobi to, czego siX ten ktoQ domaga, ale na "przyszRoQY nie chce juW znaY tego czRowieka. MusielibyQmy istotnie dziQ siX oddaliY, a mamy przed sobS nieprzyjaznych KeiowehVw. Coto znaczy, tego nie potrzebujX wam tRumaczyY. Inczu-czuna i Winnetou rozmawiali z sobS przez chwilXbardzo powaWnie, po czym zbliWyli siX do nas, a ojciec rzekR: [Gdyby Kleki-petra nie zaznajomiR nas nieco z waszym sposobem myQlenia, uwaWaRbym ciX za czRowieka, !z ktVrym wstyd mVwiY. DziXki Kleki-petrze pojmujX twoje Wyczenie, ale moi wojownicy nie zrozumieliby go i gardzilibytobS. [ Nie tylko o mnie tu idzie, lecz takWe o Kleki-petrX. [ Jak to?? [On wyznawaR tX samS wiarX, ktVra mnie nakazuje "przedRoWyY tX proQbX. Wierz !mi, We gdyby WyR jeszcze, nie dopuQciRby do tego, Weby jego#morderca zginSR takS QmierciS.[ Czy rzeczywiQcie?? [ Jestem tego pewien. Inczu-czuna potrzSsnSR zwolna gRowS i spojrzaR w oczy synowi, a syn jemu. Obydwaj zrozumieli wzajemnieswe spojrzenia. Inczu-czuna zwrVciR siX znowu do mnie i zapytaR: ![ Czy ten morderca byR takWetwoim wrogiem?? [ Tak. "[WiXc sRuchaj, co ci powiem! Dowiemy siX, czy mieszka w nim jeszcze choY Qlad czegoQ dobrego. JeWeli tak, to sprVbujX speRniY twoje Wyczenie bez szkody dla ciebiesamego. UsiSd\cie tutaj i zaczekajcie na to, co siX stanie. Gdy ci dam znak, podejdziesz do mordercy i #zaWSdasz, Weby ciX poprosiR o przebaczenie. JeQli to zrobi, umrze szybko. [ Czy bXdzie mi wolno mu to powiedzieY?? [ Tak. Inczu-czuna powrVciR z Winnetou do koRa wojownikVw, a my usiedliQmy tam, gdzie staliQmy dotSd. ![Nie przypuszczaRem [rzekR Sam [We wVdz zgodzi siX na wasze Wyczenie. Musicie siX cieszyY jego wzglXdami. [ Nie w tym leWy przyczyna, ale w czym innym. [ W czym?? ![To wpRyw Kleki-petry, Wywy nawet po jego Qmierci. Jestem bardzo ciekaw, co siX teraz stanie. [ Zaraz zobaczycie. UwaWajcie! ZdjXto z wozu pRachtX, !zniesiono jakiQ dRugi, do kufrapodobny przedmiot, do ktVrego przywiSzany byR czRowiek. [To trumna z wypalonych wewnStrz klocVw [ rzekR Sam Hawkens [ obciSgniXta zmoczonymi skVrami, ktVre po #wyschniXciu tak siX QciSgajS, We trumna staje siX szczelnie zamkniXta. Niedaleko od miejsca gdzie "gRVwna dolina schodziRa siX z "bocznS, wznosiRa siX skaRa, naktVrej zbudowano z duWych kamieni otwarty ku przodowi !szeQcian. Obok leWaRo mnVstwonaznoszonych kamieni. Ku temu szeQcianowi poniesiono trumnX wraz z przywiSzanym do niej czRowiekiem. ByR nim Rattler. [ Czy wiecie, po co nagromadzono tam kamienie? [zapytaR mnie Sam. [ Przypuszczam. [ No, po co? [ BudujS grobowiec. [ SRusznie. PodwVjny grobowiec. [ Dla Rattlera takWe?? [Tak. MordercX pochowajS razem z ofiarS, co powinno bysiX dziaY po kaWdym morderstwie, gdyby to byRo moWliwe. [To straszne! ByY Wywcem przywiSzanym do trumny zamordowanego i wiedzieY, Weto wRasne ostatnie RoWe! ![Zdaje mi siX, We naprawdX Wal wam tego mordercy. "PojmujX to, We prosiliQcie, by umarR szybkS QmierciS, ale !Weby litowaY siX nad nim, tegonie rozumiem naprawdX. Teraz podniesiono trumnX w "ten sposVb, We Rattler stanSR na nogach, po czym trumnX i jeZca przywiSzano rzemieniami do muru. CzerwonimXWczy\ni, kobiety i dzieci &zbliWyli siX i utworzyli pVRkole. ZapanowaRa gRXboka, peRna oczekiwania cisza. Winnetou i Inczu-czuna zajXli stanowiska koRo trumny, jeden z prawej, a drugi z lewej strony. Po czym zabraR gRos stary wVdz: [Wojownicy ApaczVw !zgromadzili siX tutaj, by odbyYsSd, gdyW lud ApaczVw dotknXRa wielka, niepowetowana strata, za ktVrS winny ma zapRaciY QmierciS. Inczu-czuna mVwiR dalej, !kreQlSc kwiecistym, indiaZskim"stylem charakter i dziaRalnoQY Kleki-petry, po czym opisaR dokRadnie jego QmierY i pojmanie Rattlera. Na koZcu oznajmiR, We morderca zostanie zamXczony, a potem pochowany obok trumny zmarRego. SkoZczywszy przemowX, wVdz spojrzaR ku mnie i daR oczekiwany znak. "WstaliQmy i weszliQmy w krSg czerwonoskVrych. Trumna, ustawiona prosto, miaRa gruboQY czRowieka i przeszRo cztery Rokcie dRugoQci. WyglSdaRa jak kawaRek grubego pnia pokryty "skVrS. Rattler byR przywiSzanydo niej plecami. WidaY byRo po nim, We nie cierpiaR dotychczas ani gRodu,ani pragnienia. Usta miaR zatkane kneblem, wiXc nie mVgR mVwiY. GRowX przymocowano mu takWe w tensposVb, We nie mVgR niS poruszaY. W chwili gdy siX do niego zbliWyRem, Inczu-czuna !wyjSR mu z ust knebel i rzekR do mnie: #[ MVj biaRy brat chciaR z tymmordercS pomVwiY. Niech tak bXdzie! Rattler zobaczyR, We jestem wolny, pomyQlaR wiXc sobie niewStpliwie, We "zaprzyja\niRem siX z Indianami.SSdziRem przeto, We poprosi mnie, Webym siX za nim wstawiR. Tymczasem, skoro tylko wyjXto mu z ust knebel, krzyknSR zjadliwie: [ Czego chcecie ode mnie?? "WynoQcie siX; nie chcX mieY z wami nic do czynienia! [SRyszeliQcie, mr. Rattler [odpowiedziaRem na to spokojnie [We jesteQcie "skazani na QmierY. To siX juW nie da zmieniY i musicie umrzeY. Ale ja postanowiRem wam... [ Precz, psie, precz! [ przerwaR i splunSR ku mnie. [Musicie zatem umrzeY "[ciSgnSRem dalej, nie zbity z tropu [ale rodzaj Qmierci od was zaleWy. MajS was zamXczyY. To jest okropne i chciaRbym temu zapobiec. Na mojS proQbX okazaR Inczu-czuna gotowoQY oszczXdzenia wam mXczarni, jeQli tylko wypeRnicie postawiony przezeZ warunek. ZatrzymaRem siX w nadziei, We zapyta mnie o ten warunek, ale zamiast tego rzuciR mi straszne "przekleZstwo, ktVre siX nie da powtVrzyY. #[Inczu-czuna WSda, WebyQcie poprosili mnie o przebaczenie [ oQwiadczyRem w dalszym ciSgu. [O przebaczenie? Ciebie o przebaczenie? [krzyknSR. ![WolX sobie jXzyk odgry\Y i znieQY wszelkie mXczarnie, jakie wymyQlS te czerwonoskVre Rajdaki! #[ZwaWcie, mr. Rattler, We nie ja postawiRem ten warunek, bomnie waszych przeprosin nie potrzeba. ChciaR tego Inczu-czuna, a We ja miaRem to wam powiedzieY, wiXc czyniX to wRaQnie teraz. PamiXtajcie, w jakim jesteQciepoRoWeniu i co wam grozi! CzekajS was okropne mXki, straszny rodzaj Qmierci, ktVrego moWecie uniknSY powiedziawszy jedno maRe sRVwko: TprzepraszamU. "[Nie zrobiX tego nigdy, nigdy!"Zabierajcie siX stSd! Nie chcX widzieY waszej Rajdackiej twarzy! Id\cie do diabRa albo jeszcze dalej! "[JeQli tak zrobiX, jak sobie !Wyczycie, to z pewnoQciS juW X... ocaleni! Sir, macie  pHDkPPܼkDk&PXk{AgBp cK_ 2 cL cjLZ! cL+ c0M6OMnie wrVcX. BSd\cie zatem rozsSdni i powiedzcie to maRe sRowo! #[ Nie, nie i nie! [ zaryczaR. [ ProszX was o to!! [Precz, precz, powiadam! O jasne nieba, dlaczego jestem zwiSzany! Gdybym miaR wolne rXce, pokazaRbym wam, ktVrXdy droga! [Well, niech siX stanie wedRug waszej woli, ale przypominam, We nie wrVcX nawet, gdy mnie zawoRacie. [Ja miaRbym ciebie woRaY? Ciebie, ciebie! Nie myQl nawet o tym! WynoQ siX, powtarzam, wynoQ siX! [OdchodzX, ale zapytam jeszcze o jedno: czy macie jakieQ Wyczenie? ChXtnie wam !je speRniX. MoWe polecicie mi pozdrowiY kogo od was? Czy WyjS jacy wasi krewni, ktVrych naleWaRoby zawiadomiY? &[Id\ do piekRa i zgRoQ tam, We jesteQ przeklXtym Rotrem! Ty jesteQ w spVRce z tymi czerwonoskVrymi i oddaReQ mnie w ich rXce. Niech ciX za to... #[ Mylicie siX!! [ przerwaRem mu. [ A wiXc nie macie Wadnego Wyczenia przed QmierciS?? [ Tylko to jedno, WebyQcie jak najszybciej poszli za mnS do grobu, tylko to jedno! [ Wobec tego skoZczyliQmy !juW z sobS. Nie mam tu wiXcej nic do roboty. Tego, co na to od niego usRyszaRem, nie podobna !powtVrzyY. Ciarki mi przeszRy po ciele! Inczu-czuna wziSR mnie za rXkX, odciSgnSR na bok i powiedziaR: $[MVj biaRy brat widzi, We ten morderca nie zasRuguje na to, Weby siX za nim wstawiaY. To chrzeQcijanin. Wy nazywacie nas poganami, ale czy czerwonoskVry wojownik wymVwiRby takie sRowa? MilczaRem, gdyW nie miaRem nic do powiedzenia. Nie spodziewaRem siX, We Rattler tak siX zachowa. Przedtem, gdy mVwiono o palach mXczeZskich Indian, zachowywaR siX jak wyjStkowy tchVrz, drWaR na !caRym ciele, a dzisiaj zdawaRo siX, We kpi sobie ze wszystkich mXczarni Qwiata! [ To nie odwaga z jego strony [ rzekR Sam [ lecz &wQciekRoQY, tylko wQciekRoQY. [ O co?? [Na was, sir. SSdzi, We z !waszej winy dostaR siX w rXce !Indian. Nie widziaR nas od dnia pojmania, a teraz zobaczyR, "We jesteQmy wolni, Indianie zaQprzychylnie do nas usposobieni, gdy tymczasem on ma zginSY. Na podstawie tego przypuszcza oczywiQcie, !We graliQmy w faRszywe karty. !Ale niech no siX zacznS mXki, wVwczas bXdzie QpiewaR !inaczej. PamiXtajcie, We ja to powiedziaRem, jeQli siX nie mylX! Apacze nie kazali nam dRugo czekaY na to smutne widowisko. Widzowie usiedli na ziemi. WystSpiRo kilku mRodych wojownikVw z noWami w rXkach i ustawiRo siX mniej !wiXcej o piXtnaQcie krokVw odRattlera. Rzucili ku niemu !noWami, ale starali siX go nie trafiY [ wszystkie ostrza "wbiRy siX w trumnX, do ktVrej !byR przywiSzany. Pierwszy nVWutkwiR tuW przy prawej, a drugi tuW z lewej strony jego nogi. NastXpne dwa noWe wymierzono nieco wyWej i tak !szRo to dalej, dopVki obie noginie zostaRy obramowane szeregami noWy. Dotychczas Rattler trzymaR siX znoQnie, ale teraz noWe zaQwistaRy wyWej, chodziRo bowiem o to, Weby caRy konturjego ciaRa TobrysowaYU noWami. ZdjXRa go trwoga. #IlekroY nVW nadlatywaR, RattlerwydawaR okrzyk przestrachu aokrzyki te stawaRy siX coraz "gRoQniejsze i przera\liwsze, w miarX, jak Indianie mierzyli coraz wyWej. Kiedy juW caRy jego korpus !tkwiR miXdzy noWami, przyszRa!kolej na gRowX. Pierwszy nVW wbiR siX w trumnX na prawo odszyi, drugi na lewo od niej i tak biegRy w gVrX aW do czubka gRowy. Rattler juW nie krzyczaR, lecz po prostu wyR bez przestanku. Widzowie zaczXli szemraY, sykaY i na wszelkie sposoby okazywaY swS niechXY i pogardX, bo Indianin pod palemmXczarni zachowuje siX zupeRnie inaczej. Od poczStkuwidowiska, ktVre koZczy siX !jego QmierciS, intonuje Qpiew przedQmiertny, sRawi swe czyny i wyszydza swych "drXczycieli. Im wiXkszy bVl mu zadajS, tym wiXksze miota na nich obelgi, ale nigdy nie wydaz siebie skargi ani krzyku boleQci. Gdy skona, wrogowie "gRoszS jego chwaRX i chowajS go ze wszystkimi indiaZskimi honorami. Jest to dla nich !zaszczyt, We przyczynili siX doQmierci tak peRnej chwaRy. ZupeRnie inaczej przedstawia siX sprawa z tchVrzem, krzyczScym przy najlWejszym zranieniu lub bRagajScym o RaskX. Zadawanie mu mXczarni nie jest zaszczytem, lecz wprost haZbS. ToteW w koZcu nie znajdzie siX ani jeden dzielny !wojownik, ktVry by chciaR siX nim zajmowaY. ZabijajS go kijami lub pozbawiajS Wycia w inny, rVwnie niehonorowy sposVb. Takim tchVrzem byR Rattler, wiXc Inczu-czuna huknSR na niego: [Nie wyj dRuWej, ty psie! JesteQ smrodliwym kujotem, ktVrego Waden wojownik nie dotknie swojS broniS. A zwracajSc siX do swoich ludzi, zapytaR: [ Kto z synVw walecznych ApaczVw zechce siX jeszcze zajmowaY tym tchVrzem? Nikt siX nie odezwaR. [ A wiXc nikt?? ZnVw to samo milczenie. [Uff! Ten morderca nie godzien jest tego, WebyQmy gozabili. Nie pochowamy go teW zKleki-petrS. Jak mogRaby ropucha ukazaY siX obok RabXdzia w ostXpach wiecznoQci? Odetnijcie go! "SkinSR na dwu mRodzieZcVw. Cizerwali siX, skoczyli ku Rattlerowi i odciXli go od trumny. [ ZwiSWcie mu rXce na "plecach i wtrSYcie do wody!! [ rozkazaR wVdz. "Rattler wydaR okrzyk radoQci i pozwoliR siX zawlec do rzeki. ZepchniXto go rzeczywiQcie dowody, gdyW nie miaR nawet tyle ambicji, Weby wskoczyY samemu. Z poczStku siX zanurzyR, wnet jednak $wychyliR siX z wody i staraR siX"pRynSY na grzbiecie. Nie byRo to bynajmniej trudne, pomimo We miaR rXce zwiSzane na plecach. Z powodu niewielkiego!ciXWaru wRaQciwego czRowiek nie idzie na dno, on zaQ miaR w dodatku nogi swobodne i mVgR siX z ich pomocS posuwaY naprzVd, co mu siX teW w pewnej mierze udawaRo. "Obaj mRodzieZcy stali tuW nadwodS i patrzyli za nim. Po chwili wydaR Inczu-czuna nowyrozkaz: [We\cie strzelby i wypalcie mu w Reb! Wezwani pobiegli namiejsce, gdzie kilku wojownikVw poskRadaRo strzelby, i wziXli po jednej. UklXkli na brzegu i zaczXli mierzyY w gRowX Rattlera. ![ Nie strzelaY, na miRoQY $boskS, nie strzelaY! [ krzyknSRRattler peRen przeraWenia. !Po chwili, trafiony w gRowX, zniknSR pod wodS. Nie zabrzmiaR Waden okrzyk triumfu, jak to siX dzieje zazwyczaj przy Qmierci !nieprzyjaciela. Taki tchVrz nie byR tego godzien. Pogarda !Indian byRa tak wielka, We nie zatroszczyli siX nawet o zwRoki Rattlera. Nie rzuciwszy na nie okiem, pozwolili, by !spRynXRy z wodS. MVgR byY tylko zraniony, nie zabity, mVgR tylko udawaY, We go trafiono, i nurkowaY tak, jak ja to zrobiRem, a pV\niej dopiero wynurzyY siX w jakimQniewidocznym miejscu. Mimo tonie uwaWali za rzecz godnS wysiRku dalej siX nim zajmowaY. Inczu-czuna podszedR do mnie i zapytaR: "[ Czy mVj biaRy brat jest ze mnie teraz zadowolony?? [ Tak, dziXkujX ci! [Nie masz powodu do skRadania podziXki, gdyW bez twojej proQby postSpiRbym tak samo. Ten pies nie zasRugiwaR na QmierY mXczeZskS. DziQ $widziaReQ rVWnicX miXdzy nami [poganami, a wami hrzeQcijanami, miXdzy dzielnymi czerwonymi wojownikami a biaRymi tchVrzami. Blade twarze zdolne sS do kaWdej zbrodni, ale gdy trzeba okazaY odwagX, wyjS ze strachu jak psy bojSce siX batVw. [WVdz ApaczVw nie powinien zapominaY, We wszXdzie sS ludzie mXWni i boja\liwi, dobrzy i \li! [SRusznie mVwisz, nie "chciaRem ciX obraziY, ale niech#teW Waden narVd nie sSdzi, We jest lepszy od drugiego dlatego, We ma innS barwX skVry. Aby go odwieQY od tego draWliwego tematu, zapytaRem: [ Co teraz zrobiS wojownicy ApaczVw?? Czy pochowajS Kleki-petrX? [ Tak. [ Czy mogX byY obecny przy tym wraz z moimi towarzyszami?? "[Tak. Sam bym ciX poprosiR o udziaR w tej uroczystoQci. RozmawiaReQ z Kleki-petrS wVwczas, kiedy odeszliQmy po konie. Czy to byRa zwyczajna rozmowa? [Nie, bardzo powaWna, a dla mnie osobiQcie peRna znaczenia. Czy chcecie wiedzieY, o czym rozmawialiQmy z sobS? [ Powiedz!! [ odrzekR. "ZwrVciRem siX teraz do niego w liczbie mnogiej, gdyW przyRSczyR siX do nas Winnetou. "[Gdy odeszliQcie, usiedliQmy razem z Kleki-petrS obok siebie. PowiedziaR mi, We miRuje was bardzo oraz We pragnie umrzeY za Winnetou. Wielki Duch speRniR to jego Wyczenie wkrVtce potem. ![ Dlaczego chciaR umrzeY za mnie?? [ zapytaR zdziwiony mRody wVdz. [ PoniewaW ciX kochaR. [Kiedy umieraR, leWSc na moim sercu, mVwiR do ciebie jXzykiem, ktVrego nie rozumiaRem. Czy mVwiR wVwczas o mnie? [ Tak. [ A co?? [ ProsiR mnie, bym ci pozostaR wierny. "[ ]ebyQ... mnie... pozostaR wierny... ? Wszak ty mnie jeszcze nie znaReQ? #[ ZnaRem, gdyW widziaRem ciXprzedtem, a kto choY raz ujrzy Winnetou, ten wie, kogoma przed sobS. ZresztS Kleki-petrS opowiadaR mi o tobie. [ A co ty odpowiedziaReQ?? [ ObiecaRem speRniY to Wyczenie. [To byRo jego ostatnie Wyczenie w Wyciu, a ty zostaReQ jego spadkobiercS. ^lubowaReQ mu wiernoQY dla mnie, chroniReQ mnie, !strzegReQ i oszczXdzaReQ, a tymczasem ja QcigaRem ciX jak wroga. PchniXcie noWem, jakie ci zadaRem, mogRo byY Qmiertelne. Jestem wielkim, wielkim twoim dRuWnikiem. BSd\ moim przyjacielem! [ Jestem nim juW od dawna. [ Moim bratem!! [ Z caRego serca. [W takim razie zawrzemy przymierze nad grobem tego, ktVry mojS duszX oddaR twojej! OdeszRa od nas szlachetna blada twarz, a przed rozstaniem przyprowadziRa nam drugS, rVwnie szlachetnS.Niechaj krew moja bXdzie twojS krwiS, a twoja krew !mojS! Ja napijX siX twojej, a ty mojej. Ojciec mVj Inczu-czuna, najwiXkszy wVdzApaczVw, na to pozwala! Inczu-czuna wyciSgnSR ku nam rXce i rzekR serdecznym tonem: [Pozwalam. Zostaniecie nie tylko braYmi, lecz jednym mXWem i wojownikiem w dwu ciaRach. Howgh! UdaliQmy siX teraz tam, gdzie miaR byY zbudowany grVb. ZapytaRem o rozmiary i wysokoQY grobowca,po czym poprosiRem o kilka tomahawkVw. NastXpnie poszliQmy z Samem, Dickiem i Willem w gVrX rzeki, do lasu, gdzie wyszukaliQmy odpowiednie drzewo i wyciosaliQmy krzyW. Gdy wrVciliQmy do obozowiska, zaczXRy siX uroczystoQci WaRobne. #CzerwonoskVrzy rozRoWyli siX dookoRa budowy, ktVra szybko"postXpowaRa naprzVd, i zaczXliQpiewaY monotonne, gRXboko wzruszajSce pieQni umarRych. GRuchy jednostajny ich d\wiXkprzerywaRy od czasu do czasu przenikliwe okrzyki skargi, wystrzelajSce jak nagRe bRyskawice z ciXWkich, posXpnych zwaRVw chmur. !Z tuzin Indian zajXtych byRo pod kierunkiem wodza budowS, a miXdzy nimi i !pRaczScS gromadS taZczyRa wdziwacznych, powolnych skokach jakaQ postaY, osobliwie przybrana i obwieszona rozmaitymi symbolicznymi ozdobami. #[ Kto to?? [ spytaRem. [ Czy to ich czarownik?? [ Tak [ odrzekR Sam. [IndiaZskie obrzXdy na pogrzebie chrzeQcijanina! Co wy na to, kochany Samie? [ Czy wam to nie w smak?? [ WRaQciwie nie. $[PogVd\cie siX z tym, sir! NiemVwcie na ten temat ani !sRowa! ObrazilibyQcie strasznie ApaczVw. [ AleW ta maskarada mierzi mnie daleko bardziej, niW siX wam zdaje! "[ CzyniS to w dobrej myQli!! Czy sSdzicie, We to pogaZstwo? [ OczywiQcie!! [NiedorzecznoQY! Ci zacni, poczciwi ludzie wierzS w Wielkiego Ducha, do ktVrego odszedR ich przyjaciel i nauczyciel. ^wiXcS "uroczystoQY rozstania i Qmiercina swVj sposVb, a wszystko, co wyrabia ten czarownik, ma znaczenie symboliczne. Zostawcie im w tym swobodX! Oni nie przeszkodzS nam takWe w ukoronowaniu grobowca naszym krzyWem. !GdyQmy poRoWyli krzyW obok grobu, Winnetou spytaR: [ Czy ten znak chrzeQcijaZstwa bXdzie umieszczony na kamieniach?? [ Tak. [To dobrze. ByRbym sam megobrata Old Shatterhanda poprosiR o zrobienie krzyWa, gdyW Kleki-petra miaR go w !swoim pokoju i modliR siX przednim. PragnSRem przeto, Weby ten znak jego wiary czuwaR takWe nad jego grobem. Gdzie ma byY umieszczony? [ Ma siX wznosiY nad grobowcem. [Tak jak na owych wysokich domach, w ktVrych chrzeQcijanie modlS siX do Wielkiego Ducha? KaWX go umieQciY tak, jak sobie "Wyczysz. UsiSd\cie i patrzcie, czy dobrze to zrobimy! Niebawem ukoZczono budowXi ukoronowano jS krzyWem. Na froncie grobowca pozostaRa jeszcze otwarta wnXka na trumnX. "Po chwili zjawiRa siX Nszo-cziniosSc dwie wypalone z gliny miseczki, napeRnione wodS z rzeki. PodeszRa do nas i postawiRa naczynia na trumnie.O ich przeznaczeniu miaRem siX wkrVtce dowiedzieY. Teraz wszystko juW byRo gotowe do pogrzebu. Inczu-czuna daR rXkS znak, na#ktVry zamilkRy Qpiewy WaRobne.Czarownik przykucnSR na ziemi, a wVdz przystSpiR do trumny i przemVwiR powoli, uroczystym gRosem: ![SRoZce wznosi siX rano na wschodzie i zapada wieczoremna zachodzie, a rok budzi siX z wiosnS, w zimie zaQ znowu zasypia. Tak samo dzieje siX z lud\mi. Azali tak jest? [ Howgh!! [ zabrzmiaRo posXpnie dokoRa. [CzRowiek wschodzi jak sRoZce i schodzi do grobu. Zjawia siX na ziemi jak wiosna i kRadzie siX na spoczynek jak zima. Ale gdy sRoZce zajdzie, wstaje ono nastXpnego ranka, a gdy zima przeminie, zaczynasiX wiosna. Azali tak jest? [ Howgh!! [Tak uczyR nas Kleki-petra. CzRowieka kRadS do grobu, alepo drugiej stronie Qmierci wstaje on jak nowy dzieZ, jaknowa wiosna, aby WyY dalej w krainie Wielkiego Dobrego Ducha. Tak oznajmiR nam Kleki-petra, a teraz wie juW sam, czy nam prawdX !powiedziaR, gdyW zniknSR jak dzieZ i rok, a dusza jego poszRa do mieszkania umarRych, dokSd zawsze tXskniRa. Azali tak jest? [ Howgh!! [Wiara jego nie byRa naszS wiarS, a nasza nie byRa jego. My kochamy naszych przyjaciVR, a nienawidzimy naszych wrogVw, on zaQ uczyR, We powinniQmy kochaY naszych wrogVw, poniewaW sS,takWe naszymi braYmi. My sSdzimy, We nasze dusze odchodzS do wiecznych ostXpVw myQliwskich, on zaQ twierdziR, We jego dusza pVjdzie do wiecznej !szczXQliwoQci. Czasem mi siX wydaje, We nasze ostXpy sS !tS wiecznS szczXQliwoQciS. Azali tak jest? [ Howgh!! [CzXsto sRyszeliQmy od Kleki-petry o Zbawicielu, ktVryprzyszedR na Qwiat, aby "uszczXQliwiY wszystkich ludzi. WierzyliQmy w prawdX tych sRVw, gdyW na jego ustach nigdy nie postaRo kRamstwo. Ten Zbawiciel przyszedR do wszystkich ludzi. Czy byR juW takWe u czerwonoskVrych? Gdyby siX u nas zjawiR, !pozdrowilibyQmy go z radoQciS,$gdyW biali nas uciskajS i tXpiS,a my za nim tXsknimy. Azali tak nie jest? [ Howgh!! ![To byRa jego nauka. A teraz opowiem o jego Qmierci, ktVra zaskoczyRa go, jak zwierzX drapieWne swojS zdobycz, nagle i niespodzianie. ByR zdrVw i krzepki i byR razem z nami. MiaR dosiSQY konia i wrVciY z nami do domu, kiedy nagle dosiXgRa go kula mordercy. Niechaj opRakujS gomoi bracia i siostry! #RozlegR siX przeciSgRy okrzykskargi, wzmagajScy siX coraz bardziej, a zakoZczony przejmujScym wyciem. Potem wVdz mVwiR dalej: %[PomQciliQmy jego QmierY, ale dusza mordercy uszRa. Nie bXdzie mu ona sRuWyY po tamtej stronie grobu, !poniewaW byRa trwoWliwa i nie $chciaRa pVjQY za nim. ZabiliQmyparszywego psa, do ktVrego "naleWaRa, a trup jego pRynie z wodS w dVR rzeki. Azali tak jest? [ Howgh!! ![Teraz juW nie ma Kleki-petryz nami, ale jest jego ciaRo, ktVremu postawimy pomnik, abyQmy my i nasi potomkowie przypominali sobie dobrego BiaRego Ojca i ukochanego przez nas nauczyciela. Nie X... ocaleni! Sir, macie  pHDkPPܼkDk&PXk{AgBp@ cM  cENS cN !I c Oi+ cnO5 ZOurodziR siX on w tym kraju, lecz przybyR z dalekiego paZstwa, poRoWonego po drugiej stronie Wielkiej Wody, ktVre poznaY moWna po tym, We rosnS tam dXby. ToteW z miRoQci i czci dla niego !nazbieraliQmy WoRXdzi, by je posadziY dokoRa jego grobu. !Jak siX te dXby rozrosnS, tak rozszerzS siX w naszych sercach jego sRowa i cieZ znajdziemy pod drzewami. On "zawsze myQlaR i troszczyR siX o nas. OdszedR od nas posyRajSc nam bladS twarz, ktVra na jego miejsce ma zostaY naszym nauczycielem i bratem. Oto widzicie Old Shatterhanda, biaRego mXWa, ztego samego kraju, z ktVrego przybyR do nas Kleki-petra. Wie on wszystko, co wiedziaR Kleki-petra, a jest jeszcze wiXkszym wojownikiem od niego. ZakRuR noWem szarego nied\wiedzia, a kaWdego "wroga powaliY zdoRa piXQciS. Inczu-czuna i Winnetou byli po kilkakroY w jego rXku, ale on nas nie zabiR i zachowaR nam Wycie, poniewaW miRuje nas i jest przyjacielem . czerwonychmXWVw. Azali tak jest? [ Howgh!! ![Ostatnim sRowem i ostatniS wolS Kleki-petry byRo, Weby Old Shatterhand zostaR u ApaczVw jego nastXpcS, a Old!Shatterhand przyrzekR speRniY to Wyczenie. Dlatego zostanie przyjXty do szczepu ApaczVw i bXdzie uchodziY za wodza, jak gdyby miaR czerwonS #skVrX i u nas siX urodziR. Dla zatwierdzenia tego musiaRby zkaWdym wojownikiem ApaczVw wypaliY fajkX pokoju, ale to jest zbyteczne. Napije siX on krwi Winnetou, a Winnetou jego, po czym stanie siX krwiSkrwi naszej i ciaRem naszego ciaRa. Czy wojownicy ApaczVwgodzS siX na to? [ Howgh, howgh, howgh! [ zabrzmiaRa po trzykroY radosna odpowied\ obecnych. [Niechaj wiXc Old Shatterhand i Winnetou przystSpiS do trumny i utoczSswojej krwi do wody braterstwa. A wiXc braterstwo, rzeczywiste, prawdziwe braterstwo krwi, o ktVrym tylerazy czytaRem! !Istnieje ono u wielu dzikich i !pVRdzikich ludVw, a polega na tym, We obaj przyszli bracia mieszajS i wypijajS swojS krew albo We jeden pije krew drugiego i na odwrVt. Tym sposobem RSczS siX z sobS wXzRem silniejszym i bardziej bezinteresownym, niW gdyby byli braYmi z urodzenia. Na podstawie zwyczaju, przestrzeganego u ApaczVw, miaRem siX napiY krwi Winnetou, a on mojej. StanXliQmy po obu stronach trumny, a Inczu-czuna obnaWyR przede mnS rXkX !Winnetou i zadrasnSR jS lekko noWem. Z nieznacznej rany wyciekRo kilka kropel krwi, ktVre wVdz wpuQciR do miseczki z wodS. NastXpnie uczyniR to samo ze mnS i kilka!kropel mojej krwi znalazRo siX w drugiej miseczce. Winnetou otrzymaR miseczkX z mojS !krwiS, a ja wziSRem miseczkX z krwiS jego, po czym rzekR Inczu-czuna: [ Dusza mieszka w krwi. Dusze tych dwu mRodych wojownikVw wejdS w siebie nawzajem i utworzS jednS jedynS. Niechaj potem to, co pomyQli Old Shatterhand, bXdzie myQlS Winnetou, a co Winnetou zechce, niechaj bXdzie wolS Old Shatterhanda. Pijcie! WypiRem swojS czarkX, a Winnetou swojS. Potem wVdz podaR mi rXkX i powiedziaR: [JesteQ teraz, tak samo jak Winnetou, synem mojego ciaRai wojownikiem naszego plemienia. SRawa twych czynVw rozbiegnie siX szybko i nikt z wojownikVw ciX nie przewyWszy. WstXpujesz jako wVdz do szczepu ApaczVw i wszystkie jego plemiona bXdS ciX uwaWaRy za wodza! ByR to awans doQY szybki! Niedawno jeszcze nauczyciel domowy w St. Louis, potem surweyor, a teraz wVdz TdzikichU. PrzyznajX jednak, "We ci TdzicyU podobali mi siX daleko wiXcej niW biali, z ktVrymi siX stykaRem. SprawdzaRy siX pV\niej niejednokrotnie sRowa Inczu-czuny, We ja i Winnetoumamy jednS duszX w dwu "ciaRach. RozumieliQmy siX, nie zwierzajSc siX sobie nawzajem!z uczuY, myQli i postanowieZ. WystarczyRo nam popatrzeY na siebie, a juW wiedzieliQmy dokRadnie, czego chcemy. Co wiXcej, nawet tego nie byRo potrzeba, gdyW postXpowaliQmy czXsto w sposVb zdumiewajSco zgodny nawet wVwczas, kiedy byliQmyz dala od siebie. Nie byR to oczywiQcie skutek wypitej krwi, lecz zupeRnie naturalny wynik naszego serdecznego przywiSzania, miRoQci i wzajemnego zrozumienia. Gdy Inczu-czuna wymVwiR ostatnie sRowa, powstali wszyscy Apacze, nawet dzieci, i wznieQli gRoQne, potwierdzajSce: ThowghU , po czym wVdz dodaR: ![Teraz przyjXty jest miXdzy nas nowy, WyjScy Kleki-petra, a zmarRego moWemy zRoWyY w grobowcu. Niechaj moi bracia to uczyniS! Gdy zamykano grVb, zabrzmiaRy znowu WaRobne Qpiewy ApaczVw i trwaRy, dopVki nie wRoWono ostatniegokamienia. UroczystoQY byRa skoZczona. KaWdy zajSR siX teraz weselszymi czynnoQciami, a przede wszystkim jedzeniem. Mnie zaprosiR Inczu-czuna do siebie. ZamieszkiwaR on najwiXkszS komnatX wspomnianego piXtra puebla. ByRa urzSdzona "skromnie, ale na Qcianie wisiaR !bogaty zbiVr broni indiaZskiej,!ktVry zajSR mnie bardzo Wywo.ObsRugiwaRa nas PiXkny DzieZ, dajSc dowVd, We jest mistrzyniS w przyrzSdzaniu #indiaZskich potraw. MVwiRo siX maRo, prawie nic. CzerwonoskVrzy lubiS milczeY,!a dziQ tyle siX juW nagadano, We wszystko, co jeszcze byRo do omVwienia, odRoWono chXtnie na pV\niej. WkrVtce po jedzeniu zapadR zmrok. Winnetou zwrVciR siX do mnie z pytaniem: [ Czy mVj biaRy brat spocznie, czy pVjdzie ze mnS?[ PVjdX [ odrzekRem nie pytajSc go, dokSd zamierzaR siX udaY. "ZeszliQmy na dVR z puebla ku rzece, czego siX zresztS spodziewaRem. Tak gRXbokS naturX jak Winnetou musiaR przyciSgaY grVb QwieWo pochowanego nauczyciela. Przybywszy tam, usiedliQmy obok siebie. Winnetou ujSR "mnie za rXkX i zatrzymaR jS w swojej, nie mogSc przez dRugi !czas przemVwiY sRowa, ja zaQ nie miaRem takWe powodu przerywaY milczenia. MuszX tu wspomnieY, We nie wszyscy Apacze, ktVrych dotSd widziaRem, mieszkali w pueblu; na to byRoby, mimo swoich rozmiarVw, za maRe. ZajmowaR je tylko Inczu-czunaz najwybitniejszymi wojownikami, tworzyRo ono zarazem punkt zborny dla czRonkVw plemienia MescalerVw, wXdrujScych za stadami koni i polujScych w okolicy. StSd rzSdziR wVdz caRym szczepem ApaczVw i stSd podejmowaR dalekie wyprawy do innych szczepVw, ktVre uznawaRy go za swego najwyWszego wodza. ByRy to szczepy LlanerVw, JicarillVw, TaraconVw, ChiricahuarVw, PinalenjVw, GilasVw, MimrenjVw, LipanVw, ApaczVw z kopalZ miedzi i innych. Nawet Nawaje poddawali siX zazwyczaj, jeQli juW nie bezpoQrednim rozkazom, to jego zarzSdzeniom. Ci z MescalerVw, ktVrzy nie "mieszkali w pueblu, oddalili siX po pogrzebie. ZostaRo ich tylkotylu, ilu potrzeba byRo do pilnowania odebranych od KeiowehVw, a pasScych siX w #pobliWu koni. ToteW siedzieliQmyteraz z Winnetou obok grobu Kleki-petry sami i nie widziani przez nikogo. Winnetou zapytaR pierwszy: [ Czy mVj brat Old Shatterhand zapomni, We byliQmy jego wrogami? [ To siX juW staRo [ odrzekRem. [ Ale jednego nigdy nam nie przebaczysz. [ Czego?? $[ Obelgi, ktVrS ci wyrzSdziR mVj ojciec. [ Kiedy?? ![ GdyQmy ciX po raz pierwszy zobaczyli. [ Ach, to, We mi w twarz plunSR? [ Tak. [ CzemuW nie mVgRbym tego przebaczyY?? #[ Bo QlinX moWna zmyY tylko krwiS. ![ Niech siX Winnetou o to nietroszczy. I to juW jest zapomniane. ![ MVj brat powiada coQ, w coja nie mogX uwierzyY. ![ Wierz mi. UdowodniRem juW dawno, We o tym nie pamiXtam. [ Czym?? [Tym, We twemu ojcu, Inczu-czunie, nie wziSRem tego bynajmniej za zRe. A moWe sSdzisz, We Old Shatterhand pozwoli sobie plunSY w twarz i nie odpowie #na to piXQciS, jeQli to uwaWa za obelgX? &[ Tak, dziwiliQmy siX pV\niej, We tego nie uczyniReQ. [Ojciec mojego brata Winnetou nie mVgR mnie obraziY. PrzebaczyRem i zapomniaRem. Nie mVwmy juW otym. [ A jednak ja muszX do tego wrVciY. Jestem do tego obowiSzany jako brat wzglXdem brata. [ Czemu?? ![Musisz siX dopiero zapoznaYze zwyczajami naszego narodu. ]aden z wojownikVw nie przyzna siX chXtnie do bRXdu, a tym bardziej wVdz. Inczu-czuna wie, We nie miaR sRusznoQci, lecz nie wolno mu prosiY ciX o przebaczenie. Dlatego poleciR mi z tobS pomVwiY. Winnetou prosi ciX zamiast ojca. [ To zupeRnie zbyteczne. MiXdzy nami rachunki sS zaRatwione, gdyW i ja was obraziRem. [ Nie. [ Owszem!! Czy uderzenie "piXQciS nie jest obelgS? A ja was uderzyRem. [To byRo w walce, gdzie nie ma obrazy. MVj brat jest szlachetny i wspaniaRomyQlny. Tego nie zapomnimy mu nigdy. [ MVwmy o czym innym!! ZostaRem dzisiaj Apaczem. Co bXdzie z moimi towarzyszami? "[ Do szczepu przyjSY ich nie moWemy, ale sS naszymi braYmi. [ Bez ceremonii?? ![Jutro wypalimy z nimi fajkX pokoju. W ojczy\nie mego biaRego brata nie istnieje ten zwyczaj? [ Nie. ChrzeQcijanie sS wszyscy braYmi i nie potrzeba do tego Wadnego obrzXdu. ![ Wszyscy sS braYmi?? CzyW nie prowadzS wojen miXdzy sobS? [ Zdarza siX i to. #[Wiec nie sS inni ani lepsi od "nas. NauczajS miRoQci, lecz jejnie czujS. Dlaczego mVj brat porzuciR swojS ojczyznX? Nie jest zwyczajem czerwonoskVrych zadawaY takie pytania, ale Winnetou mVgR to uczyniY, gdyW byR teraz moim bratem i pragnSR mnie poznaY. Pytanie jego jednak byRo wywoRane nie tylko ciekawoQciS, miaRo ono jeszcze inny charakter. #[ Aby tu szukaY szczXQcia [ odrzekRem. [ SzczXQcia?? Co to jest szczXQcie? [ Bogactwo!! Gdy to wymVwiRem, puQciR mojS rXkX i [nastSpiRa przerwa. WiedziaRem, We doznaR w tej chwili uczucia zawodu. [ Bogactwo!! [ szepnSR. [ Tak, bogactwo [ powtVrzyRem. #[ A wiXc dlatego... dlatego... dlatego! [ Co?? $[ Dlatego widzieliQmy ciX u... u... #BolaRo go, We musiaR wymVwiYto sRowo. DokoZczyRem za niego: [ U zRodziei ziemi?? [Sam to powiedziaReQ. #ZrobiReQ to, by siX wzbogaciY. Czy sSdzisz, We bogactwo rzeczywiQcie uszczXQliwia? [ Tak. [To siX mylisz. ZRoto unieszczXQliwiRo czerwonoskVrych. Z powodu zRota jedynie biali wypierajS nas ciSgle z kraju do kraju, z miejsca na miejsce tak, We wyginiemy zwolna, ale na pewno. ZRoto jest przyczynS !naszej Qmierci. Niech mVj brat go nie poWSda! #[ Ja teW zRota nie poWSdam. #[ Nie?? A przecieW przyznaReQ siX, We szukasz szczXQcia w bogactwie. [Tak, to prawda, ale sS bogactwa rozmaitego rodzaju,bogactwem moWe byY zRoto, mSdroQY, doQwiadczenie, zdrowie czeQY ludzka, sRawa oraz Raska u Boga i ludzi. ![ Uff, uff! Tak to pojmujesz! A jakiegoW ty pragniesz bogactwa? [ Tego ostatniego. [ Paski u Boga i ludzi?? W takim razie jesteQ bardzo dobrym i wiernym chrzeQcijaninem! [Nie jestem pewny, czy jestem dobrym chrzeQcijaninem, o tym wie tylko BVg, ale chciaRbym nim byY. [ WiXc nas uwaWasz za pogan?? [ Nie. Wy czcicie Wielkiego Ducha i nie modlicie siX do boWkVw. ![ SpeRnij zatem jednS mojS proQbX!! [ ChXtnie, a jakS? [Nie mVw mi o wierze! Nie staraj siX mnie nawrVciY! Ja ciX bardzo, bardzo kocham i WaRowaRbym, gdyby nasze przymierze zostaRo zerwane. Jest tak, jak mVwiR Kleki-petra. Wiara twoja moWe byY prawdziwS, ale czerwonoskVrzy ludzie nie zdoRaliby jej zrozumieY. Gdyby!chrzeQcijanie nie tXpili nas i !nie wypierali, uwaWalibyQmy ichza ludzi dobrych, a ich naukX za najlepszS. WVwczas znale\libyQmy czas i miejsce na nauczenie siX tego, co trzeba wiedzieY, aby pojSY waszS QwiXtS ksiXgX i zrozumieY waszych kapRanVw. Ale ten, ktVrego zwolna, lecz pewnie pchajS ku Qmierci, nie moWe uwierzyY, Weby religia tego, ktVry go zabija, mogRa byY religiS miRoQci. #[ Nie trzeba sSdziY o religii po tych jej wyznawcach, !ktVrzy nie stosujS siX do jej zasad. ![ Tak mVwiS wszystkie blade twarze. NazywajS siebie chrzeQcijanami, ale nie !postXpujS po chrzeQcijaZsku. My mamy naszego Manitou, ktVry pragnie, Weby wszyscy udzie byli dobrzy. Staram siX byY dobrym czRowiekiem i pod tym wzglXdem jestem chrzeQcijaninem, moWe lepszymod tych, ktVrzy siebie wprawdzie za takich uwaWajS,#lecz nie czujS miRoQci do ludzi i szukajS we wszystkim tylko wRasnej korzyQci. Nie mVw mi zatem nigdy o wierze i nie usiRuj zrobiY ze mnie czRowieka zwanego chrzeQcijaninem! Oto proQba, ktVrS ci przedkRadam! #UQcisnSRem mu rXkX na znak, !We speRniX jego Wyczenie, on zaQ mVwiR dalej: ![W jaki sposVb przyRSczyR "siX mVj brat do zRodziei ziemi?CzyW nie wiedziaR, We to zbrodnia wobec ludzi czerwonoskVrych? "[Nie przyszRo mi to na myQl. CieszyRem siX stanowiskiem surweyora i nadziejS na dobrSzapRatX, ktVrS miaRem otrzymaY. "[ZapRatX? Zdaje mi siX, We nie zdoRaliQcie skoZczyY roboty. Czy pRaci siX u was przed ukoZczeniem? #[Nie. DostaRem tylko zaliczkX i sprzXt. Zarobek mieli mi wypRaciY dopiero po ukoZczeniu pracy. [ A teraz przepadnS ci te pieniSdze?? [ Tak. [ Czy duWo tego byRo?? [ Jak na moje warunki, bardzo wiele. !MilczaR przez chwilX, a potemrzekR: [ Przykro mi, We mVj brat #poniVsR przez nas takS stratX. Czy nie jesteQ bogaty? [Bogaty pod kaWdym innym wzglXdem, ale jeQli chodzi o pieniSdze, jestem skoZczony biedak. #[ Jak dRugo mieliQcie jeszcze "mierzyY, Weby dojQY do koZca?[ Kilka dni. ![Uff! Gdybym znaR ciX wtedy tak jak teraz, bylibyQmy wpadli na KeiowehVw o parX dni pV\niej. [ ]eby mi pozwoliY dokoZczyY?? [ spytaRem wzruszony tS wielkodusznoQciS. [ Tak. ![ To znaczy, We zgodziRbyQ siX na to, byQmy dokonali kradzieWy ziemi? [KradzieWy nie, lecz #pomiarVw. Linie, ktVre kreQliciena papierze, nic nam nie szkodzS, gdyW przez to samo nie dokonuje siX jeszcze grabieWy. ZRo zaczyna siX dopiero wVwczas, gdy przybywajS robotnicy bladych twarzy, aby budowaY drogX !dla konia ognistego. Ja bym ci...ZatrzymaR siX w Qrodku zdania, aby rozwaWyY dokRadnie to, co mu przyszRo na myQl, a po chwili mVwiR dalej: [Czy chcSc dostaY !pieniSdze, musiaRbyQ mieY te papiery, o ktVrych wRaQnie wspomniaRem? [ Tak. [W takim razie nigdy ci nie wypRacS, poniewaW wszystkie wasze rysunki zostaRy zniszczone. [ A co siX staRo z naszymi przyrzSdami?? [Wojownicy, ktVrym wpadRy !w rXce, chcieli je porozbijaY, ale ja zabroniRem. Jakkolwiek nie chodziRem nigdy do szkoRy bladych twarzy, to jednak wiem, We takie przedmioty majS wysokS wartoQY, i dlatego kazaRem je starannie przechowaY. Przywie\liQmy je tutaj. Oddam je memu bratu Old Shatterhandowi. "[DziXkujX ci. PrzyjmujX ten dar, chociaW nie przyniesie mi bezpoQrednio poWytku. Bardzo #mi jednak miRo, We bXdX mVgR przynajmniej zwrVciY te przyrzSdy. [ A wiXc nie przyniosS ci poWytku?? [ Chyba pod tym warunkiem, Webym dokoZczyR pomiarVw. [ AleW brakuje papierVw, ktVre ci zniszczono! [ Przeciwnie. ByRem tak ostroWny, We sporzSdziRem rysunki podwVjnie. [I masz te drugie? ![ Tu w kieszeni, dziXki temu,We nakazaReQ, by mi niczego nie zabrano, "[Uff, uff! [zawoRaR Winnetouna poRy zdziwiony, a na poRy zadowolony. NastXpnie zamilkR.WaWyR, jak siX pV\niej przekonaRem, zamiar tak wielkoduszny, na jaki by siX nigdy nie zdobyR biaRy czRowiek. Po pewnym czasie wstaR i powiedziaR: $[ MVj biaRy brat naraziR siX przez nas na szkodX. Winnetoupostara siX o jej wynagrodzenie. Przedtem jednak musisz dojQYu nas zupeRnie do zdrowia. WrVciliQmy do puebla, gdzie leni! Sir, macie  pHDkPPܼkDk&PXk{AgBp[ c+P  cP< cP!"