ĺbkŃÉ˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙őđGî’ŕGđ@îŕ@>ŕBđEîoŕEńŮő>ŕB>RŕG>˙ęÁńŮ˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙ĂUÎíffĚ sƒ ˆ‰ÜĚnćÝÝٙťťgcněĚÝܙŸťš3>CLAS NOWYTESTAM€003i*Ň˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙Copyright (C)2000-2001 Pat Crowe. This Book Reader was distributed solely for the reading of classic books which are out of copyright. Program extends to address 3fffh. No responsibilty can be accepted for any breach of copyright nor for any other matter involved with material above this address. This material will have been added by a user of this program and not the author of this program. Please address any enquiries concerning breach of copyright or any other concerns, to that third party. óÍĆ>˙ęŔúPę ŔúQęŔ1ţ˙Íb͛ >ęa>ŕ&>ę Ŕ>˙ę ŔÍđ͜Í:Í\ÍćÍóÍ ÍBÍS ú‚˙§(Ţú ŔOÍŕ>ęŔͧ ÍÓ ÍŽ Íż ÍÓ ÍŽ ÍG ÍÓ ÍŽ úQęŔÍ|ÍĹÍr>ęÁ>xŕE>@ŕAŻŕ>ŕ˙>Óŕ@űÍ ÍvúÁˇ(ńŻęÁ́Ë VËw cËoÂÄËgÂŐË_ 9ËW -ËO ËG Ăú Ŕ<ţ >OÍŕĂú Ŕ<ţ >OÍłĂÍ ĂÍS ĚĹĂú Ŕţ(ţ(ţ(#ú Ŕţ("ţ(*ţ( *Í/ĂÍĹĂÍËĂ͘ĂÍ^ĂÍ÷ĂÍĂÍ#Ăú Ŕ=ţ˙ >OÍ|Ăú Ŕ<ţ >OÍ|Ă!>w# űÉ!6# ú6˙#6# öÉ! 6˙#6# ö6# úÉÍB͜ÍĹÉú ŔţČÍw Í ÍÓ úÁO> ‘O͜úÁOÍŽ úÁ<ţ 8>ęÁÉú Ŕţ ú ŔGÍ3 8 ř Í3 8 řÍ#@Íw  Í  úÍÓ úÁţ(=> ęÁúÁO> ‘ţ >O͜úÁOÍŽ ú Ŕţ 0<ę ŔÉú ŔţČŐĹúÁO ú Ŕţ ͟ Íw Í ÍÓ ÍŽ yţ  Ü{ę ŔÁŃÉĹú Ŕţ ú ŔĆ GÍ3  úÍ3  úúÁO Íw Í ÍÓ ÍŽ yţ  é> ę ŔÁÉ>ę Ŕ>ęÁ>ęŔę!>ęA!@}ęŔ|ęŔÍŃ!ĐŔ*§ úaŔ*§ úúŔOúŔG>š >¸ >>ęŔÉ>ęŔę!>ęA!@}ęŔ|ęŔÍ- űÍŃúŔ=ęŔ Í3  úÍĹÉÍ-(ÍŃ>ęŔúŔć€(ěÍĹÉÍŃ>ęŔúŔć€Ę˜ÍĹÉ Í3  úÍuĘ,ÍŃúŔţÂúŔţĘ#>ę Ŕ>ęŔúŔć€(ÖÍĹÉĺŐĹúŔoúŔg #F+NxĄ<(,xą úŔęŔ͡ ÍÓ ÍŽ úQęŔ>ęŔ$úŔţ(>ęŔÍŻ ÍÓ ÍŽ úQęŔ>ęŔÁŃáÉĺŐĹú Ŕţ˙(!В@§(=ůÍ3 yę Ŕ!В@y§( řÍ3 ÁŃáÉĺŐĹyę Ŕ>ęŔÍG ÍÓ ÍŽ úQęŔú ŔO>˙ę ŔÍ|ÁŃáÉĺŐĹyę Ŕţ(ţ(ţ(ţ( ţ($ţ((!pÍ(!€Í !Í! Í!°Í!ŔÍÁŃáÉÍćĺĹ~î˙" ů ôÁáÉĺŐĹú Ŕ!ů ţ(q! ţ(j!H ţ(c!p ţ(\!˜ ţ(U!Á ţ(N!Ň ţ(G!ę ţ(@! ţ (9!: ţ (2!b ţ (+!Ň &ĺŐĹ!ˆ ĺŐĹ!ŔĺŐĹ!Ú ĺŐĹ!ą ĺŐĹ!aŔ˛Ŕ*§ úÁŃáÉ Przewiń Wers Str. Roz. Wsz Liiku: Rivi Sivu Kapp LopBlättern: Zeil Seit Kapt AlleDéfiler: Ligne Page Chap ToutScrolla: Rad Sida Kap Hela Lista: Linea Pagina Cap. Tutto Blader: Lijn Blad Hfdst Alles Bla: Linje Side Kap Alle Despl.: Línea Página Cap. Todo Mudar: Linha Pagina Cap. Tudo Despl.: Línia Plana Cap. Tot www.rg.w.pl ĺŐĹúŔGúŔ<¸8Í-(ÍŃ>>ę Ŕ7 ęŔ>ę Ŕ§ÁŃá§ÉĺŐĹúŔţÂO úŔţÂO úŔţ(úŔţ ÍuÍŃúŔ>ę Ŕ7 =ęŔ>ę Ŕ§ÁŃáÉĺŐĹúŔG!Đx§(~#§ ÷ô˛Ŕ*§ úÁŃá§ÉĺĹ!€6# xą řÁáÉĺŐĹy!ţ(#!@‘ţ(!€’ţ(!Ŕ“ţ(!€@y§(=ů]T! ÁÍćP* úÍćP* úÍćP* úÍćP* úÁŃáÉ> ę>ęA!  y§( ĺ>""Ŕ " úáúN"úO">ęúŔćęAÉ> ę>ęA!  y§( *GúN¸ 6*GúO¸ .Ŕ * ú>ęúŔę!úŔćęAÍŃ Í3  úÉ> ę>ęA!    ž # ÷őúŔćęAńÉĺŐĹ! Á@6# xą ř!˛Ŕ~#§(Í÷ öÁŃáÉĺĹÖ o&MD)))  0úŔţ( 8 V#F#Í' yţ őzƒ_ÁáÉĺŐĹk&)}ćđo Á ÁĹË!Ë ÁĹ{ć§(Ë8Ë=öxśw#wyśw#wÁŃáÉđ˙ˇŕ˙Íćđ@ćŕ@É>‘ŕ@É>äŕGŕHŕIÉĺŐÍć!`˜Ŕ>đ" üÍćŔ" üŃáÉĺŐ!`˜ y§(=ů> ‘W>ÍćÍ'(Í'(Í'(éőy§ ńń!`˜QÍćÍ'(Í'(Í'(éŃáÉĺĹú‚˙§(,>˙ŕO!˜`>" xą ř€>" xą ř`>" xą ř>ţŕOÁáÉĹw#< ú 6# úÁÉ!˜>"< ű! ˜"< ű!@˜6ń# úÉ!ŕ™ 6ň# ú!š>("< ű! š "< űÉ́Ĺ> ŕđđđđ/ćË7G>ŕđđđđđđđđđđ/ć°Gú€˙¨ ę˙xę€˙>0ŕú˙ÁÉţ(Ż>˙ę‚˙ÉĹ>˙ŕ$ˆ xą ű>ŕ$ÁÉőđ@ć€(đDţ‘ ôńɇ‡‡Ć€ęh˙ióúA˙ć ů*âű ňÉ>€ęh˙ióúA˙ć ů*âű ňÉ>€ęh˙@ióúA˙ć ů*âű ňɇ‡‡Ć€ęj˙kóúA˙ć ů*âű ňÉ>€ęj˙k@óúA˙ć ů*âű ňÉ˙ď=ď=|˙ď=˙˙ď=ď=˙ď=˙˙ď=ď=˙ď=˙˙ď=ď=ŕ˙ď=˙ď=ď=˙ď=ď=ď=ď=<ď=ď˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙MBFONTMonospaced @@@@@@   ŕ ŕ @ŔŔŕ``@€ @€ @ @@  `@@ @@@@@ @ @@ŕ@ @ŕ@ @`@ @@@€€ŕ     ŕ@Ŕ@@@@ŕŕ  @€€ŕŕ  `  ŕ€€  ŕ ŕ€€ŕ Ŕŕ€€ŕ  ŕŕ @@€€ŕ  ŕ  ŕŕ  ŕ ŕ@@ @ @€@ ŕŕ€@ @€ŕ  @@@ŕ ŕŕŕ€ŕŕ  ŕ   Ŕ  Ŕ  Ŕŕ€€€€€ŕŔ     Ŕŕ€€ŕ€€ŕŕ€€ŕ€€€ŕ€€€  ŕ   ŕ   ŕ@@@@@ŕ  ŕ   Ŕ   €€€€€€ŕ ŕ     ŕ      @     @ŕ  ŕ€€€ŕ    Ŕ ŕ  ŕŔ  ŕ€€ŕ ŕŕ@@@@@@      ŕ     @@     ŕ    @      ŕ@@@ŕ @@@€ŕ`@@@@@`€€@@@ ` `@ ŕ@ ŕ ŕ ŕ€€ŕ   ŕŕ€€€ŕ ŕ   ŕŕ ŕ€ŕ`@ŕ@@@@ŕ  ŕ ŕ€€Ŕ    @@@@@@ @€€  Ŕ  @@@@@@  ŕ   Ŕ    ŕ   ŕŕ  ŕ€€ŕ  ŕ Ŕ €€€ŕ€ŕ ŕ@`@@@     ŕ    @   ŕ   @     ŕ ŕŕ @€ŕ @@€@@ @@@@@@@€@@ @@€`€ŕŕŕŕŕŕŕ@ €`€ @ŕ     ŕ@€`@ŕ@@@@Ŕ   @ŕ@@@@@@ŕ@@@ŕ@@ € @€  @ŕ€ŕ ŕ @€@ @ŕ€ŕ ŕŕ     ŕ @ŕ @€ŕ @ŕ @€ŕŕ     ŕ @€@    ŔŔŕŕ`@ŕ@@ @ŕ€ŕ ŕ€@ @€ @ŕ€ŕ ŕŕ     ŕ @ŕ @€ŕ @ŕ @€ŕ@@@@@@@ŕ€€ŕ@€€€ Ŕ€ŕ @ ŕ  ŕ   0@@@@@@ŕ€ŕ ŕ ŕ ŕ€ŕŕ ŕ ŕ @€@ ŕ Ŕŕ€€@ŕ @@€ŕŕ ŕ@ŕ@ŕŔ @€ŕ@@`@Ŕ@@@€ŔŔŔŕ€€       @€Ŕ@Ŕŕ ŕ ŕ ŕ ŕ€@ @€@@@€ ŕ @@@ŕ @ŕŕ`ŕ€ ŕ @ŕ @€ŕ€@ŕ ŕ  @ŕ ŕ @ ŕ ŕ `€ŕ ŕ  ŕ ŕ @ŕ ŕ @ŕ€€€€ŕŕ€€€€ŕ@ €@ŕ€ŕ€ŕ @ŕ€ŕ€ŕŕ€€ŕ€€ŕ  ŕ€ŕ€ŕ€@ŕ@@ŕ @ŕ@@ŕ@ ŕ@@ŕ ŕ@@ŕŔ  ŕ  Ŕ @ ŕŕ  €@ŕ  ŕ@ŕ    ŕ@ ŕ  ŕP ŕ  ŕ ŕ  ŕ @ ŕ  ŕ  ŕ€@   ŕ @   ŕ@    ŕ    ŕ @  @@Ŕ€ŕ ŕ€ŔŔ Ŕ  Ŕ€€@ŕ ŕ ŕ @ŕ ŕ ŕ@ ŕ ŕ ŕP ŕ ŕ ŕ ŕ ŕ ŕ@ŕ ŕ ŕ @ŕ€€€ŕŕ€€ŕ@ €@ŕ ŕ€ŕ @ŕ ŕ€ŕŕ ŕ€ŕ  ŕ ŕ€ŕ€@@@@@@€@@@@@ €€€€ @@@@@ @  ŕ ŕ @ŕ   €@ŕ ŕ @ŕ  ŕ@ ŕ ŕP ŕ ŕ ŕ   ŕ@ŕ@ŕ ŕ ŕ€@  ŕ @  ŕ@   ŕ   ŕ @  ŕ ŕ€€ŕ ŕ€€   ŕ ŕMBFONTVariable pitch €€€€€€  PPřPřPP x ř(đ ŔČ @˜ŕ  @° Đ€€@€€€€€@€@@@@@€@ŕ@ @ŕ@@€Ŕ€ @@@€€@     @@Ŕ@@@@ŕŕ  @€€ŕŕ  `  ŕ€€  ŕ ŕ€€ŕ Ŕŕ€€ŕ  ŕŕ @@€€ŕ  ŕ  ŕŕ  ŕ ŕ€€@@€ @€@ ŔŔ€@ @€ŕ  @@@ŕ ŕŕŕ€ŕŕ  ŕ   Ŕ  Ŕ  Ŕŕ€€€€€ŕŔ     Ŕŕ€€ŕ€€ŕŕ€€ŕ€€€ŕ€€€  ŕ   ŕ   ŕ@@@@@ŕ  ŕ   Ŕ   €€€€€€ŕˆŘ¨ˆˆˆˆˆˆČ¨˜ˆˆŕ     ŕŕ  ŕ€€€ŕ    Ŕ ŕ  ŕŔ  ŕ€€ŕ ŕŕ@@@@@@      ŕ      @ˆˆˆ¨¨¨P   @      ŕ@@@ŕ @@@€ŕŔ€€€€€Ŕ€€@@@ Ŕ@@@@@Ŕ@ ŕ€@ŕ ŕ ŕ€€ŕ   ŕŕ€€€ŕ ŕ   ŕŕ ŕ€ŕ`@ŕ@@@@ŕ  ŕ ŕ€€Ŕ    €€€€€€@@@@@@€€€  Ŕ  €€€€€€€ř¨¨¨¨ŕ    @   @ŕ   Ŕ€ŕ   ` ࠀ€€ŕ€ŕ ŕ€Ŕ€€€Ŕ    ŕ    @ˆ¨¨¨P  @     ŕ ŕŕ @€ŕ @@€@@ €€€€€€€€@@ @@€P ŕŕŕŕŕŕŕ`€€`€€`ŕ     ŕ@€`@ŕ@@@@Ŕ  ¨@ŕ@@@@@@ŕ@@@ŕ@@ € @€P @ŕ€ŕ ŕ @€@ @ŕ€ŕ ŕŕ     ŕ @ŕ @€ŕ @ŕ @€ŕŕ     ŕ@€€@HHŔŔđřP ü\T @ŕ€ŕ ŕ€@ @€ @ŕ€ŕ ŕŕ     ŕ @ŕ @€ŕ @ŕ @€ŕ€€€€€€@ŕ€€ŕ@€€€ Ŕ€ŕˆpPpˆŕ  ŕ  °€€€€€€ŕ€ŕ ŕ ŕ x„´¤´„xŕ ŕ ŕ$HH$ŕ Ŕx„´¤„x@ŕ @@€ŕŕ ŕ@ŕ@ŕŔ @€ŕ@@`Ŕ@@@@€   ŕ€€ĐĐPPPPP€€Ŕ@Ŕŕ ŕ ŕ ŕ ŕH$H€€€  (8€€€°ˆ 8ŕ ŕ(č @ŕ @€ŕ€@ŕ ŕ   @ŕ ŕ  @ ŕ ŕ P ŕ ŕ  ŕ ŕ  @ŕ ŕ  @ŕ€€€€ŕŕ€€€€ŕ@ €@ŕ€ŕ€ŕŕ€€ŕ€€ŕ ŕ€€ŕ€€ŕ  ŕ€ŕ€ŕ€@ŕ@@ŕ @ŕ@@ŕ@ ŕ@@ŕ ŕ@@@ŕpHHčHHp¨ˆČ¨˜ˆ€@ŕ  ŕ@ŕ    ŕ@ ŕ  ŕP ŕ  ŕPpˆˆˆp @ řˆ˜¨Čˆř€@   ŕ @   ŕ@    ŕ    ŕ @  @@Ŕ€ŕ ŕ€Ŕ@ Ŕ  Ŕ€€@ŕ ŕ ŕ @ŕ ŕ ŕ@ ŕ ŕ ŕP ŕ ŕ ŕ ŕ ŕ ŕ@ŕ ŕ ŕ @ŕ€€€ŕŕ€€ŕ@ €@ŕ ŕ€ŕ @ŕ ŕ€ŕŕ ŕ€ŕ  ŕ ŕ€ŕ€@@@@@@€€€€€@ @@@@ @@@@@ @ p` @ŕ    €@ŕ  ŕ @ŕ   ŕ@ ŕ  ŕP ŕ  ŕ ŕ   ŕ@ŕ@ř¨¨ř@€@   ŕ @   ŕ@    ŕ    ŕ @  ŕ ŕ€€ŕ  ŕ€€   ŕ ŕP. c€~ ` cŢR c0% c21^ c=Ň BIBLIA PISMO ŒWIĘTE NOWEGO TESTAMENTU EWANGELIA WG ŒW. MATEUSZA CZĘŒĆ I RODOWÓD I LATA DZIECIĘCE ZBAWICIELA (l,1 - 2,23) 1 RODOWÓD P. JEZUSA. 1 Księga rodowodu Jezusa Chrystusa, syna Dawidowego, syna Abrahamowego. 2 Abraham zrodził Izaaka. Izaak zaœ zrodził Jakuba. A Jakub zrodził Judę i braci jego. 3 Juda zaœ zrodził Faresa i Zarę z Tamary.A Fares zrodził Ezrona. Ezron zaœ zrodził Arama. 4 A Aram zrodził Aminadaba. Aminadab zaœ zrodził Naassona. A Naasson zrodził Salmona. 5 Salmon zaœ zrodził Booza z Rahaby. A Booz zrodził Obeda z Ruty. Obed zaœ zrodziłJessego. A Jesse zrodził Dawida króla. 6 A Dawid król zrodził Salomona z tej, która była Uriaszowa. 7 Salomon zaœ zrodził Roboama. A Roboam zrodził Abiasza. Abiasz zaœ zrodził Azę. 8 A Aza zrodził Jozafata. Jozafat zaœ zrodził Jorama. A Joram zrodził Ozjasza. 9 A Ozjasz zrodził Joatama. Joatam zaœ zrodził Achaza. A Achaz zrodził Ezechiasza.10 Ezechiasz zaœ zrodził Manassesa. A Manasses zrodził Amona. Amon zaœ zrodził Jozjasza. 11 A Jozjasz zrodził Jechoniasza i braci jego, w przeprowadzeniu do Babilonu. 12 A po przeprowadzeniu do Babilonu, Jechoniasz zrodził Salatiela. Salatiel zaœ zrodził Zorobabela. 13 A Zorobabel zrodził Abiuda. Abiud zaœ zrodził Eliakima. A Eliakim zrodził Azora. 14 Azor zaœ zrodził Sadoka. A Sadok zrodził Achima. Achim zaœ zrodził Eliuda. 15 A Eliud zrodził Eleazara. Eleazar zaœ zrodził Matana. Matan zaœ zrodził Jakuba. 16 A Jakub zrodził Józefa, męża Maryi, z której się narodził Jezus, którego nazywajš Chrystusem. 17 Tak więc wszystkich pokoleń, od Abrahama aż do Dawida, pokoleń czternaœcie i od Dawida aż do przeprowadzenia do Babilonu pokoleń czternaœcie, a od przeprowadzenia do Babilonu aż do Chrystusa, pokoleń czternaœcie. POCZĘCIE I NARODZENIE JEZUSA. 18 Z narodzeniem zaœ Chrystusa tak było: Gdy była poœlubiona matka jego Maryja Józefowi, pierwej nim się zeszli, znalezionajest, jako majšca w żywocie z Ducha Œwiętego. 19 Józef zaœ, mšż jej, będšc sprawiedliwy i nie chcšc jej zniesławiać, chciał jš potajemnie opuœcić. 20 Gdy zaœ o tym myœlał, oto Anioł Pański ukazał mu się we œnie, mówišc: Józefie, synu Dawidów, nie bój się przyjšć Maryi, małżonki swej; albowiem co się w niej poczęło, z Ducha Œwiętego jest. 21 Porodzi zaœ syna i nazwiesz imię jego Jezus; albowiem on zbawi lud swój od grzechów ich. 22 To wszystko zaœ się stało, aby się wypełniło, co jest powiedziane od Pana przez proroka mówišcego: 23 „Oto panna będzie mieć w żywocie i porodzi syna i nazwš imię jego Emanuel,” co się wykłada: Bóg z nami. 24 Józef zaœ wstawszy ze snu, uczynił jakmu rozkazał Anioł Pański, i przyjšł żonę swojš. 25 I nie poznawał jej, aż porodziła syna swego pierworodnego; i nazwał imię jego Jezus. 2 POKŁON TRZECH MĘDRCÓW. l Gdy więc narodził się Jezus w Betlejem Judzkim, za dni króla Heroda; oto Mędrcy ze Wschodu przybyli do Jerozolimy, 2 mówišc: Gdzie jest, który się narodził, król żydowski? Albowiem ujrzeliœmy jego gwiazdę na wschodzie i przybyliœmy pokłonić się j emu. 3 Król zaœ Herod usłyszawszy to, zatrwożył się i cała Jerozolima z nim. 4 I zebrawszy wszystkich przedniejszych kapłanów i doktorów ludu, dowiadywał się od nich, gdzie się miał Chrystus narodzić. 5 A oni mu rzekli: W Betlejem Judzkim; bo tak jest napisane przez Proroka: 6 „I ty Betlejem ziemio judzka, żadnš miaršnie jesteœ najmniejsze między ksišżętami judzkimi; albowiem z ciebie wyjdzie wódz, który by rzšdził ludem moim izraelskim.” 7 Wtedy Herod wezwawszy potajemnie Mędrców, pilnie się wywiadywał od nich o czas gwiazdy która im się ukazała. 8 I posyłajšc ich do Betlejem, rzekł: IdŸcie i wywiadujcie się pilnie o dziecištku; a gdy znajdziecie oznajmijcie mi, abym i ja przybywszy, pokłonił się jemu. 9 Którzy wysłuchawszy króla, odjechali. A oto gwiazda, którš byli widzieli na wschodzie, szła przed nimi, aż przyszedłszy, stanęła nad miejscem, gdziebyło dziecię. 10 Ujrzawszy zaœ gwiazdę, uradowali się radoœciš bardzo wielkš. 11 I wszedłszy w dom, znaleŸli dziecię z Maryjš, matkš jego, i upadłszy, pokłonili się jemu; a otworzywszy skarby swoje, ofiarowali mu dary: złoto, kadzidło i mirrę.12 A otrzymawszy odpowiedŸ we œnie, aby się nie wracali do Heroda, innš drogš powrócili do swej krainy. UCIECZKA DO EGIPTU. 13 Gdy oni odjechali, oto Anioł Pański ukazał się we œnie Józefowi, mówišc: Wstań i weŸmij dziecię i matkę jego, a uciekaj do Egiptu i bšdŸ tam, aż ci powiem; bo stanie się, że Herod będzie szukał dziecięcia, żeby je zatracić. 14 A on wstawszy, wzišł dziecię i matkę jego w nocy i uszedł do Egiptu. 15 I był tam aż do œmierci Heroda; aby się spełniło, co było powiedziane od Pana przez proroka mówišcego: „Z Egiptu wezwałem Syna mojego.” RZE NIEWINIĽTEK. 16 Wtedy Herod widzšc, że go Mędrcy zawiedli, rozgniewał się bardzo, i posławszy pozabijał wszystkie dzieci, które były w Betlejem i we wszystkich granicach jego, od dwu lat i niżej, według czasu, o który się był wypytał od Mędrców. 17 Wtedy się wypełniło co było powiedziane przez Jeremiasza proroka mówišcego: 18 „Głos słyszano w Ramie, płacz i krzyk wielki; Rachel płaczšca synów swoich, i niechciała dać się pocieszyć, bo ich nie ma.” POWRÓT ŒWIĘTEJ RODZINY DO NAZARETU. 19 Gdy zaœ Herod umarł, oto Anioł Pański ukazał się we œnie Józefowi w Egipcie, mówišc: 20 Wstań i weŸmij dziecię i matkę jego, a idŸ do ziemi izraelskiej; albowiem pomarli ci, co czyhali na życie dziecięcia. 21 A on wstawszy, wzišł dziecię i matkę jego, i przyszedł do ziemi izraelskiej. 22 Usłyszawszy zaœ, że Archelaus królowałw Judei w miejsce Heroda, ojca swego, bałsię tam iœć; a napomniany we œnie, ustšpił w strony galilejskie. 23 I przyszedłszy, osiadł w mieœcie, którezowiš Nazaret, aby się wypełniło, co jest powiedziane przez proroków: Że nazwany będzie Nazarejczykiem. CZʌC II (3,1- 25,46) ŻYCIE PUBLICZNE PANA JEZUSA I. Okres przygotowania (3,1- 4,11) 3 JAN GŁOSI POKUTĘ. 1 W owe zaœ dni przyszedł Jan Chrzciciel, każšc na pustyni judzkiej, 2 i mówišc: Czyńcie pokutę; albowiem przybliżyło się królestwo niebieskie. 3 Ten bowiem jest, który zapowiedziany byłprzez Izajasza proroka mówišcego: „Głos wołajšcego na pustyni: Gotujcie drogę Pańskš, proste czyńcie œcieżki jego.” 4 Sam zaœ Jan miał odzienie z sierœci wielbłšdziej i pas skórzany około bioder swoich, pokarmem zaœ jego były szarańczei miód leœny. 5 Wtedy wychodziła do niego Jerozolima i cała Judea i cała kraina około Jordanu. 6 I byli chrzczeni przez niego w Jordanie, spowiadajšc się z grzechów swoich. 7 Gdy zaœ widział wielu faryzeuszów i saduceuszów przychodzšcych do chrztu swego, mówił im: Plemię żmijowe! Któż wam pokazał, że unikniecie przyszłego gniewu? 8 Czyńcie więc owoc godny pokuty. 9 A nie chciejcie mówić sami w sobie: Ojca mamy Abrahama. Albowiem wam powiadam, że Bóg ma moc z tych kamieni wzbudzić synów Abrahamowi. 10 Już bowiem siekiera przyłożona jest do korzenia drzew. Przeto wszelkie drzewo, które nie daje owocu dobrego, będzie wycięte i w ogień wrzucone. 11 Ja was chrzczę wodš ku pokucie, ale ten, co przyjdzie po mnie, mocniejszy jest niż ja, którego trzewików nie jestem godzien nosić; on was chrzcić będzie Duchem Œwiętym i ogniem. 12 A jego wiejadło w ręce jego i wyczyœci boisko swoje i zgromadzi pszenicę swš do gumna, plewy zaœ spali ogniem nieugaszonym. CHRZEST PANA JEZUSA. 13 Wtedy Jezus przyszedł do Galilei nad Jordan do Jana, aby był przez niego ochrzczony. 14 Jan zaœ go wstrzymywał, mówišc: winienem być ochrzczony od ciebie, a ty przychodzisz do mnie? 15 Jezus zaœ odpowiadajšc, rzekł mu: Zaniechaj teraz; albowiem tak się nam godziwypełnić wszelkš sprawiedliwoœć. Wtedy godopuœcił. 16 A gdy Jezus został ochrzczony, natychmiast wyszedł z wody. I oto otworzyły się dlań niebiosa i ujrzał Ducha Bożego zstępujšcego jako gołębicę, i przychodzšcego nań. 17 A oto głos z niebios mówišcy: Ten jest Syn mój miły, w którym sobie upodobałem. 4 POST NA PUSTYNI I KUSZENIE. 1 Wtedy Jezus był zaprowadzony na pustynię przez Ducha, aby był kuszony od diabła. 2 A gdy poœcił czterdzieœci dni i czterdzieœci nocy, potem łaknšł. 3 I przystšpiwszy kusiciel, rzekł mu: Jeœli jesteœ Synem Bożym, powiedz, aby te kamienie stały się chlebem. 4 On zaœ odpowiadajšc, rzekł: Napisane jest: „Nie samym chlebem żyje człowiek, ale wszelkim słowem, które pochodzi z ust Bożych.” 5 Wtedy go wzišł diabeł do œwiętego miastai postawił go na ganku œwištyni, 6 i rzekł mu: Jeœli jesteœ Synem Bożym, rzuć się na dół; albowiem napisane jest, że„aniołom swoim rozkazał o tobie, i będš cię na ręku nosić, byœ przypadkiem nie zranił o kamień nogi swej.” 7 Rzecze mu Jezus: Również napisane jest: „Nie będziesz kusił Pana Boga swego.” 8 Wzišł go znów diabeł na górę wysokš bardzo i ukazał mu wszystkie królestwa œwiata i chwałę ich, 9 i rzekł mu: To wszystko dam tobie, jeœli upadłszy, oddasz mi pokłon. 10 Wtedy mu rzekł Jezus: IdŸ precz, szatanie! Albowiem napisane jest: „Panu Bogu twemu kłaniać się będziesz i jemu samemu służyć będziesz.” 11 Wtedy opuœcił go diabeł, a oto aniołowieprzystšpili i służyli mu. II. Działalnoœć P. Jezusa w Galilei (4,12 -18,35) 1. PIERWSZE KROKI (4,12-25) CHRYSTUS ZACZYNA NAUCZAĆ.- 12 Gdy zaœ Jezus usłyszał, że Jan został wydany, uszedł do Galilei. 13 I opuœciwszy miasto Nazaret, przyszedłi zamieszkał w Kafarnaum nad morzem, na pograniczu Zabulona i Neftalima, 14 aby się wypełniło, co było powiedziane przez Izajasza proroka: 15 „Ziemia Zabulona i ziemia Neftalima, droga morska za Jordanem, Galilea pogan, 16 lud, który siedział w ciemnoœci, ujrzał œwiatłoœć wielkš, i siedzšcym w krainie cienia œmierci wzeszła im œwiatłoœć.” 17 Odtšd poczšł Jezus przepowiadać i mówić: Pokutę czyńcie, albowiem przybliżyło się królestwo niebieskie. POWOŁUJE PIERWSZYCH UCZNIÓW. 18 Gdy zaœ Jezus szedł nad morzem Galilejskim, ujrzał dwóch braci, Szymona, którego zowiš Piotrem i Andrzeja, brata jego, zapuszczajšcych sieci w morze (albowiem byli rybakami). 19 I rzekł im: PójdŸcie za mnš, a uczynię, że się staniecie rybakami ludzi. 20 A oni natychmiast opuœciwszy sieci, poszli za nim. 21 A idšc dalej stamtšd, ujrzał drugich dwóch braci, Jakuba Zebedeuszowego i Jana, brata jego, w łodzi z Zebedeuszem, ojcem ich, naprawiajšcych sieci swoje i wezwał ich. 22 0ni zaœ zaraz opuœciwszy sieci i ojca, poszli za nim. SŁAWA CUDÓW. 23 I obchodził Jezus całš Galileę, nauczajšc w synagogach ich i przepowiadajšc ewangelię królestwa, a uzdrawiajšc wszelkš chorobę i wszelkš niemoc między ludem. 24 I rozeszła się sława jego po całej Syrii, i przynosili mu wszystkich Ÿle się majšcych, nawiedzonych rozmaitymi chorobami i dolegliwoœciami, i opętanych od diabłów i lunatyków i sparaliżowanych i uzdrowił ich. 25 I szły za nim wielkie rzesze od Galilei i Dekapolu i Jerozolimy i z Judei i z Zajordania. 2. KAZANIE NA GÓRZE (5,1 - 7,29) 5 CHRYSTUS GŁOSI OSIEM BŁOGOSŁAWIEŃSTW. 1 Jezus zaœ widzšc rzesze, wstšpił na górę, a gdy usiadł, przystšpili ku niemu uczniowie jego. 2 A otworzywszy usta swe, nauczał ich, mówišc: 3 Błogosławieni ubodzy w duchu, albowiem ich jest królestwo niebieskie. 4 Błogosławieni cisi, albowiem oni posiędš ziemię. 5 Błogosławieni, którzy płaczš, albowiem oni będš pocieszeni. 6 Błogosławieni, którzy łaknš i pragnš sprawiedliwoœci, albowiem oni będš nasyceni. 7 Błogosławieni miłosierni, albowiem oni miłosierdzia dostšpiš. 8 Błogosławieni czystego serca, albowiem oni Boga oglšdać będš. 9 Błogosławieni pokój czynišcy, albowiem nazwani będš synami Bożymi. 10 Błogosławieni, którzy cierpiš przeœladowanie dla sprawiedliwoœci, albowiem ich jest królestwo niebieskie. 11 Błogosławieni jesteœcie, gdy wam będš złorzeczyć i będš was przeœladować i mówić wszystko złe przeciwko wam kłamišc, dla mnie. 12 Radujcie się i weselcie się, albowiem zapłata wasza obfita jest w niebiosach: bo tak przeœladowali proroków, którzy przed wami byli. NAZYWA APOSTOŁÓW SOLĽ I ŒWIATŁEM. 13 Wy jesteœcie solš ziemi. A jeœli sól zwietrzeje, czym będzie solona? Na nic się więcej nie przyda, tylko żeby była precz wyrzucona i podeptana przez ludzi. 14 Wy jesteœcie œwiatłoœciš œwiata. Nie może się skryć miasto leżšce na górze. 15 Ani nie zapalajš œwiecy i nie kładš jej pod korzec, ale na œwieczniku, aby œwieciławszystkim, którzy sš w domu. 16 Tak niechaj œwieci œwiatłoœć wasza przed ludŸmi, aby widzieli uczynki wasze dobre i chwalili Ojca waszego, który jest wniebiosach. PRZYSZEDŁ UDOSKONALIĆ ZAKON. 17 Nie mniemajcie, że przyszedłem rozwišzywać Zakon albo proroków. Nie przyszedłem rozwišzywać, ale wypełnić. 18 Zaprawdę bowiem powiadam wam: Dopókinie przeminie niebo i ziemia, jedna jota albojedna kreska nie odmieni się w Zakonie, aż się wszystko stanie. 19 Kto by więc rozwišzał jedno z tych przykazań najmniej szych i tak by ludzi nauczał, będzie zwany najmniejszym w królestwie niebieskim; a kto by wypełnił i nauczał, ten będzie zwany wielkim w królestwie niebieskim. 20 Albowiem powiadam wam, że jeœli nie będzie obfitowała sprawiedliwoœć wasza więcej, niż doktorów zakonnych i faryzeuszów, nie wejdziecie do królestwa niebieskiego. UCZY NIE GNIEWAĆ SIĘ NA BLINIEGO. 21 Słyszeliœcie, że powiedziane było starym: „Nie będziesz zabijał,” kto by zaœzabił, będzie winien sšdu. 22 Lecz ja wam powiadam, że każdy, który się gniewa na brata swego, będzie winien sšdu. Kto by zaœ rzekł bratu swemu: głupcze, będzie winien Rady. A kto by rzekł: szalony, będzie winien ognia piekielnego. 23 Jeœli tedy ofiarujesz dar swój do ołtarza i tam wspomnisz, że brat twój ma coœ przeciw tobie, 24 zostaw tam dar swój przed ołtarzem i idŸ pierwej pojednać się z bratem swoim: awtedy przyszedłszy, ofiarujesz dar swój. 25 PogódŸ się prędko z przeciwnikiem swoim, póki z nim jesteœ w drodze, by cię przeciwnik nie podał przypadkiem sędziemu, a sędzia by cię nie podał słudze i byłbyœ wrzucony do więzienia. 26 Zaprawdę powiadam ci: Nie wyjdziesz stamtšd aż oddasz ostatni pienišżek. O POŻĽDLIWOŒCI, ZGORSZENIU I CUDZOŁÓSTWIE. 27 Słyszeliœcie, że powiedziano starym: „Nie będziesz cudzołożył.” 28 A ja powiadam wam, że każdy, który patrzy na niewiastę, aby jej pożšdał, już jš scudzołożył w sercu swoim. 29 Jeœli więc prawe oko twoje gorszy cię, wyrwij je i odrzuć od siebie, albowiem pożyteczniej jest tobie, aby zginšł jeden z członków twoich, niżby całe ciało twoje miało być wrzucone do piekła. 30 A jeœli cię prawa ręka twoja gorszy, odetnij jš i odrzuć od siebie; albowiem pożyteczniej jest tobie, aby zginšł jeden z członków twoich, niżby całe ciało twoje miało iœć do piekła. 31 Powiedziano zaœ: „Ktokolwiek opuœci żonęswojš, niech jej da list rozwodowy.” 32 Lecz ja wam powiadam, że wszelki, który opuœci żonę swojš, wyjšwszy przyczynę porubstwa, sprawia, że ona cudzołoży, i kto by opuszczonš pojšł, cudzołoży. O PRZYSIĘDZE. 33 Słyszeliœcie również, że powiedziano starym: „Nie będziesz krzywoprzysięgał; ale oddasz Panu przysięgi swoje.” 34 Ja wam zaœ powiadam, abyœcie zgoła nieprzysięgali: ani na niebo, bo jest tronem Boga, 35 ani na ziemię, bo jest podnóżkiem nóg jego, ani na Jerozolimę, bo jest miastem wielkiego króla. 36 Ani na głowę swojš nie będziesz przysięgał, bo nie możesz uczynić jednego włosa białym albo czarnym. 37 Lecz niech mowa wasza będzie: tak, tak;nie, nie. A co nadto więcej jest, od złego jest. JAK SIĘ ZŁEMU SPRZECIWIAĆ? 38 Słyszeliœcie iż powiedziano: „Oko za oko i zšb za zšb.” 39 Ja zaœ wam powiadam, byœcie się nie sprzeciwiali złemu: ale jeœli cię kto uderzy w prawy policzek twój, nadstaw mu i drugi.40 A temu, który chce się z tobš w sšdzie spierać i wzišć suknię twojš, odstšp mu i płaszcz. 41 A ktokolwiek by przymuszał cię na tysišc kroków, idŸ z nim i drugie dwa. 42 Temu, co cię prosi, daj: i nie odwracaj się od tego, który chce u ciebie pożyczyć. UCZY MIŁOWAĆ NIEPRZYJACIÓŁ. 43 Słyszeliœcie, że powiedziano: „Będziesz ytí@ˆŠj ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|ˆiC ř }x}`X¸ŠjPů cI € c Éň c ť$¨ c c0× c :=miłował bliŸniego twego” a będziesz miał w nienawiœci nieprzyjaciela twego. 44 Ja zaœ wam powiadam: Miłujcie nieprzyjaciół waszych, dobrze czyńcie tym, którzy was majš w nienawiœci, a módlcie się za przeœladujšcych i potwarzajšcych was, 45 abyœcie byli synami Ojca waszego, który jest w niebiosach, który sprawia, że słońce jego wschodzi nad dobrymi i złymi, i spuszcza deszcz na sprawiedliwych i niesprawiedliwych. 46 Albowiem jeœli miłujecie tych, co was miłujš, cóż za zapłatę mieć będziecie? Czyż i celnicy tego nie czyniš? 47 A jeœlibyœcie pozdrawiali tylko braci waszych, cóż więcej czynicie? Czyż i poganie tego nie czyniš? 48 Wy więc bšdŸcie doskonali, jako i Ojciec wasz niebieski doskonały jest. 6 JAK WYKONYWAĆ DOBRE UCZYNKI, JAŁMUŻNĘ? l Strzeżcie się, abyœcie sprawiedliwoœci waszej nie czynili przed ludŸmi, abyœcie byliwidziani od nich; bo inaczej zapłaty mieć nie będziecie u Ojca waszego, który jest w niebiosach. 2 Gdy więc dajesz jałmużnę, nie tršb przedsobš, jak to obłudnicy czyniš w synagogachi po ulicach, aby byli czczeni od ludzi. Zaprawdę powiadam wam: Wzięli zapłatę swojš. 3 Ale gdy ty dajesz jałmużnę, niech nie wielewica twoja, co prawica twoja czyni, 4 aby jałmużna twoja była w skrytoœci; a Ojciec twój, który widzi w skrytoœci, odda tobie. JAK SIĘ MODLIĆ? 5 A gdy się modlicie, nie bšdŸcie jak obłudnicy, którzy radzi modłš się w synagogach i stojšc na rogach ulic, aby byliwidziani od ludzi. Zaprawdę powiadam wam: wzięli zapłatę swojš. 6 Ale ty, gdy się modlić będziesz, wejdŸ do izdebki swojej,. a zawarłszy drzwi, módl się do Ojca swego w skrytoœci; a Ojciec twój, który widzi w skrytoœci, odda tobie. 7 Modlšc się zaœ, nie mówcie wiele, jak poganie; albowiem mniemajš, że w wielomówstwie swoim będš wysłuchani. 8 Nie bšdŸcie więc do nich podobni; albowiem wasz Ojciec wie, czego potrzebujecie, zanim go poprosicie. MODLITWA PAŃSKA. 9 Wy tedy tak się modlić będziecie: Ojcze nasz, któryœ jest w niebiosach! Œwięć się imię twoje. PrzyjdŸ królestwo twoje. 10 BšdŸ wola twoja, jako w niebie tak i na ziemi. 11 Chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj. 12 I odpuœć nam nasze winy, jako i my odpuszczamy naszym winowajcom. 13 I nie wwódŸ nas w pokuszenie. Ale nas zbaw ode złego. Amen. 14 Jeœli bowiem odpuœcicie ludziom grzechy ich, odpuœci wam też Ojciec wasz niebieski grzechy wasze. 15 Lecz jeœli nie odpuœcicie ludziom, ani Ojciec wasz nie odpuœci wam grzechów waszych. JAK POŒCIĆ? 16 Gdy zaœ poœcicie, nie bšdŸcie jak obłudnicy smutni; albowiem wyniszczajš twarze swoje, aby się okazali ludziom, że poszczš. Zaprawdę powiadam wam, że wzięli zapłatę swojš. 17 Ale ty, kiedy poœcisz, namaœć głowę swojš i umyj oblicze swoje, 18 abyœ się nie okazał ludziom,. Że poœcisz,ale Ojcu swemu, który jest w skrytoœci; a Ojciec twój, który widzi w skrytoœci, odda tobie. O SKARBIE NIEBIESKIM. 19 Nie skarbcie sobie skarbów na ziemi, gdzie rdza i mól psuje, i gdzie złodzieje wykopujš i kradnš. 20 Ale skarbcie sobie skarby w niebie, gdzieani rdza, ani mól nie psuje,i gdzie złodziejenie wykopujš, ani nie kradnš. 21 Albowiem gdzie jest skarb twój, tam jest i serce twoje. 22 Œwiecš ciała twego jest oko twoje. Jeœliby oko twoje było szczere, wszystko ciało twoje œwiatłe będzie. 23 Ale jeœliby oko twoje było niegodziwe, całe ciało twoje ciemne będzie. Jeœli więc œwiatło, które jest w tobie, jest ciemnoœciš, jakże wielka będzie sama ciemnoœć? O UFNOŒCI W BOGU. 24 Nikt nie może dwom panom służyć; bo albo jednego będzie nienawidził, a drugiego będzie miłował, albo przy jednym stać będzie, a drugim wzgardzi. Nie możecie Bogu służyć i mamonie. 25 Dlatego powiadam wam: Nie troszczcie się o życie wasze, co byœcie jedli, ani o ciało wasze, czym byœcie się odziewali. Czyż życie nie jest ważniejsze niż pokarm, a ciało niż odzienie? 26 Wejrzyjcie na ptaki niebieskie, że nie siejš ani żnš, ani zbierajš do gumien, a Ojciec wasz niebieski żywi je. 27 Czyż wy nie jesteœcie daleko ważniejsi niż one? A kto z was obmyœlajšc, może przydać do wzrostu swego łokieć jeden? 28 A o odzienie czemu się troszczycie? Przypatrzcie się liliom polnym, jak rosnš: nie pracujš, ani nie przędš. 29 A powiadam wam, że ani Salomon w całej chwale swojej nie był odziany jak jedna z tych. 30 Jeœli zaœ trawę polnš, która dziœ jest, ajutro będzie w piec wrzucona, Bóg tak przyodziewa, jakże daleko więcej was, małej wiary?: 31 Nie troszczcie się tedy, mówišc: Cóż będziemy jeœć, albo co będziemy pić, albo czym będziemy się przyodziewać? 32 Bo tego wszystkiego poganie pilnie szukajš. Albowiem Ojciec wasz niebieski wie, że tego wszystkiego potrzebujecie. 33 Szukajcie więc najprzód królestwa Bożego i sprawiedliwoœci jego, a to wszystko będzie wam przydane. 34 Nie troszczcie się więc o jutro; albowiem jutrzejszy dzień sam o siebie będzie się troszczył. Dosyć ma dzień swojej nędzy. 7 NIE NALEŻY SĽDZIĆ. 1 Nie sšdŸcie, abyœcie nie byli sšdzeni. 2 Albowiem jakim sšdem sšdzić będziecie takim was osšdzš, i jakš miarš mierzyć będziecie, takš wam odmierzš. 3 Czemuż to widzisz ŸdŸbło w oku brata swego, a nie widzisz belki w oku swoim? 4 Albo jakże mówisz bratu swemu: Pozwól, że wyjmę ŸdŸbło z oka twego, a oto belka jest w oku twoim. 5 Obłudniku! Wyrzuć pierwej belkę z oka twego, a wtedy zobaczysz, jak wyrzucić ŸdŸbło z oka brata swego. 6 Nie dawajcie psom tego, co œwięte, ani nie rzucajcie pereł waszych przed wieprze, by ich przypadkiem nie podeptały nogami swymi, i obróciwszy się, żeby was nie rozszarpały. ZALECA MODLITWĘ. 7 Proœcie, a będzie wam dane; szukajcie, a znajdziecie; pukajcie, a będzie wam otworzone. 8 Albowiem każdy, kto prosi, otrzymuje; i kto szuka, znajduje; a pukajšcemu, będzie otworzone. 9 Albo który z was człowiek, jeœliby go synjego prosił o chleb, czy poda mu kamień? 10 Albo jeœliby prosił o rybę, czy poda mu węża? 11 Jeœli więc wy, choć jesteœcie złymi, umiecie dobre datki dawać synom waszym, jakże daleko więcej Ojciec wasz, który jestw niebiosach, da rzeczy dobre tym, którzy go proszš? 12 Wszystko więc, cokolwiek chcecie, aby wam ludzie czynili, i wy im czyńcie; bo to jest Zakon i prorocy. O DRODZE WĽSKIEJ I SZEROKIEJ. 13 WchodŸcie przez ciasnš bramę; albowiemszeroka brama i przestronna jest droga, która wiedzie na zatracenie, a wielu jest, którzy przez niš wchodzš. 14 O jak ciasna brama i wšska jest droga, która wiedzie do życia, a mało jest tych, którzy jš znajdujš! O PRAWDZIWIE DOBRYCH UCZYNKACH. 15 Strzeżcie. się pilnie fałszywych proroków, którzy do was przychodzš w odzieniu owczym, a wewnštrz sš wilkami drapieżnymi. 16 Z owoców ich poznacie ich. Czy zbierajš z cierni jagody winne, albo z ostu figi? 17 Tak wszelkie drzewo dobre rodzi owoce dobre, a złe drzewo rodzi owoce złe. 18 Nie może drzewo dobre rodzić owoców złych, ani drzewo złe rodzić owoców dobrych. 19 Wszelkie drzewo, które nie rodzi owocu dobrego, będzie wycięte i w ogień wrzucone. 20 A przeto z owoców ich poznacie ich. 21 Nie każdy, który mi mówi: Panie, Panie, wejdzie do królestwa niebieskiego, ale ten, co czyni wolę Ojca mego, który jest w niebiosach, ten wejdzie do królestwa niebieskiego. 22 Wielu powie mi w ów dzień: Panie, Panie!czyœmy nie prorokowali w imię twoje i w imię twoje nie wyrzucali czartów i w imię twoje nie czynili wielu cudów. 23 A wtedy wyznam im: żem was nigdy nie znał, odstšpcie ode mnie, którzy czynicie nieprawoœć. O MOCNYM BUDOWANIU. 24 Każdy więc, który słucha tych słów moich i wypełnia je, będzie przyrównany człowiekowi mšdremu, który zbudował domswój na opoce. 25 I spadł deszcz, i przyszły rzeki, i wiały wiatry, i uderzyły na ów dom, a nie upadł; bo był na opoce ugruntowany. 26 I każdy, który słucha tych słów moich, a nie wypełnia ich, będzie podobny człowiekowi głupiemu, który zbudował domswój na piasku. 27 I spadł deszcz, i przyszły rzeki, i powiały wiatry, i uderzyły na ów dom; i upadł, i był upadek jego wielki. 28 I stało się, gdy Jezus dokończył tych słów, zdumiewały się rzesze nad naukš jego. 29 Albowiem nauczał ich jak władzę majšcy, a nie jak ich doktorowie i faryzeusze. 3. STWIERDZENIE NAUKI PRZEZ SZEREG CUDÓW (8,1 - 9,34) 8 OCZYSZCZENIE TRĘDOWATEGO. l Gdy zaœ zstšpił z góry, szły za nim wielkie rzesze. 2 A oto trędowaty przyszedłszy, pokłonił się mu, mówišc: Panie! jeœli chcesz, możeszmię oczyœcić. 3 I wycišgnšwszy Jezus rękę, dotknšł się go, mówišc: Chcę, bšdŸ oczyszczony. I zaraz został oczyszczony tršd jego. 4 I rzekł mu Jezus: Bacz, żebyœ nikomu niemówił, ale idŸ, ukaż się kapłanowi i ofiarujdar, który przykazał Mojżesz na œwiadectwo im. UZDROWIENIE SŁUGI SETNIKA. 5 Gdy zaœ wszedł do Kafarnaum, przystšpiłdo niego setnik, proszšc go, i mówišc: 6 Panie! sługa mój leży w domu paraliżem tknięty i ciężko jest dręczony. 7 I rzekł mu Jezus: Ja przyjdę i uzdrowię go. 8 I odpowiadajšc setnik, rzekł: Panie, nie jestem godzien, abyœ wszedł pod dach mój;ale tylko powiedz słowo, a będzie uzdrowiony sługa mój. 9 I ja bowiem jestem człowiekiem pod władzš postanowionym, majšcym pod sobš żołnierzy, i mówię temu: IdŸ, a idzie; a drugiemu: ChodŸ, a przychodzi; a słudze mojemu: czyń to, a czyni. 10 Jezus zaœ słyszšc to, zdziwił się i rzekł tym, którzy szli za nim: Zaprawdę, powiadam wam, nie znalazłem tak wielkiej wiary w Izraelu. 11 Wam zaœ powiadam, że wielu przyjdzie ze wschodu słońca i z zachodu i zasiędš z Abrahamem i Izaakiem i Jakubem w królestwie niebieskim; 12 a synowie królestwa będš wyrzuceni do ciemnoœci zewnętrznych; tam będzie płacz izgrzytanie zębów. 13 I rzekł Jezus setnikowi: IdŸ, a jak uwierzyłeœ, niech ci się stanie. I uzdrowiony został sługa w owej godzinie. INNE UZDROWIENIA W KAFARNAUM. 14 A gdy przyszedł Jezus do domu Piotra, ujrzał œwiekrę jego leżšcš i majšcš goršczkę. 15 I dotknšł się jej ręki i opuœciła jš goršczka i wstała i posługiwała im. 16 Gdy zaœ wieczór nastał, przywiedli mu wielu opętanych; i wyrzucał duchy słowem i uzdrowił wszystkich Ÿle się majšcych; 17 aby się wypełniło, co było powiedziane przez Izajasza proroka, mówišcego: „On niemoce nasze przyjšł i choroby nasze nosił.” O DOSKONAŁYM WYRZECZENIU SIĘ. 18 Jezus zaœ widzšc wielkie rzesze koło siebie, kazał jechać za morze. 19 I przystšpiwszy pewien. doktor, rzekł mu: Nauczycielu! pójdę za tobš, dokšdkolwiek pójdziesz. 20 I rzekł mu Jezus: Lisy majš jamy i ptakiniebieskie gniazda, a Syn Człowieczy nie ma, gdzieby głowę skłonił. 21 Inny zaœ z uczniów jego rzekł mu: Panie! pozwól mi pierwej odejœć i pogrzebaćojca mego. 22 I rzekł mu Jezus: PójdŸ za mnš, a umarłym zostaw grzebanie umarłych swoich. UŒMIERZENIE BURZY. 23 A gdy On wstšpił w łódkę, weszli za nimuczniowie jego. 24 A oto wielka burza powstała na morzu, tak że się łódka falami okrywała, a on spał. 25 I przystšpili do niego uczniowie jego, i obudzili go, mówišc: Panie! zachowaj nas, giniemy. 26 I rzekł im Jezus: Czemu bojaŸliwi jesteœcie, małej wiary? Wtedy wstawszy, rozkazał wiatrom i morzu, i stała się ciszawielka. 27 A zatem ludzie zdumieli się, mówišc: Któżjest ten, że wiatry i morze sš mu posłuszne? UZDROWIENIE OPĘTANYCH GERAZEŃCZYKÓW. 28 A gdy przybył za morze do krainy Gerazeńczyków, zabiegli mu dwaj diabłów majšcy, wychodzšcy z grobów, bardzo okrutni, tak że nikt nie mógł przejœć owš drogš. 