^ cTQ- cQ)8`ERmy czterej biali spaliQmy po raz pierwszy jako ludzie wolni. Nazajutrz Hawkens, Stone i Parker wypalili z Apaczami uroczyQcie fajkX pokoju. PosypaRy siX przy tym dRugie !mowy, najpiXkniejszS wygRosiRSam, ktVry swoim zwyczajem naszpikowaR jS tak zabawnymi zwrotami, We powaWni Indianie musieli siX wysilaY, aby nie okazaY na zewnStrz !wesoRoQci, jaka ich opanowaRa.W ciSgu dnia wyjaQniliQmy sobie nawzajem wszystkie tajemnice wydarzeZ ostatnich tygodni. WspomniaRo siX przy tym takWe o uwolnieniu Inczu-czuny i Winnetou, a Hawkens wypaliR mi z tego powodu nastXpujSce kazanie: [JesteQcie podstXpnym, bardzo podstXpnym czRowiekiem, sir! NaleWy byY otwartym wzglXdem "przyjaciVR, zwRaszcza gdy siX im tyle zawdziXcza, co wy nam. Kim i czym byliQcie wRaQciwie, gdy po raz pierwszy ujrzeliQmy was w St. Louis? Nauczycielem, ktVry musiaR pakowaY do gRowy dzieciom abecadRo i tabliczkX mnoWenia. BylibyQcie nadal pozostaR; takim !nieszczXQliwcem, gdybyQmy siXwami tak serdecznie i wyrozumiale nie zajXli. UwolniliQmy was od tej nieszczXsnej tabliczki mnoWenia i wlekliQmy przez sawanny z podziwu godnS 'cierpliwoQciS, jeQli siX nie mylX.CzuwaliQmy nad wami jak troskliwa matka nad maRym dzieciStkiem albo jak kwoka nad kaczStkiem, ktVre wygrzaRa swym ciepRem. U nas doszliQcie powoli do rozumu, my wyksztaRciliQmy wasz mVzgdo tego stopnia, We po dotychczasowej ciemnoQci zaczyna w nim juW niekiedy !QwitaY. KrVtko i wXzRowata: byliQmy dla was ojcem i matkS, wujem i ciotkS, nosiliQmy was na rXkach, karmiliQmy was cieleQnie najsoczystszymi kSskami miXsa, a duchowo "tuczyliQmy naszS mSdroQciS i !doQwiadczeniem. NaleWaRo siX spodziewaY, We okaWecie nam za to czeQY, powaWanie i wdziXcznoQY, nie bXdzi ecie zaQ uciekali jak kaczka do wody, w ktVrej my, jako kwoki, musielibyQmy nXdznie utonSY. Mimo to czyniliQcie zawsze to, czego wam zakazywano. Boli mnie, gdy widzX, jak tyle miRoQci i poQwiXcenia wynagrodzono niewdziXcznoQciS. Gdybym chciaR wyliczyY wszystkie wasze psie figle, nie zdoRaRbym prXdko skoZczyY. Ale najgorsze ze wszystkiego jest to, We uwolniliQcie wVwczas obu wodzVw i nic nam o tym nie powiedzieliQcie. Tego wam ani zapomnieY, ani przebaczyY nie mogX i zapamiXtam to sobie, dopVki tkwiY bXdX w tej oto mojej starej bluzie myQliwskiej. Skutki tego podstXpnego milczenia nie kazaRy teW czekaY na siebie. Zamiast !usmaWyY nas Radnie przy palu iupiec, WebyQmy siX dziQ przebudzili w miRych ostXpach przeznaczonych dla dusz zmarRych Indian, uznano nas za niegodnych zgRadzenia. Teraz siedzimy, Wywi i zdrowi, w tym zapadRym pueblu, gdzie !usiRujS zepsuY nam WoRSdki przysmakami i zrobiY z takiegogreenhorna, jak wy, pVRboga. To nieszczXQcie wam jedynie zawdziXczamy, a to gRVwnie dlatego, We jesteQcie tak nikczemnym pRywakiem. Ale "miRoQY jest rVwnie niepojXta jak niewiasta: im gorzej siX z !niS obchodziY, tym lepiej siX rozwija, dlatego nawet tym razem nie wygnamy was z naszego grona i serca, lecz przebaczymy wam w nadziei, We zastanowicie siX nareszcie #nad sobS i zmienicie siX, jeQli siX nie mylX. Oto moja rXka. Czy obiecujecie mi poprawX, kochany sir? ![Tak [odrzekRem QciskajSc &jego dRoZ. [BXdX siX staraR tak gorliwie naQladowaY szlachetny wzVr, jakiQcie mi juW dali i dotSd jeszcze dajecie, We wkrVtce bXdX uwaWany za samego Sama Hawkensa! [Nie rVbcie tego! Daremnie byQcie siX trudzili, najszanowniejszy sir! Taki greenhorn, jak wy, miaRby siX staY rVwny Samowi Hawkensowi! To niepodobieZstwo! To tak, jakby zielona Waba zapragnXRazostaY QpiewaczkS operowS. Dlatego radziRbym... Wtem wtrSciR Dick Stone QmiejSc siX wprawdzie, ale z nutS pewnego niezadowolenia: ![Stop! BSd\ juW raz cicho, stary gaduRo! Trudno wprost z tobS wytrzymaY! Wszystko przekrXcasz, wszystko robisz na opak! Na miejscu Old Shatterhanda nie pozwoliRbym sobie wiecznie wymyQlaY od greenhornVw. [ Co on moWe mieY przeciw temu?? Wszak nim jest! [NiedorzecznoQY! Czy nie zawdziXczamy mu Wycia? Ze stu doQwiadczonych westmanVw, nie wyRSczajSc ciebie i mnie, ani jeden nie dokazaRby tego, co on wczoraj uczyniR. On nas chroni, a nie my jego, zapamiXtaj to sobie! Gdyby nieon, nie byRoby nam tu teraz tak swobodnie, a ty nie !siedziaRbyQ w zdrowej skVrze i pod starS, faRszywS perukS! [Co, faRszywS perukS? #StrzeW siX, byQ tego wiXcej niepowtVrzyR! To prawdziwa peruka. JeQli nie wiesz o tym dotychczas, to siX jej przypatrz! "ZdjSR jS i podaR Stone'owi. ![Precz, precz z tymi kudRami![ zaQmiaR siX Dick. Sam nasadziR jS z powrotem na gRowX i rzekR z wyrzutem; "[Wstyd\ siX, Dicku, nazywaY kudRami ozdobX mojej gRowy! Nie spodziewaRem siX tego po takim jak ty koledze! Wy wszyscy nie umiecie siX poznaY na wartoQci starego Sama. WyraWam wam pogardX i idX do mojej Mary. MuszX zobaczyY, czy jej siX powodzirVwnie dobrze jak mnie. !MachnSR lekcewaWSco rXkoma$i wyszedR. UQmialiQmy siX, gdyWtrudno mu byRo braY cokolwiek za zRe. Nazajutrz powrVcili zwiadowcy, ktVrzy udali siX skrycie za Keiowehami, i donieQli, We Keiowehowie podSWyli bez wypoczynku dalej, nie mieli wiXc zamiaru przedsiXbraY Wadnych wrogich krokVw. NastSpiR teraz okres powszechnego spokoju, ale dlamnie okres bardzo pracowity. Samowi, Dickowi i Willowi podobaRa siX bardzo goQcinnoQY ApaczVw, wypoczywali teW gruntownie. Jedynym zajXciem Sama byRy codzienne przejaWdWki na #Mary, ktVrS, jak siX wyraWaR, chciaR przyzwyczaiY do swegosposobu jeWdWenia. Ja natomiast nie siedziaRem zzaRoWonymi rXkoma, Winnetou wziSR mnie do TszkoRy !indiaZskiejU . CzXsto caRymi dniami odbywaliQmy dalekie jazdy, podczas ktVrych musiaRem siX YwiczyY we wszystkim, co dotyczyRo wojny i polowania. PaziRem z nim po lasach i uczyRem siX podkradaY. Winnetou przeprowadzaR ze mnS Ywiczenia z polowej sRuWby #wojennej. CzXsto odRSczaR siX ode mnie, poleciwszy mi siebie#szukaY. StaraR siX zacieraY, o !ile moWnoQci, swe Qlady, a ja #wysilaRem siX, by je odnale\Y. "IleW to razy, siedzSc w jakichQzaroQlach lub stojSc zakryty zwisajScymi gaRXziami w wodzie Rio Pecos, przypatrywaR siX, jak go szukam. ZwracaR mojS uwagX na bRXdy i sam dawaR przykRad, co mam robiY, a czego zaniechaY. ByRa to doskonaRa nauka, ktVrej udzielaR mi z rVwnS gorliwoQciS, z jakS ja jS przyjmowaRem. Z ust jego nigdy nie wyszRa pochwaRa aninagana, prostowaR tylko cierpliwie moje bRXdy. Jako mistrz we wszystkich umiejXtnoQciach indiaZskiego Wycia, byR takWe mistrzem w nauczaniu. IleW to razy wracaRem do domu Qmiertelnie znuWony! Ale i wVwczas nie miaRem wypoczynku, poniewaW pobieraRem w pueblu lekcje jXzyka ApaczVw. MiaRem dwu nauczycieli i jednS nauczycielkX: Nszo-czi zaznajamiaRa mnie z dialektemMescalerVw, Inczu-czuna LianerVw, a Winnetou NawajVw. PoniewaW jXzyki te sS bardzo spokrewnione i nie cieszS siX zbyt wielkim zapasem sRVw, przeto nauka postXpowaRa doQY szybko. JeWeli w czasie naszych wycieczek nie oddalaliQmy siX z Winnetou zbytnio od puebla,towarzyszyRa nam takWe Nszo-czi. WidaY byRo, We cieszyRa siX bardzo, ilekroY dobrze wywiSzywaRem siX z zadania. Pewnego razu [ byliQmy wVwczas w lesie [ Winnetou #zaWSdaR, Webym ich opuQciR i dopiero w pVR godziny zjawiR siX na tym samym miejscu. PoleciR mi odszukaY Nszo-czi, "ktVra miaRa siX dobrze ukryY. !OdszedRem wiXc doQY daleko i po upRywie wyznaczonego czasu wrVciRem. Siady obojga byRy jeszcze zupeRnie wyra\ne; potem nagle znikneRyodciski nVg Indianki. WiedziaRem oczywiQcie, We ma chVd lekki, ale grunt byR bardzo miXkki, wiXc powinny byRy zostaY choYby nieznaczne Qlady. Nie znalazRem niczego, nawet jednej zgiXtej lub zRamanej trawki, pomimo We rVsR w tym miejscu miXkki i bardzo czuRy mech. Widoczne byRy tylko Qlady Winnetou, ale nic mnie one nie obchodziRy, poniewaW miaRem wyQledziY nie jego, "lecz siostrX. ByR niewStpliwie w pobliWu, aby mnie skrycie obserwowaY, czy nie popeRniX jakiego bRXdu. PrzeszukaRem raz i drugi dokoRa, lecz nie zauwaWyRem najmniejszej wskazVwki. To mnie zastanowiRo, zaczSRem siX namyQlaY. NabieraRem powoli przekonania, We Nszo-czi musiaRa pozostawiY !jakiQ Qlad, gdyW w tym miejscuWadna stopa nie mogRa dotknSY ziemi, by jej nie zdradziR miXkki mech. A gdyby tak Indianka wcale po nim nie przeszRa? ZbadaRem jeszcze raz Qlady Winnetou. ByRy gRXbiej odciQniXte niW przedtem. #CzyWby wziSR siostrX na rXce i"poniVsR dalej? SSdziR zapewne,We bXdzie to dla mnie bardzo trudne zadanie. Od chwili jednak, w ktVrej odgadRem, We wziSR Nszo-czi na rXce, zadanie staRo siX bardzo Ratwe. Teraz chodziRo tylko o to, Weby odszukaY !Qlady Indianki, ktVre musiaRy siX znajdowaY oczywiQcie nie na dole, lecz w gVrze. !JeQli Winnetou szedR sam, to nie trudno mu byRo majSc wolne rXce przeciskaY siX przez leQne podszycie JeQli !jednak niVsR siostrX, musiaR nadRamaY w gVrze niejednS gaRSzkX. IdSc wciSW jego tropem, zwracaRem uwagX nie na ziemiX, lecz na gaRXzie zaroQli. I sRusznie! Z powodu braku swobody ruchVw Winnetou nie mVgR ostroWnie rozsuwaY gaRXzi, a Nszo-czi o tym nie pomyQlaRa. ZnalazRem wiXc w kilku miejscach nadRamane gaRSzki i uszkodzone listki, czyli znaki, ktVrych by tu nie byRo, gdyby Winnetou przechodziR tXdy sam. "^lady wiodRy bezpoQrednio ku polance, a potem w prostej linii dalej. Siedzieli zapewne oboje po drugiej stronie polany, przekonani, We nie zdoRam wykonaY zadania. MogRem przejQY wprost, ale !chciaRem zrobiY jeszcze lepiej.PostanowiRem ich zaskoczyY. KorzystajSc starannie z !kaWdego ukrycia, zaczSRem siXskradaY dokoRa po-, lany. ZnalazRszy siX po drugiej stronie, jSRem znowu szukaY QladVw Winnetou. Gdyby poszedR dalej, musiaRbym je "zauwaWyY, jeQli nie, znaczyRo to, We ukryR siX razem z Nszo-czi. PoRoWyRem siX na ziemi i czoRgaRem siX w "pVRkolu, starajSc siX ciSgle kryY za drzewami. Nie zauwaWyRem ani jednego odcisku nogi. Siedzieli wiXc widocznie na skraju polany, tam gdzie siXgaR trop, za ktVrym szedRem poprzednio. Po cichu, zupeRnie po cichu sunSRem siX ku temu miejscu. Siedzieli z pewnoQciS spokojnie, a wprawnemu ich uchu nie mVgR ujQY Waden szelest. UdaRo mi siX wiXc lepiej, niW mogRem przypuszczaY. UjrzaRem ich oboje w krzaku dzikiej Qliwy, zwrVconych do mnie plecami. Spodziewali siX mnie ze strony przeciwnej. Rozmawiali !z sobS, lecz tak cicho, We nie mogRem nic zrozumieY. CieszyRem siX z gVry z !niespodzianki i czoRgaRem siX coraz dalej. ByRem od nich na $odlegRoQY rXki i juW chciaRem dotknSY z tyRu Winnetou, kiedy wstrzymaRy mnie od tego wyrzeczone przezeZ szeptem sRowa: [ Czy przyprowadziY go?? #[ Nie [ odrzekRa Nszo--czi. [On sam przyjdzie. [ Nie przyjdzie!! [ Przyjdzie!! [Moja siostra siX myli. On nauczyR siX szybko wielu rzeczy, ale twVj Qlad jest w powietrzu. Jak go znajdzie? [ Znajdzie. MVj brat Winnetou powiedziaR mi, We Old Shatterhanda nie moWna juW wywieQY w pole. Czemu teraz zmienia swe zdanie o nim? [Bo dziQ ma najtrudniejsze zadanie, jakie w ogVle byY moWe. Oko jego wyQledzi kaWdytrop, ale twVj da siX tylko "myQlS odczytaY, a tego on siX jeszcze nie nauczyR. [ A jednak przyjdzie, poniewaW potrafi wszystko, wszystko, co zechce. PowiedziaRa te sRowa szeptem, a mimo to przebijaRa"z nich taka wiara i ufnoQY, We mogRem byY z tego dumny. [Tak, pierwszy raz spotykam czRowieka, ktVry tak zna siX na wszystkim. Jednego tylko !speRniY nie potrafi i Winnetou bardzo tego WaRuje. [ CVW to takiego?? [ ]yczenie, ktVre mamy wszyscy. WRaQnie postanowiRem siX ukazaY, gdy wtem Winnetou wspomniaR o jakimQ Wyczeniu. !CzyW mogRem czegoQ odmVwiYtym kochanym, dobrym "ludziom! Mieli jakieQ Wyczenie, a nie wyjawili mi go, przypuszczajSc, We go nie !speRniX. MoWe wRaQnie teraz mVgRbym siX czegoQ o nim dowiedzieY? Nie odzywaRem siX wiXc i nadsRuchiwaRem dalej. [ Czy mVj brat Winnetou mVwiR juW o tym z Old Shatterhandem?? [ spytaRa Nszo-czi. [ Nie [ odrzekR zapytany. [ A nasz ojciec Inczu--czuna takWe nie? "[ Nie. ChciaR mu powiedzieY, !lecz ja nie dopuQciRem do tego. [Dlaczego? Nszo-czi kocha tXbladS twarz tak bardzo, a jestcVrkS najwyWszego wodza ApaczVw! ![Tak, jest niS i jest czymQ wiXcej jeszcze. KaWdy czerwony wojownik i kaWda blada twarz byRaby !szczXQliwS, majSc Nszo-czi zaWonX, tylko nie Old Shatterhand. [ SkSd mVj brat Winnetou o tym wie, skoro z nim nie mVwiR? [ StSd, We go znam. On nie #jest taki jak inni biali; dSWy dorzeczy wyWszych. On nie pojmie Indianki za WonX. [ Czy tak powiedziaR?? [ Nie. [ Czy serce jego naleWy do jakiejQ biaRej skwaw?? [ TakWe nie. [ Czy jesteQ tego pewny?? [MVwiliQmy o biaRych kobietach i wywnioskowaRem ztych sRVw, We serce jego dotSd nie przemVwiRo. [ To przemVwi do mnie. "[Niechaj siX moja siostra nie !Rudzi! Old Shatterhand myQli i czuje inaczej, niW sobie wyobraWasz. JeQli wybierze sobie skwaw, bXdzie ona wQrVd kobiet tym, czym on jest wQrVd mXWczyzn. ![ CzyW ja takS nie jestem?? [WQrVd czerwonych dziewczSt nikt nie dorVwna !mej piXknej siostrze! Ale co ty #widziaRaQ i o czym sRyszaRaQ? CzegoQ siX uczyRa? Znasz Wycie kobiet ludVw czerwonych, ale nie masz pojXcia o tym, czego siX musi !uczyY i co musi wiedzieY biaRakobieta. Old Shatterhand nie patrzy na blask zRota i piXknoQY oblicza; poWSda rzeczy innych, ktVrych nie znajdzie u dziewczSt czerwonoskVrych. Indianka spuQciRa gRowX i zamilkRa. Brat pogRaskaR jS pieszczotliwie po twarzy i powiedziaR: "[Boli mnie to, We ranie serce mej dobrej siostry, ale Winnetou zawsze mVwi prawdX, nawet gdy jest ona gorzka. A moWe wRaQnie Winnetou znajdzie drogX, na ktVrej Nszo-czi dojdzie do swego celu. Na to Nszo-czi podniosRa szybko gRowX i zapytaRa: [ Jaka to droga?? [ Droga do miast bladych twarzy, [ Tam mam siX udaY?? [ Tak. [ Po co?? [ Aby siX nauczyY tego, co powinnaQ umieY, aby Old Shatterhand mVgR ciX pokochaY. ![W takim razie chcX siX tam udaY szybko, jak najszybciej! Czy mVj brat Winnetou speRni mojS jedynS proQbX? [ JakS?? [ PomVw z naszym ojcem Inczu--czunS! PoproQ go, by "mi pozwoliR pVjQY do wielkich miast bladych twarzy! On nie odmVwi, bo... !WiXcej nie sRyszaRem, gdyW poczoRgaRem siX cicho z powrotem. WydaRo mi siX to niemal zbrodniS, We podsRuchaRem tX rozmowX !rodzeZstwa. JakWe pragnSRem, by tego nie zauwaWyli! JakaW bowiem wynikRaby z tego przykra sytuacja dla nich, a tym bardziej dla mnie! NaleWaRo teraz podczas odwrotu byY jeszcze ostroWniejszym niW podczas podchodzenia. Najdrobniejszy szelest, najmniejszy przypadek mVgR zdradziY, We poznaRem tajemnicX piXknej Indianki, a wtedy musiaRbym natychmiast poWegnaY mych czerwonoskVrych przyjaciVR. Na szczXQcie udaRo mi siX wycofaY niepostrzeWenie. Oddaliwszy siX tak, We mnie !nie mogli usRyszeY, podniosRem"siX z ziemi i obszedRem polanX !dokoRa, dopVki nie natrafiRem na ich Qlad. ZrobiRem kilka krokVw w stronX, z ktVrej r, macie  pHDkPPܼkDk&PXk{AgB c_R* cR c%S cS* cS4 cNTT?LTspodziewaRa siX mnie Nszo-czi, wyszedRem na polanX i zawoRaRem: [ Niechaj mVj brat Winnetou przyjdzie do mnie!! PoniewaW nikt siX nie poruszyR, powtVrzyRem wezwanie: [ Niech mVj brat przyjdzie, bo go widzX! Nie pokazaR siX pomimo to. [ Siedzi tam w krzaku dzikiejQliwy. %Na to rozchyliRy siX gaRXzie i wyszedR Winnetou, ale sam. $Nie mVgR siX kryY dRuWej, ale chciaR jeszcze zataiY !obecnoQY siostry, bo zapytaR: [ Czy mVj brat Old Shatterhand znalazR Nszo--czi? [ Tak. [ Gdzie?? [ Jest ukryta w zaroQlach. [ W jakich zaroQlach?? ... [ W tych, do ktVrych mnie prowadzi jej Qlad. %[ A czyW widziaReQ jej Qlady??BrzmiaRo w tym wielkie zdziwienie. Nie wiedziaR, o co mi chodzi. WStpiR, bym mVgR powiedzieY nieprawdX, lecz byR pewien, We nie znalazRem jego siostry, nie odkryRem jego podstXpu. MyQlaR, We jestem w bRXdzie i We daRem siX zwieQY jakimQ pozorom. [ Tak [ odrzekRem. [ WidziaRem je. #[ AleW siostra moja pilnowaRa siX bardzo, by QladVw nie zostawiY! $[ Mylisz siX, widaY je dobrze. [ Nie. [Nie na ziemi, lecz na gaRXziach. Nszo-czi nie dotykaRa ziemi nogami, ale gdy'jS niosReQ, poRamaReQ gaRXzie ipozrywaReQ liQcie. [ Uff!! Ja jS niosRem? [ Tak. [ Kto ci to powiedziaR?? [Twoje Qlady. ZrobiRy siX !naraz gRXbsze. PoniewaW ty niemogReQ zmieniY swojej wagi, "wiXc widocznie musiaReQ wziSYna siebie jakiQ ciXWar. Tym ciXWarem byRa twoja siostra, ktVrej noga nie dotknXRa mchu. "[ Uff!! Ty siX mylisz. WrVY jeszcze raz i poszukaj. [To byRoby daremne i zbyteczne, bo Nszo-czi jest tam, gdzie ty siedziaReQ. ZabiorX jS stamtSd. RuszyRem przez polanX, ale ona sama wyszRa z zaroQli i rzekRa do brata z zadowoleniem: "[ SRusznie wiXc powiedziaRamci, We mnie znajdzie. [Tak, moja siostra miaRa $sRusznoQY, a ja siX pomyliRem. MVj brat Old Shatterhand umietrop ludzki czytaY nie tylko okiem, lecz takWe myQlS. Nie potrzebuje siX juW niczego wiXcej uczyY. ![O, przeciwnie [ odrzekRem. [MVj brat Winnetou wygRasza tu pochwaRX, na ktVrS nie zasRuWyRem. Czego jednak dotSd nie umiem, tego siX jeszcze od niego nauczX. ByRa to rzeczywiQcie pierwsza pochwaRa, ktVrS usRyszaRem z jego ust; !przyznajX, We byRem z niej takdumny jak niegdyQ z pochwaR profesorVw. Wieczorem tego dnia przyniVsR mi Winnetou bardzo starannie uszyte i ozdobione czerwonym haftem indiaZskim ubranie myQliwskie z wygarbowanej na biaRo skVry. [Siostra moja Nszo-czi prosi ciX, WebyQ nosiR ten strVj ![rzekR. [ Old Shatterhand nie powinien chodziY w podartym ubraniu. Pod tym wzglXdem rzeczywiQcie nie mijaR siX z prawdS, bo moje ubranie byRo juW bardzo zniszczone. Gdyby mnie w takim stroju spotkano w mieQcie europejskim, dostaRbym siX do kozy jako ostatni wRVczXga. Czy jednak wypadaRo przyjSY od Nszo-czitaki podarunek? Winnetou odgadR widocznie moje myQli, bo zauwaWyR: #[MoWesz je przyjSY, gdyW to !ja zamVwiRem je dla ciebie. To dar od Winnetou, ktVrego "ocaliReQ od Qmierci, a nie dar jego siostry. Czy bladym twarzom nie wolno przyjmowaYdarVw od skwaw? $[ O ile nie jest jego WonS lub krewnS. [JesteQ moim bratem, Nszo-czi jest wiXc twS krewnS. Ale dar ten pochodzi ode mnie, a nie od niej; ona gotylko zrobiRa. Kiedy nazajutrz wRoWyRem ubranie, przekonaRem siX, We leWaRo jak ulane. Nowojorski krawiec nie mVgRby lepiej wziSY miary. PokazaRem siX oczywiQcie mojej piXknej "przyjaciVRce, ktVra uradowaRa siX nadzwyczajnie wypowiedzianS przeze mnie pochwaRS. WkrVtce potem !zjawili siX u mnie Dick Stone i Will Parker i kazali mi siX podziwiaY, gdyW mieli takWe nowe ubrania, tylko zrobione nie przez Nszo-czi, lecz przezinne Indianki. Tego samego dnia, kiedy znajdowaRem siX w$gRVwnej dolinie i YwiczyRem siXw rzucaniu tomahawkiem, podeszRa ku mnie posuwistym krokiem osobliwa postaY. ByR to chodzScy strVj indiaZski, zakoZczony na dole parS starych, olbrzymich butVw. Od gVry wznosiR siX jeszcze starszy kapelusz pilQniowy z WaRoQnie zwieszonS kresS, spod ktVrej wyzieraR bardzo zmierzwiony zarost, ogromny nos i dwoje chytrych oczek. PoznaRem od razu mojego maRego Sama Hawkensa. Sam "zbliWyR siX, rozstawiR nogi i zapytaR: [ Sir, czy znacie czRowieka stojScego teraz przed wami? [Hm! [odrzekRem. [To siX okaWe! WziSRem go za barki, obrVciRem, przypatrzyRem mu siX ze wszystkich stron i zawyrokowaRem: [ Zdaje mi siX, We to naprawdX Sam Hawkens, jeQli siX nie mylX! #[Tak, milord! Nie mylicie siX! Oto Sam Hawkens we wRasnej osobie i caRej okazaRoQci. CzyQcie zauwaWyli coQ na mnie? [ NowiuteZkie ubranie!! [ No, przecieW! [ Od kogoQcie to dostali?? [ Od skVry nied\wiedziej, ktVrS mi darowaliQcie. [ To widzX, Samie, ale ja chcX znaY osobX, od ktVrej dostaliQcie ubranie. ![ OsobX?? Hm! Ach, tak! Tak, !osoba, sir! To jest taka rzecz...To wRaQciwie nie jest osoba. [ A cVW?? [ OsVbka. [ Jak to?? "[ No, czyW nie znacie piXknej Kliuny-ai? [ Nie. Kliuna-ai znaczy !TKsiXWycU . Czy to skwaw, czy dziewczyna? [ Jedno i drugie albo raczej ani jedno, ani drugie. [ A zatem babka?? ![Nonsens! JeQli jest skwaw i dziewczynS albo ani jednym, ani drugim, to musi byY oczywiQcie wdowS. Jest wdowS po Apaczu, ktVry zginSR w ostatniej walce z Keiowehami. [ A wy jS chcecie pocieszyY?? "[Well, sir! [potwierdziR. [ ]yczX jej dobrze, wpadRa mi nawet w oko, a raczej w oboje oczu. [ AleW, Samie! ![ Kliuna--ai jest doskonaRS partiS. [ Dlaczego?? [ Bo w caRym plemieniu najlepiej garbuje skVry. ![ Czy chcecie jej takWe daY swojS do wygarbowania?? "[Nie sad\cie siX na dowcipy, sir! Ja nie WartujX! Z niS WyRbym szczXQliwie... rozumiecie mnie? Ma peRnS, okrSgRS twarz jak ksiXWyc. [ W pierwszej i ostatniej kwadrze?? [ProszX raz jeszcze, nie rVbcie WartVw z ksiXWycem. "Ona jest jak ksiXWyc w peRni i %oWeniX siX z mS, jeQli siX nie mylX, [ Ale nowiu chyba z tego nie bXdzie. Jak zawarliQcie tX znajomoQY? "[WRaQnie dziXki garbarstwu. PytaRem o najlepszS garbarkX do mojej nied\wiedziej skVry ipolecono mi KliunX-ai. ZaniosRem jej skVrX i zauwaWyRem, We upodobaRa sobie... [ Co?? SkVrX? ![ Nonsens!! Rozumie siX, We mnie. [ To Qwiadczy o dobrym smaku, kochany Samie! [ Tak, ona go ma! O, jej bynajmniej nie brak wyksztaRcenia! Dowodem jest to, We nie tylko wygarbowaRa "skVrX, lecz takWe uszyRa mi z niej ubranie. Jak siX wam podobam? [ Elegant pierwszej wody!! [DWentelmen, nieprawdaW? Tak, dWentelmen! Omal ze skVry nie wyskoczyRa ujrzawszy mnie w tym ubraniu.$Wierzcie mi, sir, We siX oWeniX![ A gdzie wasze stare ubranie?? [ WyrzuciRem. [Tak, tak! A pewnego piXknego poranku zapewnialiQcie mnie, We nie sprzedalibyQcie tej bluzy za dziesiXY tysiXcy dolarVw. [ To byRo wVwczas, kiedy jeszcze nie znaRem Kliuny-ai. #CVW, czasy siX zmieniajS. Well!MaRy konkurent w "nied\wiedziej skVrze odwrVciR siX i odszedR dumnym krokiem. Sympatia, jakS WywiR dla !piXknej Indianki, nie wzbudziRawe mnie Wadnych obaw ani wStpliwoQci co do dalszego przebiegu sprawy; gdyW wystarczyRo na Sama popatrzeY, aby siX uspokoiY pod tym wzglXdem. Te kolosalne stopy, te cienkie, a krzywe nVWki, a wreszcie !twarz! ... BVr zarostu z sXpim dziobem na Qrodku! Tego byRo z pewnoQciS za wiele i dla Indianki. Sam Hawkens nie odszedR jeszcze daleko, kiedy $siX odwrVciR do mnie i zawoRaR:![Ten nowy strVj to przecieW zupeRnie coQ innego! Jestem jak nowonarodzony! Nie chcX !juW patrzeY na stary. Ten mVj strVj sam mVgRby pVjQY w konkury, hi! ni! hi! Nazajutrz spotkaRem go na dole pod pueblem, bardzo zamyQlonego. [JakieW to myQli na miarX astronomicznS snujS siX wam po gRowie, kochany Samie? [ spytaRem. [ AstronomicznS?? Czemu wRaQnie takS? [ Bo macie minX, jak gdybyQcie chcieli odkryY kometX albo mgRawicX. "[ Prawie tak jest. MyQlaRem, We to kometa, ale prawdopodobnie to bXdzie mgRawica. [ Kto?? [ Ona, Kliuna-ai. [ Ach, tak! Wczorajszy #ksiXWyc w peRni jest juW dziQ mgRawicS? DlaczegoW to? ![ ZapytaRem jS, czy wyjdzie znowu za mSW, i odpowiedziaRa mi: TnieU . [To nie powinno przeszkadzaY wam spoglSdaY z ufnoQciS w przyszRoQY. Wszak i Rzym nie od razu zbudowano! [A mego nowego ubrania nie uszyto w jednej godzinie. #Macie sRusznoQY. ZostajX wiXc nadal konkurentem. WszedR do puebla, aby siX udaY do Kliuny-ai, Nazajutrz osiodRaRem sobie deresza, aby wyjechaY z Winnetou na bawoRy, kiedy zjawiR siX u mnie Sam Hawkens i zapytaR: [ Czy mogX pojechaY z wami,sir? [ Na bawoRy?? Chyba nie. Wy polujecie teraz na lepszS zwierzynX. [ Kiedy mi szczXQcie nie dopisuje. [ Tak?? [ Niestety!! Ona roQci pretensje. [ Jak to?? [ ByRem znVw u niej i oQwiadczyRa mi, We zrobiRa ubranie tylko na rozkaz Winnetou. [ WiXc nie z miRoQci?? [Zdaje siX, We nie. Potem zapytaRa, co jej dam za wygarbowanie skVry. Utrzymuje, We robiRa to na moje zamVwienie. [ A wiXc WSda zapRaty!! #[ Tak!! Czy to objaw miRoQci? [Nie wiem. Nie mam doQwiadczenia w takich sprawach. Dzieci kochajS rodzicVw, a mimo to rodzice muszS wszystko za nie pRaciY.MoWe to wRaQnie objaw wzajemnoQci ze strony waszego ksiXWyca w peRni. [KsiXWyca w peRni? Hm! MoWliwe, We to ostatnia kwadra. A wiXc nie zabierzeciemnie z sobS? [ Winnetou chce jechaY tylko ze mnS. ![ To ja siX nie sprzeciwiam. ![ ZniszczylibyQcie sobie noweubranie, kochany Samie! "[ Prawda!! Plamy z krwi nie sSstosowne do takiego stroju. OdszedR, ale znVw siX odwrVciR i zapytaR: ![ Czy wam siX nie zdaje, We moje stare ubranie byRo jednak o wiele praktyczniejsze? [ ByY moWe. [ Nie tylko byY moWe, lecz nawet na pewno. Na tym siX na razie skoZczyRo, ale w ciSgu nastXpnych dni Sam chodziR coraz bardziej zamyQlony i coraz mniej mVwiR. KsiXWyca ubywaRo widocznie. AW raz ujrzaRem go wychodzScego z domu w starym ubraniu. [ CVW to, Samie? [ zapytaRem. [ MyQlaRem, We wyrzuciliQcie to ubranie. [ Tak teW byRo. [ A jednak odszukaliQcie je znowu. [ Tak!! [ Ze zRoQci?? [ Naturalnie!! Jestem po prostu wQciekRy! [ Na ostatniS zmianX ksiXWyca?? "[ ZrobiR siX nVw. Nie mogX patrzeY na tX KliunX-ai! [ A wiXc dobrze wam wywrVWyRem!! $[Tak. StaRo siX dokRadnie to, !co przepowiedzieliQcie. ZresztS pewna szczegVlna okolicznoQY doprowadziRa mnie do wQciekRoQci. [ Czy wolno wiedzieY jaka?? [Wam powiem. ByRem znVw u niej wczoraj. W ostatnich dniach obchodziRa siX ze mnS \le, nie spoglSdaRa na mnie prawie i odpowiadaRa mi zawsze bardzo oschle. OtVW !siedziaRem przy niej, oparRszy !gRowX o drewniany pal. ByRa w nim widoczna drzazga, o ktVrSzaczepiRa mi siX czupryna. WstaRem, coQ mnie gwaRtownieszarpnXRo za czcigodnS czaszkX, odwracam siX i co widzX, sir... co widzX! [ PerukX zapewne?? [ Tak, peruka zawisRa na sRupie, a kapelusz upadR na ziemiX. [ No, a dawna peRnia zamieniRa siX w nVw? [ NajzupeRniej. StanXRa, wytrzeszczyRa na mnie oczy, jak... jak na czRowieka pozbawionego wRosVw na gRowie. [ A potem?? ![ Potem krzyczaRa i beczaRa,jakby sama zostaRa obdarzona RysinS. [ A w koZcu?? [W koZcu? No, w koZcu "zrobiR siX z tego nVw. WypadRa#na dwVr i juW siX nie pokazaRa wiXcej. [ MoWe wzejdzie wam niebawem jako pierwsza kwadra lub peRnia!! [ Nie!! KazaRa mi to powiedzieY. [ Co?? ![]ebym nie przychodziR juW do niej. GRupim zwyczajem chce mieY mXWa z wRosami na gRowie. CzyW to nie jest w najwyWszym stopniu naiwne? [ Hm!! ![Tutaj nie ma co hmkaY, sir! Gdy kobieta wychodzi za mSW,powinno jej byY wszystko jedno, czy jej mSW ma na #gRowie wRosy, czy perukX, jeQli!siX nie mylX. To nawet wiXkszyzaszczyt, gdy ma on perukX, bo to oznacza, We jego wRosy coQ musiaRy kosztowaY, a prawdziwe rosnS za darmo. [ Niechby wiXc rosRy dalej same. [Szanowny sir, niech was kaczka kopnie! Szukam pociechy w miRosnym strapieniu i sRyszX drwiny! ]yczX wam takWe peruki, a potem czerwonoskVrej wdowy,ktVra by wyrzuciRa was za !drzwi. BSd\cie zdrowi! OdbiegRode mnie jak szalony. $[ Samie!! [ zawoRaRem za nim. [ Jeszcze jedno!! ![ CVW takiego?? [ zapytaR stajSc. [ A gdzie on?? [ Kto?? [ Nowy strVj?? [OdesRaRem go z powrotem. !ChciaRem wRoWyY to ubranie nawesele, ale We z wesela nic, wiXc i bluzy nie potrzebujX. Howgh! "Tak siX skoZczyRa przyja\Z Sama z czerwonym ksiXWycem. ZresztS niebawem byR znVw $dobrej myQli i przyznaR siX, We cieszy siX nawet z tego, iW jest kawalerem. ZapewniR, We !nie rozstanie siX juW nigdy ze swS starS bluzS, poniewaW jest lepsza, praktyczniejsza i wygodniejsza od bluz uszytychprzez wszystkie czerwonoskVre krawcowe. SprawdziRy siX wiXc moje domysRy, We Sama nie moWna sobie wyobraziY jako maRWonka. Wieczorem tego samego dnia jadRem wieczerzX jak zwykle razem z Inczu-czunS i z Winnetou. MRodszy wVdz !oddaliR siX po wieczerzy, a ja chciaRem zrobiY to samo, kiedy Inczu-czuna wspomniaR o przygodzie Sama i sprowadziR rozmowX na zwiSzki pomiXdzy biaRymi a czerwonoskVrymi. ZmiarkowaRem, We mnie braR naspytki. [Czy mVj mRody brat, Old Shatterhand, uwaWa takie maRWeZstwa za dobre, czy za niewRaQciwe? [ zapytaR. [JeWeli zawarte sS wobec ksiXdza, a Indianka przyjmie !chrzeQcijaZstwo, to nie widzX w tym nic niewRaQciwego [ odrzekRem. #[ A wiXc brat mVj me pojSRbynigdy za WonX Indianki wyznajScej naszS wiarX?? [ Nie. [ A czy to bardzo trudno zostaY chrzeQcijankS?? [ Wcale nie. [ Czy taka skwaw moWe jeszcze czciY swego ojca, niechrzeQcijanina? [ Tak. Nasza religia wymaga od kaWdego dziecka czci i uszanowania dla rodzicVw. [ JakS skwaw wolaRby mVj brat: czerwonS, czy biaRS? [To zaleWy od gRosu serca, ktVrego siX sRucha bez wzglXdu na barwX skVry ukochanej [ odpowiedziaRem. [W obliczu Wielkiego Ducha !wszyscy sS rVwni, a ci, ktVrzysobie odpowiadajS i sS dla siebie przeznaczeni, zawsze siX znajdS. %[Howgh! ZnajdS siX, jeQli siX !dla siebie nadajS. Brat mVj jakzawsze powiedziaR sRusznie i dobrze. Na tym wyczerpaliQmy ten temat zgodnie z moim Wyczeniem. Z zupeRnie okreQlonym zamiarem poRoWyRem nacisk na to, We Indianka chcSc zostaY WonS "biaRego musi przejQY na wiarX chrzeQcijaZskS. ]yczyRem Nszo-czi, by wyszRa za mSW za najlepszego i najszlachetniejszego wojownika lub wodza, ja jednak nie przybyRem na Dziki ZachVd po czerwonS skwaw. Nie myQlaRem nawet dotSd o biaRej. Moje plany Wyciowe wykluczaRy w ogVle, jak sobie wtedy wyobraWaRem, maRWeZstwo. O skutkach mej rozmowy z Inczu-czunS dowiedziaRem siX nazajutrz. SprowadziR mnie on na pierwsze piXtro, gdzie jeszcze dotychczas nie byRem.Tam znajdowaRy siX w osobnym pudle nasze narzXdzia miernicze. [ Przypatrz siX tym rzeczom,czy ktVrej nie brakuje! [ wezwaR mnie. PrzekonaRem siX, We byRo wszystko, We niczego nie uszkodzono; kilka drobnych zagiXY sam Ratwo mogRem naprawiY. "[Te rzeczy uwaWaliQmy za lekie  pHDkPPܼkDk&PXk{Ap cT) \ cU czUM! cUD, c@V6MV[ powiedziaR [dlatego przechowaliQmy je tak starannie. Niech je sobie mVj mRody biaRy brat we\mie z powrotem. ChciaRem podziXkowaY za ten"dar, ale stary wVdz nie przyjSRpodziXkowania i oQwiadczyR: "[NaleWaRy do ciebie, a myQmy!je zabrali, bo uwaWaliQmy ciX za wroga. Skoro jednak wiemy juW teraz, We jesteQ nam bratem, musisz otrzymaY wszystko, co byRo twoje. Nie masz za co dziXkowaY. A co teraz z tym zrobisz? [ OdchodzSc stSd, zabiorX narzXdzia i oddam tym ludziom, od ktVrych je wziSRem. [ A gdzie oni mieszkajS?? [ W St. Louis. [Znam nazwX tego miasta i wiem, gdzie ono leWy. Syn mVj Winnetou byR tam i opowiadaR mi o nim. A zatem chcesz od nas odejQY? [ Tak, choY nie zaraz. [Przykro nam bXdzie. ZostaReQ wojownikiem naszegoszczepu, a ja nadaRem ci nawet wRadzX i tytuR wodza ApaczVw. SSdziliQmy, We zostaniesz u nas na zawsze jak Kleki-petra, ktVry byR z nami aW do QmierY. [ Moje poRoWenie jest inne niW jego. "[ A ty wiesz, jakie byRo jego poRoWenie? [ Tak, opowiedziaR mi wszystko! "[ W takim razie obdarzyR ciX wielkim zaufaniem, chociaW widziaR ciX po raz pierwszy. [ Prawdopodobnie z tego powodu, We pochodziliQmy z jednego kraju. $[MyQlX, We nie tylko dlatego. RozmawiaR z tobS nawet w godzinie Qmierci. Nie rozumiaRem sRVw, ale powiedziaReQ nam, o czym mVwiliQcie. ZostaReQ z woli Kleki-petry bratem Winnetou, a jednak chcesz go opuQciY. Czy to nie sprzecznoQY? [Nie. Bracia nie muszS byY ciSgle razem; rozchodzS siX czXsto dla wykonania rozmaitych zadaZ. [ Ale potem spotykajS siX znowu?? [ Tak. Zobaczymy siX znowu, bo serce sprowadzi mnie do was z powrotem. [ChXtnie sRyszy to moja dusza. IlekroY przybXdziesz, przyjmiemy ciX z wielkS radoQciS. ]aRujX, We wspominasz o innych zadaniach. Czy u nas nie $mVgRbyQ siX czuY szczXQliwy? [Jeszcze tego nie wiem. BawiX tutaj tak krVtko, We trudno mi odpowiedzieY na to "pytanie. MyQlX, We to jest tak jak z dwoma ptakami siedzScymi w cieniu tego samego drzewa. Jeden Wywi siXjego owocem i zostaje, a drugiemu potrzeba innego poWywienia, dlatego nie moWe dRugo pozostaY i odlatuje. [ Wierz mi jednak, We dalibyQmy ci wszystko, czego byQ tylko zaWSdaR. [ Wiem o tym, ale mVwiSc o !poWywieniu nie miaRem na myQlipokarmu dla ciaRa. [Tak, ja wiem, We wy, blade twarze, mVwicie takWe o pokarmie dla ducha, sRyszaRemo tym od Kleki-petry. Jemu takWe brakowaRo u nas tego pokarmu, dlatego bywaR czasem bardzo smutny, "chociaW staraR siX nie okazaY nam tego. Ty jesteQ mRodszy od niego i zatXskniRbyQ tym !prXdzej i Ratwiej. Dlatego nie zatrzymujemy ciX, lecz !prosimy, WebyQ powrVciR. Kto wie, czy nie zmienisz potem swego zapatrywania i nie uznasz, We moWe ci byY u nas dobrze. Ale ciekaw jestem, co uczynisz po powrocie do miastbladych twarzy. [ Tego sam jeszcze nie wiem. [ Czy zostaniesz u biaRych, !ktVrzy budujS drogX dla konia ognistego? [ Nie. [SRusznie uczynisz. JesteQ bratem czerwonych mXWVw i #nie powinieneQ wspVRdziaRaY z tymi bladymi twarzami, ktVre chcS nas ograbiY z ziemi i mienia. Lecz tam, dokSd siX udasz, nie bXdziesz mVgR tak jak tutaj WyY z polowania. Musisz mieY pieniSdze, a Winnetou mi powiedziaR, We jesteQ biedny. DostaRbyQ pieniSdze, gdybyQmy na was nie napadli. Dlatego syn mVj prosiR mnie, bym ci to wynagrodziR. Czy chcesz zRota? PopatrzyR mi przy tym w oczyostro i badawczo i [ nie odwaWyRem siX odpowiedzieY: TtakU. ChciaR mnie wystawiY na prVbX. ![ ZRota?? [ rzekRem [ Nie odebraliQcie mi zRota, toteW nie mogX go od was WSdaY. ByRa to odpowied\ dyplomatyczna: ani TtakU , ani%TnieU . SRyszaRem, We istniejS !Indianie, ktVrzy znajS miejsca bogate w kruszce szlachetne, lecz nie zdradzajS tego nigdy przed biaRymi. Inczu-czuna znaR zapewne rVwnieW takie miejsca, dlatego zapytaR, czy chcX zRota. KtVW z biaRych odpowiedziaRby na to po #prostu: TnieU ? Nie poWSdaRem nigdy skarbVw, ktVre mogS "zeWreY rdza i mole, ale zRoto, jako Qrodek do dobrego celu, przedstawia dla mnie zawsze niezaprzeczonS wartoQY! Takiego zapatrywania nie mVgRby jednak zrozumieY wVdz ApaczVw. ![Tak, nie ograbiliQmy ciX z niego [ odrzekR [ ale przez nas straciReQ zarobek i to chciaRbym ci wynagrodziY. Powiadam ci, We w gVrach leWyzRoto. Czerwoni mXWowie znajS miejsca, gdzie moWna jeznale\Y; wystarczy, Weby !poszli i zabrali je stamtSd. CzyWyczysz sobie, Webym ci je przyniVsR? Stu innych na moim miejscu skorzystaRoby z tej propozycji"i... nie uzyskaliby nic. PoznaRemto po czyhajScym wzroku Inczu-czuny i rzekRem: [DziXkujX ci! Bogactwo, osiSgniXte bez trudu, nie przynosi zadowolenia; tylko to !ma wartoQY prawdziwS, co siX samemu zapracowaRo i #zdobyRo. Nie naleWy sSdziY, We choY ubogi, zginX z gRodu po powrocie do bladych twarzy. Na to zniknSR zwolna z jego oblicza wyraz naprXWonego oczekiwania. PodaR mi rXkX i powiedziaR przyjemnym, serdecznym tonem: [Twoje sRowa dowodzS, We nie pomyliliQmy siX co do ciebie. ZRoty pyR, poWSdany przez biaRych poszukiwaczy, jest pyRem Qmierci; kto go znajdzie przypadkiem, zginie od niego. Nie poWSdaj go nigdy, bo zabije nie tylko twoje ciaRo, lecz i duszX! !ChciaRem ciX wyprVbowaY. Nie !daRbym ci zRota, ale pieniSdzeotrzymasz; te pieniSdze, na ktVre liczyReQ. [ To niemoWliwe. [Ja tak chcX, wiXc jest to moWliwe. Pojedziemy w tX !okolicX, gdzie pracowaliQcie, aty dokoZczysz przerwanej roboty i dostaniesz obiecane wynagrodzenie. SpojrzaRem mu w oczy z niemym zdumieniem. CzyWby "WartowaR? Nie, wVdz indiaZski nie pozwala sobie nigdy na takie Warty. CzyWby to znVw byRa prVba? Nie, to teW nie byRo prawdopodobne. #[MVj mRody biaRy brat milczy "[ rzekR w dalszym ciSgu. [Czy nie przystaje na mojS propozycjX? [ Nawet bardzo chXtnie, ale trudno mi uwierzyY, We to twVj powaWny zamiar. [ Czemu?? [Mam skoZczyY to, za co ukaraReQ QmierciS moich towarzyszy? Mam zrobiY to, co tak surowo osSdziReQ przy naszym pierwszym spotkaniu? [RobiReQ to bez zgody wRaQcicieli kraju, a teraz otrzymasz na to pozwolenie. To, co mVwiX, nie pochodzi ode mnie, lecz od mego syna Winnetou, ktVry mnie upewniR,!We nic nam nie zaszkodzi, jeQlidokonasz przerwanego dzieRa. "[Mylisz siX pod tym wzglXdem.Kolej zostanie zbudowana, a biali przyjdS tu z niS z pewnoQciS. SpojrzaR posXpnie przed siebie i przyznaR po chwili: "[Masz sRusznoQY. Nie moWemyim przeszkodziY w ponownej grabieWy. Najpierw wysyRajS oni takie maRe oddziaRy jak wasz i te moWemy zniszczyY, ale to nie zmieni niczego, bo potem nadciSgnS gromadami, przed ktVrymi musimy ustSpiY,bo zgniotRyby nas. Ale i ty tego zmieniY nie zdoRasz. Czy "sSdzisz moWe, We nie przyjdS, jeQli ty siX wyrzekniesz dokoZczenia pomiarVw tej trasy? [Nie, tego nie sSdzX. ChoYbyQcie uWyli wszelkich QrodkVw, koZ ognisty musi pXdziY przez te strony. "[W takim razie zgVd\ siX na !mojS propozycjX! Dla ciebie to bXdzie bardzo korzystne, a nam nie zaszkodzi. OmVwiliQmyto juW z Winnetou. Pojedziemyz tobS obydwaj, a towarzyszyY nam bXdzie trzydziestu wojownikVw. To wystarczy do ochrony i pomocy podczas roboty. Wojownicy ci odprowadzS nas potem tak daleko na WschVd, aW drogi stanS siX juW !bezpieczne. PV\niej udamy siX kanoem parowym do St. Louis. [ Co mVj czerwony brat mVwi?? Czy dobrze zrozumiaRem? Chce siX udaY na WschVd? [ Tak, ja, Winnetou i Nszo-czi chcemy siX tam udaYrazem z tobS. [ Nszo--czi takWe? [Tak, moja cVrka takWe. Pragnie bardzo zobaczyY wielkie miasta bladych twarzy i pozostaY tam, dopVki nie stanie siX taka jak biaRa skwaw. MusiaRem zrobiY niezbyt mSdrS minX, gdyW dodaR patrzSc na mnie z uQmiechem: [Mego biaRego brata najwidoczniej spotkaRa niespodzianka. Czy nie bXdzie moWe zadowolony z naszego towarzystwa? Niechaj powie otwarcie! [Niezadowolony? JakWebym !mVgR? Przeciwnie, cieszX siX nadzwyczajnie! W waszym towarzystwie przybXdX na WschVd bezpiecznie i juW choYby dlatego jest to dla mnie korzystne. Ale najwaWniejsze, We bXdS ze mnS ci, ktVrych tak pokochaRem. [Howgh! [ potwierdziR z radoQciS. [ DokoZczysz roboty, a potem ruszymy na WschVd. Czy Nszo-czi znajdzie tam ludzi, u ktVrych mogRaby mieszkaY i nauczyY siX czegoQ? #[Tak. Ja sam chXtnie siX o to postaram. Ale wVdz ApaczVw musi uwzglXdniY, We blade twarze nie sS tak goQcinne jak czerwoni mXWowie. [Wiem o tym. Gdy blade twarze przychodzS do nas jako przyjaciele, otrzymujS wszystko, czego potrzebujS, bez zapRaty, ale kiedy my siX do nich udajemy, musimy pRaciY za wszystko, i to nawet dwa razy tyle, co biali wXdrowcy. Ponadto dostajemy wszystko gorsze niW oni. Nszo-czi bXdzie wiXc musiaRa zapRaciY. [Tak, to prawda niestety, aleo to siX juW nie troszczcie. DziXki twej wielkodusznej pomocy otrzymam duWo pieniXdzy i bXdziecie moimi goQYmi. "[Uff, uff! Co teW mVj mRody !biaRy brat myQli o Inczu-czuniei o Winnetou? Wszak juW przedtem ci powiedziaRem, We czerwoni mXWowie znajS wiele miejsc, w ktVrych znajduje siX zRoto. SS gVry, poprzecinane zRotymi WyRami, i doliny, na ktVrych zmyty przez wodX zRoty pyR leWy pod cienkS warstwS ziemi. UdajSc siX do miast bladych twarzy nie bXdziemy mieli pieniXdzy, ale bXdziemy za to mieli zRoto, tak We nie we\miemy od nikogo ani kropli wody za darmo. Gdyby Nszo-czi musiaRatam pozostaY przez kilka lat, !daRbym jej wiXcej zRota, niW potrzeba na ten dRugi czas. Tylko niegoQcinnoQY bladych twarzy zmusza nas do szukania zRotego pyRu, poza tym nie uWywamy go wcale. Kiedy mVj mRody brat bXdzie gotVw do drogi? "[ W kaWdej chwili, kiedy siX wam tylko spodoba. [WiXc nie odwlekajmy, bo to !juW pV\na jesieZ, po ktVrej szybko nastXpuje zima. Czerwony wojownik nie przygotowuje siX dRugo nawet do tak dalekiej jazdy, moglibyQmy wiXc wyruszyY od !razu jutro, gdybyQ byR skRonny do tego. [ Jestem gotVw. Trzeba siX tylko zastanowiY, co mamy wziSY ze sobS, ile koni... [To juW Winnetou zaRatwi [przerwaR mi. [ On juW o wszystkim pomyQlaR i mVj !mRody, biaRy brat moWe byY o wszystko spokojny. #OpuQciliQmy pierwsze piXtro i !wrVciliQmy na gVrX. Na progu swego mieszkania zastaRem Sama Hawkensa. [Mam wam coQ nowego do powiedzenia, sir [ rzekR promieniejSc z radoQci. ![Zdziwicie siX, zdziwicie siX !ogromnie, jeQli siX nie mylX. [ Czym?? [ WiadomoQciS, ktVrS wam przynoszX. A moWe juW sRyszeliQcie o tym? [ PowiedzcieW, co macie na myQli, kochany Samie! [ Odchodzimy stSd, odchodzimy! [ Ach, tak! O tym wiem juW istotnie. #[ Wiecie juW?? MyQlaRem, We wam zrobiX niespodziankX, tymczasem przychodzX za pV\no. [ OznajmiR mi to wRaQnie Inczu--czuna. A wam kto powiedziaR? [Winnetou. SpotkaRem go tamnad wodS, gdzie wybieraR konie. Nawet Nszo-czi jedzie z nami. Czy o tym wiecie takWe? [ Tak. [To bardzo szczegVlny pomysR, lecz jest mi on na rXkX. Ma ona tam, na Wschodzie, jak siX zdaje, zamieszkaY w pensjonacie. Na co i po co, to dla mnie wprawdzie niezrozumiaRe, jeWeli... ZatrzymaR siX w poRowie zdania, spojrzaR na mnie znaczSco swoimi maRymi oczkami i mVwiR-dalej: &[JeWeli nie... jeWeli nie... hm! Czy moWe Nszo-czi ma zostaY "waszS KliunS-ai? Jak myQlicie, kochany sir Shatterhand? "[MojS KliunS-ai, a wiXc moimksiXWycem? Takie rzeczy zostawiam wam. Na co mi ksiXWyc, ktVrego ciSgle ubywa, dopVki zupeRnie nie !zniknie? Ani mi siX Qni gubiY peruki dla dziewczyny. ![ Peruki?? SRuchajcie, to wamsiX nie udaRo. To byR lichy dowcip, z ktVrego nie moWeciebyY dumni. Bardzo dobrze siX $zresztS staRo, We moja miRoQY do tego ubywajScego ksiXWycabyRa tak nieszczXQliwa. [ Czemu?? [Bo nie mVgRbym go tutaj zostawiY i musiaRbym zabraY #ze sobS. A ktVW je\dzi chXtnie z nowiem po prerii, hi! hi! hi! Dziwna rzecz, We w kaWdym nieszczXQciu jest zawsze trochX szczXQcia! Jedno mnie tylko w tym wszystkim zRoQci. [ Co?? [Ta piXkna skVra nied\wiedzia. Gdybym jS sam wyprawiR, miaRbym teraz !przepysznS bluzX myQliwskS, atak ani bluzy, ani skVry. "[Niestety! JeQli kiedy nadarzymi siX jeszcze sposobnoQY zabicia szarego nied\wiedzia, darujX wam skVrX. [Wy mnie? A moWe ja wam? Nie wyobraWajcie sobie, We szare nied\wiedzie uganiajS po prerii tylko po to, aby je greenhorny zakRuwaRy. Wtedy byR to czysty przypadek, ktVry przynosi wam jeszcze mniej zaszczytu niW dopiero co wygRoszony dowcip. Nie Wyczmy sobie w ogVle nied\wiedzi, przynajmniej w najbliWszym czasie, kiedy nas czeka robota. To przecieW wspaniaRa myQl, We moWecie skoZczyY pomiary! NieprawdaW? [ Szlachetna, Samie, bardzo szlachetna! [Tak! W ten sposVb dostaniemy wszyscy pieniSdze, ktVre nam obiecano. MoWe... do wszystkich piorunVw! "ChciaRbym, Weby siX tak staRo![ Co takiego?? "[ ]ebyQcie dostali wszystkie pieniSdze... wszystkie! [ Nie rozumiem was. ![To bardzo Ratwo zrozumieY. !JeQli robota bXdzie skoZczona,!muszS za niS zapRaciY. Tamci juW nie WyjS, wiXc wam !powinni wypRaciY ich czXQY. [ Niech wam to siX nawet nie Qni, Samie! Z pewnoQciS tego nie zrobiS. [Wszystko jest moWliwe, wszystko, tylko musicie sprytnie siX do tego zabraY i zaWSdaY wszystkiego. Sami prawie wykonaliQcie caRS pracX. WiXc jakWe bXdzie? &[ Nie, ani myQlX oQmieszaY siX!WSdaniem wiXkszej kwoty, niW mi siX naleWy. [Greenhorn, znVw greenhorn! Powiadam, We-tu, w tym kraju, wasza przywieziona zza morza skromnoQY jest zupeRniechybiona. Jestem wam Wyczliwy i dlatego posRuchajcie mojej rady. PorzuYcie myQl zostania westmanem, gdyW nigdy czymQpodobnym nie bXdziecie. Brak wam do tego wszelkich "zdolnoQci. Musicie obejrzeY siXza innS karierS, a na to potrzeba pieniXdzy i jeszcze raz pieniXdzy. Teraz, gdybyQcie mieli rozum, moglibyQcie zdobyY RadnS sumkX i WyY spokojnie przez jakiQ czas. JeQli jednak nie posRuchacie mojej rady, to wam kij z wodS popRynie i zginiecie jak ryba wyrzucona na lSd. [Niech was o to gRowa nie boli. Nie przeszedRem przez Missisipi po to, aby zostaY westmanem. JeQli rzeczywiQcie !nie dostSpiX tego szczXQcia, nie bXdX opRakiwaR me speRnionych nadziei. Nad wami tylko trzeba bXdzie ubolewaY. [ Nade mnS?? Czemu? "[Bo poQwiXciliQcie daremnie tyle trudu, Weby ze mnie coQ #zrobiY. SRyszX juW, jak ludzie bXdS mVwiY do mnie, We miaRem nauczyciela, ktVry nic nie potrafiR. ![ Nic nie potrafiR?? Ja? Sam