29 A oto zakrzyknęli, mówišc: Cóż ci do nas, Jezusie, Synu Boży? Przyszedłeœ ˇtu przed czasem męczyć nas? 30 A było niedaleko od nich pasšce się stado wielu wieprzów. 31 Czarci zaœ prosili go, mówišc: Jeœli nas wyrzucasz stšd, poœlij nas w stado wieprzów. 32 I rzekł im: IdŸcie. A oni wyszedłszy, weszli w wieprze; i oto całe stado z urwistego brzegu pędem wpadło w morze i pozdychało w wodach. 32 Pasterze zaœ uciekli i przyszedłszy do miasta, opowiedzieli wszystko i o owych, comieli diabłów. 34 A oto całe miasto wyszło naprzeciw Jezusa i ujrzawszy go, prosili, aby odszedłz ich granic. 9 UZDROWIENIE PARALITYKA. 1 I wstšpiwszy w łódkę, przeprawił się i przyszedł do miasta swego. 2 A oto przynieœli mu sparaliżowanego, leżšcego na łożu. I widzšc Jezus wiarę ich,rzekł do sparaliżowanego: Ufaj, synu! Odpuszczajš ci się grzechy twoje. 3 A oto niektórzy z doktorów mówili sami wsobie: Ten bluŸni. 4 A widzšc Jezus myœli ich, rzekł: Czemu myœlicie złe w sercach waszych? 5 Cóż jest łatwiej rzec: Odpuszczajš ci się grzechy twoje, czy, rzec: Wstań a chodŸ? 6 Żebyœcie zaœ wiedzieli, iż Syn Człowieczy ma moc na ziemi odpuszczania grzechów, wtedy rzekł do sparaliżowanego: Wstań, weŸ łoże swoje, a idŸ do domu swego. 7 I wstał, i poszedł do domu swego. 8 Co też widzšc rzesze, ulękły się i chwaliły Boga, który dał takš moc ludziom. POWOŁANIE MATEUSZA. 9 A gdy Jezus szedł stamtšd, ujrzał człowieka, siedzšcego przy cle, imieniem Mateusz. I rzekł mu: PójdŸ za mnš. A wstawszy poszedł za nim. 10 I stało się, gdy on siedział u stołu w domu, oto wielu celników i grzeszników przyszedłszy, siedziało u stołu z Jezusem i uczniami jego. 11 A widzšc to faryzeusze, mówili uczniom jego: Czemu z celnikami i z grzesznikami je nauczyciel wasz? 12 Lecz Jezus usłyszawszy, rzekł: Nie potrzeba zdrowym lekarza, ale Ÿle się majšcym. 13 Idšc zaœ uczcie się, co znaczy: „Miłosierdzia chcę, a nie ofiary”; bo nie przyszedłem wzywać sprawiedliwych, ale grzesznych. 14 Wtedy przystšpili do niego uczniowie Janowi, mówišc: Czemu my i faryzeusze poœcimy często, a uczniowie twoi nie poszczš? 15 I rzekł im Jezus: Czyż goœcie weselni mogš się smucić, dopóki z nimi jest oblubieniec? Ale przyjdš dni, gdy będzie wzięty od nich oblubieniec, a wtedy będš poœcić. 16 Nikt zaœ nie przyprawia łaty z surowego sukna do starej szaty, albowiem obrywa od szaty całoœć jej i przedarcie staje się gorsze. l7 Ani nie lejš młodego wina w stare bukłaki; bo inaczej bukłaki pękajš i wino się rozlewa i bukłaki niszczejš. Ale młode wino zlewajš w bukłaki nowe, a tak jedno idrugie bywa zachowane. UZDROWIENIE CIERPIĽCEJ KRWOTOK I WSKRZESZENIE CÓRKI JAIRA. 18 Gdy on to do nich mówił, oto jeden ksišżę przystšpił i pokłonił mu się, mówišc: Panie! córka moja dopiero skonała,ale przyjdŸ, włóż na niš rękę swojš, a żyćbędzie. 19 A Jezus wstawszy, poszedł za nim i uczniowie jego. 20 A oto niewiasta, która cierpiała krwotokprzez lat dwanaœcie, przystšpiła z tyłu i dotknęła się kraju szaty jego. 21 Mówiła bowiem sama w sobie: Bylebym tylko dotknęła się szaty jego, będę zdrowa.22 A Jezus obróciwszy się i ujrzawszy jš, rzekł: Ufaj córko! Wiara twoja ciebie uzdrowiła. I uzdrowiona została niewiasta od owej godziny. 23 I gdy Jezus przyszedł w dom ksišżęcia iujrzał fletnistów i tłum zgiełk czynišcy, mówił: 24 Odstšpcie; albowiem nie umarła dzieweczka, ale œpi. I œmiali się z niego. 25 A gdy wyrzucono tłum, wszedł i ujšł rękę jej, i powstała dzieweczka. 26 I rozeszła się ta wieœć po wszystkiej owej ziemi. LECZY DWÓCH ŒLEPYCH I NIEMEGO. 27 A gdy Jezus przechodził stamtšd, szli zanim dwaj œlepi, wołajšc i mówišc: Zmiłuj się nad nami, Synu Dawidów! 28 Gdy zaœ przyszedł do domu, przystšpili do niego œlepi. I rzekł im Jezus: Wierzycie, że wam to mogę uczynić? Rzekli mu: Tak, Panie! 29 Wtedy dotknšł się oczu ich, mówišc: Niech się wam stanie według wiary waszej.30 I otworzyły się oczy ich, i zagroził im Jezus, mówišc: Baczcie, aby się kto nie dowiedział. 31 Lecz oni wyszedłszy, rozsławili go, po wszystkiej owej ziemi. 32 Gdy ci zaœ odeszli, oto przywiedli mu człowieka niemego, opętanego od diabła. 33 A gdy diabeł został wyrzucony, przemówił niemy i dziwiły się rzesze, mówišc: Nigdy się tak nie okazało w Izraelu. 34 Ale faryzeusze mówili: Przez księcia diabelskiego wypędza diabły. 4. WYBÓR APOSTOŁÓW I DANE IM NAUKI (9,35 -10,42) LITUJE SIĘ NAD LUDEM I PRAGNIE DLAŃ PASTERZY. 35 I obchodził Jezus wszystkie miasta i wioski, nauczajšc w synagogach ich i przepowiadajšc ewangelię królestwa, a uzdrawiajšc wszelkš chorobę i wszelkš niemoc. 36 Widzšc zaœ rzesze, zlitował się nad „Będziesz ytí@ˆŠj ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż Pm c˝ ] cd c~$d câ0/ c=Unimi, gdyż byli strudzeni i leżšcy jako owce, nie majšce pasterza. 37 Wtedy rzekł uczniom swoim: Żniwo wprawdzie wielkie, ale robotników mało. 38 Proœcież tedy Pana żniwa, aby wysłał robotników na żniwo swoje. 10 WŁADZA I IMIONA APOSTOŁÓW. 1 I zwoławszy dwunastu uczniów swoich, dał im moc nad duchami nieczystymi, aby jewypędzali i uzdrawiali wszelkš chorobę i wszelkš niemoc. 2 Dwunastu zaœ apostołów te sš imiona: Pierwszy Szymon, którego zwiš Piotrem i Andrzej brat jego, Jakub, syn Zebedeusza i Jan, brat jego, 3 Filip i Bartłomiej, Tomasz i Mateusz celnik, Jakub Alfeuszowy i Tadeusz, 4 Szymon Kananejczyk i Judasz Iszkariot, który go też wydał. MAJĽ EWANGELIZOWAĆ IZRAELA W UBÓSTWIEI POKOJU. 5 Tych dwunastu posłał Jezus, rozkazujšc im, mówišc: Na drogę pogan nie zachodŸcie,i do miast samarytańskich nie wchodŸcie; 6 ale raczej idŸcie do owiec, które poginęłyz domu Izraela. 7 Idšc zaœ przepowiadajcie, mówišc: że przybliżyło się królestwo niebieskie. 8 Niemocnych uzdrawiajcie, umarłych wskrzeszajcie, trędowatych oczyszczajcie,czartów wyrzucajcie; darmo otrzymaliœcie,darmo dawajcie. 9 Nie miejcie złota ani srebra, ani pieniędzy w trzosach swoich. 10 Ani torby podróżnej, ani dwu sukien, ani butów, ani laski; albowiem godzien jest robotnik strawy swojej. 11 Do któregokolwiek zaœ miasta albo miasteczka wejdziecie, pytajcie się, kto w nim jest godny i tam mieszkajcie, póki nie wyjdziecie. 12 A wchodzšc w dom, pozdrawiajcie go, mówišc: Pokój temu domowi. 13 I jeœliby dom ów był godny, przyjdzie nań pokój wasz;. a jeœliby nie był godny, pokój wasz wróci się o was. 14 I ktokolwiek by was nie przyjšł, i nie słuchał mów waszych, wychodzšc precz z domu albo z miasta, otrzšœnijcie proch z nóg waszych. 15 Zaprawdę powiadam wam: Lżej będzie ziemi sodomskiej i gomorejskiej w dzień sšdny, niż owemu miastu. ZAPOWIADA PRZEŒLADOWANIA. 16 Oto ja was posyłam jak owce między wilki, bšdŸcie więc roztropni jak węże, a proœci jak gołębice. 17 Strzeżcie się zaœ ludzi; albowiem będš was wydawać przed Rady i w synagogach swoich będš was biczować. 18 I do namiestników i do królów będziecie wodzeni dla mnie na œwiadectwo im i poganom. 19 A gdy was wydadzš, nie myœlcie, jak albo co byœcie mówić mieli; bo w owej godzinie będzie wam dane, co byœcie mówili:20 Albowiem nie wy jesteœcie, którzy mówicie, ale Duch Ojca waszego, który mówi w was. 21 Wyda zaœ brat brata na œmierć i ojciec syna, i powstanš dzieci przeciw rodzicom, io œmierć ich przyprawiać będš. 22 I będziecie w nienawiœci u wszystkich dla imienia mego. Ale kto wytrwa aż do końca, ten będzie zbawiony. 23 A gdy was przeœladować będš w tym mieœcie, uciekajcie do drugiego. Zaprawdę powiadam wam, że nie skończycie miast izraelskich, aż przyjdzie Syn Człowieczy. KOGO NALEŻY SIĘ BAĆ? 24 Nie jest uczeń nad mistrza, ani sługa nad pana swego. 25 Dosyć uczniowi, aby był jako mistrz jego, a słudze jako Pan jego. Jeœli gospodarza Belzebubem nazwali, jakże daleko więcej domowników jego? 26 A więc nie bójcie się ich; albowiem nie ma nic skrytego, co by nie miało być odkryte; ani tajemnego, czego by wiedzieć nie miano. 27 Co wam w ciemnoœci mówię, powiadajciena œwietle, a co na ucho słyszycie, przepowiadajcie na dachach. 26 I nie bójcie się tych, którzy zabijajš ciało, a duszy zabić nie mogš; ale raczej bójcie się tego, który i duszę i ciało może zatracić w piekle. 29 Czyż nie sprzedajš dwóch wróbli za miedziaka? I ani jeden z nich nie spadnie naziemię bez Ojca waszego? 30 A wasze włosy wszystkie na głowie sš policzone. 31 Nie bójcie się tedy; lepsi jesteœcie wy niż wiele wróbli. 32 Każdy więc, który mnie wyzna przed ludŸmi, wyznam go i ja przed Ojcem moim; który jest w niebiosach. 33 Kto by zaœ zaparł się mnie przed ludŸmi,zaprę się go i ja przed Ojcem moim, który jest w niebiosach. NIE POKÓJ, ALE WOJNĘ OGŁASZA. 34 Nie mniemajcie, że przyszedłem pokój zsyłać na ziemię. Nie przyszedłem zsyłać pokoju, ale miecz. 35 Przyszedłem bowiem oddzielić człowiekaod ojca swego i córkę od matki swojej i synowš od œwiekry swojej. 36 I będš nieprzyjaciółmi człowieka domownicy jego. 37 Kto miłuje ojca albo matkę więcej niż mnie, nie jest mnie godzien, a kto miłuje syna albo córkę nade mnie, nie jest mnie godzien. 38 A kto nie bierze krzyża swego i nie naœladuje mnie, nie jest mnie godzien. 39 Kto znalazł duszę swojš, straci jš; a kto by utracił duszę swš dla mnie, znajdziejš. 40 Kto was przyjmuje, mnie przyjmuje, a kto mnie przyjmuje, przyjmuje tego, który mnie posłał. 41 Kto przyjmuje proroka w imię proroka, otrzyma zapłatę proroka, i kto przyjmuje sprawiedliwego w imię sprawiedliwego, otrzyma zapłatę sprawiedliwego. 42 A ktokolwiek by dał się napić jednemu z tych najmniejszych kubek zimnej wody, tylko w imię ucznia, zaprawdę powiadam wam, nie straci zapłaty swojej. 5. A ZATEM JEZUS JEST MESJASZEM (11,1-30)11 ŒWIADCZĽ O TYM CZYNY JEGO. 1 I stało się, gdy Jezus skończył przykazywać dwunastu uczniom swoim, odszedł stamtšd, aby uczyć i przepowiadaćw miastach ich. 2 Jan zaœ, gdy usłyszał w więzieniu o dziełach Chrystusa, posławszy dwóch uczniów swoich, 3 rzekł mu: Tyœ jest, który ma przyjœć, czyli innego czekamy? 4 A odpowiadajšc Jezus, rzekł im: IdŸcie, donieœcie Janowi, coœcie słyszeli i widzieli: 5 „Œlepi widzš,” chromi chodzš, trędowaci bywajš oczyszczeni, głusi słyszš, umarli zmartwychwstajš, ubogim ewangelię opowiadajš. 6 A błogosławiony jest, który się ze mnie nie zgorszy. ŒWIADCZY JAN, KTÓRY ZASŁUGUJE NA WIARĘ.7 Gdy zaœ oni odchodzili, poczšł Jezus mówić do rzesz o Janie: Coœcie wyszli na pustynię widzieć? Trzcinę chwiejšcš się od wiatru? 8 Ale coœcie wyszli widzieć? Człowieka w miękkie szaty obleczonego? Oto ci, co w miękkie szaty się ubierajš, w domach królewskich sš. 9 Ale coœcie wyszli widzieć? Proroka? Zaiste powiadam wam: I więcej niż proroka.10 Ten jest bowiem, o którym napisano: „Oto ja posyłam Anioła mego przed obliczem twoim, który zgotuje drogę twš przed tobš.” 11 Zaprawdę powiadam wam: Nie powstał między narodzonymi z niewiast większy nadJana Chrzciciela, lecz który jest mniejszy w królestwie niebieskim, większy jest, niż on. 12 A od dni Jana Chrzciciela aż dotšd, królestwo niebieskie gwałt cierpi i gwałtownicy je porywajš. 13 Gdyż wszyscy prorocy i Zakon aż do Jana prorokowali. 14 A jeœli chcecie przyjšć, on jest Eliaszem, który ma przyjœć. 15 Kto ma uszy ku słuchaniu, niechaj słucha. A WIĘC BIADA NIEWIERNYM. 16 Komu zaœ przyrównam to plemię? Podobne jest chłopiętom siedzšcym na rynku, które wołajšc do rówieœników, 17 mówiš: Œpiewaliœmy wam, a nie tańczyliœcie, zawodziliœmy, a nie płakaliœcie. 18 Albowiem przyszedł Jan nie jedzšc ani nie pijšc, i powiadajš: Czarta ma. 19 Przyszedł Syn Człowieczy, jedzšc i pijšc i mówiš: Oto człowiek obżerca i winopilca, przyjaciel celników i grzeszników. I usprawiedliwiona jest mšdroœć od synów swoich. BIADA, ZWŁASZCZA ZATWARDZIAŁYM. 20 Wtedy poczšł wymawiać miastom, w których stało się bardzo wiele cudów jego,że nie czyniły pokuty. 21 Biada tobie Korozain! Biada tobie Betsaido! Gdyby bowiem w Tyrze i w Sydoniestały się były cuda, które stały się u was,dawno by były czyniły pokutę we włosiennicy i w popiele. 22 Wszakże powiadam wam: lżej będzie Tyrowi i Sydonowi w dzień sšdu, niŸli wam. 23 A ty Kafarnaum czyż się aż do nieba wyniesiesz? Aż do piekła zstšpisz, bo gdybysię były w Sodomie stały cuda, które się działy w tobie, byłaby się może ostała aż do tego dnia. 24 Wszakże powiadam wam: Iż znoœniej będzie ziemi sodomitów w dzień sšdu, aniżeli tobie. A BŁOGOSŁAWIENI WIERZĽCY. 25 Wówczas odpowiadajšc Jezus, rzekł: Wyznaję tobie, Ojcze, Panie nieba i ziemi, żeœ te rzeczy zakrył przed mšdrymi i roztropnymi, a objawiłeœ je maluczkim. 26 Tak Ojcze, ponieważ tak spodobało się tobie. 27 Wszystko dane mi jest od Ojca mego. I nikt nie zna Syna tylko Ojciec, ani Ojca nikt nie zna, tylko Syn i ten, komu by Syn chciałobjawić. 28 PójdŸcie do mnie wszyscy, którzy pracujecie i jesteœcie obcišżeni, a Ja was ochłodzę. 29WeŸmijcie jarzmo moje na się, a uczcie się ode mnie, żem jest cichy i pokornego serca, a znajdziecie odpoczynek duszom waszym. 30 Albowiem jarzmo moje słodkie jest, a brzemię moje lekkie. 6. MNOŻĽCE SIĘ SPRZECIWY (12,1-50) 12 SPÓR O SZABAT. 1 Wówczas szedł Jezus w szabat przez zboża, a uczniowie jego będšc głodni, poczęli rwać kłosy i jeœć. „Faryzeusze zaœ ujrzawszy, rzekli mu: Oto uczniowie twoi czyniš, czego się nie godzi czynić w szabat.3 Lecz on im powiedział: Nie czytaliœcie, couczynił Dawid, kiedy łaknšł, i ci, którzy z nim byli? 4 Jak wszedł do domu Bożego i jadł chleb pokładny, którego mu się nie godziło jeœć, ani tym, którzy z nim byli, tylko samym kapłanom? 5 Alboœcie nie czytali w Zakonie, że w szabaty kapłani w œwištyni gwałcš szabat, a sš bez winy. 6 Ale mówię wam, że tu jest większy niż œwištynia. 7 Gdybyœcie zaœ wiedzieli, co znaczy: „Miłosierdzia chcę, a nie ofiary,” nigdy byœcie nie byli potępili niewinnych. 8 Albowiem Panem jest Syn Człowieczy i szabatu. UZDRAWIA USCHŁĽ RĘKĘ W SZABAT. 9 A gdy odszedł stamtšd, przyszedł do ich synagogi. 10 A oto człowiek majšcy uschłš rękę; i pytali go, mówišc: Czy godzi się w szabaty uzdrawiać, aby go oskarżyli. 11 On zaœ rzekł im: Który z was człowiek, jeœliby miał owcę jednš, a ona wpadłaby wdół w szabat, czyż jej nie weŸmie i nie podniesie? 12 O ileż więcej wart jest człowiek niż owca? Przeto godzi się w szabaty dobrze czynić. 13 Wtedy rzekł człowiekowi: Wycišgnij rękę twojš. I wycišgnšł, i przywrócona jest do zdrowia jako druga. 14 Faryzeusze zaœ wyszedłszy, naradzali się przeciw niemu, jakby go stracić. PROROCTWO IZAJASZA O SŁODYCZY CHRYSTUSA.15 Ale Jezus wiedzšc, odszedł stamtšd, i poszło wielu za nim, i uzdrowił ich wszystkich. 16 I rozkazał im, aby go nie wyjawiali. 17 Aby się wypełniło, co było powiedziane przez Izajasza proroka mówišcego: 18 „Oto sługa mój, którego obrałem, miły mój, w którym dobrze upodobała sobie dusza moja. Położę ducha mojego na nim, asšd poganom opowie. l9 Nie będzie się wadził, ani nie będzie wołał, i nikt nie usłyszy na ulicach głosu jego. 20 Trzciny zgniecionej nie złamie, a lnu kurzšcego się nie zagasi, aż doprowadzi sšd ku zwycięstwu. 21 A w imieniu jego narody nadzieję mieć będš.” BLUŻNIERCZE OBELGI FARYZEUSZÓW. 22 Wtedy przywiedziono mu opętanego od diabła, œlepego i niemego, i uzdrowił go tak, iż mówił i widział. 24 I zdumiewały się wszystkie rzesze, i mówiły: Czyż ten nie jest synem Dawida? 24 Faryzeusze zaœ usłyszawszy, rzekli: Tennie wyrzuca czartów, tylko przez Belzebuba, księcia czartowskiego. 25 Ale Jezus wiedzšc myœli ich, rzekł im: Wszelkie królestwo rozdzielone przeciwko sobie będzie spustoszone, i wszelkie miastoalbo dom rozdzielony przeciwko sobie nie ostoi się. 26 A jeœli szatan szatana wyrzuca, przeciwko sobie jest rozdzielony; jakże tedy ostoi się królestwo jego? 27 A jeœli ja przez Belzebuba wyrzucam czarty, synowie wasi przez kogo wyrzucajš? Dlatego oni będš sędziami waszymi. 28 Lecz jeœli ja Duchem Bożym wyrzucam czarty, więc przyszło do was królestwo Boże. 29 Albo jak może kto wejœć do domu mocarza i sprzęt jego zagrabić, jeœliby pierwej nie zwišzał mocarza, i wtedy dopiero dom jego ograbi? 30 Kto nie jest ze mnš, przeciwko mnie jest, a kto nie gromadzi ze mnš, rozprasza.GRZECH PRZECIWKO DUCHOWI ŒW. 31 Dlatego powiadam wam: Wszelki grzech i bluŸnierstwo będzie odpuszczone ludziom, ale bluŸnierstwo Ducha nie będzie odpuszczone. 32 I ktokolwiek by rzekł słowo przeciwko Synowi Człowieczemu, będzie mu odpuszczone, ale kto by mówił przeciw Duchowi Œwiętemu, nie będzie mu odpuszczone, ani w tym wieku, ani w przyszłym. 33 Albo przyznajcie, że drzewo dobre, i owoc jego dobry, albo przyznajcie, że drzewo złe, i owoc jego zły, albowiem drzewo bywa poznawane z owocu. 34 Plemię żmijowe! jakże możecie dobre rzeczy mówić, będšc złymi? Albowiem z obfitoœci serca usta mówiš. 35 Dobry człowiek z dobrego skarbu wynosirzeczy dobre, a zły człowiek ze złego skarbu wynosi złe. 36 A powiadam wam, że z każdego słowa próżnego, które by wyrzekli ludzie, zdadzš liczbę w dzień sšdu. 37 Albowiem ze słów twoich będziesz usprawiedliwiony, i ze słów twoich będziesz potępiony. ZNAK JONASZA. 38 Wtedy odpowiedzieli mu niektórzy z doktorów i z faryzeuszów, mówišc: Nauczycielu! chcemy od ciebie znak widzieć.39 On zaœ odpowiadajšc, rzekł im: Plemię złe i cudzołożne znaku szuka, a znak mu nie będzie dany, tylko znak Jonasza proroka. 40 Albowiem jak był Jonasz w brzuchu wieloryba trzy dni i trzy noce, tak będzie Syn Człowieczy w sercu ziemi trzy dni i trzy noce. 41 Mężowie niniwici powstanš na sšdzie z tym plemieniem i potępiš je, gdyż pokutę czynili na kazanie Jonaszowe; a oto tutaj więcej niŸli Jonasz. 42 Królowa z południa powstanie na sšdzie z tym plemieniem i potępi je, gdyż przyjechała z krańców ziemi słuchać mšdroœci Salomonowej; a oto tutaj więcej niż Salomon. TAKTYKA DUCHA NIECZYSTEGO. 43 Gdy zaœ nieczysty duch wyjdzie z człowieka, chodzi po miejscach suchych, szukajšc odpocznienia, a nie znajduje. 44 Wtedy mówiˇ: Wrócę się do domu mego, skšd wyszedłem. I przyszedłszy, znajduje go pustym, umiecionym i ozdobionym. 45 Wtedy idzie i bierze ze sobš siedmiu innych duchów gorszych, niż sam, i wszedłszy, ,mieszkajš tam; i stajš się ostateczne rzeczy człowieka owego gorszeniŸli pierwsze. Tak będzie i z tym plemieniem niegodziwym. KTO MATKĽ I BRATEM JEZUSA? 46 Gdy on jeszcze mówił do rzeszy, oto matka jego i bracia stanęli przed domem, chcšc z nim mówić. 47 A ktoœ mu rzekł: Oto matka twoja i bracia twoi przed domem stojš, szukajšc cię. 48 Lecz on odpowiadajšc, rzekł mówišcemudo siebie: Kto jest matkš mojš i którzy sš braćmi moimi? 49 I wycišgnšwszy rękę ku uczniom swoim rzekł: Oto matka moja i bracia moi. 50 Albowiem ktokolwiek by spełnił wolę Ojca mego, który jest w niebiosach, ten jest bratem moim i siostrš i matkš. 7. NAUCZANIE W PRZYPOWIEŒCIACH (13,1-53) 13 PRZYPOWIEŒĆ O SIEWCY. 1 Owego dnia wyszedłszy Jezus z domu, siedział nad morzem. 2 I zebrały się przy nim rzesze wielkie tak, że wstšpiwszy do łodzi, siedział, a cała rzesza stała na brzegu. 3 I powiedział im wiele w przypowieœciach,mówišc: Oto szedł siać, który sieje. 4 A gdy siał, niektóre padły obok drogi, i przyleciały ptaki niebieskie, i wydziobały je. 5 Inne zaœ padły na opoczyste, gdzie nie miały wiele zlemi,i wnet wzeszły, bo nie miały głębokiej ziemi. 6 A gdy słońce wzeszło, zwiędły i że nie miały korzenia, uschły. 7 Inne zaœ padły między ciernie, a ciernie wyrosły i zadusiły je. 8 A inne padły na ziemię dobrš i dały owoc:jedno setny, drugie szeœćdziesišty, a inne trzydziesty. 9 Kto ma uszy ku słuchaniu, niechaj słucha.CZEMU PRZEZ PRZYPOWIEŒCI NAUCZA. 10 I przystšpiwszy uczniowie, rzekli mu: Czemu im mówisz w przypowieœciach? 11 A on odpowiadajšc, rzekł im: Gdyż wam dane jest poznać tajemnice królestwa niebieskiego, tamtym zaœ nie jest dane. 12 Albowiem ktokolwiek ma, będzie mu daneibędzie obfitował, kto zaœ nie ma, i to co ma, będzie wzięte od niego. 13 Dlatego mówię im w przypowieœciach, żepatrzšc, nie widzš, a słuchajšc, nie słyszšani rozumiejš. 14 I spełnia się na nich proroctwo Izajasza, mówišcego: „Słuchem słuchać będziecie, a nie zrozumiecie i widzšc, widzieć będziecie, a nie ujrzycie. 15 Albowiem zatyło serce ludu tego, a uszami ciężko słyszeli i oczy swe zamrużyli, żeby kiedy oczyma nie widzieli i uszami nie słyszeli, a sercem nie zrozumieli i nie nawrócili się, a uzdrowiłbym ich.” 16 Wasze zaœ oczy błogosławione, że widzš, i uszy wasze, że słyszš. 17 Albowiem zaprawdę mówię wam, iż wieluproroków i sprawiedliwych pragnęło widzieć, co widzicie, a nie widzieli, i słyszeć, co słyszycie, a nie słyszeli. WYJAŒNIA PRZYPOWIEŒĆ O SIEWCY. 18 Wy zatem słuchajcie przypowieœci o siewcy. 19 Do każdego, co słucha słowa o królestwie, a nie rozumie, przychodzi Zły i í@ˆŠj ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żPz cĘ 9 c c‚%; c˝1€ c=>porywa to, co było wsiane w serce jego. Ten jest, który został obok drogi posiany. 20 A który na opoczystych został posiany, ten jest, który słucha słowa, i zaraz je z radoœciš przyjmuje. 21 Nie ma zaœ korzenia w sobie, ale trwa do czasu, a gdy przypadnie ucisk i przeœladowanie dla słowa, wnet się gorszy.22 A który został posiany między ciernie, ten jest, który słucha słowa, a troska œwiata tego i szukanie bogactw zadusza słowo, i staje się bez pożytku. 23 A który został posiany na ziemię dobrš, ten jest, który słucha słowa i rozumie i owoc przynosi, a mianowicie jedno wydaje setny, a drugie szeœćdziesišty, a inne trzydziesty. PRZYPOWIEŒĆ O KĽKOLU. 24 Innš przypowieœć przedłożył im, mówišc: Podobne jest królestwo niebieskie człowiekowi, który posiał dobre nasienie na roli swojej. 25 Gdy zaœ ludzie spali, przyszedł nieprzyjaciel jego i nasiał kškolu między pszenicę, i odszedł. 26 A gdy urosła trawa i owoc uczyniła, wtedy pokazał się i kškol. 27 Przystšpiwszy zaœ słudzy gospodarza, rzekli mu: Panie, czyżeœ nie posiał dobrego nasienia na roli swojej? Skšd więc ma kškol? 26 I rzekł im: Nieprzyjazny człowiek to uczynił. A słudzy rzekli mu: Chcesz, pójdziemy i zbierzemy go? 29 I rzekł: Nie, byœcie przypadkiem zbierajšc kškol, nie wykorzenili razem z nim i pszenicy. 30 Dopuœćcie obojgu róœć aż do żniwa, a czasu żniwa powiem żeńcom:, Zbierzcie pierwej kškol i zwišżcie go w snopki ku spaleniu, a pszenicę zgromadŸcie do gumna mojego. O ZIARNIE GORCZYCZNYM I O KWASIE. 31 Innš przypowieœć przedłożył im, mówišc: Podobne jest królestwo niebieskie ziarnu gorczycznemu, które wzišwszy człowiek, posiał na roli swojej. 32 Jest ono wprawdzie najmniejsze ze wszelkiego nasienia, ale kiedy uroœnie, większe jest nad wszystkie jarzyny i staje się drzewem, tak że ptaki niebieskie przylatujš i mieszkajš na gałšzkach jego. 33 Innš przypowieœć powiedział im: Podobne jest królestwo niebieskie do kwasu, który wzišwszy niewiasta, włożyław trzy miary mški, aż się wszystka zakwasiła. 34To wszystko mówił Jezus do rzeszy w przypowieœciach, a bez przypowieœci nie mówił im, 25 aby się wypełniło to, co było powiedziane przez Proroka mówišcego: „Otworzę usta moje w przypowieœciach, będę wypowiadał rzeczy skryte od założenia œwiata.” WYJAŒNIA PRZYPOWIEŒĆ O KĽKOLU. 26 Wtedy rozpuœciwszy rzesze, przyszedł do domu. I przystšpili do niego uczniowie jego, mówišc: Wyłóż nam przypowieœć o kškolu w roli. 27 A on odpowiadajšc, rzekł im: Tym, którysieje dobre nasienie, jest Syn Człowieczy. 28 A rolš jest œwiat, a dobrym nasieniem sšsynowie królestwa, a kškolem synowie złego. 29 Nieprzyjacielem zaœ, który go nasiał, jest diabeł, a żniwem jest koniec œwiata, żeńcami zaœ sš aniołowie. 40 Jak więc kškol zbierajš i palš ogniem, tak będzie na końcu œwiata. 41 Poœle Syn Człowieczy Aniołów swoich i zbiorš z królestwa jego wszystkie zgorszenia i tych, którzy czyniš nieprawoœć. 42 I wrzucš ich w piec ognisty; tam będzie płacz i zgrzytanie zębów. 43 Wtedy sprawiedliwi œwiecić będš jako słońce w królestwie Ojca swego. Kto ma uszy ku słuchaniu, niechaj słucha. PRZYPOWIEŒĆ O SKARBIE, PERLE I NIEWODZIE. 44 Podobne jest królestwo niebieskie do skarbu ukrytego w roli, który znalazłszy człowiek, skrył, i radujšc się z niego, odchodzi i sprzedaje wszystko, co ma, i kupuje owš rolę. 45 Również podobne jest królestwo niebieskie człowiekowi kupcowi, szukajšcemu dobrych pereł. 46 A znalazłszy jednš drogš perłę, odszedł, i sprzedał wszystko, co miał, i kupił jš. 47 Również podobne jest królestwo niebieskie niewodowi, zapuszczonemu w morze i zgromadzajšcemu wszelkiego rodzaju ryby. 48 Który, gdy się napełnił, wycišgnšwszy, a na brzegu usiadłszy, wybrali dobre w naczynia, a złe precz wyrzucili. 49 Tak będzie przy końcu œwiata; wyjdš aniołowie i wyłšczš złych z poœrodka sprawiedliwych, 50 i wrzucš ich w piec ognisty; tam będzie płacz i zgrzytanie zębów. 51 Zrozumieliœcie to wszystko? Mówiš mu: Tak. 52 Rzekł im: Dlatego każdy uczony nauczyciel w królestwie niebieskim, podobnyjest człowiekowi gospodarzowi, który wyjmuje ze skarbu swego nowe i stare rzeczy. 52 I stało się, gdy Jezus dokończył tych przypowieœci, odszedł stamtšd. 8. RÓŻNE PODRÓŻE, PRZEPLATANE CUDAMI (13,54 - 17,20) JEZUS WZGARDZONY W NAZARECIE. 54 I przyszedłszy do ojczyzny swojej nauczał ich w synagogach ich, tak że się zdumiewali i mówili: Skšdże temu ta mšdroœć i cuda? 55 Czyż ten nie jest synem rzemieœlnika? Czy matka jego nie nazywa się Maryja, a bracia jego Jakub i Józef i Szymon i Juda? 56 A siostry jego czyż nie wszystkie sš u nas? Skšdże więc jemu to wszystko? 57 I gorszyli się z niego. A Jezus rzekł im: Nie jest prorok bez czci, tylko w ojczyŸnieswojej i w domu swoim. 58 I nie uczynił tam wielu cudów z powodu ich niedowiarstwa. 14 ZAMORDOWANIE JANA CHRZCICIELA. l Wówczas usłyszał Herod tetrarcha wieœć o Jezusie, 2 i rzekł sługom swoim: Ten ci jest Jan Chrzciciel; on to zmartwychwstał, i dlategocuda dziejš się przezeń. 3 Albowiem Herod pojmał był Jana, i zwišzał go, i wsadził do więzienia z powodu Herodiady, żony brata swego. 4 Mówił mu bowiem Jan: Tobie nie wolno jejmieć. 5 A chcšc go zabić, bał się ludu; albowiem mieli go za proroka. 6 W dzień zaœ urodzin Heroda tańczyła córka Herodiady w poœrodku, i spodobała się Herodowi. 7 Dlatego pod przysięgš obiecał jej dać, czegokolwiek by zażšdała od niego. 8 A ona podmówiona przez matkę swš, rzekła: Daj mi tu na misie głowę Jana Chrzciciela. 9 I zasmucił się król, lecz dla przysięgi i tych, którzy po społu siedzieli, kazał dać. 10 A posławszy, œcišł Jana w więzieniu. 11 I przyniesiono głowę jego na misie, i oddano dziewczynie, i odniosła matce swojej. 12 A przybywszy uczniowie jego, wzięli ciało jego i pogrzebali je, a przyszedłszy, opowiedzieli Jezusowi. PIERWSZE ROZMNOŻENIE CHLEBA. 13 Gdy usłyszał o tym Jezus, odjechał stamtšd łodziš na miejsce pustynne, osobno. A usłyszawszy o tym rzesze, poszły za nim z miast pieszo. 14 I wyszedłszy, ujrzał wielkš rzeszę, i zlitował się nad nimi, i uzdrowił niemocnych ich. 15 A gdy nastał wieczór, przystšpili do niego uczniowie jego, mówišc: Miejsce jest pustynne, a godzina już minęła; rozpuœć rzesze, aby poszły do wsi i kupiły sobie żywnoœci. 16 Jezus zaœ im rzekł: Nie potrzebujš iœć, dajcie wy im jeœć. 17 Odpowiedzieli mu: Nie mamy tu tylko pięćchlebów i dwie ryby. 18 A on im rzekł: Przynieœcie mi je tu. 19 A rozkazawszy rzeszom usišœć na trawie, wzišwszy pięć chlebów i dwie ryby,i spojrzawszy w niebo, pobłogosławił, połamał, i dał uczniom chleb, a uczniowie rzeszom. 20 I jedli wszyscy, i najedli się. I zebrali resztki, dwanaœcie koszów pełnych ułomków. 21 Tych zaœ, co jedli, liczba była pięć tysięcy mężczyzn, opróczniewiast i dzieci. 22 A Jezus zaraz przymusił uczniów, by weszli do łodzi i wyprzedzili go za morze, ażby rozpuœcił rzesze. 23 I rozpuœciwszy rzesze, wszedł na górę sam, by się modlić. Gdy zaœ nastał wieczór,był tam sam. JEZUS CHODZI PO MORZU. 24 A łodziš na œrodku morza miotały fale; albowiem był wiatr przeciwny. 25 Lecz o czwartej straży nocnej przyszedł do nich, idšc po morzu. 26 I widzšc go idšcego po morzu, zatrwożyli się, mówišc, że to zjawa. I z bojaŸni krzyknęli. 27 I zaraz przemówił do nich Jezus, mówišc: Miejcie ufnoœć, jam jest, nie bójcie się. 28 A Piotr odpowiadajšc, rzekł: Panie, jeœliœ ty jest, każ mi przyjœć do siebie po wodzie. 29 A on rzekł: PrzyjdŸ. I wyszedłszy Piotr z łodzi, szedł po wodzie, aby przyjœć do Jezusa. 30 Ale widzšc wiatr gwałtowny, zlškł się; a gdy poczšł tonšć, zawołał, mówišc: Panie, ratuj mnie! 31 A zaraz Jezus wycišgnšwszy rękę, uchwycił go, i rzekł mu: Małej wiary, czemuœ zwštpił? 32 A gdy weszli w łódŸ, ustał wiatr. 33 Ci zaœ, co byli w łodzi, przyszli, i pokłonili mu się, mówišc: Prawdziwie jesteœSynem Bożym. 34 I gdy się przeprawił, przybyli do ziemi Genezar. 35 A poznawszy go ludzie owego miejsca, posłali po całej owej krainie, i przynieœli mu wszystkich, którzy się Ÿle mieli. 36 I prosili go, aby się choć kraju szaty jego dotknęli, a którzykolwiek się dotknęli, zostali uzdrowieni. 15 USTAWY FARYZEJSKIE NALEŻY ODRZUCIĆ. 1 Wtedy przystšpili do niego z Jerozolimy doktorowie i faryzeusze, mówišc: 2 Czemu uczniowie twoi przestępujš ustawęstarszych? Albowiem nie umywajš ršk swych, gdy chleb jedzš. 3 On zaœ odpowiadajšc, rzekł im: Czemu i wy przestępujecie przykazania Boże dla ustawy waszej? Albowiem Bóg rzekł: 4 „Czcij ojca i matkę,” i: „Kto by złorzeczył ojcu albo matce; niechaj œmierciš umrze.” 5 Wy zaœ powiadacie: Ktokolwiek powie ojcualbo matce: Dar, który jest ode mnie, tobie pożyteczny będzie; 6 i nie będzie czcił ojca swego ani matki swojej. I udaremniliœcie przykazanie Boże dla ustawy waszej. 7 Obłudnicy, dobrze o was prorokował Izajasz, mówišc: 8 „Ten lud czci mnie wargami; ale serce ichdaleko jest ode mnie. 9 Lecz próżno mnie chwalš, uczšc nauk i przykazań ludzkich.” 10 I wezwawszy do siebie rzesze, rzekł im: Słuchajcie a rozumiejcie. 11 Nie to, co wchodzi w usta, plami człowieka, ale co wychodzi z ust, to plami człowieka. 12 Wtedy przystšpiwszy uczniowie jego, rzekli mu: Wiesz, że faryzeusze, usłyszawszy to słowo, zgorszyli się? 13 A on odpowiadajšc, rzekł: Wszelki szczep, którego nie szczepił Ojciec mój niebieski, wykorzeniony będzie. 14 Zaniechajcie ich, œlepi sš, i wodzowie œlepych. Œlepy też jeœliby œlepego prowadził, obaj w dół wpadajš. 15 Piotr zaœ odpowiadajšc, rzekł mu: Wyłóż nam to podobieństwo. 16 A on rzekł: Jeszcze jesteœcie i wy bez zrozumienia? 17 Nie rozumiecie, że wszystko co wchodziw usta, do brzucha idzie, i do wychodu się wyrzuca? 18 Ale co z ust wychodzi, z serca pochodzi,i to plami człowieka. 19 Albowiem z serca wychodzš złe myœli, zabójstwa, cudzołóstwa, porubstwa, kradzieże, fałszywe œwiadectwa, bluŸnierstwa. 20 Te plamiš człowieka; ale jeœć nieumytymi rękoma, człowieka nie plami. UZDRAWIA CÓRKĘ CHANANEJKI. 21 A wyszedłszy Jezus stamtšd, odszedł wstrony Tyru i Sydonu. 22 I oto niewiasta chananejska wyszedłszyz tamtych okolic, wołała doń, mówišc: Zmiłuj się nade mnš, Panie, Synu Dawidów! Córka moja ciężko jest dręczona od szatana. 23 A on nie odpowiedział jej ani słowa. I przystšpiwszy uczniowie jego, prosili go, mówišc: Odpraw jš, bo woła za nami. 24 On zaœ odpowiadajšc, rzekł: Nie jestem posłany tylko do owiec domu izraelskiego, które zginęły. 25 A ona przyszła, i pokłoniła mu się, mówišc: Panie, ratuj mnie! 26 On zaœ odpowiadajšc, rzekł: Nie dobra jest zabierać chleb dzieciom, a rzucać psom. 27 Lecz ona rzekła: I owszem, Panie; bo i szczenięta jedzš z odrobin, które spadajš ze stołu panów ich. 28 Wtedy odpowiadajšc Jezus, rzekł jej: O niewiasto! wielka jest wiara twoja, niechaj ci się stanie, jak chcesz. I uzdrowiona jestcórka jej od owej godziny. CZYNI LICZNE CUDA. 29 I gdy Jezus odszedł stamtšd, przybył nad Morze Galilejskie, i wstšpiwszy na górę, siedział tam. 30 I przyszły do niego wielkie rzesze, majšc z sobš niemych, œlepych, chromych, ułomnych i innych wielu i złożyli ich u nóg jego i uzdrowił ich, 31 tak że się rzesze dziwiły, widzšc niemych mówišcych, chromych chodzšcych, œlepych widzšcych, i wielbili Boga izraelskiego. POWTÓRNIE CHLEB ROZMNAŻA. 32 A Jezus zwoławszy uczniów swoich, rzekł: Żal mi rzeszy, gdyż już trzy dni trwajš przy mnie i nie majš co jeœć; a nie chcę ich puœcić głodnych, aby nie ustali w drodze. 33 I rzekli mu uczniowie jego: skšdże mamywzišć tyle chleba na pustyni, aby tak wielkšrzeszę nakarmić? 34 I rzekł Jezus: Wiele macie chlebów? A oni rzekli: Siedem i trochę rybek. 36 I rozkazał rzeszy, aby usiedli na ziemi. 36 A wzišwszy siedem chlebów i ryby, i dzięki uczyniwszy, połamał, i dał uczniom swoim, a uczniowie dali ludowi. 37 I jedli wszyscy, i najedli się; i zebrali co zbywało ułomków, siedem koszów pełnych. 38 Tych zaœ, co jedli, było cztery tysišce mężczyzn, oprócz niewiast i dzieci. 39 A rozpuœciwszy rzeszę, wstšpił w łódŸ,i przybył w granice Magedan. 16 O KWASIE FARYZEUSZÓW I SADUCEUSZÓW. 1 A przystšpili do niego faryzeusze i saduceusze, kuszšc, i prosili go, aby im ukazał znak z nieba. 2 A on odpowiadajšc, rzekł im: Gdy wieczórnadejdzie, mówicie: Będzie pogoda, bo się niebo czerwieni. 3 A rano: Dziœ niepogoda, bo czerwieni się smutne niebo. 4 Wyglšd więc nieba umiecie osšdzić, znamion zaœ czasów nie możecie? Plemię złe i cudzołożne znaku szuka, a znak nie będzie mu dany, tylko znak Jonasza proroka. I opuœciwszy ich, odszedł. 5 A gdy przeprawili się uczniowie jego za morze, zapomnieli wzišć chleba. 6 I on im rzekł: Baczcie, a strzeżcie się kwasu faryzeuszów i saduceuszów. 7 Lecz oni myœleli sami w sobie, mówišc: Żeœmy nie wzięli chleba. 8 Jezus zaœ wiedzšc, rzekł: Cóż myœlicie między sobš, małej wiary, że chleba nie macie? 9 Jeszcze nie rozumiecie, ani nie pamiętaciepięciu chlebów na pięć tysięcy ludzi, i wieleœcie koszów wzięli? l0 Ani siedmiu chlebów na cztery tysišce ludzi, i wieleœcie koszów wzięli? 11 Czemuż nie rozumiecie, że wam mówiłem nie o chlebie: Strzeżcie się kwasu faryzeuszów i saduceuszów? 12 Wtedy zrozumieli, że nie mówił, aby się strzegli kwasu chlebowego, ale nauki faryzeuszów i saduceuszów. WYZNANIE PIOTRA, JEGO PRYMAT. 13 Przyszedł zaœ Jezus w stronę Cezarei Filipowej i pytał uczniów swoich, mówišc: Kim mieniš być ludzie Syna Człowieczego? 14 A oni rzekli: Jedni Janem Chrzcicielem, adrudzy Eliaszem, a inni Jeremiaszem, albo jednym z proroków. 15 Rzekł im Jezus: A wy kim mnie być powiadacie? 16 Odpowiadajšc Szymon Piotr, rzekł: Ty jesteœ Chrystus, Syn Boga żywego. 17 A odpowiadajšc Jezus, rzekł mu: Błogosławiony jesteœ Szymonie, Bar Jona; bo ciało i krew nie objawiła tobie, ale Ojciec mój, który jest w niebiosach. 18 A ja tobie powiadam, że ty jesteœ opoka,a na tej opoce zbuduję Koœciół mój, a bramy piekielne nie przemogš go. 19 I tobie dam klucze królestwa niebieskiego; a cokolwiek zwišżesz na ziemi, będzie zwišzane i w niebiosach; a cokolwiek rozwišżesz na ziemi, będzie rozwišzane i w niebiosach. 20 Wtedy przykazał uczniom swoim, aby nikomu nie mówili, że on jest Jezusem Chrystusem. PRZEPOWIEDNIA MĘKI. 21 Odtšd poczšł Jezus wykazywać uczniom swoim, iż potrzeba, aby szedł do Jeruzalem, i wiele wycierpiał od starszych i od doktorów i od przedniejszych kapłanów, i był zabity, i trzeciego dnia zmartwychwstał. 22 I wzišwszy go Piotr, poczšł go karcić, mówišc: Boże cię uchowaj, Panie! Nie przyjdzie to na ciebie. 22 A on obróciwszy się, rzekł Piotrowi: IdŸza mnš, szatanie! Jesteœ mi zgorszeniem, bo nie rozumiesz, co jest Bożego, ale co jest ludzkiego. KONIECZNOŒĆ ZAPARCIA SIĘ. 24 Wtedy Jezus rzekł uczniom swoim: Jeœli kto chce iœć za mnš, niech sam siebie zaprze, i weŸmie krzyż swój, a naœladuje mnie. 25 Kto bowiem chciałby zachować życie swoje, straci je, a kto by stracił życie swoje dla mnie, znajdzie je. 26 Cóż bowiem pomoże człowiekowi, choćbycały œwiat pozyskał, a na duszy swojej szkodę poniósł? Albo co da człowiek w zamian za duszę swojš? 27 Albowiem Syn Człowieczy przyjdzie w chwale Ojca swego z aniołami swymi, a wtedy odda każdemu według uczynków jego. 28 Zaprawdę powiadam wam: Sš tacy wœródtych, co tu stojš, którzy nie zaznajš œmierci, aż ujrzš Syna Człowieczego, przychodzšcego w królestwie swoim. 17 PRZEMIENIENIE PAŃSKIE. 1 A po szeœciu dniach wzišł Jezus Piotra i Jakuba i Jana, brata jego, i wyprowadził ich na górę wysokš osobno. 2 I przemienił się przed nimi. A oblicze jego rozjaœniało jak słońce, szaty zaœ jego stały się białe jak œnieg. 3 A oto ukazali im się Mojżesz i Eliasz, z nim rozmawiajšcy. 4 Piotr zaœ odpowiadajšc, rzekł do Jezusa: Panie! dobrze jest nam tu być; jeœli chcesz,uczyńmy tu trzy przybytki: Tobie jeden, Mojżeszowi jeden i Eliaszowi jeden. 5 Gdy on jeszcze mówił, oto obłok jasny okrył ich. A oto głos z obłoku mówišcy: Ten jest Syn mój miły, w którym sobie dobrze upodobałem, jego słuchajcie. zychodzi Zły i í@ˆŠj ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żP9 c‰ Č cQ# ct%7 cŤ1e c>d 6 A usłyszawszy uczniowie, upadli na twarzswojš i bali się bardzo. 7 I przystšpił Jezus, i dotknšł się ich, i rzekł im: Wstańcie, a nie bójcie się. 8 Podniósłszy zaœ swe oczy, nikogo nie widzieli, tylko samego Jezusa. PRZYJŒCIU ELIASZA. 9 Gdy Oni zstępowali z góry, przykazał im Jezus, mówišc: Nikomu nie mówcie o widzeniu, aż Syn Człowieczy zmartwychwstanie. 10 I pytali go uczniowie, mówišc: Cóż więc powiadajš doktorowie zakonni, że Eliasz mapierwej przyjœć? 11 A on odpowiadajšc, rzekł im: Eliasz wprawdzie przyjdzie, i naprawi wszystko. 12 Wszakże wam powiadam, że Eliasz już przyszedł, a nie poznali go, ale uczynili z nim cokolwiek chcieli. Tak też i Syn Człowieczy będzie od nich cierpiał. 13 Wtedy zrozumieli uczniowie, że im mówiło Janie Chrzcicielu. UZDROWIENIE LUNATYKA. 14 A gdy przyszedł do rzeszy, przystšpił do niego człowiek i upadłszy przed nim na kolana, rzekł: Panie! zmiłuj się nad synem moim, bo jest lunatykiem i Ÿle się ma; bo często wpada w ogień, a często w wodę. 15 I przywiodłem go do uczniów twoich, a nie mogli go uzdrowić. 16 Jezus zaœ odpowiadajšc, rzekł: O plemięniewierne i przewrotne! Dopóki będę z wami? Dokšdże będę was cierpiał? Przynieœcie go tu do mnie. 17 I zgromił go Jezus, a wyszedł od niego czart, i uzdrowiony został chłopiec w owejgodzinie. 18Wtedy przystšpili uczniowie do Jezusa na osobnoœci i rzekli: Czemu my nie mogliœmy go wyrzucić? 19 Rzekł im Jezus: Dla niedowiarstwa waszego; bo zaprawdę wam powiadam: Jeœlibędziecie mieć wiarę jako ziarno gorczyczne, rzeczecie tej górze: PrzejdŸ stšd tam, a przejdzie, i nic niepodobnego wam będzie. 20 Ten zaœ rodzaj nie bywa wypędzany, tylko przez modlitwę i post. 9. OSTATNI POBYT W KAFARNAUM (17,21-18,35) 21 A gdy oni przebywali w Galilei, rzekł im Jezus: Syn Człowieczy ma być wydany w ręce ludzkie. 22 I zabijš go, a trzeciego dnia zmartwychwstanie. I zasmucili się bardzo. DANINA NA ŒWIĽTYNIĘ. 23 A gdy przyszli do Kafarnaum, przystšpilido Piotra, którzy pobierali dydrachmy, i rzekli mu: Mistrz wasz nie płaci dydrachm?24 Rzekł: I owszem. A gdy wszedł do domu, uprzedził go Jezus, mówišc: Co ci się zda, Szymonie? Królowie ziemscy od kogo biorš podatek albo czynsz, od synów swoich, czyli od obcych? 25 A on rzekł: Od obcych. Rzekł mu Jezus: A więc wolni sš synowie. 26 Ale że byœmy ich nie zgorszyli, idŸ do morza, i zarzuć wędkę, a tę rybę, która najpierw wyjdzie, weŸ, a otworzywszy pyszczek jej, znajdziesz stater; ten wzišwszy, daj im za mnie i za siebie. 18 CHRYSTUS ZALECA POKORĘ. 1 W owš godzinę przyszli do Jezusa uczniowie, mówišc: Kto mniemasz, większym jest w królestwie niebieskim? 2 A Jezus przywoławszy dziecię, postawił je w poœrodku nich. 3 I rzekł: Zaprawdę powiadam wam: Jeœli się nie nawrócicie i nie staniecie się jako dziatki, nie wejdziecie do królestwa niebieskiego. 4 Ktokolwiek więc uniży się jako to dziecištko, ten jest większy w królestwie niebieskim. 5 A kto by przyjšł jedno dziecištko takie w imię moje, mnie przyjmuje. 6 Kto by zaœ zgorszył jednego z tych małych, którzy we mnie wierzš, lepiej by mu było, aby zawieszono kamień młyński uszyi jego i zatopiono go w głębokoœciach morskich. GROZI GORSZYCIELOM. 7 Biada œwiatu dla zgorszenia, albowiem muszš przyjœć zgorszenia; wszelako biada temu człowiekowi, przez którego zgorszenie przychodzi. 8 Jeœli zaœ ręka twoja, albo noga twoja gorszy cię, odetnij jš i odrzuć od siebie. Lepiej ci jest ułomnym albo chromym wejœćdo życia, aniżeli majšc dwie ręce albo dwie nogi, być wrzuconym w ogień wieczny. 9 A jeœli oko twoje gorszy cię, wyłup je i odrzuć od siebie. Lepiej ci jest z jednym okiem wejœć do życia, aniżeli majšc dwoje oczu, być wrzuconym do piekła ognistego. 10 Baczcie, abyœcie nie gardzili jednym z tych małych; albowiem wam powiadam, że aniołowie ich w niebiosach zawsze widzš oblicze Ojca mego, który jest w niebiosach. 11 Przyszedł bowiem Syn Człowieczy, aby zbawić, co było zginęło. ZGUBIONA OWCA. 12 Co Wam Się zdaje? Gdyby kto miał sto owiec, a zabłšdziłaby jedna z nich, czy nieopuszcza dziewięćdziesięciu dziewięciu na górach, i nie idzie szukać tej, która zabłšdziła? 13 A jeœli mu się uda znaleŸć, zaprawdę powiadam wam, że się z niej więcej weseli,niż z dziewięćdziesięciu dziewięciu tych, które nie zbłšdziły. 14Tak też nie jest wolš Ojca waszego, który jest w niebiosach, aby zginšł jeden ztych małych. UPOMNIENIE BRATERSKIE. 15 Jeœliby zaœ zgrzeszył przeciw tobie brattwój, idŸ, a upomnij go wobec siebie i jego samego; jeœli cię usłucha, pozyskasz brata twego. 16 Ale jeœli cię nie usłucha, weŸ z sobš jeszcze jednego albo dwóch, aby na zeznaniu dwóch albo trzech œwiadków opierała się wszelka sprawa. 17 A jeœliby ich nie usłuchał, powiedz Koœciołowi; a jeœliby i Koœcioła nie usłuchał, niech ci będzie jako poganin i celnik. 18 Zaprawdę powiadam wam: Cokolwiek zwišżecie na ziemi, będzie zwišzane i w niebie, a cokolwiek rozwišżecie na ziemi, będzie rozwišzane i w niebie. 19 Jeszcze powiadam wam, że jeœli dwaj z was zgodzš się na ziemi co do jakiej rzeczy, o którš poproszš, stanie się im od Ojca mego, który jest w niebiosach. 20 Albowiem gdzie sš dwaj albo trzej zgromadzeni w imię moje, tam ja jestem w poœrodku nich. 21 Wtedy Piotr, przystšpiwszy do niego, rzekł: Panie! Gdy brat mój zgrzeszy przeciwko mnie, ilekroć mam mu odpuœcić? Aż do siedmiukroć? 22 Mówi mu Jezus: Nie powiadam ci aż do siedmiukroć, ale aż do siedemdziesięciu siedmiukroć. NIEMIŁOSIERNY SŁUGA-DŁUŻNIK. 23 Dlatego podobne jest królestwo niebieskie człowiekowi królowi, który chciał rozliczać się ze sługami swoimi. 24 A gdy się poczšł rozliczać, przywiedziono mu jednego, który był mu winien dziesięć tysięcy talentów. 25 Gdy zaœ nie miał skšd oddać, kazał go pan jego, sprzedać i żonę jego i dzieci i wszystko, co miał, i oddać. 26 A upadłszy sługa ów, prosił go mówišc:Miej cierpliwoœć nade mnš, a wszystko ci oddam. 27 Pan zaœ zlitowawszy się nad owym sługš, wypuœcił go i dług mu darował. 28 Lecz sługa ów wyszedłszy, znalazł jednego z towarzyszów swoich, który był mu winien sto denarów; i ujšwszy, dusił go, mówišc: Oddaj coœ winien. 29 A upadłszy towarzysz jego, prosił go, mówišc: Miej cierpliwoœć nade mnš, a wszystko ci oddam. 30 On zaœ nie chciał, ale poszedł i wsadził go do więzienia, ażby oddał dług. 31 Towarzysze zaœ jego widzšc, co się działo, zasmucili się bardzo, i przyszli, i opowiedzieli panu swemu wszystko, co się było stało. 32 Wtedy zawołał go pan jego i rzekł mu: Sługo niegodziwy! Cały dług odpuœciłem ci,gdyż mnie prosiłeœ! 33 Czyż więc i ty nie powinieneœ był zmiłować się nad towarzyszem twoim, jak ija zmiłowałem się nad tobš? 34 I rozgniewawszy się pan jego, podał go katom, ażby oddał wszystek dług. 35 Tak też i Ojciec mój niebieski uczyni wam, jeœli nie odpuœcicie każdy bratu swe mu ze serc waszych. III. Chrystus w Jerozolimie z okazji ostatniej wielkanocy (19,1 - 25,46) 1. PO DRODZE DO JERUZALEM (19,1 - 20,34) 19 1 I stało się, gdy dokończył Jezus tych mów, odszedł z Galilei i przyszedł w granice Judei za Jordan. 2 I szły za nim wielkie rzesze i tam je uzdrowił. NAUKA O MAŁŻEŃSTWIE I CZYSTOŒCI. 3 I przyszli do niego faryzeusze, kuszšc goi mówišc: Czy godzi się człowiekowi opuœcićżonę swojš z jakiejkolwiek przyczyny? 4 A on odpowiadajšc rzekł im: Nie czytaliœcie, że ten który stworzył człowieka na poczštku, „mężczyznš i niewiastš stworzył ich?” I rzekł: 5 „Dlatego opuœci człowiek ojca i matkę, i złšczy się z żonš swojš, i będš dwoje w jednym ciele.” 6 A tak już nie sš dwoje, ale jedno ciało. Co więc Bóg złšczył, człowiek niech nie rozłšcza. 7 Rzekli mu: Czemuż więc Mojżesz kazał dać list rozwodowy i odprawić? 8 Rzekł im: Mojżesz dla twardoœci serca waszego pozwolił wam opuszczać żony wasze, lecz od poczštku nie było tak. 9 A powiadam wam: Iż ktokolwiek opuœciłbyżonę swojš, oprócz dla porubstwa, a pojšłby innš, cudzołoży; a kto by opuszczonš pojšł, cudzołoży. 10 Rzekli mu uczniowie jego: Jeœli tak się ma sprawa mężczyzny z żonš, niepożyteczno się żenić. 11 A on im rzekł: Nie wszyscy pojmujš to słowo, ale ci, którym jest dane. 12 Albowiem sš rzezańcy, którzy z żywota matki tak się narodzili, i sš rzezańcy, których ludzie uczynili, i sš rzezańcy, którzy się sami otrzebili dla królestwa niebieskiego. Kto może pojšć, niechaj pojmuje. BŁOGOSŁAWI DZIECIOM. 13 Wtedy mu przyniesiono dziatki, aby włożył na nie ręce i modlił się, a uczniowie łajali ich. 14 Lecz Jezus rzekł im: Dopuœćcie dziatki i nie zabraniajcie im przychodzić do mnie; albowiem takich jest królestwo niebieskie. 15 A gdy włożył na nie ręce, odszedł stamtšd. BOGATY MŁODZIENIEC. 16 A Oto jeden przystšpiwszy, rzekł mu: Nauczycielu dobry! Co dobrego mam czynić,abym miał życie wieczne? 17 A on mu rzekł: Co mnie pytasz o dobro? Jeden jest dobry, Bóg. Jeœli zaœ chcesz wejœć do życia, chowaj przykazania. 18 Rzecze mu: Które? Jezus zaœ rzekł: „Niebędziesz zabijał, nie będziesz cudzołożył; nie będziesz czynił kradzieży, nie będziesz mówił fałszywego œwiadectwa. 19 Czcij ojca twego i matkę twojš: a będziesz miłował bliŸniego twego, jako samego siebie.” 20 Rzekł mu młodzieniec: Wszystkiego tego strzegłem od młodoœci mojej, czegóż mi jeszcze nie dostaje? 21 Rzekł mu Jezus: Jeœli chcesz być doskonałym, idŸ, sprzedaj co masz, i daj ubogim, a będziesz miał skarb w niebie; i przyjdŸ, pójdŸ za mnš. 22 Gdy zaœ młodzieniec usłyszał to słowo,odszedł smutny; albowiem miał majętnoœci wiele. NIEBEZPIECZEŃSTWO BOGACTW. 23 Jezus zaœ rzekł uczniom swoim: Zaprawdę powiadam wam, iż bogaty trudno wejdzie do królestwa niebieskiego. 24 I po wtóre powiadam wam: Łatwiej jest wielbłšdowi przejœć przez ucho igielne, niż bogatemu wejœć do królestwa niebieskiego. 25 Uczniowie zaœ usłyszawszy to, dziwili się bardzo, mówišc: Któż tedy może być zbawiony? 26 Lecz Jezus spojrzawszy, rzekł im: U ludzi to niemożliwe, ale u Boga wszystko jest możliwe. NAGRODA UBÓSTWA. 27 Wtedy Piotr odpowiadajšc, rzekł mu: Otomy opuœciliœmy wszystko, i poszliœmy za tobš; cóż my więc mieć będziemy? 28 Jezus zaœ rzekł im: Zaprawdę powiadamwam: Iż wy, którzyœcie poszli za mnš, w odrodzeniu, gdy Syn Człowieczy usišdzie nastolicy majestatu swego, będziecie i wy siedzieć na dwunastu stolicach, sšdzšc dwanaœcie pokoleń izraelskich. 29 I wszelki, który by opuœcił dom, albo braci, albo siostry, albo ojca, albo matkę, albo żonę, albo synów, albo rolę dla imienia mego, stokroć tyle weŸmie, i życie wieczneotrzyma. 30 Wielu zaœ pierwszych będzie ostatnimi, aostatnich pierwszymi. 20 PRZYPOWIEŒĆ O ROBOTNIKACH W WINNICY. 1 Podobne jest królestwo niebieskie człowiekowi gospodarzowi, który wyszedł bardzo rano najmować robotników do winnicy swojej. 2 A zawarłszy umowę z robotnikami po denarze za dzień, posłał ich do winnicy swojej. 3 I wyszedłszy około trzeciej godziny, ujrzał innych stojšcych na rynku, próżnujšcych. 4 I rzekł im: IdŸcie i wy do winnicy mojej,a co będzie sprawiedliwe, dam wam. 5 A oni poszli. I znowu wyszedł około szóstej i dziewištej godziny, i tak samo uczynił. 6 Około zaœ jedenastej wyszedł i znalazł innych stojšcych, i rzekł im: Co tu stoicie cały dzień próżnujšc? 7 Rzekli mu: Bo nas nikt nie najšł. Rzekł im:IdŸcie i wy do winnicy mojej. 8 Lecz gdy wieczór nadszedł, rzekł pan winnicy rzšdcy swemu: Zawołaj robotnikówioddaj im zapłatę, poczšwszy od ostatnich aż do pierwszych. 9 Gdy więc przystšpili ci, którzy około jedenastej godziny przyszli, wzięli po denarze. 10 A przyszedłszy i pierwsi, mniemali, że więcej otrzymajš, ale wzięli i oni po denarze. 11 A wzišwszy, szemrali przeciw gospodarzowi, 12 mówišc: Ci ostatni jednš godzinę pracowali, a uczyniłeœ ich równymi nam, którzyœmy znosili ciężar dnia i upału. 13 A on odpowiadajšc jednemu z nich, rzekł: Przyjacielu! Nie czynię ci krzywdy: czyżeœ się ze mnš za denara nie umówił? 14 WeŸ, co twoje jest, a idŸ; chcę też i temu ostatniemu dać jako i tobie. 15 Czyż mi nie wolno czynić tego, co chcę? Czy oko twoje złoœliwe jest, że ja jestem dobry? 16 Tak to ostatni będš pierwszymi, a pierwsi ostatnimi; albowiem wielu jest wezwanych, ale mało wybranych. PONOWNA ZAPOWIED MĘKI. 17 I wstępujšc Jezus do Jerozolimy, wzišł dwunastu uczniów osobno i rzekł im: 18 Oto wstępujemy do Jerozolimy, a Syn Człowieczy będzie wydany przedniejszym kapłanom i doktorom i skażš go na œmierć; 19 i wydadzš go poganom na poœmiewisko i biczowanie i ukrzyżowanie, a trzeciego dniazmartwychwstanie. PROŒBA SYNÓW ZEBEDEUSZOWYCH. 20 Wtedy przystšpiła do niego matka synówZebedeuszowych z synami swymi, oddajšc mu pokłon i proszšc go o coœ. 21 I Który jej rzekł: Czego chcesz? Rzekłamu: Powiedz, aby ci dwaj synowie moi siedzieli, jeden po prawicy twojej, a drugi po lewicy w królestwie twoim. 22 Jezus zaœ odpowiadajšc, rzekł: Nie wiecie, o co prosicie. Możecie pić kielich, który ja będę pił? 23 Rzekli mu: Możemy. Rzekł im: Kielich mójwprawdzie pić będziecie, ale siedzieć po prawicy mojej, albo po lewicy, nie jest mojš rzeczš dać wam, ale którym jest zgotowane od Ojca mojego. 24 A usłyszawszy dziesięciu, obruszyli się na obu braci. 25 Jezus zaœ wezwał ich do siebie i rzekł: Wiecie, że ksišżęta narodów panujš nad nimi: i możniejsi rozcišgajš nad nimi władzę. 26 Nie tak będzie między wami, ale ktokolwiek by między wami chciał być większym, niech będzie sługš waszym. 27 A kto by między wami chciał być pierwszym, niech będzie ostatnim, sługš waszym; 28 jak Syn Człowieczy nie przyszedł, aby mu służono, ale aby służyć i dać duszę swš na okup za wielu. ŒLEPI W JERYCHO. 29 A gdy oni wychodzili z Jerycha, szła za nim rzesza wielka. 30 I oto dwaj œlepi siedzšcy przy drodze usłyszeli, że Jezus przechodzi i zawołali, mówišc: Panie, zmiłuj się nad nami, synu Dawidów! 31 Lecz rzesza łajała ich, aby milczeli. Ale oni bardziej wołali, mówišc: Panie, zmiłuj się nad nami, synu Dawidów! 32 I stanšł Jezus, i zawołał ich, i rzekł: Co chcecie, abym wam uczynił? 33 Rzekli mu: Panie, aby otworzone zostały oczy nasze! 34 Jezus zaœ zlitowawszy się nad nimi, dotknšł oczu ich, a natychmiast przejrzeli iposzli za nim. 2. W JEROZOLIMIE (21,1- 25,46) 21 WJAZD TRIUMFALNY. 1 A gdy się przybliżali ku Jerozolimiei przyszli do Betfage, do góry Oliwnej, wtedyJezus posłał dwu uczniów, 2 mówišc im: IdŸcie do miasteczka, które jest przed wami, a natychmiast znajdziecie oœlicę uwišzanš i oœlę z niš; odwišżcie i przywiedŸcie mi. 3 A jeœliby wam kto co rzekł, powiedzcie, iż Pan ich potrzebuje; a zaraz je puœci. 4 A to wszystko stało się, aby się wypełniło, co było powiedziane przez Proroka mówišcego: 5 „Powiedzcie córce Syjońskiej: Oto król twój idzie ku tobie cichy, siedzšc na oœlicy ina oœlęciu, synu podjarzemnej.” 6 Uczniowie zaœ przyszedłszy uczynili, jak im rozkazał Jezus. 7 I przywiedli oœlicę i oœlę, i włożyli na nieszaty swoje, a jego wsadzili na nie. 8 A rzesza bardzo wielka słała szaty swoje na drodze, a drudzy obcinali gałšzki z drzew i na drodze słali. 9 Rzesze zaœ, które szły naprzód i które szły z tyłu, wołały, mówišc: Hosanna synowi Dawidowemu! Błogosławiony, który przychodzi w imię Pańskie. Hosanna na wysokoœciach! 10 A gdy wjechał do Jerozolímy, poruszyłosię całe miasto, mówišc: Kim jest ten? 11 Lud zaœ mówił: Ten jest Jezus, prorok zNazaretu galilejskiego. WYRZUCA KUPCZĽCYCH Z ŒWIĽTYNI. 12 I wszedł Jezus do œwištyni Bożej i wyrzucał wszystkich sprzedajšcych i kupujšcych w œwištyni, a stoły bankierów iławki sprzedajšcych gołębie poprzewracał.13 I rzekł im: Napisane jest: „Dom mój domem modlitwy zwany będzie, a wyœcie gouczynili jaskiniš zbójców.” 14 I przystšpili do niego œlepi i chromi w œwištyni, i uzdrowił ich. 15 Widzšc zaœ przedniejsi kapłani i doktorowie dziwy, które czynił, i dzieci wołajšce w œwištyni i mówišce: Hosanna synowi Dawidowemu - rozgniewali się 16 i rzekli mu: Słyszysz, co ci mówiš? A Jezus rzekł im: I owszem. Nie czytaliœcie nigdy: „z ust niemowlšt i ssšcych doskonałšˆŠj ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żPŠ c Ú L c!&‡ c"­$ c#Č1ý c$Ĺ>°uczyniłeœ chwałę?” 17 A opuœciwszy ich, wyszedł poza miasto do Betanii i tam został. PRZEKLINA FIGĘ. 18 Rano zaœ wracajšc do miasta, uczuł głód. 19 A ujrzawszy jedno figowe drzewo przy drodze, przyszedł do niego i nie znalazł nanim nic prócz samych liœci, i rzekł mu: Niechaj się nigdy z ciebie owoc nie rodzi nawieki. I uschła zaraz figa. 20 A ujrzawszy uczniowie, zdziwili się, mówišc: Jakże natychmiast uschła. 21 Jezus zaœ odpowiadajšc, rzekł im: Zaprawdę powiadam wam, jeœlibyœcie mieli wiarę, a nie wštpilibyœcie, nie tylko z figowym drzewem uczynicie, ale też gdybyœcie tej górze rzekli: Podnieœ się a rzuć się w morze, stanie się. 22 I wszystko otrzymacie, o co byœcie wierzšc, prosili w modlitwie. UTARCZKI Z FARYZEUSZAMI. 23 A gdy przyszedł do œwištyni, przystšpili do niego, gdy uczył, przedniejsi kapłani i starsi ludu, mówišc: Jakš mocš to czynisz ikto ci dał tę władzę? 24 Odpowiadajšc Jezus, rzekł im: Spytam jateż was o jednš rzecz, jeœli mi na niš odpowiecie, i ja wam powiem, jakš mocš toczynię. 25 Chrzest Jana skšd był, z nieba, czy z ludzi? Lecz oni rozważali między sobš, mówišc: 26 Jeœli powiemy: z nieba, rzecze nam: Czemużeœcie mu więc nie uwierzyli? A jeœli powiemy: z ludzi, boimy się rzeszy; bo wszyscy mieli Jana za proroka. 27 I odpowiadajšc Jezusowi rzekli: Nie wiemy. Rzekł im i on: To i ja wam nie powiem, jakš mocš to czynię. PRZYPOWIEŒĆ O DWU SYNACH. 28 Wam zaœ co się zdaje? Pewien człowiek miał dwóch synów. I przyszedłszy do pierwszego, rzekł: Synu, idŸ dziœ popracuj w winnicy mojej. 29 A on odpowiadajšc, rzekł: Nie chcę. Ale potem żalem wzruszony poszedł. 30 A przyszedłszy do drugiego, rzekł podobnie. Lecz ten odpowiadajšc, rzekł: Idępanie, a nie poszedł. 31 Któryż z dwóch spełnił wolę ojcowskš? Rzekli mu: Pierwszy. Powiedział im Jezus: Zaprawdę powiadam wam, że celnicy i wszetecznice uprzedzš was do królestwa Bożego. 32 AIbowiem przyszedł do was Jan drogš sprawiedliwoœci, i nie uwierzyliœcie mu; a celnicy i wszetecznice uwierzyły mu; a wy widzšc, ani nie mieliœcie żalu potem, aby muuwierzyć. PRZEWROTNI DZIERŻAWCY WINNICY. 33 Innej przypowieœci posłuchajcie: Był człowiek gospodarz, który założył winnicęipłotem jš ogrodził, i wykopał w niej prasę, i zbudował wieżę, i oddał jš w dzierżawę oraczom i odjechał w podróż. 34 A gdy się przybliżył czas owoców, posłał sługi swoje do oraczów, aby odebrali owoce jego. 35 A oracze pojmawszy sługi jego, jednegoobili, drugiego zabili, innego zaœ ukamienowali. 36 I znowu posłał innych sług więcej niż pierwszych, i tak samo im uczynili. 37 A na koniec posłał do nich syna swego, mówišc: Uszanujš syna mego. 38 Lecz oracze ujrzawszy syna, mówili między sobš: Ten jest dziedzic, pójdŸcie, zabijmy go i posišdziemy dziedzictwo jego. 39 I pojmawszy go, wyrzucili z winnicy i zabili. 40 Gdy tedy przyjdzie pan winnicy, co uczyni oraczom owym? 41 Rzekli mu: Złych srodze straci, a winnicę swš wynajmie innym oraczom, którzy oddadzš mu owoc we właœciwej porze. 42 Rzekł im Jezus: Nie czytaliœcie nigdy w Pismach: „Kamień, który odrzucili budujšcy,ten stał się kamieniem węgielnym. Od Pana się to stało i dziwne jest w oczach naszych.” 43 Dlatego powiadam wam, że będzie odjęteod was królestwo Boże i będzie dane narodowi, czynišcemu owoce jego. 44 A kto upadnie na ten kamień, rozbije się,a na kogo by upadł, zmiażdży go. 45 I usłyszawszy przedniejsi kapłani i faryzeusze przypowieœci jego, poznali, że onich mówi. 46 A usiłujšc go pojmać, bali się rzesz, ponieważ go za proroka miały. 22 GODY KRÓLEWSKIE. 1 I Odpowiadajšc Jezus, przemówił do nichznowu w przypowieœciach, mówišc: 2 Podobne stało się królestwo niebieskie pewnemu królowi, który sprawił gody małżeńskie synowi swemu. 3 I posłał sług swoich wzywać zaproszonych na gody, ale nie chcieli przyjœć. 4 Znowu posłał innych sług, mówišc: Powiedzcie zaproszonym: Oto obiad mój nagotowałem, woły moje i karmne zwierzęta sš pobite, i wszystko gotowe; pójdŸcie na gody. 5 Ale oni zaniedbali i odeszli, jeden do swej wsi, a drugi do kupiectwa swego. 6 Reszta zaœ chwyciła sługi jego i zelżywoœć im uczyniwszy, zabiła. 7 Król zaœ usłyszawszy, rozgniewał się i posławszy wojska swe, wytracił owych mężobójców i miasto ich spalił. 8 Wtedy rzekł służebnikom swoim: Gody wprawdzie sš gotowe, lecz zaproszeni nie byli godni. 9 A przeto idŸcie na rozstajne drogi i kogokolwiek znajdziecie, wezwijcie na gody.10 I wyszedłszy słudzy jego na drogi, zebrali wszystkich, których znaleŸli, złych i dobrych, i napełniły się gody siedzšcymi. 11 Wszedł też król, aby zobaczyć siedzšcych, i ujrzał tam człowieka nie odzianego szatš godowš. 12 I rzekł mu: Przyjacielu, jak tu wszedłeœ, nie majšc szaty godowej? Lecz on zamilkł. 13 Wtedy rzekł król sługom: Zwišzawszy ręce i nogi jego, wyrzućcie go w ciemnoœci zewnętrzne; tam będzie płacz i zgrzytanie zębów. 14 Albowiem wielu jest wezwanych, lecz mało wybranych. CZY PŁACIĆ PODATKI? 15 Wtedy odszedłszy faryzeusze, naradzalisię, jakby go podchwycić w mowie. 16 I posłali mu uczniów swoich z herodianami, mówišc: Nauczycielu! Wiemy, żeœ jest prawdomówny i drogi Bożej w prawdzie nauczasz, a nie dbasz na nikogo; albowiem nie oglšdasz się na osobę ludzkš. 17 Powiedz nam więc, co ci się zdaje? Czy godzi się dawać czynsz cesarzowi, czy też nie? 18 A Jezus poznawszy złoœć ich, rzekł: Czemu mnie kusicie, obłudnicy? 19 Pokażcie mi monetę czynszowš. A oni muprzynieœli denara. 20 I rzekł im Jezus: Czyj jest ten obraz i napis? 21 Rzekli mu: Cesarski. Wtedy rzekł im: Oddajcie więc, co jest cesarskiego, cesarzowi, a co jest Bożego, Bogu. 22 Usłyszawszy zaœ, zdziwili się i opuœciwszy go, odeszli. O ZMARTWYCHWSTANIU. 23 Tego samego dnia przyszli do niego saduceusze, którzy powiadajš, że nie ma zmartwychwstania, i pytali, go, 24 mówišc: Nauczycielu! Mojżesz rzekł: „Jeœliby kto umarł, nie majšc syna, niech brat jego pojmie żonę jego i wzbudzi potomstwo bratu swemu.” 25 Było zaœ siedmiu braci u nas i pierwszy ożeniwszy się umarł, a nie majšc potomstwa, zostawił żonę swojš bratu swemu. 26 Podobnie drugi i trzeci aż do siódmego. 27 A na ostatek po wszystkich umarła i żona. 28 W zmartwychwstaniu więc którego z siedmiu będzie żonš, bo jš mieli wszyscy? 29 Jezus zaœ odpowiadajšc, rzekł im: Błšdzicie, nie rozumiejšc Pism ani mocy Bożej. 30 Albowiem w zmartwychwstaniu ani nie będš się żenić, ani za mšż wychodzić; ale będš jako aniołowie Boży w niebie. 31 A o powstaniu umarłych nie czytaliœcie, co powiedziane jest od Boga mówišcego wam: 32 „Jam jest Bóg Abrahama i Bóg Izaaka i Bóg Jakuba?” Nie jest Bogiem umarłych, ale żywych. 33 A usłyszawszy rzesze, dziwiły się nauce jego. KTÓRE PRZYKAZANIE NAJWIĘKSZE. 34 Faryzeusze zaœ usłyszawszy, że zamknšł usta saduceuszom, zeszli się razem. 35 I zapytał go jeden z nich, zakonny doktor, kuszšc go: 36 Nauczycielu, które jest wielkie przykazanie w Zakonie? 37 Rzekł mu Jezus: „Będziesz miłował PanaBoga twego, ze wszystkiego serca twego i ze wszystkiej duszy twojej i ze wszystkiej myœli twojej.” 38 To jest największe i pierwsze przykazanie. 39 Drugie zaœ podobne jest temu: „Będziesz miłował bliŸniego twego jako samego siebie.” 40 Na tych dwóch przykazaniach zawisł cały Zakon i prorocy. MESJASZ PANEM DAWIDA. 41 Gdy się zaœ faryzeusze zebrali, spytał ich Jezus, 42 mówišc: Co wy sšdzicie o Chrystusie? Czyim jest synem? Rzekli mu: Dawidowym. 43 Rzekł im: Jakże więc Dawid w duchu nazywa go Panem, mówišc: 44 „Rzekł Pan Panu memu: SišdŸ po prawicymojej, aż położę nieprzyjaciół twoich podnóżkiem nóg twoich?” 45 Jeœli więc Dawid nazywa go Panem, jakże jest synem jego? 46 I żaden nie mógł mu odpowiedzieć słowa, ani nikt nie œmiał go od owego dnia więcej pytać. 23 KARCI PYCHĘ FARYZEUSZÓW. 1 Wtedy Jezus przemówił do rzesz i do uczniów swoich, 2 mówišc: Na stolicy Mojżeszowej zasiedli doktorowie i faryzeusze. 3 Wszystko tedy, cokolwiek wam rozkażš, zachowujcie i czyńcie, ale według uczynków ich nie czyńcie; gdyż mówiš, a nie czyniš. 4 Gdyż wišżš brzemiona ciężkie i nieznoœne,i kładš na ramiona ludzkie, a palcem swym nie chcš ich ruszyć. 5 Wszystkie też sprawy swe czyniš, aby byli widziani od ludzi; albowiem rozszerzajšfilaktery swe i wydłużajš kraje płaszczów.6 A lubiš pierwsze miejsca na ucztach i pierwsze siedzenia w synagogach 7 i pozdrowienia na rynku i być zwanymi odludzi: rabbi. 8 Ale wy nie dajcie się nazywać: rabbi; albowiem jeden jest nauczyciel wasz, a wy wszyscy braćmi jesteœcie. 9 I ojcem nie nazywajcie sobie nikogo na ziemi, albowiem jeden jest Ojciec wasz, który jest w niebiosach. 10 Ani się nie nazywajcie nauczycielami, gdyż jeden jest nauczyciel wasz, Chrystus. 11 Kto z was jest większy, będzie sługš waszym; 12 kto by się zaœ wywyższał, będzie uniżony; a kto by się uniżał, będzie wywyższony. OŒMIOKROTNE BIADA NA OBŁUDNIKÓW. 13 A biada wam, doktorowie i faryzeusze obłudnicy, że zamykacie królestwo niebieskie przed ludŸmi! Sami bowiem nie wchodzicie, ani wchodzšcym wejœć nie pozwalacie. 14 Biada wam, doktorowie i faryzeusze obłudnicy, że objadacie domy wdów, długiemodlitwy czynišc! Dlatego cięższy wyrok was spotka. 15 Biada wam, doktorowie i faryzeusze obłudnicy, że objeżdżacie morza i lšdy, abyuczynić jednego prozelitę, a gdy się stanie, czynicie go synem piekła dwakroć więcej, niż sami jesteœcie! 16 Biada wam, wodzowie œlepi, którzy mówicie: Ktokolwiek by przysišgł na œwištynię, nic to; ale kto by przysišgł na złoto œwištyni, winien dotrzymać. 17 Głupi i œlepi! Cóż bowiem jest większe: złoto, czy œwištynia, która poœwięca złoto? 18 A ktokolwiek by przysišgł na ołtarz, nicto, lecz kto by przysišgł na dar, który jestna nim, winien dotrzymać. 19 Œlepi! Cóż bowiem jest większe: dar, czyołtarz, który dar poœwięca? 20 Kto więc przysięga na ołtarz, przysięga na niego i na wszystko, co na nim jest. 21 A ktokolwiek by przysięgał na œwištynię,przysięga na niš i na tego, który w niej mieszka. 22 I kto przysięga na niebo, przysięga na tron Boży i na tego, który na nim siedzi. 23 Biada wam, doktorowie i faryzeusze obłudnicy, gdyż dajecie dziesięcinę z mięty i z anyżu i z kminku, a opuœciliœcie to, co ważniejsze jest w Zakonie: sšd i miłosierdzie i wiarę! To trzeba było czynić,a tamtego nie opuszczać. 24 Wodzowie œlepi, którzy przecedzacie komara, a połykacie wielbłšda. 25 Biada wam, doktorowie i faryzeusze obłudnicy, że oczyszczacie, co jest zewnštrz kubka i misy, wewnštrz zaœ pełnijesteœcie grabieży i plugastwa! 26 Faryzeuszu œlepy! Oczyœć pierwej, co jest wewnštrz kubka i misy, aby to, co zewnštrz jest, czystym się stało. 27 Biada wam, doktorowie i faryzeusze obłudnicy, że jesteœcie podobni do grobów pobielanych, które z wierzchu zdajš się ludziom piękne, ale wewnštrz pełne sš koœci umarłych i wszelkiego plugastwa! 28 Tak też i wy z wierzchu wprawdzie zdajecie się ludziom sprawiedliwi, lecz wewnštrz pełni jesteœcie obłudy i nieprawoœci. 29 Biada wam, doktorowie i faryzeusze obłudnicy, którzy budujecie groby proroków i zdobicie pomniki sprawiedliwych, 30 i powiadacie: Gdybyœmy byli żyli za dni ojców naszych, nie bylibyœmy ich wspólnikami w krwi proroków. 31 Zatem œwiadkami jesteœcie sami w sobie,że jesteœcie synami tych, którzy proroków zabili. 32 I wy dopełnijcie miary ojców waszych! 33 Węże! Plemię żmijowe! Jakże ujdziecie przed potępieniem piekła? 34 Dlatego oto ja posyłam do was prorokówi mędrców i doktorów, a z nich jednych zabijecie i ukrzyżujecie, a innych ubiczujecie w synagogach waszych i będziecie przeœladować od miasta do miasta, 35 aby przyszła na was wszystka krew sprawiedliwa, która rozlana jest na ziemi, od krwi Abla sprawiedliwego, aż do krwi Zachariasza, syna Barachiaszowego, któregoœcie zabili między œwištyniš i ołtarzem. 36 Zaprawdę powiadam wam: Przyjdzie to wszystko na to plemię. ŻAL NAD JEROZOLIMĽ. 37 Jeruzalem, Jeruzalem, które zabijasz proroków i kamienujesz tych, którzy do ciebie sš posłani; ile razy chciałem zgromadzić dzieci twoje, jako kokosz zgromadza kurczęta swoje pod skrzydła, anie chciałoœ? 38 Oto wam zostanie dom wasz pusty. 39 Albowiem powiadam wam: Nie ujrzycie mnie odtšd, aż rzeczecie: „Błogosławiony, który przychodzi w imię Pańskie.” 24 ZAPOWIED ZBURZENIA JEROZOLIMY I KOŃCAŒWIATA. 1 A wyszedłszy Jezus ze œwištyni, szedł. Iprzystšpili uczniowie jego, aby mu ukazać budynki œwištyni. 2 On zaœ odpowiadajšc rzekł im: Widzicie towszystko? Zaprawdę powiadam wam, nie zostanie tu kamień na kamieniu, który by nie był zwalony. 3 A gdy on siedział na górze Oliwnej, przystšpili do niego osobno uczniowie, mówišc: Powiedz nam kiedy to będzie, i co za znak twojego przyjœcia i końca œwiata? 4 A odpowiadajšc Jezus, rzekł im: Baczcie, żeby was kto nie zwiódł. 5 Albowiem wielu przyjdzie w imię moje, mówišc: Jam jest Chrystus i wielu zwiodš. 6 Usłyszycie bowiem o wojnach i wieœci o wojnach. Baczcie, żebyœcie się nie trwożyli;bo się to musi stać, ale jeszcze nie jest koniec. 7 Albowiem powstanie naród przeciw narodowi i królestwo przeciw królestwu, i będš mory i głody i trzęsienia ziemi po miejscach. 8 Ale to wszystko sš poczštki boleœci. 