Hawkens, hi! hi! hi! Ja umiem wszystko. Nawet potrafiX was !tu zostawiY, sir! OdszedR, lecz"odwrVciR siX po kilku krokach irzekR: [ZapamiXtajcie to sobie jednak. JeQli nie zaWSdacie wszystkich pieniXdzy, to ja tozrobiX i wsadzX je wam potem do kieszeni! Howgh! !Po tych sRowach oddaliR siX krokami, ktVre miaRy byY majestatyczne, ale byRy tylko Qmieszne. Ten miRy czRowieczek WyczyR mi jak najlepiej. ChciaR wiXc, abym "otrzymaR caRS zapRatX, ale o !tym nie byRo nawet co myQleY. To, co powiedziaR Inczu-czuna, sprawdziRo siX; czerwonoskVry wojownik nie potrzebuje wielkich przygotowaZ nawet do najdalszej podrVWy. ]ycie w pueblu szRo i dzisiaj my za lekie  pHDkPPܼkDk&PXk{AgBpJ cV H cSW3 cW5" cX,- c|X8nCXzwyczajnym trybem, tak We nic nie wskazywaRo na nasz bliski odjazd. Nszo-czi, obsRugujSca nas zwykle przy jedzeniu, byRa takWe taka jak zawsze. IleW to nerwVw i krzStaniny poprzedza nawet maRS wycieczkX biaRej damy! Ta Indianka wybieraRa siX w dalekS i niebezpiecznS drogX aby poznaY wspaniaRoQci !cywilizacji, a nie widaY byRo wjej zachowaniu najmniejszej zmiany. Nie pytano mnie o nic, nie domagano siX rad i nie naprzykrzano mi siX niczym. MiaRem tylko zapakowaY narzXdzia miernicze, na co Winnetou daR mi kilka miXkkich, weRnianych kocVw. SiedzieliQmy wieczorem, jak zwykle, nie mVwiSc ani sRowa o zamierzonej podrVWy, a "kRadSc siX spaY, wolny byRem od uczucia, ktVre opanowuje zwykle czRowieka przed dalekS podrVWS. SpokVj i zimna krew Indian #udzieliRy siX takWe i mnie. RanozbudziR mnie Hawkens donoszSc, We wszystko juW gotowe do wyruszenia. DzieZ "ledwo siX zaczynaR. ChRVd tegojesiennego poranku dowodziR, "We nie naleWaRo juW podrVWy odwlekaY. Po krVtkim Qniadaniu wszyscymieszkaZcy puebla odprowadzili nas aW nad rzekX,gdzie miaRa siX odbyY ceremonia, jakiej dotychczas nie widziaRem: czarownik miaR przepowiedzieY, czy podrVW nasza bXdzie szczXQliwa. Na tX uroczystoQY przybyli takWe Indianie zamieszkali w !pobliWu puebla. Nasz wielki wVzstaR jeszcze na tym samym miejscu. Nie braliQmy go z "sobS, gdyW byR zbyt ciXWki i zawadzaRby nam w tak szybkiej je\dzie, koniecznej wobec spV\nionej pory roku. StanowiR on sanktuarium czarownika, ktVry obwiesiR go !kocami i sam ukryR siX za nimi.DokoRa wozu utworzono "wielkie koRo i zaczSR siX dla czerwonoskVrych TQwiXty obrzXdU , ktVry nazwaRem w duchu przedstawieniem. Najpierw daRo siX sRyszeY z wozu jakieQ mruczenie i prychanie, jak gdyby kilka !psVw i kotVw gotowaRo siX do zaciXtej walki. StaRem pomiXdzy Winnetou a jego siostrS. Wielkie podobieZstwo miXdzy obojgiem rodzeZstwa wystSpiRo dzisiaj jeszcze bardziej, poniewaW Nszo-czi zdjXRa szaty niewieQcie i wRoWyRa strVj mXski, zupeRnie podobny do opisanego juW ubrania brata. Na gRowie nie miaRa Wadnego okrycia, a wRosy zwiSzaRa tak samo jak on. U jej pasa wisiaRokilka woreczkVw z rozmaitS "zawartoQciS, tkwiR za nim nVWi pistolet, a przez plecy !zwieszaRa siX strzelba. StrVj ten byR nowy i ozdobiony pstrymi wyszywkami i frXdzlami. Dziewczyna wyglSdaRa tak wojowniczo, a zarazem tak dziewczXco i !ponXtnie, We zwracaRy siX ku niej wszystkie spojrzenia. PoniewaW ja miaRem na sobie darowane mi ubranie, wiXc wszyscy troje wyglSdaliQmy prawie jednakowo. SRyszSc mruczenie i !prychanie, zrobiRem, zdaje siX,niezbyt uroczystS minX, bo Winnetou siX odezwaR; [ MVj brat nie zna jeszcze naszego zwyczaju i Qmieje siX z nas w duszy. [Dla mnie Waden obrzXd nie jest Qmieszny, choYbym go nawet nie rozumiaR [odpowiedziaRem. [ To, co teraz usRyszysz, !bXdzie sprzeczkS dwu gRosVw: dobrego i zRego losu. W ten sposVb wytRumaczyR mitakWe dalszy przebieg owego czarodziejskiego taZca. Po prychaniu nastSpiRo przeciSgRe wycie, ktVre !chwilami milkRo i przechodziRo w d\wiXki Ragodniejsze. WyciedowodziRo, We patrzScy w przyszRoQY czarownik widzi zRe znaki, a delikatniejsze tony brzmiaRy wVwczas, kiedy !widziaR coQ dobrego. Po doQY dRugim wyciu i prychaniu czarownik wyskoczyR nagle z !wozu i zaczSR, jak wQciekRy, pXdziY z rykiem dokoRa. Potem zwolniR nieco biegu, przestaR ryczeY, przeszRa dobrze udana trwoga, ktVra gognaRa, i rozpoczSR siX miarowy, groteskowy taniec, tym osobliwszy, We twarz czarownika pokrywaRa okropnamaska, a caRe ciaRo obwieszone byRo rozmaitymi dziwacznymi, a nawet potwornymi przedmiotami. TaZcowi towarzyszyR monotonny Qpiew, a jedno i drugie, taniec i Qpiew, z poczStku Wywsze, stawaRy siXw miarX czasu spokojniejsze, !aW ustaRy zupeRnie. Czarownik usiadR i opuQciwszy gRowX, dRugo siedziaR nieruchomo, niewydajSc z siebie gRosu. W "koZcu zerwaR siX i obwieQciR widzom szczegVRy swego jasnowidzenia: "[PosRuchajcie, posRuchajcie, synowie i cVry ApaczVw! Oto, co pozwoliR mi zbadaY Wielki Duch Manitou. Wodzowie Inczu-czuna i Winnetou oraz nasz biaRy wVdz Old Shatterhand wyjeWdWajS ze swymi biaRymi i czerwonymi wojownikami, aby Nszo-czi, mRodS cVrkX naszego szczepu,odwie\Y do mieszkaZ bladych twarzy. Dobry Manitou gotVw jest czuwaY nad mmi. PrzeWyjS!kilka przygVd, ale nic im to niezaszkodzi i powrVcS do nas szczXQliwie. Nszoczi, ktVra dRuWszy czas pozostanie u bladych twarzy, powrVci takWeszczXQliwie, tylko jednego z nich nie zobaczymy juW nigdy. &ZatrzymaR siX i spuQciR gRowX,aby daY wyraz WaRoQci z powodu ostatniej przepowiedni. [Uff, uff, uff! [zawoRali czerwonoskVrzy zdumieni i zatrwoWeni zarazem, ale nikt siX o nic nie spytaR. PoniewaW czarownik trwaR dRugo w pochylonej postawie i ciSgle milczaR, Samowi Hawkensowi zabrakRo cierpliwoQci i zapytaR: "[KtVW to nie wrVci? Niechaj czarownik powie! Wezwany pogroziR mu rXkS, zaczekaR jeszcze pewien czas, po czym#podniVsR gRowX, zwrVciR wzrokna mnie i zawoRaR: [ByRoby lepiej, gdyby mnie nie pytano o to. Nie chciaRem wymieniY tego imienia, ale ciekawa blada twarz, Sam Hawkens, zmusiR mnie do tego.To Old Shatterhanda wiXcej juW nie zobaczymy. ^mierY zaskoczy go wkrVtce. Niechaj ci, ktVrym przepowiedziaRem szczXQliwy powrVt, wystrzegajS siX przebywania "w jego pobliWu, jeWeli nie chcSz nim razem Wycia utraciY! Obok niego naraWeni bXdS na niebezpieczeZstwo, lecz jeQli bXdS siX trzymaY z dala od !niego, ocalejS. Tak oznajmiR miWielki Duch. Howgh! Po tych sRowach wrVciR do wozu. CzerwonoskVrzy zaczXli spoglSdaY na mnie i wydawaY okrzyki Walu. [Co temu hultajowi na myQl !przyszRo? [ rzekR Sam do mnie.[Wy macie umrzeY? Tylko ta barania gRowa mogRa wpaQY naten pomysR! Taka myQl mogRa siX urodziY tylko w jego chorym mVzgu! SkSd on to wziSR? ![Spytajcie lepiej, jaki w tym tkwi zamiar? On nie jest mi Wyczliwy. Dotychczas nie przemVwiR do mnie ani razu, ja zaQ odpRacaRem mu takS samSmonetS; byR dla mnie niczym. Obawia siX mego wpRywu na wodzVw, ktVry mVgRby siX rozszerzyY na caRe plemiX, i skorzystaR ze sposobnoQci, aby temu zapobiec. #[ Czy mam pVjQY i przylepiY kilka policzkVw do jego czerwonej twarzy, sir? "[ Nie rVbcie gRupstw, Samie! CaRa sprawa nie jest warta, Weby siX niS przejmowaY. Inczu-czuna, Winnetou i Nszo-czi, usRyszawszy wspomniane proroctwo, spojrzeli po sobie z zakRopotaniem. Czy mu wierzyli, czy nie, to rzecz inna, ale znali jego wpRyw na swych podwRadnych. Postanowiono, We wyruszy z nami trzydziestu wojownikVw, ale jeQli wojownicy uwierzyli w!to, We moja bliskoQY grozi im zgubS, nie podobna byRoby uniknSY rVWnorodnych przykroQci. PoniewaW przepowiedniX owS trudno juW byRo zmieniY, przeto pozostawaR tylko jeden "sposVb: osRabiY jej znaczenie. ByRo wiXc wskazane, aby wodzowie zachowywali siX wobec mnie nadal tak samo jak przedtem, i to jawnie, wobec ludzi. ToteW obydwaj ujXli mnie za rXce, a !Inczu-czuna rzekR tak gRoQno, We wszyscy to sRyszeli: [Niechaj czerwoni bracia i "siostry posRuchajS sRVw moich!Nasz brat czarownik ma zdolnoQY wnikania swym wzrokiem w przyszRoQY i czXsto staRo siX to, co przewidywaR, ale przekonaliQmy siX nieraz, We moWe siX takWe pomyliY. On przepowiedziaR w czasie wielkiej posuchy deszcz, ktVryjednak nie spadR. Przed ostatniS wyprawS na KomanczVw obiecaR, We zdobXdziemy wielkie Rupy, a odniesione przez nas zwyciXstwo daRo nam tylko kilka starych koni i trzy liche strzelby. Gdy nam zeszRego #roku radziR, WebyQmy siX udali !nad rzekX Tojali, jeQli chcemy upolowaY duWo bawoRVw, "postSpiliQmy wedle jego sRVw, lecz zdobyliQmy tak maRo miXsa, We potem zimS omal !gRVd nie zapanowaR. MVgRbym przytoczyY jeszcze kilka przykRadVw na to, We oko jegozaciemnia siX czasem. Dlatego "moWe byY, We i teraz myli siX co do naszego brata Old Shatterhanda. UwaWam wiXc jego sRowa za niebyRe; wzywam moich braci i siostry, aby uczynili to samo. Zaczekamy, czy sRowa te siX "speRniS. Na to wystSpiR maRy Sam Hawkens i zawoRaR: [Nie czekajmy, nie potrzebujemy czekaY, gdyW mamy Qrodek, aby siX natychmiast przekonaY, czy czarownik nie minSR siX z prawdS. ![ O jakim Qrodku myQli mVj !biaRy brat?? [ zapytaR wVdz. [Zaraz powiem. Nie tylko miXdzy czerwonoskVrymi, lecz i miXdzy biaRymi WyjS czarownicy, ktVrzy umiejS badaY przyszRoQY, a ja, Sam !Hawkens, naleWX wQrVd nich donajsRynniejszych. #[ Uff, uff! [ zawoRali Apacze w zdumieniu. [Tak, wy siX dziwicie! UwaWaliQcie mnie dotychczas za zwykRego westmana, bo mnie nie znacie. A ja nie jestem pierwszy lepszy westman. Teraz mnie poznacie,hi! hi! hi! Niechaj kilku czerwonych wojownikVw we\mie tomahawki i wykopie w ziemi wSskS, ale gRXbokS dziurX. [ Czy mVj biaRy brat chce zajrzeY do wnXtrza ziemi?? [zapytaR Inczu-czuna. [Tak, gdyW przyszRoQY spoczywa ukryta w Ronie ziemilub w gwiazdach. PoniewaW teraz, w jasny dzieZ, gwiazd "nie widzX i nie mogX ich o niS "zapytaY, muszX siX zwrVciY doziemi. Kilku Indian poszRo za jego wezwaniem i toporami wojennymi wydrSWyRo w ziemi dziurX. [Nie pozwalajcie sobie na !komedie, Samie [ szepnSRem. [Gdy czerwonoskVrzy spostrzegS, We bawicie siX w gRupstwa, pogorszycie jeszcze sprawX, zamiast jS naprawiY! [Komiedie? GRupstwa? A czymWe jest to, co urzSdza czarownik? PrzecieW to takWe gRupstwo. Co jemu wolno, to i $mnie takWe, jeQli siX nie mylX, przezacny sir. Wiem, co czyniX. JeWeli nic ze swej strony nie zrobimy, to ludzie, ktVrych mamy zabraY z sobS, bXdS siX do nas niechXtnie odnosili. BSd\cie tego pewni. [Wasze obawy nie sS pozbawione sRusznoQci, ale przestrzegam was, WebyQcie nie bRaznowali! [O, to sprawa bardzo powaWna! BSd\cie spokojni! Mimo jego zapewnieZ byRo mi trochX nieswojo. ZnaRem jego "skRonnoQY do WartVw. ByRbym go teW jeszcze w dalszym ciSgu napominaR, lecz on zostawiR mnie, a sam poszedR do Indian, by im powiedzieY, jak gRXboka ma byY dziura. Gdy byRa juW gotowa, !odsunSR ich i zdjSR z siebie skVrzanS bluzX myQliwskS, potem jS znowu pozapinaR i postawiR nad dziurS, gdzie ta stara szmata wyglSdaRa jak wydrSWony z blachy lub drzewa walec. Po tych wstXpnych czynnoQciach przybraR wyraz powagi i zawoRaR: [MXWowie, kobiety i dzieci ApaczVw zobaczS, co uczyniX i czego siX dowiem, a popadnSw zdumienie! Na skutek moich sRVw czarodziejskich ziemia otworzy swe Rono tak, We ujrzX wszystko, co nas spotkaw najbliWszym czasie. #NastXpnie oddaliR siX nieco oddziury, ruszyR dokoRa. powolnym, uroczystym krokiem, trzepiSc ku memu przeraWeniu caRS tabliczkX mnoWenia, szczXQciem tak prXdko, We czerwonoskVrzy go!nie dosRyszeli. Gdy doszedR do !dziewiStki, przyQpieszyR krokui zaczSR szybko podskakiwaY dokoRa bluzy, przy czym wyR gRoQno i machaR rXkami. Nabiegawszy siX i naryczawszy aW do utraty tchu, przystSpiR do bluzy, $ukRoniR siX jej nisko kilka razy i wRoWyR gRowX w otwVr koRnierza, aby spojrzeY w #gRSb dziury. NiepokoiRem siX o wynik tego bRazeZstwa. Ale rozejrzawszy siX dokoRa, stwierdziRem ku memu uspokojeniu, We czerwonoskVrzy odnoszS siX do tej sprawy z wielkS powagS. Oblicza obu wodzVw takWe nie zdradzaRy niezadowolenia, choY nie ulegaRo wStpliwoQci, We Inczu-czuna wiedziaR, iW to, co wyprawia Sam, jest prostS komediS. Z piXY minut trzymaR stary chytrus gRowX pod koRnierzem bluzy i wymachiwaR rXkami jakby na znak, We ma przed oczyma waWne i cudowne rzeczy. W koZcu wyciSgnSR gRowX z wysoce powaWnS $minS. PorozpinaR bluzX, wRoWyRjS znVw na siebie i wezwaR obecnych. [Niechaj moi czerwoni bracia zasypiS otwVr, gdyW dopVki jest otwarty, nie wolno mi nic mVwiY. Po wykonaniu tego zarzSdzenia odetchnSR "gRXboko, jakby siX czuR bardzowyczerpany, i rzekR: [Wasz czerwony brat czarownik faRszywie widziaR !przyszRoQY, gdyW stanie siX coQ przeciwnego. DowiedziaRem siX o wszystkim, co przyniosS najbliWsze tygodnie, lecz nie wolno mi tego wyjawiY. MogX wytRumaczyY tylko niektVre rzeczy. WidziaRem w otworze "strzelby i sRyszaRem wystrzaRy. Kto ma strzaR ostatni, ten nie moWe polec ani umrzeY, a ostatni strzaR pochodziR z rusznicy Old Shatterhanda. On wiXc musi byY zwyciXzcS. NieszczXQcie grozi mym czerwonym braciom, a mogS uniknSY go tylko w ten "sposVb, We bXdS siX trzymali Old Shatterhanda. JeQli jednak to uczyniS, czego od nich "zaWSdaR ich czarownik, zginS. Tak powiedziaRem. Howgh! Skutek tego proroctwa byR, przynajmniej na razie, taki, jaki zamierzyR Hawkens. CzerwonoskVrzy uwierzyli mu najwidoczniej. Z oczekiwaniem spoglSdali ku wozowi, sSdzSc,We czarownik wyjdzie siX "broniY. Nie pokazaR siX jednak,wiXc doszli do wniosku, We uznaR siX za zwyciXWonego. Sam Hawkens podszedR do !mnie, bRysnSR maRymi oczkami i zapytaR; [ No, sir, jakWe siX sprawiRem? [ Jak prawdziwy, rzetelny oszust. ![ Well!! A wiXc w porzSdku? NieprawdaW? [ Tak. Zdaje siX, We osiSgnXliQcie swVj cel, [ OsiSgnSRem go w zupeRnoQci. Czarownik pobity. Nie pokaWe siX ani nie da znaku Wycia. Winnetou spojrzaR na nas spokojnym, lecz wielce wymownym wzrokiem. Ojciec jego nie byR tak milczScy, podszedR do nas i rzekR do Sama: [MVj biaRy brat jest czRowiekiem rozumnym, gdyW odebraR moc sRowom czarownika i posiada bluzX, w ktVrej tkwiS waWne proroctwa. Ta bluza stanie siX sRawna od jednej Wielkiej Wody do drugiej. Ale Sam Hawkens poszedR za daleko w swych proroctwach. [ Za daleko?? Jak to? [ !dopytywaR siX maRy czReczyna.![WystarczyRo powiedzieY, WeOld Shatterhand nam nie zaszkodzi. Czemu Sam Hawkens dodaR, We czeka nas coQ zRego? ![ Bo widziaRem to w dziurze. Na to Inczu-czuna zrobiR ruchprzeczScy i oQwiadczyR: [WVdz ApaczVw wie, o co chodzi; niech Sam Hawkens mu!wierzy. Nie naleWaRo mVwiY o zRych rzeczach i napXdzaY naszym ludziom strachu. [ Strach?? Wszak wojownicy ApaczVw sS mXWnymi lud\mi, ktVrzy nie bojS siX niczego. [Tak teW jest. Dowiedziemy tego, nawet gdyby nasza wyprawa, ktVra ma byY wyprawS pokojowS, miaRa sprowadziY na nas !nieprzyjaciVR. Ruszajmy wiXc! Przyprowadzono konie, miXdzy ktVrymi byRo sporo jucznych. Kilka z nich niosRo moje narzXdzia, na resztX wRoWono zapasy WywnoQci i inne potrzebne rzeczy. U Indian panuje zwyczaj, We odjeWdWajScych odprowadzajS!przez czXQY drogi ci, ktVrzy pozostajS w domu. Tym razem jednak nie zachowano zwyczaju, poniewaW Inczu-czuna sobie tego nie WyczyR. Trzydziestu czerwonoskVrych, ktVrzy z !nami wyjeWdWali, nie WegnaRo #siX z Wonami i dzieYmi. Uczynilito juW przedtem, gdyW godnoQY wojownika nie pozwalaRa im robiY tego publicznie. Tylko jeden z nas poWegnaR #siX gRoQnymi sRowami [byR to Sam Hawkens. ZobaczyR bowiem KliunX-ai stojScS "poQrVd kobiet. SiedzSc juW na siodle zwrVciR muRa w jej stronX i zapytaR: [ Czy KsiXWyc wie, co widziaRem w otworze? ![ Wiem, gdyW sRyszaRam, co mVwiReQ [ odrzekRa. ![ MogRem powiedzieY o wiele wiXcej, na przykRad o tobie. u szRo i dzisiaj my za lekie  pHDkPPܼkDk&PXk{AgBp c"Yp ! cYN cY! cKZ, cZ7F[[ O mnie?? Czy ja takWe byRam w otworze? "[ Tak. Znam dziXki temu caRS#twS przyszRoQY. Czy opisaY ci jS? #[ ProszX o to [ rzekRa szybkoi skwapliwie. [ Co mi przyszRoQY przyniesie?? [ Ona ci nic nie przyniesie, lecz zabierze coQ bardzo dla ciebie cennego. "[ Co to takiego?? [ zapytaRa trwoWliwie. "[ Twoje wRosy. Stracisz je za kilka miesiXcy i wyRysiejesz zupeRnie jak ksiXWyc, ktVry takWe wRosVw nie ma. WVwczas przyQlX ci mojS perukX. BSd\ zdrVw, smutny blasku ksiXWyca! PopXdziR muRa i odjechaR QmiejSc siX, a Kliuna-ai odwrVciRa siX zawstydzona tym, We przez ciekawoQY pozwoliRa zakpiY z siebie. !PorzSdek naszej jazdy ustaliRsiX sam. Inczu-czuna, Winnetou z siostrS i ja jechaliQmy na przedzie, potem Hawkens, Parker i SRone, a za nimi trzydziestu ApaczVw, ktVrzy po kilku na przemian prowadzili konie juczne. Nszo-czi siedziaRa na koniu po mXsku. ByRa ona rzeczywiQcie, o czym zresztS nie wStpiRem i przedtem, doskonaRS i wytrwaRS amazonkS [ nie tylko znakomicie trzymaRa siX na koniu, ale rVwnie dobrze "wRadaRa broniS. KtoQ, kto jej !nie znaR, mVgR jS wziSY za mRodszego brata Winnetou, alebystrzejsze oko dopatrzyRoby siX w niej Ratwo kobiecej miXkkoQci rysVw twarzy i "ksztaRtVw ciaRa. Nszo-czi byRapiXkna, naprawdX piXkna mimomXskiego stroju i mXskiego sposobu siedzenia na koniu. "Pierwsze dni podrVWy minXRy bez Wadnego godnego wzmianki zdarzenia. Jak wiadomo, Apacze potrzebowalipiXciu dni, by po napadzie na nas dotrzeY do puebla nad Rio Pecos. PrzedRuWyR wVwczas drogX przewVz rannych i jeZcVw. Tym razem juW w trzy dni dotarliQmy do miejsca zamordowania Kleki-petry przez Rattlera. Tam zatrzymaliQmy siX na nocleg. Apacze poznosili kamienie na skromny pomnik. Winnetou spowaWniaR tu jeszcze bardziej niW zwykle. Nazajutrz rano ruszyliQmy tam, gdzie przerwaRy siX nasze prace miernicze. Pale tkwiRy jeszcze w ziemi, mogRem wiXc od razu zabraY "siX do pracy, ale okazaRo siX, We byRo tu coQ jeszcze waWniejszego do roboty. Oto wVwczas, po walce, nie wpadRo Apaczom na myQl pochowaY zabitych biaRych i KeiowehVw, lecz zostawili trupy tak, jak leWaRy. Tego, czego oni zaniechali, podjXRy siX sXpy i inne drapieWniki. Pozbieranie tych pozostaRych ludzkich szczStkVw i zakopanie ich we wspVlnym grobie byRo dla mnie, dla Sama, Dicka i Willa robotS okropnS. Apacze nie wziXli w niej oczywiQcie udziaRu. Na tym zszedR jeden dzieZ i dopiero nazajutrz przystSpiRem do mojej wRaQciwej pracy. OprVcz wojownikVw, ktVrzy mieli mi pomagaY, pomagaR mi specjalnie Winnetou, a siostra jego nie odchodziRa prawie od mego boku. ByRa to zupeRnie inna robota aniWeli wVwczas z niemiRymi mi lud\mi. CzerwonoskVrzy, ktVrych nie potrzebowaRem, snuli siX po okolicy, a wieczorem przynosilizdobycz z polowania. Patwo #moWna siX domyQliY, We robota szRa Wywo naprzVd. !Mimo trudnoQci terenu juW po trzech dniach dotarRem do punktu poRSczenia z nastXpnym sektorem, a czwartego [uzupeRniRem rysunki i zapiski. ByRem zadowolony, We w tak krVtkim czasie dokoZczyRem pracy, "gdyW zima zbliWaRa siX szybko,a w nocy panowaRo juW takie zimno, We trzeba byRo do rana utrzymywaY ogieZ. PowiedziaRem, We Apacze mi pomagali, ale to nie znaczy "niestety, We czynili to chXtnie.Musieli sRuchaY rozkazu wodzVw, ale bez tego rozkazu nie pomogliby mi z pewnoQciS. WidaY byRo po kaWdym z nich, We siX cieszyR, ilekroY zwalniaRem go od pracy. A gdy wieczorem siadaliQmy razem, owych trzydziestu Indian rozkRadaRo swVj obVz nieco dalej, niW tego wymagaR wzglSd na szacunek dla wodzVw. Inczu-czuna i Winnetou zauwaWyli to, ale milczeli. Sam, ktVry teW to spostrzegR, rzekR do mnie: [Ci czerwonoskVrzy nie przepracowujS siX zbytnio. To jest i bXdzie zawsze prawdS, We czerwonoskVry jest dzielnym myQliwym i walecznymwojownikiem, ale poza tym leniuchem. Praca mu nie smakuje. [To, co dla mnie robiS, nie mXczy ich wcale i nie jest #wRaQciwie pracS, a niechXY ichma inny powVd. [ Tak?? Jaki? [PamiXtajS widocznie proroctwo czarownika, ktVremu wierzS bardziej niW waszemu, kochany Samie. [ ByY moWe, ale to byRoby gRupie z ich strony. [Ponadto zaQ praca moja jestniewStpliwie dla nich czymQ gorszScym. Te okolice naleWS do nich, a ja odmierzam je dla innych ludzi, dla ich nieprzyjaciVR. O tym musicie takWe pamiXtaY, mVj Samie. [ AleW tak chcS ich wodzowie!! [Zapewne. Z tego jednak nie "wynika, Weby oni mieli siX czuYzadowoleni. W duchu sS temu przeciwni. A gdy siX im przypatrujX, kiedy siedzS z sobS i rozmawiajS po cichu, widzX po ich minach, We mVwiS o mnie, i to zdaje siX nic, co by mnie mogRo cieszyY.![Ja siX teW tego domyQlam, ale powinno nam byY to obojXtne. MyQlami swymi i sRowami nic nam nie zaszkodzS. My mamy do czynienia z Inczu-czuna, Winnetou i Nszo-czi, a na tych troje nie moWemy siX chyba uskarWaY. Pod tym wzglXdem miaR Sam !sRusznoQY, bo Winnetou i jego ojciec dopomagali mi we wszystkim z iQcie braterskS uprzejmoQciS, a Indianka wyczytywaRa mi z oczu kaWde Wyczenie, odgadywaRa kaWdS mojS myQl. RobiRa zawsze to, co chciaRem, nawet gdy swej !woli nie wyraWaRem sRowami, a odnosiRo siX to nawet do spraw tak drobnych, ktVrych nikt inny by nie zauwaWyR. CzuRem dla niej z kaWdS chwilS coraz wiXkszS wdziXcznoQY. ByRa bystrS obserwatorkS i uwaWnS sRuchaczkS, a niebawem z zadowoleniem i ku mej wielkiejradoQci zauwaWyRem, We umyQlnie czy teW mimo woli staRem siX jej nauczycielem, od ktVrego siX z zapaRem uczyRa. $IlekroY coQ mVwiRem, zawisaRapo prostu wzrokiem na moich wargach i naQladowaRa zazwyczaj moje czyny, choYby siX to nawet sprzeciwiaRo zwyczajom jej rasy. ZdawaRo siX, We jest tutaj jedynie dla mnie. TroszczyRa siX o moje wygody i zdrowie bardziej niW ja sam, !gdyW nie roQciRem sobie prawa "do tego, by miaRo mi siX dziaY lepiej niW innym. Pod koniec czwartego dnia skoZczyRem pomiary, zapakowaRem przyrzSdy miernicze w koce i rankiem piStego dnia wyruszyliQmy w dalszS drogX. Obaj wodzowie zgodzili siX na tX samS marszrutX, ktVrS Sam przywiVdR mnie w te strony. JadSc tak przez dwa dni, znale\liQmy siX w pRaskiej, pokrytej trawS i z rzadka poprzerywanej zaroQlami okolicy, w ktVrej mieliQmy przed sobS doQY przestronny widok, co na Zachodzie jest zawsze okolicznoQciS korzystnS. Nigdy bowiem nie moWna z gVry przewidzieY, jakich ludzi siX spotka, wiXc zawsze lepiej, jeQli siX z daleka zauwaWy, We ktoQ siX zbliWa. W pewnej chwili ujrzeliQmy jadScych ku nam czterech biaRych mXWczyzn. Oni spostrzegli nas rVwnieW i zatrzymali siX, niepewni, czy !majS JechaY dalej, czy zejQY nam z drogi. Spotkanie trzydziestu czerwonoskVrych to dla czterech biaRych rzecz #doQY niemiRa, zwRaszcza jeQli nie wiedzS, do jakiego !plemienia Indianie naleWS. Wnetjednak zobaczyli, We wQrVd "Indian znajdujS siX biali, i to usunXRo prawdopodobnie ich !wStpliwoQci, bo puQcili konie dalej w tym samym kierunku. Ubrani byli jak kowboje i uzbrojeni w strzelby, noWe i rewolwery. Na dwadzieQcia krokVw przed nami wstrzymali konie, ujXli strzelby wedle zwyczaju panujScego na Dzikim Zachodzie, a jeden z nich powiedziaR; [ DzieZ dobry, panowie! Czy naleWy trzymaY palec na cynglu, czy teW nie? #[DzieZ dobry! [ odrzekR Sam. $[OdRVWcie QmiaRo pukawki! Nie mamy zamiaru was poWreY! Czy wolno zapylaY, skSd idziecie? "[ Znad naszej starej Missisipi.[ A dokSd siX udajecie?? [W gVrX, do Nowego Meksyku, a stamtSd do Kalifornii. SRyszeliQmy, We potrzeba tam pasterzy woRVw $i We lepiej pRacS niW tu, gdzie dotSd byliQmy. #[MoWe macie sRusznoQY, sir; ale przed wami jeszcze daleka droga, zanim obejmiecie to piXkne stanowisko. Co do nas, wRaQnie stamtSd wracamy i wybieramy siX do St. Louis. Czy droga wolna? [Tak. Nie sRyszeliQmy przynajmniej nic zRego. Ale i wtakim wypadku nie byRoby powodu do obaw, bo jesteQcie !w doQY wielkiej liczbie, chyba We czerwoni dWentelmeni odprowadzajS was tylko niedaleko. ![Dalej jadS tylko dwaj z tS !dziewczynS, ktVra jest cVrkS starszego z nich. SS to Inczu-czuna i Winnetou, wodzowie ApaczVw. [Co mVwicie, sir! Czerwona lady udaje siX do St. Louis? Czy moWna wiedzieY, jak siX nazywacie? [CzemuWby nie? To uczciwe nazwiska i nie potrzeba ich wcale ukrywaY. Ja siX nazywam Sam Hawkens, jeQli siX nie mylX. To sS moi towarzysze Dick Stone i Will Parker, a tu obok mnie widzicie Old Shatterhanda, junaka, ktVry przebija noWem szarego nied\wiedzia, a najsilniejszego czRowieka !obala piXQciS na ziemiX. Czy bXdziecie teraz Raskawi wymieniY nam swoje nazwiska?#[ChXtnie. SRyszeliQmy juW o Samie Hawkensie, ale o tamtych dWentelmenach nie. Janazywam siX Santer i nie jestem takim sRynnym westmanem jak wy, lecz prostym, biednym kowbojem. PodaR takWe nazwiska swoich trzech towarzyszy, ktVrych nie zapamiXtaRem, zapytaR jeszcze o to i owo i odjechali. Gdy siX oddalili, Winnetou spytaR Sama: "[ Dlaczego mVj brat udzieliR tym ludziom tak dokRadnych wiadomoQci?? [ CzyW miaRem im tego odmVwiY?? [ Tak. "[CVW w tym zRego? Pytali nasuprzejmie, musiaRem wiXc odpowiedzieY tak samo; tak przynajmniej postXpuje zawsze Sam Hawkens. [Nie dowierzam uprzejmoQci bladych twarzy. Byli uprzejmi, gdyW byRo nas osiem razy tylu,co ich. Przykro mi, We wyjawiReQ im, kim jesteQmy. ![ Czemu?? Czy sSdzisz, We tonam zaszkodzi? [ Tak. [ W jaki sposVb?? ![W rVWnoraki. Nie podobaRy mi siX te blade twarze. Ten, !ktVry z tobS rozmawiaR, miaR niedobre oczy. ![Tego nie zauwaWyRem. Ale tonic, choYby nawet tak byRo. JuW ich nie ma, oni jadS w jednS stronX, a my w drugS. Ani im przez myQl nie przyjdzie!wracaY i naprzykrzaY siX nam. [Mimo to chcX siX dowiedzieY, co zrobiS. Niech moi bracia jadS pomaRu dalej, a ja z Old Shatterhandem zawrVcX za tymi bladymi twarzami, aby siX przekonaY, czy istotnie pojadS, gdzie zamierzali, czy teW tylko udajS. Podczas gdy wszyscy ruszyli dalej, zawrVciliQmy wraz z Winnetou dotychczasowym naszym Qladem za czterema obcymi. MuszX przyznaY, We i mnie nie podobaR siX ten Santer, a i jego trzej towarzysze teW nie wzbudzali zbytniego zaufania. Nie umiaRem sobie tylko wytRumaczyY, co chcieliby lub mogli nam zRego zrobiY. Gdyby to byli nawet ludzie, ktVrzy nie odrVWniajS cudzej wRasnoQci od swojej, cVW [zapytywaRem siebie daremnie[skRoniRoby ich do przypuszczenia, We u nas moWna coQ zrabowaY? A gdyby nawet tak myQleli, to wydawaRo mi siX nieprawdopodobne, Weby siX odwaWyli uderzyY we czterech na trzydziestu siedmiu dobrze uzbrojonych ludzi. Gdy o to spytaRem Winnetou, odrzekR: "[JeWeli to zRodzieje, to nie wystSpiS przeciwko nam otwarcie. PVjdS za nami ukradkiem, aby skorzystaY z chwili, kiedy ten, ktVrego "sobie upatrzS, odRSczy siX od reszty towarzystwa. [ A kogVW by mogli sobie upatrzyY?? Wszak nas wcale nie znajS. [ Tego, u ktVrego spodziewajS siX zRota. #[ZRota? SkSd mogS wiedzieY, czy w ogVle mamy zRoto, a po drugie, kto z nas je posiada? Musieliby byY wszechwiedzScy.[ O, nie. Wystarczy siX zastanowiY tylko nad tym, abynabraY pewnoQci. Sam Hawkens"byR nieostroWny i zdradziR im, We jesteQmy wodzami i udajemy siX do St. Louis. WiXcej im nie potrzeba. ![Ach, teraz pojmujX, co mVj czerwony brat ma na myQli. Indianie dSWScy na WschVd potrzebujS pieniXdzy, a nie majSc monet, wiozS z sobS zRoto. A gdy sS w dodatku wodzami, znajS na pewno zRotodajne miejsca, majS wiXcprawdopodobnie duWo zRota. [MVj brat Old Shatterhand odgadR. Gdyby ci biali mieli zamiar dokonaY kradzieWy alborabunku, zwrVciliby uwagX przede wszystkim na nas obu, jako na wodzVw. OczywiQcie teraz nic nie znale\liby przy nas. #[ Nie znale\liby?? A przecieW chcieliQcie zaopatrzyY siX w zRoto. ![Zrobimy to dopiero jutro. Po !cVW mamy je nosiY z sobS, gdygo nie potrzebujemy? Nie mieliQmy dotSd nic do pRacenia; nastSpi to dopiero wVwczas, gdy zajedziemy do miast poRoWonych na naszej drodze. Dlatego juW jutro prawdopodobnie nabierzemy zRota. [ WiXc takie zRotodajne miejsce leWy obok naszej drogi?? [Tak. Jest to gVra zwana Nugget-tsil. Tylko my jS tak nazywamy, bo inni, ktVrzy nie wiedzS, We tam siX znajduje zRoto, nazywajS jS inaczej. ZbliWymy siX do niej dziQ wieczorem i we\miemy zRota, ile nam potrzeba. #PrzyznajX, We siX zdziwiRem, a nawet opanowaRa mnie pewna zazdroQY! Ci ludzie wiedzieli, gdzie leWS masy tego cennego metalu, i zamiast go uWywaY, wiedli Wycie nie znajSce prawie zdobyczy cywilizacji. Nie nosilisakiewek ani pularesVw, poniewaW wszXdzie, gdzie przyszli, znajdowali ukryte "skarby [ wystarczyRo siXgnSY rXkS, aby napeRniY nimi kieszenie. JacyW inni ludzie majSc zRoto Wyliby tak skromnie jak oni? MusieliQmy zastosowaY wszelkie Qrodki ostroWnoQci, gdyW chodziRo o to, by Santer #nie spostrzegR, We udaliQmy siXza nim. KorzystaliQmy zatem z kaWdego wzniesienia gruntu, z!kaWdego krzaka, by siX ukryY. W dobry kwadrans ujrzeliQmy wszystkich czterech, kRusujScych Wwawo swojS drogS. Widocznie Qpieszyli naprzVd, nie myQlSc o zawracaniu. ZatrzymaliQmy siX,a Winnetou patrzyR za nimi, dopVki nie znikneli nam z oczu.Dopiero wtedy powiedziaR: ![ Nie majS zRych zamiarVw, moWemy zatem byY spokojni. Nie przeczuwaR tak samo jak "ja, jak bardzo siX myliR. Tamci knuli juW spisek, ale byli chytrzy. Spodziewali siX, We przez pewien czas bXdziemy "ich QledziY, wiXc udawali, We im bardzo pilno. Potem jednak zmienili kierunek i ruszyli za nami. "ZawrVciliQmy konie i pXdzSc cwaRem, wnet doQcignXliQmy towarzyszy. Wieczorem !stanXliQmy nad wodS. Przywyklido ciSgRych ostroWnoQci, wodzowie zbadali najpierw starannie okolicX, zanim wydali!rozkaz rozRoWenia siX obozem. "WodS tS byRo \rVdRo, ktVre wytryskaRo z ziemi czystym i silnym strumieniem. ByRo tu dosyY trawy dla koni, a poniewaW miejsce otaczaRy drzewa i zaroQla, mogliQmy przeto roznieciY jasne ogniskabez obawy, Weby je z daleka ujrzano. Gdy jeszcze Inczu-czu-na postawiR dwie warty, zdawaRo siX, We uczyniono wszystko, co nakazywaRa troska o bezpieczeZstwo. Apacze rozRoWyli siX jak zwykle w pewnym oddaleniu, aby zjeQY przy ogniskach swoje porcje suszonego miXsa.Nas siedmiu siedziaRo dokoRa ogniska na skraju zaroQli, ktVre wybraliQmy dlatego, We chroniRy przed wiejScym tu wieczorami zimnym wiatrem. Po wieczerzy jak zwykle rozmawialiQmy przez pewien czas. Inczu-czuna oznajmiR, Wenazajutrz wyruszymy pV\niej, aW koRo poRudnia, a gdy Hawkens zapytaR o powVd zwRoki, oQwiadczyR z otwartoQciS, nad ktVrS pV\niej ubolewaRem: [To powinno by pozostaY tajemnicS, ale powiem jS biaRym braciom, jeQli mi !przyrzeknS, We nie bXdS siX starali z niej skorzystaY. !GdyQmy to przyrzekli, mVwiR dalej: [Potrzeba nam pieniXdzy, "wiXc pVjdX jutro z dzieYmi po nuggety i powrVcX dopiero w poRudnie. Stone i Parker wydali okrzyk zdziwienia, a Hawkens zapytaRz niemniejszym zdumieniem! [ WiXc tu niedaleko jest zRoto?? [Tak [odrzekR Inczu-czuna. [Nikt siX tego nie domyQla, nawet moi wojownicy. Ja sam Ro i dzisiaj my za lekie  pHDkPPܼkDk&PXk{AgBp, cW[  c[ c\9"N c\- c\'9c8F]dowiedziaRem siX o tym od mego ojca, a on od swego. Takie tajemnice dziedziczy siX tylko z ojca na syna i naleWS !one do QwiXtoQci. Nie powierzasiX ich nawet najlepszemu przyjacielowi. PowiedziaRem wam o tym teraz, ale nie wskazaRbym owego miejsca, a tego, kto by siX odwaWyR #pVjQY za nami, by je znale\Y, zastrzeliRbym. ![ Czy nas zabiRbyQ takWe?? [OczywiQcie! PowziSRem do was zaufanie, ale gdybyQcie #go naduWyli, zasRuWylibyQcie naQmierY. Wiem jednak We nie opuQcicie obozu przed naszym powrotem. Po tym krVtkim ostrzeWeniu sprowadziR rozmowX na inne tory, a przerwaR jS dopiero popewnym czasie Sam Hawkens. Inczu-czuna, Winnetou, Nszo-czi i ja siedzieliQmy !odwrVceni plecami do zaroQli, aSam, Dick i Will zajmowali drugS stronX ogniska, mieli zatem zaroQla przed oczyma. Wtem Hawkens krzyknSR, #porwaR strzelbX, zRoWyR siX, wypaliR w zaroQla i zaalarmowaR tym oczywiQcie !caRy obVz. Indianie doskoczyli !do nas, my zaQ zerwaliQmy siX, pytajSc Sama, dlaczego strzeli.[ ZobaczyRem dwoje oczu wyzierajScych poza Inczu--cznS z zaroQli [ oQwiadczyR. CzerwonoskVrzy chwycili natychmiast gRownie z ogniskai rzucili siX w krzaki, ale szukali na prVWno. Wobec tego"wszyscy, uspokoili siX i usiedli z powrotem. [Sam Hawkens z pewnoQciS #siX pomyliR [rzekR Inczu-czuna.[Takie migotliwe QwiatRo bardzo Ratwo wywoRuje zRudzenie. #[ Bardzo bym siX dziwiR, gdyWzdaje mi siX, We zupeRnie wyra\nie widziaRem parX oczu. [ MoWe wiatr odwrVciR dwa "liQcie, a mVj brat zobaczyR ichdolnS, jaQniejszS stronX i wydaRo mu siX, We to oczy. [ To moWliwe istotnie; !zastrzeliRem wiXc dwa liQcie, hi! hi! hi! ZaQmiaR siX zwykRym swoim sposobem, Winnetou jednak nie zapatrywaR siX na tX sprawX od Wartobliwej strony, lecz rzekR powaWnie: #[ MVj brat popeRniR w kaWdymrazie bRSd, ktVrego siX na przyszRoQY powinien wystrzegaY. ![ Ja?? BRSd? Jakim sposobem?[ Nie naleWaRo strzelaY. [Nie? A to dopiero! Gdy szpieg siedzi w zaroQlach, mam$prawo posRaY mu kulX, jeQli siX nie mylX. "[Czy moWna wiedzieY z gVry, We zwiadowca przychodzi ze zRymi zamiarami? MoWe skrada !siX po to, Weby zobaczyY, kim jesteQmy, moWe wyszedRby potem z zaroQli, aby nas powitaY. [ To prawda zaiste [ przyznaR Sam. [Ten strzaR jest dla nas niebezpieczny [ mVwiR !Winnetou dalej. [ Albo Sam siX !pomyliR i nie widziaR oczu, a wtakim razie huk byR zbytecznyi moWe sprowadziY "nieprzyjaciVR, jeQli znajdujS siX w pobliWu, albo byR tam ktoQ istotnie, a w tym wypadku rVwnieW lepiej byRo nie strzelaY, gdyW byRo do !przewidzenia, We kula nie trafi.[Oho! Sam Hawkens jest pewny swej kuli! ChciaRbym zobaczyY tego, kto by mi udowodniR, We spudRowaRem! ![Ja takWe umiem strzelaY, a chybiRbym prawdopodobnie. Szpieg spostrzegR niewStpliwie, We w niego mierzS, i usunSR siX sprzed "wylotu lufy. Kula nie trafiRa, a Vw czRowiek zniknSR w ciemnoQciach. ![ Tak, tak, lecz co uczyniRbymVj czerwony brat na moim miejscu? [Albo zRoWyRbym siX do !strzaRu, trzymajSc strzelbX na kolanie, albo odszedRbym stSd po cichu, aby szpiega zajQY z tyRu. DaY strzaR ze strzelby trzymanej na kolanie [ tak zwany strzaR z kolana [jest nadzwyczaj trudno. Nie udaje on siX wielu westmanom, chociaW sS dobrymi strzelcami.Nie wiedziaRem nic o tego rodzaju strzelaniu, ale gdy mi Winnetou zwrVciR uwagX, "zaczSRem siX YwiczyY ostatniow tej umiejXtnoQci. #PrzypuQYmy, We siedzX [ sam czy z towarzyszami [przy obozowym ognisku, a przy mnie po prawej stronie leWy strzelba. Wtem dostrzegam dwoje oczu patrzScych na mnie z ukrycia. Nie mogX dojrzeY twarzy obserwatora, gdyW tkwi w ciemnoQci, ale widaY jego oczy, jeWeli nie jest doQY ostroWny, Weby je zakryY rzXsami. Oczy majS matowy, fosforyzujScy poRysk, wystXpujScy tym wyra\niej, im bardziej czRowiek wytXWa wzrok. Nie naleWy jednak sSdziY, We Ratwo jest zobaczyY dwoje otwartych oczu wQrVd milionVw liQci krzaka. NauczyY siX tego nie moWna, zaleWy to tylko od wrodzonej bystroQci wzroku. Skoro jestem pewien, We mamprzed sobS szpiega, muszX go dla wRasnego ocalenia uczyniY nieszkodliwym. MuszX wiXc go zabiY, i to kulS wymierzonS miXdzy oczy, ktVre sS jedynym widocznym celem. JeQli jednak zRoWX siX do strzaRu zwyczajnym sposobem,to znaczy przycisnX kolbX do policzka, wrVg zauwaWy to i natychmiast zniknie. Trzeba go wiXc tak wziSY na cel, Weby tego nie dostrzegR. MoWna to zrobiY za pomocS strzaRu z kolana. Zginam prawS nogX w ten sposVb, We kolano siX unosi, a udo tworzy liniX, ktVrej przedRuWenie dosiXga owych oczu. Potem biorX do rXki strzelbX na pozVr bezmyQlnie, jakby dla zabawy, i bez Wadnego zamiaru kRadX lufX na udzie tak, by !stanowiRa jego przedRuWenie, iwypalam. Taki strzaR jest bardzo trudny, tym bardziej We moWna siX przy nim !posRuWyY tylko prawS rXkS, gdyby bowiem zajXte byRy obie rXce, caRa operacja pozbawiona byRaby pozoru niewinnoQci. W dodatku cel tworzS tylko dwa niewyra\ne punkty wQrVd masy liQci mieniScych siX w migotliwym Qwietle ogniska lub poruszanych wiatrem. Mistrzem w strzelaniu z kolana byR Winnetou. Mnie siX to nie udawaRo przewaWnie dlatego, We mojS ciXWkS !rusznicS trudno byRo zrXcznie kierowaY. Ale nieustannym Ywiczeniem doszedRem ostatecznie do upragnionych wynikVw. Podczas gdy innych zadowoliRy i uspokoiRy bezskuteczne poszukiwania, Winnetou po pewnym czasie wstaR i oddaliR siX, aby raz !jeszcze zbadaY zaroQla. TrwaRoto okoRo godziny. Gdy wrVciR rzekR: [ Nie ma nikogo. Sam Hawkens musiaR siX pomyliY. Mimo to podwoiR straWe i kazaR im obchodziY obVz. !Potem poRoWyliQmy siX spaY. SpaRem niespokojnie i #budziRem siX czXsto, drXczyRy mnie niemiRe sny, w ktVrych #gRVwnS rolX odgrywali Santer i jego towarzysze. #Po Qniadaniu, ktVre skRadaRo !siX z miXsa i polewki mScznej,wyruszyR Inczu-czuna z synem"i cVrkS w drogX. Zanim odeszli,prosiRem, Weby mi pozwolili odprowadziY siX kawaRek. By ich przekonaY, We nie chodzi mi o znalezienie drogi do pokRadVw zRota, powiedziaRemotwarcie, We nie mogX siX pozbyY myQli o Santerze. [Niechaj mVj brat nie troszczy siX o nas [ odrzekR Winnetou. [ Aby go uspokoiY, poszukam raz jeszcze QladVw Santera. Wiemy, We nie poWSdasz zRota, ale gdybyQ poszedR z nami, choYby "niedaleko, domyQliRbyQ siX, w ktVrym to jest miejscu, a potem ogarnXRaby ciX WSdza QmiercionoQnego pyRu, ktVra nie opuszcza bladych twarzy, dopVki nie zginS na ciele i duszy. Prosimy ciX zatem, !WebyQ nie szedR z nami, nie z nieufnoQci, lecz z miRoQci i przezornoQci. !Tym musiaRem siX zadowoliY. Winnetou zbadaR jeszcze raz okolicX, ale nie znalazR Wadnych QladVw, po czym odeszli wszyscy troje. Szli piechotS, z czego wywnioskowaRem. We to miejsce byRo niedaleko. PoRoWyRem siX na trawie, "zapaliRem fajkX i wdaRem siX wrozmowX z Samem, Dickiem i Willem, po to tylko, aby siX pozbyY bezpodstawnych obaw.Ale niepokVj drXczyR mnie dalej, wiXc podniosRem siX wkrVtce, zarzuciRem strzelbX !na ramiX i poszedRem na preriXw nadziei, We moWe spotkam !jakSQ zwierzynX i to przerwie tok moich myQli. Inczu-czuna poszedR na !poRudnie, wiXc udaRem siX na %pVRnoc, Weby siX nie bRSkaY w pobliWu zakazanego miejsca. Po upRywie kwadransa natknSRem siX na trop trojga ludzi, ktVrzy mieli na nogach mokasyny, jak to wyra\nie mVwiRy Qlady. Z tej okolicznoQci, jak teW z tego, We Qlady pochodziRy od nVg duWych, Qrednich i maRych, wywnioskowaRem, We musieli tobyY Inczu-czuna, Winnetou i !Nszo-czi, ktVrzy zrazu puQcili siX na poRudnie, a potem zawrVcili na pVRnoc, aby nas wywieQY w pole i utrzymaY w przekonaniu, We pokRady zRotaznajdujS siX na poRudniu. Czy wypadaRo mi iQY dalej? Nie. Mogli mnie zobaczyY albo natrafiY na mVj Qlad i pomyQleliby, We szedRem za nimi potajemnie. PoniewaW nie chciaRem jeszcze wracaY do obozu, ruszyRem ku wschodowi. WkrVtce znVw musiaRem siX zatrzymaY, gdyW zauwaWyRem na trawie nowe Qlady, ktVrych badanie wykazaRo, We !zostawili je czterej mXWczy\niw butach z ostrogami. W tej samej chwili przyszedR mi na myQl Santer. #^lady prowadziRy w tX stronX,!w ktVrej musieli siX znajdowaYobaj wodzowie, a wychodziRy z niedalekich zaroQli, z ktVrych sterczaRo kilka pokrytych jeszcze liQYmi szkarRatnych dXbVw. Tam wiXcskierowaRem najpierw swoje kroki. Gdy wdarRem siX miXdzy !zaroQla, ujrzaRem stojSce tam cztery konie, na ktVrych poprzedniego dnia jechali Santer i jego trzej towarzysze.Po Qladach na ziemi moWna byRo poznaY, We czterej opryszkowie spXdzili tu noc. A zatem wrVcili! Po co? Chyba tylko ze wzglXdu na nas. Nosili siX zapewne z zamiarami, ktVre podejrzewaR Winnetou. Sam Hawkens nie pomyliR siX wiXc wczoraj wieczorem i rzeczywiQcie zobaczyR oczy, ale spRoszyR szpiega, zanim #zdoRaR do niego strzeliY. Teraz byRo pewne, We nas "podsRuchano. Santer QledziR naswidocznie, aby tego, ktVrego sobie upatrzyR, pochwyciY na osobnoQci. Ale to miejsce znajdowaRo siX tak daleko od naszego obozu. Jak mVgR nas stSd obserwowaY? PrzyjrzaRem siX drzewom. ByRy wysokie, lecz niezbyt "grube, Ratwo wiXc byRo siX na nie wdrapaY. Na korze jednegoz nich widniaRy wyra\nie draQniXcia, ktVre mogRy pochodziY tylko od ostrVg. Wyle\li wiXc na drzewo, a "stamtSd widzieli, jeQli nie sam obVz, to kaWdego, kto go opuQciR. O nieba! Co za myQl przyszRa mi teraz do gRowy! O czym mVwiliQmy wczoraj, zanim Sam spostrzegR owe oczy? O dzisiejszej wyprawie Inczu-czuny i jego dzieci po zRoto! PodsRuchujScy to sRyszaR, a wylazRszy dzisiaj rano na drzewo, widziaR przechodzScych tych troje, na ktVrych czekaR. I wkrVtce potem udaR siX za nimi z trzema towarzyszami. Winnetou, Nszo-czi i ich ojciec byli wiXc w niebezpieczeZstwie! MusiaRem oczywiQcie natychmiast, jak najprXdzej, ruszyY za opryszkami. Nie mogRem sobie nawet pozwoliY na to, by !powrVciY do obozu i daY znaY o tym, co siX QwiXci. OdwiSzaRem co prXdzej jednego konia, wyprowadziRemgo z zaroQli, wskoczyRem i popXdziRem tropem RotrVw. !Trop ten niebawem zRSczyR siXze Qladami wodzVw. StaraRem siX przy tym domyQliY z tych nielicznych wskazVwek, jakie miaRem, !gdzie naleWy szukaY pokRadVw zRota na wypadek, gdybym !zgubiR trop. Winnetou mVwiR o gVrze, zwanej Nugget-tsil. !TNuggetyU sS to ziarnka zRota!rozmaitej wielkoQci, a TtsilU znaczy w jXzyku ApaczVw "TgVraU . Nugget-tsil znaczyRo TGVra NuggetVwU . $[PokRady musiaRy wiXc leWeY wysoko. RozejrzaRem siX po "okolicy. Na pVRnocy, wRaQnie wkierunku, ktVry obraRem na pogoZ, wznosiRo siX kilka duWych wzgVrz porosRych lasem, a jedno z nich byRo niewStpliwie GVrS NuggetVw. Stara szkapa, na ktVrej jechaRem, byRa dla mnie zbyt powolna, ale ostro popXdzana wytXWaRa wszystkie siRy. WkrVtce minSRem rVwninX i znalazRem siX u stVp wspomnianych wzgVrz. Trop prowadziR pomiXdzy dwiema gVrami, lecz niebawem nie mogRem go juW rozpoznaY, poniewaW w tym miejscu wody "gVrskie naniosRy masX zRomVw kamiennych. Nie zsiadRem mimoto z konia, gdyW ci, ktVrych szukaRem, musieli przecieW !pVjQY dalej dolinS w gVrX. #PV\niej jednak otworzyRa siX przede mnS po prawej stronie boczna dolina, zasypana takWekamieniami. Tu zeskoczyRem z konia i zbadaRem osypisko, by siX przekonaY, czy wXdrowcy skrXcili na prawo, czy teW !poszli dalej prosto. Z niemaRS !trudnoQciS odszukaRem Qlady, ktVre wiodRy w prawo do parowu. DosiadRem ponownie !konia i pojechaRem tXdy dalej. WkrVtce jednak droga znowu siX rozwidliRa i musiaRem #zsiSQY. ObawiaRem siX, We te zmiany drVg bXdS siX potem powtarzaRy, wobec czego koZ mVgR mi tylko przeszkadzaY, przywiSzaRem go wiXc do drzewa i poQpieszyRem dalej piechotS. BiegRem wSskim, skalistym Wlebem, w ktVrym nie byRo teraz wody. Trwoga nagliRa mnie do jak najwiXkszego poQpiechu, niebawem wiXc zabrakRo mi tchu. Przybywszy !nad ostrS przeRXcz, musiaRem !siX zatrzymaY, aby odsapnSY, a potem ruszyRem w dVR, !dopVki Qlady nie skrXciRy do lasu. PXdziRem pomimo gXstwiny drzew. Potem drzewa#siX przerzedziRy i zrobiRo siX przede mnS tak przejrzyQcie, We wydaRo mi siX, iW mam przed sobS wolnS przestrzeZ. Nie dotarRem tam jeszcze, kiedy nagle usRyszaRem huk kilku strzaRVw. W parX chwil potem zabrzmiaR przeszywajScy krzyk [ byR to przedQmiertny krzyk ApaczVw. Teraz juW nie biegRem, lecz rzucaRem siX wprost w dRugichskokach jak drapieWne zwierzXwpadajSce na zdobycz. Znowu#daR siX sRyszeY jeden strzaR, potem drugi z dwururki Winnetou, ktVrS poznaRem po "huku. ChwaRa Bogu! A wiXc WyR jeszcze! Po kilku skokach !dostaRem siX na polanX. Widok,jaki ujrzaRem, sprawiR, We stanSRem jak wryty. Na Qrodku polany leWeli Inczu-czuna i jego cVrka, nie wiadomo, czy jeszcze Wywi, czy juW martwi. Nie opodal, za niewielkim odRamem skaRy, czaiR siX Winnetou zajXty ponownym nabijaniem strzelby,na lewo ode mnie staRo dwu drabVw ukrytych za drzewem ze strzelbami gotowymi do strzaRu, gdyby tylko Winnetou$odwaWyR siX wyjQY zza osRony. Na prawo od nich trzeci czoRgaR siX ostroWnie pod drzewami, chcSc zajQY mRodego wodza z tyRu. Czwarty leWaR na wprost mnie z przestrzelonS gRowS. Ci dwaj byli na razie dla wodza niebezpieczniejsi od tego, ktVry siX skradaR. ZdjSRem prXdko z ramienia rusznicX i strzeliRem do obydwu, po czym nie nabiwszyponownie, rzuciRem siX w pogoZ za trzecim. Ten, usRyszawszy moje strzaRy, odwrVciR siX czym prXdzej i wymierzyR do mnie. SkoczyRem w bok, wskutek czego kula mnie nie dosiXgRa. DaR wVwczas za wygranS i pomknSR w las. PobiegRem za nim, gdyW byR to Santer, ktVrego chciaRem koniecznie pochwyciY. ByliQmy jednak tak daleko od siebie, We wprawdziena skraju polany widziaRem go jeszcze dobrze, ale w lesie zniknSR mi z oczu. Zmuszony "kierowaY siX jego Qladami, nie mogRem biec za nim tak szybko, jak tego pragnSRem, zawrVciRem wiXc niebawem, zwRaszcza We Winnetou mVgR mnie potrzebowaY. #UjrzaRem go teW, jak klXczaR nad ojcem i siostrS, szukajSc w nich trwoWliwie znakVw Wycia. !Na mVj widok wstaR na chwilXz dziwnym wyrazem, w oczach, ktVrego nigdy nie zapomnX, przebijaR z nich szalony bVl i wQciekRoQY. [MVj brat Old Shatterhand widzi, co siX staRo. Nszoczi, najpiXkniejsza, i najlepsza z dziewic ApaczVw, nie pojedziejuW do miast bladych twarzy. Jest w niej jeszcze iskra Wycia, lecz oczu nie otworzy juW nigdy. Nie byRem zdolny wymVwiY sRowa, nie mogRem nic powiedzieY ani o nic zapytaY! Na cVW by siX to zresztS zdaRo? WidziaRem przecieW, cozaszRo! LeWeli obok siebie w kaRuWy krwi [ Inczu-czuna z !przestrzelonS gRowS i PiXkny !DzieZ ze zranionS Qmiertelnie "piersiS. On zginSR od razu, onazaQ oddychaRa jeszcze, charczSc ciXWko, a brSz jej piXknej twarzy bladR coraz bardziej. PeRne policzki !zaczXRy siX zapadaY, a wyraz Qmierci przyoblekR drogie mi rysy. Wtem poruszyRa siX lekko. ZwrVciRa gRowX ku ojcu i otworzyRa powoli oczy. ZobaczyRa Inczu-czunX w krwii przestraszyRa siX bardzo, chociaW wyraz tego przestrachu nie wystSpiR juW a lekie  pHDkPPܼkDk&PXk{AgBp> c~] c] cD^! c^K,= c _7Hm_tak Wywo wobec wielkiego $osRabienia. ZdawaRo siX, We siXnamyQla, wreszcie odzyskaRa #przytomnoQY i siXgnXRa rXkS do serca. PoczuRa cieknScS stamtSd ciepRS krew a westchnXRa gRXboko, charczSc. [Nszo-czi, moja dobra, "jedyna siostro! [ skarWyR siX Winnetou gRosem, ktVrego sRowami nie podobna opisaY. Na to podniosRa na niego oczy. $[ Winnetou... mVj... bracie! [ &szepnXRa, [ PomQcij... pomQcij...mnie! !NastXpnie wzrok jej spoczSR na mnie i weselszy, choY zamierajScy uQmiech zakwitR na jej wybladRych wargach. [ Old... Shatter... hand! [ westchnXRa. [ JesteQ tu... Teraz... umieram... tak... "WiXcej nie sRyszeliQmy juW, "gdyW QmierY nie pozwoliRa jej dokoZczyY zamykajSc usta na!zawsze. MyQlaRem, We serce mi pXknie. MusiaRem jakoQ #wyraziY mVj bVl. ZerwaRem siX z klXczek i krzyknSRem tak $gRoQno, We aW echo siX odbiRo od pobliskich skaR. Winnetou wstaR powoli, jak gdyby przywalony olbrzymim ciXWarem, a objSwszy mnie obiema rXkami, powiedziaR: [ Oni juW nie WyjS!! NajwiXkszy, najszlachetniejszy z wodzVw isiostra moja Nszo-czi, ktVra duszX swojS tobie oddaRa. UmarRa z twym imieniem na ustach. Nie zapomnij o tym, nie zapomnij, kochany bracie. [Nigdy, nigdy nie zapomnX! [zawoRaRem. Potem twarz jego przybraRa zupeRnie inny wyraz,a gRos zabrzmiaR jak daleki grzmot, kiedy zapytaR: $[ Czy sRyszaReQ, co byRo jej ostatniS proQbS? [ Tak. ![Zemsta! Mam jS pomQciY, a pomszczX tak, jak nikt jeszcze mordu nie pomQciR. Czy wiesz, kim byli mordercy? Czy ich widziaReQ? ByRy to blade twarze, ktVrym nie "zrobiliQmy nic zRego. Tak byRo zawsze i tak bXdzie zawsze, dopVki nie pozbawiS Wycia ostatniego z czerwonych !mXWVw. ChoYby zginSR nawet wRasnS QmierciS, to i tak bXdzie ofiarS zbrodni popeRnianej przez biaRych na mojej rasie. ChcieliQmy udaY siX do miast tych przeklXtych bladych twarzy. Nszo-czi pragnXRa staY siX takS jak biaRa skwaw, poniewaW kochaRa ciX i sSdziRa, We zdobXdzie twe serce, jeQli sobie przyswoi wiedzX i !obyczaje biaRych. PrzypRaciRa to jednak Wyciem. To wszystkojedno, czy was kochamy, czy nienawidzimy; gdzie blada twarz nogX postawi, tam idziew Qlad nasza zguba. PVjdzie pRacz wielki po wszystkich szczepach ApaczVw i podniesie siX wielkie wycie wQciekRoQci i zemsty wszXdzie, gdzie tylko znajdS siX czRonkowie naszego narodu. Oczy wszystkich patrzS teraz na Winnetou, aby zobaczyY, jak pomQci QmierY ojca i siostry. Niech mVj brat Old Shatterhand !posRucha, co QlubujX tutaj obutym trupom! PrzysiXgam na Wielkiego Ducha i wszystkich moich walecznych przodkVw, zebranych w odwiecznych ostXpach, We od dzisiaj kaWdego, kaWdego biaRego, ktVrego spotkam, zastrzelX zestrzelby wypadRej z martwej rXki ojca albo... [StVj! [przerwaRem mu, przejXty zgrozS, gdyW wiedziaRem, We przysiXgi dotrzyma bezwzglXdnie, "nieubRaganie. [ StVj!! Niechaj mVj brat Winnetou teraz nie przysiXga [ nie teraz!! [ Czemu nie teraz?? [ zapytaR niemal z gniewem. [ PrzysiXgaY naleWy ze spokojem w duszy. [Uff! Dusza moja jest spokojna teraz jak grVb, do "ktVrego wRoWX moich zmarRych.Jak ziemia ich nigdy nie odda, tak samo ja nie cofnX nic ze sRVw, ktVre... [ Nie mVw dalej!! ... [ zaczSRem go prosiY znowu. Na to bRysnSR gro\nie oczami i zawoRaR: [Czy Old Shatterhand chce miprzeszkodziY w speRnieniu obowiSzkVw? Czy mam dopuQciY do tego, Weby na mnie spluwaRy stare baby, Webym zostaR wyklXty ze szczepu za brak odwagi do pomszczenia tego, co siX tu dzisiaj staRo? [ Nie myQlX tego od ciebie !WSdaY. Ja takWe domagam siX kary dla mordercy. Trzech ona "juW dosiXgRa, czwarty umknSR,ale nie ujdzie naszych rSk. [To nie ulega wStpliwoQci! #[wybuchnSR. [ Ale ja nie tylko z nim mam do czynienia. On dziaRaR jako syn tej biaRej rasy, ktVra przynosi nam zgubX. Ona odpowiada za to, czego go nauczyRa, jS wiXc pociSgnX do odpowiedzialnoQci, ja, Winnetou, teraz pierwszy i najwyWszy wVdz wszystkich plemion ApaczVw! StaR przede mnS wyprostowany jak czRowiek, "ktVry mimo mRodoQci czuje siX krVlem swoich poddanych! Tak,on byR zdolny wykonaY to, co zamierzaR. On potrafiRby niewStpliwie zgromadziY pod swym dowVdztwem wszystkichczerwonych wojownikVw i rozpoczSY olbrzymiS, rozpaczliwS walkX z biaRymi. Jej wynik byR wprawdzie niewStpliwy, ale przedtem setki tysiXcy trupVw pokryRyby Dziki ZachVd. Teraz,w tej wRaQnie chwili, rozstrzygaRo siX, czy tomahawk Qmierci miaR zaczSY szaleY w ten sposVb, czy nie. WziSRem zrozpaczonego za rXkX i rzekRem: [Zrobisz, co zechcesz, przedtem jednak wysRuchaj mojej proQby, ktVra bXdzie moWe ostatnia: potem nigdy !juW nie usRyszysz gRosu twego !biaRego przyjaciela i brata. Tu leWy Nszo-czi. Sam powiadasz, We mnie kochaRa i We umarRa z moim imieniem na ustach. Ciebie onatakWe kochaRa; mnie jako przyjaciela, ciebie jako brata, a ty odwzajemniaReQ jej $miRoQY sowicie. Na tX miRoQY !ciX zaklinam, nie skRadaj terazprzysiXgi, lecz dopiero wVwczas kiedy zamknS siX gRazy nad najszlachetniejszS cVrS ApaczVw! Winnetou spojrzaR na mnie powaWnie i zwrVciR wzrok na umarRS. Rysy jego twarzy RagodniaRy zwolna, w koZcu popatrzyR znowu na mnie, mVwiSc: [Brat mVj Old Shatterhand posiada wielkS wRadzX nad sercami wszystkich, z ktVrymi obcuje. Nszo-czi speRniRaby !pewnie jego proQbX, wiXc i ja nie mogX jej odmVwiY. Wtedy dopiero, kiedy oko moje nie bXdzie juW widziaRo tych trupVw, rozstrzygnie siX, czy Missisipi i wszystkie jej dopRywy poniosS krew biaRych i czerwonych narodVw do morza. PowiedziaRem. Howgh! UQcisnSRem mRodemu wodzowirXkX z wdziXcznoQciS i rzekRem: [MVj czerwony brat zobaczy,We nie proszX o RaskX dla winnego. Niechaj dosiXgnie go kara tak ciXWka i surowa, jak na to zasRuguje. Nie wolno mu zostawiY czasu do ucieczki, pozwoliY zbytnio siX od nas oddaliY. Niechaj Winnetou powie, co poczniemy! [Nogi moje sS spXtane [ !oQwiadczyR znVw posXpnie. [ Zwyczaje mego narodu nakazujS mi pozostaY przy zmarRych, jako najbliWszych krewnych, aW do ich pogrzebu.Potem dopiero bXdzie mi wolnowstSpiY na drogX zemsty. [ A kiedy odbXdzie siX pogrzeb?? [Nad tym naradzX siX z wojownikami! Albo pochowamy ich tutaj na miejscu, gdzie zmarli, albo zabierzemy ich do puebla, gdzie mieszkali wQrVd swoich. JeQli jednak nawet tutaj bXdzie miejsce ich spoczynku, upRynie kilka dni, zanim speRnimy wszystkie czynnoQci zwiSzane z pogrzebem tak wielkiego wodza. [ W takim razie morderca umknie na pewno!! [Nie. ChociaW Winnetou nie moWe go QcigaY, dokonajS tego inni. Niechaj brat mVj opowie mi krVtko, jak siX to staRo, We tutaj przyszedR. Teraz, kiedy chodziRo o sprawy czysto rzeczowe, byR spokojny jak zwykle. OpowiedziaRem mu to, czego WSdaR. Podczas tej rozmowy doleciaRo nas ciXWkie westchnienie z miejsca, gdzie leWeli zastrzeleni przeze mnie rabusie. Widocznie ktVryQ jeszcze WyR. PobiegliQmy tam szybko. Jednemu z nich kula przeszRa przez samo serce, drugi, trafiony podobnie jak Nszo-czi, WyR jeszcze i wRaQnie przyszedR byR do siebie. WytrzeszczyR na nas bezmyQlnie oczy i zamruczaR jakieQ niezrozumiaRe sRowa. PochyliRem siX nad nim i zawoRaRem: [Czy wiecie, kto jest teraz przy was? StaraR siX widocznieprzypomnieY sobie wszystko. Oczy rozjaQniRy mu siX rzeczywiQcie i usRyszaRem ciche pytanie: [ Gdzie... jest... Santer? [ UmknSR [ odrzekRem. [ Do... dokSd? [Tego nie wiem, ale spodziewam siX, We dostanX odwas jakSQ wskazVwkX. Wasi towarzysze nie WyjS, a wy takWe za kilka sekund przeniesiecie siX na tamten !Qwiat. StajSc u progu Qmierci zachowacie siX chyba szlachetniej niW przedtem. SkSd pochodzi Santer? [ Tego... nie... wiem. [ Czy istotnie nazywa siX Santer?? #[ Ma wiele... wiele... nazwisk. [ Czym jest wRaQciwie?? #[ TakWe... takWe... nie wiem. [ Czy macie tu blisko znajomych, moWe w ktVrym z portVw? [ Nie... nie... [ DokSd jechaliQcie?? [ Ni... nigdzie. Tam, gdzie pieniSdze... zdobycz... "[A wiXc byliQcie rabusiami z zawodu! To straszne! SkSd przyszRo wam na myQl napaQY na ApaczVw? [ Nug... nuggety. "[ PrzecieW nie mogliQcie nic wiedzieY o nuggetach. $[ChcieliQmy udaY siX... do... do... ZamilkR. ByRo mu nadzwyczaj trudno odpowiadaY, lecz odgadRem, co chciaR powiedzieY, i spytaRem: "[SRyszeliQcie, We ci Apacze !majS zamiar pVjQY na WschVd i przypuszczaliQcie, We majS zRoto? SkinSR gRowS. $[PostanowiliQcie wiXc napaQY na nich. PoniewaW zaQ $domyQlaliQcie siX, We bXdziemy !ostroWni, przeto pojechaliQcie dobry kawaR naprzVd, a !zawrVciliQoie dopiero wVwczas,"kiedyQcie sSdzili, WeQmy siX "juW przestali obawiaY. SkinSR znVw gRowS. [ Potem pojechaliQcie za nami. Czy podsRuchaliQcie nas wieczorem? [ Tak... Santer. "[ A wiXc to byR sam Santer!! Czy powiedziaR wam, co usRyszaR? [ Apacze... Nugget-tsil... zabraY nuggety... rano... [Tak jak siX domyQlaRem. Potem ukryliQcie siX w #zaroQlach i QledziliQcie nas. z drzew, aby siX dowiedzieY, gdzie Apacze zbierajS nuggety? ZamknSR oczy i nie odpowiedziaR. [ A moWe postanowiliQcie napaQY na nich podczas powrotu, aby... Wtem przerwaR mi Winnetou: [Niech mVj brat dalej nie pyta; ta blada twarz nie !odezwie siX juW, bo nie Wyje. !Te biaRe psy pragnXRy poznaY !naszS tajemnicX, ale przyszRy za pV\no. WracaliQmy juW, kiedy oni, zobaczywszy nas, ukryli siX za drzewami i strzelili. Inczu-czun, a i Nszo-czi padli, mnie zaQ kula !musnXRa po rXkawie. WypaliRemdo jednego z nich, ale w chwiligdy pociSgnSRem za cyngiel, skoczyR za drzewo. wskutek czego chybiRem. Natomiast druga kula powaliRa drugiego. Potem ukryRem siX za gRazami,#ale nie zdoRaRbym ocaliY Wycia,gdyby nie nadszedR brat mVj, Old Shatterhand. Dwaj zagraWali mi z przodu, a trzeci"chciaR podkraQY siX od tyRu, gdzie nie miaRem osRony, i trafiRby mnie. Wtem usRyszaRem donoQny gRos rusznicy Old Shatterhanda, co byRo znakiem mego ocalenia. Teraz brat mVj wie wszystko, niech siX wiXc zastanowi, jak schwytaY Santera. [ Czy to zadanie mnie przypadnie w udziale?? [ Tak, Old Shatterhandowi, gdyW on na pewno znajdzie Qlad zbiega. [ Spodziewam siX, ale na mozolnym szukaniu upRynie duWo czasu. #[Nie. ^ladu szukaY nie trzeba,gdyW poprowadzi on niewStpliwie do koni mordercVw, do ktVrych musi siX on najpierw udaY. Tam gdzie nocowaR ze swymi lud\mi, bXdzie z pewnoQciS trawa i Old Shatterhand bez trudu pozna, dokSd siX zwrVciR. [ A potem?? [Potem we\mie mVj brat dziesiXciu wojownikVw i ruszy z nimi, aby go pojmaY. PozostaRych dwudziestu wojownikVw przyQle mnie, Weby wraz ze mnS rozpoczXli pieQni WaRobne. [ Niech siX tak stanie. Mam nadziejX, We nie zawiodX zaufania, ktVre mVj czerwony brat we mnie pokRada. [ Wiem, We Old Shatterhand postSpi tak, jak gdybym ja sam byR na jego miejscu. Howgh! UQcisnSRem serdecznie podanS mi przez Winnetou rXkX, pochyliRem siX raz jeszcze nad twarzami obojga zmarRych i odszedRem. Na !skraju polany odwrVciRem siX. ZobaczyRem, jak Winnetou przykrywaR ich gRowy, i usRyszaRem jego ciche jXki, ktVrymi Indianie zwykle rozpoczynajS swoje pieQni za umarRych. O, jakWe mnie to !strasznie bolaRo! Ale musiaRem dziaRaY, ruszyRem wiXc czym #prXdzej tS samS drogS, ktVrS tu przybyRem. PoczStkowo zdawaRo mi siX, !We speRniS siX przewidywania Winnetou, ale gdy doszedRem "do przeRXczy, obudziRy siX we mnie wStpliwoQci. !Santer musiaR myQleY przede wszystkim o tym, Weby jak najszybciej uciec. Gdyby pobiegR do swego obozu, opV\niRby w ten sposVb !ucieczkX. MVgR siX tam udaY tylko po konia, a gdyby tak znalazR tego, na ktVrym ja przyjechaRem? Wszak uciekaR tS samS drogS, ktVrS ja tu przybyRem, musiaR go wiXc spostrzec. Ta myQl podwoiRa szybkoQY moich krokVw. ZbiegRem z gVry, zaniepokojony w najwyWszym stopniu, czy znajdX jeszcze konia. Patwo sobie wyobraziY, jaka mnie !wQciekRoQY opanowaRa, kiedy go nie zastaRem. ZatrzymaRem siX tylko na chwilX, a potem poleciaRem raczej, niW pobiegRem, przez parVw. MogRem sobie pozwoliY na nieuwagX wobec tego, We szukanie QladVw na kamiennymosypisku zabraRoby zbyt wiele czasu i do niczego by nie doprowadziRo. ZnalazRszy siX jednak w dolinie przystanSRem, by !zbadaY trop. Nie od razu mi siX!to udaRo, gdyW ziemia byRa tu jeszcze zbyt twarda. Dopiero !w odlegRoQci dziesiXciu minut !drogi grunt staR siX miXkszy, Ratwiej wiXc moWna byRo znale\Y odciski kopyt. !Ale tu spotkaRo mnie zupeRne rozczarowanie. SzukaRem i badaRem, natXWaRem oczy i umysR, ale nadaremnie. Santer tXdy nie przejeWdWaR. Widocznie opuQciR parVw niecopowyWej, w miejscu bardziej skalistym, gdzie nie obawiaR siX pozostawienia QladVw. Inaczej byY nie mogRo. !StaRem wiXc, nie wiedzSc, co!poczSY. Czy imaRem wrVciY i szukaY tego miejsca? !PochRonXRoby to caRe godziny,a na takS stratX czasu nie mogRem sobie pozwoliY. Lepiej byRo poQpieszyY do naszego obozu po pomoc. "Tak teW zrobiRem. BiegRem takdRugo i szybko jak nigdy dotSd, lecz wytrzymaRem, poniewaW nauczyRem siX od Winnetou, jak siX zachowywaY w biegu, by nie straciY tchu i nie zmXczyY siX za prXdko. NaleWy mianowicie opieraY "caRy ciXWar ciaRa zawsze tylkona jednej nodze, a w razie znuWenia przenosiY go na drugS. W ten sposVb moWna bez wielkiego natXWenia kRusowaY godzinami. Trzeba tylko mieY silne pRuca. ZbliWywszy siX do celu, zwrVciRem siX najpierw ku obozowi Santera. Wszystkie trzy konie staRy jeszcze w zaroQlach. OdwiSzaRem je, dosiadRem jednego, a resztX wziSRem za cugle i pojechaRemdo naszego obozu. Dawno minXRo juW poRudnie, kiedy zobaczyRem Sama, ktVry zawoRaR: ![Gdzie siX wRVczycie, sir? $SpV\niliQcie siX na jedzenie, a &ja... [zajSknSR siX, przypatrzyRsiX koniom zdumionym wzrokiem i mVwiR dalej: [Do stu piorunVw! PoszliQcie piechotS, a wracacie konno! ZostaliQcie chyba koniokradem!"[ Nie. ZdobyRem te zwierzXta. [ Gdzie?? [ Niedaleko stSd. [ Od kogo?? #[ Przypatrzcie siX im dobrze!! Ja poznaRem je natychmiast, awy macie przecieW dobre oczy.#[Tak jest! DomyQliRem siX od razu, czyje, ale nie byRem pewny. To konie Santera i jegotowarzyszy. Ale jednego brakuje. [ Poszukamy go wraz z jego wRaQcicielem. [ Ale jakWe... [Cicho, kochany Samie! [przerwaRem mu. [StaRa siX rzecz bardzo waWna i smutna. Musimy stSd natychmiast wyruszyY. [ StSd?? Dlaczego? Zamiast odpowiedzi zwoRaRemApaczVw i zawiadomiRem ich o Qmierci Inczu-czuny i jego cVrki. Po moich sRowach zapanowaRo gRXbokie "milczenie, gdyW wieQY, ktVrS przyniosRem, wydaRa im siX zbyt okropna, wprost nie do wiary. PrzedstawiRem wiXc dokRadniej wypadki i dodaRem na koZcu: [A teraz niechaj moi czerwoni bracia przyznajS, kto lepiej przepowiedziaR przyszRoQY [ Sam Hawkens, czy wasz czarownik? Inczu-czuna i Nszo-czi zginXli,!poniewaW oddalili siX ode mnie,a Winnetou ja ocaliRem. A wiXc, czy moje towarzystwo sprowadza QmierY, czy Wycie? !Teraz nie mogli juW wStpiY. RozlegRo siX wycie, rachu nie wystSpiR juW a lekie  pHDkPPܼkDk&PXk{AgB p c_ _ c` 16 c{` g! c` :, cAaD7BIa"dosRyszalne na kilka mil dokoRa.CzerwonoskVrzy biegali jak !wQciekli, wymachiwali broniS i robili straszliwe miny dla okazania swej wQciekRoQci. Dopiero po pewnym czasie zdoRaRem przekrzyczeY ich wrzaski. [Niechaj milczS wojownicy ApaczVw! [nakazaRem. [ Wyciem nic nie wskVracie. Wyruszamy, aby schwytaY mordercX! "[ Tak, wyruszamy! [ zawoRali przyskakujSc do koni. [Ciszej! [nakazaRem powtVrnie. [Wszak bracia moi !nie wiedzS, co majS czyniY. Jaim to powiem. ZaczXli siX tak do mnie cisnSY, We omal mnie nie przewrVcili. Gdyby dostali w tej chwili w rXce Santera, rozszarpaliby go na kawaRki. Hawkens, Stone i Parker stali w ciszy obok siebie. WiadomoQY o Qmierci ojca i siostry Winnetou zrobiRa na nich piorunujSce wraWenie. Teraz podeszli, a Sam zaczSR: %[Zdaje mi siX, We mi ktoQ daR !silnie po Rbie; ciSgle jeszcze nie mogX tego pojSY. To straszne, to okropne! Ta miRa, piXkna, dobra, czerwona miss! Zawsze byRa dla mnie taka uprzejma i teraz miaRaby juW nie WyY! Wiecie, czujX siX zupeRnie tak, jak gdybym... [Jak siX czujecie, to zachowajcie dla siebie, kochany Samie! [ wpadRem mu "w sRowa. [ Musimy siX puQciY w pogoZ za mordercS. Gadanienic nie pomoWe. ![ Well!! Zgadzam siX z wami, ale czy wiecie, dokSd ten Rotr siX udaR? [ Teraz jeszcze nie. [ MyQlX. Wszak nie #widzieliQcie jego QladVw. Jak jeteraz znajdziemy? To jest niemoWliwe, a przynajmniej niezmiernie trudne. [ Przeciwnie, bardzo Ratwe. [SSdzicie? Hm! Chcecie powiedzieY, We po Jedziemy do parowu, skSd wymknSR siX na bok. BXdzie moc szukania! [ Nie ma mowy o parowie. [Nie? W takim razie jestem ciekawy, na jakS myQl wpadliQcie. Czasem moWe i greenhorn mieY dobrS myQl, ale... [Dajcie pokVj greenhornowi! OdeszRa mnie ochota do sRuchania waszych dowcipVw. Zachowajcie je dla siebie, bo mnie serce krwawi! [Dowcipy? Halo! Kto by $sSdziR, We strojX sobie Warty, ten dostanie kuRakiem tak, We poleci stSd do Kalifornii! Ja tylko nie mogX zrozumieY, jak schwytacie Santera nie obejrzawszy miejsca, gdzie zgubiliQcie jego Qlady. "[Sami mVwicie, We zbyt dRugomusielibyQmy ich szukaY. Potem trzeba by dRugo iQY za !Qladem przecz doliny i gVry, cotakWe byRoby zbyt powolne. Dlatego zabierzemy siX do tego inaczej. Gdy siX przyglSdam tym gVrom, "podejrzewam, We nie RSczS siX one z sobS, lecz stojS kaWda osobno. [ To prawda. Znam nie\le te okolice. Z tej i z tamtej strony!ciSgnie siX rVwnina. Te gVry nie naleWS do Wadnego !RaZcucha, lecz usadowiRy siX samotnie na prerii. [ Prerii?? A wiXc tam jest trawa? [ Tak, trawa dokoRa jak tutaj. "[Na to liczyRem. Santer moWe sobie jechaY, jak chce, po gVrach lub pomiXdzy gVrami, ale skoro je opuQci, wyjedzie na otwartS preriX i musi zostawiY po sobie Qlad. [ To siX rozumie samo przez siX, szanowny sir. ![SRuchajcie dalej! Utworzymy dwa oddziaRy i pojedziemy dokoRa tych gVr, my czterej biali w prawo, a dziesiXciu wyznaczonych przez WinnetouApaczVw w lewo. Spotkamy siX po drugiej stronie, a wtedy siX!okaWe, czy ktVry z oddziaRVw wpadR na trop. Jestem pewien,We go znajdziemy, a wtedy juWbXdziemy wiedzieli, jak postSpiY. Sam przypatrzyR mi siX z boku, zrobiR nieszczegVlnS minX i zawoRaR: [Tam do licha! Kto by to "pomyQlaR! ]e teW ja na to nie wpadRem! To najprostszy i najbardziej niezawodny sposVb dziaRania i kaWde dziecko musi"to uznaY, jeQli siX nie mylX! [ Zgadzacie siX zatem, Samie? [ ZupeRnie, sir, zupeRnie. Wybierzcie sobie prXdko dziesiXciu czerwonoskVrych! ![WybiorX tych, ktVrzy majS najlepsze konie, na wypadek gdyby trzeba byRo dRugo "QcigaY tego Rotra. Musimy siX teW zaopatrzyY w WywnoQY. !JeQli znacie nie\le te strony, to wiecie zapewne, ile czasu trzeba, by objechaY gVry. [ Przy wielkim poQpiechu dobre dwie godziny. [ WiXc nie zwlekajmy!! WyznaczyRem dziesiXciu !ApaczVw, ktVrzy ucieszyli siX moim wyborem, gdyW woleli "QcigaY mordercX niW QpiewaY "przy zwRokach pieQni WaRobne. PozostaRych pouczyRem, ktVrXdy dostanS siX najprXdzej do Winnetou, i wyprawiRem ich w drogX. WkrVtce potem dziesiXciu moich Indian wyruszyRo dokoRagVr na lewo, to znaczy na zachVd, a my czterej biali !mieliQmy siX udaY na wschVd. DosiadRszy koni, ruszyliQmy najpierw do obozu Santera, gdzie odszukaRem Qlad konia, na ktVrym je\dziRem przed poRudniem. Z tego, bardzo !wyra\nego Qladu zdjSRem sobiedokRadny rysunek. Sam Hawkens potrzSsnSR na to gRowS i rzekR: [ Czy odrysowywanie kopyt koZskich naleWy takWe do sztuki surweyora?? [ Nie, lecz westman powinien to znaY. [ Po co?? [ Bo mu siX to nieraz moWe przydaY. [ Jak to?? [ Zobaczycie pV\niej. Gdy znajdX jakieQ Qlady koma, porVwnam je z tym rysunkiem. "[ Ah!! Hm! SRusznie! To wcale #niezRe! Czy to takWe wziXliQcie z ksiSWek? [ Nie. [ A skSd?? [ Ten pomysR sam mi przyszedR do gRowy. ![WiXc sS istotnie pomysRy, ktVrym to sprawia przyjemnoQY, We do was przychodzS. Nigdy bym nie przypuszczaR, hi! hi! hi! [ Pshaw!! U mnie im chyba lepiej niW pod waszS perukS, mVj Samie! [To sRuszne, to sRuszne! [zawoRaR Dick Stone. [Nie pozwVlcie mu juW na nic wiXcej! WidaY to z kaWdS !chwilS coraz bardziej, We juW go dawno przeQcignXliQcie. #[Milcz! [ huknSR na niego Samw komicznym gniewie. [Co ty wiesz o Qciganiu, a tym !bardziej o przeQciganiu! To dla mnie obelga [zaglSdaY mi "ciSgle pod perukX. DRuWej tego nie zniosX! [ A cVW na to poradzisz?? [PodarujX jS tobie; w ten !sposVb siX jej pozbXdX, a ty siX dowiesz, jakie myQli pod niS siedzS. PrzyznaRem zresztS, We pomysR naszego greenhorna jest wcale niezRy, powinien byR jednak takWe daYtaki Radny wizerunek kopyta tym dziesiXciu Apaczom, !ktVrzy pojechali tamtS stronS.[ To niepotrzebne [ odpowiedziaRem. [ Niepotrzebne?? Dlaczego? ![Bo wStpiX, czy potrafiliby porVwnaY dokRadnie Qlad kopyta z rysunkiem. Po wtVre, jestem pewien, We oni nie natknS siX na trop Santera! [A ja twierdzX przeciwnie. Nie my, lecz oni go znajdS. Jasne, We Santer pojedzie na zachVd. [ Dla mnie nie jest to tak caRkowicie jasne. [Nie? KiedyQmy go spotkali, jechaR przecieW takWe na zachVd, teraz uda siX w tym samym kierunku. [Raczej nie. To drab kuty na cztery nogi, czego dowiVdR swoim znikniXciem. PomyQli na pewno, We bXdziemy siX tak wRaQnie zapatrywali na jego ucieczkX, jak wy teraz, to znaczy, We bXdziemy go szukali na zachodzie, poniewaW spotkaliQmy go, gdy jechaR na zachVd [zawrVci wiXc prawdopodobnie na wschVd. To moWna Ratwo zmiarkowaY. [ Skoro to dla was takie proste, miejmy nadziejX, We siX tak stanie. DaliQmy koniom ostrogi i popXdziliQmy przez preriX, majSc zRowrogie gVry ciSgle "po lewej rXce. TrzymaliQmy siX oczywiQcie zawsze miXkkiego "gruntu, gdzie Santer, jeQli byR tam istotnie, musiaR zostawiY jakiQ Qlad. PatrzyliQmy przy tym nieustannie na ziemiX, gdyW im prXdzej jechaliQmy, tym bardziej musieliQmy uwaWaY, by nie przegapiY tropu. Tak przeszRa godzina, potem jeszcze pVR godziny. "OkrSWyliQmy juW prawie gVry, kiedy zauwaWyliQmy ciemny pas biegnScy przez trawX tuW przed nami. ByR to trop je\d\ca. ZsiedliQmy z koni i #ruszyliQmy wzdRuW QladVw, aby znale\Y wyra\ny odcisk kopyta. NatknXliQmy siX naZ niebawem. PorVwnaRem go z rysunkiem. PrzystawaRy do !siebie doskonale [byR to wiXc niewStpliwie trop Santera. [Taki rysunek jest istotnie rzeczS bardzo praktycznS [rzekR Sam. [MuszX to sobie zapamiXtaY, #[ Tak, zapamiXtaj to sobie! [ "potwierdziR Parker. [ A oprVcz tego coQ jeszcze!! [ Co?? "[ Ze doszRo juW do tego, iW ty, nauczyciel, uczysz siX od ucznia. "[Czy chcesz mnie rozzRoQciY, stary Willu? To ci siX nie uda "hi! hi! hi! [zaQmiaR siX Sam. [To zaszczyt dla nauczyciela,gdy jego uczeZ staje siX mXdrszy i zrXczniejszy od mistrza. Co do ciebie, trzeba by siX z gVry wyrzec takich "wynikVw. IleW to lat trudziRem siX, aby zrobiY z ciebie westmana, i wszystko okazaRosiX daremne. Ty nie bXdziesz mVgR niczego na stare lata zapomnieY, bo niczego siX w mRodoQci nie nauczyReQ. [Wiem juW! NazwaRbyQ mnie chXtnie greenhornem, bo nie moWesz WyY bez tego sRowa, awobec Old Shatterhanda nie wypada ci juW z tym wyjeWdWaY. [JesteQ greenhornem, i jeszcze jakim! Tylko We nie mRodym, lecz starym; powinieneQ siX wstydziY mRodego, ktVry juW dawno #starego przewyWszyR, jeQli siX nie mylX. Pomimo tej utarczki sRownej #zgodziliQmy siX na to, We Qlad Santera pochodzi mniej wiXcejsprzed dwu godzin. RuszylibyQmy za nim natychmiast, lecz musieliQmy zaczekaY na ApaczVw, co trwaRo niestety trzy kwadranse. WysRaRem jednego z nich do Winnetou z !wiadomoQciS, We znale\liQmy trop Santera. PosRaniec miaR juW pozostaY przy wodzu, my zaQ puQciliQmy siX dalej ku wschodowi. Do wieczora brakowaRo zaledwie dwVch godzin, a chodziRo nam o to, by dojechaY jak najdalej, zanim siX Qciemni. Potem po zapadniXciu nocy musielibyQmyprzerwaY pogoZ aW do nastXpnego dnia [ nie moglibyQmy jechaY nie widzSc QladVw. NaleWaRo natomiast przypuszczaY, We Santer przekonany, iW bXdzi emy go QcigaY, skorzysta z wieczora inocy, aby siX od nas jak najbardziej oddaliY. CzekaRa nas wiXc nazajutrz ostra jazda, tym ciXWsza, We utrudniona odczytywaniem QladVw, gdy tymczasem !Qcigany miaR zupeRnS swobodXruchVw. Jedna okolicznoQY wyrVwnywaRa na szczXQcie jako tako tX rVWnicX: oto !Santer musiaR siX sam zmXczyYcaRonocnS jazdS, a tym bardziej jego koZ, ktVremu naleWaR siX dRuWszy odpoczynek. WzgVrza, nazwane przez Winnetou i jego ojca GVrS NuggetVw, zniknXRy wkrVtce za nami, ustXpujSc miejsca pRaskiej prerii, pokrytej krzewami, a potem trawS, z poczStku zielonS, a dalej !zeschRS. Siady byRy wyra\ne. Santer jechaR szybko, wiXc kopyta jego konia odbijaRy siXsilnie. O zmierzchu zsiedliQmy z konii ruszyliQmy za tropem piechotS, poniewaW w ten sposVb widzieliQmy go dokRadniej. Tak szliQmy "dopVty, dopVki nie straciliQmy go zupeRnie z oczu. ZatrzymaliQmy siX na szczXQcie w miejscu, gdzie byRo trochX zieleni. Konie "puQciliQmy na paszX i otuliwszy#siX kocami, uRoWyliQmy siX do snu. Noc byRa bardzo chRodna. ZauwaWyRem, We towarzysze budzili siX z tego powodu kilkakrotnie. Ja i bez zimna niemVgRbym zasnSY. GwaRtowna QmierY Inczu-czuny i jego cVrki nie pozwalaRa mi zamknSY oczu, a ilekroY je zamknSRem, widziaRem oboje leWScych w kaRuWy krwi i sRyszaRem ostatnie sRowa Nszo-czi. WyrzucaRem sobie, We nie okazywaRem jej wiXcej serdecznoQci i We w owej rozmowie z jej ojcem nie wyraziRem siX inaczej. WydawaRo mi siX, jak gdybym wpXdziR jS tym w objXcia Qmierci. !Nad ranem zrobiRo siX jeszczezimniej. WstaRem i zaczSRem !chodziY, aby siX rozgrzaY. SamHawkens spostrzegR to i zapytaR: [ZmarzliQcie, szanowny sir? winniQcie byli zabraY z sobS na ZachVd flaszkX do grzania. Greenhorny zwykRy przecieW !nosiY siX z takimi rzeczami. Ja"chwalX sobie mojS starS bluzX;nie przebije jej ani strzaRa Indianina, ani zimno. Czy wam jej poWyczyY? Hi! hi! hi! Z powodu zimna pobudzili siX wszyscy przed Qwitem. Skoro tylko moWna byRo rozpoznaY "Qlady, pojechaliQmy dalej. Koniedobrze wypoczXRy, a We w !nocy trochX przeziXbRy, wiXc rwaRy dzielnie naprzVd, poniewaW bieg je rozgrzewaR. ZnajdowaliQmy siX wciSW jeszcze na prerii, ktVra stawaRa siX falista. Na grzbietach wzniesieZ trawa byRa zeschRa i twarda, a w !dolinach zielona i miXkka. Tu i !Vwdzie lQniRa kaRuWa, gdzie zatrzymywaliQmy siX, by napoiY konie. OkoRo dwunastej trop, wiodScy dotychczas w kierunku wschodnim, skrXciR trochX ku poRudniu. Ujrzawszy to Sam Hawkens przybraR minXfrasobliwS. Gdy go zapytaRem o przyczynX, rzekR: [ JeQli jest tak, jak przypuszczam, to trud nasz bXdzie daremny. [ Dlaczego?? [ To lis. Jedzie prawdopodobnie do KeiowehVw.[ Tego chyba nie zrobi!! [Czemu? Czy powinien moWe z miRoQci dla was stanSY na $Qrodku prerii i daY siX zRapaY za koRnierz? Co myQlicie! On dokRada wszelkich staraZ, aby siX ocaliY. MiaR chyba oczy otwarte i widziaR, We nasze konie sS lepsze od jego. Przypuszcza wiXc, We wkrVtcego doQcigniemy, i wpadR na dobry pomysR schronienia siX u KeiowehVw. [ A czy go przyjmS przyja\nie?? "[ Nie wStpiX o tym ani przez chwilX. Wystarczy, by powiedziaR, We zastrzeliR Inczu-czunX i Nszo-czi, a powitajS go radoQnie. Starajmy"siX usilnie dopXdziY go jeszczeprzed wieczorem. [ Jak dawny jest waszym zdaniem ten znaleziony dzisiajtrop?? ![To niewaWne. Santer jechaR tS drogS w nocy, a wiXc musimy zaczekaY, aW dojedziemy do miejsca, w ktVrym odpoczywaR. Wtedy zobaczymy, ile godzin upRynXRo od czasu, gdy zostawiR Qlad dzisiejszy. Im dRuWej wypoczywaR, tym szybciej go dopadniemy. OkoRo poRudnia ujrzeliQmy miejsce, gdzie Santer siX $zatrzymaR. KoZ jego leWaR jakiQczas, bo byR znuWony, co moWna byRo poznaY takWe po Qladach. Sam je\dziec musiaR byY niemniej wyczerpany, "gdyW oceniliQmy, We nowy Qlad pochodziR sprzed niespeRna dwVch godzin. Z tego wywnioskowaliQmy, We spaR dRuWej, niW zamierzyR. Ten czas, o ktVry wyprzedziR nas jadSc nocS, odzyskaliQmy teraz, a nawet byliQmy o #jakieQ pVR godziny bliWej niW na poczStku poQcigu. !Trop skrXcaR jeszcze bardziejna poRudnie. Santer chciaR widocznie opuQciY okolice Kanadianu i zbliWyY siX ku rzece Red River. PozwoliliQmy koniom chwilX odsapnSY i !postanowiliQmy ujSY go, o ile moWnoQci, jeszcze przed wieczorem. Po poRudniu jechaliQmy znowuprzez zielonS preriX, potem natknXliQmy siX nawet na $zaroQla. ^cisRe badanie QladVw !pouczyRo nas, We Qcigany byR !tu zaledwie przed pVR godzinS.WidnokrSg, rozpoQcierajScy siX przed nami, przybieraR ciemnS barwX. ![To las [ objaQniR Sam. [ Przypuszczam, w dojeWdWamy do jakiegoQ dopRywu pVRnocnego ramienia rzeki. !WolaRbym preriX, bo to byRoby dla nas korzystniejsze. Tak, to byRoby dla nas korzystniejsze, bo na sawannach widziaRo siX wszystko przed sobS, a w lesie Ratwo byRo wpaQY na jakSQ zasadzkX. Wobec poQpiechu, z jakim jechaliQmy,nie podobna byRo badaY teren,przez ktVry mieliQmy przejeWdWaY. Sam miaR sRusznoQY. PrzybyliQmy niebawem nad maRS rzeczkX, w ktVrej jednak nie byRo pRynScej wody, tylko tu i Vwdzie kaRuWe w zagRXbieniach. Na brzegach !rosRy krzaki i drzewa. Nie byR !to wRaQciwy las, tylko wiXkszelub mniejsze grupy drzew w rozmaitych odstXpach od obu brzegVw. Przed samym wieczorem #znale\liQmy siX juW tak blisko Qciganego, We mVgR nam siX ukazaY w kaWdej chwili. To #zwiXkszyRo naszS gorliwoQY. JapXdziRem sam na przedzie, poniewaW mVj deresz trzymaR siX najdzielniej, a takWe dlatego, We skRaniaR mnie do tego jakiQ wewnXtrzny pXd. WidziaRem w duszy pomordowanych i chciaRem "ujSY mordercX. Nie byRa to ani#zRoQY, ani WSdza zemsty, lecz silne pragnienie ukarania zbrodniarza. !PrzejeWdWaliQmy przez jedno ze skupisk drzew rosnScych na lewym brzegu. DotarRszy do ostatnich, zobaczyRem, We trop skrXca w dVR do wyschRego RoWyska. uW a lekie  pHDkPPܼkDk&PXk{AgBp cal cPbHh cb! cc, cyc7AcZatrzymaRem siX na chwilX, aby zawiadomiY o tym jadScych za mnS towarzyszy [i to byRo dla nas prawdziwe szczXQcie. CzekajSc na nich przez kilka chwil, rzuciRem okiem wzdRuW RoWyska i odkryRem coQ, co zmusiRo mniedo jak najszybszego cofniXcia"siX ze skraju lasku. O piXYset krokVw od tego miejsca, ale juW na przeciwlegRym brzegu, ujrzaRem las. Pod tym lasem Indianie przepXdzali konie. DostrzegRem pale wbite w ziemiX i powiSzane rzemieniami, na ktVrych wisiaRo miXso. Gdybym siX wysunSR jeszcze choY na dRugoQY konia, Indianie by mnie zobaczyli. ZsiadRem z konia i pokazaRem naszym ludziom. rozgrywajScS siX przed nami scenX. "[ Keiowehowie!! [ rzekR jeden z ApaczVw. [Tak, Keiowehowie [ potwierdziR Sam. [ DiabeR widocznie bardzo lubi tego Santera, skoro jeszcze w ostatniej chwili uWycza mu pomocy. Ale wyciSgnSRem juW po niego swoje dziesiXY palcVw i mimo wszystko nie ujdzie nam! [ To niewielki oddziaR KeiowehVw [ zauwaWyRem. [Hm! Widzimy tylko tych, !ktVrzy sS po tej stronie lasu, ale niewStpliwie sS i inni po tamtej stronie. Byli na polowaniu i przyrzSdzajS sobiemiXso. [ Co zrobimy, Samie? Czy zawrVcimy i cofniemy siX? [ Ani mi siX Qni!! Tu zostaniemy. [ Ale to niebezpieczne!! [ Bynajmniej. "[ PrzecieW moWe tu nadejQY ktVryQ z czerwonoskVrych!! [Nawet mu przez myQl nie przejdzie. Po pierwsze, sS na drugim brzegu, a po wtVre, Qciemni siX zaraz, a o tej porze nie oddalajS siX od obozu. [ Ale im ostroWniej, tym lepiej! [A im trwoWliwiej, tym bardziej po greenhornowsku! Zapewniam was, We przed Keiowehami jesteQmy tu tak bezpieczni jak w Nowym Jorku.Oni tu nie przyjdS, ale za to my ich odwiedzimy. MuszX dostaY w rXce tego Santera, Webym go miaR zabraY spomiXdzy tysiSca KeiowehVw![ Robicie dzisiaj to, za co mnie zawsze ganicie: jesteQcienierozwaWni. [Jak? Co? NierozwaWny? Sam Hawkens nierozwaWny? ^miaY "mi siX chce, hi! hi! hi! Tego mi !jeszcze nikt nie zarzuciR! Sir, nie znacie zazwyczaj trwogi, idziecie z noWem na szarego !nied\wiedzia; skSdWe dziQ ta boja\liwoQY? ![ To nie boja\liwoQY, lecz "ostroWnoQY. JesteQmy za blisko wrogVw. $[ Za blisko?? ^mieszne! MyQlX !nawet, We zbliWymy siX do nichjeszcze bardziej. Zaczekajcie no, aW siX QciemniR Sam Hawkens byR dzisiaj inny "niW zwykle. ^mierY TpiXknej, miRej, dobrej czerwonej missU tak go oburzyRa, We pragnSR zemsty, a poniewaW Stone i Parker go popierali, nie mogRem nic na to poradziY. "SpXtaliQmy konie i usiedliQmy, aby zaczekaY do wieczora. Keiowehowie zachowywali siX tak, jakby im nic nie groziRo. !Je\dzili lub biegali po otwartej przestrzeni, nawoRywali siX i poczynali sobie tak, jakby siX znajdowali u siebie, w dobrze pilnowanej wsi indiaZskiej. [Wszak widzicie, jak dalece niczego nie przeczuwajS [rzekR Sam. [ Nie trapi ich Wadne podejrzenie. [ JeQli siX nie mylicie!! [ Sam Hawkens nigdy siX nie myli!! [Pshaw! MVgRbym wam dowieQY czegoQ wrXcz przeciwnego. Ja mam przeczucie, We Keiowehowie udajS. [Przeczucie? Tylko stare baby miewajS przeczucia. PamiXtajcie o tym, szanowny sir! W jakim zresztS celu udawaliby? [ Aby nas zwabiY. [ To zbyteczne, bo my i bez wabienia do nich pVjdziemy. [ Czy przypuszczacie, We Santer jest u nich? [Naturalnie! Przybywszy na tomiejsce, zobaczyR ich i przeszedR do nich przez wyschniXte koryto rzeki. [ A czy sSdzicie, We powiedziaR im o tym, co siX staRo i dlaczego siX do nich chroni? ![ Co za pytanie!! OczywiQcie,!We tego przed nimi nie zataiR! [ W takim razie zawiadomiR ich takWe, We poQcig jest prawdopodobnie bardzo blisko. [ MoWliwe i to. "[ Wobec tego dziwiX siX, We nie zachowujS Wadnych QrodkVw ostroWnoQci. [Nie ma siX czemu dziwiY. UwaWajS za niemoWliwe, by ta bliskoQY, o ktVrej mVwicie, byRa tak znaczna, i oczekujS nas jutro. Skoro siX Qciemni, !zakradnX siX tam i przypatrzX siX caRej historii. Potem zdecydujemy, co robiY. MuszX dostaY w rXce tego Santera! [ Dobrze, to i ja pVjdX! [ To niepotrzebne. [ Ja uwaWam to wprost za konieczne. [Sam Hawkens nie potrzebujepomocnikVw na zwiadach. Nie wezmX was z sobS. Znam was iwasz bezcelowy humanitaryzm.Chcecie zapewne ocaliY Wycie temu mordercy? [ Ani mi siX Qni!! [ Nie udawajcie!! %[ MVwiX, jak myQlX. Ja takWe chciaRbym pochwyciY Wywcem Santera i oddaY go Winnetou. Skoro siX przekonam, We go nie"ujmX Wywego, poQlX mu kulX w Reb. BSd\cie tego pewni. '[OtVW to wRaQnie. KulX w Reb! Zamierzacie