9 Wtedy podadzš was w udręczenie i będš was zabijać, i będziecie nienawidzeni przez wszystkie narody dla imienia mego. 10 A wtedy wielu się zgorszy i będš się wzajemnie wydawać, i jedni drugich nienawidzić. 11 I powstanie wielu fałszywych prorokówizwiodš wielu. 12 A iż się rozmnoży nieprawoœć, oziębnie miłoœć wielu. 13 Kto zaœ wytrwa aż do końca, ten będzie zbawiony. 14 I będzie przepowiadana ta ewangelia królestwa po całej ziemi, na œwiadectwo wszystkim narodom; a wtedy przyjdzie koniec. 15 Gdy więc ujrzycie brzydotę spustoszenia, która jest opowiedziana przez Daniela proroka, zalegajšcš miejsce œwięte, kto czyta niech rozumie. 16 Wtedy ci, którzy sš w Judei, niech uciekajš na góry; 17 a kto na dachu niech nie zstępuje, aby co wzišć z domu swego; 18 a kto na roli, niech się nie wraca wzišć sukni swojej. 19 Biada zaœ brzemiennym i karmišcym w owe dni! 20 A módlcie się, aby ucieczka wasza nie była w zimie, albo w szabat. 21 Albowiem naonczas będzie wielki ucisk, jakiego nie było od poczštku œwiata aż dotšd, ani nie będzie. 22 I gdyby owe dni nie były skrócone, nie byłoby zachowane żadne ciało; ale dla wybranych będš skrócone dni owe. 23 Wtedy jeœliby wam kto rzekł: Oto tu jestChrystus, albo tam,nie wierzcie. 24 Albowiem powstanš fałszywi chrystusowie i fałszywi prorocy, i czynić będš znaki wielkie i dziwy, tak żeby w błšdbyli wprowadzeni (jeœli być może) nawet wybrani. 25 Oto wam przepowiedziałem. 26 Jeœliby więc wam rzekli: Oto jest na pustyni, nie wychodŸcie; oto wewnštrz gmachu, nie wierzcie. 27 Albowiem jako błyskawica wychodzi od wschodu słońca i ukazuje się aż na zachodzie, tak będzie i przyjœcie Syna Człowieczego. 28 Gdziekolwiek by było ciało, tam się zgromadzš i orły. KONIEC ŒWIATA. 29 A natychmiast po utrapieniu owych dni słońce się zaćmi i księżyc nie da œwiatłoœci swojej, a gwiazdy będš spadać znieba i moce niebieskie poruszone będš. 30 A naonczas ukaże się znak Syna Człowieczego na niebie, i wtedy będš narzekać wszystkie pokolenia ziemi, i ujrzšSyna Człowieczego, przychodzšcego w obłokach niebieskich z mocš wielkš i majestatem. 31 I poœle aniołów swoich z tršbš i głosemwielkim, i zgromadzš wybranych jego ze czterech wiatrów, od szczytów niebios aż do krańców ich. 32 A od figowego drzewa uczcie się podobieństwa: Gdy już gałšŸ jego staje się miękkš i liœcie wypuszcza, wiecie, że bliskojest lato. 33 Tak też i wy, gdy ujrzycie to wszystko, wiedzcie, że blisko jest, w drzwiach. 34 Zaprawdę powiadam wam, iż nie przeminie to pokolenie, ażby się stało to wszystko. 35 Niebo i ziemia przeminš, ale słowa mojenie przeminš. 36 Lecz o owym dniu i godzinie nikt nie wie,ani aniołowie niebiescy, tylko sam Ojciec. POTRZEBA CZUJNOŒCI. 37A jak za dni Noego, tak będzie i przyjœcieSyna Człowieczego. 38 Albowiem jak we dni przed potopem jedliiŠj ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż%Pť c& „ c'I c(Ř%Č c) 2m c* ?Hpili, żenili się i za mšż wydawali, aż do owego dnia, którego Noe wszedł do korabia, 39 i nie poznali, aż przyszedł potop i zabrał wszystkich, tak będzie i przyjœcie Syna Człowieczego. 40 tedy będš dwaj na roli; jeden będzie wzięty, a drugi zostawiony. 41 Dwie mielšce w młynie: jedna będzie wzięta, a druga zostawiona. 42 Czuwajcie więc; albowiem nie wiecie, której godziny Pan wasz przyjdzie. 43 To zaœ wiedzcie, że gdyby wiedział gospodarz, której godziny złodziej przyjdzie, czuwałby, a nie pozwoliłby włamać się do domu swego. 44 Przeto i wy bšdŸcie gotowi, bo o godzinie, której nie wiecie, Syn Człowieczy przyjdzie. 45 Kto mniemasz jest sługš wiernym i roztropnym, którego pan jego postanowił nad czeladziš swojš, aby im dał żywnoœć czasu swego? 46 Błogosławiony ów sługa, którego, gdy przyjdzie pan jego, znajdzie tak czynišcego.47 Zaprawdę powiadam wam, że postanowi go nad wszystkimi dobrami swoimi. 48 Ale jeœliby ów zły sługa rzekł w sercu swoim: Ocišga się pan mój z przyjœciem, 49 i poczšłby bić towarzyszów swoich, a jadałby i pijał z pijanicami, 50 przyjdzie pan sługi owego w dzień, którego się nie spodziewa i o godzinie, której nie wie; 51 i odłšczy go, a czšstkę jego położy z obłudnikami. Tam będzie płacz i zgrzytanie zębów. 25 PANNY MĽDRE I GŁUPIE. 1 Wtedy podobne będzie królestwo niebieskie dziesięciu pannom, które wzišwszy lampy swoje, wyszły naprzeciw oblubieńca i oblubienicy. 2 Pięć też z nich było głupich, a pięć mšdrych. 3 Ale pięć głupich, wzišwszy lampy, nie wzięło oliwy ze sobš. 4 A mšdre wzięły oliwy w naczynia swoje zlampami. 5 Gdy zaœ oblubieniec opóŸniał się, zdrzemnęły się wszystkie i posnęły. 6 Lecz o północy rozległo się wołanie: Oto oblubieniec idzie, wyjdŸcie naprzeciw niemu.7 Wtedy wstały wszystkie ówe panny i opatrzyły lampy swoje. 8 Głupie zaœ rzekły mšdrym: Dajcie nam oliwy waszej, bo lampy nasze gasnš. 9 Odpowiedziały mšdre, mówišc: By przypadkiem nie zabrakło nam i wam, idŸcie raczej do sprzedajšcych i kupcie sobie. 10 A gdy szły kupować, przyszedł oblubieniec, a które były gotowe, weszły znim na gody i zamknięto drzwi. 11 Na koniec też przyszła i reszta panien, mówišc: Panie, Panie, otwórz nam! 12 A on odpowiadajšc, rzekł: Zaprawdę mówię wam, nie znam was. l3 Czuwajcież tedy, bo nie wiecie dnia ani godziny. PRZYPOWIEŒĆ O TALENTACH. 14 Albowiem jak człowiek odjeżdżajšc w podróż, wezwał sługi swoje i powierzył immajętnoœci swoje; 15 i dał jednemu pięć talentów, drugiemu zaœ dwa, a trzeciemu jeden, każdemu według jego zdolnoœci, i zaraz odjechał. 16 A odszedłszy ten, co był wzišł pięć talentów, robił nimi i zyskał drugie pięć. 17 Także i ten, który był wzišł dwa, zyskał drugie dwa. 18 Lecz ten, który był wzišł jeden, odszedłszy, wykopał ziemię i ukrył pienišdze pana swego. 19 A po niemałym czasie wrócił się pan owych sług i poczšł rozliczać się z nimi. 20 I przystšpiwszy ten, co był otrzymał pięć talentów, przyniósł drugie pięć talentów, mówišc: Panie! Dałeœ mi pięć talentów, otom drugie pięć zyskał. 21 Rzekł mu pan jego: Dobrze, sługo dobry i wierny! Ponieważ nad małym byłeœ wierny, nad wieloma cię postanowię, wejdŸ do wesela pana swego. 22 Przystšpił też i ten, który otrzymał dwa talenty i rzekł: Panie! Dałeœ mi dwa talenty, otom drugie dwa zyskał. 23 Rzekł mu pan jego: Dobrze, sługo dobry i wierny! Ponieważ nad małym byłeœ wierny, nad wieloma cię ustanowię, wejdŸ do wesela pana swego. 24 A przystšpiwszy i ten, co był otrzymał jeden talent, rzekł: Panie! Wiem, żeœ jest człowiek srogi. Żniesz, gdzieœ nie siał, i zbierasz, gdzieœ nie rozsypał. 25 I bojšc się, odszedłem i skryłem talent twój w ziemi. Oto masz, co twego jest. 26 A odpowiadajšc pan jego, rzekł mu: Sługo zły i gnuœny! Wiedziałeœ, że żnę, gdziem nie siał, i zbieram, gdziem nie rozsypał. 27 Miałeœ tedy pienišdze moje poruczyć bankierom, a ja przyszedłszy, byłbym przecież zˇzyskiem odebrał swoje. 28 Odbierzcie mu przeto talent i dajcie temu, który ma dziesięć talentów. 29 Albowiem wszelkiemu, który ma, będzie dane i obfitować będzie, a temu, który nie ma, i to, co zda się mieć, będzie odebrane. 30 A niepożytecznego sługę wyrzućcie w ciemnoœci zewnętrzne. Tam będzie płacz i zgrzytanie zębów. SĽD OSTATECZNY. 31 Gdy zaœ Syn Człowieczy przyjdzie w majestacie swoim i wszyscy aniołowie z nim, wtedy usišdzie na stolicy majestatu swego. 32 I zgromadzš się przed nim wszystkie narody, i odłšczy jednych od drugich, jak pasterz odłšcza owce od kozłów. 33 I postawi owce po prawicy swojej, a kozły po lewicy. 34 Wtedy rzecze Król tym, którzy będš po prawicy jego: PójdŸcie, błogosławieni Ojca mego, posišdŸcie królestwo, zgotowane wam od założenia œwiata. 35 Albowiem łaknšłem, a daliœcie mi jeœć: pragnšłem, a napoiliœcie mnie; byłem goœciem, a przyjęliœcie mnie; 36 nagim, a przyodzialiœcie mnie; chorym, anawiedziliœcie mnie; byłem w więzieniu; a przyszliœcie do mnie. 37 Wtedy mu odpowiedzš sprawiedliwi, mówišc: Panie, kiedyż widzieliœmy cię łaknšcym, a nakarmiliœmy cię, pragnšcym, a daliœmy ci pić? 38 Kiedy też widzieliœmy cię goœciem i przyjęliœmy cię, albo nagim i przyodzialiœmycię? 39 Albo kiedy widzieliœmy cię niemocnym, albo w więzieniu i przyszliœmy do ciebie? 40 A odpowiadajšc Król, rzecze im: Zaprawdę powiadam wam, cokolwiek uczyniliœcie jednemu z tych braci moich najmniejszych, mnieœcie uczynili. 41 Wtedy rzecze i tym, którzy po lewicy będš: IdŸcie ode mnie, przeklęci, w ogień wieczny, który zgotowany jest diabłu i aniołom jego. 42 Albowiem łaknšłem, a nie daliœcie mi jeœć; pragnšłem, a nie daliœcie mi pić; 43 byłem goœciem, a nie przyjęliœcie mnie; nagim, a nie przyodzialiœcie mnie; niemocnym i w więzieniu, a nie nawiedziliœcie mnie. 44 Wtedy mu odpowiedzš i oni, mówišc: Panie! Kiedyż widzieliœmy cię łaknšcym, albopragnšcym, albo goœciem, albo nagim, albo niemocnym, albo w więzieniu, a nie usłużyliœmy tobie? 45 Wtedy im odpowie, mówišc: Zaprawdę powiadam wam, czegokolwiek nie uczyniliœcie jednemu z tych najmniejszych, mnieœcie nie uczynili. 46 I pójdš ci na mękę wiecznš, a sprawiedliwi do życia wiecznego. CZĘŒĆ III (26,1 - 28,20) MĘKA I ZMARTWYCHWSTANIE PANA JEZUSA 1.MĘKA (26,1 - 27,66) 26 NOWA PRZEPOWIEDNIA MĘKI. 1 I stało się, gdy dokończył Jezus tych wszystkich mów; rzekł uczniom swoim: 2 Wiecie, że po dwu dniach będzie Pascha i Syn Człowieczy będzie wydany, aby był ukrzyżowany. 3 Wtedy zebrali się przedniejsi kapłani i starsi ludu do dworu najwyższego kapłana,którego zwano Kajfaszem. 4 I naradzili się, aby Jezusa zdradš pojmaći zabić. 5 Lecz mówili: Nie w dzień œwięty, aby przypadkiem nie powstał rozruch między ludem. UCZTA W BETANII. 6 Gdy Zaœ Jezus był w Betanii, w domu Szymona trędowatego, 7 przystšpiła do niego niewiasta, majšc słoik alabastrowy drogiego olejku, i wylałana głowę jego, gdy u stołu siedział. 8 A widzšc uczniowie, oburzyli się, mówišc:Na cóż ta strata? 9 Albowiem można było to drogo sprzedać irozdać ubogim. 10 Jezus zaœ wiedzšc, rzekł im: Czemu sprawiacie przykroœć tej niewieœcie? Dobrybowiem uczynek względem mnie spełniła. 11 Albowiem ubogich zawsze macie pomiędzy sobš, ale mnie nie zawsze macie. 12 Gdyż ta wylawszy ten olejek na ciało moje, uczyniła to na pogrzeb mój. 13 Zaprawdę mówię wam: Gdziekolwiek będzie opowiadana ta ewangelia po całym œwiecie, będzie opowiadane na jej pamištkę i to, co ona uczyniła. ZDRADA JUDASZA. 14 Wtedy odszedł jeden z dwunastu, którego zwano Judaszem Iszkariotš, do przedniejszych kapłanów, 15 i rzekł im: Co mi chcecie dać, a ja go wam wydam? Oni zaœ naznaczyli mu trzydzieœci srebrników. 16 I odtšd szukał sposobnej pory, aby go wydać. 17 W pierwszy tedy dzień Przaœników przystšpili do Jezusa uczniowie, mówišc: Gdzie chcesz, abyœmy ci przygotowali spożycie Paschy? 18 A Jezus rzekł: IdŸcie do miasta, do pewnego człowieka, i powiedzcie mu: Mistrz mówi: Czas mój jest bliski, u ciebie urzšdzam Paschę z uczniami moimi. 19 I uczynili uczniowie, jak im rozkazał Jezus, i przygotowali Paschę. 20 Gdy zaœ nadszedł wieczór, zasiadł do stołu z dwunastu uczniami swoimi. 21 A gdy oni jedli, rzekł: Zaprawdę, powiadam wam, że jeden z was mnie wyda. 22 I zasmuciwszy się bardzo poczęli każdy z osobna mówić: Czy to ja, Panie? 23 Lecz on odpowiadajšc, rzekł: Który macza ze mnš rękę w misie, ten mnie wyda.24 Wprawdzie Syn Człowieczy idzie, jak o nim napisano; ale biada temu człowiekowi, przez którego Syn Człowieczy będzie wydany. Lepiej by mu było, gdyby się był nie narodził ten człowiek. 25 A odpowiadajšc Judasz, który go wydał,rzekł: Czy to ja jestem, Mistrzu? Rzekł mu: Tyœ powiedział. USTANOWIENIE EUCHARYSTII. 26 Gdy zaœ oni wieczerzali, wzišł Jezus chleb, błogosławił, łamał i dawał uczniomswoim, i rzekł: Bierzcie i jedzcie, to jest ciało moje. 27 A wzišwszy kielich, dzięki czynił, i dał im, mówišc: Pijcie z tego wszyscy. 28 Albowiem to jest krew moja Nowego Testamentu, która za wielu będzie wylana na odpuszczenie grzechów. 29 A powiadam wam: Nie będę pił odtšd z tego owocu winnego szczepu, aż do dnia owego, gdy go z wami będę pił nowy w królestwie Ojca mego. PRZEPOWIEDNIA UPADKU PIOTRA. 30 I hymn odmówiwszy, wyszli na górę Oliwnš. 31 Wtedy rzekł im Jezus: Wszyscy wy zgorszycie się ze mnie tej nocy; albowiem jest napisane: „Uderzę pasterza, i rozproszš się owce trzody.” 32 Lecz gdy zmartwychwstanę, uprzedzę was do Galilei. 33 Piotr zaœ odpowiadajšc, rzekł mu: Choćby się wszyscy zgorszyli z ciebie, ja nigdy się nie zgorszę. 34 Rzekł mu Jezus: Zaprawdę powiadam ci, że tej nocy, pierwej niż kur zapieje, trzykroć się mnie zaprzesz. 35 Rzekł mu Piotr: Choćby mi też przyszło z tobš umrzeć, nie zaprę się ciebie. Tak samo i wszyscy uczniowie mówili. KONANIE JEZUSA W OGROJCU. 36 Wtedy przyszedł Jezus z nimi do folwarku, który zowiš Getsemani, i rzekł uczniom swoim: SiedŸcie tu, aż pójdę tam i będę się modlił. 37 A wzišwszy Piotra i dwóch synów Zebedeuszowych, poczšł się smucić i odczuwać odrazę. 38 Wtedy im rzekł: Smutna jest dusza mojaaż do œmierci, zostańcie tu i czuwajcie ze mnš. 39 I postšpiwszy trochę, padł na oblicze swoje, modlšc się i mówišc: Ojcze mój, jeœli to być może, niech odejdzie ode mnie ten kielich; wszakże nie jako ja chcę, ale jako ty. 40 I przyszedł do uczniów swoich, i znalazł ich œpišcych, i rzekł Piotrowi: Tak to nie mogliœcie jednej godziny czuwać ze mnš? 41 Czuwajcie i módlcie się, abyœcie nie weszli w pokusę; duch wprawdzie jest ochotny, ale ciało słabe. 42 Po wtóre znów odszedł i modlił się, mówišc: Ojcze mój, jeœli ten kielich nie może odejœć, tylko go mam pić, niech się dzieje wola twoja. 43 I przyszedł po wtóre, i znalazł ich œpišcych; albowiem oczy ich były obcišżone.44 A zostawiwszy ich, znowu odszedł, i po trzeci raz się modlił, te same słowa, mówišc. 45 Wtedy przyszedł do uczniów swoich, i rzekł im: Już œpijcie, i odpoczywajcie; oto przybliżyła się godzina i Syn Człowieczy będzie wydany w ręce grzeszników. 46 Wstańcie, pójdŸmy; oto się przybliżył ten, który mnie wyda! POJMANIE JEZUSA. 47 A gdy on jeszcze mówił, oto Judasz, jeden z dwunastu przyszedł, a z nim wielkazgraja z mieczami i kijami, posłana od przedniejszych kapłanów i starszych ludu. 48 Ten zaœ, co go wydał, dał im znak, mówišc: Kogokolwiek pocałuję, on to jest, chwytajcie go. 49 I natychmiast przystšpiwszy do Jezusa, rzekł: BšdŸ pozdrowion, Rabbi! I pocałowałgo. 50 A Jezus rzekł mu: Przyjacielu, po coœ przyszedł? Wtedy przystšpili, i rzucili się na Jezusa, i pojmali go. 51 A oto jeden z tych, którzy byli z Jezusem, wycišgnšwszy rękę, dobył mieczaswego, a uderzywszy sługę arcykapłana, ucišł ucho jego. 52 Wtedy rzekł mu Jezus: Obróć miecz swój na miejsce jego; albowiem wszyscy, którzy miecz biorš, mieczem poginš. 53 Czy myœlisz, że nie mógłbym poprosić Ojca mego, a wystawiłby mi teraz więcej niż dwanaœcie hufców anielskich? 54 Jakże więc wypełniš się Pisma, że się tak stać musi? 55 Owej godziny rzekł Jezus do tłuszczy: Wyszliœcie jako na zbójcę z mieczami i z kijami, pojmać mnie. Codziennie siedziałem u was, uczšc w œwištyni i nie pojmaliœcie mnie. 56 Lecz to wszystko się stało, aby się wypełniły Pisma proroków. Wtedy uczniowie wszyscy, opuœciwszy go, pouciekali. JEZUS PRZED RADĽ. 57 A Oni pojmawszy Jezusa, powiedli go do Kajfasza, najwyższego kapłana, gdzie się byli zebrali doktorowie i starsi. 58 Piotr zaœ szedł za nim z daleka aż na dziedziniec najwyższego kapłana, a wszedłszy tam, siedział ze sługami, aby widzieć koniec. 59 A przedniejsi kapłani i wszystka Rada szukali fałszywego œwiadectwa przeciw Jezusowi, aby go o œmierć przyprawić; 60 i nie znaleŸli, choć wielu fałszywych œwiadków przychodziło. Na koniec zaœ przyszli dwaj fałszywi œwiadkowie, 61 i rzekli: Ten mówił: Mogę zburzyć œwištynię Bożš, a po trzech dniach znów jš zbudować. 62 I wstawszy najwyższy kapłan, rzekł mu: Nic nie odpowiadasz na to, co ci przeciwko tobie œwiadczš? 63 Lecz Jezus milczał. A arcykapłan rzekł mu: Poprzysięgam cię przez Boga żywego, abyœ nam powiedział, czyœ ty jest Chrystus, Syn Boży? 64 Rzekł mu Jezus: Tyœ powiedział. Wszakże powiadam wam: Odtšd ujrzycie Syna Człowieczego, siedzšcego po prawicy mocy Bożej, i przychodzšcego w obłokach niebieskich. 65Wtedy arcykapłan rozdarł szaty swoje, mówišc: ZbluŸnił! Cóż jeszcze potrzebujemyœwiadków? Otoœcie teraz słyszeli bluŸnierstwo. 66 Co się wam zdaje? A oni odpowiadajšc, rzekli: Winien jest œmierci. 67 Wtedy pluli na oblicze jego i bili go pięœciami, a inni policzki w twarz mu dawali, 68 mówišc: Prorokuj nam, Chrystusie! Kto jest, co cię uderzył? ZAPARCIE SIĘ PIOTRA. 69 A Piotr siedział zewnštrz na dziedzińcu. I przystšpiła do niego jedna służšca, mówišc: I tyœ był z Jezusem galilejskirn. 70 Lecz on zaparł się przed wszystkimi, mówišc: Nie wiem, co mówisz. 71 Gdy zaœ wychodził do bramy, ujrzała godruga służšca, i rzekła tym, co tam byli: Iten był z Jezusem Nazareńskim. 72 I powtórnie zaparł się z przysięgš: Iż nie znam tego człowieka. 73 A wnet potem przystšpili ci, którzy tam stali, i rzekli Piotrowi: Prawdziwie i ty jesteœ z nich, bo i mowa twoja cię zdradza.74 Wtedy poczšł zaklinać się i przysięgać, że nie znał tego człowieka. A natychmiast kur zapiał. 75 I wspomniał Piotr na słowo Jezusowe, które mu był rzekł: Pierwej niż kur zapieje, trzykroć się mnie zaprzesz. A wyszedłszy na dwór, gorzko płakał. 27 U PIŁATA. 1 Gdy zaœ nadszedł ranek, zebrali się na naradę wszyscy przedniejsi kapłani i starsiludu przeciw Jezusowi, aby go na œmierć wydać. 2 I zwišzawszy, przywiedli go, i wydali namiestnikowi Poncjuszowi Piłatowi. ROZPACZ JUDASZA. 3 Wtedy ujrzawszy Judasz, który go wydał, że został skazany, żalem zdjęty, odniósł trzydzieœci srebrników przedniejszym kapłanom i starszym, 4 mówišc: Zgrzeszyłem, wydajšc krew sprawiedliwego. Lecz oni rzekli: Co nam do tego? Ty patrz siebie. 5 I porzuciwszy srebrniki w œwištyni, odszedł; a poszedłszy, powiesił się. 6 A przedniejsi kapłani wzišwszy srebrniki,mówili: Nie godzi się ich kłaœć do skarbony,bo sš zapłatš krwi. 7 I naradziwszy się, kupili za nie rolę garncarzowš na pogrzeb pielgrzymów. 8 Dlatego rola ta nazwana jest Haceldama, to jest Rola Krwi, aż do dnia dzisiejszego. 9 Wtedy się wypełniło, co było powiedzianeprzez Jeremiasza proroka, mówišcego: „I wzięli trzydzieœci srebrników, zapłatę oszacowanego, którego oszacowali synowie Izraela. 10 I dali je na rolę garncarzowš, jako mi postanowił Pan.” BARABASZA CZY JEZUSA? 11 Jezus zaœ stanšł przed namiestnikiem i spytał go namiestnik, mówišc: Tyœ jest Królżydowski? Rzekł mu Jezus: 12 Ty powiadasz. A gdy nań skarżyli przedniejsi kapłani i starsi, nic nie odpowiedział. 13 Wtedy mu rzekł Piłat: Nie słyszysz, jakwiele œwiadectw przeciw tobie przywodzš? 14 I nie odpowiedział mu na żadne słowo, tak że się namiestnik bardzo dziwił. 15 A na dzień uroczysty zwykłbył namiestnik wypuszczać pospólstwu jednego więŸnia, którego by chcieli. jak we dni przed potopem jedliiŠj ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż+P c,X › c-ó?'.2Ű c€/ )w c0„5Đ P16 Miał zaœ naówczas więŸnia znacznego, którego zwano Barabaszem. l7 Gdy się więc oni zebrali, rzekł Piłat: Którego chcecie, bym wam wypuœcił: Barabasza, czy też Jezusa, którego zwiš Chrystusem? 18 Wiedział bowiem, że go z zazdroœci byli wydali. 19 Lecz gdy on siedział na stolicy sšdowej,posłała doń żona jego, mówišc: Nic tobie i sprawiedliwemu temu; albowiem wiele cierpiałam dziœ przez sen dla niego. 20 A przedniejsi kapłani i starsi namówili pospólstwo, aby prosili o Barabasza, a Jezusa stracili. 21 Namiestnik zaœ odpowiadajšc, rzekł im: Któregoż z tych dwóch chcecie, żebym wamwypuœcił? 22 A oni rzekli: Barabasza. Rzekł im Piłat: Cóż tedy mam uczynić z Jezusem, którego zwiš Chrystusem? Mówiš wszyscy: Niech będzie ukrzyżowany. 23 Rzekł im namiestnik: Cóż więc złego uczynił? Lecz oni jeszcze bardziej wołali, mówišc: Niech będzie ukrzyżowany! SKAZANY NA ŒMIERĆ I UBICZOWANY. 24 Piłat zaœ widzšc, że nic nie osišga, lecz zamieszanie większe powstaje, wzišwszy wodę, umył ręce przed pospólstwem, mówišc: Nie winienem ja krwi tego sprawiedliwego; wy się patrzcie! 25 A odpowiadajšc wszystek lud, rzekł: Krew jego na nas i na syny nasze. 26 Wtedy wypuœcił im Barabasza, a Jezusa ubiczowanego wydał im, aby był ukrzyżowany. 27 Wtedy żołnierze namiestnika wzišwszy Jezusa do pretorium, zebrali do niego całš rotę; 28 a rozebrawszy go, włożyli nań płaszcz szkarłatny. 29 I uplótłszy koronę z ciernia, włożyli na głowę jego i trzcinę w prawicę jego. A klękajšc przed nim, naigrawali się z niego, mówišc: BšdŸ pozdrowiony, Królu Żydowski! 30 I plujšc nań, brali trzcinę, i bili go po głowie. 31 A gdy się z niego naœmiali, zdjęli zeń płaszcz, i oblekli go w odzienie jego, i powiedli go na ukrzyżowanie. UKRZYŻOWANIE. 32 Wychodzšc zaœ, znaleŸli człowieka Cyrenejczyka, imieniem Szymona; tego przymusili, aby niósł krzyż jego. 33 I przyszli na miejsce, które zowiš Golgota, to znaczy miejsce Trupiej Głowy. 34 I dali mu pić wino zmieszane z żółciš, agdy skosztował, nie chciał pić. 35 A ukrzyżowawszy go, rozdzielili szaty jego, rzuciwszy los, aby się wypełniło, co było powiedziane przez Proroka mówišcego:„Rozdzielili sobie odzienie moje, a o suknię mojš los rzucali.” 36 I siedzšc, strzegli go. 37 I położyli nad głowš jego napisanš winęjego: TEN JEST JEZUS, KRÓL ŻYDOWSKI. 38 Wtedy ukrzyżowano z nim dwóch łotrów:jednego po rawicy, a drugiego po lewicy. 39 Przechodzšcy zaœ obok, bluŸnili mu, kiwajšc głowami swymi, 40 i mówišc: Hej, ty, co rozwalasz œwištynię Bożš, a za trzy dni znów jš budujesz, wybaw sam siebie; jeœli jesteœ Synem Bożym, zstšp z krzyża! 41 Także i przedniejsi kapłani z doktorami ize starszymi natrzšsajšc się, mówili: 42 Innych wybawiał, sam siebie wybawić nie rnoże. Jeœli jest królem Izraela, niech teraz zstšpi z krzyża, a uwierzymy mu. 43 Ufał w Bogu, niech go teraz wybawi, jeżeli chce; bo powiedział: Że jest Synem Bożym. 44 Także i złoczyńcy, którzy byli z nim ukrzyżowani, uršgali mu. JEZUS UMIERA. 45 A od szóstej godziny nastała ciemnoœć na całej ziemi, aż do dziewištej godziny. 46 A około dziewištej godziny zawołał Jezus głosem wielkim, mówišc: „Eli, Eli, lamma sabakthani?” to znaczy: „Boże mój, Boże mój, czemuœ mnie opuœcił? 47 A niektórzy stojšcy tam i słyszšcy to, mówili: Eliasza ten woła. 48 I natychmiast jeden z nich pobiegł, a wzišwszy gšbkę, napełnił octem, i włożył na trzcinę, i dawał mu pić. 49 Lecz inni mówili: Zaniechaj, patrzmy, czyprzyjdzie Eliasz, aby go wybawić. 50 A Jezus zawoławszy po wtóre wielkim głosem, oddał ducha. 51 I oto zasłona œwištyni rozdarła się na dwie częœci od wierzchu aż do dołu, i ziemia zadrżała, a skały popękały. 52 I groby się otworzyły, i wiele ciał œwiętych, którzy byli posnęli, powstało. 53 I wyszedłszy z grobów, po zmartwychwstaniu jego, weszli do miasta œwiętego, i ukazali się wielom. 54 Setnik zaœ i ci, co z nim byli, strzegšc Jezusa, ujrzawszy trzęsienie ziemi i to, co się działo, zlękli się bardzo, mówišc: Zaisteten był Synem Bożym. 55 I było tam wiele niewiast patrzšcych z daleka, które były przyszły za Jezusem z Galilei, posługujšc mu. 56 Między nimi była Maria Magdalena i Maria, matka Jakuba i Józefa, i matka synów Zebedeuszowych. POGRZEB P. JEZUSA. 57 Gdy zaœ nastał wieczór, przyszedł pewien człowiek bogaty z Arymatei, imieniem Józef, który też był uczniem Jezusowym. 58 Ten poszedł do Piłata, i poprosił o ciałoJezusowe. Wtedy Piłat kazał oddać ciało. 59 A Józef wzišwszy ciało, owinšł je w czyste przeœcieradło, 60 i położył je w nowym grobie swoim, który był wykuł w skale. I przywalił do drzwi grobu kamień wielki, i odszedł. 61 A była tam Maria Magdalena i druga Maria, siedzšce naprzeciw grobu. STRAŻ PRZY GROBIE. 62 Nazajutrz zaœ, to jest w dzień po Przygotowaniu, zebrali się przedniejsi kapłani i faryzeusze u Piłata, 63 mówišc: Panie, wspomnieliœmy, że ten zwodziciel powiedział jeszcze, żyjšc: Po trzech dniach zmartwychwstanę. 64Rozkaż więc, aby strzeżono grobu aż do dnia trzeciego, by przypadkiem nie przyszli uczniowie jego i nie ukradli go i nie powiedzieli ludowi: Powstał z martwych. I będzie ostatni błšd gorszy niż pierwszy. 65 Rzekł im Piłat: Macie straż, idŸcie, strzeżcie, jak umiecie. 66 A oni poszedłszy, obwarowali grób, zapieczętowawszy kamień, straże postawili.2. ZBAWICIEL ZMARTWYCHWSTAŁY (28,1-20) 28 NIEWIASTY SPIESZĽ DO GROBU. 1 W wieczór zaœ szabatu, który œwita na pierwszy dzień tygodnia, przyszła Maria Magdalena i druga Maria obejrzeć grób. 2 A oto stało się wielkie trzęsienie ziemi; albowiem Anioł Pański zstšpił z nieba; i przystšpiwszy, odwalił kamień i usiadł na nim. 3 Jego zaœ wejrzenie było jak błyskawica, a odzienie jego jako œnieg. 4 A z bojaŸni przed nim przerazili się stróże i stali się jakby umarli. 5 Anioł zaœ odpowiadajšc, rzekł niewiastom: Nie bójcie się wy; gdyż wiem, że szukacie Jezusa, który był ukrzyżowany. 6 Nie ma go tu; albowiem powstał, jak powiedział. ChodŸcie, a oglšdajcie miejsce, gdzie był położony Pan. 7 A prędko idšc, powiedzcie uczniom jego, że powstał; i oto uprzedza was do Galilei, tam go ujrzycie. Oto wam zapowiedziałem. 8 I wyszły prędko z grobu z bojaŸniš i z radoœciš wielkš, biegnšc, aby opowiedzieć uczniom jego. JEZUS UKAZUJE SIĘ NIEWIASTOM. 9 A oto Jezus spotkał się z nimi, mówišc: Witajcie! One zaœ przystšpiły, i ujęły nogi jego, i pokłon mu oddały. 10 Wtedy im rzekł Jezus: Nie bójcie się, idŸcie, oznajmijcie braciom moim, aby poszli do Galilei, tam mię ujrzš. STRAŻ PRZEKUPIONA. 11 Gdy zaœ one odeszły, oto niektórzy ze stróżów przyszli do miasta, i oznajmili przedniejszym kapłanom wszystko, co się stało. 12 A zebrawszy się ze starszymi, naradziwszy się, dali żołnierzom wiele pieniędzy, 13 mówišc: Powiadajcie, że uczniowie jego w nocy przyszli, i ukradli go, gdyœmy spali. 14 A jeœli się to do namiestnika doniesie, mymu wytłumaczymy i wam bezpieczeństwo zapewnimy. 15 Oni zaœ wzišwszy pienišdze, uczynili, jakich nauczono. I rozniosła się ta wieœć u żydów aż do dnia dzisiejszego. ZJAWIENIE SIĘ JEZUSA NA GÓRZE. 16 Lecz jedenastu uczniów poszło do Galileina górę, gdzie im był wyznaczył Jezus. 17 I ujrzawszy go, pokłonili się, a niektórzy wštpili. 18 I przystšpiwszy Jezus, przemówił do nich, mówišc: Dana mi jest wszelka władza na niebie i na ziemi. 19 Idšc tedy, nauczajcie wszystkie narody,chrzczšc je w imię Ojca i Syna i Ducha Œwiętego, 20 nauczajšc je zachowywać wszystko, cokolwiek wam przykazałem. A oto ja jestem z wami po wszystkie dni aż do skończenia œwiata. ------------------------------ EWANGELIA WG ŒW. MARKA Wstęp do działalnoœci publicznej. (1,1-13) 1 WSTĘP. 1 Poczštek Ewangelii Jezusa Chrystusa, Syna Bożego. 2 Jak napisane jest u Izajasza proroka: „Oto ja posyłam Anioła mego przed obliczem twoim, który zgotuje drogę twojš przed tobš. 3 Głos wołajšcego na pustyni : Gotujcie drogę Pańskš, czyńcie proste œcieżki jego.” PRZEPOWIADANIE JANA CHRZCICIELA. 4 Był Jan na pustyni, chrzczšc i przepowiadajšc chrzest pokuty na odpuszczenie grzechów. 5 I wychodziła do niego cała kraina Judei ijerozolimczycy wszyscy ; i byli od niego ochrzczeni w rzece Jordanie, spowiadajšc się z grzechów swoich. 6 A Jan miał odzienie z sierœci wielbłšdziejipas skórzany około bioder swoich, a jadał szarańcze i miód leœny. I przepowiadał, mówišc: 7 Idzie za mnš mocniejszy niŸli ja, któremunie jestem godzien, upadłszy, rozwišzać rzemyka u trzewików jego. 8 Ja chrzciłem was wodš, ale on was będzie chrzcił Duchem Œwiętym. CHRZEST I POST P. JEZUSA. 9 I stało się w owe dni, przyszedł Jezus zNazaretu galilejskiego, i został ochrzczonyod Jana w Jordanie. 10 A natychmiast wychodzšc z wody, ujrzałotworzone niebiosa i Ducha jako gołębicę zstępujšcego i zostajšcego z nim. 11 I rozległ się głos z niebios : Tyœ jest Syn mój miły, w tobie upodobałem sobie. 12 I natychmiast Duch wywiódł go na pustynię. 13 I był na pustyni czterdzieœci dni i czterdzieœci nocy, i był kuszony od szatana, i był ze zwierzętami, a aniołowie służyli mu. CZĘŒĆ I (1,14 - 6,13) CHRYSTUS W GALILEI POWOŁANIE CZTERECH APOSTOŁÓW. 14 A potem, gdy Jan został wydany, przyszedł Jezus do Galilei, przepowiadajšc ewangelię królestwa Bożego, 15 i mówišc : że wypełnił się czas i przybliżyło się królestwo Boże; pokutujcie iwierzcie ewangelii. 16 A przechodzšc nad Morzem Galilejskim, ujrzał Szymona i Andrzeja, brata jego, zapuszczajšcych sieci w morze (bo byli rybakami). 17 I rzekł im Jezus: PójdŸcie za mnš, a uczynię, że staniecie się rybakami ludzi. 18 I natychmiast opuœciwszy sieci, poszli za nim. 19 A stamtšd odszedłszy maluczko, ujrzał Jakuba Zebedeuszowego i Jana, brata jego, kiedy zwijali sieci w łodzi. 20 I zaraz ich zawołał. A zostawiwszy ojca swego Zebedeusza w łodzi z najemnikami, poszli za nim. UZDROWIENIE OPĘTANEGO. 21 I weszli do Kafarnaum. A zaraz w szabat wszedłszy do synagogi, nauczał ich.22 I zdumiewali się nad naukš jego ; albowiem uczył ich, jako władzę majšcy, anie jako doktorowie. 23 I był w ich synagodze człowiek, majšcyducha nieczystego, i zawołał, 24 mówišc : Cóż ci do nas, Jezusie Nazareński? Przyszedłeœ gubić nas? Znam cię; ktoœ jest, Œwięty Boży. 25 I zagroził mu Jezus, mówišc : Milcz i wyjdŸ z człowieka. 26 I targajšc go duch nieczysty, z krzykiem wielkim wyszedł z niego. 27 I zdumiewali się wszyscy, tak że się między sobš pytali, mówišc : Cóż to jest? Cóż to za nowa nauka, że z mocš rozkazujenawet duchom nieczystym, a sš mu posłuszne? 28 I wnet rozeszła się sława jego po całej krainie galilejskiej. UZDROWIENIE ŒWIEKRY PIOTRA I WIELU INNYCH. 29 I niebawem wyszedłszy z synagogi, przyszli do domu Szymona i Andrzeja z Jakubem i z Janem. 30 A œwiekra Szymonowa leżała w goršczce, i zaraz mówiš mu o niej. 31 I przystšpiwszy, podniósł jš, ujšwszy za rękę, a wnet opuœciła jš goršczka, i służyła im. 32 Gdy zaœ nastał wieczór, i słońce zaszło, przynosili do niego wszystkich Ÿle się majšcych i opętanych. 33 A całe miasto zebrało się u drzwi. 34 I uzdrowił wielu, których rozmaite choroby trapiły, i wyrzucił wielu czartów, a nie dopuszczał im mówić, że go znali. 35 A bardzo rano wstawszy, wyszedł, i udał się na miejsce pustynne i tam się modlił. 36 I poszedł za nim Szymon i ci, co z nim byli. 37 A znalazłszy go, powiedzieli mu : Że wszyscy cię szukajš. 38 I rzekł im : IdŸmy do pobliskich wsi i miast, abym i tam przepowiadał, bom na toprzyszedł. PRACA W GALILEI I OCZYSZCZENIE TRĘDOWATEGO. 39 I nauczał w ich synagogach i po całej Galilei, i wyrzucał czarty. 40 I przyszedł do niego trędowaty, proszšc go, i upadłszy na kolana, rzekł mu: Jeœli chcesz, możesz mię oczyœcić. 41 A Jezus zmiłowawszy się nad nim, wycišgnšł rękę swojš i dotknšwszy go, rzekł mu : Chcę, bšdŸ oczyszczony. 42 A gdy rzekł, natychmiast zniknšł tršd z niego, i został oczyszczony. 43 I zagroził mu, i natychmiast go oddalił. 44 I rzekł mu: Bacz, żebyœ nikomu nie powiadał, ale idŸ, ukaż się najwyższemu kapłanowi, i ofiaruj za oczyszczenie swoje, co przykazał Mojżesz na œwiadectwo im. 45 Lecz on wyszedłszy, poczšł opowiadać irozsławiać, co się stało, tak że już nie mógł jawnie wejœć do miasta ; ale przebywał na ustroniu, na miejscach pustynnych ; a zewszšd schodzili się do niego. 2 UZDROWIENIE PARALITYKA. 1 I znowu wszedł do Kafarnaum po jakimœ czasie. 2 I usłyszano, że jest w domu ; a wielu sięzebrało, tak że nie mogli się zmieœcić ani udrzwi; i głosił im słowo. 3 I przyszli do niego, niosšc paralityka, którego dŸwigało czterech. 4 A gdy go nie mogli wnieœć przedeń z powodu ciżby, rozebrali powałę tam, gdzie był, a uczyniwszy otwór, spuœcili łoże, na którym leżał paralityk. 5 Gdy zaœ Jezus ujrzał ich wiarę, rzekł paralitykowi : Synu, odpuszczajš ci się grzechy twoje! 6 A byli tam niektórzy z doktorów, siedzšc imyœlšc w sercach swoich : 7 Czemu ten tak mówi? BluŸni. Któż grzechyodpuszczać może, jeœli nie sam Bóg? 8 Gdy to Jezus zaraz poznał duchem swoim, że tak w sobie myœlš, rzekł im : Czemu to myœlicie w sercach waszych? 9 Cóż łatwiej jest, rzec paralitykowi : Odpuszczajš ci się grzechy, czy rzec: Wstań, weŸmij łoże swoje i chodŸ? 10 Żebyœcie zaœ wiedzieli, iż Syn Człowieczy ma moc odpuszczać grzechy na ziemi, (rzekł do paralityka) : 11 Tobie mówię : Wstań, weŸ łoże swoje, i idŸ do domu swego. 12 A on natychmiast wstał, i wzišwszy łoże, wyszedł przed wszystkimi, tak iż sięwszyscy zdumieli, i chwalili Boga, mówišc : Iżeœmy nigdy nic takiego nie widzieli. POWOŁANIE MATEUSZA. 13 I wyszedł znów ku morzu, i cała rzesza schodziła się do niego, i nauczał ich. 14 A przechodzšc, ujrzał Lewiego, syna Alfeusza, siedzšcego przy cle i rzekł mu : PójdŸ za mnš. A wstawszy, poszedł za nim.15 I stało się, gdy siedział u stołu w domujego, wielu celników i grzeszników siedziało razem z Jezusem i z uczniami jego ; bo było wielu, którzy też chodzili za nim. 16 A widzšc doktorowie i faryzeusze, że jada z celnikami i grzesznikami, mówili uczniom jego : Czemu z celnikami i grzesznikami je i pije mistrz wasz? l7 Co usłyszawszy Jezus, rzekł im : Zdrowinie potrzebujš lekarza, ale Ÿle się majšcy ;albowiem nie przyszedłem wzywać sprawiedliwych, ale grzesznych. SPÓR O POST. 18 A uczniowie Janowi i faryzeusze poœcili. I przychodzš, i mówiš mu: Czemuż uczniowie Jana i faryzeuszów poszczš, a twoi uczniowie nie poszczš? 