i w tym wypadku nie dopuQciY, by go zamXczono! Ja takWe jestem wrogiem takich okrutnych straceZ, ale temu opryszkowi WyczX z caRego serca mXczeZskiej Qmierci. Pochwycimy go i zabierzemy do Winnetou. MuszX siX wpierwdowiedzieY, ilu jest KeiowehVw, gdyW nie ulega wStpliwoQci, We jest ich wiXcej, niW tu widzimy. WolaRem zamilknSY, gdyW jego sRowa obudziRy podejrzliwoQY w Apaczach. !PamiXtali, We wstawiaRem siX za Rattlerem, przypuszczali wiXc, We i teraz WywiX podobne zamiary wobec Santera. UdaRem, We stosujX siX do woli Sama, i rozciSgnSRem siX obok konia na ziemi. "SRoZce zaszRo juW i zapadR zmrok. U KeiowehVw zapalono !kilka ognisk, ktVrych pRomieniebuchaRy wysoko. OstroWni czerwonoskVrzy nigdy tak nie !postXpujS, wiXc utwierdziRem siX w przekonaniu, We postanowili nas zwabiY. Swoim zachowaniem starali siX nas upewniY, We nic nie wiedzS o naszej obecnoQci, a tym samym skRoniY nas do ataku. GdybyQmy to uczynili, wpadlibyQmy im w otwarte ramiona. Gdy tak rozmyQlaRem wydaRo mi siX, We sRyszX za sobS !szelest. Nie mVgR go wywoRaY nikt z nas, gdyW za mnS nie byRo nikogo, ja bowiem zajSRem miejsce na samym !kraju. ZaczSRem nadsRuchiwaY.Szmer siX powtVrzyR. UsRyszaRem go wyra\nie i rozpoznaRem. ByRo to tak, jakby ktoQ rozsuwaR cicho gaRSzki, na ktVrych wisiaRy !zeschRe liQcie, lub wyciSgaR \d\bRa z wiSzki sRomy. GaRSzka musiaRa byY pokryta kolcami, gdyW szmer powtarzaRsiX w staRych odstXpach, jakby od kolca do kolca. !Ta okolicznoQY naprowadziRa mnie natychmiast na myQl, gdzie naleWy szukaY przyczynyszmeru. Za mnS, pomiXdzy trzema blisko siebie stojScymi drzewami, rVsR krzak oWyn, a ktoQ poruszaR jednS jego !gaRXziS. MogRo tam siedzieY jakieQ maRe zwierzX, ale poRoWenie nasze nakazywaRo ostroWnoQY. Nie byRa wszak wykluczona obecnoQY czRowieka, naleWaRo wiXc to zbadaY, przekonaY siX. W tej ciemnoQci? ChociaWby! WspomniaRem juW, We po drugiej stronie pRonXRy u KeiowehVw ogniska, ktVrych blask nie padaR wprawdzie aW tutaj, pozwalaR jednak widzieYkaWdy przedmiot znajdujScy siX w zasiXgu wzroku. Aby obejrzeY ten krzak oWyn, musiaRem przedostaY siX niepostrzeWenie na drugS jegostronX. WstaRem wiXc i odszedRem powoli, ale nie w kierunku krzaka. OdszedRszy doQY daleko, zawrVciRem i zbliWyRem siX do lasku z !wRaQciwej strony. BXdSc juW $zupeRnie blisko, poRoWyRem siX na ziemi i zaczSRem siX czoRgaY ku oWynom tak, We moi ludzie mnie nie zauwaWyli. !Krzak miaRem juW przed sobS,"mogRem go dosiXgnSY rXkS, a za nim po przeciwnej stronne pRonXRy dwa ognie. Do kilku !miejsc moWna byRo zajrzeY, alena ogVR krzak byR bardzo gXsty. Wtem usRyszaRem znowu szmer, i to nie ze Qrodka krzaka, lecz z boku. !DoczoRgaRem siX tam i istotnieujrzaRem to, czego siX spodziewaRem. !SiedziaR tam Indianin, ktVry staraR siX teraz wydostaY. Jego ruchy musiaRy wywoRywaY szmer, ktVry usiRowaR rozRoWyY na poszczegVlne odstXpy czasu. DokonywaR teW tego naprawdX po mistrzowsku, gdyW zamiast jednego gRoQnego szelestu nastXpowaRy po sobie w minutowych odstXpach ciche trzaski. DosRyszaRem je tylko dlatego, We leWaRem bardzo blisko; gdyby nie to, sztuczka by mu siX udaRa. CaRe jego !ciaRo byRo juW wolne, a tylko jedno ramiX wraz z rXkS, !szyjS i gRowS tkwiRo jeszcze w krzaku. !PodsunSRem siX ku niemu tak,We znalazRem siX za jego plecami. Indianin, wydobywajSc#siX coraz bardziej, uwolniR juW barki, szyjX, gRowX i miaR jeszcze wyciSgnSY rXkX. Wtem ja, podniVsRszy siX na kolanach, pochwyciRem go lewS rXkS za szyjX i uderzyRem prawS piXQciS w !gRowX trzy razy tak, We padR bez ruchu. #[ Co to byRo?? [ zapytaR Sam. [ CzyQcie nic nie sRyszeli?? [ TupnSR koZ Old Shatterhanda [ odrzekR Dick. [ Jego nie ma. Gdzie on moWebyY? Nie palnie chyba jakiego gRupstwa! [ GRupstwa?? On? Nie !popeRniR jeszcze Wadnego i niepopeRni nigdy. [Oho! On to potrafi. Zakradnie siX do KeiowehVw, aby ich zaalarmowaY i ocaliY Wycie temu Santerowi! [Nie, tego on nie zrobi. Raczej zadRawi mordercX. niW go wypuQci. ^mierY zamordowanych bardzo go dotknXRa. Chyba to zauwaWyReQ. [MoWliwe, ale nie wezmX go ze sobS, gdy bXdX siX zakradaR do KeiowehVw, on mi siX tam na nic nie przyda. !ChcX ich policzyY, obejrzeY tomiejsce, a potem naradzimy siX, jak na nich napaQY. On, jakkolwiek greenhorn, czXsto siX sprawia wcale dobrze, ale nie dokaWe tego, Weby przy !takich ogniach zbliWyY siX do obozu KeiowehVw. WiedzS, We mamy nadejQY, sS wiXc ostroWni i bXdS uszu nadstawiaY tak, We zdoRa ich podpatrzyY tylko stary westman, Old Shatterhanda zobaczyliby i dosRyszeli natychmiast. Na to wstaRem, podszedRem doZ szybko i rzekRem: ![Mylicie siX, kochany Samie! Warn siX zdaje, We mnie nie ma, a tymczasem ja jestem. Umiem siX skradaY, czy nie? %[ Do stu piorunVw!! [ zawoRaR.![ JesteQcie tu rzeczywiQcie?? Nie zauwaWyliQmy was wcale! [To znaczy, We brak wam tego, o brak czego mnie posSdzacie. Nie wiecie w ogVle, We oprVcz mnie sS tu jeszcze inni ludzie. ![ KtVW taki?? Kogo macie na myQli? ![Id\cie tam do krzaka oWyn, a zobaczycie. !Sam wstaR i poszedR za mojS wskazVwkS. #[ Halo!! [ rzekR. [ Tu leWy Indianin!! SkSd siX wziSR? [ Niech wam to powie!! [ AleW on nie Wyje!! ![ Nie. OgRuszyRem go tylko. [ GdzieW to?? Chyba nie tutaj. Nie byRo was, zapewne zaskoczyliQcie go gdzieQ, uderzyliQcie tak, jak wy to !umiecie, i potem przynieQliQcie go tutaj. ![Nie, jesteQcie w bRXdzie! LeWaR ukryty w oWynach i ja go zauwaWyRem. Kiedy wysuwaR!siX, by odejQY, uderzyRem go !w gRowX. Wy usRyszeliQcie to !uderzenie, bo pytaliQcie o nie iwziXliQcie je za tupniXcie mojego konia. [Do wszystkich diabRVw, to "siX zgadza! WiXc byR istotnie, siedziaR w krzaku i sRyszaR wszystko, co mVwiliQmy do siebie! Co za nieszczXQcie wynikRoby z tego dla nas, gdyby mu siX udaRo ujQY niepostrzeWenie! Jak to dobrze, We go %unieszkodliwiliQcie, jeQli siX niemylX. ZwiSWcie go i zakneblujcie! Ale dlaczego on nie zostaR po tamtej stronie ze swymi lud\mi? Co miaR tu do roboty? MusiaR tu chyba byY juW przed nami? "[Pytacie siX w ten sposVb, a innych nazywacie greenhornami! To przecieW prawdziwie greenhornowskie pytanie! OczywiQcie, We byR tutaj przed nami. Keiowehowiewiedzieli, We nadejdziemy, przypuszczali, We podSWymy Qladem Santera i We siX tu !pojawimy. Chcieli nas przyjSY, aby zaQ nie straciY stosownego momentu, postawili tu straWnika, ktVry miaR ich zawiadomiY o naszym "zbliWaniu siX. PoniewaW jednak jechaliQmy zbyt prXdko albo moWe dlatego, We niedobrze uwaWaR, albo wreszcie z tego !powodu, We przybyR tu wRaQniew chwili, kiedy nadeszliQmy z drugiej strony, zaskoczyliQmy go i musiaR siX ukryY w oWynach. "[ MVgR przecieW umknSY na drugS stronX do swoich!! ![BrakRo mu juW na to czasu, bo mogliQmy go zobaczyY w "biegu i odgadlibyQmy, We dziXkijego ostrzeWeniu Keiowehowie sS przygotowani na nasze przybycie. Kto wie zresztS, !czy nie postanowiR juW z gVry ukryY siX tutaj, by nas podsRuchaY. [Wszystko to bardzo prawdopodobne. SzczXQcie, We go mamy w rXku! Teraz bXdzie siX musiaR wyspowiadaY i przyznaY do wszystkiego. [ Nie zdradzi niczego. Nic z niego nie wydobXdziecie. [ MoWliwe. Nie potrzebujemy !teW zbytnio siX trudziY. Wiemybez niego, o co idzie, a czegoJeszcze nie wiemy dotychczas, o tym dowiemy siX wkrVtce, gdyW udam siX teraz na tamtS stronX. "[ MoWe po to, aby juW na tX nie wrVciY! [ Czemu?? [Bo was Keiowehowie !zatrzymajS. Sami mVwiliQcie o trudnoQciach skradania siX przy tak licznych i jasnych ogniach. [Tak, dla was to byRoby bardzo trudne, ale nie dla mnie. Dlatego stanie siX tak, !jak powiedziaRem: ja pVjdX na drugS stronX, a wy tu zostaniecie. !WygRosiR te sRowa tonem tak stanowczym i rozkazujScym, We czuRem siX zmuszony mu odpowiedzieY: [JesteQcie dziQ jakby przemienieni, Samie! Nie sSdzicie chyba, We wolno wam mi rozkazywaY? A moWe jednak? #[ OczywiQcie, We tak sSdzX. [W takim razie muszX wam po przyjacielsku oQwiadczyY, !We siX mylicie. Jako surweyor, mam stanowisko wyWsze od was, gdyW odkomenderowano was nam tylko do obrony. Wiecie teW, We za zgodS caRego szczepu Inczu-czuna zamianowaR mnie wodzem. Rozpatrujcie wiXc swVj stosunek do mnie, z ktVrej strony wam siX podoba, ale ja jestem zawsze nad wami i mam prawo rozkazywaY. [Gadanie Wadnego wodza nic !mnie nie obchodzi [stwierdziR. [ Poza tym jestem starym westmanem, a tymczasem wy jesteQcie greenhornem i moim uczniem, O tym nie powinniQcie zapominaY, jeQli nie chcecie naraziY siX na nazwX niewdziXcznika. Tak bXdzie, jak powiedziaRem. Ja teraz pVjdX, a wy tu zostaniecie! PoszedR istotnie. Apacze !zaczXli szemraY, a Stone rzekRz niechXciS: [ On dzisiaj rzeczywiQcie !jest zupeRnie inny niW zawsze. !Wam zarzuciR niewdziXcznoQY! PowinniQmy wam dziXkowaY, gdyW bez was nie WylibyQmy juW dawno. Czy on wam takWe kiedy Wycie ocaliR? [Dajcie mu spokVj! [odpowiedziaRem. [To dzielny czRowiek, a jego dzisiejsze wystSpienie przemawia raczej $na jego korzyQY. To wQciekRoQYz powodu Qmierci Inczu-czuny i Nszoczi! Nie bXdX mu, co prawda, posRuszny i pVjdX takWe do KeiowehVw. W rozdraWnieniu, w jakim siX teraz znajduje, moWe siX porwaY na coQ, czego by nie "zrobiR kiedy indziej. ZostaZcie tu, dopVki nie wrVcX, i nie odchod\cie, choYbyQcie nawetsRyszeli strzaRy. -Tyl ko "gdybyQcie usRyszeli mVj gRos, poQpieszcie mi z pomocS. ZostawiRem rusznicX tak samojak Sam swojS Liddy i #oddaliRem siX. SpostrzegRem, WeHawkens wprost od nas poszedR przez RoWysko rzeki; chciaR siX zatem skradaY po drugiej stronie. UwaWajSc to za niewRaQciwe, postanowiRem postSpiY inaczej. Keiowehowiewiedzieli, ze naleWaRo nas szukaY w gVrze rzeki, i tam teW zwrVcili swojS uwagX. Hawkens postSpiR bRXdnie, "zbliWajSc siX do nich z tamtej strony. PostanowiRem podejQY ich od strony przeciwnej. W tym celu poszedRem w dVR rzeki, trzymajSc siX tak daleko od brzegu, Weby mnie "nie dosiXgnSR blask ognia, aW do miejsca gdzie po drugiej "stronie koZczyR siX lasek. Tam juW ognisk nie byRo, a drzewa zasRaniaRy blask pRomieni. !PanowaRa tu ciemnoQY, tak We !mogRem niepostrzeWenie zejQY !do RoWyska i wydostaY siX na !drugi brzeg. ZnalazRszy siX poddrzewami, poRoWyRem siX na ziemi i poczoRgaRem naprzVd. #PaliRo siX osiem ognisk, wiXcej zatem, niW byRo potrzeba, gdyW naliczyRem wszystkiego !czterdziestu Indian. Zapalili je hRego RoWyska. uW a lekie  pHDkPPܼkDk&PXk{AgBpH cd ? cd6 cd-" cFe, ce7I fwiXc tylko po to, aby nam pokazaY, gdzie obozujS. Keiowehowie siedzieli pod drzewami w grupach i trzy maliw rXkach strzelby gotowe do strzaRu. Biada nam, gdybyQmy !wpadli w tX puRapkX, zresztS zastawionS tak widocznie i "gRupio, We mogli w niS wpaQY tylko zupeRnie niedoQwiadczeni!ludzie! Konie Indian pasRy siX na otwartej prerii. !ChXtnie podsRuchaRbym jednS"z tych grup, o ile moWnoQci tX,przy ktVrej znajdowaR siX dowVdca, bo tam najpewniej moWna byRo zasiXgnSY potrzebnych wiadomoQci. Ale gdzie szukaY dowVdcy? Chyba tam, gdzie byR Santer. !ZaczSRem siX sunSY od drzewado drzewa, aby go wyszukaY. Po jakimQ czasie zobaczyRem go wQrVd czterech Indian, z ktVrych Waden jednak nie miaRoznaki wodza. ByRo to zresztSzbyteczne, gdyW wedle zwyczaju czerwonoskVrych najstarszy z nich musiaR byY wodzem. Nie mogRem niestety przyczoRgaY siX na takS #odlegRoQY, na jakS bym chciaR,bo las nie miaR podszycia, ktVre by mnie zasRoniRo, ale kilka drzew staRo tak blisko "siebie, We tworzyRy jakS takS !osRonX. PoniewaW paliRo siX osiem ognisk, kaWde drzewo rzucaRo po kilka cieni i #pVRcieni, ktVre chwiejSc siX wrVWne strony nadawaRy laskowa niesamowity wyglSd. Na moje szczXQcie czerwonoskVrzy rozmawiali gRoQno, gdyW wcale nie !zamierzali siX kryY; chodziRo "im wRaQnie to, WebyQmy ich nie"tylko widzieli, lecz i sRyszeli. DostaRem siX do zacienionego miejsca i zatrzymaRem siX w nim, moWe o dwieQcie krokVw od Santera, ktVry opowiadaR o GVrze NuggetVw i wzywaR czerwonoskVrych, aWeby siX tam udali wraz z nim po skarby. [ Czy mVj biaRy brat zna miejsce, gdzie moWna by je "znale\Y? [ zapytaR najstarszy z Indian. [Nie. ChcieliQmy siX dowiedzieY, ale Apacze za prXdko powrVcili. SpodziewaliQmy siX, We zatrzymajS siX tam, dopVki nie zdoRamy ich podpatrzyY. [W takim razie daremne sS wszelkie poszukiwania, choYbynawet dziesiXY razy po stu !ludzi udaRo siX tam w tym celu.Czerwoni mXWowie umiejS doskonale uczyniY takie miejsca niewidocznymi. PoniewaW jednak mVj biaRy !brat zastrzeliR najwiXkszego z naszych wrogVw i jego cVrkX, zrobimy mu tX przysRugX, We pojedziemy tam z nim i pomoWemy mu szukaY. Przedtem jednak musimy pojmaY QcigajScych, a potem zabiY Winnetou. [ Winnetou?? Wszak on bXdzie z nimi! [Nie, on nie moWe opuQciY teraz swoich zmarRych i zatrzyma przy sobie wiXkszS !czXQY wojownikVw, a mniejszSpoprowadzi ten biaRy pies, OldShatterhand, ktVry zgruchotaRkolana naszemu wodzowi. Ten oddziaR dziQ pokonamy. [ A potem podSWymy ku GVrze NuggetVw, aby uQmierciY Winnetou i poszukaYzRota! ![Nie moWe byY tak, jak mVj brat myQli. Winnetou musi pochowaY ojca i cVrkX, w tym przeszkodziY mu nie wolno, boWielki Duch nie przebaczyRby nam tego. Napadniemy na niego dopiero po pogrzebie. Onnie pojedzie juW teraz do miast bladych twarzy, lecz powrVci do domu. Potem urzSdzimy zasadzkX albo zwabimy go tak jak Old Shatterhanda, ktVry tu na pewno przybXdzie. Czekam tylko na powrVt zwiadowcy ukrytego po drugiej stronie. StraWe, wystawione daleko, takWe nie doniosRy mi jeszcze o niczym. Ostatnie sRowa mVwcy przestraszyRy mnie bardzo. Przed laskiem byRy straWe! Co bXdzie, jeQli Sam Hawkens ich nie spostrzeWe? Ledwo to pomyQlaRem, usRyszaRem kilka krVtkich !okrzykVw. DowVdca zerwaR siX i jSR nadsRuchiwaY. Reszta KeiowehVw zamilkRa takWe, nadstawiwszy uszu. Wtem zbliWyRa siX od lasku grupa zRoWona z czterech czerwonoskVrych, wlokScych z$sobS biaRego, ktVry broniR siX,lecz bezskutecznie. Nie byR wprawdzie skrXpowany, ale czterej zwyciXzcy trzymali go w szachu czterema noWami. JeZcem byR mVj nieostroWny Sam! PostanowiRem natychmiast, We nie zostawiX go w niewoli, choYbym miaR to przypRaciY Wyciem. [ Sam Hawkens!! [zawoRaR poznawszy go Santer. [Dobry wieczVr, sir! Nie spodziewaliQcie siX chyba zobaczyY siX tutaj ze mnS? [Potrze, zbVju, morderco! [odrzekR mu nieustraszony czRowieczek chwytajSc go za "gardRo. [ Dobrze, We ciX mam, otrzymasz teraz nagrodX, jeQlisiX nie mylX! NapadniXty broniR siX, czerwonoskVrzy przyskoczyli i oderwali Sama. PowstaRo zamieszanie, z ktVrego czym prXdzej skorzystaRem. WziSRem do rSk oba rewolweryi rzuciRem siX w sam Qrodek Indian. [ Old Shatterhand!! [ krzyknSR Santer i uciekR ze strachu. PosRaRem za nim dwie kule, !ktVre go jednak nie dosiXgRy, resztX strzaRVw daRem do $Indian, ktVrzy siX teW cofnXli. [ Precz stSd!! A wy trzymajcie siX mnie! [ zawoRaRem do Sama. ZdawaRo siX, We czerwonoskVrzy z przeraWenia #stracili zdolnoQY do ruchu. Stalijak skamieniali, chociaW do nich strzelaRem, umyQlnie zresztS w taki sposVb, aby ichnie zabiY. ChwyciRem Sama za #rXkX i pociSgnSRem go z sobS !przez lasek na dVR w RoWysko rzeki. Wszystko to odbyRo siX tak prXdko, We od mego ataku upRynXRa zaledwie minuta. [Niech to wszyscy diabli, nadeszliQcie w sam czas [ rzekR Sam, kiedy zeszliQmy na dVR. [ Te draby mnie... ![Nie gadajcie, lecz chod\cie za mnS! [przerwaRem mu, puszczajSc jego rXkX i zwracajSc siX w prawo w dVR rzeki, bo naleWaRo przede wszystkim odejQY od owego lasku na odlegRoQY strzaRu. Teraz dopiero zaskoczeni i osRupiali czerwonoskVrzy przyszli do siebie. Zawyli za !nami tak, We zagRuszyli odgRoskrokVw Sama. ZabrzmiaRy przera\liwe okrzyki, huknXRy strzaRy i nastSpiR piekielny haRas. Dlaczego nie umykaRem w gVrX rzeki ku obozowi, lecz w odwrotnym kierunku? Z bardzoprostego powodu. Przede wszystkim dlatego, We czerwonoskVrzy nie mogli nas widzieY, bo w RoWysku rzeki byRo ciemno, nadto z tej przyczyny, We pobiegli zapewne w gVrX, spodziewajSc siX nas w tamtej"stronie, a my QpieszSc w dVR, byliQmy doQY bezpieczni. MogliQmy potem Rukiem dostaY siX do obozu. Kiedy mi siX wydaRo, We odbiegRem juW doQY daleko, zatrzymaRem siX na chwilX. Wycie czerwonoskVrych !rozlegaRo siX wciSW jeszcze, ale w miejscu, w ktVrym "staRem, nic siX nie poruszaRo. [ Samie!! [ zawoRaRem stRumionym gRosem. Odpowiedzi nie byRo. [Samie, czy umie sRyszycie? [spytaRem gRoQniej. Nie odpowiedziaR i teraz. GdzieW #on siX podziaR? SzedR przecieW za mnS. UciekaliQmy przez zeschRy, popXkany namuR i "gRXbokie kaRuWe. DobyRem zza pasa naboje, nabiRem ponownie rewolwery i zawrVciRem wolnym krokiem, aby poszukaY Sama. Piekielny haRas KeiowehVw brzmiaR jeszcze ciSgle, ale !mimo to zbliWaRem siX do nich coraz bardziej, dopVki nie znalazRem siX znowu w tym miejscu pod laskiem, gdzie wezwaRem Sama, aby szedR za mnS. Poszukiwanie moje nie odniosRo skutku. Sam byR widocznie innego zdania i puQciR siX od razu na drugi brzeg, nie zwaWajSc na moje sRowa. Ale tam w blasku ognisknie tylko wystawiR siX Keiowehom na widok, lecz naraziR takWe na ich kule. !JakWe nierozwaWny okazaR siX ten maRy, a tak uparty "czReczyna! ZlSkRem siX znVw o!niego. OddalaRem siX na powrVtod lasku tak, We nie moWna byRo mnie dostrzec, i pobiegRem okrXWnS drogS do naszego obozu. Tam zastaRem wszystkich bardzo wzburzonych. Czerwoni#i biali towarzysze cisnXli siX domnie, a Dick Stone zawoRaR gRosem peRnym wyrzutu: ![Sir, dlaczego zabroniliQcie nam iQY za sobS nawet, gdyby padRy tam strzaRy? CzekaliQmynaprawdX z upragnieniem na !wasze woRanie. DziXki Bogu, We wy jesteQcie przynajmniej juW tutaj, i to cali i zdrowi, jak widzX! [ Gdzie Sam?? Nie ma go tutaj? [ spytaRem. [ Tutaj?? Jak moWecie tak !pytaY? CzyW nie widzieliQcie, co siX z nim staRo? [ CVW takiego?? [CzekaliQmy spokojnie, #kiedyQcie nas opuQcili. W jakiQ czas potem usRyszeliQmy okrzyki czerwonoskVrych i znowu wszystko ucichRo. Wtem huknXRo kilka strzaRVw rewolwerowych, a wkrVtce potem rozlegRo siX okropne wycie. NastXpnie padRo kilka strzaRVw ze strzelb i ujrzeliQmy Sama. [ Gdzie?? ![ Tam na dole przy lasku, ale juW na tym brzegu. #[ Tak teW myQlaRem. Sam byR dzisiaj tak nierozwaWny jak nigdy jeszcze. CVW dalej? #[BiegR do nas, ale tuW za nim pXdziRo mnVstwo KeiowehVw, ktVrzy go doQcignXli i pochwycili. WidzieliQmy to !wyra\nie, bo ogniska palS siX "jasno. ChcieliQmy pVjQY mu na pomoc. Zanim jednak zdoRaliQmy dobiec do tego miejsca, wrogowie przeszli wraz z nim przez RoWysko i zniknXli miXdzy drzewami. MieliQmy wielkS ochotX udaY siX za nimi i odbiY Sama, ale pamiXtaliQmy o waszym zakazie i zaniechaliQmy tego. #[ZrobiliQcie bardzo rozsSdnie,gdyW w jedenastu nie dokazalibyQcie niczego, tylko stracili Wycie. [ Ale co my poczniemy, sir? Sam pojmany! "[ Niestety, a to po raz wtVry.[ WtVry?? [ zawoRaR zdumiony. [ Tak. Po pierwszym razie wydobyRem go na wolnoQY. Gdyby szedR za mnS, staRby tuteraz tak samo jak ja, ale on dziQ robi wszystko po swojemu. OpowiedziaRem im, co siX staRo, a gdy skoZczyRem, odezwaR siX Will Parker: [W takim razie nie wasza wina, sir! ZrobiliQcie o wiele wiXcej, niWby zrobiR ktokolwiek inny na waszym miejscu. Hawkens sam wpakowaR siX w ten bigos, ale mimo to nie moWemy go tam zostawiY! [Nie, on musi wyle\Y, ale bXdzie to trudniejsze niW za pierwszym razem. Nie ulega wStpliwoQci, We Keiowehowie bXdS teraz lepiej uwaWali. [ To pewne, ale moWe jednak uda siX go odbiY! [Hm! Wszystko moWliwe, ale cVW wskVra dwunastu ludzi "przeciwko piXYdziesiXciu, i to oczekujScym napadu... A jednak jest to prawdopodobniejedyny Qrodek, gdyW za dnia tym bardziej nie moglibyQmy odwaWyY siX na atak. [ Well!! Uderzymy wiXc jeszcze tej nocy! ![ Powoli, powoli! Trzeba siX nad tym zastanowiY. [RozwaWcie to, sir, ale pozwVlcie mi tymczasem #przekraQY siX na drugS stronX i zbadaY, jak wyglSda sytuacja. [MoWecie to zrobiY, ale !pV\niej, gdy po jakimQ czasie zmniejszy siX czujnoQY wrogVw. !ZresztS nie pVjdziecie sami, bo ja bXdX wam towarzyszyR i prawdopodobnie we\miemy z sobS wszystkich. "[PiXknie, bardzo dobrze, sir! Niech tak bXdzie. Wyprawa wszystkich pachnie napadem. !SpeRnimy naszS powinnoQY. Ja biorX na siebie szeQciu lub oQmiu KeiowehVw, a Stone teW mniej nie zechce. Prawda, mVj stary Dicku? %[Tak, zgadReQ, Willu! [odrzekR zapytany. [ Nie dbam o liczbX,gdy chodzi o oswobodzenie Sama. Jest to zresztS stary wyga, ale miaR dziQ kiepski dzieZ. Istotnie, Samowi tego dnia szczXQcie nie dopisaRo. !ZaczSRem rozmyQlaY, jakby go uwolniY. MogRem naraziY wRasne Wycie, ale nie miaRem prawa wystawiaY na szwank Wycia ApaczVw. PrzypuszczaRem zresztS, We moWe uda siX Ratwiej i z mniejszym niebezpieczeZstwem osiSgnSY cel podstXpem, ale to mogRo "siX okazaY dopiero pV\niej, poprzekradniXciu siX na drugS stronX. PostanowiRem zabraY zsobS ApaczVw na wypadek, gdyby okazaR siX korzystny nagRy atak. !MusieliQmy zaczekaY, gdyW podrugiej stronie panowaR jeszcze wielki ruch. Wnet !jednak uspokoiRo siX zupeRnie,!a ciszX przerywaRy tylko silne,donoQne uderzenia tomahawkVw. To czerwonoskVrzy rSbali drzewo;widocznie zamierzali utrzymaYognie do rana. Potem ustaRy takWe odgRosy toporVw. Gwiazdy wskazywaRy pVRnoc, czas juW byRo !przystSpiY do dzieRa. Najpierwdobrze przywiSzaliQmy konie, ktVre postanowiliQmy zostawiY, po czym jeszcze razobejrzaRem wiXzy i kneble pojmanego Keioweha. !NastXpnie opuQciliQmy obVz i ruszyliQmy tS samS drogS, ktVrS szedRem poprzednio. StanSwszy poniWej lasku w RoWysku rzeki, kazaRem Apaczom pod komendS Dicka Stone'a zatrzymaY siX unikajSc wszelkiego szmeru. Potem udaRem siX z Willem Parkerem cicho ku drzewom. Wydostawszy siX na brzeg, poRoWyliQmy siX na ziemi i "jXliQmy nadsRuchiwaY. DokoRa panowaRa grobowa cisza. PeRzaliQmy powoli naprzVd. Osiem ognisk biRo wciSW !jeszcze w gVrX pRomieniami. Zezdumieniem spostrzegRem, We ponarzucano w nie caRe stosy grubych konarVw. "PoczoRgaliQmy siX wiXc zwolna naprzVd, lecz nie ujrzeliQmy nikogo. WkrVtce przekonaliQmy siX, We w lasku nie byRo ani jednego Keioweha. "[Odeszli, rzeczywiQcie odeszlipotajemnie! [ rzeki zdziwiony Parker. [ A mimo to podsycili ogniska! [ Aby zamaskowaY swVj odwrVt. MyQleli, We tymi ogniami utrzymajS nas w mniemaniu, We sS jeszcze ciSgle tutaj. "[ Ale dokSd odeszli?? I czy nazawsze? [Przypuszczam, gdyW Sam jest dla nich cennS zdobyczS,!ktVrS chcS zabezpieczyY. Ale kto wie, czy nie knujS czegoQ.[ Co takiego?? [ NapaQY na nas po tamtej stronie tak, jak my uderzyliQmy na nich tutaj. [ Do pioruna, to moWliwe! Musimy temu czym prXdzej zapobiec, sir! [Tak, musimy przejQY i zabezpieczyY konie, choYby !siX to pV\niej miaRo okazaY zbyteczne. ZeszliQmy do ApaczVw i poQpieszyliQmy do obozu, gdziezastaliQmy wszystko w porzSdku. Ale Keiowehowie mogli podejQY nas pV\niej, dosiedliQmy wiXc koni i pojechaliQmy doQY daleko w gRSb prerii, gdzie znowu rozRoWyliQmy siX obozem. Keiowehowie nie znale\liby nasna dawnym miejscu i musieliby zaczekaY do nastXpnego dnia,by nas zobaczyY. JeZca !zabraliQmy oczywiQcie z sobS. Nie pozostawaRo juW nic innego, jak uzbroiY siX w "cierpliwoQY do rana. Kto mVgR spaY, spaR, a kto nie, ten czuwaR. Tak przeszRa noc, a gdy rankiem zaczXRo szarzeY, !dosiedliQmy koni i wrVciliQmy do naszego pierwszego obozu. PrzekonaliQmy siX, We nikogo tam w nocy nie byRo, nie zachodziRa wiXc potrzeba opuszczania tego miejsca, ale !ostroWnoQY nie szkodzi. Potem udaliQmy siX przez rzekX do obozu KeiowehVw. Ogniska juW"siX wypaliRy i pozostaRy z nichtylko kupy popioRu jako jedyneznaki wczorajszego oWywienia.ZaczXliQmy badaY Qlady. WiodRy one od miejsca, gdzie staRy konie; tu wszyscy Keiowehowie wsiedli na konie iodjechali w kierunku poRudniowo-wschodnim. Porzucili widocznie zamiar wdawania siX w walkX, ktVra nie przyniosRaby im Wadnego poWytku, skoro nie mogli juW nas zaskoczyY. A Sam? Zabrali go z sobS, co nadzwyczajnie dotknXRo DickaStone'a i Willa Parkera. Mnie takWe byRo serdecznie Wal poczciwego czReczyny. GotVw byRem przedsiXwziSY wszystkodla jego wyswobodzenia, !choYby te kroki tylko w czXQcipodyktowane byRy rozsSdkiem.$[ JeQli go nie uwolnimy, bXdS !go mXczyli przy palu [ biadaR Dick Stone. #[ Nie [ pocieszaRem go. [ My takWe mamy jeZca, a wiXc zakRadnika. ![ Ale czy oni o tym wiedzS?? ! [Na pewno. Sam byR tak mSdry, We im to powiedziaR. Jak oni z nim, tak my postSpimy z naszym jeZcem. [ AleW my musimy pojechaY za tymi Indianami, choYby nie wiem co siX miaRo staY. [ Nie. [ Co?? Chcecie go tak zostawiY? [ TakWe nie. "[ JakWeW to siX zgadza jedno z drugim?? #[ Tak, We nie pozwolX siX tymczerwonoskVrym drabom wodziY za nos po sawannach. [ Za nos?? Nie rozumiem was. $[ Przypatrzcie siX ich Qladom!!Kiedy zostawiane? [ Jak siX zdaje, przed pVRnocS. ![Ja teW tak myQlX. Od tego czasu upRynXRo okoRo dziesiXciu godzin. Czy sSdzicie, We zdoRamy to dzisiaj nadrobiY? [ Nie. [ Albo jutro?? [ TakWe nie. [ A dokSd waszym zdaniem odjechali?? [ Do swojej wsi. [WiXc przybXdS tam, zanim ich doQcigniemy. Czy wyobraWacie sobie moWe, iW powinniQmy siX zapuszczaY w terytorium KeiowehVw, aby napaQY na ich wieQ i go RoWyska. uW a lekie  pHDkPPܼkDk&PXk{AgB cUfU cf( cg!L ~gj$ cg f/ ch!n:.dhwyswobodziY jednego jeZca? [ To byRoby szaleZstwem. #[ PiXknie!! Ja teW jestem tegosamego zdania; nie pojedziemywiXc za nimi. !Na to Stone poskrobaR siX za uchem i mruknSR bezradnie i ze zRoQciS: [AleW Sam, Sam, Sam! Co bXdzie z naszym starym Samem? PrzecieW nie moWemy go opuQciY! [ Nie, tego nie uczynimy; przeciwnie, uwolnimy go nawet. ![ A niech was diabeR porwie, sir! Ja nie umiem rozwiSzywaY takich zagadek. Raz mVwicie, We nie pojedziemy za czerwonoskVrymi, a za chwilX twierdzicie, We bXdziemy siX starali uwolniY jeZca. To tak samo, jak gdybyQcie jednym tchem nazwali osRa raz "wielbRSdem, a drugi raz maRpS!Niech to rozumie, kto moWe. Jatego nie pojmujX! [Wasz przykRad wcale w tym wypadku nie jest stosowny. Keiowehowie nie udali siX do swej wsi. [ Nie?? A dokSd? [ Nie domyQlacie siX?? [ Nie. [Hm! I to majS byY starzy, doQwiadczeni westmani! Wobectego ja wolX greenhornVw, ktVrzy rozgryzajS takie orzechy i nie RamiS sobie na nich zXbVw! CzerwonoskVrzy poszli na GVrX NuggetVw. "[ Na... na... patrzcie go! Czy rzeczywiQcie? [ Tak jest, bSd\cie pewni. "[ MoWna by siX tego istotnie po nich spodziewaY!! [ Nie tylko spodziewam siX tego, lecz twierdzX to zupeRnie stanowczo. [ AleW im nie wolno przeszkadzaY w pogrzebie!! [Nie zamierzajS teW tego !robiY. ZaczekajS na koniec. SSwrogo usposobieni do nas i do ApaczVw i pragnS zemsty. Przybycie Santera byRo im wiXc bardzo na rXkX. Dowiedziawszy siX o Qmierci Inczu-czuny i jego cVrki, ucieszyli siX bardzo. JakWe sobie WyczS tego samego losu dla Winnetou! ObmyQlili go takWe i dla nas, usRyszawszy od Santera, We go Qcigamy. ByliQmy jednak ostroWni i, z wyjStkiem Sama, nie wpadliQmy w puRapkX. Teraz #prVbujS inaczej. Udali, We jadSdo wsi, myQlSc, We to nas powstrzyma od pogoni. PrzypuszczajS, We powrVcimy do Winnetou. Przejechawszy jednak kawaRek drogi na poRudniowy wschVd i !QciSgnSwszy, gdy siX nadarzy sposobnoQY, jeszcze wiXcej wojownikVw, zwrVcS siX ku GVrze NuggetVw, gdzie majS !zamiar na nas napaQY i wyciSY w pieZ. [ Padna rachuba, wcale Radna, ale my siX postaramy, Weby wynik byR inny! [Prawdopodobnie podsunSR imto Santer, ktVry chce skorzystaY ze sposobnoQci i zabraY stamtSd zRoto. Jednym sRowem, jestem pewien, We jest tak, jak mVwiX. No, chcecie jeszcze QcigaY KeiowehVw? #[ Ani myQlX!! Wasze obliczeniejest wprawdzie trochX ryzykowne, ale odkSd was znam, nie pomyliliQcie siX jeszcze nigdy i zawsze mieliQcie sRusznoQY. Przypuszczam, We bXdziecie jSmieli i teraz. CVW ty na to, stary Willu? [SSdzX, We jest tak, jak powiada Old Shatterhand. Musimy natychmiast stSd ruszyY, aby ostrzec na czas Winnetou. Czy godzicie siX, sir? [ Owszem. [ A czy jeZca zabierzemy z sobS?? ![OczywiQcie. PrzywiSWemy godo Mary Sama, co mu nie bXdzie bardzo w smak. ZaRatwiwszy siX z tym, wyruszymy natychmiast. Przedtem jednak musimy znale\Y w RoWysku jakSQ kaRuWX, aby napoiY konie. !W pVR godziny potem byliQmy w drodze, oczywiQcie niezbyt zadowoleni z wyniku wyprawy. Zamiast pochwyciY Santera, utraciliQmy Sama Hawkensa. JeWeliby jednak moje przypuszczenie siX sprawdziRo,moWna by mieY pewnS nadziejX, We uwolnimy Sama i pochwycimy Santera. ^cigajSc uprzednio Santera, musieliQmy naturalnie trzymaY !siX jego tropu i koRowaliQmy, poniewaW zmieniR on pierwotnykierunek i pojechaR pod kStemrozwartym. Teraz !postanowiRem ten kSt QciSY. !Skutek byR taki, We juW przed poRudniem stanXliQmy u wejQcia do parowu prowadzScego na polanX, na ktVrej dokonano napadu i morderstwa. ZostawiliQmy konie w dolinie pod opiekS jednego z ApaczVw, a sami ruszyliQmy w gVrX. Na skraju polany staR straWnik, ktVry powitaR nas tylko lekkim ruchem rXki. SpostrzegliQmy na pierwszy rzut oka, We pozostaRych dwudziestu ApaczVw pracowaRo pilnie nad przygotowaniem pogrzebu dla wodza i jego cVrki. MnVstwo wysmukRych drzew, QciXtych tomahawkami, przeznaczono na rusztowanie. OprVcz tego leWaRy tam wielkie stosy kamieni, ktVre ciSgle jeszcze znoszono. Do robotnikVw przyRSczyli siX od razu przybyli ze mnS Apacze. DowiedziaRem siX, We pogrzeb miaR siX odbyY nazajutrz. Nie opodal zbudowano tymczasowy szaRas, w ktVrym przechowywano zwRoki obojgazamordowanych. Na wiadomoQYo naszym przybyciu wyszedR zszaRasu Winnetou. Jak nam powiedziano, przesiadywaR !tam ciSgle. JakWeW wyglSdaR ten mRody wVdz ApaczVw! Winnetou zawsze byR bardzo powaWny i rzadko uQmiech rozjaQniaR mu twarz. Nie sRyszaRem nigdy, Weby siX zaQmiaR gRoQno. Mimo tej powagi byR w jego piXknych, mXskich rysach wyraz dobroci i przychylnoQci, jego aksamitne, ciemne oczy umiaRy spoglSdaY nawet "bardzo przyja\nie. IleW to razy spoczywaRy one na mnie z %miRoQciS i pieszczotS, jakS siXwiduje na ogVR tylko w oczach!kobiet! Dzisiaj nie byRo Qladu tego wszystkiego. Twarz Winnetou byRa jakby z kamienia, a oczy spoglSdaRy posXpnie. Ruchy miaR powolne i%ociXWaRe. ZbliWyR siX do mnie, obrzuciR mnie smXtnym, a rVwnoczeQnie badawczym "wzrokiem, uQcisnSR sRabo mojSrXkX, spojrzaR w oczy z wyrazem, ktVry mnie przejSR do gRXbi duszy, i zapytaR: "[ Kiedy mVj brat powrVciR?? [ W tej chwili wRaQnie. [ Gdzie jest morderca?? [ UmknSR. !UczciwoQY kaWe mi przyznaY,We podczas tej odpowiedzi spuQciRem wzrok ku ziemi. Prawie wstydziRem siX wRasnych sRVw. Apacz takWe wbiR oczy w ziemiX. O, gdybym mVgR !wiedzieY, co siX dziaRo w jegoduszy! !Po dRuWszej chwili zapytaR: ![ Czy mVj brat straciR jego trop?? [ Nie, nie straciRem go jeszcze dotychczas. Morderca przybXdzie tutaj niebawem. [Niech mi to Old Shatterhand opowie! UsiadRszy z Winnetou na kamieniu, dokRadnie i zgodnie z prawdS zdaRem mu sprawX ze wszystkiego. SRuchaR w milczeniu, dopiero !gdy skoZczyRem, odezwaR siX: [ WiXc mVj brat nie wie na pewno, czy dosiXgRy Santera kule rewolwerowe? [ Nie, ale przypuszczam, We !go nie zraniRem. SkinSR lekko !gRowS, uQcisnSR mi rXkX i rzekR; [Niech mi mVj brat wybaczy, We zapytaRem o to, czy trop nie stracony! Old Shatterhand wykonaR swe zadanie znakomicie, a na koZcu postSpiR nawet bardzo mSdrze.Sam Hawkens bXdzie bardzo "WaRowaR swej nieostroWnoQci, ale mu jS przebaczymy i wydobXdziemy go z niewoli. Ja "takWe tak sSdzX jak mVj brat; Keiowehowie nadejdS, lecz. !przyjmiemy ich inaczej, niW siXspodziewajS. Z jeZcem nie "naleWy siX \le obchodziY, ale pilnowaY go trzeba jak oka w gRowie. Jutro wybuduje siX grobowce dla Inczu-czuny i Nszo-czi. Czy mVj brat bXdzie przy tym? [ ByRoby mi bardzo przykro, gdyby Winnetou na to nie zezwoliR! [Nie tylko zezwalam, lecz proszX o to. Twoja obecnoQY zachowa moWe Wycie wielu synom bladych twarzy. Prawo krwi domaga siX Qmierci wielu biaRych ludzi, lecz oko twoje jest jak sRoZce, ktVre rozmiXkcza twardy lVd i zamienia go w orze\wiajScS wodX. Wiesz, kogo utraciRem. BSd\ mi ojcem i bSd\ mi !siostrS zarazem; proszX ciX o to, Szarlih! Pza zabRysRa mu w oku. WstydziR siX jej i nie !pokazaRby nikomu, nie kryR siXtylko przede mnS. PobiegR do szaRasu, w ktVrym, jak wspomniaRem, leWeli zmarli, i zniknSR w jego wnXtrzu. DziQ po raz pierwszy nazwaR "mnie po imieniu Karol i pV\niej wymawiaR to imiX zawsze tak samo jak teraz [ Szarlih. Powinienem teraz opowiedzieY o pogrzebie, !ktVry siX odbyR ze wszystkimi indiaZskimi ceremoniami. Wiem,We dokRadny jego opis byRby zajmujScy, ale kiedy przypominam sobie te smutne godziny, dziQ jeszcze odczuwam bVl tak gRXboki, jakgdyby siX to staRo dopiero wczoraj. Opis tych godzin wydaje mi siX jakby zbezczeszczeniem [ nie !grobowcVw, ktVre wznieQliQmy wtedy obu zmarRym pod Nugget-tsil [lecz pomnika, ktVry wystawiRem im w mym sercu i ktVry otaczam nieustannS, peRnS uszanowania opiekS. Dlatego proszX, Weby mi byRo wolno zaniechaY tego opisu. ZwRoki Inczu-czuny przywiSzano do konia, po czym obsypano zwierzX ziemiStak, We nie mogRo siX poruszyY, a w koZcu przestrzelono mu Reb. Potem naniesiono stopniowo tyle ziemi, We zakryRa je\d\ca razem z broniS i TlekamiU . Wreszcie obRoWono wszystko kilkoma warstwami kamieni. Nszo-czi otrzymaRa na mojS proQbX inny grVb. Nie chciaRem, Weby jS pokryto !bezpoQrednio ziemiS. OparliQmyjS o pieZ drzewa w postawie siedzScej, a potem tak uRoWyliQmy dokoRa niej !kamienie, We utworzyRy silnS, pustS w Qrodku piramidX, z ktVrej szczytu wystawaRa korona drzewa. OdwiedzaliQmy pV\niej z Winnetou kilka razy grobowce pod Nugget-tsil i zastawaliQmyje zawsze w nienaruszonym stanie...  ROZDZIAP VI WYSWOBODZENIE SAMA Patwo sobie wyobraziY, jak bolaR Winnetou z powodu straty ojca i siostry. Podczas pogrzebu mVgR tX boleQY okazaY, potem jednak musiaR !jS zamknSY w sobie gRXboko. NakazywaR mu to z jednej strony indiaZski obyczaj, a z drugiej [ koniecznoQY zwrVcenia caRej uwagi na spodziewane przybycie KeiowehVw. Nie byR to juW przygnieciony gorzkS stratS syn i brat, lecz wVdz wojennejdruWyny, na ktVrej czele zamierzaR odeprzeY napad nieprzyjaciVR i pochwyciY mordercX swych bliskich. MiaR juW widocznie plan gotowy, gdyW zaraz po pogrzebie kazaRApaczom przygotowaY siX do !drogi i sprowadziY konie, ktVreznajdowaRy siX w dolinie. [Dlaczego mVj brat wydaje tozarzSdzenie? [spytaRem. "[Teren jest tak uciSWliwy, We sprowadzenie koni bXdzie kosztowaRo wiele trudu. "[ Wiem o tym [ odrzekR [ ale"musi siX to staY, gdyW chcX w ten sposVb wywieQY w pole KeiowehVw. Dali schronienie mordercy, za to wszyscy zginS, Twarz jego przybraRa przy tych sRowach wyraz stanowczy, gro\ny. JeQliby wykonaR swVj zamiar, Keiowehowie byliby zgubieni. Ja byRem w tym wypadku za RagodniejszS karS. Keiowehowie byli wprawdzie naszymi wrogami, lecz nie byli winni Qmierci Inczu-czuny i jego cVrki. Czy mogRem jednakwpRywaY na zmianX postanowienia Winnetou? Kto wie, czy nie wzbudziRbym w nim gniewu na samego siebie. NastrXczaRa siX jednak sposobnoQY do tego rodzaju !prVby, gdy wybraliQmy siX samina polowanie. Apacze bowiem pojechali wypeRniY rozkaz wodza, a Stone i Parker !przyRSczyli siX do nich. Nikt zatem nie mVgRby usRyszeY odpowiedzi, ktVra, dana w gniewie, wiXc niewStpliwie szorstka, w obecnoQci innych miaRaby charakter obrazy. WyjawiRem Winnetou swoje zdanie w tej sprawie, ale ku memu zdumieniu nie nastSpiR skutek, jakiego siX obawiaRem.SpojrzaR na mnie duWymi, posXpnymi oczami i odpowiedziaR spokojnie: [SpodziewaRem siX tego po moim bracie, gdyW on ustXpowania przed wrogiem nie uwaWa za sRaboQY. [Tak nie myQlaRem, o ustXpowaniu nie moWe byY mowy. ZastanawiaRem siX juW nawet nad tym, jak ich wszystkich pochwyciY. Ale oni !nie sS winni temu, co siX tutajstaRo, i byRoby niesprawiedliwoQciS, gdyby mieli ponieQY za to karX. %[UjXli siX za mordercS i chcS tu przyjQY, aby uderzyY na nas! Czy to dla nas nie dostateczny powVd, Weby ich nie oszczXdzaY? [Nie, a przynajmniej dla mnienie. Przykro mi, We brat mVj Winnetou gotVw jest popeRniY bRSd, ktVry staje siX przyczynS zguby wszystkich plemion indiaZskich. [ Jaki bRSd ma Old Shatterhand na myQli?? $[Ten, We Indianie mordujS siX nawzajem, zamiast pomagaY sobie przeciwko wspVlnemu nieprzyjacielowi. PozwVl, We pomVwiX z tobS szczerze. Kto zdaniem twoim jest na ogVR mXdrszy i chytrzejszy: czerwony mSW, czy blada twarz? ![ Blada twarz. PrzyznajX to, bo to prawda. Biali posiadajS wiXcej niW my wiadomoQci i zdolnoQci. PrzewyWszajS nas niemal we wszystkim. #[Ale tobie Wielki Duch udzieliRtakich darVw, jakimi nawet u biaRych maRo kto siX cieszy, dlatego chciaRbym, WebyQ myQlaR inaczej niW zwykRy czerwony mSW. Rozum masz bystry, a wzrok twVj siXga o wiele dalej niW wzrok zwykRegowojownika. IleW to razy wykopywano miXdzy wami wojenny tomahawk! Nie zaprzeczysz, We to jest nieustanne, okropne samobVjstwo, popeRniane przez czerwonych mXWVw, a ten, ktVry postXpuje w ten sposVb, bierze udziaR w tym samobVjstwie. Inczu-czunX i Nszo-czi zabili nie czerwonoskVrzy, lecz biali, a !jeden z mordercVw schroniR siX do KeiowehVw i namVwiR ich donapadu na was. To oczywiQcie jest wystarczajScy powVd, bytu na nich zaczekaY i walczyYz nimi, ale nie usprawiedliwia tego, Weby ich wystrzelaY jak wQciekRe psy. To sS twoi czerwoni bracia, pamiXtaj o tym! TRumaczyRem mu tak jeszcze przez jakiQ czas, Winnetou "zaQ sRuchaR spokojnie. A kiedy wypowiedziaRem ostatnie #sRowo, podaR mi rXkX i rzekR: [Old Shatterhand jest prawdziwym i szczerym przyjacielem wszystkich czerwonych mXWVw i sRusznie nazywa postXpowanie ich samobVjstwem. ZrobiX, czego sobie mVj biaRy brat Wyczy. Schwytam KeiowehVw, ale potem wypuszczX ich na wolnoQY, a zatrzymam tylko mordercX. [Schwytasz? To bXdzie trudne, bo nadciSgnS w przewaWajScej liczbie. Czy wpadReQ moWe na tX samS myQl, co ja? [ JakS?? [ ZwabiY KeiowehVw w takie miejsce, w ktVrym by siX nie mogli broniY. [ Tak, to mVj plan. "[ MVj takWe. Znasz te strony,wiXc chciaRem ciX zapytaY, czy jest tu gdzieQ takie miejsce. [ Jest i leWy niedaleko. To wSski, skalisty parVw. Tam chcX zwabiY nieprzyjaciVR. #[ SSdzisz, We ci siX to uda? "[Tak. Skoro siX znajdS w tym parowie, na ktVrego Qciany wspiSY siX nie moWna, zaatakujemy ich z przodu i z $tyRu. BXdS musieli siX poddaY, jeWeli nie zechcS daY siX bezbronnie wystrzelaY. DarujX im Wycie i wystarczy mi, We dostanX w rXce Santera. [DziXkujX ci! Serce mego brata Winnetou stoi otworem "dla dobrej myQli. MoWe i w innejsprawie Wywi on rVwnie Ragodne zamiary. [ O jakS sprawX chodzi memubratu Old Shatterhandowi?? #[ ChciaReQ zaprzysiSc zemstXwszystkim biaRym, a ja !prosiRem ciX, WebyQ tego nie czyniR od razu, lecz zaczekaR z decyzjS, aW minie pogrzeb. Czy wolno mi wiedzieY, co teraz postanowiReQ? Zapytany patrzyR przez pewien czas na ziemiX, a potem podniVsR na mnie jasny wzrok, wskazaR na szaRas, w ktVrym przed pochowaniem leWaRy zwRoki, i odrzekR: "[UbiegRS noc spXdziRem tam przy umarRych i walczyRem z sobS. Zemsta podsunXRa mi $wielkS, QmiaRS myQl. ChciaRem sprowadziY wojownikVw wszystkich czerwonych plemion i wyruszyY z nimi przeciw bladym twarzom. ByRbym wVwczas zwyciXWony, ale w walce z sobS, ktVrS stoczyRem dziQ w nocy, zostaRem zwyciXzcS. %[ WiXc porzuciReQ tX wielkS, QmiaRS myQl? [PytaRem o to trzy osoby, "ktVre miRujX: dwoje zmarRych ijednego WyjScego. Radzili mi plan ten porzuciY, postanowiRem wiXc pVjQY za ich radS. SpojrzaRem na niego pytajScym wzrokiem, a on mVwiR dalej: [MVj brat nie wie, o kim mVwiX. Mam na myQli !Kleki-petrX, Nszo-czi i ciebie. Was troje pytaRem w myQlach iotrzymaRem potrVjnS, ale jednobrzmiScS odpowied\. [Tak, gdyby Wyli oboje i gdybyQ mVgR ich zapytaY, powiedzieliby pewnie to samo, co ja ci radzX. Plan, ktVry %miaReQ, byR wielki i ty mVgRbyQsiX podjSY jego wykonania, ale... [Niech mVj brat skromniej o #mnie mVwi i myQli [przerwaR mi.[ Gdyby siX rzeczywiQcie udaRo jednemu wodzowi o RoWyska. uW a lekie  pHDkPPܼkDk&PXk{A"p ch#B " ch$d cXi%! ci&~, cj'7EjzjednoczyY wszystkie czerwone szczepy, nie staRobysiX to tak prXdko, jakbym sobie tego WyczyR. Trzeba by caRego dRugiego, peRnego trudVw Wycia, aby dojQY do !celu, na koZcu zaQ tego Wycia byRoby za pV\no zaczynaY walkX. Jeden czerwony mSW, choYby najwiXkszy i najsRawniejszy, nie speRni tego zadania, a po jego Qmierci zabrakRoby godnego nastXpcy, ktVry by !poprowadziR dalej i dokoZczyR rozpoczXtego dzieRa. [CieszX siX, We brat mVj Winnetou doszedR do tego wniosku; jest on sRuszny. Jeden czRowiek nie wystarczy,a o nastXpcX byRoby trudno. Gdyby nawet i to siX udaRo, walka czerwonoskVrych przeciwko biaRym musiaRaby i tak skoZczyY siX dla was klXskS. [Wiem o tym; ona przyQpieszyRaby tylko naszS zgubX. GdybyQmy nawet ze wszystkich walk wyszli zwyciXsko, to jednak bladych twarzy jest tyle, We mogliby przeciwko nam wysyRaY coraz to nowe hufce, gdy tymczasem my nie zdoRalibyQmy naszych strat uzupeRniY. ZwyciXstwa wyniszczyRyby nas wolniej wprawdzie, ale tak samo !pewnie jak klXski. MusiaRem to sobie szczerze powiedzieY, kiedy siedziaRem w nocy przy moich zmarRych. PostanowiRem wiXc zaniechaY tego planu. "ChciaRem siX zadowoliY z kolei pojmaniem mordercy i zemQciY siX na tych, ktVrzy dajS mu pomoc i przychodzS, by uderzyY na nas. Ale i to odradziR mi mVj brat Old Shatterhand, zemsta wiXc moja ograniczy siX teraz tylko do tego, We pochwycX i ukarzXSantera. KeiowehVw puQcimy wolno. [Te sRowa wprawiajS mnie w dumX z powodu przyja\ni, !ktVra nas RSczy; nigdy ci ich nie zapomnX. ChociaW nie moWemy tego twierdziY na pewno, jesteQmy mimo to obajprzekonani, We Keiowehowie nadciSgnS. Idzie tylko o to, Weby siX dowiedzieY, kiedy przybXdS. [PrzybXdS tu juW dzisiaj [rzekR tonem tak stanowczym,jak gdyby szRo o stwierdzenie faktu zupeRnie dowiedzionego. [ SkSd moWesz to wiedzieY na pewno?? "[WnoszX z tego, co mVwiReQ o waszej ostatniej wyprawie. Keiowehowie udali, We wracajSdo wsi, aby was zwabiY za sobS, a zdSWajS wRaQciwie tutaj; musieli wiXc bardzo !okrSWaY, bo inaczej pojawiliby"siX juW wczoraj. IstniaRy teW inne jeszcze powody tego opV\nienia. [ Jakie powody?? [Pierwszy: Sam Hawkens, ktVrego tu oczywiQcie nie sprowadzS, lecz odeQlS do swoich do domu. Na to trzeba byRo wybraY odpowiedni czas imiejsce, a moWe nawet zaczekaY na sposobnoQY, ktVra by siX nastrXczyRa przypadkiem. Musieli takWe pchnSY posRaZca z doniesieniem o waszym przybyciu. ![ Aha, sSdzisz, We wojownicywyjechali naprzeciw nas ze wsi? [Tak. Wojownicy, z ktVrymi mieliQcie do czynienia tam, nad wyschRS rzekS, chcieli was pociSgnSY za sobS, nie mieli jednak czasu zaatakowaY, poniewaW postanowili przyjechaY tutaj. "WysRali wiXc jednego lub kilkuwojownikVw do swoich z rozkazem, Weby wyruszono przeciwko wam ze wsi. Tym posRaZcom powierzyli takWe Sama Hawkensa. Po tych zarzSdzeniach zboczyli z poprzedniego kierunku i ruszyli ku Nugget-tsil. ChodziRo o to, WebyQcie wy tej zmiany kierunku nie zauwaWyli, !musiaRa siX wiXc ona odbyY w miejscu, w ktVrym nie zostajSQlady. Miejsca takie sS rzadkie, trzeba ich szukaY, a to zabiera czas. Dlatego teW Keiowehowie me mogli nadejQY !tu wczoraj, ale dziQ przybXdS na pewno. "[A skSd wiesz, We ich nie ma jeszcze dotychczas? WskazaR na najbliWsze wzgVrze. Ponad lasem wznosiRo siX wysokie drzewo, ktVrego korona stanowiRa najwyWszy punkt w tych gVrach. Kto siedziaR na tym drzewie, a miaR dobre oczy, mVgR objSY wzrokiem caRS pobliskS preriX. $[MVj brat nie wie [ odrzekR [We wysRaRem na drzewo wojownika, ktVry tam uwaWa i zobaczy KeiowehVw, jak tylko "siX zbliWS, bo ma sokole oczy. Ujrzawszy ich, zejdzie natychmiast i doniesie mi o tym. [To dobrze. WiadomoQci od niego nie byRo, wiXc widoczniewrogVw jeszcze nie widaY. Czy!sSdzisz jednak, We nadciSgnS dzisiaj z pewnoQciS? [ Tak, nie mogS zwlekaY dRuWej, jeQli chcS nas tu jeszcze zastaY. [AleW oni nie mieli zamiaru dojQY aW do GVry NuggetVw, chcieli tylko przygotowaY na ciebie zasadzkX, kiedy bXdziesz wracaR do domu. [ByRoby siX im to udaRo, gdybyQ ich nie podsRuchaR. PoniewaW jednak teraz jestem o tym uwiadomiony, zasadzka na nic siX nie przyda, przeciwnie, ja zwabiX ich tutaj. Do domu wracaRbym w kierunku poRudniowym. i tam by siX na mnie zaczaili. Teraz udam, We zmierzam na pVRnoc,i zwabiX ich tu za sobS. #[ Czy jesteQ pewny, We pVjdS za tobS? [Tak, jestem pewny. Keiowehowie muszS wysRaY zwiadowcX, by siX przekonaY, czy tu jesteQmy. Temu szpiegowi nie zrobimy nic zRego i pozwolimy mu odejQY spokojnie do swoich. Ze wzglXdu na niego kazaRem tu sprowadziY konie. Jest ich ponad trzydzieQci i pomimo twardego gruntu na osypisku bXdzie musiaR zobaczyY ich Qlady. StSd podSWymy do parowu, ktVry posRuWy za puRapkX na KeiowehVw. Zwiadowca nie pVjdzie tam za $nami, bXdzie tylko QledziR jakiQczas, czy odeszliQmy rzeczywiQcie, a potem wrVci czym prXdzej do swoich z !wieQciS, We odjechaliQmy nie na poRudnie, lecz na pVRnoc. Czy mVj brat przyznaje mi sRusznoQY? [Tak. Wskutek tego porzucS myQl urzSdzenia zasadzki, !przybXdS tutaj i stSd puszczSsiX za nami. [Jestem pewien, We tak uczyniS. Santer, ktVrego musiepochwyciY, jeszcze dziQ bXdzie w mym rXku. [ A co z nim zrobisz?? [ ProszX mego brata, Weby mnie o to nie pytaR. On umrze. To wszystko. [ Gdzie?? Tu? Czy zaprowadzisz go do puebla? [To jeszcze nie postanowione. Prawdopodobnienie bXdzie takim tchVrzem jakRattler, ktVremu musieliQmy "zadaY szybkS QmierY jak psu i mazgajowi. SRuchaj! Dolatuje mnie tXtent naszych koni. OpuQYmy to miejsce, wrVcimy tu potem z jeZcami. Przyprowadzono konie. MVj koZ i Mary Hawkensa byRy teW z nimi. KaWdy prowadzaR swegokonia za cugle, gdyW droga byRa zbyt niewygodna, by moWna byRo ich dosiSQY. Winnetou szedR na czele. SprowadziR nas z polanki na pVRnoc, potem w las opadajScy doQY stromo ku !doRowi. Na dole znajdowaRa siX otwarta RSka. Tam wsiedliQmy na konie i pojechaliQmy ku wznoszSce ] siX jak wysoki, prostopadRy mur, skalnej #Qcianie, ktVrS przecinaR wSskiparVw. WskazujSc na ten parVw, Winnetou powiedziaR: [ Oto puRapka, o ktVrej mVwiRem. Teraz przez niS przejedziemy. SRowo to okreQlaRo bardzo dobrze wSskie przejQcie, "ktVrym teraz przejeWdWaliQmy. ^ciany biegRy z obu stron prawie prostopadle ku niebu i nie podobna byRo siX na nie wdrapaY. Gdyby Keiowehowie okazali siX tak gRupi i wjechaliby tutaj po obsadzeniu przez nas obu #wejQY, broniY siX tu byRoby z ich strony szaleZstwem. !Droga nie wiodRa prosto, lecz skrXcaRa to w prawo, to w lewo i kwadrans upRynSR, zanim stanXliQmy u wylotu parowu, gdzie zsiedliQmy z koni. Po chwili ujrzeliQmy Apacza, ktVry wypatrywaR z drzewa KeiowehVw. [Przybyli [oznajmiR. [ ChciaRem ich zliczyY, ale nie mogRem, bo nie jechali pojedynczo i byli jeszcze bardzo daleko. $[ Czy zwrVcili siX ku dolinie??[ pytaR Winnetou. $[Nie. Zatrzymali siX na prerii i%rozRoWyli poQrVd zaroQli. Potem oddzieliR siX od nich jeden wojownik i poszedR piechotS ku dolinie. [To zwiadowca. Mamy wRaQnie, tyle czasu, Weby puRapkX otworzyY, a potem zamknSY. MVj brat Old Shatterhand we\mie z sobS Stone'a, Parkera i dwunastu moich wojownikVw i obejdzie #gVrX tu, po lewej stronie. KoRo bardzo grubej i wysokiej brzozy, jakS tam ujrzy, !wejdzie w las, ktVry siX powoliwznosi, a po drugiej stronie znowu opada. Przybywszy tam,znajdzie siX mVj brat w przedRuWeniu doliny, skSd !wyszliQmy na Nugget-tsil. IdSc dalej tS dolinS, dotrze niebawem na miejsce, gdzie zostawiliQmy konie, a dalszS drogX juW zna. Niech jednak !nie posuwa siX otwartS dolinS,!lecz jej brzegiem i kryje siX w lesie. Old Shatterhand bXdzie siedziaR w tym lesie, skSd po drugiej stronie prowadzi wejQcie do parowu. SpostrzeWenieprzyjacielskiego zwiadowcX, ale mu nie bXdzie przeszkadzaR w Qledzeniu. Potem zobaczy nadchodzScych nieprzyjaciVR ipozwoli im wejQY do parowu. [WiXc taki jest twVj plan ![mVwiRem dalej za niego. [Ty zostaniesz tutaj, aby obsadziYwyjQcie, a ja wrVcX drogS !okrXWnS, opisanS teraz przez ciebie, do stVp Nugget-tsil, aby tam zaczekaY na !nieprzyjaciVR i towarzyszyY impotajemnie, dopVki nie wejdS do puRapki? [Tak sobie to wyobraWam. JeWeli Old Shatterhand nie popeRni jakiegoQ bRXdu, to poRVw uda siX nam z pewnoQciS. ![ BXdX ostroWny, jak tylko moWna. Czy Winnetou da mi jeszcze jakieQ wskazVwki? [ Nie. ResztX pozostawiam tobie. "[ Kto bXdzie siX ukRadaR z Keiowehami, jeQli siX uda ich zamknSY? [Ja. Zadaniem Old Shatterhanda jest tylko nie wypuQciY ich z parowu, gdy zobaczS moich wojownikVw i "zechcS zawrVciY. Ale QpieszciesiX! PoRudnie juW dawno minXRo, a Keiowehowie nie zatrzymajS siX do jutra, lecz pVjdS za nami dziQ jeszcze, zanim siX Qciemni. !SRoZce dokonaRo juW prawie swej dziennej wXdrVwki i za godzinX naleWaRo siX spodziewaY zmierzchu. UdaRemsiX wiXc w drogX z Dickiem, Willom i z moimi Apaczami. W kwadrans potem spostrzegliQmy brzozX i weszliQmy w las. WyglSd "okolicy zgadzaR siX zupeRnie z opisem Winnetou. WkrVtce wydostaliQmy siX na owo miejsce w dolinie, na ktVrym pasRy siX konie. Naprzeciw nasotwieraR siX boczny parVw, wiodScy na polanX do grobVw Inczu-czuny i Nszo-czi. StamtSd, usiadRszy pod drzewami, mogliQmy widzieY nadchodzScych KeiowehVw. Nie mieliQmy powodu obawiaY siX, by nas spostrzegli, gdyW naleWaRo przypuszczaY, We wejdS do parowu z drugiej strony. Apacze milczeli, a Stone i Parker rozmawiali z sobS po cichu. Byli pewni, We Keiowehowie wpadnS nam w rXce razem z Santerem, ja natomiast miaRem pewne wStpliwoQci. Do zmroku brakowaRo najwyWej dwudziestu minut, a Keiowehowie siX nie zjawiali. SSdziRem zatem, We dopiero jutrzejszy ranek przyniesie rozstrzygniXcie, zwRaszcza Wenie byRo widaY takWe zwiadowcy nieprzyjaciVR. U nas pod drzewami byRo juW ciemno. Szept Parkera ze Stone'em ustaR. Lekki wiatr poruszaR szczytami drzew i wywoRywaR jednostajny szmer, ktVry naleWaRoby raczej nazwaY nieustannym, gRXbokim oddechem lasu, od ktVrego !bardzo Ratwo odrVWniY kaWdy inny odgRos. Naraz wydaRo mi #siX, We coQ peRza po miXkkim, leQnym gruncie. ZaczSRem nadsRuchiwaY. Tak, coQ siX poruszaRo. ZwierzX "czworonoWne nie zbliWyRoby siXdo nas tak bardzo. A pRaz? !RVwnieW nie. OdwrVciRem siX szybko i poRoWyRem, aby zobaczyY, co siX dzieje u doRu, przy samej ziemi. ZrobiRem to jeszcze na czas i ujrzaRem jakiQ czarny "przedmiot, ktVry leWaR za mnS, a teraz przemykaR siX miXdzy drzewami. "ZerwaRem siX i poQpieszyRem za nim. ZobaczyRem go przed sobS [ jakby smugX cienia na jaQniejszym tle. SiXgnSRem rXkS i chwyciRem kawaRek jakiejQ tkaniny. %[ Precz ! [ odezwaR siX czyjQ przestraszony gRos i rVwnoczeQnie tkanina "wymknXRa mi siX z rXki. CieZ zniknSR, wobec tego wstaRem izaczSRem nasRuchiwaY, aby przynajmniej uchem coQ zRowiY. Ale moi towarzysze dostrzegli moje szybkie ruchy i"usRyszeli okrzyk. Zerwali siX z "miejsc i zaczXli pytaY, co siX staRo. [Cicho, cicho bSd\cie! [ !odrzekRem i natXWyRem sRuch !ponownie. Ale nic juW nie byRo sRychaY. PodpatrywaR nas jakiQ !czRowiek, i to biaRy, jak tego dowodziR angielski okrzyk. Prawdopodobnie byR to sam Santer, gdyW oprVcz niego nie byRo u KeiowehVw Wadnej innejbladej twarzy. MusiaRem siX puQciY za nim bezwarunkowo, pomimo ciemnoQci! [UsiSd\cie z powrotem i !zaczekajcie, dopVki nie wrVcX![ nakazaRem moim ludziom i pobiegRem. Nie wahaRem siX ani przez chwilX, dokSd siX skierowaY #[naleWaRo biec ku prerii, gdzie znajdowali siX Keiowehowie. "PodsRuchujScy mVgR cofnSY siX tylko do nich i nigdzie indziej. !Trzeba byRo coQ uczyniY, by !tak prXdko nie uciekaR, zmusiYgo do ostroWniejszego posuwania siX. ZawoRaRem: [ StVj, bo strzelam! W kilka sekund potem oddaRem na potwierdzenie tej gro\by dwa strzaRy rewolwerowe. Nie popeRniRem "przez to bRXdu, gdyW obecnoQY nasza i tak juW wyszRa na jaw.Teraz moWna byRo przypuszczaY, We zbieg wejdzie ze strachu gRXbiej w las, gdzie oczywiQcie musi zwolniY biegu z powodu panujScej tam ciemnoQci. Ja natomiast skoczyRem ku skrajowi lasu, skSd mogRem gojeszcze dojrzeY, i posuwaRem siX wzdRuW tego skraju. ChciaRem przebyY w ten %sposVb caRS dolinX i ukryY siX w miejscu, gdzie stykaRa siX zpreriS, by tam pochwyciY szpiega. Gdyby uciekaR tamtXdy, musiaRby przejQY koRo mnie. Plan ten byR dobry, ale niestety nie daRo siX go wykonaY. W chwili kiedy biegRem zakrXtem doliny i wychyliRem siX poza wystajScS grupX zaroQli, ujrzaRem przed sobS ludzi i konie tak blisko, We z trudem !zdoRaRem siX rzuciY wstecz i wsunSY pomiXdzy drzewa. #TuW u wylotu doliny rozRoWyli siX obozem Keiowehowie. Dlaczego to uczynili, nietrudnobyRo odgadnSY. Zatrzymali siX najpierw na prerii i wysRali jednego wojownika nie na zwiady, jak przypuszczaliQmy, lecz na poszukiwanie Santera. Santer bowiem, znajScy okolicX, ruszyR ku nam wczeQniej niW oni i dotarR do gVr, zanim Winnetou posRaR straWnika na drzewo. To byRo jego zadanie; znale\Y nas i donieQY o tym Indianom, skoro tylko przybXdS. Kiedy jednak nadeszli, a on jeszcze nie wrVciR, wysRali jego tropem jednego czerwonoskVrego. Zwiadowca nie miaR siX czego obawiaY, gdyW w razie niebezpieczeZstwa Santer wrVciRby, aby ostrzec Indian. Zwiadowca wszedR wiXc tak !daleko w dolinX, jak mu siX to zdawaRo konieczne, a nie ujrzawszy nieprzyjaciela, "cofnSR siX z tS wiadomoQciS do swoich. PoniewaW dolina lepiej nadawaRa siX na nocleg niW otwarta preria, Keiowehowie postanowili siX przenieQY. Santer wracajSc musiaR siX na nich natknSY, !pomimo We dla ostroWnoQci nie rozniecili ognisk. "Teraz juW wiedziaRem, We nie dostaniemy ich w rXce ani !dziQ, ani jutro, jeWeli Santer "byR doQY mSdry i odgadR nasz plan. Co naleWaRo uczyniY? WrVciY na swoje miejsce i zaczekaY, czy Keiowehowie pomimo wszystko nie wpadnS rano w puRapkX? A moWe wobec zmiany sytuacji trzeba byRo cofnSY siX aW do Winnetou po nowe zarzSdzenia? ByRo jeszcze trzecie wyjQcie, najbardziej dla mnie niebezpieczne, a mianowicie pozostaY tutaj i dowiedzieY siX, co postanowiSczerwonoskVrzy uwiadomieni przez Santera o tym, co widziaR. Santer powiedziaR im niezawodnie, We go Qcigam, byRo wiXc do przewidzenia, We!bXdS siX mieli na bacznoQci. PostanowiRem jednak odwaWyYsiX na wszystko, jakkolwiek miaRem maRS nadziejX powodzenia. !LiczyRem na panujSce wokVR ciemnoQci, gdyW Keiowehowie nie rozniecili ognisk, w obawie, aby ich nie dostrzeWono. Pod drzewami leWaRy wielkie zRomy skalne, porosRe mchem iotoczone paprociS. MoWe by misiX udaRo ukryY za jednym z nich? WiXkszoQY czerwonoskVrych zajXta byRa jeszcze koZmi, ktVre przywiSzywali do palikVw, aby siX nie mogRy !oddaliY i nie zdradziRy obozu. "Reszta siedziaRa lub leWaRa na skraju lasu. W jednym jego punkcie brzmiaRy wydawane pVRgRosem rozkazy. Tam zapewne znajdowaR siX wVdz itam teW postanowiRem siX #dostaY, jeQliby siX to okazaRo owi o RoWyska. uW a lekie  pHDkPPܼkDk&PXk{AgB(p4 cj) c)k* ck+_! ck,J, cRl-j7#Il moWliwe! LeWSc na ziemi, posunSRem siX w tym kierunku, nie dbajSco osRonX, gdyW dokoRa panowaRa ciemnoQY, a czerwonoskVrzy znajdowali siX przewaWnie po drugiej stronie. Mogli mnie dostrzec tylko wtedy, gdyby ktVryQ z nich #potknSR siX o mnie. Tak siX niestaRo, wobec czego dotarRem szczXQliwie do celu. ZauwaWyRem tam dwa gRazy leWSce obok siebie [ jeden wysoki i dRugi, drugi niWszy. NiewStpliwie z tej strony Keiowehowie nie spodziewali siX niebezpieczeZstwa. WspiSRem siX spokojnie z niWszego gRazu na wyWszy i rozciSgnSRem siX na nim jak dRugi. LeWaRem na wysokoQci dwu metrVw doQY bezpiecznie,gdyW Waden z czerwonoskVrych nie miaR powodu wchodziY tu za mnS. Indianie, ktVrzy dotychczas !byli zajXci koZmi, zeszli siX &takWe i usiedli lub rozRoWyli siX na ziemi. Tam gdzie spodziewaRem siX obecnoQci wodza, wydano pVRgRosem kilka rozkazVw niezrozumiaRych dla mnie, gdyW nie znaRem jeszcze wtedy jXzyka KeiowehVw. NastXpnie oddaliRo siX kilku wojownikVw, ktVrzy [ jak mi siX zdawaRo [mieli peRniY straW. RzeczywiQcie obsadzili wylot doliny, ale skraj lasu pozostawili swobodny. ByRo to dla mnie bardzo korzystne, poniewaW zapewniaRo mi odwrVt. ObozujScy rozmawiali z sobS !pVRgRosem. SRyszaRem kaWde zdanie, ale niestety niczego nie rozumiaRem. A jakWeby mi !siX przydaRo uchwyciY treQY ich rozmowy! CzXsto opowiadam, We w czasie moichwypraw po Zachodzie skradaRem siX pod obozy Indiannajrozmaitszych szczepVw, a w trakcie podrVWy po innych krajach [ pod obozowiska innych narodVw, gdzie podsRuchiwaRem znajdujScych siX tam ludzi. Temu zawdziXczam wiele z moich sukcesVw, a czXstokroY nawet Wycie. Czytelnik nie wyobraWa sobie i nie zdaje sobie sprawy,jak trudno i jak niebezpiecznie jest w ten sposVb podchodziY pod obVz. Trudno nie tylko dlatego, We taczynnoQY wymaga fizycznej $zrXcznoQci, siRy i wytrwaRoQci,lecz przede wszystkim dlatego, We potrzeba do niej wewnXtrznej dyscypliny, inteligencji i wielu rVWnych wiadomoQci, bez ktVrych nie moWna siX obejQY. Na darmo bowiem podchodziRbym, choYby nawet po mistrzowsku, pod obVz Indian, BeduinVw albo KurdVw, sudaZskS seribah albopoRudniowoamerykaZskS osadXGauchVw, gdybym nie wRadaR jXzykiem tego szczepu i nie mVgR pojSY znaczenia usRyszanych wieQci. A treQY rozmVw znaczy w takich wypadkach wiXcej niW wszystko, co siX przy tej okazji zobaczy. Dlatego staraRem siX zawsze poznaY !jXzyk ludzi, z ktVrymi miaRem do czynienia. Winnetou przyswoiR sobie szesnaQcie dialektVw indiaZskich i w tym takWe zakresie staR siX moim najwybitniejszym nauczycielem. Nie zdarzyRo mi "siX pV\niej juW nigdy, Webym podchodziR pod obVz nieprzyjacielski nie znajSc jXzyka nieprzyjaciVR. "LeWaRem z dziesiXY minut na kamieniu, kiedy usRyszaRem woRanie straWy, po czym nastSpiRa upragniona przeze mnie odpowied\: [ To ja, Santer. WiXc weszliQcie w dolinX? ![ Tak. Niech mVj biaRy brat idzie dalej, a zaraz spotka czerwonych wojownikVw. Te sRowa juW zrozumiaRem, poniewaW w stosunku do Santera posRugiwano siX Wargonem zRoWonym ze sRVw indiaZskich i angielskich. #ZagadniXty zbliWyR siX, a wVdzprzywoRaR go do siebie i zapytaR: [MVj brat zabawiR o wiele "dRuWej, niW byRo postanowione.NiewStpliwie zatrzymaRy go waWne powody? [ WaWniejsze, niW byQcie mogli przypuszczaY. Jak dRugo siX tu znajdujecie? [ Od czasu, ktVry blade twarze zowiS poRowS godziny. [ SpotkaliQcie mego konia?? "[Tak, gdyW jechaliQmy w trop za tobS. MijajSc miejsce, na ktVrym go przywiSzaReQ, zabraliQmy go z sobS. "[ PowinniQcie byli zostaY na prerii!! Tu nie jest zupeRnie bezpiecznie. ![Nie rozRoWyliQmy siX tam obozem, poniewaW tu jest !wygodniej, sSdziliQmy zresztS, We tu nic by nam nie groziRo, !ty bowiem powrVciRbyQ prXdko,aby nas ostrzec. [Rzecz siX ma inaczej. Nie byRo mnie tak dRugo, poniewaWnaraWeni tu jesteQmy na niebezpieczeZstwo. StraciRem duWo czasu, zanim siX dowiedziaRem, na czym ono polega. Old Shatterhand jest tutaj. #[ Tak myQlaRem. Czy mVj brat go widziaR? [ Tak. [Pochwycimy go i zabierzemydo wodza, ktVremu strzaskaR kolana. Czeka go QmierY przy !palu mXczeZskim. Gdzie on siX znajduje? A wiXc Keiowehowie nie chcieli nas zwabiY do swojej wsi, ale przypuszczali, We powrVcimy do Winnetou. [ To jeszcze bardzo wStpliwe, czy go pochwycicie [ odrzekR Santer. ![Tak bXdzie, bo te psy majS tylko trzydziestu wojownikVw na naszych piXYdziesiXciu, nadto nie wiedzS, We tu jesteQmy. Zaskoczymy ich wiXcniespodzianie. [W takim razie grubo siX mylisz. Oni wiedzS, We mamy nadejQY, a moWe nawet #wiedzS, We juW jesteQcie, gdyW niewStpliwie wysRali naprzeciwwas zwiadowcVw. [ Uff!! WiedzS o tym? [ Tak. [ Wobec tego nie moWemy ichjuW zaskoczyY!! [ OczywiQcie, We nie. [Skoro wiXc ich napadniemy, !dojdzie do walki, ktVra bXdzie wymagaRa duWo krwi, bo Winnetou i Old Shatterhand wystarczS kaWdy na dziesiXciuwojownikVw. [Tak, to prawda. ^mierY Inczu-czuny i jego cVrki napeRniRa ich "wQciekRoQciS. KipiS zemstS, "bXdS siX bronili jak rozjuszone drapieWne zwierzXta. Ale mimo to muszS siX dostaY w nasze rXce! Przynajmniej Winnetou. [ Czemu wRaQnie on?? [ Ze wzglXdu na nuggety. On jeden zna prawdopodobnie pokRady zRota. [ Nie pokaWe ich nikomu. [ Nawet gdy go schwytamy??[I wtedy nie. ![ BXdX go mXczyR dopVty, dopVki nie wyjawi tajemnicy. ![On mimo to bXdzie milczaR. Ten mRody pies ApaczVw drwi z wszelkich mSk. Skoro zaQ wie, We nadchodzimy, bXdzie "siX staraR umknSY przed nami. [ O, ja wiem, jak siX mamy do tego zabraY, Weby go wziSY do niewoli. [ Skoro wiesz, to nam powiedz! [ Wystarczy wyzyskaY puRapkX, ktVrS oni na nas zastawili. "[ Zastawili puRapkX?? JakS? [ChcS nas zwabiY do wSskiego parowu, gdzie nie podobna siX broniY, i tam nas wziSY do niewoli. [ Uff!! Czy mVj brat Santer sRyszaR to wyra\nie? [ Tak. [ Czy zna ten parVw?? [ ByRem w nim. [ Opowiedz, jak siX o tym dowiedziaReQ. "[ OdwaWyRem siX na wiele, nabardzo wiele. Gdyby mnie #spostrzegli, poniVsRbym QmierY w mXczarniach i diabelnie siX $cieszX, We tak siX szczXQliwie skoZczyRo. ZawdziXczam to tylko temu, We znaRem juW !drogX do Nugget-tsil i okolicX,gdzie stojS oba grobowce. [ Grobowce?? WiXc istotnie Winnetou pochowaR tam swoich zmarRych? [Tak jest. Bardzo mi siX to przydaRo, gdyW odwrVciRo od nas uwagX ApaczVw. #DomyQlaRem siX oczywiQcie, We !znajdujS siX tam na polanie, i miaRem siX nadzwyczaj na bacznoQci. PrzeszedRem juW niejedno i mogX siX pochwaliY, We nie jestem niedoQwiadczonym westmanem, ale tak ostroWny jak dzisiaj nie byRem jeszcze nigdy. Nie obraRem oczywiQcie drogi przez dolinX, lecz skrajem lasu. U wejQcia do przesmyku staRy ich konie. PodejQcie ApaczVw, nie uWywajSc drogi przez parVw, "nie byRo drobnostkS, ale mi siXudaRo. W gVrze podwoiRem jeszcze ostroWnoQY i $wytXWyRem caRS swS chytroQY.!JuW myQlaRem, We nie zdoRam dotrzeY aW do polany, ale Apacze mieli oczy i uszy skierowane tylko na pogrzeb i $dlatego oQmieliRem siX podejQY aW poza skaRX poRoWonS na skraju polany. StamtSd mogRemwszystko podpatrzyY. "[ MVj biaRy brat byR bardzo odwaWny; We jeszcze Wyje, zawdziXcza tylko pogrzebowi. [Sam to juW przyznaRem! Skoro tylko zamkniXto groby, Winnetou posRaR swoich ludzi, Weby sprowadzili konie. [ Tam na gVrX?? Czy to nie trudne? [ Nawet bardzo uciSWliwe!! [ MiaR zapewne waWny powVd do tego!! #[ Naturalnie. ChciaR, WebyQmy!widzSc, iW oni poszli tamtXdy #z koZmi, wspiXli siX za nimi, a potem posuwali siX dalej Qladem, ktVry wRaQnie prowadziR w puRapkX. [ Dlaczego tak przypuszczasz?? [ Nie przypuszczam, lecz wiem to na pewno, bo sRyszaRem. [ Od kogo?? [Od Winnetou. WysRawszy swoich ludzi po konie, zostaR sam z Old Shatterhandem niedaleko mojej kryjVwki i wdaR siX z nim w rozmowX, ktVrS ja w caRoQci podsRuchaRem. "[Uff! StaR siX cud! Winnetou !daR siX podsRuchaY! To byRo !moWliwe tylko dziXki temu, We myQli jego nie byRy przy nas, lecz przy ojcu i siostrze. [ O byRy takWe i przy nas. WysRaR jednego wojownika na najwyWszy szczyt gVry, skSd mVgR on dostrzec nasze przybycie. [ Czy je zauwaWyR?? ![Nie, a przynajmniej nic mi o tym nie wiadomo. Widzisz wiXc, jak to dobrze, We pojechaRem naprzVd. Jako pojedynczy je\dziec, uszedRem oka tego szpiega. [ Tak, postSpiReQ bardzo rozumnie. MVw dalej! [Skoro tylko czerwonoskVrzy sprowadzili konie, nie czekali #juW dRuWej. OpuQcili polanX i przenieQli siX na drugi jej koniec ku dolinie prowadzScej do wSskiego i dRugiego parowu, na ktVrego Qciany nie "moWna siX wspiSY. Tam chcieli was zwabiY. [ A wiXc Winnetou zamierza zamknSY ten parVw z obu stron?? ![ Tak, ale oczywiQcie dopierowtedy, gdy wy tam wejdziecie.[Wobec tego musi podzieliY swoich ludzi. PoRowa przejdzie przez parVw i zaczeka na nas na jego koZcu, a druga poRowaukryje siX z tej strony i pVjdzie potem za nami. [ Ja tak samo myQlaRem. ![ Czy grunt jest tam skalisty,czy porosRy trawS? [ W parowie skalisty, a przednim w dolinie roQnie trawa. ![W takim razie drugi oddziaR ApaczVw zostawi Qlady, ktVre zauwaWymy. Nie wpadlibyQmy zatem w puRapkX mimo usilnych staraZ Winnetou. "[O, przeciwnie! Ci hultaje sS sprytniejsi, niW sobie wyobraWasz. Drugi oddziaR nie !zostaR, lecz przejechaR takWe przez parVw. [ Uff!! WiXc jakWe mogliby nas zamknSY? [Ja sobie takWe to pytanie zadaRem i znalazRem tylko jednS odpowied\, a mianowicie, We ten oddziaR !chce siX dostaY na nasze tyRy innS drogS. [ MVj biaRy brat znVw roztropnie pomyQlaR. Czy odszukaReQ tX innS drogX? [Tak. WszedRem najpierw do parowu, aby go takWe poznaY, chociaW to byRo niebezpieczne.W caRoQci przejQY go nie mogRem, gdyW byRbym siX natknSR na ApaczVw, ktVrzy obsadzili jego wylot. !PowrVciRem wiXc zaraz, ale nieopuQciRem go jeszcze zupeRnie, kiedy usRyszaRem poQpieszne kroki. SzczXQciem leWaRo tam kilka wielkich kamieni, za ktVrymi przykucnSRem. MinSR mnie Apacz, lecz nie dostrzegR. [ Czy to nie byR zwiadowca ze szczytu gVry?? [ Prawdopodobnie. $[ ZobaczyR, WeQmy przybyli, i QpieszyR donieQY o tym Winnetou. [MoWe i nie. Winnetou, opuszczajSc dotychczasowy obVz przy grobach, kazaR go otym zawiadomiY i powiedzieY, Weby szedR za nim. ![Tak siX nie staRo. W takim razie bowiem byRby z nim razem ten, ktVry miaR mu ten !rozkaz zanieQY, on zaQ szedR sam. Jest tak, jak sSdzX. SpostrzegR nas i pobiegR do Winnetou z wieQciS o naszym przybyciu. Jak to dobrze, We #miaReQ jeszcze czas siX ukryY. CVW potem uczyniReQ? [ZastanawiaRem siX przez pewien czas, jak mogRyby siX potoczyY wypadki. JeWeli "nieprzyjaciele chcieli nas zajQY#z tyRu [ myQlaRem sobie [moglito wykonaY w ten sposVb, We zaczekaliby na nas wygodnie ukryci w jakimQ miejscu, przezktVre my byQmy musieli !przechodziY. SzukajSc w myQli takiego miejsca, doszedRem doprzekonania, We bXdzie nim dolina, w ktVrej siX znajdujemy, a mianowicie ta jej strona, z ktVrej droga wiedzie w gVrX do parowu. JeQliby Apacze zaczaili siX tam miXdzy drzewami, zobaczyliby nas przechodzScych, poszli niepostrzeWenie za nami aW dopuRapki i zamknXli jS po naszym wejQciu. Tak sobie powiedziaRem, zawrVciRem tedy i poszedRem tam, gdzie "spodziewaRem siX ich znale\Y, jeQli moje rachuby nie byRy mylne. [I znalazReQ ich? [ Nie od razu, gdyW przybyRem tam przed nimi, ale nie czekaRem zbyt dRugo. $[ Czy widziaReQ i policzyReQ ich dobrze?? [ ByR to Old Shatterhand z obydwoma biaRymi i dziesiXciu Indian. [ A wiXc Winnetou dowodzi tym oddziaRem, ktVry obsadziRwylot parowu? #[Tak jest. Ci usiedli na ziemi. OdwaWyRem siX dziQ juW na tyle i udaRo mi siX to !szczXQliwie, We sprVbowaRem !jeszcze podejQY ich tak blisko,!Weby usRyszeY, o czym z sobS mVwiS. [ A o czym mVwili?? "[Nic nie mVwili. Kiedy jeszczebyRem daleko, rozmawiali z sobS dwaj biali, ale nie tak gRoQno, Webym ich zdoRaR dosRyszeY, a kiedy pV\niej $zbliWyRem siX do nich, zamilkli. Apacze zachowywali siX cicho,a Old Shatterhand teW nie "powiedziaR ani sRowa. LeWaRem tak blisko niego, We mogRem goniemal dosiXgnSY rXkS. #JakWeby siX zRoQciR, gdyby to wiedziaR! Santer miaR zupeRnS sRusznoQY. Jeszcze jak siX zRoQciRem! Ten czRowiek, rVwnie przebiegRy, jak !zuchwaRy, potrafiR podsRuchaYmnie i Winnetou, kiedy rozmawialiQmy koRo grobVw, potem pVjQY za nami do parowu, odgadnSY caRy nasz plan i czekaY na nas tam, dokSd nas wysRaR Winnetou! LeWaR za mnS i ja trzymaRem go juW nawet za brzeg bluzy! To dopiero byR pech, nadzwyczajny pech, tak wielkiprawie jak dzisiejsze szczXQcie Santera! Gdyby mi siX wVwczas udaRo przytrzymaY go, wypadki potoczyRyby siX zupeRnie innym torem, moWe nawet moje Wycie przybraRoby caRkiem inny kierunek. Gniew mnS wstrzSsaR [to tylko byRo przynajmniej pewnym wyrVwnaniem, We juW tyle tu podsRuchaRem, gdy tymczasem Santer nic siX u nas nie dowiedziaR. "[ ByReQ juW tak blisko tego psa?? [ zawoRaR Keioweh. #[ DlaczegoW nie pchnSReQ go noWem w serce?? [ Nawet mi to w gRowie nie postaRo. [ Czemu?? ![Bo byRbym wszystko popsuR. Co by to byR za haRas! Apacze,pobiegRszy do Winnetou, zawiadomiliby go, We jego planzdradzony. Nie zdoRaRbym go juW schwytaY, a w takim raziew jaki sposVb dostaRbym siX do nuggetVw, ktVre muszX mieY? [Nie dostaniesz ich w ogVle nigdy. Czy Old Shatterhand znajduje siX jeszcze tam, gdzie go zostawiReQ? [ Spodziewam siX. ![Spodziewasz siX tylko? WiXcmoWe odszedR? A ja byRem pewny, We jeszcze tam na nasczeka! $[ ChciaR to uczyniY, ale mVgRodstSpiY od tego zamiaru. [ Z jakiego powodu?? [ Wie, We go podpatrywano. $[ Uff!! JakWe mVgR siX o tym dowiedzieY? [ Przez dziurX, przez fatalnS, przeklXtS dziurX, wykopanS w ziemi przez jakieQ zwierzX. "[ Czy dziury umiejS mVwiY?? [Czasami tak. Ta wRaQnie przemVwiRa. ChcSc bowiem odejQY, odwrVciRem siX. !OparRem przy tym caRy ciXWar !ciaRa na rXkach, ale zapadRem siX prawS rXkS w jakSQ dziurX, przy czym powstaR szmer, ktVry posRyszaR Old Shatterhand. OdwrVciR siX natychmiast i niezawodnie zobaczyR mnie, bo kiedy siX !zerwaRem, aby umknSY, rzuciR siX za mnS. Omal We mnie nie pojmaR, bo chwyciR mnie juW za bluzX, wyrwaRem mu siX jednak i skoczyRem w bok. ZawoRaR wprawdzie, Webym "stanSR, groWSc strzaRem, ale mnie oczywiQcie ani przez myQlnie przeszRo popeRniY takie gRupstwo. Przeciwnie, zaszyRem siX w las jeszcze "gRXbiej, gdzie osRaniaRa mnie ciemnoQY, i usiadRem, by zaczekaY, kiedy bXdX mVgR bezpiecznie pVjQY dalej. [ A co zrobili jego ludzie?? [Chcieli pewnie szukaY mnie razem z nim, lecz on im "zabroniR. KazaR im pozostaY aWdo swego powrotu i badaR sam dalej. SRyszaRem jeszcze przezpewien czas jego kroki, po czym wszystko ucichRo, [ A wiXc poszedR gdzieQ?? [ Tak. [ DokSd?? ![Tego juW nie wiem. Daleko z ekie  pHDkPPܼkDk&PXk{AgB.p cl/ | cam0 cm1|! c'n2I, cn36QnpewnoQciS nie zaszedR, a przekonawszy siX, We mnie nieznajdzie, zawrVciR niewStpliwie do swoich. [ Czy ciX poznaR?? ![ Chyba nie, byRo za ciemno. $[ MoWe zakradR siX aW tutaj, siedzi teraz gdzieQ i przypatruje siX nam! [To niemoWliwe! Nie mVgR widzieY, dokSd siX potem skierowaRem. Na pewno powrVciR na swe stanowisko. Odczekawszy doQY dRugo, wyszedRem z lasu. na wolne pole, gdzie mogRem juW biec. Wtem zawoRaR na mnie twVj straWnik, od ktVrego dowiedziaRem siX, We tu siX znajdujecie. NastSpiRa pauza w rozmowie. DowVdca otrzymaR widocznie potrzebnS wiadomoQY i "rozwaWaR jS. Po jakimQ czasie zapytaR: ![ Co mVj biaRy brat zmierza zrobiY?? "[ ChcX najpierw usRyszeY, coty postanowisz. [Z twego sprawozdania "widzX, We staRo siX zupeRnie !inaczej, niW przypuszczaliQmy. Gdyby nam siX udaRo zaskoczyY ApaczVw niespodzianie, dostaliby siX w nasze rXce Wywi lub martwi i nie kosztowaRoby nas to chyba zbyt wiele krwi. Teraz jednak czekajS na nas. Old Shatterhand ciX zauwaWyR, wiezatem, We jego plan juW zdradzony, i bXdzie siX miaR na bacznoQci. Najlepiej bXdzie, jeQli opuQcimy te strony. ![ OpuQcimy?? Chcesz odejQY? Co ci na myQl przyszRo? Boisz siX tej garstki ApaczVw? "[MVj biaRy brat nie chce mniechyba obraziY? Nie Tznam !trwogi, ale jeQli mogX dostaY wroga w rXce bez rozlewu krwilub z rozlewem, to wolX bez. Tak postXpuje kaWdy rozumny wojownik, choYby byR najwaleczniejszy. [ Czy ci siX zdaje, We opuszczajSc te strony zdoRaszpochwyciY tych biaRych i ApaczVw? [ Tak. [ Oho!! Ciekaw jestem, w jaki sposVb! [ BXdS nas QcigaY. [ To nie jest znVw tak pewne. [To pewne. Winnetou musi siXzemQciY na tobie, a wie, We jesteQ z nami, nie zejdzie wiXc z naszego tropu. Zrobimy go umyQlnie tak wyra\nym, Weby go Ratwo byRo zobaczyY,i udamy siX wprost do naszej wsi, dokSd odesRaRem pojmanSbladS twarz, Sama Hawkensa. [I zdaje ci siX, We Apacze podSWS tam za nami? #[ Tak, bXdS nas nawet Qcigaliz wielkim poQpiechem. [ Aha!! ]eby mnie pojmaY? Czy mVwisz to, aby mnie pocieszyY? Mam siX znowu pozwoliY QcigaY, kiedy tu nastrXcza mi siX najlepsza sposobnoQY do wykonania moich zamiarVw? [Tu nic nie uzyskasz, a podczas jazdy do naszej wsi nie narazisz siX na najmniejsze niebezpieczeZstwo. [Ale skoro nas dopXdzS, niebezpieczeZstwo bXdzie tak "wielkie, We wiXkszego juW byY nie moWe. "[AleW oni nas nie doQcignS, gdyW oddalimy siX od nich tak,We bXdziemy zupeRnie bezpieczni. Odjedziemy natychmiast, a oni mogS ruszyY za nami dopiero wVwczas, gdy zauwaWS, We !nas juW nie ma. Nie nastSpi to przed jutrzejszym poRudniem. -WracaY, i to zaraz? Nie godzX siX na to. Jak przyjmie to Tangua, skoro siX dowie, WeporzuciReQ te wszystkie korzyQci, jakie tu miaReQ w "rXku, choY nic ciX do tego nie zmuszaRo? RozwaW to dobrze! WVdz nie odezwaR siX ani sRowem na to ostrzeWenie; widocznie zrobiRo na nim wraWenie. Nie uszRo to uwagi Santera, toteW mVwiR dalej: ![Tak, poRoWenie nasze tutaj jest tak korzystne, We twVj nowy plan nie moWe nam przynieQY nic lepszego. Naszymjedynym zadaniem jest tylko odwrVciY puRapkX, by Apacze sami w niS wpadli. ![ Uff!! Jak mamy to uczyniY? [Zaatakujemy oba oddziaRy, ktVre postanowiRy nas zamknSY w parowie, jeden po drugim, i nie dopuQcimy do przeprowadzenia ich zamiarVw.[ W takim razie trzeba by wpierw pokonaY oddziaR Old Shatterhanda. Co ty na to? [ Zgadzam siX. [ A wiXc jutro rano miniemy !ich i bXdziemy udawaY, We nie wiemy, iW nas goniS. ![ Nie, nie potrzeba tak dRugoczekaY. Zniszczymy ich juW dzisiaj. "[ Uff!! Niech mVj biaRy brat powie, jak mamy to zrobiY. "[To takie proste i Ratwe, We wRaQciwie nie ma co tRumaczyY! Znam dokRadnie miejsce, w ktVrym znajduje siX Old Shatterhand ze swoimi lud\mi, i zaprowadzX was tam. Oczy KeiowehVw sS przyzwyczajone do ciemnoQci,a ruchy ich podobne do "ruchVw wXWa, ktVrego siX nie sRyszy, gdy peRznie po mchu leQnym. Osaczymy tych trzech biaRych wraz z ich Apaczami i na dany znak wpadniemy na nich. Nie ujdzie nam Waden. ZakRujemy ich, zanim zdoRajS pomyQleY o obronie. $[Uff, uff, uff! [odezwaRo siX potwierdzajSco kilku sRuchaczy. Plan Santera widocznie im siX podobaR. #Ale dowVdca nie zaRatwiR siX z tym tak prXdko i rzekR po krVtkiej chwili namysRu: #[ To siX istotnie moWe udaY, jeQli bXdziemy ostroWni. [Nie moWe, lecz musi siX !udaY. NajwaWniejsze [ otoczyYich niedosRyszalnie, a to nie bXdzie trudne. Potem kilka pewnych pchniXY noWem i sprawa zaRatwiona. Pup, zdobyty na nich, naleWy do was, ja nic nie WSdam. Potem zabierzemy siX do Winnetou. [ TakWe jeszcze tej nocy?? [Nie, nad ranem. Jego osoba jest dla mnie tak cenna, We muszX go mieY na oku podczaswalki, a w nocy jest to niemoWliwe. Zrobimy tak jak Apacze, to znaczy rozdzielimy!siX. JednS poRowX wprowadzX jeszcze nocS do parowu, w ktVrym nas miano zamknSY. OddziaR ten pozostanie tam aW do Qwitu i ruszy potem dalej. Uwylotu uderzy naZ Winnetou, sSdzSc, We Old Shatterhand znajduje siX na jego tyRach. !Drugi oddziaR uda siX ze mnS o Qwicie tS drogS, ktVrS Old Shatterhand wrVciR w dolinX; wiem na pewno, We jS odnajdX.Jestem przekonany, We z poczStku prowadzi ona prostoprzez las, a potem dokoRa u stVp gVry aW do wylotu parowu, ktVry obsadziR Winnetou ze swymi wojownikami. Winnetou caRS swS uwagX zwrVci na wnXtrze parowu, zobaczy nasz pierwszy oddziaR, ale nie "spostrzeWe, We siX zbliWamy do niego takWe od tyRu. Zostanie wiXc zamkniXty tak jak chciaR nas zamknSY, a majSc z sobS ledwie piXtnastu wojownikVw lub niewielu ponadto, bXdzie !musiaR siX poddaY, jeQli nie zechce zgubiY siebie i swoich ludzi. Taki jest mVj plan. [ JeQli plan da siX tak wykonaY, jak mVj brat przedstawiR, to jest dobry. [ WiXc zgadzasz siX naZ?? [Tak. ChcX dostaY Winnetou Wywcem, aby go przyprowadziY wodzowi, a przez twVj plan moWemy to $osiSgnSY nie czekajSc dRuWej. [ A zatem nie zwlekajmy!! [OtoczyY Old Shatterhanda wciemnym lesie, tak Weby tego nie zauwaWyR, bXdzie bardzo trudno. WybiorX do tego wojownikVw, ktVrzy i w nocy majS bystry wzrok i potrafiS siX cicho skradaY. ZaczSR wymieniaY ich nazwiska. ByR wiXc dla mnie najwyWszy czas do powrotu. Gdybym siX daR wyprzedziY Keiowehom, nie zdoRaRbym ostrzec swoich ludzi. ZsunSRem siX wiXc z wyWszego kamienia !na niWszy, stamtSd na ziemiX i!oddaliRem siX chyRkiem z tego miejsca. Gdy znalazRem siX poza wspomnianS powyWej kXpS krzakVw, wyszedRem z lasu na preriX i przy dostatecznym Qwietle gwiazd pobiegRem !przez dolinX ku gVrze, dopVki nie znalazRem siX na rVwnolegRej linii z towarzyszami. Tam wszedRem znowu w las i dostaRem siX do nich. Oczekiwali mnie w wielkim napiXciu. "[ Kto idzie?? [ zapytaR Dick Stone sRyszSc moje kroki. [ Czy to wy, sir? [ Tak [ odpowiedziaRem. "[Gdzie bawiliQcie tak dRugo? !Prawda, We byR tu jakiQ drab? Pewnie Keioweh, ktVry, #skradajSc siX gdzieQ, natknSR siX na nas? [ Nie, to byR Santer. [Do stu piorunVw! On? I myQmy go nie wytropili? Ten Rotr wpada nam w rXce, a my go nie chwytamy! Nie do wiary![ ZaszRy jeszcze gorsze rzeczy, ale nie mam teraz czasu na to, by wam opowiadaY, gdyW musimy stSd !natychmiast uchodziY. PV\niej dowiecie siX o wszystkim. [ UchodziY?? Dlaczego? "[ Keiowehowie zbliWajS siX, by na nas uderzyY. [ Chyba Wartujecie!! "[To nie Warty. PodsRuchaRem ich wRaQnie. ChcS teraz zaRatwiY siX z nami, a rano napaQY na Winnetou. ZnajS nasz plan. Dlatego ruszajmy prXdko z tego miejsca! [ DokSd?? [ Do Winnetou!! [ ^rodkiem lasu?? W ciemnoQci? PotRuczemy sobie gRowy i nazbieramy siniakVw! [ We\cie oczy do rXki, i naprzVd! Przeprawa nocS przez bezdroWnS puszczX jest dla caRoQci twarzy ludzkich wielceniebezpieczna. MusieliQmy, stosownie do mego wezwania, "TwziSY oczy do rXkiU , czyli zdaY siX bardziej na zmysR dotyku niW wzroku. DwVch z nas, macajSc rXkami, szRo naprzVd, a reszta w ten sposVb, We kaWdy nastXpny !trzymaR siX idScego przed nim.UpRynXRa godzina, zanim wydostaliQmy siX z lasu, przy czym najtrudniej byRo zachowaY wRaQciwy kierunek. W czystym polu szliQmy juW wygodniej i prXdzej, &okrSWyliQmy gVrX i zbliWyliQmy siX do parowu, gdzie u wylotu obozowaR Winnetou. Od strony, z ktVrej ukazaliQmy siX teraz, Winnetou nie miaR siX czego obawiaY, mimo to postawiR straW, ktVra przyjXRa nas donoQnym pytaniem, kim jesteQmy. OdpowiedziaRem tak samo gRoQno, Apacze poznali #mVj gRos i zerwali siX z ziemi. [To mVj brat Old Shatterhand? [ zapytaR Winnetou ze zdziwieniem. [ Wtakim razie staRo siX coQ waWnego. CzekaliQmy na KeiowehVw, ale na prVWno. #[ChcS nadejQY dopiero jutro, i to nie tylko przez parVw, lecz i z tej strony, aby was zniszczyY. [Uff! Aby tego dokonaY, musieliby wpierw zwyciXWyY !ciebie, a w ogVle wiedzieY, co zamierzamy. [ Oni to wiedzS. [ Nie moWe byY!! "[WiedzS istotnie. Santer byR podczas pogrzebu na gVrze przy grobach i sRyszaR wszystko, co mi powiedziaReQ,kiedy byliQmy sami. Twarz Winnetou tonXRa w ciemnoQciach, nie mogRem wiXc rozpoznaY, jakie wraWenie zrobiRa na nim ta wiadomoQY, ale milczenie, ktVre nastSpiRo po moich sRowach, byRo dla mnie miarS jego zdumienia. Potem usiadR zpowrotem, poprosiR mnie, Webym zajSR miejsce obok niego i rzekR: "[ Skoro to wiesz, musiaReQ go takWe podsRuchaY jak on nas. [ OczywiQcie. [ A wiXc nasze rachuby speRzRy na niczym. Opowiedz, co siX staRo! PoszedRem za tym wezwaniem. Apacze cisnXli siX do nas, Weby nie uroniY ani sRowa, i przerywali opowiadanie czXstymi okrzykami podziwu: Tuff! U, Winnetou jednak milczaR aW dokoZca, a potem spytaR: [ MVj brat Old Shatterhand uwaWaR w tym wypadku za najlepsze opuQciY swVj posterunek?? [Tak. PozostawaRy jeszcze, co prawda, dwa sposoby dziaRania, ale ani jeden, ani drugi nie doprowadziRby do celu tak pewnie, jak tego wymaga nasze poRoWenie, [ JakieW to sposoby?? [ MogliQmy siX cofnSY kawaRek i zaczekaY tam do rana. "[PostSpilibyQcie faRszywie, gdyW rano mielibyQcie !przeciwko sobie piXYdziesiXciuwrogVw, a nasz plan byRby i tak udaremniony. A drugi sposVb? [MogliQmy pozostaY na stanowisku. Nawet kiedy mi towpadRo na myQl, przyszRa mi ochota to wykonaY. Santer miaR przyprowadziY do nas !KeiowehVw, skradaRby siX wiXc!jako pierwszy i zjawiRby siX u nas przed wszystkimi. UwaWajSc bardzo pilnie, posRyszaRbym go, potem 'ogRuszyR piXQciS i wyniVsR siX stamtSd z nim razem. [MVj brat jest QmiaRym wojownikiem ale takie zuchwalstwo mogRoby siX staY dla niego zgubS. Z Santerem naplecach nie potrafiRbyQ siX poruszaY zbyt prXdko, a wtedy pokonano by ciX i zabito. "[Tego siX teW spodziewaRem, a przy tym nie miaRem pewnoQci, czy Santer istotnie pVjdzie jako pierwszy. MVgR tylko z pewnej odlegRoQci wskazaY Keiowehom, gdzie nasszukaY, i pozostawiY im wykonanie napadu. Dlatego pomyQlaRem, We najlepiej zrobiX, jeQli udam siX do ciebie. $[PostSpiReQ bardzo sRusznie. MVj brat dziaRa zawsze tak, !jakbym ja dziaRaR, gdybym siX znalazR na jego miejscu. "[PowiedziaRem teW sobie, We #trzeba pVjQY do ciebie, by siX porozumieY, co dalej naleWy czyniY. "[ Co czyniY!! Jak myQli mVj brat Old Shatterhand? [Nie moWna nic postanowiY, zanim siX nie dowiemy, co przedsiXwziXli Keiowehowie zauwaWywszy, We nas juW nie ma. [ Czy musimy siX o tym dowiadywaY?? Czy nie da siX tego odgadnSY? [Tak, odgadnSY moWna, ale zgadujSc nie uzyskuje siX takiej pewnoQci, jak wtedy #gdy siX widzi i sRyszy. ZresztS wiadomo, We czRowiek Ratwo siX myli. [W tym wypadku nie. Keiowehowie nie sS dzieYmi, lecz dorosRymi wojownikami. Zewszystkiego, co moWliwe, zrobiS rzecz najmSdrzejszS, ataka moWe byY tylko jedna. [ OdjadS do swojej wsi?? [Tak. Nie zastawszy ciebie, pojmS, We zamiaru Santera niewykonajS, dowVdca wrVci wiXc do swego uprzedniego planu. Jestem przekonany, We juW tutaj na nas nie uderzS. [ Santer bXdzie prVbowaR namVwiY ich do tego. [ NiewStpliwie, ale nikt go nie posRucha i odjadS. [ A my?? Co my zrobimy? Czypojedziemy za nimi, jak siX tego spodziewajS? [ Albo ich wyprzedzimy!! "[ Dobrze!! BXdSc przed nimi, moWemy ich niespodzianie zaatakowaY. [Tak, moglibyQmy, ale mam plan znacznie lepszy. Musimy pojmaY Santera i uwolniY SamaHawkensa. Droga nasza wiedzie zatem do wsi Tanguy, gdzie znajduje siX Sam Hawkens. Ale nie musi to byY ta sama droga, ktVrS obiorS Keiowehowie. Tej wRaQnie powinniQmy unikaY, poniewaW na niej nas oczekujS. TS drogS nie moglibyQmy siX posuwaY niepostrzeWenie, a tojest konieczne do wykonania naszego zamiaru. [ Czy mVj brat Winnetou znawieQ Tanguy?? [ Tak. [I wiesz dokRadnie, gdzie leWy? [Tak dokRadnie, jak znam poRoWenie wRasnego puebla. LeWy nad Salt Fork, dopRywem pVRnocnego ramienia Red River.