19 rzekł im Jezus : Czyż mogš goœcie weselni poœcić, dopóki z nimi jest oblubieniec? Jak długo majš między sobš oblubieńca, nie mogš poœcić. 20 Ale przyjdš dni, gdy będzie wzięty od nich oblubieniec, a wtedy będš poœcić w owe dni. 21 Nikt nie przyszywa łaty z surowego sukna do starej szaty ; bo inaczej nowy płat obrywa starš szatę i rozdarcie staje się większe. 22 I nikt nie leje wina nowego w stare bukłaki ; bo inaczej wino rozsadzi bukłaki irozleje się wino, a bukłaki się zepsujš ; alewino nowe ma być wlewane w bukłaki nowe. CHRYSTUS PANEM SZABATU. 23 I stało się znów, gdy Pan przechodził wszabat przez zboża, uczniowie jego poczęli,idšc, rwać kłosy. 24 A faryzeusze mówili mu : Oto, co czyniš w szabat, czego się nie godzi? 25 I rzekł im : Nigdyœcie nie czytali, co uczynił Dawid, gdy był w potrzebie, kiedy łaknšł sam i ci co z nim byli? 26 Jak wszedł do domu Bożego za Abiatara,najwyższego kapłana, i jadł chleby pokładne, których nie godziło się jeœć tylkokapłanom, i dał tym, którzy z nim byli? 27 I mówił im: Szabat był ustanowiony dla człowieka, a nie człowiek dla szabatu. 28 A więc panem jest Syn Człowieczy takżeiszabatu. 3 LECZY USCHŁĽ RĘKĘ. 1 I wszedł znów do synagogi, a był tam człowiek, majšcy rękę uschłš. 2 I podpatrywali go, czy będzie w szabat uzdrawiał, aby go oskarżyć. 3 I rzekł człowiekowi, majšcemu rękę uschłš : Stań w poœrodku! 4 I rzekł im : Czy godzi się w szabat dobrze czynić, czy też Ÿle, duszę uzdrowić,czy zabić? Lecz oni milczeli. 5 I spojrzawszy po nich z gniewem, zasmucony œlepotš serca ich, rzekł człowiekowi : Wycišgnij rękę twojš! I jak we dni przed potopem jedliiŠj ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż1P c2k ë c3VS c4Š%› c5D2Ę c6>U wycišgnšł, i ręka została mu przywrócona.6 A wyszedłszy faryzeusze naradzali się zaraz z herodianami przeciwko niemu, jakby go stracić. ZEWSZĽD ZBIEGAJĽ SIĘ RZESZE. 7 Jezus zaœ z uczniami swymi odszedł nad morze, a wielka rzesza z Galilei i z Judei poszła za nim ; 8 I z Jerozolimy i z Idumei, i z Zajordania iz okolic Tyru, i Sydonu przyszło do niego mnóstwo wielkie, słyszšc, co czynił. 9 I rzekł uczniom swoim, aby łódka była na jego posługę z powodu rzeszy, ażeby gonie œcisnęła. l0 Albowiem wielu uzdrawiał, tak że na niego napierali, aby się go dotknšć, ilukolwiek z nich miało rany. 11 A duchy nieczyste na jego widok upadałyprzed nim i wołały mówišc : 12 Ty jesteœ Synem Bożym. I bardzo im groził, aby go nie wyjawiały. WYBÓR APOSTOŁÓW. 13 I wszedłszy na górę, wezwał do siebie,których sam chciał, i przyszli do niego. 14 I postanowił dwunastu, aby byli z nim, iżeby ich posyłał przepowiadać. 15 I dał im moc uzdrawiania chorób i wypędzania czartów. 16 I dał Szymonowi imię Piotr. 17 I Jakuba Zebedeuszowego i Jana, brata Jakubowego, i dał im imiona Boanerges, co znaczy synowie gromu. 18 I Andrzeja i Filipa, i Bartłomieja i Mateusza, i Tomasza i Jakuba Alfeuszowego, i Tadeusza i Szymona Kananejczyka. 19 I Judasza Iszkariotę, który go też wydał. JAKĽ MOCĽ WYRZUCA CZARTY. 20 I przyszli do domu, i zbiegła się znowu rzesza, tak że nie mogli ani chleba spożyć. 21 A gdy to posłyszeli bliscy jego, wyszli, ażeby go pojmać, bo mówili, że oszalał. 22 A doktorowie, którzy byli przyszli z Jerozolimy, mówili, że ma Belzebuba, i że mocš księcia czartowskiego wyrzuca czarty. 23 I wezwawszy ich, mówił do nich w przypowieœciach : Jakże może szatan wyrzucać szatana? 24 I królestwo, jeœliby przeciw sobie było rozdzielone, takie królestwo nie może się ostać. 25 I dom, jeœliby przeciw sobie był rozdzielony, taki dom nie może się ostać. 26 I szatan, jeœliby sam przeciw sobie powstał, rozdzielony jest, i nie będzie się mógł ostać, ale upadnie. 27 Nikt nie może, wszedłszy w dom, zrabować sprzętów mocarza, jeœliby pierwej mocarza nie zwišzał, a wtedy dom jego ograbi. 28 Zaprawdę powiadam wam, że wszystkie grzechy będš odpuszczone synom ludzkim, ibluŸnierstwa, którymi by bluŸnili; 29 ale kto by zbluŸnił przeciw Duchowi Œwiętemu, nie dostšpi odpuszczenia na wieki, ale będzie winien grzechu wiecznego.30 Albowiem mówili : Ma ducha nieczystego. KTO MATKĽ I BRATEM CHRYSTUSA? 31 I przyszła matka jego i bracia, a stojšcprzed domem, posłali po niego, wołajšc go.32 A rzesza siedziała około niego, i powiedziano mu : Oto matka twoja i bracia twoi sš przed domem ; szukajš cię. 33 I odpowiadajšc im, rzekł : Kto jest matka moja i bracia moi? 34 A spoglšdajšc na tych, którzy około niego siedzieli, rzekł : Oto matka moja i bracia moi. 35 Albowiem kto by czynił wolę Bożš, ten jest bratem moim i siostrš mojš i matkš. 4 NAUCZA W ŁODZI. 1 I poczšł znowu uczyć przy morzu; i zebrała się koło niego rzesza wielka, tak że wszedłszy do łodzi, siedział na morzu, a wszystka rzesza była przy morzu na ziemi. 2 I nauczał ich wiele w przypowieœciach, i mówił im w nauce swojej. PRZYPOWIEŒĆ O SIEWCY. 3 Słuchajcie! Oto siewca wyszedł siać. 4 A gdy siał, jedno padło obok drogi, a ptaki niebieskie przyszły i zjadły je. 5 Drugie zaœ padło na opoczyste, gdzie nie miało wiele ziemi, i natychmiast wzeszło, bo nie miało głębokiej ziemi. 6 A gdy słońce wzeszło, zwiędło i dlatego uschło, że nie miało korzenia. 7 A inne padło w ciernie; i urosły ciernie, izadusiły je, i nie dało owocu. 8 A inne upadło na ziemię dobrš i dało owoc bujny i wzrastajšcy; a jedno przyniosło trzydzieœci, drugie szeœćdziesišt, a trzecie sto. 9 I mówił: Kto ma uszy ku słuchaniu, niechaj słucha. 10 A gdy był sam tylko, spytało go o przypowieœć tych dwunastu, co przy nim byli. 11 I mówił im : Wam dane jest poznać tajemnicę królestwa Bożego ; ale tym, którzy sš zewnštrz, wszystko dzieje się w przypowieœciach, 12 aby patrzšc patrzyli, a nie widzieli, i słyszšc słyszeli, a nie zrozumieli, by się kiedy nie nawrócili, a nie były im odpuszczone grzechy. 13 I rzekł im : Nie rozumiecie tej przypowieœci? A jakże zrozumiecie wszystkie przypowieœci? 14 Który sieje, słowo sieje. 15 A którzy obok drogi, gdzie się rozsiewa słowo, ci sš, którzy gdy usłyszš, natychmiast przychodzi szatan i bierze słowo, które jest wsiane w serca ich. 16 Podobnież i ci, którzy sš na opoczystychposiani, sš ci, którzy gdy usłyszš słowo, natychmiast z radoœciš je przyjmujš ; 17 a nie majš korzenia w sobie, ale trwajš do czasu; potem, gdy przyjdzie ucisk i przeœladowanie z powodu słowa, natychmiast się gorszš. 18 A inni, którzy między ciernie sš posiani, ci sš, którzy słowa słuchajš, 19 a troski œwiata i omamienie bogactw i chciwoœć innych rzeczy, wchodzšc, zaduszajš słowo, i staje się bez pożytku. 20 A którzy na dobrš ziemię sš posiani, ci sš, którzy słuchajš słowa, i przyjmujš, i przynoszš owoc, jedno trzydzieœci, drugie szeœćdziesišt, a trzecie sto. DARY BOŻE NALEŻY ROZWIJAĆ. 21 I mówił im : Czyż œwiecę wnoszš, aby jš postawić pod korcem, albo pod łożem? Czyż nie po to, aby była postawiona na œwieczniku? 22 Nie ma bowiem nic tajemnego, co by się objawić nie miało; i nic nie stało się ukrytym, ale po to, żeby na jaw wyszło. 23 Jeœli kto ma uszy ku słuchaniu, niechaj słucha. 24 I mówił im: Baczcie czego słuchacie. Jakš miarš mierzyć będziecie, będzie wam odmierzone, i będzie wam przydane. 25 Albowiem kto ma, będzie mu dane ; a ktonie ma, i to, co ma, odejmš od niego. 26 I mówił : Tak jest z królestwem Bożym,jak gdyby człowiek wrzucił nasienie w ziemię, 27 a spałby, i wstawał w nocy i we dnie, anasienie wschodziłoby i rosło, gdy on nie wie. 28 Ziemia bowiem sama z siebie owoc rodzi,naprzód ŸdŸbło, potem kłos, a potem pełneziarno w kłosie. 29 A gdy zboże dojrzeje, wnet zapuszcza sierp, bo żniwo przyszło. PRZYPOWIEŒĆ O ZIARNIE GORCZYCY. 30 I mówił : Do czego podobnym uczynimy królestwo Boże, albo do jakiej przypowieœciprzyrównamy je? 31 Jak ziarno gorczyczne, które gdy siejš w ziemię, mniejsze jest od wszystkich nasion, jakie sš na ziemi. 32 A gdy się je wsieje, wyrasta, i staje sięwiększe nad wszystkie jarzyny, i wypuszcza gałęzie tak wielkie, że pod cieniem jego mogš mieszkać ptaki niebieskie. 33 I w wielu takich przypowieœciach tak głosił do nich słowo, jak mogli słuchać. 34 A bez przypowieœci nie mówił im. A uczniom swoim osobno wykładał wszystko. UCISZENIE BURZY. 35 I w ów dzień mówił do nich, gdy już wieczór nastał : Przeprawmy się na drugš stronę. 36 A opuœciwszy rzeszę, wzięli go tak, jak był w łodzi, a inne łodzie były z nim. 37 I powstała wielka nawałnica wiatru, i miotała fale w łódŸ, tak że się łódŸ napełniała. 38 A on był w tyle łodzi, œpišc na wezgłówku ; i budzš go, i mówiš mu: Nauczycielu! Nie obchodzi cię to, że giniemy? 39 I powstawszy, zagroził wiatrowi, i rzekł morzu : Milcz, zamilknij. I ustał wiatr, i stała się cisza wielka. 40 I rzekł im : Czemu bojaŸliwi jesteœcie? Jeszczeż nie macie wiary? 41 I przelękli się bojaŸniš wielkš, i mówili jeden do drugiego : Kimże więc jest ten, że i wiatr i morze sš mu posłuszne? 5 WYPĘDZA CZARTY W WIEPRZE. 1 I przybyli za morze do krainy Gerazeńczyków. 2 A gdy on wychodził z łodzi, zaraz wybiegł ku niemu z grobów człowiek opętany duchem nieczystym. 3 Miał on mieszkanie w grobach, a nie mógł go już nikt i łańcuchami zwišzać ; 4 bo często będšc w pęta i łańcuchy zwišzany, łańcuchy rozrywał i pęta kruszył i nikt go nie mógł poskromić. 5 A zawsze we dnie i w nocy był w grobachi w górach, krzyczšc i tłukšc się kamieniami. 6 Ujrzawszy zaœ Jezusa z daleka, przybiegłi pokłonił się mu, 7 a wołajšc głosem wielkim, mówił : Co ci do mnie, Jezusie, Synu Boga Najwyższego? Zaklinam cię przez Boga, abyœ mnie nie męczył. 8 Albowiem mówił do niego : WyjdŸ, duchu nieczysty z człowieka! 9 I pytał go : Co ty masz za imię? I rzekł mu : Legion mi na imię, albowiem nas jest wielu. 10 I prosił go bardzo, aby go nie wypędzałz tej okolicy. 11 A było tam na górze wielkie stado wieprzów pasšce się. 12 I prosili go czarci, mówišc: Poœlij nas wwieprze, abyœmy w nie weszli. 13 I natychmiast pozwolił im Jezus. A wyszedłszy duchy nieczyste, weszły w wieprze, i wpadło stado wielkim pędem ze stromego zbocza w morze, w liczbie około dwóch tysięcy i utonęło w morzu. 14 Ci zaœ, którzy je paœli, uciekli, i dali znać do miasta i na pola. I wyszli oglšdać, co się stało. 15 I przychodzš do Jezusa, i widzš tego, który był od czarta dręczony, siedzšcego, ubranego i przy zdrowych zmysłach, i zlękli się. 16 I opowiedzieli im ci, którzy widzieli, co się zdarzyło temu, który miał czarta, i o wieprzach. 17 I poczęli go prosić, aby wyszedł z ich granic. 18 A gdy wstępował do łodzi, zaczšł go prosić ten, który był od czarta dręczony, aby mógł być przy nim. 19 I nie przyjšł go, ale mu rzekł : IdŸ do domu swojego, do swoich i oznajmij im, jakwielkie rzeczy uczynił ci Pan i zlitował się nad tobš. 20 I odszedł, i poczšł głosić w Dekapolu, jak wielkie rzeczy uczynił mu Jezus, a wszyscy się dziwili. UZDRAWIA NIEWIASTĘ MAJĽCĽ KRWOTOK. 21 A gdy Jezus znów przeprawił się w łodzi za morze, zeszła się do niego wielka rzesza, i był nad morzem. 22 I przyszedł jeden przełożony synagogi, imieniem Jair, a ujrzawszy go, padł mu do nóg. 23 I prosił go bardzo, mówišc : Iż córka moja kona, pójdŸ, włóż na niš ręce, żeby ozdrowiała, i żywa została. 24 I poszedł z nim, a szła za nim wielka rzesza, i cisnęli się na niego. 25 A niewiasta, która miała krwotok przez dwanaœcie lat, 26 i wiele była ucierpiała od wielu lekarzy,icałe swe mienie wydała była, a nic jej nie pomogło, ale się jeszcze gorzej miała; 27 i usłyszawszy o Jezusie, przyszła z tyłu między rzeszš i dotknęła się szaty jego. 28 Mówiła bowiem, że jeœli dotknę się choćby szaty jego, będę zdrowa. 29 I natychmiast wyschło w niej Ÿródło krwi, i poczuła w ciele, że była uzdrowiona od choroby. 30 A Jezus poznawszy zaraz w sobie moc, która z niego wyszła, obróciwszy się do rzeszy, mówił : Kto się dotknšł szat moich? 31 A uczniowie jego mówili mu: Widzisz, jakcię rzesza ciœnie, a mówisz : Kto się mnie dotknšł? 32 I patrzał wokoło, aby zobaczyć tę, która to uczyniła. 33 A niewiasta, bojšc się i drżšc, wiedzšc, co się z niš stało, przyszła i upadła przednim, i powiedziała mu całš prawdę. 34 On zaœ rzekł jej : Córko! Wiara twoja cię uzdrowiła, idŸ w pokoju i bšdŸ uzdrowiona z choroby twojej. WSKRZESZENIE CÓRKI JAIRA. 35 Gdy on jeszcze mówił, przyszli od przełożonego synagogi, mówišc : Iż córka twoja umarła, czemuż jeszcze trudzisz Nauczyciela? 36 A Jezus usłyszawszy słowa, które powiedziano, rzekł przełożonemu synagogi:Nie bój się, wierz tylko! 37 I nie dopuœcił nikomu iœć za sobš, tylko Piotrowi i Jakubowi i Janowi, bratu Jakuba. 38 I przychodzš do domu przełożonego synagogi i widzi zgiełk i płaczšcych i zawodzšcych bardzo. 39 A wszedłszy, rzekł im : Czemu zgiełk czynicie, i płaczecie? Dzieweczka nie umarła, ale œpi. 40 I œmiano się z niego. On zaœ wypędziwszy wszystkich, bierze ojca i matkę dzieweczki i tych, którzy z nim byli, i wchodzi, gdzie dzieweczka leżała. 41 A ujšwszy rękę dzieweczki mówi do niej : Talitha kumi! Co znaczy : Dzieweczko, (tobie mówię) wstań! 42 I natychmiast wstała dzieweczka i chodziła ; miała zaœ dwanaœcie lat ; i zdumieli się zdumieniem wielkim. 43 I przykazał im surowo, aby tego nikt nie wiedział ; i rzekł, aby jej dano jeœć. 6 NAUCZA W NAZARECIE. 1 A odszedłszy stamtšd, przyszedł do ojczyzny swojej, i szli za nim uczniowie jego. 2 A gdy nastał szabat, zaczšł uczyć w synagodze i wielu słuchajšcych zdumiewałosię nad naukš jego, mówišc : Skšdże temu to wszystko? A co to za mšdroœć, która mujest dana, i takie cuda, które dziejš się przez ręce jego? 3 Czyż to nie jest rzemieœlnik, syn Maryi, brat Jakuba i Józefa i Judy i Szymona? Czyż i sióstr jego tu u nas nie ma? I gorszyli się z niego. 4 A Jezus im mówił: Iż prorok nie jest bez czci, chyba w ojczyŸnie swojej, i w domu swoim, a między rodzinš swojš. 5 I nie mógł tam uczynić żadnego cudu, tylko uzdrowił niewielu chorych, kładšc na nich ręce. 6 I dziwił się niedowiarstwu ich; a nauczajšc, obchodził okoliczne miasteczka. ROZSYŁA APOSTOŁÓW. 7 I wezwał dwunastu, i poczšł ich po dwóch rozsyłać, i dawał im moc nad duchami nieczystymi. 8 I rozkazał im, aby nic na drogę nie brali,jak tylko laskę, ani torby podróżnej, ani chleba, ani pieniędzy w trzosie ; 9 ale by chodzili w sandałach, a nie wdziewali dwóch sukien. 10 I mówił im: Gdziekolwiek wejdziecie do domu, tam mieszkajcie, aż stamtšd wyjdziecie. 11 A gdziekolwiekby was nie przyjęli, i nie słuchali, wychodzšc stamtšd, otrzšœnijcie proch z nóg waszych, na œwiadectwo im. 12 A wyszedłszy, przepowiadali, aby pokutęczynili. 13 I wyrzucali wielu czartów, i wielu chorych olejem namaszczali, i uzdrawiali. CZʌC II (6,14 - 9,49) WĘDRÓWKI PO GALILEI I OKOLICZNYCH KRAJACH RÓŻNE ZDANIA O JEZUSIE. 14 I usłyszał król Herod (bo imię jego byłorozsławione), i mówił: Że Jan Chrzciciel wstał z martwych, i dlatego cuda dziejš sięprzez niego. 15 Inni zaœ mówili: Że to jest Eliasz ; inni znów powiadali : Iż jest to prorok, jak jeden z proroków. 16 Co usłyszawszy Herod, rzekł: Jan, którego ja œcišłem, ten wstał z martwych.HISTORIA ZABICIA ŒW. JANA. 17 Albowiem sam Herod posłał, i pojmał był Jana, i zwišzał go w więzieniu z powodu Herodiady, żony Filipa, brata swego, że jš był pojšł. 18 Jan bowiem mówił Herodowi : Nie godzi się tobie mieć żony brata twego. 19 A Herodiada czyhała nań, i chciała go zabić, a nie mogła. 20 Albowiem Herod bał się Jana, wiedzšc, że jest mężem sprawiedliwym i œwiętym, i strzegł go, a za jego radš wiele rzeczy czynił i chętnie go słuchał. 21 Gdy zaœ nadszedł dzień sposobny, sprawił Herod w urodziny swoje ucztę dostojnikom swoim i dowódcom i przedniejszym Galilei. 22 A gdy weszła córka owej Herodiady, i tańczyła, i spodobała się Herodowi i wespół siedzšcym, rzekł król do dziewczęcia: Proœ mnie o co chcesz, a dam tobie. 23 I przysišgł jej : że o cokolwiek prosić będziesz, dam ci, choćby i połowę królestwa mego. 24 Ona wyszedłszy, rzekła matce swojej : O co mam prosić? Ta zaœ odrzekła : głowę Jana Chrzciciela. 25 A gdy weszła zaraz z poœpiechem do króla, prosiła, mówišc : Chcę, abyœ mi natychmiast dał na misie głowę Jana Chrzciciela. 26 I zasmucił się król ; dla przysięgi i dla wespół siedzšcych nie chciał jej zasmucić,27 ale posławszy kata, rozkazał przynieœć głowę jego na misie. 28 I œcišł go w więzieniu, i przyniósł głowę jego na misie, i oddał jš dziewczynie, a dziewczyna oddała j š matce swojej. 29 Co usłyszawszy uczniowie jego, przyszli, i wzięli ciało jego, i położyli je wgrobie. JEZUS ODPOCZYWA Z APOSTOŁAMI. 30 A gdy apostołowie zeszli się do Jezusa, opowiedzieli mu wszystko, co czynili, i czego uczyli. 31 I rzekł im : PójdŸcie osobno na miejsce pustynne i odpocznijcie trochę; bo wielu było tych, co przychodzili i odchodzili, i aniczasu do jedzenia nie mieli. 32 I wstšpiwszy do łodzi, odjechali na miejsce pustynne osobno. 33 I widzieli ich odjeżdżajšcych, i zwiedziało się wielu, i zbiegli się tam pieszo ze wszystkich miast, i wyprzedzili ich. 34 A wyszedłszy Jezus, ujrzał wielkš rzeszę, i ulitował się nad nimi, że byli jak owce nie majšce pasterza, i poczšł ich uczyć wielu rzeczy. ROZMNAŻA CHLEB. 35 A gdy już była póŸna godzina, przystšpiliuczniowie jego, mówišc : Miejsce to jest pustynne i już czas upłynšł ; 36 rozpuœć ich, aby poszli do najbliższych zagród i wsi, i kupili sobie żywnoœci do jedzenia. 37 A odpowiadajšc, rzekł im: Dajcie wy im jeœć. I rzekli mu : PójdŸmy, kupmy za dwieœcie denarów chleba, a damy im jeœć. 38 I rzekł im : Ile chlebów macie? IdŸcie, izobaczcie. A dowiedziawszy się, odpowiedzieli : Pięć i dwie ryby. 39 I rozkazał im posadzić wszystkich gromadami na zielonej trawie. 40 I siedli gromadami po stu i po ed potopem jedliiŠj ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż7P‹ c8Ű C c9j c:ˆ% c;Ž2D c<Ň=› pięćdziesięciu. 41 A wzišwszy pięć chlebów i dwie ryby, wejrzawszy w niebo, błogosławił, i łamałchleb, i dawał uczniom swoim, aby przed nich kładli, i dwie ryby podzielił wszystkim.42 I jedli wszyscy, i najedli się. 43 I zebrali ostatki, dwanaœcie koszów pełnych ułomków i z ryb. 44 A tych, którzy jedli, było pięć tysięcy mężczyzn. CHODZI PO MORZU. 45 I wnet przymusił uczniów swoich wstšpić w łódŸ, aby go wyprzedzili za morze do Betsaidy, ażby on rozpuœcił lud. 46 A rozpuœciwszy ich odszedł na górę modlić się. 47 I gdy nastał wieczór, była łódŸ w poœrodku morza, a on sam na ziemi. 48 A widzšc ich, jak się trudzili przy wiosłowaniu (bo im był wiatr przeciwny), około czwartej straży nocnej przyszedł donich, chodzšc po morzu, i chciał ich minšć. 49 Lecz oni, skoro go ujrzeli chodzšcego pomorzu, mniemali, że to była zjawa, i zakrzyknęli. 50 Albowiem wszyscy go widzieli, i zatrwożyli się. A natychmiast przemówił donich, i rzekł im : Ufajcie, jam jest, nie lękajcie się! 51 I wstšpił do nich w łódŸ, i ustał wiatr. I tym bardziej zdumiewali się sami w sobie.52 Nie zrozumieli bowiem co do chlebów, gdyż serce ich było zaœlepione. UZDRAWIA NIEMOCNYCH. 53 A gdy się przeprawili, przyszli do ziemi Genezaret, i przybili do brzegu. 54 Skoro wyszli z łodzi, natychmiast go poznali. 55 I przebiegajšc całš tę okolicę, poczęli na łożach przynosić Ÿle się majšcych, gdzieusłyszeli, że jest. 56 A gdziekolwiek wchodził do wsi, albo do zagród albo miast, kładli niemocnych na ulicach, i prosili go, aby się dotknęli choć kraju szaty jego; i wszyscy, którzy się go dotknęli, zdrowymi się stawali. 7 KARCI FARYZEUSZÓW. 1 I zeszli się do niego faryzeusze i niektórzy z doktorów, co przyszli z Jerozolimy. 2 A ujrzawszy niektórych z uczniów jego, jedzšcych chleb pospolitymi, to jest, nieumytymi rękami, ganili ich. 3 Faryzeusze bowiem i wszyscy żydzi bez częstego umywania ršk nie jedzš, trzymajšc się podania starszych. 4 I wracajšc z rynku nie jedzš, dopóki się nie umyjš ; i wiele jest innych rzeczy, które im do zachowania sš podane: umywania kubków i dzbanków i naczyń miedzianych i łóżek. 5 I pytali go faryzeusze i doktorowie : Czemu uczniowie twoi nie postępujš wedługpodania starszych, ale jedzš chleb pospolitymi rękami? 6 On zaœ odpowiadajšc, rzekł im : Dobrze Izajasz o was obłudnikach prorokował, jakjest napisane : „Lud ten czci mię wargami, ale serce ich daleko jest ode mnie. 7 Lecz próżno mnie czczš, uczšc nauk i przykazań ludzkich.” 8 Albowiem opuœciwszy przykazanie Boże, trzymacie się podania ludzkiego, umywania dzbanków i kubków; i wiele innych rzeczy tym podobnych czynicie. 9 I mówił im : Całkiem udaremniacie przykazanie Boże, aby zachować podanie wasze. 10 Mojżesz bowiem powiedział : „Czcij ojcatwego i matkę twojš,” i „Kto by złorzeczył ojcu albo matce, niech œmiercišumrze.” 11 A wy mówicie: Jeœliby człowiek rzekł ojcu albo matce : Korban (to znaczy dar), który jest ode mnie, tobie pomocny będzie; 12 i nie pozwalacie mu nic więcej czynić dlaojca albo matki, 13 niweczšc słowo Boże tym podaniem waszym, któreœcie przekazali; i wiele rzeczy tym podobnych czynicie. CO PLUGAWI CZŁOWIEKA. 14 A przywoławszy znów rzesze, mówił im: Słuchajcie mnie wszyscy, a zrozumiejcie. 15 Nie ma żadnej rzeczy zewnštrz człowieka, która by, wchodzšc weń, splugawić go mogła ; lecz rzeczy, które wychodzš z człowieka, te sš, które plamiš człowieka. 16 Jeœli kto ma uszy do słuchania, niechaj słucha. 17 A gdy od rzeszy wszedł do domu, pytali go uczniowie jego o przypowieœć. 18 I rzekł im : Także i wy nierozumni jesteœcie? Nie rozumiecie, iż nic z tego co z zewnštrz wchodzi w człowieka, nie możego splamić, 19 bo nie wchodzi w serce jego, ale w brzuch idzie, i do wychodu odchodzi, czyszczšc wszystkie potrawy? 20 I powiadał, że co wychodzi z człowieka, to plami człowieka. 21 Gdyż z wnętrza, z serca ludzkiego wychodzš myœli złe, cudzołóstwa, porubstwa, zabójstwa, 22 kradzieże, łakomstwa, złoœci, zdrada, bezwstyd, złe spojrzenia, bluŸnierstwa, pycha, głupota. 23 Wszystko to złe z wewnštrz pochodzi i plami człowieka. UZDRAWIA CÓRKĘ CHANANEJKI. 24 A stamtšd powstawszy, odszedł w granice Tyru i Sydonu. I wszedłszy w dom,nie chciał, aby to kto wiedział, lecz ukryć się nie mógł. 25 Gdyż skoro tylko usłyszała o nim niewiasta, której córka miała ducha nieczystego, weszła i upadła do nóg jego. 26 Była to niewiasta pogańska, rodem Syrofenicjanka. I prosiła go, aby wyrzucił czarta z jej córki. 27 A on jej rzekł: Pozwól pierwej najeœć się dzieciom; bo nie dobrze jest brać chleb dzieciom i rzucać psom. 28 Lecz ona odpowiedziała i rzekła mu : I owszem Panie, bo i szczenięta jadajš pod stołem z okruszyn dzieci. 29 I rzekł jej : Dla tego słowa idŸ, wyszedł czart z córki twojej. 30 A gdy odeszła do domu swego, znalazła dzieweczkę leżšcš na łożu, i że czart wyszedł. UZDRAWIA GŁUCHONIEMEGO. 31 A wyszedłszy znowu z granic Tyru, przyszedł przez Sydon do Morza Galilejskiego poprzez granice Dekapolu. 32 I przywiedli mu głuchoniemego i prosili go, aby nań rękę włożył. 33 A wzišwszy go na stronę od rzeszy, wpuœcił palce swoje w uszy jego i splunšwszy, dotknšł języka jego. 34 A wejrzawszy w niebo, westchnšł i rzekł mu : Effetha! to znaczy : Otwórz się. 35 I wnet otworzyły się uszy jego i rozwišzały się więzy języka jego i mówił dobrze. 36 I przykazał im, aby nikomu nie opowiadali. Ale im więcej on zakazywał, tym jeszcze więcej rozgłaszali, 37 i tym bardziej dziwili się, mówišc : Dobrze wszystko uczynił, i głuchym przywrócił słuch i niemym mowę. 8 POWTÓRNIE CHLEB ROZMNAŻA. 1 W owe dni znowu, gdy była wielka rzesza, a nie mieli co jeœć, wezwawszy uczniów swoich, rzekł im : 2 Żal mi ludu, bo oto już trzy dni trwajš przy mnie, a nie majš co jeœć. 3 A jeœli ich puszczę głodnych do domów ich, ustanš w drodze ; bo niektórzy z nich przyszli z daleka. 4 I odpowiedzieli mu uczniowie jego: Skšdżebędzie mógł ich kto tu na pustyni nakarmić chlebem? 5 I zapytał ich : Wiele chlebów macie? A onirzekli : Siedem. 6 I rozkazał rzeszy usišœć na ziemi. A wzišwszy siedem chlebów, dzięki czynišc, łamał i dawał uczniom swoim, aby przed nich kładli ; i kładli przed rzeszš. 7 Mieli też i trochę rybek, i te pobłogosławił i kazał przed nimi położyć. 8 I jedli i najedli się, i zebrali, co było ułomków, siedem koszów. 9 A tych, co jedli, było około czterech tysięcy ; i odprawił ich. PRZESTRZEGA PRZED KWASEM FARYZEJSKIM. 10 I zaraz wsiadłszy do łodzi z uczniami swoimi, przybył w strony Dalmanuty. 11 I wyszli faryzeusze i poczęli się z nim spierać, kuszšc go, i domagali się od niego znaku z nieba. 12 A westchnšwszy w duchu, rzekł: Czemu to plemię znaku szuka? Zaprawdę powiadamwam, nie będzie dany żaden znak temu plemieniu. 13 A opuœciwszy ich, wstšpił znowu w łódŸi puœcił się za morze. 14 I zapomnieli wzišć chleba, i nie mieli z sobš tylko jeden chleb w łodzi. 15 I przykazywał im, mówišc: Baczcie i strzeżcie się kwasu faryzejskiego i kwasu Herodowego. 16 I myœleli między sobš, mówišc : że chleba nie mamy. 17 Co poznawszy Jezus, rzekł im : Cóż myœlicie, że chleba nie macie? Jeszcze nie poznajecie ani rozumiecie? Jeszczeż macie serce wasze zaœlepione? 18 Oczy majšc, nie widzicie, i uszy majšc, nie słyszycie? Ani nie pamiętacie, 19 gdy pięć chlebów połamałem dla pięciu tysięcy, wieleœcie odnieœli koszów pełnych ułomków? Rzekli mu : Dwanaœcie. 20 A gdy siedem chlebów dla czterech tysięcy, wieleœcie koszów ułomków zebrali?I rzekli mu : Siedem. 21 I powiedział im : Jakże jeszcze nie rozumiecie? PRZYWRACA WZROK ŒLEPEMU. 22 I przybyli do Betsaidy i przywiedli mu œlepego i prosili, aby się go dotknšł. 23 A ujšwszy œlepego za rękę, wywiódł go poza wioskę ; a plunšwszy na oczy jego, położywszy nań ręce swoje, spytał go, czy co widzi. 24 A on spoglšdajšc, rzekł : Widzę ludzi jako drzewa chodzšcych. 25 Potem znowu położył ręce na oczy jego i poczšł widzieć i został uzdrowiony, tak że widział wszystko jasno. 26 I odesłał go do domu jego, mówišc: IdŸdo domu swego, a jeœli wejdziesz do wsi, nikomu nie mów. WYZNANIE PIOTRA. 27 I wyszedł Jezus i uczniowie jego ku miasteczku Cezarei Filipa, a po drodze pytał uczniów swoich, mówišc im: Kim powiadajš mnie być ludzie? 28 A oni mu odpowiedzieli, mówišc : Janem Chrzcicielem, inni Eliaszem, a inni jakby jednym z proroków. 29 Wtedy im rzekł : A wy kim mnie być powiadacie? A odpowiadajšc Piotr, rzekł mu: Tyœ jest Chrystus. 30 I zagroził im, aby o nim nikomu nie mówili. 31 I poczšł ich nauczać, iż potrzeba, żeby Syn Człowieczy wiele cierpiał, i był wzgardzony od starszych i od przedniejszych kapłanów i od doktorów, i zabity, a po trzech dniach żeby zmartwychwstał. 32 A mówił te słowa otwarcie. I wzišwszy go Piotr, poczšł go karcić. 33 A on obróciwszy się i spojrzawszy na uczniów swoich, zgromił Piotra, mówišc : IdŸ za mnš, szatanie! bo nie rozumiesz tego, co jest Boże, ale co jest ludzkie. POLECA KRZYŻ. 34 I zebrawszy rzeszę z uczniami swymi, rzekł im: Jeœli kto chce iœć za mnš, niech zaprze samego siebie, a weŸmie krzyż swóji niech mię naœladuje. 35 Albowiem kto by chciał zachować duszę swojš, straci jš, a kto by stracił duszę swojš dla mnie i dla ewangelii, zachowa jš. 36 Cóż bowiem pomoże człowiekowi, choćbycały œwiat pozyskał, a na duszy swojej szkodę poniósł? 37 Albo co w zamian da człowiek za duszę swojš? 38 Albowiem kto by się wstydził mnie i słów moich między plemieniem tym cudzołożnym i grzesznym, zawstydzi się goi Syn Człowieczy, gdy przyjdzie w chwale Ojca swego z aniołami œwiętymi. 39 I mówił im : Zaprawdę powiadam wam, że sš niektórzy z tych tu stojšcych, co nie zaznajš œmierci aż ujrzš królestwo Boże przychodzšce w mocy. 9 PRZEMIENIENIE NA GÓRZE. 1 A po szeœciu dniach wzišł Jezus Piotra i Jakuba i Jana, i zaprowadził ich na górę wysokš samych osobno, i przemienił się przed nimi. 2 A szaty jego stały się jaœniejšce i bardzobiałe jako œnieg, jakich pilœniarz na ziemi wybielić nie może. 3 I ukazał się Eliasz z Mojżeszem i rozmawiali z Jezusem. 4 A odpowiadajšc Piotr, rzekł Jezusowi : Rabbi! Dobrze nam tu być, i uczyńmy trzy przybytki, tobie jeden, a Mojżeszowi jeden i Eliaszowi jeden. 5 Albowiem nie wiedział, co mówił ; bo bylibojaŸniš zdjęci. 6 I powstał obłok, który ich zasłonił, i przyszedł z obłoku głos mówišcy : Ten jest Syn mój najmilszy, jego słuchajcie. 7 I obejrzawszy się zaraz, nikogo więcej nie zobaczyli tylko samego Jezusa przy sobie. 8 A gdy zstępowali z góry, rozkazał im, aby nikomu nie opowiadali, co widzieli, dopóki Syn Człowieczy nie zmartwychwstanie. 9 I zachowali to zlecenie u siebie, pytajšc się między sobš, co by znaczyło : kiedy zmartwychwstanie? 10 I pytali go, mówišc : Cóż tedy faryzeusze i doktorowie powiadajš, że potrzeba, aby pierwej przyszedł Eliasz? 11 A on odpowiadajšc, rzekł im : Gdy Eliaszwpierw przyjdzie, naprawi wszystko; ale jakże jest napisane o Synu Człowieczym, żewiele wycierpi i będzie wzgardzony? 12 Ale powiadam wam, że i Eliasz przyszedł(i uczynili z nim, cokolwiek chcieli), jako o nim jest napisane. UZDROWIENIE OPĘTANEGO. 13 A gdy przyszedł do swych uczniów, ujrzał wielkš rzeszę około nich i doktorówspierajšcych się z nimi. 14 I lud cały wnet ujrzawszy Jezusa, zdumiał się i zlękli się, a przybiegajšc, witali go. 15 I spytał ich : O co się spieracie między sobš? 16 A odpowiadajšc jeden z rzeszy, rzekł : Nauczycielu! Przywiodłem do ciebie syna mego, który ma ducha niemego. 17 Który gdziekolwiek go napadnie, rzuca goo ziemię i pieni się i zgrzyta zębami i drętwieje; i mówiłem uczniom twym, aby go wyrzucili, a nie mogli. 18 A on odpowiadajšc im, rzekł : O plemię niewierne! Dokšdże wœród was będę? Dokšdże was cierpieć będę? Przynieœcie go do mnie. 19 I przynieœli go. A gdy go ujrzał, natychmiast duch zaczšł go targać ; a upadłszy na ziemię, tarzał się, pienišc się. 20 I spytał ojca jego: Od jak dawna to mu się przydarzyło? A on odpowiedział : Od dzieciństwa. 21 I często wrzucał go w ogień i w wodę, aby go zgubić ; ale jeœli co możesz, ratuj nas, litujšc się nad nami. 22 Jezus zaœ rzekł mu : Jeœli możesz uwierzyć, wszystko możliwe jest wierzšcemu. 23 I natychmiast ojciec chłopca zawoławszy, mówił ze łzami : Wierzę, Panie! Wspomóż niedowiarstwo moje. 24 A Jezus widzšc, że się rzesza zbiega, nakazał duchowi nieczystemu, mówišc mu : Głuchy i niemy duchu! Ja tobie rozkazuję, wyjdŸ z niego,i nie wchodŸ weń więcej. 25 A krzyknšwszy i bardzo go stargawszy, wyszedł z niego ; i stał się jakby umarły, tak że wielu mówiło, że umarł. 26 Jezus zaœ ujšwszy go za rękę, podniósł go, i wstał. 27 A gdy wszedł do domu, uczniowie jego spytali go na osobnoœci: Czemuż my nie mogliœmy go wyrzucić? 28 I rzekł im: Ten rodzaj żadnym sposobemwyjœć nie może, tylko przez modlitwę i post. ZAPOWIED MĘKI. 29 I Wyszedłszy stamtšd, przechodzili przez Galileę, a nie chciał, aby kto wiedział. 30 Uczył zaœ uczniów swoich i mówił im, że Syn Człowieczy będzie wydany w ręce ludzkie i zabijš go, a zabity, trzeciego dnia zmartwychwstanie. 31 Lecz oni nie rozumieli tego słowa, a balisię go pytać. ZALECENIE POKORY. 32 I przyszedł do Kafarnaum. A gdy byli w domu, spytał ich: O czym rozmawialiœcie w drodze? 33 Lecz oni milczeli ; albowiem w drodze spierali się między sobš, kto by z nich był większy. 34 A usiadłszy, wezwał dwunastu i rzekł im : Jeœli kto chce być pierwszy, będzie ze wszystkich ostatni i sługš wszystkich. 35 I wzišwszy dziecię, postawił je wpoœród nich i objšwszy je, rzekł im : 36 Ktokolwiek przyjmie jedno z takich dziatek w imię moje, mnie przyjmuje, a ktokolwiek mnie przyjmuje, nie mnie przyjmuje, ale tego, który mnie posłał. DOBRE CZYNY W IMIĘ JEZUSA. 37 Odpowiedział mu Jan, mówišc : Nauczycielu! Widzieliœmy jednego, który nie chodzi z nami, wyrzucajšcego czarty w imię twoje i zakazaliœmy mu. 38 A Jezus rzekł: Nie zakazujcie mu, albowiem nikt, co by czynił cuda w imię moje, nie będzie mógł prędko Ÿle mówić o mnie. 39 Kto bowiem nie jest przeciwko wam, za wami jest. 40 Albowiem ktokolwiek da wam kubek wodydo picia w imię moje, dlatego żeœcie Chrystusowi, zaprawdę powiadam wam, nie utraci zapłaty swojej. POTĘPIENIE ZGORSZENIA. 41 A ktokolwiek zgorszyłby jednego z tych maluczkich, wierzšcych we mnie, lepiej by mu było, żeby mu uwišzano kamień młyński u szyi jego i wrzucono go w morze. 42 A jeœliby ręka twoja gorszyła cię, odetnij jš; lepiej ci jest wejœć do życia ułomnym, niż majšc obie ręce, iœć do piekła w ogień nieugaszony, 43 gdzie robak ich nie umiera, a ogień nie gaœnie. 44 I jeœli noga twoja gorszy cię, utnij jš; lepiej ci jest wejœć chromym do życia wiecznego, niż majšc obie nogi, być wrzuconym do piekła ognia nieugaszonego, 45 gdzie robak ich nie umiera, a ogień nie gaœnie. 46 A jeœli oko twoje gorszy cię, wyłup je ; lepiej ci jest wejœć jednookim do królestwáBożego, niż majšc dwoje oczu, być wrzuconym do piekła ognistego, 47 gdzie robak ich nie umiera a ogień nie gaœnie. 48 Albowiem każdy ogniem będzie posolony ikażda ofiara będzie solš posolona. 49 Dobra jest sól, ale jeœli sól niesłona będzie, czymże jš przyprawicie? Miejcie w sobie sól, a pokój miejcie między sobš. CZʌC III (10,1-13,37) ZBAWICIEL IDZIE DO JEROZOLIMY NA OSTATNIĽ PASCHĘ 10 NIEROZWIĽZALNOŒĆ MAŁŻEŃSTWA. 1 A stamtšd powstawszy, przyszedł w granice Judei za Jordanem. I znowu zeszłysię do niego rzesze, i swoim zwyczajem znowu je nauczał. 2 A przystšpiwszy faryzeusze, pytali go, kuszšc : Czy godzi się mężowi opuœcić żonę? 3 On zaœ odpowiadajšc, rzekł im : Co wam przykazał Mojżesz? 4 A oni rzekli: Mojżesz pozwolił „napisać list rozwodowy i opuœcić.” 5 Odpowiadajšc im Jezus, rzekł : Dla twardoœci serca waszego napisał wam taki nakaz. 6 Ale od poczštku stworzenia „mężczyznš i niewiastš uczynił ich” Bóg. 7 „Dlatego opuœci człowiek ojca swego i matkę, a przyłšczy się do żony swojej ; 8 i będš dwoje w jednym ciele.” Tak więc już nie sš dwoje, ale jedno ciało. jedliiŠj ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż=P\ c>Ź Ë c?wF c@˝%Ű cA˜2` cBř>a9 Co tedy Bóg złšczył, niechaj człowiek nierozłšcza. 10 A w domu znów o to samo pytali go uczniowie jego. 11 I rzecze im: Ktokolwiek opuœciłby żonę swojš, a pojšłby innš, cudzołóstwa się dopuszcza przeciwko niej. 12 I jeœliby żona opuœciła męża swojego, awyszłaby za drugiego, cudzołoży. CHRYSTUS BŁOGOSŁAWI DZIECIOM. 13 I przynoszono mu dziatki, aby się ich dotknšł; uczniowie zaœ łajali przynoszšcych. 14 A gdy ich ujrzał Jezus, oburzył się i rzekł im: Dopuœćcie dziatkom przychodzić do mnie, a nie zabraniajcie im; albowiem takich jest królestwo Boże. 15 Zaprawdę mówię wam : Ktokolwiek nie przyjmie królestwa Bożego, jako dziecię, nie wejdzie do niego. 16 I obejmujšc je i kładšc na nie ręce, błogosławił je. WZYWA MŁODZIEŃCA DO DOSKONAŁOŒCI. 17 A gdy wyruszył w drogę, jeden przybiegłszy, upadł na kolana przed nim i pytał go : Nauczycielu dobry! Co mam czynić, aby otrzymać życie wieczne? 18 Jezus zaœ rzekł mu : Czemu mnie zwieszdobrym? Nikt nie jest dobry, tylko jeden Bóg. 19 Znasz przykazania : „Nie cudzołóż! nie zabijaj! Nie kradnij! Nie mów œwiadectwa fałszywego! Nie czyń zdrady! Czcij ojca twego i matkę?” 20 A on odpowiadajšc, rzekł mu : Nauczycielu! Tego wszystkiego strzegłem od młodoœci mojej. 21 Jezus zaœ wejrzawszy nań, umiłował go i rzekł mu : Jednego ci nie dostaje; idŸ, sprzedaj, cokolwiek masz i daj ubogim, a będziesz miał skarb w niebie, i przyjdŸ, naœladuj mię. 22 A on zmartwiwszy się tym słowem, odszedł smutny; albowiem miał majętnoœci wiele. WYCHWALA UBÓSTWO. 23 A Jezus spoglšdajšc wokoło, mówił uczniom swoim: Ci, co pienišdze majš, o jaktrudno wejdš do królestwa Bożego! 24 Uczniowie zaœ zdumiewali się na słowa jego. Lecz Jezus znowu odpowiadajšc, mówiim : Dzieci! Jak trudno tym, co w pienišdzach ufajš, wejœć do królestwa Bożego. 25 Łatwiej jest wielbłšdowi przez ucho igielne przejœć, aniżeli bogaczowi wejœć do królestwa Bożego. 26 A oni tym więcej się dziwili, mówišc sami do siebie : I któż może być zbawiony? 27 A Jezus spojrzawszy na nich, mówi : U ludzi to niemożliwe, ale nie u Boga ; albowiem u Boga wszystko jest możliwe. 28 I poczšł mu Piotr mówić : Oto my opuœciliœmy wszystko, i poszliœmy za tobš. 29 A Jezus odpowiadajšc, rzekł : Zaprawdęmówię wam : Nie ma nikogo, kto by opuœciłdom, albo braci, albo siostry, albo ojca, albo matkę, albo dzieci, albo rolę dla mnie i dla ewangelii, 30 żeby nie miał wzišć stokroć tyle, teraz w tym czasie : domów i braci i sióstr i matek i dzieci i ról, wœród przeœladowań, aw przyszłym wieku życia wiecznego. 31 Wielu zaœ pierwszych będzie ostatnimi, aostatnich pierwszymi. ZAPOWIADA PONOWNIE MĘKĘ. 32 I byli w drodze, wstępujšc do Jerozolimy ; a Jezus szedł przed nimi, i zdumiewali się, a idšc za nim bali się. I znowu wzišwszy dwunastu, poczšł im mówić, co na niego przyjœć miało. 33 Że oto wstępujemy do Jerozolimy, a Syn Człowieczy będzie wydany przedniejszym kapłanom i doktorom i starszym i skażš go na œmierć i wydadzš go poganom. 34 I będš się zeń naigrawać, i będš nań plwać i ubiczujš go i zabijš; a dnia trzeciego zmartwychwstanie. ODRZUCA PROŒBĘ SYNÓW ZEBEDEUSZA. 35 I przystępujš do niego Jakub i Jan, synowie Zebedeusza, mówišc: Nauczycielu, chcemy, ażebyœ nam uczynił, o cokolwiek prosić będziemy. 36 Lecz on im rzekł: Cóż chcecie, abym wam uczynił? 37 I rzekli: Daj nam, abyœmy jeden po prawicy twojej, a drugi po lewicy twej siedzieli w chwale twojej. 38 Jezus zaœ rzekł im: Nie wiecie, o co prosicie. Możecie pić kielich, który ja piję, albo być ochrzczeni chrztem, którym ja sięchrzczę? 39 A oni mu odpowiedzieli: Możemy. Jezus zaœ rzekł im : Kielich, który ja piję, wprawdzie pić będziecie, i chrztem, którymja się chrzczę, ochrzczeni będziecie. 40 Ale siedzieć po prawicy mojej, albo po lewicy, nie jest mojš rzeczš dać wam, leczktórym jest zgotowane. 41 A usłyszawszy dziesięciu, zaczęło oburzać się na Jakuba i Jana. 42 Jezus zaœ wezwawszy ich, mówił im : Wiecie, iż ci, którzy uchodzš za władców nad narodami, panujš nad nimi, a ksišżęta ich władzę wywierajš nad nimi. 43 Lecz nie tak jest między wami ale ktokolwiek chciałby być większym, będzie sługš waszym. 44 A ktokolwiek by między wami chciał być pierwszym, będzie sługš wszystkich. 45 Albowiem Syn Człowieczy nie przyszedł,aby mu służono, ale aby służyć i oddać życie swoje na okup za wielu. UZDRAWIA ŒLEPEGO BARTYMEUSZA. 46 I przyszli do Jerycha. A gdy wychodził zJerycha on i uczniowie jego i rzesza wielka, syn Tymeusza, Bartymeusz œlepy, siedział przy drodze, żebrzšc. 47 Skoro usłyszał, że Jezus Nazareński jest, poczšł wołać i mówić: Jezusie, synu Dawidów, zmiłuj się nade mnš! 48 I wielu groziło mu, aby milczał, ale on daleko bardziej wołał : Synu Dawidów, zmiłuj się nade mnš! 49 A Jezus stanšwszy, kazał go zawołać. Izawołali œlepego, mówišc mu : BšdŸ dobrej myœli, wstań, woła cię. 50 On zaœ rzuciwszy płaszcz swój, zerwałsię i przyszedł do niego. 51 I odpowiadajšc Jezus, rzekł mu: Co chcesz, abym ci uczynił? Œlepý zaœ rzekł mu : Mistrzu, abym przejrzał. 52 A Jezus rzekł mu: IdŸ, wiara twoja cię uzdrowiła. I natychmiast przejrzał i poszedł za nim drogš. 11 CHRYSTUS WJEŻDŻA DO JEROZOLIMY. 1 A gdy się zbliżali do Jerozolimy i do Betanii, u góry Oliwnej, posyła dwóch z uczniów swoich, 2 i mówi im: IdŸcie do miasteczka, które jest przed wami, a zaraz, wchodzšc tam, znajdziecie oœlę uwišzane, na którym jeszcze nikt z ludzi nie siedział ; odwišżcieje i przywiedŸcie. 3 A jeœliby wam kto rzekł : co czynicie? powiedzcie, że Panu go potrzeba, a wnet jetu odeœle. 4 A poszedłszy, znaleŸli oœlę uwišzane przed bramš na dworze na rozdrożu i odwišzali je. 5 A niektórzy ze stojšcych tam mówili im : Co czynicie, odwišzujšc oœlę? 6 A oni im odpowiedzieli, jak im był rozkazał Jezus, i puœcili im. 7 I przywiedli oœlę do Jezusa i wkładajš nanie szaty swoje, i wsiadł na nie. 8 A wielu słało płaszcze swoje na drodze; inni zaœ obcinali gałęzie z drzew i rzucali na drogę. 9 A ci, którzy szli naprzód, i ci co z tyłu, wołali, mówišc : „Hosanna, błogosławiony, który idzie w imię Pańskie!” 10 Błogosławione, które nadchodzi, królestwo ojca naszego Dawida! Hosanna na wysokoœciach! 11 I wszedł do Jerozolimy do œwištyni, a obejrzawszy wszystko, gdy już była wieczorna godzina, wyszedł z dwunastoma do Betanii. PRZEKLINA FIGĘ. 12 A nazajutrz, gdy wychodzili z Betanii, uczuł głód. 13 I ujrzawszy z daleka figę okrytš liœćmi,przyszedł, czyby przypadkiem na niej czego nie znalazł. A przyszedłszy do niej, nic nie znalazł prócz liœci, bo nie była to pora na figi. 14 I odezwał się do niej, mówišc: Niech już więcej nikt nie je z ciebie owocu na wieki. A słyszeli uczniowie jego. WYRZUCA KUPCZĽCYCH Z ŒWIĽTYNI. 15 I przychodzš do Jerozolimy. A gdy wszedł do œwištyni, poczšł wyrzucać sprzedajšcych i kupujšcych w œwištyni; i stoły bankierów i ławki tych, co sprzedawali gołębie, poprzewracał. 16 I nie pozwalał, aby kto przenosił sprzętjaki przez œwištynię. 17 A nauczał, mówišc im: Czyż nie jest napisane, że „dom mój będzie nazwany domem modlitwy wszystkim narodom,” a wyœcie zeń uczynili „jaskinię zbójców!” l8 Co usłyszawszy przedniejsi kapłani i doktorowie, przemyœliwali, jakby go zgładzić ; albowiem bali się go, gdyż cała rzesza podziwiała naukę jego. POTĘGA MODLITWY. 19 A gdy nastał wieczór, wychodzili z miasta. 20 I gdy rano przechodzili, ujrzeli figę od korzenia uschłš. 21 A Piotr wspomniawszy, mówi mu : Rabbi! Oto figa, któršœ przeklšł, uschła. 22 A Jezus odpowiadajšc, rzecze im : Miejcie wiarę w Boga; 23 zaprawdę powiadam wam, że ktokolwiek rzekłby tej górze : podnieœ się, a rzuć się w morze, i nie wštpiłby w sercu swoim, ale wierzyłby, że się stanie, cokolwiek by rzekł, stanie się mu. 24 Przeto wam powiadam : wszystko, o cokolwiek modlšc się prosicie, wierzcie, że otrzymacie, a stanie się wam. 25 A gdy staniecie do modlitwy, odpuœćcie, jeœli co przeciw komu macie, aby i Ojciec wasz, który jest w niebiosach, odpuœcił wam grzechy wasze. 26 Lecz jeœli wy nie odpuœcicie, ani Ojciec wasz, który jest w niebiosach, nie odpuœci wam grzechów waszych. ROZPRAWA Z DOKTORAMI. 27 I przychodzš znów do Jerozolimy. A gdy przechadzał się w œwištyni, przystępujš doniego przedniejsi kapłani i doktorowie i starsi, 28 i mówiš mu : Jakš mocš te rzeczy czynisz, a kto ci dał tę władzę, abyœ to czynił? 29 Jezus zaœ odpowiadajšc, rzekł im : Spytam i ja was o jednš rzecz : odpowiedzcie mi a powiem wam, jakš mocš to czynię. 30 Chrzest Jana z nieba był, czy z ludzi? Odpowiedzcie mi. 31 A oni rozważali między sobš, mówišc : Jeœli powiemy : z nieba, rzecze : Czemuœciemu więc nie uwierzyli? 32 Jeœli powiemy: z ludzi, boimy się ludu, albowiem wszyscy sšdzili o Janie, że prawdziwie był prorokiem. 33 I odpowiadajšc, rzekli Jezusowi: Nie wiemy. A Jezus odpowiadajšc, rzekł im: To i ja wam nie powiem, jakš mocš to czynię. 12 PRZYPOWIEŒĆ O DZIERŻAWCACH WINNICY. 1 I poczšł im mówić w przypowieœciach: Pewien człowiek zasadził winnicę i ogrodził płotem, i wkopał prasę, i zbudował wieżę, i wynajšł jš oraczom i odjechał w podróż. 2 A w swoim czasie posłał sługę do oraczów, aby od oraczów odebrał z owocu winnicy. 3 A oni pojmawszy go, obili i odesłali z niczym. 4 I znowu posłał do nich drugiego sługę, ale i tego ranili w głowę i zelżyli. 5 I jeszcze innego posłał, a tego zabili ; i wielu innych, jednych bijšc, a drugich zabijajšc. 6 Majšc więc jeszcze jednego syna najmilszego i tego na ostatek posłał do nich, mówišc, że uszanujš syna mego. 7 Lecz rolnicy rzekli jeden do drugiego : Ten jest dziedzic. PójdŸcież, zabijmy go, a dziedzictwo będzie nasze. 8 I pojmawszy go, zabili i wyrzucili z winnicy. 9 Cóż więc uczyni pan winnicy? Przyjdzie i wytraci rolników i odda winnicę innym. 10 Ani tego Pisma nie czytaliœcie : „Kamień, który odrzucili budujšcy, ten stał się kamieniem węgielnym. 11 Od Pana się to stało, i dziwne jest w oczach naszych?” 12 I starali się go pojmać, a bali się rzeszy; bo poznali, że do nich tę przypowieœć powiedział. I opuœciwszy go, odeszli. O PŁACENIU PODATKU. 13 I posyłajš do niego niektórych z faryzeuszów i herodianów, aby go podchwycili w słowie. 14 Którzy przyszedłszy, mówiš doń : Nauczycielu, wiemy, żeœ jest prawdomówny, a nie dbasz o nikogo ; bo nieoglšdasz się na osobę ludzkš, ale drogi Bożej w prawdzie nauczasz : Czy godzi się oddawać podatek cesarzowi, czy nie będziemy dawać? 15 On zaœ znajšc ich obłudę, rzekł im: Czemu mnie kusicie? Przynieœcie mi denara,abym zobaczył. 16 A oni mu przynieœli ; i rzecze im : Czyj jest ten obraz i napis? Mówiš mu : Cesarski. 17 Jezus zaœ odpowiadajšc, rzekł im : Oddajcie tedy, co jest cesarskiego, cesarzowi, a co jest Bożego, Bogu. I podziwiali go. O ZMARTWYCHWSTANIU. 18 I przyszli do niego saduceusze, którzy powiadajš, że nie ma zmartwychwstania, i pytali go mówišc: 19 Nauczycielu! Mojżesz nam napisał, że jeœliby czyj brat umarł i pozostawił żonę, a nie zostawiłby dzieci, aby jego brat pojšłżonę jego i wzbudził potomstwo bratu swemu. 20 Było więc siedmiu braci i pierwszy pojšłżonę i umarł, nie zostawiwszy potomstwa. 21 I pojšł jš drugi i umarł; i ani ten nie zostawił potomstwa, i trzeci także. 22 I wzięło jš podobnie siedmiu, a nie zostawili potomstwa. 23 W zmartwychwstaniu więc, gdy powstanš, któregoż z tych będzie żonš, bo siedmiu miało jš za żonę? 24 A Jezus odpowiadajšc, rzekł im : Czy niedlatego błšdzicie, że nie rozumiecie Pism, ani mocy Bożej? 25 Albowiem gdy zmartwychwstanš, ani się będš żenić, ani za mšż wychodzić; ale sš jako aniołowie w niebie. 26 A o umarłych, że zmartwychwstać majš, nie czytaliœcie w księdze Mojżesza, okrzaku, jak mówił Bóg do niego tymi słowy:„Jam jest Bóg Abrahama i Bóg Izaaka i Bóg Jakuba?” 27 Nie jest Bóg umarłych, ale żywych. Wy więc bardzo błšdzicie. O NAJWIĘKSZYM PRZYKAZANIU. 28 I przystšpił jeden z doktorów, który słyszał jak rozprawiali, a widzšc, że dobrze im odpowiedział, spytał go : Które jest pierwsze przykazanie ze wszystkich? 29 A Jezus mu odpowiedział: Pierwsze ze wszystkich jest przykazanie : „Słuchaj Izraelu! Pan Bóg twój Bóg jedyny jest. 30 I będziesz miłował Pana, Boga twego, zcałego serca twego i z całej duszy twojej i z całego umysłu twego i z całej siły twojej.” To jest pierwsze przykazanie. 31 A drugie jest temu podobne: „Będziesz miłował bliŸniego twego, jako samego siebie.” Nad te nie masz innego większego przykazania. 32 I rzekł mu doktor : Dobrze, Nauczycielu, prawdziwie powiedziałeœ, że jeden jest Bóg, i nie masz innego oprócz niego ; 33 i żeby był miłowany z całego serca i z całego umysłu i z całej duszy i z całej siły; i miłować bliŸniego, jako samego siebie : to jest więcej aniżeli wszystkie całopalenia i ofiary. 34 A Jezus widzšc, że roztropnie odpowiedział, rzekł mu: Niedaleko jesteœ od królestwa Bożego. I nikt już nie œmiał go pytać. SYN DAWIDOWY. 35 A Jezus odpowiadajšc mówił, nauczajšc w œwištyni : Jakże mówiš doktorowie, że Chrystus jest synem Dawidowym, 36 skoro sam Dawid mówi w Duchu Œwiętym:„Rzekł Pan Panu memu, sišdŸ po prawicy mojej, aż położę nieprzyjaciół twoich podnóżkiem nóg twoich?” 37 Sam więc Dawid nazywa go Panem, jakżetedy jest synem jego? A liczna rzesza chętnie go słuchała. JEZUS GROMI FARYZEIZM. 38 I mówił im w nauce swojej : Strzeżcie się doktorów, którzy lubiš chodzić w długich szatach i być pozdrawiani na rynku,39 i siedzieć na pierwszych krzesłach w synagogach i pierwsze miejsca na ucztach, 40 którzy objadajš domy wdów pod pozorem długich modlitw; tych cięższy wyrok spotka. GROSZ WDOWI. 41 I Jezus siedzšc naprzeciw skarbony, patrzał jak rzesza rzucała pienišdze do skarbony i wielu bogatych rzucało wiele. 42 A gdy przyszła jedna uboga wdowa, włożyła dwa szelšżki to jest tyle co grosz.43 A przywoławszy uczniów swoich, rzekł im: Zaprawdę powiadam wam, że ta uboga wdowa więcej włożyła, niŸli wszyscy, którzy kładli do skarbony. 44 Albowiem wszyscy rzucali z tego, co im zbywało; a ta z niedostatku swego wrzuciła wszystko, co miała, całe utrzymanie swoje. 13 O ZBURZENIU JEROZOLIMY I KOŃCU ŒWIATA. 1 A gdy Wychodził z œwištyni, rzekł mu jeden z uczniów jego : Nauczycielu! Patrz, co za kamienie i jakie budowle! 2 A Jezus odpowiadajšc, rzekł mu : Widziszte wszystkie wielkie budowle? Nie zostanie kamień na kamieniu, który by nie był zwalony. 3 Gdy zaœ siedział na górze Oliwnej naprzeciw œwištyni, pytali go na osobnoœci Piotr i Jakub i Jan i Andrzej : 4 Powiedz nam, kiedy się to stanie, i co za znak będzie, kiedy to wszystko zacznie się spełniać? 5 A Jezus odpowiadajšc, poczšł im mówić: Baczcie, aby was kto nie zwiódł. 6 Albowiem wielu przyjdzie w imię moje, powiadajšc, iż ja jestem, i wielu w błšd wprowadzš. 7 A gdy usłyszycie o wojnach i wieœci o wojnach, nie bójcie się, bo się to dziać musi, ale jeszcze nie koniec. 8 Albowiem powstanie naród przeciw narodowi, i królestwo przeciw królestwu, i będš miejscami trzęsienia ziemi i głody. To poczštek boleœci. 9 Wy zaœ uważajcie sami na siebie ; bo waswydadzš do rad i w synagogach biczować was będš, a przed namiestników i przed królów stawiać was będš dla mnie, im na œwiadectwo. 10 A potrzeba, aby najpierw wszystkim narodom opowiadana była ewangelia. 11 Skoro was prowadzić będš, aby was wydać, nie myœlcie przedtem, co byœcie mówić mieli, ale co wam będzie dane w owej godzinie, to mówcie ; albowiem nie wyjesteœcie, którzy mówicie, ale Duch Œwięty. 12 Brat zaœ wyda brata na œmierć i ojciec syna, i powstanš synowie przeciw rodzicomi będš ich zabijać. 13 I będziecie u wszystkich w nienawiœci dla imienia mego. Lecz kto wytrwa do końca, ten zbawiony będzie. STRASZLIWE SPUSTOSZENIE. 14 Gdy zaœ ujrzycie brzydotę spustoszenia, stojšcš, gdzie nie powinna, kto czyta, niechrozumie ; wtedy, którzy sš w Judei, niech uciekajš na góry. 15 A kto będzie na dachu, niech nie schodzi do domu i nie wchodzi, aby co wzišć z domuswego. 16 A kto będzie na polu, niech się nazad nie , ale jedno ciało. jedliiŠj ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żCP“ cD㠇 cEj; cFĽ$Ĺ cGj0 cH‰<Đwraca, aby wzišć płaszcz swój. l7 Biada zaœ brzemiennym i karmišcym w owe dni. 18 A módlcie się, aby to się nie stało w zimie. 19 Albowiem owe dni będš takim utrapieniem, jakiego nie było od poczštku stworzenia, które Bóg stworzył, aż dotšd, i ani nie będzie. 20 I gdyby Pan nie był skrócił tych dni, żadne ciało nie byłoby zachowane; ale dla wybranych, których wybrał, skrócił te dni.21 A wtedy, jeœliby wam kto rzekł: Oto tu jest Chrystus, oto tam, nie wierzcie. 22 Powstanš bowiem fałszywi Chrystusowiei fałszywi prorocy, i będš czynić znaki i dziwy, aby zwieœć, jeœliby to mogło być, nawet wybranych. 23 Wy tedy uważajcie, oto wam przepowiedziałem wszystko. 24 Ale w owe dni po owym ucisku zaćmi się słońce i księżyc nie da jasnoœci swojej, 25 i gwiazdy niebieskie będš spadać, a moce, które sš na niebie, poruszš się. 26 I wtedy ujrzš Syna Człowieczego, przychodzšcego w obłokach, z wielkš mocšichwałš. 27 Wtedy też poœle aniołów swoich, i zbierze wybranych swoich od czterech wiatrów, od krańców ziemi aż do krańców nieba. 28 Od figi zaœ uczcie się przypowieœci. Gdy już gałšŸ jej staje się miękka i wypuszcza liœcie, poznajecie, że zbliża się lato. 29 Tak i wy, gdy ujrzycie, że to się dziać będzie, wiedzcie, że już blisko jest, we drzwiach. 30 Zaprawdę powiadam wam, że nie przeminie to pokolenie, aż się to wszystko stanie. 31 Niebo i ziemia przeminš, lecz słowa moje nie przeminš. 32 A o dniu owym albo godzinie nikt nie wie,ani aniołowie w niebie, ani Syn, tylko Ojciec. NALEŻY CZUWAĆ. 33 Baczcie, czuwajcie, a módlcie się ; bo nie wiecie, kiedy ten czas będzie. 34 Jak człowiek, który odjechawszy w drogę, zostawił dom swój i przełożył sługi swoje każdego nad robotš swoja, a odŸwiernemu rozkazał, aby czuwał. 35 Czuwajcież tedy : (bo nie wiecie, kiedy pan domu przyjdzie : z wieczora, czy o północy, czy kiedy kur zapieje, czy z poranku), 36 aby nagle przyszedłszy, nie znalazł wasœpišcych. 37 Co wam zaœ mówię, wszystkim mówię : Czuwajcie. CZĘŒĆ IV (14,1-16,20) MĘKA I ZMARTWYCHWSTANIE 1. MĘKA 14 ZAMIARY WROGÓW. 1 Była zaœ Pascha i Przaœniki po dwu dniach, a najwyżsi kapłani i doktorowie szukali, jakby go zdradš pojmać i zabić. 2 Mówili zaœ : Nie w œwięto, żeby przypadkiem nie powstał rozruch wœród ludu. UCZTA W BETANII. 3 A gdy był w Betanii w domu Szymona trędowatego, i siedział u stołu, przyszła niewiasta, majšca słoik alabastrowy drogiego szpikanardowego olejku, i złamawszy alabaster, wylała na głowę jego. 4 I byli niektórzy, co oburzali się między sobš, mówišc : Na cóż się stała ta utrata olejku? 5 Można bowiem było ten olejek sprzedać drożej niż za trzysta denarów i rozdać ubogim ; i szemrali przeciwko niej. 6 A Jezus rzekł: Dajcie jej pokój, czemu jej przykroœć sprawiacie? Spełniła dobry uczynek względem mnie. 7 Ubogich bowiem zawsze macie między sobš, i kiedy zechcecie, możecie im dobrze czynić ; lecz mnie nie zawsze macie. 8 Ta co mogła, uczyniła ; naprzód już namaœciła ciało moje na pogrzeb. 9 Zaprawdę powiadam wam : Gdziekolwiek opowiadana będzie ta ewangelia po całym œwiecie, i to, co ona uczyniła, opowiadać będš na jej pamištkę. ZDRADA JUDASZA. 10 I Judasz Iszkariot, jeden z dwunastu odszedł do najwyższych kapłanów, aby im go wydać. 11 Oni zaœ usłyszawszy, uradowali się i obiecali mu dać pienišdze; i szukał, jakby go wydać przy dogodnej sposobnoœci. PRZYGOTOWANIE WIECZERNIKA. 12 I pierwszego dnia Przaœników, gdy Paschę ofiarowano, rzekli mu uczniowie : Gdzie chcesz, abyœmy poszli przygotować, żebyœ pożywał Paschę? 13 I posłał dwóch ze swych uczniów i rzecze im : IdŸcie do miasta, a spotka się zwami człowiek, niosšcy dzban wody, idŸcież za nim. 14 A tam dokšd wejdzie, powiedzcie panu domu, że Nauczyciel mówi : Gdzie jest gospoda moja, w której bym jadł Paschę z uczniami moimi? 15 I on wam pokaże wieczernik wielki, usłany, i tam przygotujcie nam. 16 I poszli uczniowie jego i przyszli do miasta i znaleŸli jak im powiedział, i przygotowali Paschę. UCZTA EUCHARYSTYCZNA. 17 Gdy zaœ nastał wieczór, przyszedł z dwunastoma. 18 A gdy oni siedzieli i jedli, rzekł Jezus: Zaprawdę powiadam wam, że jeden z was, który je ze mnš, wyda mnie. 19 Wówczas oni poczęli się smucić i mówić mu każdy z osobna : Czy to ja? 20 A on im rzekł : Jeden z dwunastu, któryze mnš macza rękę w misie. 21 I Syn Człowieczy idzie wprawdzie, jako nim jest napisane; lecz biada temu człowiekowi, przez którego Syn Człowieczybędzie wydany! Lepiej by mu było, by się ten człowiek był nie narodził. 22 Skoro oni jedli, wzišł Jezus chleb i błogosławišc łamał i dał im i rzekł: Bierzcie, tt jest ciało moje. 23 A wzišwszy kielich, dzięki uczyniwszy, dał im, i pili z niego wszyscy. 24 I rzekł im : To jest krew moja Nowego Testamentu, która za wielu będzie wylana. 25 Zaprawdę powiadam wam, że już nie będę pił z tego owocu winnego szczepu, aż do owego dnia, gdy go będę pić nowy w królestwie Bożym. ZAPOWIED ZAPARCIA SIĘ PIOTRA. 26 A odmówiwszy hymn, wyszli ku górze Oliwnej. 27 I rzecze im Jezus: Wszyscy zgorszycie się ze mnie tej nocy, bo napisane jest : „Uderzę pasterza, a rozproszš się owce.” 28 Ale gdy zmartwychwstanę, uprzedzę wasdo Galilei. 29 Piotr zaœ mu rzekł: Chociażby wszyscy zgorszyli się z ciebie, ale nie ja. 30 I rzecze mu Jezus : Zaprawdę powiadamci, że ty dziœ tej nocy, zanim kur dwakroć zapieje, trzykroć się mnie zaprzesz. 31 Ale on więcej mówił : Choćby mi trzeba było i umrzeć z tobš, nie zaprę się ciebie. Podobnie też i wszyscy mówili. KONANIE W OGROJCU. 32 I przyszli do folwarku, który zwano Getsemani. I rzecze uczniom swoim: SiedŸcie tu, aż się pomodlę. 33 I bierze z sobš Piotra i Jakuba i Jana, i zaczšł się lękać i czuć odrazę. 34 I rzekł im : Smutna jest dusza moja aż do œmierci; zostańcie tu, a czuwajcie. 35 I poszedłszy nieco dalej, padł na ziemięi modlił się, żeby go ominęła ta godzina, jeœli to być mogło. 36 I mówił : Abba, Ojcze! Wszystko Tobie jest możliwe, oddal ode mnie ten kielich ; lecz nie co ja chcę, ale co Ty. 37 I przyszedł i znalazł ich œpišcych i rzecze do Piotra: Szymonie, œpisz? Nie mogłeœ czuwać jednej godziny? 38 Czuwajcie, a módlcie się, byœcie nie weszli w pokuszenie. Duch wprawdzie ochotny, ale ciało słabe. 39 I znowu odszedłszy modlił się, te same słowa mówišc. 40 A wróciwszy się, znalazł ich znowu œpišcych (bo oczy ich były obcišżone), a niewiedzieli, co by mu odpowiedzieć. 41 I przychodzi po raz trzeci i mówi im : Œpijcie już i odpoczywajcie! Dosyć, przyszła godzina, oto Syn Człowieczy będzie wydany w ręce grzeszników. 42 Wstańcie, pójdŸmy; oto ten, który mnie wyda, blisko jest. POJMANIE. 43 A gdy on jeszcze mówił, przyszedł Judasz Iszkariot, jeden z dwunastu, a z nim wielka zgraja z mieczami i z kijami, od najwyższych kapłanów i doktorów i starszych. 44 Ten zaœ, który go wydał, dał im znak, mówišc : Kogo pocałuję, ten ci jest ; bierzcie go, a prowadŸcie ostrożnie. 45 I gdy przyszedł, przystšpiwszy zaraz ku niemu, rzekł : BšdŸ pozdrowiony Mistrzu! I pocałował go. 46 A oni targnęli się nań rękoma i pojmali go. 47 Jeden zaœ z tych, co stali obok, dobywszy miecza, uderzył sługę najwyższego kapłana i ucišł mu ucho. 48 A Jezus odpowiadajšc, rzekł im : Jakby na zbójcę wyszliœcie z mieczami i z kijami pojmać mnie? 49 Codziennie byłem u was w œwištyni uczšc, a nie pojmaliœcie mnie ; ale, żeby sięwypełniły Pisma. 50 Wtedy uczniowie jego opuœciwszy go, wszyscy uciekli. 51 A pewien młodzieniec szedł za nim, odziany przeœcieradłem na gołym ciele, i pojmali go. 52 Lecz on porzuciwszy przeœcieradło, nagiuciekł od nich. U KAJFASZA. 53 I przyprowadzili Jezusa do najwyższegokapłana; a zeszli się wszyscy kapłani i doktorowie i starsi. 54 Piotr zaœ szedł z daleka za nim, aż do wnętrza na dziedziniec najwyższego kapłana, i siedział ze sługami przy ogniu i grzał się. 55 Najwyżsi zaœ kapłani i cała Rada szukaliprzeciw Jezusowi œwiadectwa, aby go na œmierć wydać; a nie znajdowali. 56 Wielu bowiem fałszywie œwiadczyło przeciw niemu; lecz œwiadectwa nie były zgodne. 57 A niektórzy powstawszy, fałszywie œwiadczyli przeciw niemu, mówišc: 58 Myœmy go słyszeli mówišcego : Ja rozwalę tę œwištynię rękš uczynionš, a zbuduję za trzy dni innš, nie rękš uczynionš. 59 I nie było zgodne ich œwiadectwo. 60 A najwyższy kapłan stanšwszy poœrodku, spytał Jezusa, mówišc : Nic nie odpowiadasz na to, co oni ci zarzucajš? 61 Ale on milczał i nic nie odpowiedział. Znowu zapytał go najwyższy kapłan i rzekłmu : Tyœ jest Chrystus, syn Boga błogosławionego? 62 A Jezus mu rzekł: Jam jest, i ujrzycie Syna Człowieczego siedzšcego po prawicy mocy Bożej i przychodzšcego wœród obłoków niebieskich. 63 Najwyższy zaœ kapłan rozdarłszy szatyswoje, mówi : Na cóż jeszcze potrzebujemy œwiadków? 64 Słyszeliœcie bluŸnierstwo; co wam się zdaje? A oni wszyscy osšdzili, że jest winien œmierci. 65 I poczęli niektórzy plwać na niego, i zakrywać oblicze jego, i bić go pięœciami, i mówić mu : Prorokuj! A słudzy policzkowali go. TRZYKROTNE ZAPARCIE SIĘ PIOTRA. 66 A gdy Piotr był na dole, na dziedzińcu, przyszła jedna ze służšcych najwyższego kapłana, 67 i widzšc, że Piotr się grzeje, spojrzawszy nań, mówi : I tyœ był z Jezusem Nazareńskim. 68 Lecz on się zaparł, mówišc: Ani nie wiem, ani nie rozumiem, co mówisz. I wyszedł na zewnštrz do przedsionka, a kurzapiał. 69 Gdy go zaœ znowu ujrzała służšca, zaczęła mówić tym, którzy wokoło stali, że ten z nich jest. 70 Ale on po wtóre się zaparł. A po chwili ci, co tam stali, znów mówili Piotrowi: Prawdziwie z nich jesteœ ; boœ i Galilejczyk jest. 71 A on poczšł zaklinać się i przysięgać : Że nie znam tego człowieka, o którym mówicie. 72 A niebawem kur zapiał po raz drugi. I wspomniał Piotr na słowo, które mu rzekł Jezus : Pierwej niż kur dwakroć zapieje, trzykroć się mnie zaprzesz. I poczšł płakać. 15 U PIŁATA. 1 I zaraz, rano najwyżsi kapłani uczyniwszy naradę ze starszymi i z doktorami i z całš Radš, zwišzawszy Jezusa, zaprowadzili i oddali Piłatowi. 2 I spytał go Piłat : Ty jesteœ Królem żydowskim? Lecz on odpowiadajšc, rzecze mu : Ty powiadasz. 3 I oskarżali go najwyżsi kapłani o wiele rzeczy. 4 A Piłat pytał go znowu, mówišc: Nic nie odpowiadasz? Patrz, o jak wielkie rzeczy cię winujš. 5 Jezus zaœ nic więcej nie odpowiedział, tak że się Piłat dziwił. JEZUS I BARABASZ. 6 A na œwięto zwykł był wypuszczać im jednego więŸnia, o którego by prosili. 7 Był zaœ niejaki zwany Barabaszem, który z buntownikami był w więzieniu, bo w rozruchu popełnił zabójstwo. 8 A gdy wstšpiła rzesza poczęła prosić o to, co zawsze im czynił. 9 Piłat zaœ odpowiedział im, mówišc : Chcecie, to puszczę wam Króla żydowskiego? 10 Wiedział bowiem, że z zazdroœci wydali go najwyżsi kapłani. 11 Lecz przedniejsi kapłani podmówili rzeszę, aby raczej wypuœcił im Barabasza. 12 A odpowiadajšc Piłat, rzekł im znowu : Cóż tedy chcecie, bym uczynił Królowi żydowskiemu? 13 A oni znowu zawołali : Ukrzyżuj go! 14 Piłat zaœ im mówił : Cóż więc złego uczynił? Ale oni tym bardziej krzyczeli : Ukrzyżuj go! 15 A Piłat, chcšc ludowi dogodzić, wypuœciłim Barabasza, a Jezusa ubiczowanego wydał, aby był ukrzyżowany. CIERNIEM UKORONOWANIE. 16 Żołnierze zaœ zaprowadzili go na dziedziniec pretorium i zwołali całš rotę. 17 I przyoblekli go w purpurę, i uplótłszy cierniowš koronę, włożyli na niego. 18 I zaczęli go pozdrawiać: Witaj, Królu żydowski! 19 I bili go trzcinš po głowie i plwali nań, a upadajšc na kolana, kłaniali się mu. DROGA NA GOLGOTĘ. 20 A Skoro się z niego naœmiali, zdjęli z niego purpurę i włożyli nań szaty jego, i wyprowadzili go, aby go ukrzyżować. 21 I przymusili przechodzšcego, niejakiego Szymona Cyrenejczyka, idšcego z pola, ojcaAleksandra i Rufa, aby niósł krzyż jego. 22 I przywiedli go na miejsce Golgota, co się wykłada : miejsce Trupiej Głowy. 23 I dawali mu pić wino z mirrš i nie przyjšł. 24 A ukrzyżowawszy go, podzielili szaty jego, rzucajšc o nie los, co kto ma wzišć. UKRZYŻOWANIE I SZYDERSTWA. 25 A była trzecia godzina, i ukrzyżowali go.26 I był tytuł winy jego napisany: KRÓL ZYDOWSKI. 27 A z nim ukrzyżowali dwóch łotrów, jednego po prawicy, a drugiego po lewicy jego. 28 I wypełniło się Pismo, które mówi : „I ze złoczyńcami został policzony.” 29 A przechodzšcy bluŸnili mu, kiwajšc głowami swymi i mówišc : Hej ty, co rozwalasz œwištynię i w trzech dniach znowu jš budujesz! 30 Wybaw samego siebie, zstępujšc z krzyża. 31 Podobnież i najwyżsi kapłani z doktorami, szydzšc, jeden do drugiego mówili : Innych wybawiał, a samego siebie wybawić nie może! 32 Chrystus, Król izraelski, niechże teraz zstšpi z krzyża, abyœmy ujrzeli i uwierzyli. I ci, którzy z nim byli ukrzyżowani, lżyli go. ŒMIERĆ ZBAWICIELA. 33 A gdy przyszła godzina szósta, zaległy całš ziemię ciemnoœci aż do godziny dziewištej. 34 A o dziewištej godzinie zawołał Jezus głosem wielkim, mówišc: „Eloi, Eloi, lamma sabakthani,” co się wykłada: „Boże mój, Boże mój! Czemuœ mnie opuœcił?” 35 A niektórzy z około stojšcych słyszšc to, mówili: Oto Eliasza woła. 36 Jeden zaœ przybiegł, i napełniwszy gšbkę octem, włożył na trzcinę i dawał mupić, mówišc : Poczekajcie, patrzmy czy przyjdzie Eliasz, aby go zdjšć. 37 Lecz Jezus, wydawszy głos wielki, skonał. 38 A zasłona œwištyni rozdarła się na dwoje od wierzchu aż do dołu. 39 Setnik zaœ, który stał naprzeciw, widzšc, że tak wołajšc, skonał, rzekł: Prawdziwie człowiek ten był Synem Bożym.40 Były też i niewiasty patrzšce z daleka, między którymi była Maria Magdalena i Maria, Matka Jakuba Mniejszego i Józefa, iSalome, 41 a gdy był w Galilei, chodziły za nim i służyły mu, i wiele innych, które razem z nim były przyszły do Jerozolimy. POGRZEB P. JEZUSA. 42 Skoro już nastał wieczór (ponieważ był to dzień Przygotowania, który jest przed szabatem), 43 przyszedł Józef z Arymatei, dostojny senator, który też oczekiwał królestwa Bożego, i œmiało wszedł do Piłata, i prosiło ciało Jezusowe. 44 A Piłat się zdziwił, czyby już skonał. I wezwawszy setnika, zapytał go, czyby już umarł. 45 A dowiedziawszy się od setnika, darowałciało Józefowi. 46 Józef zaœ, kupiwszy przeœcieradło i zdjšwszy Jezusa, owinšł go w przeœcieradło i położył w grobie, który był wyciosany w skale, i przywalił kamień do drzwi grobowych. 47 A Maria Magdalena i Maria Józefowa patrzyły, gdzie go kładziono. 2. ZMARTWYCHWSTANIE 16 NIEWIASTY U GROBU. 1 A gdy minšł szabat, Maria Magdalena i Maria Jakubowa i Salome nakupiły wonnych olejków, aby przyszedłszy namaœcić Jezusa. 2 A bardzo rano pierwszego dnia tygodnia przyszły do grobu, gdy już wzeszło słońce. 3 I mówiły między sobš : Kto nam odwali kamień od drzwi grobowych? 4 A spojrzawszy, zobaczyły odwalony kamień; albowiem był bardzo wielki. 5 I wszedłszy do grobu, ujrzały młodzieńca siedzšcego po prawej stronie, ubranego w szatę białš, i zdumiały się. 6 A on im mówi : Nie lękajcie się ; Jezusa szukacie Nazareńskiego, ukrzyżowanego? Wstał, nie ma go tu; oto miejsce, gdzie go położono. 7 Ale idŸcie, powiedzcie uczniom jego i Piotrowi, że was uprzedza do Galilei, tam go zobaczycie, jak wam powiedział. 6 A one wyszedłszy, uciekły z grobu, albowiem zdjęło je drżenie i przestrach; i nikomu nic nie powiedziały, bo się bały. CHRYSTUS UKAZUJE SIĘ MAGDALENIE. 8 Wstawszy zaœ raniutko pierwszego dnia tygodnia, ukazał się najpierw Marii Magdalenie, z której był wyrzucił siedmiu czartów. 10 Ona poszedłszy, opowiedziała tym, którzy z nim bywali, smutnym i płaczšcym. 11 A oni usłyszawszy, że żyje i był widziany przez niš, nie uwierzyli. UKAZUJE SIĘ UCZNIOM I APOSTOŁOM. 12 Potem zaœ dwom z nich idšcym do wsi, ukazał się w drodze w innej postaci. 13 A oni przyszedłszy, opowiedzieli innym ;ale i tym nie uwierzyli. 