[ A zatem na poRudniowy wschVd stSd?? [ Tak. "[WiXc bXdS nas oczekiwaY z pVRnocnego zachodu, a my nadejdziemy od strony przeciwnej, czyli od poRudniowego wschodu? $[Tego wRaQnie i ja chcX. MVj brat Old Shatterhand ma zawsze to samo na myQli, co ja. SprawdzajS siX sRowa, ktVre powiedziaR mVj ojciec Inczu-czuna, kiedy piliQmy krew braterstwa: TDusza Wyje w krwi. Dusze tych dwu mRodych wojownikVw przejdS w siebie nawzajem tak, We utworzS jednS duszX. Co potem pomyQli Old Shatterhand, niechaj bXdzie myQlS Winnetou, a co Winnetou zechce, niechaj bXdzie takWe wolS Old ShatterhandaU . Tak $powiedziaR i tak siX teW staRo. Oko jego spojrzaRo w nasze serca i zobaczyR naszS przyszRoQY. Ucieszy go to takWe w odwiecznych ostXpach i wzmoWe jego szczXQliwoQY, We przepowiednia siX speRniRa. Howgh! ZamilkR ze wzruszenia, a my wszyscy, znajdujScy siX przy nim, uczciliQmy to milczenie. ByR to wymowny wyraz czci okazanej ojcu przez syna. Dopiero po kilku minutach chrzSknSR, jak gdyby wstydzSc siX wzruszenia, ktVre go opanowaRo, i mVwiR dalej: [Tak, udamy siX do wsi Tanguy, ale nie prostS, najkrVtszS drogS, ktVrS pojadS Keiowehowie, lecz okrSWymy ich terytorium i przybXdziemy z drugiej strony.Tam nie bXdzie straWy i Ratwiej wykonamy nasz plan. Pytanie tylko, kiedy naleWy stSd wyruszyY. Co Old Shatterhand o tym myQli? ![ MoglibyQmy odjechaY zaraz;!droga daleka, a im prXdzej siX wybierzemy, tym prXdzej dotrzemy do celu. Ale nie radziRbym tego czyniY. [ Czemu nie?? [ Bo nie wiemy, kiedy Keiowehowie opuszczS tX strony. [ Prawdopodobnie jeszcze dzisiaj wieczorem. [Ja uwaWam to takWe za prawdopodobne, ale moWe "zatrzymajS siX tu aW do jutra. Nie jest teW pewne, We nas niezaatakujS. W kaWdym razie odchodzSc musimy siX przygotowaY na to, We "odnajdS nasze Qlady i podSWS za nami. WVwczas zmiarkujS, co zamierzamy, i udaremniS wszystko. [MVj brat znVw wypowiada moje myQli. Musimy pozostaY tutaj, dopVki Keiowehowie nie odjadS, dopiero wtedy bXdziemy bezpieczni. Ale w tym miejscu nie moWemy spXdziY nocy, bo trzeba siX Daleko z ekie  pHDkPPܼkDk&PXk{AgB4pc c>o5 < co6 cp7" cgp8, cp97E-q#liczyY z moWliwoQciS ich ataku. A to nie powinno im siX udaY. [Wobec tego musimy siX przenieQY na miejsce, z ktVrego moglibyQmy widzieY ten wylot parowu, skoro tylko dzieZ nastanie. [ Znam takie miejsce. Niech moi bracia wezmS konie za cugle i ruszS za mnS! [ZabraliQmy konie, ktVre $pasRy siX w pobliWu, i udaliQmy siX za Winnetou na preriX. Po kilkuset krokach dotarliQmy do wiXkszej grupy drzew, za ktVrS zatrzymaliQmy siX. Tu rozRoWyliQmy siX obozem pewni, We Keiowehowie nie zdoRajS nas znale\Y. Rano mogliQmy stSd dojrzeY wyra\nie caRy parVw od jednego koZca do drugiego. PoniewaW noc byRa rVwnie chRodna jak poprzednie, zaczekaRem, dopVki siX mVj $koZ nie poRoWyR, i przytuliRem siX do niego, Weby mnie rozgrzewaR. ZwierzX leWaRo spokojnie, jak gdyby wiedziaRo, jakiej od niego WSdam przysRugi, tak We do rana tylko raz siX zbudziRem. !Kiedy siX zrobiRo jasno, nie wyszliQmy od razu spoza drzew, lecz obserwowaliQmy parVw przeszRo godzinX. Nic siX tam nie poruszyRo, postanowiliQmy wiXc poszukaY KeiowehVw. MusieliQmy byY #ostroWni i zbliWaY siX do nich ukradkiem. To wymagaRo duWo czasu, dlatego zaproponowaRem Winnetou: [Keiowehowie przybyli do Nugget-tsil przez preriX i !wrVcS pewnie tS samS drogS. Po cVW wiXc szukaY ich mozolnie? JeQli objedziemy !gVrX aW do miejsca, na ktVrymzobaczyR ich wczoraj twVj zwiadowca, na pewno siX przekonamy, czy sS tam jeszcze, czy nie. Po co traciY tyle czasu, skoro moWna to osiSgnSY prXdzej i z mniejszym trudem? [MVj brat ma sRusznoQY, postSpimy wedle jego sRVw. WsiedliQmy na konie i pojechaliQmy dokoRa gVr Rukiem zwrVconym ku poRudniowi, a wygiXtym ku pVRnocy. ByRa to w odwrotnym kierunku ta droga, ktVrS jechali Apacze szukajSc QladVw Santera po jego ucieczce. KiedyQmy wyjechali na preriX poRoWonS na poRudnie od Nugget-tsil, sprawdziRo siX moje przewidywanie: ujrzeliQmy bowiem dwa wielkie i wyra\ne tropy [wczorajszy wiVdR do doliny, a dzisiejszy prowadziR z doliny. Nie ulegaRo wiXc wStpliwoQci, We Keiowehowie stSd wyruszyli. Mimo to wjechaliQmy w dolinX i "zbadaliQmy jS, dopVki i dalsze Qlady nie przekonaRy nas, We nieprzyjaciele jS opuQcili. RuszyliQmy teraz ich nowym tropem, ktVry prowadziR od Nugget-tsil, RSczyR siX z dawnym i byR tak wyra\ny, iW nie podobna byRo nie poznaY, We chcieli go nam umyQlnie pokazaY. ]yczyli sobie, WebyQmy poszli za nimi, dlatego zadawali sobie trud, by odcisnSY Qlady tam nawet, gdzie w innym wypadku by ichnie pozostawili. Na ustach Winnetou zaigraR uQmiech. [Ci Keiowehowie [ rzekR [ znajS nas przecieW. Powinni by wRaQnie zacieraY swe Qlady, ktVre zresztS i tak "znale\libyQmy. To, We tego nie czyniS, musi w nas wzbudziY podejrzenie. ChcS byY sprytni, a !zachowujS siX, jakby nie mieli odrobiny oleju w gRowach. PowiedziaR to umyQlnie gRoQno, Weby usRyszaR go pojmany Keioweh, ktVrego oczywiQcie woziliQmy wciSW jeszcze ze sobS. ZwracajSc siX wprost do niego, dodaR: [Ty umrzesz prawdopodobnie,!gdyW zabijemy ciX, jeQli twoi wojownicy nie uwolniS Sama Hawkensa lub jeQli siX dowiemy, We go mXczono. Gdyby siX to jednak nie staRo,gdybyQmy ciX wiXc puQcili wolno, powiedz swym wojownikom, We postXpujS jakchRopcy, ktVrzy siX niczego nie nauczyli, i ktVrzy sS Qmieszni, gdy siX chcS zachowywaY jak doroQli. Nam ani przez myQl nie przejdzie jechaY dalej tym Qladem. Po tych sRowach zboczyR z tropu wiodScego na poRudniowy wschVd i zwrVciR siX wprost ku wschodowi. ZnajdowaliQmy siX miXdzy dorzeczem poRudniowego Kanadianu a dorzeczem pVRnocnego ramienia Red River, do ktVrego Winnetou miaR zamiar siX dostaY. Konie tych ApaczVw, ktVrzy wraz ze mnS Qcigali Santera, byRy wyczerpane i dlatego jazda nasza nie byRa tak szybka, jak sobie tego WyczyliQmy. W dodatku koZczyRy siX nasze zapasy WywnoQci i zachodziRa obawa, We bXdziemy skazani na jedzenie tylko tego, co upolujemy codziennie. ByRoby to dla nas podwVjnie niekorzystne, gdyW po pierwsze, tracilibyQmy czas, z ktVrego nie mogliQmy poQwiXciY ani godziny, a po !wtVre, nie daRoby siX podczas polowania zachowaY koniecznej ostroWnoQci, zostawialibyQmy bowiem za sobS Qlady, czego wRaQnie naleWaRo unikaY. !SzczXQciem napotkaliQmy pod wieczVr maRS gromadkX bizonVw. ByRy to ostatki !wielkich stad, ktVre ukoZczyRyjuW swS wXdrVwkX na poRudnie. ZabiliQmy dwie krowy i zaopatrzyliQmy siX w miXso na caRy tydzieZ. Teraz mogliQmy juW myQleY tylko o wRaQciwym celu naszej podrVWy. Nazajutrz osiSgnXliQmy pVRnocne ramiX Red River, ubogiej wprawdzie w wodX, aleujXtej w zielone brzegi, gdy dotychczas jechaliQmy wciSW po zeschRej trawie. MieliQmy wiXc odtSd paszX dla koni. Salt Fork pRynie z zachodu i wpada z prawej strony do Red River, tworzSc w ten sposVb !kSt, w ktVrym leWaRa wVwczaswieQ wodza KeiowehVw ![Tanguy. ZnajdowaliQmy siX po drugiej stronie TCzerwonej "RzekiU i mogliQmy liczyY na to,We nikt nas nie spostrzeWe. Mimo to, dotarRszy do okolicy !ujQcia Salt Fork, objechaliQmy #je Rukiem i zbliWyliQmy siX do Red River o pVR dnia drogi poniWej ujQcia. Z tych samych wzglXdVw ostroWnoQci poruszaliQmy siX w nocy i rzekX zobaczyliQmy nad ranem,!Znale\liQmy siX w ten sposVb tam, gdzie zamierzaliQmy, to jest po przeciwnej stronie, niWspodziewali siX nas Keiowehowie. Tu wyszukaliQmy sobie zakryte miejsce, aby wypoczSY po nocnej je\dzie. Tylko dla mnie i dla Winnetou nie byRo spoczynku, poniewaW wyszedR on na zwiady i prosiR,Webym mu towarzyszyR. Dotychczasowa droga prowadziRa w dVR rzeki, a zwiady musiaRy siX odbywaY wodwrotnym kierunku, i to drugim brzegiem. MusieliQmy zatem przeprawiY siX przez rzekX. co zresztS nie przedstawiaRoby trudnoQci nawet przy wyWszym stanie wody. !OczywiQcie nie rozpoczXliQmyprzeprawy w pobliWu naszego obozu, bo przez to moWna byRoby go Ratwo odkryY, "gdyby ktoQ pV\niej natrafiR nanasz trop i poszedR nim z jakiegokolwiek powodu. PojechaliQmy jeszcze kawaRek w dVR, aW przybyliQmy nad dopRyw rzeki Red River. Tu dopiero zmusiliQmy konie do wejQcia do wody i ruszyliQmy pod prSd. W ten sposVb !zniknXRy nasze Qlady. W pVR godziny potem opuQciliQmy !rzeczkX i zwrVciliQmy konie na"preriX, aby dostaY siX znVw doRed River w miejscu znajdujScym siX o kilka mil angielskich powyWej naszego obozu. To okrSWanie i ukrywanie QladVw zabraRo nam sporo czasu, ale trud na to zuWyty zostaR wynagrodzony szybciej,niW mogliQmy siX tego spodziewaY. Oto bXdSc jeszcze na prerii, w pewnej #odlegRoQci od rzeki, ujrzeliQmy dwVch je\d\cVw prowadzScych z sobS okoRo tuzina jucznych muRVw. Nie jechali wprost ku nam, lecz !kierunek ich drogi wiVdR nieco na prawo obok naszego. Jeden z nich otwieraR, a drugi zamykaR pochVd karawany. Twarzy ich nie mogliQmy rozpoznaY, odzieW jednak !wskazywaRa na to, We to biali. Oni zobaczyli nas takWe i zatrzymali siX. GdybyQmy ich #minXli obojXtnie, zwrVciRoby toich uwagX, poza tym zagadnSwszy ich mogliQmy siX czegoQ dowiedzieY. Nie obawialiQmy siX zaczepki z ichstrony, a szukaY naszych QladVw, by siX dowiedzieY, skSd przybywamy, takWe by imna myQl nie przyszRo, bo na rzeczkX mogli siX natknSY duWo dalej, na pVRnoc od miejsca, w ktVrym jS !opuQciliQmy. ToteW zapytaRem Winnetou: "[ Czy zbliWymy siX do nich?? [Tak [odrzekR. [To blade twarze, kupcy prowadzScy handel zamienny z Keiowehami.Ale nie powinni wiedzieY, kim jesteQmy. [Dobrze! Ja jestem niWszym "urzXdnikiem Agencji i udajX siXw tym charakterze do KeiowehVw, nie znam jednak ich jXzyka i dlatego zabraRem ciX z sobS. Ty jesteQ Indianinem Pawnee. [ Tak bXdzie dobrze. Niechaj mVj brat rozmVwi siX z bladymi twarzami. PodjechaliQmy ku nim, a oni zwyczajem Dzikiego Zachodu "wziXli strzelby w rXce i czekalina nas z zaciekawieniem. #[OdRVWcie strzelby, panowie! ![rzekRem, gdyQmy siX do nich zbliWyli. [ Nie mamy zamiaru was ukSsiY. [To by wam zresztS nie wyszRo na dobre [odpowiedziaR jeden z nich [ bo my takWe umiemy kSsaY. Strzelby ujXliQmy nie ze strachu, lecz poniewaW taki jest zwyczaj, a wy nam podejrzanie wyglSdacie. [ Podejrzanie?? Jak to? "[No, jeWeli dwaj dWentelmeni,jeden biaRy, a jeden czerwony, sami jeWdWS po prerii, to sS zwykle Rotrzykami. Nadto macie indiaZskie szaty. DziwiRbym siX, gdybyQcie byli uczciwymi lud\mi! #[DziXkujX za tX szczeroQY! Zawsze to dobrze wiedzieY, coinni o nas myQlS. Zapewniam was jednak, We siX mylicie. ![ByY moWe. Nie macie twarzy wisielca, to prawda. Jest mi zresztS obojXtne, czy was prXdzej, czy pV\niej gdzieQ powieszS, gdyW to wam, a nie mnie zaRoWS stryczek na "szyjX. MoWe bXdziecie Raskawi powiedzieY, skSd przybywacie? [ Bardzo chXtnie. Nie mamy powodu tego ukrywaY. Jedziemy od Falze Washita. [ Tak!! A dokSd? [ Po trosze do KeiowehVw. [ Do ktVrych?? [ Do plemienia, ktVrym dowodzi Tangua, [ To niedaleko. [ Wiem o tym. WieQ leWy pomiXdzy rzekami Red River a Salt Fork. [SRusznie! Ale jeQli nie pogardzicie dobrS radS, to zawrVYcie czym prXdzej i nie pokazujcie siX nikomu z KeiowehVw. [ Dlaczego?? [ Bo to zRy zwyczaj dawaY siX zabijaY czerwonoskVrym. [ Pshaw!! Nie mam tego zwyczaju i nie zamierzam tego#czyniY rVwnieW w przyszRoQci. ![Co siX kiedyQ stanie, tego nikt nie wie. Przestrzegam wasz dobrego serca. PowVd jest waWny. Wracamy wRaQnie od Tanguy. ]ywi on chwalebny zamiar skrXcenia karku kaWdemu biaRemu i kaWdemu czerwonoskVremu nie-Keiowehowi, ktVry mu wpadnie w rXce. [ W takim razie jest bardzo Wyczliwym dWentelmenem!! Czy sam wam to powiedziaR? [ OczywiQcie, i to kilkakrotnie. [ Figlarz!! [ Oho!! On wcale nie WartowaR! "[Nie WartowaR? RzeczywiQcie?JakimWe wiXc sposobem mam przyjemnoQY oglSdaY was w dobrym zdrowiu? Tangua chce pozbawiY Wycia kaWdego biaRego, jak twierdzicie, i kaWdego czerwonoskVrego. UwaWaRem was takWe za biaRych. A moWe wy jesteQcie Murzynami? #[Nie rVbcie gRupich dowcipVw!Nam on nic nie zrobi, bo my jesteQmy wyjStkiem, jako jegostarzy, dobrzy znajomi. ByliQmy juW wielokrotnie w jego wsi. JesteQmy handlarzami, jak odgadliQcie zapewne, i to, rzetelnymi handlarzami, a nie opryszkami,ktVrzy oszukujS czerwonoskVrych na towarze inie QmiejS im siX potem pokazaY. Dlatego przyjmujS nas wszXdzie chXtnie. Wszak czerwonoskVrzy potrzebujS naszych towarVw, nie sS wiXc !tak gRupi, Weby siX rzetelnemuczRowiekowi dobieraY do gardRa. Ale was wykoZczS na pewno. Wierzcie mi. [Nie dam siX wykoZczyY, gdyW mam takWe wobec nich uczciwe zamiary, a udajX siX teraz do nich z dobrS nowinS. [ Tak?? WiXc powiedzcie nam!juW raz, kim jesteQcie i czego od nich chcecie. [ Jestem z Agencji. [Agencji? SRuchajcie! To jeszcze gorzej! Nie bierzcie mitego za zRe, ale oQwiadczam wam, ze wzglXdu na was samych, We czerwonoskVrzy sSbardzo \le usposobieni wzglXdem agentVw, bo... bo... ZawahaR siX, wiXc dokoZczyRem sam: [ Bo tyle razy ich oszukano. O tym pewnie myQlicie, a ja przyznajX wam sRusznoQY. [ Bardzo mnie cieszS wasze wRasne sRowa, We wy, agenci, #jesteQcie Rajdakami [ zaQmiaR siX. ![KeiowehVw wRaQnie okpiono strasznie w ostatnich dostawach. JeWeli czujecie ochotX do mXczeZskiej !Qmierci, to jed\cie tam. Zaraz siX wami serdecznie zajmS. ![Zrzekam siX tego, sir! ByY moWe, iW Keiowehowie z poczStku nie przyjmS mnie dobrze, ale spodziewam siX, WesiX ucieszS, gdy im powiem, po co do nich przybywam. DoprowadziRem wRaQnie do !skutku to, We popeRniony bRSdbXdzie naprawiony. Przez dodatkowS dostawX otrzymajS Keiowehowie, co im siX naleWy,a ja zamierzam wyjaQniY, gdzie mogS odebraY towar. [Do stu piorunVw! To z was !jakiQ biaRy kruk! [ zawoRaR zdumiony. [ W takim razie nie zrobiS wam nic oczywiQcie. Alepo co zabraliQcie ze sobS czerwonoskVrego? [ Bo nie znam dialektu KeiowehVw. To tRumacz, Pawnejczyk, ktVrego zna takWe Tangua. [Well! Wobec tego wszystko jest w najwiXkszym porzSdku iprzestroga moja byRa zbyteczna, choY wywoRana tym, We Tangua jest po prostuwQciekRy na wszystko, co nie jest Keiowehem. [ Dlaczego?? [DoznaR w ostatnich czasach piekielnych przykroQci. Apacze wpadli na jego terytorium i "zabrali mu kilkaset koni. ^cigaRich oczywiQcie, ale zostaR pobity, poniewaW mieli trzy razy wiXcej wojownikVw. ByRoby do tego nie doszRo mimo ich przewagi liczebnej, gdyby nie towarzystwo kilku biaRych westmanVw, ktVrzy pomagali Apaczom. Jeden z tych ludzi spowodowaR wystrzaRem kalectwo Tanguy. Nazywa siX Old Shatterhand i najsilniejszego czRowieka "powala piXQciS na ziemiX. Ale nie wyjdzie mu to na dobre. [ Nie?? Czy czerwonoskVrzy zamierzajS siX zemQciY? [Naturalnie. Tanguy przestrzelono oba kolana, co dla wodza jest straszne! Pieni siX z wQciekRoQci i nie spocznie, dopVki tego Old Shatterhanda i Winnetou nie dostanie w swe rXce. [ Winnetou?? Kto to? "[MRody wVdz ApaczVw, ktVry z maRS gromadkS wojownikVw obozowaR o dwa dni drogi #stSd. Biali sS z nim, a oddziaR KeiowehVw wyruszyR naprzeciw, Weby zwabiY ich dowsi. "[ Czy ci biali i Apacze bXdS tak gRupi, Weby wpaQY w puRapkX? [Prawdopodobnie. Tangua jesttego pewien i kazaR obsadziY drogX, ktVrS bXdS musieli nadejQY. Ci ludzie sS bezwarunkowo zgubieni. Mnie to oczywiQcie nie dotyczy, aleponiewaW chodzi teW o biaRych, przeto zabraRem siX stamtSd czym prXdzej. ByRbymjeszcze zabawiR kilka dni u Tanguy, ale przypatrywaY siX mXczeniu biaRych, to mi nie odpowiada. ![ A gdybyQcie sprVbowali im dopomVc?? [Mimo najlepszych chXci nic bym nie wskVraR. Po co mam zresztS pchaY zdrowe palce do cudzego ognia? UtrzymujX, moWna powiedzieY, stosunki handlowe z Keiowehami i ani mi siX Qni szkodziY sobie ujmowaniem siX za ich wrogami. MiaRem dobre serce i #podjSRem siX maRej prVby, ale musiaRem tego czym prXdzej zaniechaY, gdyW Tangua !warknSR na mnie jak wQciekRy pies RaZcuchowy. [MogX to sobie wyobraziY, gdyW pora nie byRa odpowiednia, aby wstawiaY siXza jeszcze nie schwytanymi jeZcami. PowinniQcie byli zaczekaY. [O, jeden byR juW pojmany; jeden z ludzi Old Shatterhanda.#SzczegVlny czRowiek; QmiaR siXi zachowywaR tak, jak gdyby mu wcale nie groziRa QmierY. [ WidzieliQcie go?? [WidziaRem, jak go sprowadzono i jak z godzinX leWaR skrXpowany na ziemi. Potem zabrano go na wyspX. [ Na wyspX?? SRuWy ona za wiXzienie? "[Tak; leWy na rzece Salt Fork,o kilka krokVw od wsi, i Keiowehowie strzegS jej bardzo pilnie. "[ Czy mVwiliQcie z jeZcem?? ![Kilka sRVw. ZapytaRem go, czy Wyczy sobie jakiej "przysRugi. Na to on uQmiechnSR siX do mnie po przyjacielsku i powiedziaR, We czuje wielki apetyt na maQlankX, oraz zapytaR, czy nie pojechaRbym do Cincinnati po jednS szklankX tego napoju. ZupeRny bRazen! PrzestrzegRem go, We jego poRoWenie jest wcale nie do Qmiechu, on na to znVw zachichotaR i oQwiadczyR, Webym siX o niego nie troszczyR, bo sS inni ludzie, ktVrzy siX tym zajmS. Mimo towstawiRem siX za nim u wodza,ale mnie odpXdziR jak psa. ObchodzS siX zresztS z X Daleko z ekie  pHDkPPܼkDk&PXk{AgB:p crq;F j cq< c8r=!c cr>-' cr?)8ODasjeZcem nie\le, gdyW Old Shatterhand trzyma u siebie pojmanego Keioweha jako zakRadnika. Tylko Santer stara siX biaRemu jeZcowi uprzykrzyY pozostajScS mu jeszcze odrobinX Wycia. [Santer? Nazwisko "QwiadczyRoby, We to biaRy. Czy oprVcz was byli jeszcze jacyQ biali u Tanguy? [Tylko ten Santer, wstrXtny dla mnie osobnik. PrzybyR tam wczoraj z czerwonoskVrymi, ktVrzy zwabili Winnetou, i zabraR siX zaraz do jeZca. Poznacie go takWe, gdy przyjedziecie do wsi. [ Czy wiecie, czego chce od wodza? [Nie. PozdrowiRem wprawdzie tego Santera, ale nie zwaWaRem naZ potem, gdyW wyra\nie nie podobaRa mu siX moja obecnoQY. MogRem siX dowiedzieY od czerwonoskVrych, lecz nie pytaRem. Nie pytam o to, co mnie nie obchodzi; to moja zasada, z ktVrS jest mi w Wyciu bardzo wygodnie. [ Czy ten Santer jest goQciem wodza, czy teW ma osobny namiot? [Wyznaczono mu namiot, ale nie tuW obok namiotu wodza, co jest zwykRym przywilejem chXtnie widzianych goQci, lecz!starS budX skVrzanS na koZcuwsi. Widocznie nie jest w szczegVlnych Raskach u wodza.[ Czy nie wiecie, jak siX nazywa biaRy jeniec? [Sam Hawkens, sRawny podobno westman, pomimo #swego bRazeZstwa. ]aRujX, We !go sprzStnS, ale nic na to nie poradzX. MoWe wVdz prXdzej was posRucha niW mnie, jeQli wstawicie siX za jeZcem dobrym sRowem. $[SprVbujX. Czy potrafilibyQcie!podaY mi dokRadniej poRoWenienamiotu, w ktVrym mieszka Santer? [Na co? Zobaczycie sami, gdytam przybXdziecie. Czwarty czy piSty w gVrX rzeki. WStpiX, czy siX wam ten czRowiek spodoba; ma twarz "wisielca. StrzeWcie siX go! Mimoswego urzXdu jesteQcie jeszcze bardzo mRody. Nie bierzcie mi za zRe dobrej rady!Ale muszX juW jechaY dalej. BSd\cie zdrowi i wracajcie caRo! Czy miaRem go zatrzymaY, bysiX dowiedzieY wiXcej? W takim razie naleWaRo mu powiedzieY, kim jesteQmy, a to byRoby zbyt niebezpieczne. Winnetou byR takWe tego zdania, gdyW ruszyR dalej i rzeki do mnie stRumionym gRosem: ![JuW doQY. Niech mVj brat dalej nie pyta, gdyW to zdziwiRoby tych ludzi, ktVrzy sS przyjaciVRmi KeiowehVw. [Mnie siX zdaje, We i tak #osiSgnXliQmy duWo. Wiemy doQYdokRadnie, gdzie siedzi Hawkens i gdzie mieszka Santer, i znajdziemy obydwVch. Jak dRugo jeszcze bXdziemy jechali? [ DopVki ci dwaj handlarze nie zniknS nam z oczu. Potem wrVcimy do obozu. Spotkanie z nimi przyniosRo nam wielkS korzyQY. Aby wybadaY to wszystko, co od nich usRyszeliQmy, musielibyQmy siX naraziY na wielkie niebezpieczeZstwo. Wiemy juW, jak sprawy stojS, idziQ wieczorem zakradniemy siX do wsi KeiowehVw. Obaj handlarze zniknXli nam zwolna z oczu. Musieli jechaY powoli ze wzglXdu na owe juczne zwierzXta. PrzekonaRem%siX pV\niej, jakim to siX staRo dla nich nieszczXQciem. "DowiedziaRem siX rVwnieW, We wziXli od KeiowehVw na zamianX rozmaite futerka. !Ten, ktVry mVwiR z nami, byR wRaQciwym handlarzem, a drugitylko pomocnikiem. PoniewaW nie byRo ich juW widaY i nie !mogli nas dostrzec, wrVciliQmy tS samS drogS do obozu !starajSc siX zatrzeY za sobS Qlady. Dick Stone i Will Parker, bardzo zadowoleni z wyniku naszych zwiadVw, ucieszyli siXszczegVlnie tym, We ich kochany Sam miaR siX stosunkowo dobrze i We nie straciR humoru. Prosili nas, WebyQmy ich wieczorem wziXli ze sobS, ale Winnetou odmVwiR tymi sRowy: [ Niech dzisiaj moi biali bracia zostanS tutaj, gdyW tym razem jeszcze nie zdoRamy uwolniY Sama. MoWe uda siX to dopiero jutro, a wy nam przy tym na pewno pomoWecie. KryjVwkX mieliQmy doQY dobrS, ale przypadek mVgR sprowadziY jakiegoQ Keioweha na brzeg, na ktVrym #rozRoWyliQmy siX obozem. ToteWWinnetou rozporzSdziR: [Znam wyspX poRoWonS #trochX dalej w dVR rzeki. RosnSna niej drzewa i krzaki, za ktVrymi siX lepiej ukryjemy. Tam nikt nie przyjdzie. Niechajmoi bracia przeniosS siX ze mnS na tX wyspX. OpuQciliQmy tedy obVz, pojechaliQmy w dVR rzeki, dopVki nie zobaczyliQmy wyspy. Woda tu byRa gRXboka ipRynXRa wartko, ale przedostaliQmy siX na koniach "doQY Ratwo. OkazaRo siX, We Winnetou miaR sRusznoQY, wyspa bowiem byRa wielka i dostatecznie zalesiona, by uWyczyY bezpieczeZstwa i ludziom, i koniom. UrzSdziRem sobie legowisko w!zaroQlach i uRoWyRem siX do snu przewidujSc, We nastXpnejnocy nie bXdzie moWna nawet pomyQleY o spaniu. Nie dla braku czasu lub sposobnoQci, lecz z powodu... wody. Sam Hawkens znajdowaR siX na maRej wysepce. ChciaRem siX do niej podkraQY, musiaRbym wiXc wejQY do wody. ZresztS jeszcze przedtem, aby siX dostaY wrazz Winnetou z naszej wyspy nabrzeg rzeki, trzeba byRo jS !przepRynSY, czyli przemoczyY doszczXtnie ubranie. ByRa to juW poRowa grudnia, a woda zimna. KtVW by mVgR wtedy spaY w przemoczonym ubraniu? !Gdy siX QciemniRo, zbudzono nas. Czas byRo ruszaY do wsi. ZdjXliQmy czXQY odzieWy i zostawiliQmy wszystko, co mieliQmy w kieszeniach. Z broni!wziXliQmy z sobS tylko noWe. Potem wskoczyliQmy do rzeki i !przepRynXliQmy na prawy brzeg. IdSc wzdRuW niego, mogliQmy siX dostaY nad Salt Fork. SzliQmy z godzinX tym brzegiem przeciw prSdowi i dostaliQmy siX na miejsce, gdzie Salt Fork uchodzi do Red River. O kilkaset krokVw dalej na lewo ujrzeliQmy ogniska wsi.LeWaRa na lewym brzegu, a my znajdowaliQmy siX na prawym. #MusieliQmy siX wiXc przeprawiY. UczyniliQmy to jednak nie od razu. PozostaliQmy na prawym $brzegu i puQciliQmy siX wzdRuW wsi, aby siX jej przyjrzeY. SRowo TwieQU nie ma tu europejskiego znaczenia, nie okreQla kompleksu domVw otoczonych ogrodami i polami. "Z ogrodVw i pVl nie byRo tu aniQladu, a mieszkania tworzyRy namioty z grubej skVry. W lecie mieszkajS czerwonoskVrzy zwykle w pRVciennych. Prawie przed kaWdym namiotem pRonXRo ognisko, przy ktVrym siedzieli mieszkaZcy grzejSc siX i spoWywajSc zwierzynX. NajwiXkszy namiot staR mniej wiXcej w Qrodku wsi. WejQcie do niego zdobiRy wRVcznie, obwieszone piVrami i szczegVlnego ksztaRtu TlekamiU . Przy ognisku siedziaR wVdz Tangua z mRodym, osiemnastoletnim moWe Indianinem i dwoma chRopcami w wieku lat mniej wiXcej dwunastu i czternastu. [Ci trzej to jego synowie [ rzekR Winnetou. [Najstarszy jest jego ulubieZcem i zostanie kiedyQ dzielnym wojownikiem. Biega tak szybko, We nazwano go Pida, co znaczy TJeleZU . $PoQrVd namiotVw krzStaRy siX kobiety, ale u Indian nie wolno Wonom i cVrkom jeQY razem z mXWami i synami. JadajS one #pV\niej i muszS siX zadowoliY tym, co zostanie, pomimo We wykonujS wszelkie, nawet najtrudniejsze roboty. SzukaRem wyspy. Niebo byRo czarne i peRne chmur, tak We nie widaY byRo ani jednej gwiazdy, tylko ogniska umoWliwiaRy nam rozpoznanie trzech wysp poRoWonych w niewielkich odstXpach przy brzegu. [ Na ktVrej moWe siX znajdowaY Sam?? [ zapytaRem Winnetou. [ MVj brat musi sobie przypomnieY sRowa handlarza [odrzekR Apacz. [MVwiR, We ta wyspa jest blisko brzegu. Pierwsza i trzecia leWS dalej, a wiXc bXdzie to druga, Qrodkowa. [Prawdopodobnie. Tu na prawo jest koniec wsi. W czwartym lub piStym namiocie mieszka Santer. Teraz siX rozdzielimy. Ja muszX pojmaY Santera, mordercX mego ojca isiostry, a Sam jest bardziej twoim towarzyszem niW moim, dlatego ty go poszukaj. [ A gdzie siX potem spotkamy?? ![ Tu, gdzie siX rozchodzimy. [JeQli siX nie stanie nic nadzwyczajnego! Bo gdyby ktVrego z nas spostrzeWono przypadkiem, bXdzie musiaR uchodziY, oznaczmy wiXc takWe i inne miejsce, bardziej oddalone od wsi. ![PrzedsiXwziXcie nasze jest w ogVle nieRatwe, a twoje zadanie jeszcze trudniejsze od mego, bo musisz popRynSY ku wyspie i dozorcy mogS ciX "zauwaWyY. Ciebie wiXc Ratwiej !spostrzegS niW mnie. Gdyby ciXprzy tym schwytano, skoczX ci na pomoc. JeQli jednak uda !ci siX ujQY, to powrVcisz do naszej wyspy, okrSWajSc jS, Weby ukryY przed nimi kierunek ucieczki. [ To jutro rano zobaczS Qlady!! ![ Nie, gdyW wkrVtce spadnie deszcz i zatrze Qlady. "[ Dobrze!! Gdyby tobie trafiRo siX nieszczXQcie, to ja ciX odbijX. #[To siX nie zdarzy, jeQli nie zajdzie jakiQ zRy przypadek. Spojrzyj na drugS stronX! #Przed piStS chatS nie pali siX ognisko. NiewStpliwie naleWy ona do Santera i on tam Qpi, wiXc bXdzie go Ratwo schwytaY. Po tych sRowach odszedR na prawo w dVR rzeki, aby przepRynSY poza obrXbem wsi na drugS stronX i skrycie podejQY do namiotVw. "Ja musiaRem postSpiY inaczej. Namiot, do ktVrego zdSWaRem, znajdowaR siX w blasku ognisk. Nie podobna byRo pokazaY siX na powierzchni wody, wiXc !musiaRem siX dostaY na wyspX,!nurkujSc. Nie mogRem pRynSY na wprost, bo choY ufaRem, WedopRynX pod wodS na drugS stronX, ale co byRoby, gdybym siX tam wynurzyR akurat przed straWnikiem? Nie. Trzeba byRo najpierw dotrzeY do pierwszej wyspy, prawdopodobnie nie zamieszkanej, a odlegRej o jakich dwieQcie metrVw od drugiej, Qrodkowej, do ktVrej wRaQnie zmierzaRem. PrzypuszczaRem, We z tej pierwszej wyspy rozpatrzX siX,jaki jest dostXp do drugiej i co siX na niej dzieje. PoszedRem kawaRek w gVrX rzeki i zaczSRem siX przyglSdaY pierwszej wyspie. Nie zauwaWyRem na niej Wadnego ruchu, z czego wywnioskowaRem, We prawdopodobnie nie ma tam nikogo. ZsunSRem siX wiXc zwolna do wody, zanurzyRem siX i popRynSRem na drugS stronX. !PrzybyRem tam szczXQliwie i wystawiRem najpierw tylko gRowX po usta, aby zaczerpnSY powietrza. ZnajdowaRem siX na gVrnym kraZcu wyspy i tu zorientowaRem siX, We byR jeszcze inny, lepszy sposVb wykonania mego zadania, niW poprzednio myQlaRem. Wyspa, przy ktVrej staRem teraz w wodzie, byRa tak samojak tamta oddalona o dwadzieQcia metrVw od drugiego brzegu, gdzie przywiSzano szereg Rodzi indiaZskich. Podzie te mogRy mi daY doskonaRS osRonX. ZanurzyRem siX wiXc znowu i podpRynSRem do pierwszej Rodzi, potem do drugiej, trzeciej i tak dalej, dopVki "pod szVstS nie zbliWyRem siX do Qrodkowej wyspy o tyle, WejuW objSRem jS wzrokiem. #LeWaRa bliWej lSdu i pokryta byRa niskimi zaroQlami; ponad nimi sterczaRy dwa drzewa. #JeZca i straWy nie byRo widaY. JuW miaRem siX zanurzyY, by tam popRynSY, gdy wtem usRyszaRem nad sobS, na wysokim brzegu jakiQ haRas. SpojrzaRem w gVrX. Z brzegu "schodziR Indianin. ByR to Pida, czyli JeleZ, syn wodza. SzczXQciem szedR skoQnie w dVR rzeki, tak We mnie nie "widziaR. WskoczyR do czVRna i powiosRowaR ku Qrodkowej wyspie. Nie mogRem wiXc !jeszcze teraz siX przeprawiY i musiaRem zaczekaY. !WkrVtce doleciaRy mnie gRosyludzi rozmawiajScych po drugiej stronie. PoznaRem wQrVd nich gRos Sama. ChciaRem podsRuchaY, o czym mVwiono, i podpRynSRem pod "nastXpnS pirogX, ktVrych byRotyle, We chyba kaWdy mieszkaniec wsi miaR jednS nawRasnoQY. Wynurzywszy siX, usRyszaRem sRowa syna wodza: [ MVj ojciec Tangua WSda tego!! . %[ Ani mi siX Qni zdradziY!! [ odrzekR Sam. [ W takim razie bXdziesz musiaR wycierpieY dziesiXY razy straszniejsze mXczarnie!! [Nie bSd\ Qmieszny! Sam !Hawkens i mXczarnie, hi! hi! hi!"TwVj ojciec sprVbowaR juW raz mnie zamXczyY, tam nad Rio Pecos u ApaczVw. Wiesz, z jakim skutkiem? [ Ten pies, Old Shatterhand, zrobiR z niego kalekX! ![ Well!! Podobnie stanie siX tutaj. Nie bojX siX niczego! $[JeQli to mVwisz bez WartVw, to obRSkanie zapanowaRo w twojej gRowie. JesteQ uwiXziony i nie zdoRasz !umknSY. PomyQl, We caRe twe ciaRo obwiSzane jest rzemieniami tak, iW nie moWeszporuszyY Wadnym czRonkiem! [ Te wiXzy zawdziXczam zacnemu Santerowi, ale zupeRnie mi z tym dobrze! "[Cierpisz bVl, wiem o tym, ale nie przyznajesz siX. Nie tylko masz skrXpowane rXce i nogi, ale nadto przywiSzany jesteQ do drzewa, a czterej wojownicy pilnujS ciX we dnie i w nocy. JakWe uciekniesz? [To moja rzecz, kochany mRodzieZcze! Na razie podoba mi siX tutaj, wiXc zaczekaj, dopVki nie zechcX odejQY; wtedy juW mnie nie zatrzymacie. [ PuQcilibyQmy ciX wolno, gdybyQ nam wyjawiR, dokSd on siX udaR. [Tego nie zrobiX. Rozumiem juW wszystko. Zacny Santer "opowiedziaR mi tX historiX, by mnie nastraszyY, ale nic tym "nie wskVraR. PojechaliQcie pod Nugget-tsil, aby pojmaY Winnetou i Old Shatterhanda. ^mieszne! PochwyciY Old Shatterhanda, mojego ucznia, hi! hi! hi! [ Ale ty, jego nauczyciel, wpadReQ jednak w nasze rXce! [To tylko dla rozrywki. ChciaRem byY u was przez kilka dni, bo was kocham, jeQlisiX nie mylX. Je\dziliQcie nadaremnie, a teraz wam siX wydaje, We Winnetou z Old Shatterhandem pobiegnS za wami. Pierwszy raz sRyszX takS niedorzecznoQY! DziQ $widzicie, WeQcie siX przeliczyli.Apacze nie przyszli, a wy nie wiecie, gdzie siX znajdujS, i ja mam wam powiedzieY, dokSd pojechaR Old !Shatterhand! MyQlicie, We ja towiem? ZresztS powiem ci otwarcie, We wiem. [ No, dokSd? "[Pshaw! Dowiesz siX wkrVtce i!beze mnie, gdyW... Tu przerwaR,poniewaW zastanowiRy go #gRoQne okrzyki, ktVre siX terazpodniosRy. SRVw, ktVre krzyczano, nie rozumiaRem niestety, ale brzmiaRy tak jak wVwczas, kiedy ludzie woRajS za zbiegiem: TRapaj, trzymaj! URozrVWniRem tylko powtarzane z rykiem imiX Winnetou. [SRyszysz ich, gdzie sS! [zawoRaR Hawkens z triumfem.[ Gdzie Winnetou, tam i Old !Shatterhand. Oni sS tu, oni sS tu! Wrzask we wsi i odgRos krokVw biegnScych Indian "zwiXkszyR siX jeszcze bardziej.Spostrzegli Winnetou, choY niepochwycili go jeszcze. To pokrzyWowaRo moje rachuby. WidziaRem, jak syn Tanguy stal wyprostowany na wyspie ipatrzyR na brzeg. NastXpnie wskoczyR do swej pirogi i zawoRaR na czterech straWnikVw: [We\cie strzelby do rSk i zabijcie kaWdS bladS twarz, gdyby siX pokazaRa, by uwolniY jeZca! Potem powiosRowaR ku brzegowi. ChciaRem, o ile moWnoQci, oswobodziY Sama jeszcze dziQ, ale na razie nie mogRo byY o tym mowy. Gdybym siX nawet odwaWyR rzuciY na czterech czerwonoskVrych, pociSgnXRoby to za sobS natychmiast QmierY Sama. StraWnicy bowiem, posRuszni rozkazowi Pidy, zamordowalibyjeZca. Wtem, zanim jeszcze Pida zdoRaR dotrzeY do brzegu, przyszRa mi do gRowy pewna myQl. ByR to ulubiony syn wodza. Gdybym go dostaR w swe rXce,mVgRbym go potem wymieniY na Sama. ByR to plan wprost szalony, ale w tej chwili nie zwaWaRem na nic. ChodziRo tylko o to, Weby mRodego wodza pochwyciY niepostrzeWenie. Jeden rzut oka przekonaR !mnie, We poRoWenie moje byRo korzystne. Winnetou biegR ku Red River, a zatem w lewo, gdy nasz obVz znajdowaR siX na wyspie po prawej stronie. Winnetou postSpiR mSdrze, gdyW w ten sposVb wyprowadziR w pole swych przeQladowcVw. Za Apaczem brzmiaRy wrzaski QcigajScych go czerwonoskVrych i w tamtS stronX, w ktVrS on uciekaR, zwrVcili twarze straWnicy Sama. Byli obrVceni do mnie plecami, a oprVcz nich w pobliWu nie byRo nikogo. #Syn Tanguy dotarR swS RVdkS do brzegu, chciaR jS !przywiSzaY i poQpieszyY tam, gdzie go wzywaRy wrzaski KeiowehVw. "PochyliR siX, ale w tej samej chwili wynurzyRem siX z wody tuW przed nim i jednym uderzeniem piXQci rozciSgnSRem go na ziemi. WrzuciRem go do czVRna, potem sam w nie skoczyRem i powiosRowaRem w gVrX rzeki sztS z X Daleko z ekie  pHDkPPܼkDk&PXk{AgB@p csA) ctB cktC  ctD, c1uE7pLuprzy samym brzegu. Szalony pomysR udaR siX stosunkowo Ratwo. Ze wsi nikt mnie nie widziaR, a straWnicy patrzyli jeszcze ciSgRe w przeciwnym kierunku. #ZabraRem siX z caRej siRy do wiosRowania, aby jak najszybciej wydostaY siX poza obrXb wsi. Potem, kiedy nie dosiXgaR mnie juW blask jej ognisk, przepRynSRem na prawy brzeg Salt Fork, gdzie zemdlonego "Indianina poRoWyRem na trawie. NastXpnie odciSRem rzemieZ sRuWScy do przywiSzywania Rodzi, aby nim skrXpowaY !pojmanego, i pchnSRem RVd\ wdVR rzeki, Weby mnie nie zdradziRa. ZwiSzawszy silnie !rXce Pidy, wziSRem go na barkii ruszyRem z powrotem ku naszej wyspie. ByR to trud nie lada. Nie "dlatego, Weby chRopiec byR dla mnie za ciXWki, lecz dlatego, !We przyszedRszy do siebie, nie "chciaR iQY ze mnS dobrowolnie.MusiaRem mu kilkakrotnie zagroziY noWem. BroZ oczywiQcie odebraRem mu juW wczeQniej. #[KtoQ ty? [ zapytaR w koZcu z wQciekRoQciS. [Parszywa !blada twarz, ktVrS mVj ojciec Tangua schwyta juW jutro i zniszczy. [ TwVj ojciec mnie nie dostanie, gdyW nie moWe wcalechodziY [odparRem. [ Ale ma niezliczonych wojownikVw, ktVrych wyQle zamnS! [^miejX siX z waszych wojownikVw; kaWdego z nich moWe Ratwo spotkaY to, co twojego ojca, gdy oQmieli siX ze mnS walczyY. ![ Uff!! Ty z nim walczyReQ? [ Tak. [ Gdzie?? [ Tam gdzie padR, gdy mu posRaRem jednS kulX w oba kolana rVwnoczeQnie. #[ Uff, uff! WiXc ty jesteQ OldShatterhand? [ zapytaR przeraWony. #[Jak moWesz o to pytaY! KtVWoprVcz mnie i Winnetou odwaWyRby siX wejQY w sam Qrodek waszej wsi i porwaY stamtSd syna wodza? #[ Uff!! UmrX wiXc, ale wy nie usRyszycie z ust moich ani jednego krzyku boleQci. [ Nie zabijemy ciebie. Nie jesteQmy takimi mordercami !jak wy. JeQli twVj ojciec wyda nam obie blade twarze, to puQcimy ciX wolno. [ Santera i Hawkensa?? [ Tak. [On ich wyda, bo syn wiXcej #dlaZ wart niW dziesiXY razy po dziesiXciu HawkensVw, a na Santera wcale zwaWaY nie bXdzie. Od tej chwili nie wzbraniaR siX juW iQY ze mnS. Przepowiednia Winnetou siX sprawdziRa, gdyW deszcz zaczSR padaY, i to tak obficie, We nie mogRem odnale\Y naszej wyspy. WyszukaRem wiXc doQY gXsto pokryte liQYmi drzewo, aby zaczekaY pod nim, dopVki deszcz nie ustanie lub nie nadejdzie Qwit. ByRa to nudna prVba cierpliwoQci. Deszcz nie ustawaR, a dzieZ nie nadchodziR. PocieszaRem siX jedynie tym, We juW nie przemoknX bardziej, niW !przemokRem, ale wilgoY ta byRatak zimna, We wstawaRem !kilkakrotnie, aby siX rozgrzaY gimnastykS. ]al mi byRo mRodego wodza, ktVry musiaR "leWeY bez ruchu, lecz on byR o wiele bardziej zahartowany ode mnie. Nareszcie speRniRy siX oba moje Wyczenia; deszcz ustaR i "zaczXRo QwitaY, tylko gXsta, !ciXWka mgRa zawisRa dokoRa. Mimo to znalazRem juW bez trudu miejsce na brzegu, ktVrego w nocy szukaRem. ZawoRaRem gRoQno: [ Halo!! [ Halo!! [ odpowiedziaR natychmiast Winnetou. [ Czy to mVj brat Old Shatterhand?? [ Tak. [ To chod\!! Czemu woRasz? To niebezpieczne! ![ Mam jeZca. PrzyQlij kilku dobrych pRywakVw i rzemienie.[ PRynX sam. #JakWe siX ucieszyRem, We nie wpadR w rXce KeiowehVw! Niebawem ujrzaRem jego gRowX we mgle nad wodS. WyszedRszy na brzeg i ujrzawszy Indianina, rzekR zdumiony: ![ Uff!! Pida, syn wodza! Gdziego mVj brat pochwyciR? [ Na brzegu, niedaleko od wyspy Hawkensa. [ A Hawkensa widziaReQ?? [Nie, lecz sRyszaRem, jak !mVwiR z Jeleniem. ByRbym siX moWe dostaR do niego i nawet go uwolniR, gdy wtem ciebie odkryto i musiaRem umykaY. [To byR nieszczXQliwy przypadek. DotarRem prawie donamiotu Santera, gdy wtem ukazaRo siX kilku KeiowehVw. Przechodzili tamtXdy. Nie mogRem siX zerwaY i stoczyRem siX na bok. Oni stanXli, a w czasie rozmowy jeden z nich rzuciR okiem w tX stronX i wtedy ruszyli ku mnie wszyscy. Wobec tego musiaRem oczywiQcie wstaY i #uciekaY. Blask ognisk oQwietliR mojS postaY i poznali mnie. UmykaRem w gVrX zamiast w !dVR rzeki, aby ich wywieQY w pole, przepRynSRem przez rzekX i uszedRem, ale Santera oczywiQcie nie widziaRem. [Zobaczysz go niebawem, gdyW ten mRody wojownik !zgodziR siX na wymianX siebie za Santera i Sama Hawkensa, apewien jestem, We wVdz zgodzi siX na to takWe. [Uff! To dobrze, to bardzo dobrze! MVj brat Shatterhand postSpiR odwaWnie, nawet zuchwale, biorSc PidX do niewoli, ale to byRo dla nas najlepsze. MVwiSc, We Winnetou zobaczy wkrVtce Santera, nie !przypuszczaRem, We stanie siX to o wiele prXdzej, niW sobie wyobraWaRem. "PrzywiSzaliQmy jeZca miXdzy sobS tak, We barki jego dotykaRy naszych, a gRowa, !chociaW rXce miaR skrXpowane,zostaRa ponad wodS. Tylko nogami mVgR nam pomagaY w pRywaniu. Potem weszliQmy w rzekX. Pida nie stawiaR oporu, a nawet gdy straciliQmy grunt "pod stopami, zaczSR pRynSY z nami w tym samym tempie. Na wodzie leWaRa tak gXsta "mgRa, We nie byRo widaY dalej jak na szeQY dRugoQci czRowieka. Za to [jak wiadomo [we mgle#sRyszy siX lepiej. ByliQmy juW niedaleko brzegu, kiedy Winnetou rzekR: [ Cicho, coQ usRyszaRem. [ Co?? [ CoQ jakby plusk wioseR powyWej nas. [ To zatrzymajmy siX. [ Tak, sRuchaj! #PoruszaliQmy siX tylko o tyle, o ile to byRo potrzebne do utrzymania siX na powierzchni,nie wywoRujSc Wadnego szmeru. Tak, Winnetou miaR "sRusznoQY. KtoQ wiosRowaR z prSdem wody. ByRo mu widocznie bardzo pilno, gdyW mimo silnego spadku, jaki rzeka tutaj miaRa, uWywaR wioseR. ZbliWaR siX szybko. Czy #naleWaRo siX pokazaY, czy teW nie? MVgR to byY nieprzyjacielski zwiadowca, ale z drugiej strony nie bez znaczenia byRo dla nas przekonaY siX, kto to jest. SpojrzaRem pytajSco na Winnetou, a on zrozumiaR mniei odpowiedziaR: "[Nie wracaY! ChcX wiedzieY, kto pRynie! Nie zobaczy nas, bo leWymy na wodzie zupeRnie cicho. !MoWna siX byRo spodziewaY, We nas nie dostrzeWe, gdyW tylko gRowy nasze wystawaRy nad wodS. Nie odpRynXliQmy wiXc z powrotem. Pida byR tak samo zaciekawiony jak my. MVgR wprawdzie nas zdradziY woRaniem o pomoc, lecz nie zrobiR tego, bo pewny byR uwolnienia. $Uderzenia wioseR zbliWaRy siX "i z mgRy wychyliRa siX RVd\ indiaZska. SiedziaR w niej... kto? !PostanowiliQmy zachowaY siX cicho, ale Winnetou, gdy zobaczyR wioQlarza, wydaR donoQny okrzyk: [ Santer!! . Ucieka! MVj, zwykle bardzo spokojny,przyjaciel tak byR podniecony widokiem swego Qmiertelnego wroga, We uderzyR gwaRtownie rXkami i nogami w wodX, aby siX dostaY do pirogi, zapo- mniawszy, We byR przywiSzanydo mnie i do Pidy. "[Uff! Ja muszX popRynSY do niego... muszX go mieY! [ zawoRaR i odciSR noWem rzemieZ wiSWScy go z PidS. Santer usRyszaR oczywiQcie !okrzyk Winnetou; odwrVciR siX i zobaczyR nas. "[ Do wszystkich diabRVw!! [ #krzyknSR przeraWony. [ ToW to oni... I zatrzymaR siX. Wyraz przestrachu znikR z jego oblicza i ustSpiR miejsca zRoQliwej radoQci. ZrozumiaR nasze poRoWenie, wrzuciR wiosRo do czVRna, !pochwyciR strzelbX, wymierzyR do nas i zawoRaR: [ Wy psy, to wasza ostatnia wyprawa! WypaliR na szczXQcie w chwili, kiedy Winnetou uwolniR siX od nas i w gwaRtownych skokach sadziR ku Rodzi, a my wskutek szarpniXcia oddaliliQmy siX od punktu, w ktVry Santer wymierzyR. Kula wiXc nas nie dosiXgRa. Winnetou nie pRynSR !wRaQciwie, lecz skakaR wprost !po wodzie. WziSR nVW miXdzy zXby i leciaR ku wrogowi w dRugich podskokach jak kamieZ odbijajScy siX od wodyprzy tak zwanym opuszczaniu kaczekU . Santer miaR jeszcze !kulX w drugiej lufie, wycelowaRdo Apacza i zawoRaR szyderczo: [ Chod\ tu, przeklXta !czerwona skVro! WyQlX ciX do wszystkich diabRVw! ZdawaRo mu siX, We siX z !Indianinem prXdko zaRatwi, We wystarczy pociSgnSY za cyngiel! Ale pomyliR siX, gdyW Winnetou zanurzyR siX natychmiast, aby siX wychyliY !pod RodziS i przewrVciY jS. Gdyby mu siX to udaRo, strzelba na nic by siX nie przydaRa Santerowi, gdyW wpadRby do wody i doszRo by do walki wrXcz, w ktVrej Indianin, jako zrXczniejszy, napewno zostaRby zwyciXzcS. Morderca Inczu-czuny i Nszo-czi pojSR to, odRoWyR czym prXdzej strzelbX i !chwyciR za wiosRo. ByR to dla niego najwyWszy czas. W sekundX pV\niej Winnetou wynurzyR siX z wody w tym !miejscu, w ktVrym RVd\ byRa przed chwilS. Santer juW zaniechaR strzelania. Kilku silnymi ruchami wioseR usunSR siX z niebezpiecznego sSsiedztwa wroga i krzyknSR: ![ Widzisz, psie, We mnie nie schwytasz? KulX zachowam na nastXpny raz! Winnetou wytXWyR wszystkie #siRy, aby go dosiXgnSY, ale na "prVWno. ]aden pRywak, choYby nawet szampion Qwiatowy, niedopXdzi Rodzi popychanej wiosRami po rwScej wodzie. To wszystko rozegraRo siX w ciSgu niespeRna jednej minuty,a mimo to, zaledwie Santer !zniknSR we mgle, ukazaRo siX kilku ApaczVw, ktVrzy usRyszawszy gRoQne okrzyki i wystrzaR, natychmiast skoczyliz wyspy do wody. ZawoRaRem ich do siebie, Weby mi pomogli zanieQY PidX na wyspX i odwiSzaY ode mnie. W tej chwili ukazaR siX na brzegu Winnetou i zwrVciR siX do swoich ludzi ze sRowami: [Niechaj moi czerwoni bracia !przygotujS siX prXdko! Santer popRynSR wRaQnie rzekS na czVRnie i musimy ruszyY za nim. ByR tak wzburzony, jakim nie widziaRem go nigdy przedtem. [Musimy za nim wyruszyY, napewno musimy [ potwierdziRem. [ Ale co siX stanie z Samem Hawkensem i naszymi dwoma jeZcami? [ Tobie ich powierzam [ odpowiedziaR. [ WiXc mam tu pozostaY?? [Tak. Ja muszX pochwyciY Santera, mordercX mojego ojcai siostry, ale ty masz obowiSzek wyswobodziY Sama Hawkensa, jako swego towarzysza; musimy siX wiXc rozRSczyY. [ Na jak dRugo?? #NamyQlaR siX przez kilka chwil i rzekR: [Kiedy siX zobaczymy, tego na razie nie wiem. ]yczenia i wola czRowieka podlegajS woli Wielkiego Ducha. SadziRem, We !dRuWej bXdX z moim bratem OldShatterhandem, lecz Manitou !siX na to nie godzi. Chce, Weby siX staRo inaczej. Czy wiesz, dlaczego Santer umknSR? [WyobraWam sobie. Nie wpadliQmy w nastawionS na nas puRapkX. Wczoraj wieczorem zobaczono ciX we wsi. Keiowehowie wiedzS wiXc,We tu jesteQmy i nie spoczniemy, dopVki nie pochwycimy Santera i nie uwolnimy Hawkensa. Wobec tego Santera ogarnXRa trwoga !i zabraR siX stSd, jak mVgR najprXdzej. [Tak, ale moWe byY jeszcze inaczej. Syn wodza zniknSR, a Keiowehowie RSczS to oczywiQcie z naszym pojawieniem siX [ !przypuszczajS, We dostaR siX w nasze rXce. Tangua siX tym "rozzRoQciR, wylaR swVj gniew na Santera, ktVry wszystkiemu"zawiniR, i wypXdziR go ze wsi. [I to moWliwe. Widocznie Keiowehowie powiedzieli Santerowi, We nie bXdS go broniY. [ Ale dlaczego obraR drogX wodnS, a wyrzekR siX swojego konia? #[Ze strachu. BaR siX spotkaY z nami, a gdyby nawet do !tego nie doszRo, wiedziaR, We wpadniemy na jego trop i ruszymy za nim w pogoZ. "Dlatego umknSR pirogS, ktVrS zamieni pewnie potem na konia. Nie domyQlaR siX !oczywiQcie, We jesteQmy tutaj "na wyspie i We wRaQnie dziXki jego ostroWnoQci dowiemy siX o tej ucieczce. Ujrzawszy nas,nie wStpi, We go zaczniemy QcigaY, i bXdzie dzielnie wiosRowaR, aby jak najszybciej!pXdziY naprzVd. Czy sSdzisz, We go doQcigniecie na koniach?[ To trudne, ale moWliwe. Musimy przecinaY zakrXty rzeki. ![ To wRaQnie byRby bRSd. Zwracam na to uwagX mojemu bratu Winnetou. [ Dlaczego?? ![Bo Santerowi moWe przyjQY na myQl opuQciY rzekX i !uciekaY dalej lSdem. PoniewaW nie wiecie, na ktVry brzeg "wyjdzie, musicie siX podzieliY ijechaY wzdRuW obu brzegVw Red River. [ MVj brat ma sRusznoQY. Uczynimy wedle jego wskazVwki. [Trzeba przy tym bardzo uwaWaY, Weby nie przeoczyY miejsca, na ktVrym on wylSduje, a to wam zabierze duWo czasu. Nie moWecie takWeprzecinaY zakrXtVw rzeki, gdyW to, co dla jednej strony "jest wklXsRoQciS, dla drugiej stanowi wypukRoQY i gdy jeden"oddziaR przecinaRby Ruk, drugi musiaRby go okrSWaY. W ten sposVb rozchodzilibyQcie siX coraz bardziej. "[Jest tak, jak mVwi mVj brat,pojedziemy tedy wzdRuW wszystkich zakrXtVw rzeki. Szkoda nam wiXc teraz kaWdejminuty! [JakWe chXtnie "przyRSczyRbym siX do was, ale muszX uwolniY Hawkensa, nie mogX go opuQciY. ![Nie zaWSdam nigdy od ciebieniczego, co byRoby sprzeczne z twojS powinnoQciS. Tobie z "nami jechaY nie wolno. Ale jeQliWielki Duch zechce, zobaczymy siX za kilka dni. [ Gdzie?? $[OdjeWdWajSc stSd, udaj siX !tam, gdzie ta rzeka RSczy siX z Rio Bosco de Natchitoches. W miejscu gdzie obie rzeki zaczynajS wspVlny bieg, na ich lewym brzegu, czekaY bXdzie jeden z moich wojownikVw, oczywiQcie jeWelispotkanie bXdzie moWliwe. [ A jeWeli nie zastanX tam nikogo?? [W takim razie bXdzie to znak, We ciSgle jeszcze Qcigam Santera, We nie wiem, dokSd umknie, i nie mogX okreQliY, gdzie mnie masz szukaY. Udasz siX wiXc ze swymi trzema towarzyszami doSt. Louis, do bladych twarzy, !ktVre chcS budowaY drogX dla ognistego konia. Ale proszX !ciX, WebyQ do nas powrVciR, skoro tylko dobry Manitou ci na to pozwoli. Zawsze chXtnie ciX przyjmX w pueblu nad Rio Pecos, a gdyby mnie tam nie byRo, dowiesz siX, gdzie mnie moWna znale\Y. Podczas naszejrozmowy Apacze przygotowali siX do drogi. Winnetou podaR rXkX Parkerowi i Stone'owi, a #nastXpnie znVw zwrVciR siX do mnie. $[ MVj brat wie [ rzekR [ jak radowaRy siX nasze serca, kiedy ruszaliQmy w drogX znad Rio Pecos, ale po drodze QmierY zaskoczyRa Inczu-czunX i Nszo-czi. JeQli kiedy nas odwiedzisz, nie usRyszysz juW gRosu najpiXkniejszej cVry ApaczVw,ktVra zamiast do miast bladych twarzy odeszRa w krainX zmarRych. Teraz zemsta$kaWe mi rozRSczyY siX z tobS, ale ty wrVcisz do nas. PragnX bardzo zostawiY ci wiadomoQY nad Rio Bosco, gdyby to jednak nie nastSpiRo, nie baw zbyt dRugo w miastach Wschodu, lecz przyjeWdWaj do mnie jak najszybciej. Wiesz, kogo mi masz zastSpiY. Czy przyrzekasz powrVciY szybko, mVj kochany, drogi bracie Szarlih? [Przyrzekam [ odpowiedziaRem. [ Serce moje pVjdzie za tobS, kochany bracie Winnetou. Tobie takWe wiadomo, co obiecaRem umierajScemu Kleki-petrze. Dotrzymam sRowa. [Niechaj wiXc dobry Manitou kieruje wszystkimi twymi krokami i osRania ciX na wszystkich drogach. Howgh! !UQcisnSR mnie i ucaRowaR, wydaR swym ludziom krVtki rozkaz i wsiadR na konia, by wjechaY w wodX. Apacze !podzielili siX i jeden oddziaR ruszyR prawym, a drugi lewym brzegiem rzeki. PatrzyRem za Winnetou, dopVki nie zniknSR w mgle. ZdawaRo mi siX, We tracX czXQY mojej wRasnej istoty, i jemu na pewno rVwnie ciXWko byRo rozstaY siX ze mnS. Stone i Parker zauwaWyli mojerozrzewnienie, a pierwszy z nich rzekR w swVj prosty, serdeczny sposVb: [Nie bierzcie sobie tego tak do serca, sir! WkrVtce znVw spotkamy ApaczVw. Pojedziemy za nimi, skoro tylko Sam bXdzie wolny. Nie bXdziemy zwlekali z wymianS jeZcVw. Jak zamierzacie to zrobiY? [Powiedzcie mi najpierw swoje zdanie, kochany Dicku. Macie wiXcej doQwiadczenia niW ja. Westman, ktVremu pochlebiRa"ta pochwaRa, pogRadziR brodX i ekie  pHDkPPܼkDk&PXk{AgBFp cuG = cCvH/Z cvI! c wJH, clwK/7THwoQwiadczyR: [Za najprostsze uwaWam posRaY pojmanego Keioweha zaraz do Tanguy i donieQY mu,gdzie siX znajduje jego syn i pod jakim warunkiem puQcimy go wolno. CVW ty na to, stary Willu? "[ Hm!! [ mruknSR Parker. [ Jeszcze nigdy nie miaReQ tak $gRupiej myQli jak teraz wRaQnie. [ GRupiej!! Ja? Do pioruna! Dlaczego gRupiej? [JeQli wyjawimy, gdzie siX znajdujemy, Tangua wyQle swoich ludzi, ktVrzy odbiorS nam PidX, nie dajSc w zamian Hawkensa, Ja zrobiRbym inaczej. [ Jak?? [Pojedziemy dobry kawaR w gRSb prerii, gdzie bXdziemy mieli przed sobS odkrytS przestrzeZ, ktVrS swobodnie obejmiemy wzrokiem. Potem wyQlemy Keioweha i postawimyza warunek, Weby przyszRo tylko dwu, a nie wiXcej wojownikVw, ktVrzy przyprowadzS nam Sama, a wezmS sobie PidX. Gdyby ich nadeszRo wiXcej, by na nas napaQY, zobaczymy ich z daleka i zabezpieczymy siX przed nimi zawczasu. "[ Ja bym radziR podjSY coQ pewniejszego i nie wysyRaY Wadnego posRaZca [ zauwaWyRem. [ ]adnego?? W takim razie jakWe Tangua siX dowie, We jego syn... [ Dowie siX. [ Od kogo?? [ Ode mnie. [ Od was?? Czy sami udacie siX do wsi? [ Tak. ![ Dajcie temu pokVj, sir! To niebezpieczne. Zatrzymano by was natychmiast. [ WStpiX. [ Na pewno!! Na pewno! [W takim razie Pida byRby zgubiony. Nie widzX potrzeby !posyRaY jeZca i traciY w ten sposVb jednego zakRadnika. [ To sRuszne. Ale dlaczego !wRaQnie wy macie iQY do wsi? Ja mogX takWe to zrobiY. ![WierzX bardzo, We nie brak wam do tego odwagi, sSdzX #jednak, We bXdzie lepiej, jeQli ja pomVwiX z Tangua. [ZwaWcie, jaki jest na was wQciekRy! Skoro ujrzy mnie, zgodzi siX prXdzej na kaWdy warunek, natomiast zRoQY go opanuje na wasz widok. "[Dlatego wRaQnie chcX z nim sam prowadziY ukRady. Niech %siX zRoQci, We Qmiem siX przed nim pojawiY, ale nic mi nie 'bXdzie mVgR zrobiY. JeQli wyQlX kogo innego, pomyQli, We siX go bojX, a pragnX uniknSY podobnego podejrzenia. #[WiXc rVbcie, co chcecie, sir!Gdzie mamy na was czekaY? Tu na wyspie, czy teW wyszukamy jakieQ lepsze miejsce? [ Nie ma lepszego. [Well! A biada naszym jeZcom, jeQli siX wam we wsi co stanie! PostSpilibyQmy z nimi bez pardonu. Kiedy wyruszycie? [ Dzisiaj wieczorem. [Dopiero? Czy to nie za pV\no? PrzecieW, gdyby dobrze"poszRo, moglibyQmy uporaY siX z wymianS do poRudnia i ruszyY za Winnetou. [ A Keiowehowie za nami i wybijS nas. [ Tak sSdzicie?? [Tak. Tangua chXtnie wyda nam Sama za syna, ale odzyskawszy go, poruszy wszystko, aby zemQciY siX na nas. Dlatego wymiana musi nastSpiY wieczorem, po czym odjedziemy, aby siX w nocy oddaliY, zanim nas zacznS QcigaY. ZaczekaY do wieczora dlatego jeszcze warto, We do tego czasu wzmoWe siX obawa wodza o syna. To go uczyni ustXpliwszym. "[ To prawda, ale jeQli nas tu przedtem spostrzegS, master Shatterhand? [ To takWe nic zRego. [ BXdS oczywiQcie szukali "Pidy i mogS przyjQY na wyspX!! [Na wyspX nie, bo zauwaWS pewnie na brzegu Qlady Winnetou i pomyQlS, We odjechaliQmy z PidS. To jeszcze bardziej przerazi TanguX. SRuchajcie no! ZabrzmiaRy gRosy ludzkie. MgRa siX zaczXRa podnosiY !odsRaniajSc brzegi, na ktVrychstaRo kilku KeiowehVw. Wymieniali gRoQno uwagi o zauwaWonych wRaQnie Qladach kopyt; potem znikneli nie rzuciwszy okiem na wyspX. [ Oddalili siX, byRo im widocznie bardzo pilno [ rzekR Dick Stone. "[Udali siX pewnie do wsi, aby donieQY Tanguy o Qladach. WyQle on natychmiast oddziaR je\d\cVw za tym tropem. "Przepowiednia ta ziQciRa siX w niespeRna dwie godziny. Po drugi ej stronie ukazaRa siX !gromada je\d\cVw i ruszyRa za!Qladami. Nie byRo obawy, Weby ci Keiowehowie doQcignXli Winnetou, gdyW ten niewStpliwie rozwinSR przynajmniej takS samS szybkoQY jak oni. RozmowX prowadziliQmy oczywiQcie po cichu, by nie "usRyszeli jej jeZcy. ToteW nie "wiedzieli oni, co siX dziaRo na drugim brzegu, gdyW leWeli skrXpowani w trawie za zaroQlami. Przed poRudniem sprawiRo nam"niespodziankX sRoZce. OgrzaRo nas, wysuszyRo nasze ubrania iobozowisko i zwiXkszyRo przyjemnoQY odpoczynku, ktVrego zaWywaliQmy majSc przed sobS czas do wieczora. Po poRudniu ujrzeliQmy na "rzece jakiQ przedmiot. PRynSR ku naszej wyspie i zatrzymaR siX w nadbrzeWnych zaroQlach,#ByRa to piroga, w ktVrej leWaRowiosRo; rzemieZ, ktVrym wRaQciciel przywiSzywaR jS !zwykle do brzegu. byR odciXty. PoznaRem RVd\, na ktVrej uwiozRem PidX. Woda przyniosRa jS z Salt Fork do Red River i dlatego tylko tak pV\no dotarRa do wyspy, We po drodze zapewne gdzieQ ugrzXzRa. Przybycie "Rodzi byRo mi bardzo na rXkX, "wciSgnSRem jS wiXc na wyspX,aby siX niS posRuWyY wieczorem i nie przemoknSY znowu podczas przeprawy przez rzekX. !O zmroku zepchnSRem RVd\ w!wodX i powiosRowaRem w gVrX rzeki. Stone i Parker odprowadzili mnie, WyczSc powodzenia. PowiedziaRem im, We wtedy dopiero byRby powVddo obaw, gdybym nie wrVciR dorana. #PRynSY pod prSd byRo bardzo trudno i dopiero po godzinie skrXciRem z Red River do Salt Fork. W pobliWu wsi przybiRem do brzegu i przywiSzaRem pirogX do drzewa rzemieniem, w ktVry jS przedtem zaopatrzyliQmy. ZobaczyRem znowu, tak samojak wczoraj, pRonSce ogniska,siedzScych przy nich !mXWczyzn oraz krzStajSce siXkobiety. SSdziRem, We wieQ "bXdzie dzi Q pilnie strzeWona, ale omyliRem siX. Keiowehowie #znale\li Qlady ApaczVw, wysRaliza nimi wojownikVw i zdawaRo im siX, We sS bezpieczni. "Tangua siedziaR dzisiaj takWe przed namiotem, lecz w towarzystwie tylko dwVch mRodszych synVw. Ze spuszczonS gRowS wpatrywaR siX posXpnie w ogieZ. ZnajdowaRem siX na lewym brzegu Salt Fork, na ktVrym leWaRa wieQ. ZaczSRem siX skradaY od rzeki pod kStem prostym poza namiotami, dopVki nie zobaczyRem przed sobS namiotu wodza. MiaRem "szczXQcie, gdyW w pobliWu nie byRo nikogo, kto by mnie mVgR!zauwaWyY. PoRoWywszy siX na ziemi, poczoRgaRem siX ku tylnej Qcianie namiotu. Tam usRyszaRem niskS, monotonnS pieQZ skargi: to wVdz opRakiwaR indiaZskim obyczajem stratX ulubionego syna. PosunSRem siX dalej ku drugiej stronie namiotu, podniosRem siX i stanSRem nagle tuW obok Tanguy. [Dlaczego Tangua Qpiewa !pieQZ skargi? [zapytaRem. [ Dzielny wojownik nie skarWy siX. JXki przystojS tylko starym kobietom. Nie podobna opisaY, jak go moje ukazanie siX przeraziRo; chciaR coQ powiedzieY, lecz nie zdoRaR wydobyY z siebie "ani sRowa. ChciaR siX zerwaY, ale musiaR zostaY na ziemi z powodu uszkodzonych kolan. WytrzeszczyR na mnie szerokorozwarte oczy, jakby zobaczyR widmo, i wyjSkaR; '[Old... Old... Shat... Shat... uff, uff, uff! SkSd przychodzisz... #jak jesteQ... gdzie... JesteQcie jeszcze tutaj? Nie odeszliQcie?[ Jestem jeszcze. Jak widzisz. PrzybyRem, gdyW chcXz tobS pomVwiY. [ Old Shatterhand!! [ wypowiedziaR wreszcie caRe moje nazwisko. UsRyszawszy to obaj chRopcy uciekli. [Old Shatterhand! [ powtVrzyR raz jeszcze pod wpRywem trwogi, po czym twarz jego przybraRa wyraz !wQciekRoQci. Naraz krzyknSR !coQ, zwrVciwszy siX do innych namiotVw. Nie rozumiaRem, co mVwi, bo uWyR swego narzecza, lecz usRyszaRem swoje imiX. W chwilX potem zabrzmiaRo wcaRej wsi takie wycie, We mi "siX wydaRo, iW ziemia drWy podmymi nogami. ZewszSd przybiegli wojownicy z podniesionS broniS. Na to ja dobyRem noWa i wrzasnSRem Tanguy do ucha: [ Czy Pida ma byY przebity??On mnie tutaj do ciebie przysyRa. Pomimo wycia zrozumiaR moje$sRowa i podniVsR rXkX. Ten ruchwystarczyR, aby spowodowaY ciszX, ale Keiowehowie juW nasotoczyli. Spojrzenia, ktVrymi mnie po prostu poWerali, mVwiRy, We nie puszczS mnie Wywcem. UsiadRem spokojnie obok Tanguy, popatrzyRem mu zimno w twarz i rzekRem: [MiXdzy mnS a Tangua "panuje nieprzyja\Z na QmierY iWycie. Nie jestem temu winien,ale teW nic nie mam przeciwko temu. Czy siX go bojX, niech wywnioskuje z tego, We przyszedRem do jego wsi, by znim pomVwiY. ZaRatwmy to krVtko: Pida znajduje siX w naszym rXku i powieszS go na !drzewie, jeQli ja nie wrVcX o oznaczonym czasie. Ani jedno sRowo, ani jeden ruch nie zdradziRy wraWenia moich sRVw na stojScych dokoRa czerwonoskVrych. Tylkooczy wodza zaiskrzyRy siX z wQciekRoQci, We nic mi nie moWe zrobiY nie naraWajSc Wycia swego syna. ZgrzytajSc zXbami, wykrztusiR pytanie: "[ Jak... jak... dostaR siX w wasze rXce? [ByRem wczoraj tam na wyspie, kiedy rozmawiaR z Samem, powaliRem go i zabraRem z sobS. [Uff! Old Shatterhand jest ulubieZcom ZRego Ducha, ktVrygo znowu obroniR. Gdzie trzymacie mego syna? [W miejscu bezpiecznym, o ktVrym siX teraz nie dowiesz! On sam ci to potem powie. Z tych moich ostatnich sRVw pojmujesz, We nie zamierzam Pidy zabiY. Mamy u siebie jeszcze jednego Keioweha, wziXtego do niewoli, wyciSgnSRem go z cierniowychzaroQli, w ktVrych nas podsRuchiwaR. BXdzie wolny razem z twoim synem, jeQli nam wydasz w zamian Sama Hawkensa. [ Uff!! Dostaniesz go, tylko przyprowad\ wpierw PidX i wojownika KeiowehVw! [PrzyprowadziY? Ani mi siX Qni! Znam TanguX i wiem, We mu ufaY nie moWna. OddajX dwu za jednego, a wiXc postXpujX wobec was nie tylkosprawiedliwie, lecz nawet bardzo Raskawie. MuszX od wasza to zaWSdaY, WebyQcie zaniechali wszelkich podstXpVw. [ Udowodnij mi wpierw, We Pida rzeczywiQcie siX u was znajduje! [UdowodniY? Co ty sobie wyobraWasz? Ja to powiadam, a wiXc to prawda. Old Shatterhand to nie Tangua. PozwVl mi zobaczyY Sama Hawkensa! JuW go zapewne na wyspie nie ma, bo niewStpliwie#boicie siX, We tam juW nie jest !doQY bezpieczny. MuszX siX z nim porozumieY. [ O czym chcesz z nim mVwiY?? "[ChcX siX dowiedzieY z jego wRasnych ust, jak mu siX u was powodziRo. Od tego bXdzie!zaleWaRo to, co potem nastSpi.[MuszX wpierw zapytaY o zdanie najstarszych wojownikVw. Oddal siX do najbliWszego namiotu, a potem usRyszysz, co postanowiliQmy. [Dobrze! Ale nie ociSgajcie siX, gdyW jeQli mnie zatrzymacie poza oznaczony czas, PidX powieszS. Ten rodzaj Qmierci jest dla czerwonoskVrego najhaniebniejszy. MoWna sobie wyobraziY wQciekRoQY Tanguy! PodszedRem do najbliWszego namiotu i usiadRem na ziemi, otoczony, tak samo jak przedtem, wojownikami. Tangua zwoRaR swoich starszych wojownikVw do siebie i zaczSR siX z nimi naradzaY. W kaWdej parze zwrVconych na mnie oczu gorzaR ogieZ, ktVry tylko ze !wzglXdu na PidX nie staR siX dla mnie zgubnym. ZauwaWyRemprzy tym, We moja nieustraszonoQY zaimponowaRaKeiowehom. Po jakimQ czasie wyprawiR wVdz jednego z wojownikVw, ktVry zniknSR w namiocie i wyprowadziR zeZ maRego Sama. ZerwaRem siX i podbiegRem ku niemu. Ujrzawszy mnie, zawoRaR z radosnym triumfem: [Dobra nasza, Old Shatterhand! PowiedziaRem, Wena pewno przyjdzie! SprzykrzyRo siX wam bez starego Sama? Prawda? WyciSgnSR do mnie skrXpowane rXce, aby siX ze mnS przywitaY. "[Tak [odrzekRem. [Greenhorn przyszedR, aby wam oznajmiY, We jesteQcie najwiXkszym mistrzem w podchodzeniu. ZRoWyliQcie tego Qwietne dowody. ChoYby wam gadaY "pVR dnia, gdzie macie iQY, wy zawsze polecicie w przeciwnS stronX. [Na wyrzuty bXdzie czas pV\niej, mVj ukochany sir, teraz powiedzcie mi lepiej, czy moja Mary jeszcze istnieje? [ Jest u nas. [ A Liddy?? [ Pukawka?? OcaliliQmy jS takWe. [W takim razie wszystko dobrze, jeQli siX nie mylX. !Chod\cie, zabierajmy siX stSd.Tu trochX nudno. "[CierpliwoQci, cierpliwoQci, kochany Samie! Wam siX zdaje,"We to nic, We odejQY stSd to dziecinna zabawka. [To jest zabawka, ale istotnie tylko dla was. Ciekaw jestem, czego wy byQcie nie zdoRali dokazaY. !^ciSgnXlibyQcie mnie nawet z ksiXWyca, gdybym siX tam zabRSkaR, hi! hi! hi! [ ^miejcie siX, Qmiejcie! !MiarkujX z tego. We siX wam tunie\le powodziRo. [Nie\le? Co wam przychodzi na myQl! ByRo mi dobrze, nadzwyczaj dobrze! KaWdy Keioweh kochaR mnie jak wRasne dziecko. Od ciSgRych !pieszczot, gRaskaZ i caRusVw nie mogRem siX pozbieraY. !Karmili mnie jak pannX mRodS, a gdy chciaRem spaY, nic potrzebowaRem siX ukRadaY, bo stale leWaRem na plecach. [ Czy kieszenie wam wyprVWnili?? [ OczywiQcie. WytrzXQli kaWdy proszek. [Otrzymacie wszystko z powrotem, jeQli tylko coQ !ocalaRo. Zdaje siX, We narada siX juW skoZczyRa. OQwiadczyRem wodzowi, We !dRuWej czekaY juW nie mogX, jeWeli syn jego ma pozostaY przy Wyciu. Wobec tego odbyRysiX krVtkie wprawdzie, lecz bardzo energiczne ukRady, z ktVrych wyszedRem zwyciXsko,poniewaW ani trochX nie "ustSpiRem. WVdz obawiaR siX osyna. W koZcu postanowiono, We czterej zbrojni wojownicy odprowadzS mnie i Sama w dwu Rodziach i odbiorS od nas jeZcVw. Na wypadek gdyby inni Keiowehowie prVbowali udaY siX za nami potajemnie, zagroziliQmy QmierciS Pidy. ]SdaRem wRaQciwie wiele, domagajSc siX wydania Sama. MogRem towarzyszScym nam czterem Indianom wypRataY figla, ale uwierzono mym sRowom i odtSd zawsze wierzono sRowu Shatterhanda. Nie powiedziaRem oczywiQcie, dokSd popRyniemy. Gdy Samowi"rozwiSzano rXce, podniVsR je i zawoRaR: [Wolny, znVw wolny! Tego wam nigdy nie zapomnX, sir! "Nigdy teW nie popXdzX w gVrX na lewo, jeQli wasze bRogosRawione nogi pobiegnS na dVR na prawo! KiedyQmy siX wybierali w drogX, tu i Vwdzie daRy siX sRyszeY gniewne pomruki. $Indianie zRoQcili siX strasznie, "We muszS puQciY wolno jeZca imnie w dodatku, a Tangua syknSR zwrVcony do mnie: [Do powrotu mego syna jesteQ bezpieczny, ale potem $puQci siX za tobS caRe plemiX. Znajdziemy twoje Qlady i pochwycimy ciX, choYbyQ odjechaR powietrzem! Nie uwaWaRem za stosowne odpowiadaY na tX zRoQliwS gro\bX i zaprowadziRem Sama oraz czterech KeiowehVw do rzeki, gdzie po dwVch [ja oczywiQcie z Samem [ wsiedliQmy do Rodzi. W chwili gdy odbijaliQmy od brzegu i dRugo jeszcze potem, towarzyszyRo nam wycie. SiedzSc z tyRu przy sterze, musiaRem Samowi opowiedzieY,co siX staRo od momentu, gdy "go wziXto do niewoli. ]aRowaR wprawdzie, We Winnetou "musiaR siX z nami rozRSczyY, ale nie skarWyR siX na to zbytnio, gdyW obawiaR siX wyrzutVw Apacza... Pomimo ciemnoQci !wylSdowaliQmy szczXQliwie na wyspie, przyjXci radoQnie przez Dicka Stone'a i Willa Parkera, ktVrzy dopiero po moim odejQciu uQwiadomili sobie w caRej peRni ryzyko caRego przedsiXwziXcia. WydaliQmy obydwVch jeZcVw,ktVrzy nie poWegnali nas ani sRowem, i zaczekaliQmy, dopVki nie ucichRy uderzenia wioseR wracajScej pirogi. NastXpnie wsiedliQmy na konie i przeprawiliQmy je na lewS "stronX rzeki. NaleWaRo tej nocyujechaY sporS przestrzeZ, toteW byRo nam bardzo na #rXkX, We Sam doQY dobrze znaRte strony. Hawkens podniVsR siX w strzemionach na swojej Mary, pogroziR piXQciS za siebie i powiedziaR: [Teraz Keiowehowie wysilajS gRowy i radzS, jakby nas dostaY w swoje przednie Rapy. Ale ogarnie ich gorzkie zdziwienie! Sam Hawkens nie bXdzie juW taki gRupi i nie utknie w dziurze, z ktVrej by go greenhorn musiaR wywlekaY.JuW mnie Waden Keioweh nie "zRapie, jeQli siX nie mylX... brodX i ekie  pHDkPPܼkDk&PXk{AgBL0 xKONIEC TOMU PIERWSZEGO defghijklmnopqrstuvwxyz{|}~m!! [ mruknSR Parker. [ Jeszcze nigdy nie miaReQ tak $gRupiej myQli jak teraz wRaQnie. [ GRupiej!! Ja? Do pioruna! Dlaczego gRupiej? [JeQli wyjawimy, gdzie siX znajdujemy, Tangua wyQle swoich ludzi, ktVrzy odbiorS nam PidX, nie dajSc w zamian Hawkensa, Ja zrobiRbym inaczej. [ Jak?? [Pojedziemy dobry kawaR w gRSb prerii, gdzie bXdziemy mieli przed sobS odkrytS przestrzeZ, ktVrS swobodnie obejmiemy wzrokiem. Potem wyQlemy Keioweha i postawimyza warunek, Weby przyszRo tylko dwu, a nie wiXcej wojownikVw, ktVrzy przyprowadzS nam Sama, a wezmS sobie PidX. Gdyby ich nadeszRo wiXcej, by na nas napaQY, zobaczymy ich z daleka i zabezpieczymy siX przed nimi zawczasu. "[ Ja bym radziR podjSY coQ pewniejszego i nie wysyRaY Wadnego posRaZca [ zauwaWyRem. [ ]adnego?? W takim razie jakWe Tangua siX dowie, We jego syn... [ Dowie siX. [ Od kogo?? [ Ode mnie. [ Od was?? Czy sami udacie siX do wsi? [ Tak. ![ Dajcie temu pokVj, sir! To niebezpieczne. Zatrzymano by was natychmiast. [ WStpiX. [ Na pewno!! Na pewno! [W takim razie Pida byRby zgubiony. Nie widzX potrzeby !posyRaY jeZca i traciY w ten sposVb jednego zakRadnika. [ To sRuszne. Ale dlaczego !wRaQnie wy macie iQY do wsi? Ja mogX takWe to zrobiY. ![WierzX bardzo, We nie brak wam do tego odwagi, sSdzX #jednak, We bXdzie lepiej, jeQli ja pomVwiX z Tangua. [ZwaWcie, jaki jest na was wQciekRy! Skoro ujrzy mnie, zgodzi siX prXdzej na kaWdy warunek, natomiast zRoQY go opanuje na wasz widok. "[Dlatego wRaQnie chcX z nim sam prowadziY ukRady. Niech %siX zRoQci, We Qmiem siX przed nim pojawiY, ale nic mi nie 'bXdzie mVgR zrobiY. JeQli wyQlX kogo innego, pomyQli, We siX go bojX, a pragnX uniknSY podobnego podejrzenia. #[WiXc rVbcie, co chcecie, sir!Gdzie mamy na was czekaY? Tu na wyspie, czy teW wyszukamy jakieQ lepsze miejsce? [ Nie ma lepszego. [Well! A biada naszym jeZcom, jeQli siX wam we wsi co stanie! PostSpilibyQmy z nimi bez pardonu. Kiedy wyruszycie? [ Dzisiaj wieczorem. [Dopiero? Czy to nie za pV\no? PrzecieW, gdyby dobrze"poszRo, moglibyQmy uporaY siX z wymianS do poRudnia i ruszyY za Winnetou. [ A Keiowehowie za nami i wybijS nas. [ Tak sSdzicie?? [Tak. Tangua chXtnie wyda nam Sama za syna, ale odzyskawszy go, poruszy wszystko, aby zemQciY siX na nas. Dlatego wymiana musi nastSpiY wieczorem, po czym odjedziemy, aby siX w nocy oddaliY, zanim nas zacznS QcigaY. ZaczekaY do wieczora dlatego jeszcze warto, We do tego czasu wzmoWe siX obawa wodza o syna. To go uczyni ustXpliwszym. "[ To prawda, ale jeQli nas tu przedtem spostrzegS, master Shatterhand? [ To takWe nic zRego. [ BXdS oczywiQcie szukali "Pidy i mogS przyjQY na wyspX!! [Na wyspX nie, bo zauwaWS pewnie na brzegu Qlady Winnetou i pomyQlS, We odjechaliQmy z PidS. To jeszcze bardziej przerazi TanguX. SRuchajcie no! ZabrzmiaRy gRosy ludzkie. MgRa siX zaczXRa podnosiY !odsRaniajSc brzegi, na ktVrychstaRo kilku KeiowehVw. Wymieniali gRoQno uwagi o zauwaWonych wRaQnie Qladach kopyt; potem znikneli nie rzuciwszy okiem na wyspX. [ Oddalili siX, byRo im widocznie bardzo pilno [ rzekR Dick Stone. "[Udali siX pewnie do wsi, aby donieQY Tanguy o Qladach. WyQle on natychmiast oddziaR je\d\cVw za tym tropem. "Przepowiednia ta ziQciRa siX w niespeRna dwie godziny. Po drugi ej stronie ukazaRa siX !gromada je\d\cVw i ruszyRa za!Qladami. Nie byRo obawy, Weby ci Keiowehowie doQcignXli Winnetou, gdyW ten niewStpliwie rozwinSR przynajmniej takS samS szybkoQY jak oni. RozmowX prowadziliQmy oczywiQcie po cichu, by nie "usRyszeli jej jeZcy. ToteW nie "wiedzieli oni, co siX dziaRo na drugim brzegu, gdyW leWeli skrXpowani w trawie za zaroQlami. Przed poRudniem sprawiRo nam"niespodziankX sRoZce. OgrzaRo nas, wysuszyRo nasze ubrania iobozowisko i zwiXkszyRo przyjemnoQY odpoczynku, ktVrego zaWywaliQmy majSc przed sobS czas do wieczora. Po poRudniu ujrzeliQmy na "rzece jakiQ przedmiot. PRynSR ku naszej wyspie i zatrzymaR siX w nadbrzeWnych zaroQlach,#ByRa to piroga, w ktVrej leWaRowiosRo; rzemieZ, ktVrym wRaQciciel przywiSzywaR jS !zwykle do brzegu. byR odciXty. PoznaRem RVd\, na ktVrej uwiozRem PidX. Woda przyniosRa jS z Salt Fork do Red River i dlatego tylko tak pV\no dotarRa do wyspy, We po drodze zapewne gdzieQ ugrzXzRa. Przybycie "Rodzi byRo mi bardzo na rXkX, "wciSgnSRem jS wiXc na wyspX,aby siX niS posRuWyY wieczorem i nie przemoknSY znowu podczas przeprawy przez rzekX. !O zmroku zepchnSRem RVd\ w!wodX i powiosRowaRem w gVrX rzeki. Stone i Parker odprowadzili mnie, WyczSc powodzenia. PowiedziaRem im, We wtedy dopiero byRby powVddo obaw, gdybym nie wrVciR dorana. #PRynSY pod prSd byRo bardzo trudno i dopiero po godzinie skrXciRem z Red River do Salt Fork. W pobliWu wsi przybiRem do brzegu i przywiSzaRem pirogX do drzewa rzemieniem, w ktVry jS przedtem zaopatrzyliQmy. ZobaczyRem znowu, tak samojak wczoraj, pRonSce ogniska,siedzScych przy nich !mXWczyzn oraz krzStajSce siXkobiety. SSdziRem, We wieQ "bXdzie dzi Q pilnie strzeWona, ale omyliRem siX. Keiowehowie #znale\li Qlady ApaczVw, wysRaliza nimi wojownikVw i zdawaRo im siX, We sS bezpieczni. "Tangua siedziaR dzisiaj takWe przed namiotem, lecz w towarzystwie tylko dwVch mRodszych synVw. Ze spuszczonS gRowS wpatrywaR siX posXpnie w ogieZ. ZnajdowaRem siX na lewym brzegu Salt Fork, na ktVrym leWaRa wieQ. ZaczSRem siX skradaY od rzeki pod kStem prostym poza namiotami, dopVki nie zobaczyRem przed sobS namiotu wodza. MiaRem "szczXQcie, gdyW w pobliWu nie byRo nikogo, kto by mnie mVgR!zauwaWyY. PoRoWywszy siX na ziemi, poczoRgaRem siX ku tylnej Qcianie namiotu. Tam usRyszaRem niskS, monotonnS pieQZ skargi: to wVdz opRakiwaR indiaZskim obyczajem stratX ulubionego syna. PosunSRem siX dalej ku drugiej stronie namiotu, podniosRem siX i stanSRem nagle tuW obok Tanguy. [Dlaczego Tangua Qpiewa !pieQZ skargi? [zapytaRem. [ Dzielny wojownik nie skarWy siX. JXki przystojS tylko starym kobietom. Nie podobna opisaY, jak go moje ukazanie siX przeraziRo; chciaR coQ powiedzieY, lecz nie zdoRaR wydobyY z siebie "ani sRowa. ChciaR siX zerwaY, ale musiaR zostaY na ziemi z powodu uszkodzonych kolan. WytrzeszczyR na mnie szerokorozwarte oczy, jakby zobaczyR widmo, i wyjSkaR; '[Old... Old... Shat... Shat... uff, uff, uff! SkSd przychodzisz... #jak jesteQ... gdzie... JesteQcie jeszcze tutaj? Nie odeszliQcie?[ Jestem jeszcze. Jak widzisz. PrzybyRem, gdyW chcXz tobS pomVwiY. [ Old Shatterhand!! [ wypowiedziaR wreszcie caRe moje nazwisko. UsRyszawszy to obaj chRopcy uciekli. [Old Shatterhand! [ powtVrzyR raz jeszcze pod wpRywem trwogi, po czym twarz jego przybraRa wyraz !wQciekRoQci. Naraz krzyknSR !coQ, zwrVciwszy siX do innych namiotVw. Nie rozumiaRem, co mVwi, bo uWyR swego narzecza, lecz usRyszaRem swoje imiX. W chwilX potem zabrzmiaRo wcaRej wsi takie wycie, We mi "siX wydaRo, iW ziemia drWy podmymi nogami. ZewszSd przybiegli wojownicy z podniesionS broniS. Na to ja dobyRem noWa i wrzasnSRem Tanguy do ucha: [ Czy Pida ma byY przebity??On mnie tutaj do ciebie przysyRa. Pomimo wycia zrozumiaR moje$sRowa i podniVsR rXkX. Ten ruchwystarczyR, aby spowodowaY ciszX, ale Keiowehowie juW nasotoczyli. Spojrzenia, ktVrymi mnie po prostu poWerali, mVwiRy, We nie puszczS mnie Wywcem. UsiadRem spokojnie obok Tanguy, popatrzyRem mu zimno w twarz i rzekRem: [MiXdzy mnS a Tangua "panuje nieprzyja\Z na QmierY iWycie. Nie jestem temu winien,ale teW nic nie mam przeciwko temu. Czy siX go bojX, niech wywnioskuje z tego, We przyszedRem do jego wsi, by znim pomVwiY. ZaRatwmy to krVtko: Pida znajduje siX w naszym rXku i powieszS go na !drzewie, jeQli ja nie wrVcX o oznaczonym czasie. Ani jedno sRowo, ani jeden ruch nie zdradziRy wraWenia moich sRVw na stojScych dokoRa czerwonoskVrych. Tylkooczy wodza zaiskrzyRy siX z wQciekRoQci, We nic mi nie moWe zrobiY nie naraWajSc Wycia swego syna. ZgrzytajSc zXbami, wykrztusiR pytanie: "[ Jak... jak... dostaR siX w wasze rXce? [ByRem wczoraj tam na wyspie, kiedy rozmawiaR z Samem, powaliRem go i zabraRem z sobS. [Uff! Old Shatterhand jest ulubieZcom ZRego Ducha, ktVrygo znowu obroniR. Gdzie trzymacie mego syna? [W miejscu bezpiecznym, o ktVrym siX teraz nie dowiesz! On sam ci to potem powie. Z tych moich ostatnich sRVw pojmujesz, We nie zamierzam Pidy zabiY. Mamy u siebie jeszcze jednego Keioweha, wziXtego do niewoli, wyciSgnSRem go z cierniowychzaroQli, w ktVrych nas podsRuchiwaR. BXdzie wolny razem z twoim synem, jeQli nam wydasz w zamian Sama Hawkensa. [ Uff!! Dostaniesz go, tylko przyprowad\ wpierw PidX i wojownika KeiowehVw! [PrzyprowadziY? Ani mi siX Qni! Znam TanguX i wiem, We mu ufaY nie moWna. OddajX dwu za jednego, a wiXc postXpujX wobec was nie tylkosprawiedliwie, lecz nawet bardzo Raskawie. MuszX od wasza to zaWSdaY, WebyQcie zaniechali wszelkich podstXpVw. [ Udowodnij mi wpierw, We Pida rzeczywiQcie siX u was znajduje! [UdowodniY? Co ty sobie wyobraWasz? Ja to powiadam, a wiXc to prawda. Old Shatterhand to nie Tangua. PozwVl mi zobaczyY Sama Hawkensa! JuW go zapewne na wyspie nie ma, bo niewStpliwie#boicie siX, We tam juW nie jest !doQY bezpieczny. MuszX siX z nim porozumieY. [ O czym chcesz z nim mVwiY?? "[ChcX siX dowiedzieY z jego wRasnych ust, jak mu siX u was powodziRo. Od tego bXdzie!zaleWaRo to, co potem nastSpi.[MuszX wpierw zapytaY o zdanie najstarszych wojownikVw. Oddal siX do najbliWszego namiotu, a potem usRyszysz, co postanowiliQmy. [Dobrze! Ale nie ociSgajcie siX, gdyW jeQli mnie zatrzymacie poza oznaczony czas, PidX powieszS. Ten rodzaj Qmierci jest dla czerwonoskVrego najhaniebniejszy. MoWna sobie wyobraziY wQciekRoQY Tanguy! PodszedRem do najbliWszego namiotu i usiadRem na ziemi, otoczony, tak samo jak przedtem, wojownikami. Tangua zwoRaR swoich starszych wojownikVw do siebie i zaczSR siX z nimi naradzaY. W kaWdej parze zwrVconych na mnie oczu gorzaR ogieZ, ktVry tylko ze !wzglXdu na PidX nie staR siX dla mnie zgubnym. ZauwaWyRemprzy tym, We moja nieustraszonoQY zaimponowaRaKeiowehom. Po jakimQ czasie wyprawiR wVdz jednego z wojownikVw, ktVry zniknSR w namiocie i wyprowadziR zeZ maRego Sama. ZerwaRem siX i podbiegRem ku niemu. Ujrzawszy mnie, zawoRaR z radosnym triumfem: [Dobra nasza, Old Shatterhand! PowiedziaRem, Wena pewno przyjdzie! SprzykrzyRo siX wam bez starego Sama? Prawda? WyciSgnSR do mnie skrXpowane rXce, aby siX ze mnS przywitaY. "[Tak [odrzekRem. [Greenhorn przyszedR, aby wam oznajmiY, We jesteQcie najwiXkszym mistrzem w podchodzeniu. ZRoWyliQcie tego Qwietne dowody. ChoYby wam gadaY "pVR dnia, gdzie macie iQY, wy zawsze polecicie w przeciwnS stronX. [Na wyrzuty bXdzie czas pV\niej, mVj ukochany sir, teraz powiedzcie mi lepiej, czy moja Mary jeszcze istnieje? [ Jest u nas. [ A Liddy?? [ Pukawka?? OcaliliQmy jS takWe. [W takim razie wszystko dobrze, jeQli siX nie mylX. !Chod\cie, zabierajmy siX stSd.Tu trochX nudno. "[CierpliwoQci, cierpliwoQci, kochany Samie! Wam siX zdaje,"We to nic, We odejQY stSd to dziecinna zabawka. [To jest zabawka, ale istotnie tylko dla was. Ciekaw jestem, czego wy byQcie nie zdoRali dokazaY. !^ciSgnXlibyQcie mnie nawet z ksiXWyca, gdybym siX tam zabRSkaR, hi! hi! hi! [ ^miejcie siX, Qmiejcie! !MiarkujX z tego. We siX wam tunie\le powodziRo. [Nie\le? Co wam przychodzi na myQl! ByRo mi dobrze, nadzwyczaj dobrze! KaWdy Keioweh kochaR mnie jak wRasne dziecko. Od ciSgRych !pieszczot, gRaskaZ i caRusVw nie mogRem siX pozbieraY. !Karmili mnie jak pannX mRodS, a gdy chciaRem spaY, nic potrzebowaRem siX ukRadaY, bo stale leWaRem na plecach. [ Czy kieszenie wam wyprVWnili?? [ OczywiQcie. WytrzXQli kaWdy proszek. [Otrzymacie wszystko z powrotem, jeQli tylko coQ !ocalaRo. Zdaje siX, We narada siX juW skoZczyRa. OQwiadczyRem wodzowi, We !dRuWej czekaY juW nie mogX, jeWeli syn jego ma pozostaY przy Wyciu. Wobec tego odbyRysiX krVtkie wprawdzie, lecz bardzo energiczne ukRady, z ktVrych wyszedRem zwyciXsko,poniewaW ani trochX nie "ustSpiRem. WVdz obawiaR siX osyna. W koZcu postanowiono, We czterej zbrojni wojownicy odprowadzS mnie i Sama w dwu Rodziach i odbiorS od nas jeZcVw. Na wypadek gdyby inni Keiowehowie prVbowali udaY siX za nami potajemnie, zagroziliQmy QmierciS Pidy. ]SdaRem wRaQciwie wiele, domagajSc siX wydania Sama. MogRem towarzyszScym nam czterem Indianom wypRataY figla, ale uwierzono mym sRowom i odtSd zawsze wierzono sRowu Shatterhanda. Nie powiedziaRem oczywiQcie, dokSd popRyniemy. Gdy Samowi"rozwiSzano rXce, podniVsR je i zawoRaR: [Wolny, znVw wolny! Tego wam nigdy nie zapomnX, sir! "Nigdy teW nie popXdzX w gVrX na lewo, jeQli wasze bRogosRawione nogi pobiegnS na dVR na prawo! KiedyQmy siX wybierali w drogX, tu i Vwdzie daRy siX sRyszeY gniewne pomruki. $Indianie zRoQcili siX strasznie, "We muszS puQciY wolno jeZca imnie w dodatku, a Tangua syknSR zwrVcony do mnie: [Do powrotu mego syna jesteQ bezpieczny, ale potem $puQci siX za tobS caRe plemiX. Znajdziemy twoje Qlady i pochwycimy ciX, choYbyQ odjechaR powietrzem! Nie uwaWaRem za stosowne odpowiadaY na tX zRoQliwS gro\bX i zaprowadziRem Sama oraz czterech KeiowehVw do rzeki, gdzie po dwVch [ja oczywiQcie z Samem [ wsiedliQmy do Rodzi. W chwili gdy odbijaliQmy od brzegu i dRugo jeszcze potem, towarzyszyRo nam wycie. SiedzSc z tyRu przy sterze, musiaRem Samowi opowiedzieY,co siX staRo od momentu, gdy "go wziXto do niewoli. ]aRowaR wprawdzie, We Winnetou "musiaR siX z nami rozRSczyY, ale nie skarWyR siX na to zbytnio, gdyW obawiaR siX wyrzutVw Apacza... Pomimo ciemnoQci !wylSdowaliQmy szczXQliwie na wyspie, przyjXci radoQnie przez Dicka Stone'a i Willa Parkera, ktVrzy dopiero po moim odejQciu uQwiadomili sobie w caRej peRni ryzyko caRego przedsiXwziXcia. WydaliQmy obydwVch jeZcVw,ktVrzy nie poWegnali nas ani sRowem, i zaczekaliQmy, dopVki nie ucichRy uderzenia wioseR wracajScej pirogi. NastXpnie wsiedliQmy na konie i przeprawiliQmy je na lewS "stronX rzeki. NaleWaRo tej nocyujechaY sporS przestrzeZ, toteW byRo nam bardzo na #rXkX, We Sam doQY dobrze znaRte strony. Hawkens podniVsR siX w strzemionach na swojej Mary, pogroziR piXQciS za siebie i powiedziaR: [Teraz Keiowehowie wysilajS gRowy i radzS, jakby nas dostaY w swoje przednie Rapy. Ale ogarnie ich gorzkie zdziwienie! Sam Hawkens nie bXdzie juW taki gRupi i nie utknie w dziurze, z ktVrej by go greenhorn musiaR wywlekaY.JuW mnie Waden Keioweh nie "zRapie, jeQli siX nie mylX... brodX i ekie  pHDkPPܼkDk&PXk{AgB@kk{AAN@kI_@((PP p@  BP*Jp|v@@@@@@@@@@ P @@@@@ pp ` p @pp(H @p @@ppppx @@@@```` @@@@ <B@< PPP8DD88DD<`DDDl8DD8 8DD8 p@  xDDD((( UUUU""HH00HHD( @@@@@ @@@@@@@@@@pxxppxxpp0@@@@@@p`pp@@@@@@ ` ppxxp@ @@@@@@0xPPP DP PPPP  @ @@@@@@@  @@@@@@@ P  8p|?`0      0Iiy110000lll( 8{  0p8800``???~~~???ϏϏ߀߀߀?????~~~~~88888xx?????<<<<<<<syyyyyyxϏ߀߀߀߀߀ppppp<<<<<<<<????s{{{;????xxxxxxxxߏ?????@@P`@@x p@ @@@`@@@pxtHH pp  @pp pp   @  @@ p@  pp8DD8  @@  0@  π|~88|=><<<<<<<<<<<<<<<<<<<xx||<|<|xaCCG>p{3>|> 8<< |<<<<|<<<<~~?xp0`p88p?>x8pp`0`@<<xppp  8p<8p00=>0888xxx|<?0@p