14 Na koniec ukazał się owym jedenastu siedzšcym u stołu, i wymawiał im niedowiarstwo i zatwardziałoœć serca, że tym, którzy go widzieli, że zmartwychwstał, nie uwierzyli. 15 I rzekł im : Idšc na cały œwiat, , ale jedno ciało. jedliiŠj ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żIP†JÖ¸ c€KŽƒ cLv cM‡(< cNĂ5– Jopowiadajcie ewangelię wszelkiemu stworzeniu. 16 Kto uwierzy i ochrzci się, będzie zbawiony ; a kto nie uwierzy, będzie potępiony. 17 A za tymi, co uwierzš, te cuda w œlad pójdš: W imię moje czarty będš wyrzucać, nowymi językami będš mówić, 18 węże będš brać, i choćby co œmiertelnego pili, szkodzić im nie będzie, nachorych będš kłaœć ręce, i dobrze się miećbędš. WNIEBOWSTĽPIENIE. 19 Ale Pan Jezus potem, kiedy do nich przemówił, został wzięty do nieba, i siedzipo prawicy Bożej. 20 Oni zaœ wyszedłszy, przepowiadali wszędzie ; a Pan dopomagał, i potwierdzał słowa przez cuda w œlad idšce. --------------------------- EWANGELIA WG ŒW. ŁUKASZA PRZEDMOWA 1. Ponieważ wielu starało się ułożyć opowiadanie o rzeczach, które się wœród nas dokonały, 2 jak nam podali ci, którzy się im od poczštku sami przypatrywali, i byli sługamisłowa; 3 postanowiłem i ja, zbadawszy wszystko dokładnie od poczštku, spisać ci po kolei, dostojny Teofilu, 4 abyœ poznał prawdę tych słów, których cię nauczono. CZĘŒĆ I (1,5 - 2,52) ZAPOWIED NARODZENIA JANA CHRZCICIELA. 5 Za dni Heroda, króla Judei, pewien kapłan, imieniem Zachariasz, ze zmiany Abiasza, a żona jego z córek Aaronowych, aimię jej Elżbieta. 6 Byli zaœ oboje sprawiedliwi przed Bogiem,postępujšc według wszystkich przykazań i przepisów Pańskich bez przygany. 7 A nie mieli syna, bo Elżbieta była niepłodna, a byli już oboje podeszli w latach swoich. 8 I stało się, gdy sprawował urzšd kapłański w porzšdku zmiany swojej przedBogiem, według zwyczaju kapłaństwa padłlos na niego, że miał kadzić, 9 wszedłszy do œwištyni Pańskiej; 10 a całe mnóstwo ludu było zewnštrz, modlšc się w czasie kadzenia. 11 I ukazał mu się Anioł Pański, stojšcy poprawej stronie ołtarza kadzenia. 12 A ujrzawszy, zatrwożył się Zachariasz, i przypadła nań bojaŸń. 13 I rzekł do niego Anioł : Nie bój się Zachariaszu, bo wysłuchana została proœbatwoja i żona twoja Elżbieta urodzi ci syna, a nazwiesz imię jego Jan. 14 A ty będziesz miał wesele i radoœć i wielu będzie się radować z narodzenia jego.15 Albowiem będzie wielki przed Panem, i wina i sycery pić nie będzie, i będzie napełniony Duchem Œwiętym jeszcze w żywocie matki swojej. 16 I nawróci wielu synów izraelskich do Pana Boga ich; 17 a sam pójdzie przed nim w duchu i mocyEliaszowej, aby zwrócić serca ojców ku dzieciom, a niedowiarków ku roztropnoœci sprawiedliwych, by zgotować Panu lud doskonały. 18 I rzekł Zachariasz do Anioła : Skšdże topoznam, bo ja jestem stary, i żona moja podeszła w latach swoich? 19 A odpowiadajšc Anioł, rzekł mu : Jam jest Gabriel, który stoję przed Bogiem, a jestem posłany, aby mówić do ciebie, i tę dobrš nowinę tobie zwiastować. 20 A oto będziesz milczšcy, i nie będziesz mógł mówić aż do dnia, którego się to stanie, dlatego żeœ nie uwierzył słowom moim, które wypełniš się czasu swego. 21 A lud oczekiwał Zachariasza, i dziwili się, że tak długo przebywał w œwištyni. 22 Wyszedłszy zaœ, nie mógł do nich mówić; i poznali, że miał w œwištyni widzenie: A on dawał im znaki, i został niemy. 23 I stało się, gdy się wypełniły dni urzędu jego, odszedł do domu swego. 24 A po tych dniach poczęła Elżbieta, żona jego, i ukrywała się przez pięć miesięcy, mówišc : 25 Że mi tak Pan uczynił w czasie, w którym wejrzał, aby zdjšć hańbę mojš wœród ludzi. ZWIASTOWANIE MARYI. 26 W szóstym zaœ miesišcu posłany został od Boga Anioł Gabriel do miasta galilejskiegoBył, któremu imię Nazaret, 27 do panny poœlubionej mężowi, któremu imię było Józef, z domu Dawidowego, a imię panny Maryja. 28 I wszedłszy Anioł do niej, rzekł: BšdŸ pozdrowiona, łaski pełna, Pan z tobš, błogosławionaœ ty między niewiastami. 29 A ona, gdy usłyszała, zatrwożyła się namowę jego, i myœlała, jakie by to było pozdrowienie. 30 I rzekł jej Anioł: Nie bój się Maryjo, albowiem znalazłaœ łaskę u Boga ! 3l Oto poczniesz w łonie, i porodzisz syna, a nazwiesz imię jego Jezus. 32 Ten będzie wielki, a będzie zwany SynemNajwyższego. I da mu Pan Bóg stolicę Dawida, ojca jego, i będzie królował w domu Jakubowym na wieki, 33 a królestwu jego nie będzie końca. 34 Maryja zaœ rzekła do Anioła: Jakże się to stanie, gdyż męża nie znam? 35 A odpowiadajšc Anioł, rzekł jej : Duch Œwięty zstšpi na cię, a moc Najwyższego zacieni cię. Przeto i to, co się z ciebie narodzi Œwięte, będzie nazwane Synem Bożym. 36 I oto Elżbieta, krewna twoja, i ona poczęła syna w staroœci swojej, a ten miesišc szósty jest tej, którš zowiš niepłodnš. 37 Gdyż u Boga nie będzie niemożliwe żadne słowo. 38 I rzekła Maryja : Oto ja służebnica Pańska, niech mi się stanie według słowa twego.I odszedł od niej Anioł. MARYJA NAWIEDZA ELŻBIETĘ. 39 Maryja zaœ powstawszy w owe dni, poszła w góry z poœpiechem do miasta judzkiego. 40 I weszła w dom Zachariasza, i pozdrowiła Elżbietę. 41 I stało się, skoro usłyszała Elżbieta pozdrowienie Maryi, skoczyło dziecištko w jej łonie, a Elżbieta napełniona została Duchem Œwiętym. 42 I zawołała głosem wielkim, mówišc : Błogosławionaœ ty między niewiastami, i błogosławiony owoc żywota twojego. 43 A skšdże mi to, że przyszła matka Pana mego do mnie? 44 0to bowiem, skoro zabrzmiał głos pozdrowienia twego w uszach moich, skoczyło z radoœci dziecištko w łonie moim. 45 A błogosławiona jesteœ, któraœ uwierzyła, albowiem spełni się to, co ci było powiedziane od Pana. 46 I rzekła Maryja : Wielbi dusza moja Pana, 47 i rozradował się duch mój w Bogu, Zbawicielu moim. 48 Gdyż wejrzał na niskoœć służebnicy swojej ; oto bowiem odtšd błogosławionš zwać mnie będš wszystkie narody. 49 Albowiem uczynił mi wielkie rzeczy, który możny jest, i œwięte imię jego. 50 A miłosierdzie jego z pokolenia w pokolenie, bojšcym się jego. 5l Uczynił moc ramieniem swoim, rozproszył pysznych w zamysłach ich serca. 52 Stršcił mocarzy ze stolicy, a podwyższył pokornych. 53 Łaknšcych napełnił dobrami, a bogaczy z niczym puœcił. 54 Przyjšł Izraela, sługę swego, wspomniawszy na miłosierdzie swoje. 55 Jak mówił do ojców naszych, Abrahamowi i potomstwu jego na wieki. 56 Mieszkała zaœ z niš Maryja około trzech miesięcy, i wróciła się do domu swego. NARODZENIE JANA CHRZCICIELA. 57 A Elżbiecie wypełnił się czas rozwišzania, i porodziła syna. 58 I usłyszeli sšsiedzi i krewni jej, że Pan uczynił jej wielkie miłosierdzie swoje, i radowali się z niš. 59 I stało się, dnia ósmego przyszli obrzezać dziecištko, i nazwali je imieniem ojca jego, Zachariaszem. 60 A matka jego odpowiadajšc, rzekła : Wcale nie, ale nazwany będzie Janem. 61 I mówili do niej : Iż nikogo nie ma w rodzie twoim, którego by zwano tym imieniem. 62 I pytali przez znaki ojca jego, jakby go chciał nazwać. 63 A zażšdawszy tabliczki, napisał, mówišc:Jan jest imię jego. I zdziwili się wszyscy. 64 Wnet zaœ otwarły się usta jego i język jego, i mówił, błogosławišc Boga. 65 I padł strach na wszystkich sšsiadów ich, i po wszystkich górach Judei rozpowiadano te wszystkie słowa. 66 A wszyscy, którzy słyszeli, brali do serca swego, mówišc: Czym, mniemasz, dziecię to będzie ? Albowiem była z nim ręka Pańska. HYMN ZACHARIASZA. 67 A Zachariasz, ojciec jego, napełniony został Duchem Œwiętym, i prorokował mówišc : 68 Błogosławiony Pan Bóg Izraela, że nawiedził, i uczynił odkupienie ludu swego, 69 i wzbudził dla nas róg zbawienia w domuDawida, sługi swego, 70 jak mówił przez usta œwiętych, którzy przed wiekami byli, proroków swoich; 7l wybawienie od nieprzyjaciół naszych, i zršk wszystkich, którzy nas nienawidzš, 72 aby uczynić miłosierdzie nad ojcami naszymi, i wspomnieć na przymierze swoje œwięte, 73 na przysięgę, którš przysišgł Abrahamowi, ojcu naszemu, że nam da, 74 abyœmy, wybawieni z ręki nieprzyjaciół naszych bez bojaŸni mu służyli, 75 w œwištobliwoœci i w sprawiedliwoœci przed nim, po wszystkie dni nasze. 76 A ty, dziecištko, nazwane będziesz prorokiem Najwyższego ; bo pójdziesz przed obliczem Pana, gotować drogi jego, 77 aby dać naukę zbawienia ludowi jego, na odpuszczenie grzechów ich. 78 Dla wnętrznoœci miłosierdzia Boga naszego, przez które nawiedził nas, Wschód z wysokoœci, 79 aby zaœwiecić tym, którzy w ciemnoœci iw cieniu œmierci siedzš, aby pokierować nogi nasze na drogę pokoju. 80 A dziecištko rosło, i umacniało się duchem, i było na pustynnych miejscach aż do czasu ukazania się swego przed Izraelem. 2 NARODZENIE PANA JEZUSA. 1 I stało się w owe dni, wyszedł dekret odcesarza Augusta, aby spisano wszystek œwiat. 2 Ten pierwszy spis dokonany został przez namiestnika Syrii, Cyryna. 3 I szli wszyscy, aby dać się zapisać, każdy do miasta swego. 4 Poszedł też i Józef z Galilei, z miasta Nazaret do Judei, do miasta Dawidowego, które zowiš Betlejem, dlatego, że był z domu i pokolenia Dawidowego, 5 aby dać się zapisać z Maryjš, poœlubionš sobie małżonkš brzemiennš. 6 I stało się, gdy tam byli, wypełniły się dni, aby porodziła. 7 I porodziła syna swego pierworodnego, auwinęła go w pieluszki, i położyła go w żłobie, bo nie było dla nich miejsca w gospodzie. PASTERZE U ŻŁÓBKA. 8 A byli w tejże krainie pasterze, czuwajšcy i odbywajšcy straże nocne przy trzodzie swojej. 9 I oto Anioł Pański stanšł przy nich, a jasnoœć Boża zewszšd ich oœwieciła, i zlęklisię bojaŸniš wielkš. 10 I rzekł im Anioł : Nie bójcie się ; bo otoopowiadam wam wesele wielkie, 11 które będzie wszystkiemu ludowi, bo się wam dziœ narodził Zbawiciel, który jest Chrystus Pan, w mieœcie Dawidowym. 12 A ten znak dla was: Znajdziecie niemowlštko, uwinięte w pieluszki i położone w żłobie. 13 I nagle zjawiło się z Aniołem mnóstwo wojska niebieskiego, wielbišc Boga, i mówišc : l4 Chwała na wysokoœci Bogu, a na ziemi pokój ludziom dobrej woli. 15 I stało się, gdy odeszli od nich aniołowie do nieba, pasterze mówili jeden do drugiego : PójdŸmy aż do Betlejem, a oglšdajmy to słowo, które się stało, które nam Pan oznajmił. 16 I przyszli z poœpiechem, i znaleŸli Maryję i Józefa i dziecištko położone w żłobie. 17 Ujrzawszy zaœ poznali słowo, które im było powiedziane o tym dziecištku. 18 A wszyscy, którzy słyszeli, dziwili się, itemu, co im pasterze powiedzieli. l9 Lecz Maryja zachowywała te wszystkie słowa, rozważajšc w sercu swoim. 20 I wrócili się pasterze, wysławiajšc i chwalšc Boga za wszystko, co słyszeli i widzieli, jak im było powiedziane. OBRZEZANIE I OFIAROWANIE JEZUSA. 21 A gdy się spełniło osiem dni, aby obrzezano dziecištko, nazwano imię jego Jezus, które nazwane było przez Anioła pierwej niż się w łonie poczęło. 22 A gdy się wypełniły dni oczyszczenia jejwedług Zakonu Mojżeszowego, przynieœli jedo Jeruzalem, aby je stawić przed Panem, 23 jak napisane jest w Zakonie Pańskim, że"wszelki pierworodny płód męski œwiętym Panu nazwany będzie," 24 i żeby złożyć na ofiarę według tego, copowiedziane jest w Zakonie Pańskim, "parę synogarlic, albo dwoje gołębišt." 25 I oto był w Jeruzalem człowiek, któremu imię było Symeon, a człowiek ten sprawiedliwy i bogobojny, wyczekujšcy pociechy Izraela, a Duch Œwięty był w nim. 26 I otrzymał był zapowiedŸ od Ducha Œwiętego, że nie miał oglšdać œmierci, dopókiby wpierw nie ujrzał Chrystusa Pańskiego. 27 I przyszedł w duchu do œwištyni. A gdy wnosili dziecištko Jezus rodzice jego, aby znim postšpić według zwyczaju Zakonu, 28 on też wzišł je na ręce swoje, i błogosławił Boga, mówišc: 29 Teraz puszczasz, Panie, sługę twego w pokoju, według słowa twego, 30 gdyż oczy moje oglšdały zbawienie twoje, 3l które zgotowałeœ przed obliczem wszystkich narodów. 32 Œwiatłoœć na objawienie pogan i chwałę ludu twego izraelskiego 33 A ojciec jego i matka dziwili się temu, coo nim mówiono. 34 I błogosławił im Symeon, i rzekł do Maryi, matki jego : Oto ten położony jest na upadek i na powstanie wielu w Izraelu, ina znak, któremu sprzeciwiać się będš, 35 a duszę twš własnš przeniknie miecz, aby myœli z wielu serc były objawione. 36 Była też Anna prorokini, córka Fanuela, z pokolenia Aser ; ta była bardzo podeszła w latach, a siedem lat żyła z mężem swym od panieństwa swego. 37 Ona to będšc wdowš aż do lat osiemdziesięciu czterech, nie odchodziła z œwištyni, postami i modlitwami służšc we dnie i w nocy. 38 I ona tejże godziny nadszedłszy wyznawała Panu, i opowiadała o nim wszystkim, którzy oczekiwali odkupienia Izraela. 39 Skoro wykonali wszystko według ZakonuPańskiego, wrócili się do Galilei, do Nazaret, miasta swego. 40 A dziecię rosło, i umacniało się pełne mšdroœci, i łaska Boża była w nim. DWUNASTOLETNI JEZUS W ŒWIĽTYNi. 41 A rodzice jego chodzili co roku do Jeruzalem, na dzień uroczysty Paschy 42 A gdy już miał lat dwanaœcie, gdy oni poszli do Jeruzalem według zwyczaju dnia œwiętego, 43 i kiedy wypełniwszy dni, wracali, zostało dziecię Jezus w Jeruzalem, a nie zauważyli rodzice jego 44 Mniemajšc zaœ, że on jest w towarzystwie, uszli dzień drogi, i szukali go wœród krewnych i znajomych. 45 A nie znalazłszy, wrócili się do Jeruzalem, szukajšc go. 46 I stało się, po trzech dniach znaleŸli go w œwištyni, siedzšcego w poœrodku doktorów, słuchajšcego i pytajšcego ich. 47 Wszyscy zaœ, którzy go słuchali, zdumiewali się nad rozumem i odpowiedziami jego. 48 A ujrzawszy go, zdziwili się. I rzekła doń matka jego : Synu, cóżeœ nam tak uczynił ? Oto ojciec twój i ja, bolejšc, szukaliœmy cię. 49 I rzekł do nich: Cóż jest, żeœcie mnie szukali? Nie wiedzieliœcie, że w tych rzeczach, które sš Ojca mego, potrzeba, żebym był? 50 A oni nie zrozumieli słowa, które im powiedział. 51 I poszedł z nimi, i przyszedł do Nazaretu, a był im poddany. A matka jego zachowywała wszystkie te słowa w sercu swoim. 52 A Jezus pomnażał się w mšdroœci i w latach, i w łasce u Boga i u ludzi. CZĘŒĆ II (3,1 - 21,38) ŻYCIE PUBLICZNE ZBAWICIELA I. Okres przygotowawczy. (3,1 - 4,13) 3 DZIAŁALNOŒĆ JANA CHRZCICIELA. 1 A piętnastego roku panowania Tyberiusza cesarza, gdy, Poncjusz Piłat rzšdził Judeš,a Herod był tetrarchš Galilei, a Filip, brat jego, tetrarchš Iturei i krainy Trachonu, a Lizaniasz tetrarchš Abileny, 2 za najwyższych kapłanów Annasza i Kajfasza, stało się słowo Pańskie do Jana,syna Zachariaszowego, na pustyni. 3 I przeszedł całš krainę nadjordańskš, opowiadajšc chrzest pokuty na odpuszczenie grzechów, 4 jako napisane jest w księdze mów Izajasza proroka : "Głos wołajšcego na pustyni : Gotujcie drogę Pańskš, czyńcie proste œcieżki jego. 5 Wszelka dolina będzie napełniona, a wszelka góra i pagórek będzie poniżony, i krzywe miejsca będš proste, a ostre drogami gładkimi. 6 I ujrzy wszelkie ciało zbawienie Boże." 7 Mówił tedy do rzesz, które wychodziły, aby przyjšć chrzest od niego : Plemię żmijowe ! Kto was nauczył uciekać przed nadchodzšcym gniewem? 8 Czyńcie tedy owoce godne pokuty, a nie zaczynajcie mówić: Ojcem mamy Abrahama. Albowiem wam powiadam, że Bóg ma moc z tych kamieni wzbudzić synów Abrahamowi. 9 Już bowiem siekiera do korzenia drzew jest przyłożona, a przeto wszelkie drzewo,nie rodzšce owocu dobrego, będzie wycięte,i w ogień wrzucone. 10 I pytały go rzesze, mówišc : Cóż więc mamy czynić? Odpowiadajšc zaœ mówił im : 11 Kto ma dwie suknie niech da nie majšcemu, a kto ma żywnoœć, niech tak samo uczyni. 12 Przyszli też i celnicy, aby chrzest otrzymać, i rzekli mu: Nauczycielu, co czynić mamy? 13 A on im rzekł : Nic więcej nie czyńcie nad to, co wam postanowiono. l4 Pytali go zaœ i żołnierze, mówišc : Cóż i my czynić mamy ? I rzekł im : Nikogo nie bijcie, ani nie potwarzajcie, ale na żołdzie waszym poprzestawajcie. 15 A gdy lud się domniemywał, i wszyscy myœleli o Janie w sercu swoim, czy on przypadkiem nie jest Chrystusem, 16 odpowiedział Jan, mówišc wszystkim : Ja was chrzczę wodš, ale przyjdzie mocniejszy ode mnie, któremu nie jestem godzien rozwišzać rzemyka u obuwia jego; on was chrzcić będzie Duchem Œwiętym i ogniem. 17 Ma on wiejadło w ręku swym, i wyczyœci boisko swoje, i zgromadzi pszenicę do spichlerza swego, a plewy spaliogniem nieugaszonym. 18 Wiele innych rzeczy, napominajšc, głosił, ale jedno ciało. jedliiŠj ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żOP cPŃ ¸ cQ‰Š cR%Z cSm1 cTo=ĺludowi. 19 Gdy zaœ Herod tetrarcha był karcony przez niego o Herodiadę, żonę brata swego,i o wszystkie złoœci, które uczynił Herod, 20 do wszystkiego dodał też i to, że zamknšł Jana w więzieniu. CHRZEST JEZUSA. 21 I stało się, gdy był chrzczony lud wszystek, i gdy Jezus był ochrzczony, i modlił się, niebo się otwarło, 22 i zstšpił nań Duch Œwięty w postaci cielesnej jako gołębica, i rozległ się głos znieba : Tyœ j jest Syn mój miły, w tobie upodobałem sobie. RODOWÓD JEZUSA. 23 Sam zaœ Jezus rozpoczynajšc, był w latach około trzydziestu, jak mniemano, syn Józefa, który był Helego, który był Mattata, 24 który był Lewiego, który był Melchiego,który był Jannaja, który był Józefa, 25 który był Mattatiasza, który był Amosa,który był Nahuma, który był Hesliego, który był Naggaja, 26 który był Mahata, który był Mattatiasza, który był Semeja, który był Józefa, który był Judy, 27 który był Joanna, który był Resy, którybył Zorobabela, który był Salatiela, który był Neriego, 28 który był Melchiego, który był Addeja, który był Kosama, który był Elnladama, który był Hera, 29 który był Jezusa, który był Eliezera, który był Joryma, który był Mattata, którybył Lewiego, 30 który był Symeona, który był Judy, który był Józefa, który był Arama, który był Esrona, który był Jony, który był Eliakima, 31 który był Meleasza, który był Menny, który był Mattata, który był Natana, którybył Dawida, 32 który był Jessego, który był Obeda, który był Booza, który był Salmona, 33 który był Aminadaba, który był Arama, który był Esroma, który był Faresa, 34 który był Judy, który był Jakuba, którybył Izaaka, który był Abrahama, który byłTarego, który był Nachora, 35 który był Saruga, który był Ragaua, który był Falega, który był Hebera, który był Salego, który był Kainana, 36 który był Arfaksada, który był Sema, który był Noego, który był Lamecha, 37 który był Matusali, który był Enocha, który był Jareda, który był Malaleela, który był Kainana, 38 który był Henosa, który był Seta, który był Adama, który był Boży. 4 POST I KUSZENIE NA PUSTYNI. 1 Jezus zaœ pełen Ducha Œwiętego, wrócił się od Jordanu, i był prowadzony przez Ducha na pustynię 2 dni czterdzieœci, i był przez diabła kuszony. A nie jadł nic w owe dni ; i gdy one się skończyły, łaknšł. 3 Rzekł mu zaœ diabeł : Jeœliœ jest Synem Bożym, powiedz kamieniowi temu, aby stał się chlebem. 4 I odpowiedział mu Jezus : Napisane jest :"Nie samym chlebem żyje człowiek, ale wszelkim słowem Bożym." 5 I zawiódł go diabeł na górę wysokš, i ukazał mu w okamgnieniu wszystkie królestwa całego œwiata. 6 I rzekł mu : Tobie dam całš tę potęgę i chwałę ich ; bo mnie sš oddane, a daję je, komu chcę. 7 Jeœli więc ty pokłonisz się przede mnš, będš twoje wszystkie. 8 A odpowiadajšc Jezus, rzekł mu : Napisane jest : "Panu Bogu twemu będziesz się kłaniał, i jemu samemu służył." 9 I zawiódł go do Jeruzalem, a postawił gona ganku œwištyni, i rzekł mu : Jeœli jesteœSynem Bożym, rzuć się stšd na dół ; albowiem napisane jest : "Że aniołom swoimrozkazał o tobie, aby cię strzegli." 11 I że "cię na ręku nosić będš, byœ przypadkiem nie zranił o kamień nogi twojej 12 A odpowiadajšc Jezus, rzekł mu: Powiedziane jest : "Nie będziesz kusił PanaBoga twego." 13 A skończywszy całe kuszenie, diabeł odszedł od niego aż do czasu. II. Działalnoœć Pana Jezusa w Galilei (4,14 -9,50) A. OD POCZĽTKU DO WYBORU APOSTOŁÓW (4,14 - 6,I I) POWRÓT DO GALILEI. 14 A Jezus powrócił w mocy Ducha do Galilei. I rozeszła się o nim sława po wszystkiej krainie. 15 A on nauczał w synagogach ich, i był wielce sławiony przez wszystkich. JEZUS NIE PRZYJĘTY W NAZARECIE. 16 I przyszedł do Nazaretu, gdzie był wychowany, i wszedł zwyczajem swoim w dzień sobotni do synagogi i powstał, by czytać. 17 I podano mu księgę Izajasza proroka. A rozwinšwszy księgę, znalazł miejsce, gdziebyło napisane : 18 "Duch Pański nade mnš: dlatego mnie namaœcił, abym opowiadał ewangelię ubogim ; posłał mnie, abym uzdrowił skruszonych w sercu, l9 abym opowiadał więŸniom wyzwolenie i œlepym przejrzenie, żebym wypuœcił na wolnoœć znękanych, i opowiadał rok Pański przyjemny i dzień odpłaty," 20 A zwinšwszy księgę, oddał słudze, i usiadł. A oczy wszystkich w synagodze były nań zwrócone. 21 I poczšł do nich mówić : I dziœ spełniłosię to Pismo w uszach waszych. 22 A wszyscy mu przyœwiadczali i dziwili się wdzięcznym słowom, które wychodziły z ust jego i mówili : Czyż to nie jest syn Józefa? 23 I rzekł im : Pewnie mi powiecie tę przypowieœć : Lekarzu, ulecz samego siebie.Jako wielkie rzeczy słyszeliœmy, że uczyniłeœ w Kafarnaum, takie też uczyń i tu, w ojczyŸnie twojej. 24 I rzekł : Zaprawdę wam powiadam, że żaden prorok nie jest przyjęty w ojczyŸnie swojej. 25 Po prawdzie wam mówię, że wiele wdówbyło za dni Eliaszowych w Izraelu, gdy było zamknięte niebo przez trzy lata i szeœć miesięcy, gdy był wielki głód po całej ziemi ; 26 a do żadnej z nich nie był posłany Eliasz, tylko do niewiasty wdowy w Sarepcie Sydońskiej. 27 I wielu trędowatych było w Izraelu za Elizeusza proroka, a żaden z nich nie został oczyszczony, tylko Naaman Syryjczyk. 28 A słyszšc to, wszyscy w synagodze zapłonęli gniewem. 29 I wstali, i wyrzucili go z miasta, i wyprowadzili go aż na wierzch góry, na której ich miasto było zbudowane, aby go stršcić. 30 On zaœ oddalił się, przeszedłszy przez œrodek ich. UZDROWIENIE OPĘTANEGO. 31 I zeszedł do Kafarnaum, miasta galilejskiego, i tam ich nauczał w szabaty. 32 I zdumiewali się nad naukš jego, bo władzš tchnęła jego mowa 33 A w synagodze był człowiek, majšcy czarta nieczystego, i zawołał wielkim głosem, 34 mówišc : Ach, co ci do nas, Jezusie Nazareński? Przyszedłeœ zgubić nas? Znamcię, ktoœ jest, Œwięty Boży. 35 I zgromił go Jezus, mówišc: Zamilknij, awyjdŸ z niego. A czart rzuciwszy go na œrodek, wyszedł z niego, i nic mu nie zaszkodził. 36 I padł strach na wszystkich, i rozmawiali między sobš mówišc : Cóż to za nauka, że z władzš i mocš rozkazuje duchom nieczystym, a wychodzš? 37 i rozchodziła się sława o nim po wszystkich miejscach okolicznych. W DOMU PIOTRA. 38 A powstawszy Jezus z synagogi, wszedłdo domu Szymona. Œwiekra zaœ Szy- mona była trawiona wielkš goršczkš, i prosili go za niš. 39 I stanšwszy nad niš, rozkazał goršczce, i opuœciła jš. A natychmiast wstawszy, służyła im. 40 Gdy zaœ słońce zaszło, wszyscy, którzymieli chorych na różne niemoce, przyprowadzali ich do niego, a on na każdego z osobna kładšc ręce, uzdrawiał ich. 41 Wychodziły zaœ z wielu czarty, wołajšc i mówišc : Ty jesteœ Syn Boży. A łajšc, nie pozwalał im mówić, iż wiedzieli, że on jest Chrystusem. 42 Gdy zaœ dzień nastał wyszedłszy, odszedł na miejsce pustynne, a rzesze go szukały. I przyszły aż do niego, i zatrzymywały go, aby nie odchodził od nich. 43 A on im rzekł : Że potrzeba, abym i innym miastom opowiadał królestwo Bo- że;bo na to jestem posłany. 44 I nauczał w synagogach galilejskich. 5 CUDOWNY POŁÓW RYB. 1 I stało się gdy cisnęły się doń rzesze, by słuchać słowa Bożego, a on stał nad jeziorem Genezaret. 2 I ujrzał dwie łodzie, stojšce przy jeziorze, a rybacy wyszli byli, i płukali sieci. 3 Wszedłszy zaœ w jednš łódŸ, która była Szymonowa, prosił go, żeby trochę odjechał od ziemi. A usiadłszy, uczył rzesze z łodzi. 4 Gdy zaœ przestał mówić, rzekł do Szymona : ZajedŸ na głębię, i zapuœćcie sieci wasze na połów. 5 A Szymon odpowiadajšc, rzekł mu : Nauczycielu ! Przez całš noc pracujšc, nic nie ułowiliœmy; wszakże na słowo twoje zapuszczę sieć. 6 A gdy to uczynili, zagarnęli ryb mnóstwo wielkie, i rwała się ich sieć. 7 I skinęli na towarzyszów, którzy byli w drugiej łodzi, aby przybyli, i dopomogli im. I przybyli, i napełnili obie łódki, tak że się prawie zanurzały. 8 Co widzšc Szymon Piotr, przypadł do kolan Jezusowych, mówišc: WyjdŸ ode mnie,bo jestem człowiek grzeszny, Panie. 9 Albowiem zdumienie ogarnęło go i wszystkich, co przy nim byli, z połowu ryb, które schwytali. 10 A także Jakuba i Jana, synów Zebedeuszowych, którzy byli towarzyszami Szymona. I rzekł Jezus do Szymona: Nie bój się, odtšd już ludzi łowić będziesz. 11 A wycišgnšwszy łodzie na ziemię, opuœciwszy wszystko, poszli za nim. UZDROWIENIE TRĘDOWATEGO. 12 I stało się gdy był w jednym mieœcie, aoto człowiek pełen tršdu ; a ujrzawszy Jezusa, i padłszy na oblicze, prosił go, mówišc : Panie ! Jeœli chcesz, możesz mnie oczyœcić. 13 I wycišgnšwszy rękę, dotknšł się go, mówišc : Chcę, bšdŸ oczyszczony. I natychmiast ustšpił tršd z niego. 14 A on mu przykazał, aby nikomu nie mówił; ale: IdŸ, ukaż się kapłanowi, i ofiaruj za oczyszczenie twoje, jak rozkazał Mojżesz, na œwiadectwo im. 15 Wieœć zaœ rozchodziła się coraz więcej o nim i gromadziły się wielkie rzesze, aby słuchać i znaleŸć uzdrowienie z niemocy swoich. 16 A on usuwał się na pustynię, i modlił się. UZDROWIENIE PARALITYKA 17 I stało się dnia jednego, a on siedział, uczšc. I siedzieli faryzeusze i doktorowie zakonni, którzy przyszli ze wszystkich miasteczek Galilei i Judei i z Jeruzalem, a moc Pańska była ku uzdrowieniu ich. 18 I oto mężowie niosšcy na łożu człowieka, który był paralitykiem; i próbowali go wnieœć i postawić przed nim. 19 A nie znalazłszy, którędyby go wnieœć, zpowodu rzeszy, weszli na dach, i przez dachówki spuœcili go z łożem na œrodek przed Jezusa 20 A on widzšc ich wiarę, rzekł: Człowiecze, odpuszczajš ci się grzechy twoje. 21 I poczęli myœleć doktorowie i faryzeusze, mówišc : Któż jest ten, co mówi bluŸnierstwa? Któż może odpuszczać grzechy, jeœli nie sam Bóg? 22 Jezus zaœ poznawszy myœli ich, odpowiadajšc, rzekł do nich: Cóż myœlicie wsercach waszych? 23 Cóż jest łatwiej powiedzieć : Odpuszczajš ci się grzechy, czy też powiedzieć : Wstań, a chodŸ? 24 Lecz abyœcie wiedzieli, że Syn Człowieczy ma władzę na ziemi odpuszczaćgrzechy, (rzekł paralitykowi) : Tobie mówię, wstań. WeŸ łoże swoje, i idŸ do domu swego. 25 A natychmiast wstawszy przed nimi, wzišł łoże, na którym leżał, i poszedł do domu swego, wielbišc Boga. I zdumienie ogarnęło wszystkich, i wielbili Boga. 26 I napełnili się bojaŸniš, mówišc : Żeœmy dzisiaj dziwy widzieli. POWOŁANIE MATEUSZA. 27 A potem wyszedł, i ujrzał celnika, imieniem Lewi, siedzšcego przy cle, i rzekłmu: PójdŸ za mnš. 28 A opuœciwszy wszystko, wstawszy, poszedł za nim. 29 I sprawił mu Lewi wielkš ucztę w domu swoim ; a była wielka rzesza celników i innych, którzy z nim siedzieli u stołu. 30 I szemrali faryzeusze i doktorowie ich, mówišc do uczniów jego : Czemu z celnikamii z grzesznikami jecie i pijecie 31 A Jezus odpowiadajšc, rzekł do nich : Nie potrzebujš zdrowi lekarza, ale ci, którzy Ÿle się majš. 32 Nie przyszedłem wzywać sprawiedliwych, ale grzesznych do pokuty. SPRAWA POSTU. 33 Lecz oni rzekli do niego : Czemu uczniowie Jana, a także i faryzeuszów, poszczš często i modlitwy czyniš, a twoi jedzš i pijš? 34 A on im rzekł: Czy możecie sprawić, żeby goœcie weselni poœcili, póki z nimi jestoblubieniec 35 Lecz przyjdš dni, gdy oblubieniec będzie wzięty od nich, wtedy poœcić będš w owe dni. 36 Powiedział im też podobieństwo : Nikt nie przyszywa płata od sukni nowej do starej szaty; bo inaczej i nowš obedrze, i starej nie przystoi płat od nowej. 37 I nikt nie leje nowego wina w stare bukłaki, bo inaczej wino nowe rozsadzi bukłaki, i samo wyciecze, a bukłaki zniszczejš. 38 Ale nowe wino trzeba lać w nowe bukłaki ; a tak jedno i drugie się zachowa. 39 I nikt pijšc stare, nie chce zaraz nowego, bo mówi: lepsze jest stare. 6 ZRYWANIE KŁOSÓW W SZABAT. 1 I stało się w szabat wtóropierwszy, gdy szedł przez zboża, uczniowie rwali kłosy, ijedli wycierajšc rękami. 2 Niektórzy zaœ z faryzeuszów mówili im : cóż czynicie, czego się nie godzi w szabat ?3 A Jezus odpowiadajšc, rzekł do nich : Czyœcie i tego nie czytali, co uczynił Dawid,gdy sam łaknšł, i ci, co z nim byli? 4 Jak wszedł do domu Bożego, i wzišł chleby pokładne, i jadł, i dał tym, którzy znim byli, choć nie godzi się ich jeœć, tylko samym kapłanom ? 5 I mówił im : Że Syn Człowieczy jest Panem szabatu. UZDROWIENIE W SZABAT. 6 5tało się zaœ i w inny szabat, że wszedł do synagogi i uczył. A był tam człowiek, który miał prawš rękę uschłš. 7 I podpatrywali doktorowie i faryzeusze, czy w szabat będzie uzdrawiał, aby znaleŸć, o co by go oskarżyć. 8 A on znał myœli ich, i rzekł człowiekowi,który miał rękę uschłš: Wstań, a stań w poœrodku. I powstawszy, stanšł. 9 I rzekł do nich Jezus : Pytam was, czy godzi się w szabaty czynić dobrze, czy też Ÿle, życie ocalić, czy stracić? 10 A spojrzawszy po wszystkich, rzekł człowiekowi: Wycišgnij rękę twojš. I wycišgnšł. I została przywrócona ręka jego. 11 Ich zaœ ogarnšł szał i umawiali się między sobš, co by uczynić Jezusowi. B. OD WYBORU APOSTOŁÓW DO ROZMNOŻENIA CHLEBA (6,12 - 9,9) WYBÓR 12 APOSTOŁÓW. 12 Stało się też w owe dni, odszedł na górę modlić się, i nocował na modlitwie Bożej. 13 A gdy nastał dzień, przywołał uczniów swoich, i wybrał z nich dwunastu, i nazwałich apostołami : l4 Szymona, którego nazwał Piotrem, i Andrzeja, brata jego, Jakuba i Jana, Filipa iBartłomieja, l5 Mateusza i Tomasza, Jakuba Alfeuszowego i Szymona, którego zwiš Zelotš, 16 i Judę Jakubowego, i Judasza Iszkariota, który był zdrajcš. LICZNE UZDROWIENIA. 17 A Zeszedłszy z nimi, stanšł na polu i rzesza uczniów jego, i wielkie mnóstwo ludu z całej Judei, i z Jeruzalem, i z nad morza, i z Tyru, i z Sydonu, 18 którzy przyszli go słuchać, i być uzdrowieni z niemocy swoich. I ci, co byli dręczeni od duchów nieczystych, byli uzdrawiani. 19 Cała zaœ rzesza starała się go dotknšć,bo moc wychodziła z niego, i uzdrawiała wszystkich. KAZANIE NA GÓRZE. 20 A on podniósłszy oczy na uczniów swoich, mówił : Błogosławieni ubodzy, bo wasze jest królestwo Boże. 21 Błogosławieni, którzy teraz łakniecie, bo będziecie nasyceni. Błogosławieni, którzy teraz płaczecie, bo œmiać się będziecie. 22 Błogosławieni będziecie, gdy będš was ludzie nienawidzić i gdy was wyłšczš, i będš wam złorzeczyć, a imię wasze jako złe będš zniesławiać dla Syna Człowieczego. 28 Weselcie się dnia owego, i radujcie się, bo oto zapłata wasza obfita jest w niebie; podobnie bowiem ojcowie ich czynili prorokom. 24 Wszakże biada wam bogaczom, bo macie pociechę waszš. 25 Biada wam, którzy jesteœcie nasyceni, albowiem łaknšć będziecie. Biada wam, którzy się teraz œmiejecie, bo będziecie narzekać i płakać. 26 Biada, kiedy o was dobrze mówić będš ludzie ; podobnie bowiem ojcowie ich czynilifałszywym prorokom. MIŁOŒĆ NIEPRZYJACIÓŁ. 27 Ale wam, którzy słuchacie, powiadam : Miłujcie nieprzyjaciół waszych, czyńcie dobrze tym, co was nienawidzš 28 Błogosławcie tym, co was przeklinajš, amódlcie się za tych, którzy was potwarzajš. 29 I kto cię uderzy w policzek, nadstaw mui drugi, a temu, który bierze ci płaszcz, nie wzbraniaj i sukni. 30 I każdemu, kto cię prosi, daj, a kto bierze, co twojego jest, nie upominaj się. 31 A jak chcecie, aby wam ludzie czynili, tak i wy im czyńcie. 32 A jeœli miłujecie tych, którzy was miłujš, jakšż macie zasługę? Albowiem i grzesznicy miłujš tych, co ich kochajš. 33 A jeœli dobrze czynicie tym, którzy wam dobrze czyniš, jakšż macie zasługę? Albowiem i grzesznicy to czyniš 34 A jeœli pożyczacie tym, od których spodziewacie się odebrać, jakšż macie zasługę? Albowiem i grzesznicy grzesznikom pożyczajš, aby tyleż odebrali. 35 Ale wy miłujcie nieprzyjaciół waszych, czyńcie dobrze i pożyczajcie, niczego stšd się nie spodziewajšc; i wielka będzie zapłata wasza, a będziecie dziećmi Najwyższego: albowiem on łaskawy jest dlaniewdzięcznych, i złych. 36 BšdŸcie więc miłosierni, jak i Ojciec wasz miłosierny jest. PRZEPISY MIŁOŒCI BLIŻNIEGO. 37 Nie sšdŸcie, a nie będziecie sšdzeni. Niepotępiajcie, a nie będziecie potępieni. Odpuszczajcie a będzie wam odpuszczone 38 Dawajcie, a będzie wam dane : miarę dobrš i natłoczonš i potrzęsionš i osił, ale jedno ciało. jedliiŠj ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żUP; cV‹ ’ cW› cX¸&ń cYŠ3˝ \opływajšcš dadzš w zanadrze wasze. Wszak tš samš miarš, którš mierzycie, będzie wam odmierzone. PRZYPOWIEŒĆ O ŒLEPYM. 39 A powiedział im i podobieństwo : Czy może œlepy œlepego prowadzić? Czy nie wpadnš obydwaj w dół ? 40 Nie jest uczeń nad mistrza ; lecz każdy będzie doskonały, jeżeli będzie jako mistrz jego. 41 A cóż widzisz ŸdŸbło w oku brata twego, belki zaœ, która jest w oku twoim nie spostrzegasz? 42Albo jak możesz mówić bratu twemu : Bracie, pozwól, że wyrzucę ŸdŸbło z oka twego, sam belki w oku swoim nie widzšc? Obłudniku, wyrzuć pierwej belkę z oka swego, a wtedy przejrzysz, aby wyjšć ŸdŸbło z oka brata twego ! PRZYPOWIEŒĆ O DRZEWIE ZŁYM I DOBRYM. 43 Albowiem nie ma drzewa dobrego, które by rodziło złe owoce, ani drzewa złego, które by rodziło owoc dobry. 44 Każde bowiem drzewo z owocu swego bywa poznawane : bo nie zbierajš z ciernia fig, ani z głogu nie zbierajš winnych jagód.45 Człowiek dobry z dobrego skarbu serca swego wynosi dobre, a zły człowiek ze złego skarbu wynosi złe ; albowiem z obfitoœci serca usta mówiš. 46 Czemuż to mnie nazywacie : Panie, Panie,a nie czynicie tego, co powiadam? ZAKOŃCZENIE KAZANIA. 47 Wszelki, który przychodzi do mnie, a słucha słów moich, i wypełnia je, pokażę wam, komu jest podobny. 48 Podobny jest do człowieka budujšcego dom, który wykopał głęboko, i założył fundament na skale, a gdy nadeszła powódŸ, uderzyła rzeka o ten dom, a nie mogła go poruszyć, bo był założony na skale. 49 Lecz ten, który słucha, a nie czyni, podobny jest do człowieka, który buduje dom swój na ziemi bez fundamentu, o któryuderzyła rzeka, i natychmiast upadł, i stałsię upadek tego domu wielki. 7 SŁUGA SETNIKA Z KAFARNAUM. 1 A gdy dokończył wszystkich mów swoich wobec słuchajšcego ludu, wszedł do Kafarnaum. 2 Sługa zaœ pewnego setnika, Ÿle się majšc, był umierajšcy ; a był mu on drogi.3 A usłyszawszy o Jezusie, posłał do niegostarszych żydowskich, proszšc go, aby przyszedł, i uzdrowił sługę jego. 4 Lecz oni przyszedłszy do Jezusa, prosili go usilnie, mówišc mu: Iż godzien jest, abyœ mu to uczynił. 5 Albowiem naród nasz miłuje, i on zbudował nam synagogę. 6 Jezus zaœ poszedł z nimi. A gdy już niedaleko był od domu, posłał do niego setnik przyjaciół, mówišc : Panie, nie trudŸsię, bo nie jestem godzien, abyœ wszedł pod dach mój. 7 Dlatego też i sam nie miałem się za godnego, aby przyjœć do ciebie; ale powiedzsłowo, a będzie uzdrowiony sługa mój. 8 Gdyż i ja jestem człowiek pod władzš postawiony, majšcy pod sobš żołnierzy, i mówię temu: idŸ, a idzie ; a drugiemu : przyjdŸ, i przychodzi : a słudze mojemu uczyń to, i czyni. 9 Co usłyszawszy Jezus zadziwił się, i obróciwszy się, rzekł rzeszom za sobš idšcym : Zaprawdę powiadam wam, nie znalazłem tak wielkiej wiary nawet w Izraelu 10 A wróciwszy się do domu ci, co byli posłani, znaleŸli sługę, który chorował, zdrowego. WSKRZESZENIE MŁODZIEŃCA Z NAIM. 11 I Stało się, potem szedł do miasta, które zowiš Naim, a z nim szli uczniowie jego i rzesza wielka. l2 Gdy się zaœ przybliżył ku bramie miejskiej, oto wynoszono umarłego, jedynego syna matki jego, a była to wdowa, i wielka rzesza z miasta była z niš.13 A gdy ujrzał jš Pan, miłosierdziem wzruszony nad niš, rzekł jej : Nie płacz ! 14 I przystšpił i dotknšł się mar (a ci, co nieœli, stanęli), i rzekł : Młodzieńcze ! Tobie mówię, wstań ! 15 I usiadł ten, który był umarły, i poczšłmówić, i oddał go matce jego 16 I zdjšł wszystkich strach, i wielbili Boga, mówišc : Że prorok wielki powstał między nami, i że Bóg nawiedził lud swój. 17 I rozeszła się o nim ta wieœć po całej Judei i po wszystkiej okolicznej krainie. POSELSTWO JANA CHRZCICIELA. 18 I oznajmili o tym wszystkim Janowi uczniowie jego. 19 A Jan wezwał dwóch spoœród uczniów swoich, i posłał do Jezusa, mówišc : Ty jesteœ tym, który ma przyjœć, czy też innego czekamy? 20 Gdy zaœ przyszli do niego ci mężowie, rzekli : Jan Chrzciciel posłał nas do ciebie,mówišc : Ty jesteœ tym, który ma przyjœć, czy też innego czekamy? 21 (W tej też godzinie uzdrowił wielu od niemocy i chorób i od złych duchów, a wielu œlepym wzrok przywrócił). 22 A odpowiadajšc, rzekł im: IdŸcie i donieœcie Janowi, coœcie słyszeli i widzieli; "Że œlepi widzš, chromi chodzš, trędowaci bywajš oczyszczeni, głusi słyszš, umarli zmartwychwstajš, ubogim ewangelia bywa opowiadana." 23 A błogosławiony jest, który się ze mnie nie zgorszy. 24 I gdy posłowie Janowi odeszli, poczšł mówić o Janie do rzeszy : Cóżeœcie wyszli widzieć na pustyni? Trzcinę chwiejšcš się od wiatru? 25 Ale coœcie wyszli widzieć ? Człowieka w miękkie szaty obleczonego ? Oto ci, co sš wkosztownej odzieży i w rozkoszach, w domach królewskich sš 26 Ale coœcie wyszli widzieć ? Proroka ? Zaiste powiadam wam i więcej niż proroka. 27 Ten jest, o którym napisane jest : "Oto posyłam Anioła mego przed obliczem twoim, który zgotuje drogę twojš przed tobš." 28 Albowiem powiadam wam : Nie ma między narodzonymi z niewiast większego proroka nad Jana Chrzciciela ; ale kto mniejszy jest w królestwie Bożym, większyjest, niŸli on. 29 A słyszšc lud wszystek i celnicy, oddali czeœć Bogu, przyjmujšc chrzest Janowy. 30 Ale faryzeusze i biegli w Zakonie wzgardzili zamiarem Bożym względem siebie, nie przyjmujšc chrztu od niego. 31 I rzekł Pan: Do kogóż więc przyrównam ludzi plemienia tego, a komu sš podobni? 32 Podobni sš chłopiętom na rynku siedzšcym i wołajšcym jedni do drugich i mówišcym: Graliœmy wam na piszczałkach, a nie tańczyliœcie ; zawodziliœmy, a nie płakaliœcie. 32 Gdyż Jan Chrzciciel przyszedł, nie jedzšc chleba ani nie pijšc wina, a mówicie : Czarta ma. 34 Przyszedł Syn Człowieczy jedzšc i pijšc, a mówicie : Oto człowiek obżerca i winopijca, przyjaciel celników i grzeszników. 35 I usprawiedliwiona jest mšdroœć od wszystkich synów swoich. GRZESZNICA PODCZAS UCZTY. 36 Pewien zaœ faryzeusz prosił go, aby z nim jadł. I wszedłszy w dom faryzeusza, zasiadł do stołu. 37 A oto niewiasta, która była w mieœcie grzesznicš, skoro dowiedziała się, że siedzi u stołu w domu faryzeusza, przyniosła słoik alabastrowy olejku; 38 i stanšwszy z tyłu u nóg jego, poczęła łzami polewać nogi jego, a włosami głowy swojej wycierała, i całowała nogi jego, i olejkiem namaszczała. 39 A widzšc faryzeusz, który go był zaprosił, rzekł sam do siebie, mówišc : Gdyby ten był prorokiem, przecieżby wiedział, kto i jaka jest ta niewiasta, którasię go dotyka : że jest grzesznicš. 40 A Jezus odpowiadajšc, rzekł do niego : Szymonie, mam ci coœ powiedzieć. 41 On zaœ rzekł : Mistrzu, powiedz. Dwóch dłużników miał pewien wierzyciel : jeden winien był pięćset denarów, a drugi pięćdziesišt. 42 Lecz gdy oni nie mieli skšd oddać, darował obydwom; któryż więc bardziej gomiłuje? 43 Szymon odpowiadajšc, rzekł: Mniemam, że ten, któremu więcej darował. A on mu powiedział: Dobrzeœ rozsšdził. 44 I zwróciwszy się do niewiasty, rzekł Szymonowi : Widzisz tę niewiastę? Wszedłem do domu twego, nie dałeœ wody na nogi moje, a ona łzami oblała nogi moje,i włosami swymi otarła. 45 Nie dałeœ mi pocałunku, a ona odkšd weszła, nie przestała całować nóg moich. 46 Nie namaœciłeœ oliwš głowy mojej, ta zaœ namaœciła olejkiem nogi moje. 47 Przeto powiadam ci : Odpuszcza się jej wiele grzechów, gdyż wielce umiłowała; a komu mniej odpuszczajš, mniej miłuje. 48 I rzekł do niej : Odpuszczajš ci się grzechy. 49 I poczęli współsiedzšcy mówić między sobš: Któż jest ten, który i grzechy odpuszcza? I rzekł do niewiasty: Wiara twoja cię zbawiła, idŸ w pokoju. 8 PODRÓŻ PO GALILEI 1.I Stało się potem, a on chodził po miastach i miasteczkach, każšc i przepowiadajšc królestwo Boże, a dwunastuz nim, 2 i niektóre niewiasty, które były uzdrowione od złych duchów i od chorób : Maria, którš zowiš Magdalenš, z której wyszło było siedmiu czartów, 3 i Joanna, żona Chuzy, zarzšdcy dóbr Heroda, i Zuzanna i wiele innych, które mu służyły z majętnoœci swoich. PRZYPOWIEŒĆ O SIEWCY. 4 Gdy zaœ wielka rzesza schodziła się i zmiast spieszyli do niego, rzekł przez podobieństwo: 5 Wyszedł który sieje, siać nasienie swoje.A gdy siał, jedno upadło koło drogi, i zdeptane zostało, a ptaki niebieskie wydziobały je. 6 A drugie upadło na opokę, a gdy wzeszło,uschło, bo nie miało wilgoci. 7 A inne padło między ciernie, a gdy ciernierazem wzrosły, przydusiły je. 8 A inne padło na ziemię dobrš ; a gdy wzrosło, wydało owoc stokrotny. To mówišc, wołał : Kto ma uszy ku słuchaniu,niechaj słucha. 9 I pytali go uczniowie jego, co by to była za przypowieœć ? 10 A on im rzekł: Wam dane jest znać tajemnice królestwa Bożego, a innym przez przypowieœci, aby widzšc nie widzieli, a słyszšc nie rozumieli. 11 Jest zaœ ta przypowieœć : Nasieniem jest słowo Boże. 12 A którzy koło drogi sš, ci sš, co słuchajš, a potem przychodzi diabeł i wybiera słowo z serca ich, aby uwierzywszy nie byli zbawieni. 13 A którzy na opokę, ci sš, którzy gdy usłyszš, z weselem przyjmujš słowo, ale korzenia nie majš; ci do czasu wierzš, i w czasie próby odstępujš. l4 Które zaœ padło między ciernie, ci sš, którzy usłyszeli, a odszedłszy, od trosk i bogactw i rozkoszy życia bywajš zaduszeni,i nie przynoszš owocu. 15 A które na ziemię dobrš, ci sš, co dobrym a wybornym sercem usłyszawszy, zachowujš słowo, i owoc przynoszš w cierpliwoœci. CEL TEJ NAUKI. 16 Nikt zaœ, zapaliwszy œwiecę, nie nakrywa jej naczyniem, ani stawia pod łóżko, ale stawia na œwieczniku, aby ci, co wchodzš, widzieli œwiatło. l7 Nie ma bowiem tajemnej rzeczy, która by się wyjawić nie miała, ani skrytej, która by poznana nie była, i na jaw nie wyszła 18 A więc uważajcie, jak słuchać macie; albowiem kto ma, będzie mu dane ; a kto nie ma, i to, co sšdzi, że ma, będzie mu odjęte. KREWNI JEZUSA 19 I przyszli do niego matka i bracia jego, ale nie mogli do niego przystšpić z po- woduciżby. 20 I oznajmiono mu : Matka twoja i bracia twoi stojš przed domem, chcšc cię widzieć.21 A on odpowiadajšc, rzekł im : Matkš mojš i braćmi moimi sš ci, którzy słuchajš słowa Bożego i czyniš je. BURZA NA MORZU. 22 Stało się zaœ dnia jednego, a on wstšpiłw łódkę i uczniowie jego. I rzekł do nich : Przeprawmy się za jezioro. I odbili od brzegu 23 A gdy oni płynęli usnšł. I przyszła nawałnica wiatru na jezioro, i zalewało ich, i byli w niebezpieczeństwie. 24 A przystšpiwszy, zbudzili go, mówišc : Mistrzu, giniemy ! A on wstawszy, złajał wiatr i nawałnicę wody, i uspokoiły się, i stała się cisza. 25 I rzekł im: Gdzież jest wiara wasza ? A oni. bojšc się, mówili ze zdziwieniem jeden do drugiego: Kto mniemasz, jest ten, że i wiatrom i morzu rozkazuje, a słuchajš go?OPĘTANY Z GERAZY. 26 I popłynęli do krainy Gerazeńczyków, która jest naprzeciw Galilei. 27 A gdy wyszedł na lšd, zabiegł mu pewien człowiek, co miał czarta już od dawnego czasu, i nie nosił odzienia, i nie mieszkał w domu, ale w grobach. 28 Ten, gdy ujrzał Jezusa, upadł przed nimi zawoławszy wielkim głosem, mówił: Co cido mnie, Jezusie, Synu Boga Najwyższego? Proszę cię, nie dręcz mnie. 29 Rozkazywał bowiem duchowi nieczystemu, aby wyszedł z człowieka. Od dawnego bowiem czasu porywał go, i wišzano go łańcuchami, i w pętach strzeżono; a on zerwawszy więzy, bywał pędzony od czarta na pustynię. 30 Jezus zaœ spytał go, mówišc : Jakie masz imię? A on odpowiedział : Legion: bo weszło było wielu czartów w niego. 31 I prosili go, aby im nie .kazał iœć do przepaœci. 32 A było tam stado wielu wieprzów, pasšcych się na górze; i prosili go, aby im pozwolił w nie wejœć; i pozwolił im. 33 Wyszli tedy czarci z człowieka i weszli w wieprze, i stado pędem wpadło z urwistego brzegu w jezioro, i utonęło. 34 A gdy pasterze ujrzeli, co się stało, uciekli, i dali znać do miasta i do wiosek. 35I wyszli oglšdać, co się stało, i przyszli doJezusa; i znaleŸli człowieka, z którego wyszły czarty, siedzšcego, ubranego i ze zdrowym umysłem, u nóg jego, i zlękli się 36 I opowiedzieli im też ci, którzy widzieli, jak wybawiony został od legionu. 37 I prosił go cały lud krainy Gerazeńczyków, aby odszedł od nich ; bo byli wielkim strachem zdjęci. A on wsiadłszy do łodzi, odjechał z powrotem. 38 I prosił go człowiek, z którego wyszli byli czarci, aby mógł być przy nim. 39 Ale Jezus odprawił go, mówišc : Wróć się do domu twego, a opowiadaj, jak wielkierzeczy Bóg ci uczynił. I poszedł po całym mieœcie, opowiadajšc, jak wielkie rzeczy uczynił mu Jezus. WSKRZESZENIE CÓRKI JAIRA. 40 Stało się zaœ, gdy się wrócił Jezus, przyjęła go rzesza, bo wszyscy nań czekali. 41 A oto przyszedł mšż imieniem Jair, a był on przełożonym synagogi ; i upadł do nóg Jezusowych, proszšc go, aby przyszedł do domu jego, 42 bo miał córkę jedynš, około lat dwunastu, a ta umierała. I zdarzyło się, gdy szedł, cisnęły się nań rzesze. 43 A pewna niewiasta, która miała krwotokod lat dwunastu, i wydała była na lekarzy całš swš majętnoœć, a od żadnego nie mogła być uleczona, 44 przystšpiła z tyłu, i dotknęła się kraju szaty jego, a natychmiast ustał jej krwotok 45 I rzekł Jezus : Kto jest, co się mnie dotknšł ? Gdy się zaœ wszyscy wypierali, rzekł Piotr i ci, którzy z nim byli : Mistrzu ! Rzesze œciskajš się i tłoczš, a ty mówisz:Kto się mnie dotknšł? 46 A Jezus rzekł : Dotknšł się mnie ktoœ, bo ja wiem, że moc wyszła ze mnie. 47 Niewiasta zaœ widzšc, że się nie ukryła,drżšc przyszła, i upadła do nóg jego; í dlajakiej przyczyny się go dotknęła, oznajmiławobec całego ludu i jak natychmiast uzdrowiona została. 48 Lecz on jej powiedział: Córko, wiara twoja cię uzdrowiła, idŸ w pokoju. 49 Gdy on jeszcze mówił, przyszedł ktoœ do przełożonego synagogi, mówišc mu: Że umarła córka twoja, nie trudŸ go. 50 A Jezus usłyszawszy to słowo, odpowiedział ojcu dzieweczki: Nie bój się, wierz tylko, a będzie zdrowa. 51 I wszedłszy w dom, nie pozwolił nikomuwejœć ze sobš tylko Piotrowi i Jakubowi i Janowi i ojcu i matce dzieweczki. 52 Wszyscy zaœ płakali, i żałowali jej; leczon rzekł : Nie płaczcie ! Nie umarła dzieweczka, ale œpi. 53 I œmiali się z niego, wiedzšc, że była umarła. 54 A on ujšwszy jš za rękę, zawołał, mówišc : Dzieweczko, wstań ! 55 I wrócił się duch jej, i zaraz wstała ; irozkazał, aby jej dano jeœć. 56 I zdumieli się rodzice jej, a on im nakazał, aby nikomu nie opowiadali, co się stało. 9 ROZESŁANIE APOSTOŁÓW. 1 Zwoławszy zaœ dwunastu apostołów, dałim moc i władzę nad wszystkimi czartami, iżeby uzdrawiali choroby. 2 I posłał ich przepowiadać królestwo Boże i uzdrawiać niemocnych. 3 I rzekł do nich : Nie bierzcie nic na drogę, ani laski, ani torby podróżnej, ani chleba, ani pieniędzy, ani nie miejcie po dwie suknie. 4 A do któregokolwiek domu wejdziecie, tammieszkajcie, i stamtšd nie wychodŸcie. 5 A którzykolwiek by was nie przyjęli, wychodzšc z tego miasta, nawet proch z nóg waszych otrzšœnijcie na œwiadectwo przeciw nim. 6 Wyszedłszy zaœ, obchodzili miasteczka, opowiadajšc ewangelię, i uzdrawiajšc wszędzie. NIEPOKÓJ HERODA. 7 I usłyszał Herod tetrarcha wszystko, cosię działo przez niego, a wahał się, dlategoże niektórzy powiadali, iż Jan zmartwychwstał ; 8 a inni zaœ, że się Eliasz ukazał ; a inni znowu, że zmartwychwstał jeden z dawnych proroków. 9 I rzekł Herod : Jana ja œcišłem; któż więc jest ten, o którym takie rzeczy słyszę ? I starał się go zobaczyć. C. OD ROZMNOŻENIA CHLEBA DO PIERWSZEJ PODRÓŻY DO JERUZALEM (9,10-50) ROZMNOŻENIE CHLEBA. 10 I wróciwszy się apostołowie opowiedzieli mu wszystko, co uczynili. I wzišwszy ich, udał się osobno na miejsce pustynne, w pobliżu Betsaidy. 11 A rzesze dowiedziawszy się o tym, poszły za nim ; i przyjšł je, i opowiadał im o królestwie Bożym ; a tych, którzy potrzebowali uleczenia, uzdrawiał. 12 Dzień zaœ miał się ku schyłkowi. I przystšpiwszy dwunastu, rzekli mu: Rozpuœć rzesze, by odszedłszy do miasteczek i wsi, które sš Wokoło, znalazły gospodę i żywnoœć ; bo jesteœmy tu na miejscu pustynnym. 13 I rzekł do nich : Wy im jeœć dajcie. A oni powiedzieli: Nie mamy więcej, tylko iało. jedliiŠj ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żZPţ c[N Í c\z c]•%0 c^Ĺ1™ c_^>pięcioro chleba i dwie ryby ; chyba że my pójdziemy, i kupimy żywnoœci na całš tę rzeszę. 14 A było mężczyzn około pięciu tysięcy. I rzekł do uczniów swoich : PosadŸcie ich gromadami po pięćdziesięciu. 15 I uczynili tak, i posadzili wszystkich. 16 A wzišwszy pięcioro chleba i dwie ryby, spojrzał w niebo, i pobłogosławił je, i połamał, i rozdawał uczniom swoim, aby kładli przed rzeszę. 17 I jedli wszyscy, i najedli się, i zebrano co im zbyło, dwanaœcie koszów ułomków. WYZNANIE PIOTRA I ZAPOWIED MĘK1. 18 I stało się, gdy był sam na modlitwie, byli z nim i uczniowie, i zapytał ich, mówišc : Kim mię powiadajš być rzesze ? 19 A oni odpowiedzieli, i rzekli: Janem Chrzcicielem, drudzy zaœ Eliaszem, a inni, że prorok jeden z dawniejszych zmartwychwstał. 20 I rzekł im: A wy kim mnie być powiadacie? Odpowiadajšc Szymon Piotr, rzekł: Chrystusem -Bożym. 21 0n zaœ zagroziwszy im, rozkazał, aby tego nikomu nie powiadali, 22 mówišc : Że potrzeba, aby Syn Człowieczy wiele cierpiał, i był wzgardzony od starszych i od przedniejszych kapłanów i doktorów, i aby był zabity, a trzeciego dnia zmartwychwstał. NAŒLADOWANIE CHRYSTUSA. 23 Mówił zaœ do wszystkich : Jeœli kto chceiœć za mnš, niech zaprze samego siebie, a weŸmie krzyż swój na każdy dzień, i niech idzie za mnš. 24 Kto bowiem chciałby duszę swojš zachować, straci jš; a kto by stracił duszęswojš dla mnie, zachowa jš. 26 Albowiem co za pożytek ma człowiek, jeœliby zyskał wszystek œwiat, a samego siebie stracił, i sam na sobie szkodę poniósł? 26 Kto bowiem wstydziłby się mnie i słów moich, tego Syn Człowieczy wstydzić się będzie, kiedy przyjdzie w majestacie swoim, i Ojca, i œwiętych aniołów. 27 A powiadam wam prawdziwie : Sš niektórzy tu stojšcy, co nie zaznajš œmierci, aż ujrzš królestwo Boże. PRZEMIENIENIE PAŃSKIE. 28 I stało się po tych słowach prawie w osiem dni, i wzišł Piotra i Jakuba i Jana, i wyszedł na górę, aby się modlić. 29 A gdy się modlił, stał się inny wyglšd oblicza jego, a odzienie jego białe i lœnišce.30 A oto dwaj mężowie rozmawiali z nim a byli to Mojżesz i Eliasz, 31 widziani w chwale; i mówili o zejœciu jego, którego miał dokonać w Jeruzalem. 32 Piotr zaœ i ci, co byli z nim, byli snem zmorzeni ; a przebudziwszy się, ujrzeli majestat jego i dwóch mężów, którzy przy nim stali. 33 I stało się, gdy odchodzili od niego, rzekł Piotr do Jezusa : Mistrzu! Dobrze nam tu być, i uczyńmy trzy przybytki, jeden tobie, a jeden Mojżeszowi, i jeden Eliaszowi; a nie wiedział, co mówi. 34 Skoro on to mówił, powstał obłok, i zasłonił ich; i zlękli się, gdy wchodzili w obłok. 36 I odezwał się głos z obłoku mówišcy: Ten jest Syn mój miły, jego słuchajcie. 36 Gdy zaœ głos brzmiał, pozostał sam Jezus. A oni milczeli, i w te dni nikomu nic nie powiedzieli z tego, co widzieli. UZDROWIENIE CHŁOPCA OPĘTANEGO. 37 I stało się nazajutrz, gdy oni -schodzili z góry, zabiegła im rzesza wielka. 38 I oto człowiek z rzeszy zawołał, mówišc : Nauczycielu ! Proszę cię, wejrzyj na syna mego, bo jedynego mam. 39 A oto duch go porywa, i nagle krzyczy, irzuca nim, i targa z pianš, i z trudnoœciš odchodzi, męczšc go. 40 I prosiłem uczniów twoich, aby go wyrzucili, a nie mogli. 41 Jezus zaœ odpowiadajšc, rzekł: O plemięniewierne i przewrotne! Dokšdże u was będę i cierpieć was będę? PrzyprowadŸ tu syna twego. 42 A gdy nadchodził, rzucił go czart o ziemię, i tarzał ; lecz Jezus zgromił duchanieczystego, i uzdrowił chłopca, i oddał goojcu jego. DRUGA ZAPOWIED MĘKI. 43 I Zdumieli się wszyscy nad wielkoœciš Boga. A gdy się wszyscy dziwili wszystkiemu, co czynił, rzekł do uczniów swoich : 44 WeŸcie wy sobie do waszych serc te słowa; albowiem stanie się, że Syn Człowieczy będzie wydany w ręce ludzkie. 45 Lecz oni nie rozumieli tego słowa, i zakryte było przed nimi, że go nie pojęli ; a bali się spytać go o to słowo. ZALECENIE POKORY I WYROZUMIAŁOŒCI. 46 A przyszła im myœl, który też z nich jest większy. 47 Jezus zaœ widzšc myœli ich serca, wzišłdziecko, i postawił je przy sobie, 48 i rzekł im: Ktokolwiek przyjšłby to dziecko w imię moje, mnie przyjmuje; a ktomnie przyjmuje, przyjmuje tego, który mię posłał ; albowiem kto mniejszy jest międzywami wszystkimi, ten jest większy. 49 A odpowiadajšc Jan, rzekł: Mistrzu, widzieliœmy człowieka w imię twoje czarty wyrzucajšcego, i zabroniliœmy mu, bo nie chodzi z nami. 50 I rzekł do niego Jezus : Nie zabraniajcie; bo kto nie jest przeciwko wam, za wami jest. III Podróże do Jeruzalem (9,51-19,28) A. PIERWSZA PODRÓŻ (9,51-10,42) NIEGOŒCINNI SAMARYTANIE. 51 Stało się zaœ gdy się dopełniły dni wzięcia jego, a on postanowił niezłomnie, aby iœć do Jeruzalem. 52 I wysłał posłów przed obliczem swoim,a idšc, weszli do miasteczka samarytańskiego, aby mu przygotować gospodę. 53 Ale go nie przyjęli, ponieważ szedł w stronę Jeruzalem. 54 Widzšc zaœ uczniowie jego Jakub i Jan, rzekli : Panie, chcesz, powiemy, żeby ogieńzstšpił z nieba, i spalił ich ? 55 A obróciwszy się, zganił ich, mówišc : Nie wiecie, czyjego ducha jesteœcie. 56 SynCzłowieczy nie przyszedł gubić dusz, ale jezbawiać. I odeszli do innego miasteczka. NIEDOSKONALI UCZNIOWIE. 57 I zdarzyło się, gdy oni szli drogš, odezwał się ktoœ do niego : Pójdę za tobš, dokšdkolwiek pójdziesz. 58 Rzekł mu Jezus : Lisy majš jamy, a ptaki niebieskie gniazda, lecz Syn Człowieczy nie ma, gdzieby głowę skłonił. 59 I rzekł do innego : PójdŸ za mnš. On zaœodparł: Panie, pozwól mi najpierw pójœć i pogrzebać ojca mego. 60 A Jezus mu rzekł : Niechaj umarli grzebiš swych umarłych ; a ty idŸ, i opowiadaj królestwo Boże. 61 I rzekł inny : Pójdę za tobš, Panie, ale pozwól mi wpierw rozporzšdzić rzeczami, które sš w domu. 62 Rzekł do niego Jezus: Żaden, który rękę swš przyłożył do pługa, a oglšda się wstecz, nie jest zdatny do królestwa Bożego. 10 ROZESŁANIE 72 UCZNIÓW. 1 Potem zaœ naznaczył Pan innych siedemdziesięciu dwóch, i rozesłał ich po dwóch przed sobš do wszystkich miast i miejsc, dokšd sam miał przybyć. 2 I mówił im : Żniwo wprawdzie wielkie, ale robotników mało; proœcież tedy Pana żniwa, aby wysłał robotników na żniwo swoje. 3 IdŸcie, oto ja was posyłam jako baranki między wilki. 4 Nie noœcie trzosa, ani torby podróżnej, ani butów, a nikogo po drodze nie pozdrawiajcie. 5 Do któregokolwiek domu wejdziecie, naprzód mówcie : Pokój temu domowi. 6 A jeœliby tam był syn pokoju, spocznie nanim pokój wasz ; a jeœli nie, wróci się do was. 7 W tym też samym domu mieszkajcie, jedzšc i pijšc to, co u nich jest, bo godzienjest robotnik zapłaty swojej. Nie przechodŸcie z domu do domu. 8 A do jakiegokolwiek miasta wejdziecie, a przyjmš was, jedzcie, co przed was położš. 9 I uzdrawiajcie niemocnych, którzy w nim sš, a powiadajcie im : Przybliżyło się do was królestwo Boże. 10 Jeœli zaœ w -jakim mieœcie, do którego wejdziecie, nie przyjmš was, wyszedłszy na ulice jego, mówcie: 11 I proch, który przylgnšł do nas z miasta waszego, strzšsamy na was ; wszakże to wiedzcie, że przybliżyło się królestwo Boże. l2 Powiadam wam, że Sodomie lżej będzie wów dzień, niż temu miastu: NIEPOKUTUJĽCE MIASTA. 13 Biada tobie, Korozain ! Biada tobie, Betsaido ! Albowiem, gdyby w Tyrze i Sydonie dokonały się były cuda, które się w was spełniły, dawno by siedzšc we włosienicy i w popiele pokutowali. 14 Wszakże Tyrowi i Sydonowi lżej będzie na sšdzie, niŸli wam. 15 I ty Kafarnaum, aż do nieba wyniesione,aż do piekła będziesz pogršżone. 16 Kto was słucha, mnie słucha ; a kto wami gardzi, mnš gardzi ; a kto mnš gardzi, gardzi tym, który mię posłał. POWRÓT UCZNIÓW 17 A powróciło siedemdziesięciu dwóch z weselem, mówišc : Panie, i czarci się nam poddajš w imię twoje. 18 I rzekł im: Widziałem szatana, jako błyskawicę z nieba spadajšcego 19 Oto dałem wam moc deptania po wężach i skorpionach i po wszelakiej mocy nieprzyjaciela, a nic wam nie zaszkodzi. 20 Wszelako z tego się nie weselcie, że się wam duchy poddajš ; ale się weselcie, że imiona wasze zapisane sš w niebiosach. DZIĘKCZYNNA MODLITWA JEZUSA. 21 W owej godzinie rozradował się Duchem Œwiętym, i rzekł : Wyznaję Tobie, Ojcze, Panie nieba i ziemi, żeœ to zakrył przed mšdrymi i uczonymi, a objawiłeœ to maluczkim. Tak, Ojcze, gdyż tak się spodobało tobie. 22 Wszystko jest mi oddane przez Ojca mego ; a nikt nie wie, kim jest Syn, tylko Ojciec; i kim jest Ojciec, tylko Syn i komu Syn chciałby objawić. 23 A zwróciwszy się do uczniów swoich, rzekł: Błogosławione oczy, które widzš, cowy widzicie. 24 Mówię wam bowiem, że wielu proroków ikrólów pragnęło widzieć, co wy widzicie, anie widzieli, i słyszeć, co słyszycie, a nie słyszeli. MIŁOSIERNY SAMARYTANIN. 25 A oto pewien biegły w Zakonie powstał, kuszšc go, i mówišc : Nauczycielu, co czynišc, dostšpię życia wiecznego? 26 A on rzekł do niego : W Zakonie co napisane, jak czytasz? 27 On odpowiadajšc, rzekł: "Będziesz miłował Pana Boga twego, z całego serca twego i z całej duszy twojej, i ze wszystkich sił twoich i ze wszystkiej myœlitwojej, a bliŸniego twego jako samego siebie." 28 I rzekł mu : Dobrzeœ odpowiedział ; to czyń, a będziesz żył. 29 0n zaœ chcšc samego siebie usprawiedliwić, rzekł do Jezusa : A kto jest moim bliŸnim ? 30 Jezus zaœ podejmujšc, rzekł: Pewien człowiek szedł z Jeruzalem do Jerycha i wpadł między zbójców, którzy go też złupili, i rany zadawszy, odeszli, na pół umarłego zostawiajšc. 31 I zdarzyło się, że pewien kapłan zstępował tš samš drogš, a ujrzawszy go, minšł. 32 Także i lewita, przyszedłszy na to miejsce i ujrzawszy go, minšł. 33 Lecz pewien Samarytanin jadšc, przechodził obok niego, i ujrzawszy go, wzruszył się miłosierdziem. 34 A przybliżywszy się, zawišzał rany jego, nalawszy oliwy i wina, a włożywszy go na bydlę swoje, zaprowadził do gospody, i pielęgnował go. 35 A nazajutrz wyjšł dwa denary, i dał gospodarzowi, i rzekł : Miej staranie o nim, a cokolwiek więcej wydasz, ja, gdy sięwrócę, oddam tobie. 36 Który z tych trzech zdaje ci się być bliŸnim tego, co wpadł między zbójców ? 37 On zaœ rzekł : Ten, który uczynił miłosierdzie nad nim. I rzekł mu Jezus : IdŸ, i ty czyń podobnie. MARTA I MARIA. 38 I stało się, gdy szli, a on wstšpił do pewnego miasteczka; i pewna niewiasta, imieniem Marta, przyjęła go do domu swego. 39 A miała ona siostrę, imieniem Maria, która też siedzšc u nóg Pańskich, słuchałasłowa jego. 40 Marta zaœ zabiegała około rozmaitej posługi. A stanšwszy rzekła : Panie, czy nie dbasz o to, że siostra moja zostawiła mię, żebym sama usługiwała ? Powiedzże jej tedy, by mi pomogła. 41 I odpowiadajšc, rzekł jej Pan: Marto, Marto, troszczysz się i frasujesz około bardzo wiela. Ale jednego potrzeba 42 Maria najlepszš czšstkę obrała, która od niej odjęta nie będzie. B. W JERUZALEM I W DRODZE POWROTNEJ (11,1-13,21) MODLITWA PAŃSKA. 1 I Stało się, gdy był w pewnym miejscu na modlitwie, skoro przestał, rzekł doń jeden z uczniów jego : Panie, naucz nas modlić się, jak i Jan nauczył uczniów swoich. 2 I rzekł im : Gdy się modlicie, mówcie : Ojcze, œwięć się imię twoje. PrzyjdŸ królestwo twoje. 3 Chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj. 4 A odpuœć nam grzechy nasze, bo i my odpuszczamy każdemu naszemu winowajcy. I nie wwódŸ nas w pokuszenie. WYTRWAŁOŒĆ W MODLITWIE 5 I rzekł do nich : Kto z was będzie miał przyjaciela, i pójdzie do niego o północy, i powie mu : "Przyjacielu, pożycz mi trzy chleby; 6 bo przyjaciel mój przyszedł do mnie z drogi, a nie mam co przed nim położyć." 7 A on z wewnštrz odpowiadajšc, rzekłby :"Nie naprzykrzaj mi się, już drzwi zamknięte, a dzieci moje sš ze mnš w łóżku; nie mogę wstać i dać ci." 8 I jeœli on będzie dalej kołatał, powiadam wam : chociaż nie da mu, i nie wstanie, dlatego że jest przyjacielem jego, to dla natręctwa jego wstanie, i da mu tyle, ile mu potrzeba. 9 I ja wam powiadam : Proœcie, a będzie wam dane ; szukajcie, a znajdziecie ; pukajcie, a będzie wam otworzone. 10 Albowiem każdy, kto prosi, otrzymuje; akto szuka, znajduje ; a pukajšcemu będzie otworzone. 11 Kto zaœ z was jeœli prosi ojca o chleb, czy da mu kamień ; albo o rybę, czy zamiast ryby poda mu węża? 12 Albo jeœliby prosił o jajo, czy poda mu skorpiona? 13 Jeœli więc wy, choć jesteœcie złymi, umiecie dawać dobre datki dzieciom waszym, o ileż więcej Ojciec wasz z nieba da ducha dobrego tym, którzy go proszš ? BLUNIERSTWO FARYZEUSZÓW 14 I wyrzucał czarta, a on był niemy ; a gdy wyrzucił czarta, przemówił niemy i zdziwiły się rzesze. 15 A niektórzy z nich mówili: Przez Belzebuba, księcia czartowskiego, wyrzuca czarty. 16 Inni zaœ kuszšc, domagali się znaku od niego z nieba. 17 On zaœ gdy poznał myœli ich, rzekł im : Wszelkie królestwo przeciw sobie rozdzielone, będzie spustoszone, i dom na dom upadnie. 18 A jeœli i szatan rozdzielony jest przeciw sobie, jakże się ostoi królestwo jego? Mówicie bowiem, że ja przez Belzebuba wyrzucam czarty. 19 A jeœli ja przez Belzebuba wyrzucam czarty, synowie wasi przez kogo wyrzucajš? Dlatego oni sędziami waszymi będš. 20 Lecz jeœli palcem Bożym wyrzucam czarty, zaiste przyszło do was królestwo Boże. 21 Gdy mocarz zbrojny strzeże dworu swego, w pokoju jest to, co posiada. 22 A jeœli mocniejszy od niego nadszedłszy,zwycięży go, zabierze wszystkš broń jego,w której ufał, i łupy jego rozda. 23 Kto nie jest ze mnš, przeciw mnie jest, a kto nie gromadzi ze mnš, rozprasza. 24 Gdy duch nieczysty wyjdzie z człowieka,chodzi po miejscach bezwodnych, szukajšc odpoczynku ; a nie znalazłszy, mówi : Wrócę się do domu mego, skšd wyszedłem. 25 I przyszedłszy, znajduje go umiecionymiozdobionym. 26 Wtedy idzie, i bierze ze sobš siedmiu innych duchów gorszych aniżeli sam, a wszedłszy mieszkajš tam. I stajš się ostatnie rzeczy tego człowieka gorsze, niż pierwsze. MACIERZYŃSTWO MARYI BŁOGOSŁAWIONE 27 I stało się, gdy to mówił, podniósłszy głos pewna niewiasta z rzeszy, rzekła mu : Błogosławione łono, które cię nosiło, i piersi któreœ ssał. 28 A on rzekł : I owszem, błogosławieni, którzy słuchajš słowa Bożego, i strzegš go. JONASZ FIGURĽ MESJASZA. 29 Gdy zaœ rzesze się zbierały, poczšł mówić : Plemię to jest plemieniem złoœliwym: żšda znaku, a znak nie będzie mu dany, tylko znak Jonasza proroka. 30 Jak bowiem Jonasz był znakiem dla niniwitów, tak będzie i Syn Człowieczy dla plemienia tego. 31 Królowa Południa powstanie na sšdzie z mężami plemienia tego, i potępi ich ; bo przyjechała od krańców ziemi słuchać mšdroœci Salomona; a oto tu więcej, niż Salomon. 32Mężowie niniwici powstanš na sšdzie z plemieniem tym, i potępiš je, bo pokutę czynili na kazanie Jonasza ; a oto tu więcej, niż Jonasz. PORÓWNANIE ZE ŒWIECĽ. 33 Nikt œwiecy nie zapala, i nie stawia w ukryciu, ani pod korcem, ale na œwieczniku,aby ci, którzy wchodzš, widzieli œwiatło. 34 Œwiecš ciała twego jest oko twoje. Jeœlioko twoje będzie szczere, całe ciało twojebędzie œwietlane ; lecz jeœli będzie złe, i ciało twoje też ciemne będzie. 35 Bacz tedy, żeby œwiatło, które w tobie jest, nie było ciemnoœciš. 36 Jeœliby więc całe twoje ciało było œwietlane, nie majšc żadnej czšstki ciemnoœci, całe będzie jasne, i jako œwiatło błyskawicy oœwieci cię. NAPIĘTNOWANIE OBŁUDY FARYZEJSKIEJ. 37 A gdy mówił, zaprosił go pewien faryzeusz, aby obiadował u niego. I wszedłszy, zasiadł do stołu. 38 Lecz faryzeusz zastanawiajšc się, poczšł sam sobie w myœli mówić, czemu sięnie obmył przed obiadem. 39 I rzekł Pan do niego: Teraz wy faryzeusze oczyszczacie, co jest z wierzchu kubka i misy, wnętrze zaœ wasze pełne jest zdzierstwa i nieprawoœci. 40 Nierozumni ! Czy ten, który uczynił to, co jest z wierzchu, nie uczynił też tego, cojest iˇwewnštrz ? 41 Wszakże co zbywa, dajcie jałmużnę, a oto wszystkie rzeczy będš wam czyste. 42 Ale biada wam faryzeuszom, że dajecie dziesięcinę z mięty i z ruty i z wszelkiej jarzyny, a zaniedbujecie sšd i miłoœć Bożš;lecz te rzeczy trzeba było czynić, a tamtych nie zaniedbywać 43 Biada wam faryzeuszom, że lubicie jedliiŠj ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż`Pł ca u cbx„ ccü%ţ cdú1Ä cež>žpierwsze krzesła w synagogach i pozdrowienia na rynku. 44 Biada wam, gdyż jesteœcie jako groby, których nie widać, i o których ludzie, przechodzšcy po nich, nie wiedzš. BIADA UCZONYM W PIŒMIE 45 A odpowiadajšc jeden z biegłych w Zakonie, rzekł mu : Nauczycielu, to mówišci nam zelżywoœć czynisz. 46 Lecz on rzekł :I wam, biegłym w Zakonie, biada ! Gdyż obcišżacie ludzi brzemionami, których unieœć nie mogš, a sami jednym palcem swoim nie dotykacie brzemion. 47 Biada wam, którzy budujecie groby proroków, a ojcowie wasi pozabijali ich. 48 Zaiste dajecie œwiadectwo, że zgadzacie się z uczynkami ojców waszych; bo oni ich zabili, a wybudujecie im groby. 49 Dlatego i mšdroœć Boża powiedziała : Będę posyłać do nich proroków i apostołów, a oni niektórych z nich zabijš i przeœladować będš, 50 aby żšdano krwi wszystkich proroków, którš wylał ten naród od założenia œwiata,51 od krwi Abla aż do krwi Zachariasza, który zginšł między ołtarzem a przybytkiem. Zaiste powiadam wam, zażšdajš jej od plemienia tego 52 Biada wam, biegłym w Zakonie, bo wzięliœcie klucz zrozumienia ; samiœcie nie weszli, a tym, którzy chcieli wejœć, przeszkodziliœcie. 53 Skoro to do nich mówił, zaczęli faryzeusze i biegli w Zakonie bardzo nacierać i zagadywać go o wiele rzeczy, 54 czyhajšc nań, i starajšc się podchwycić coœ z ust. jego, aby go oskarżyć. 12 PRZESTROGA PRZED OBŁUDĽ. 1 Gdy zaœ liczne rzesze stały wokoło, tak że jedni drugich nadeptywali, poczšł mówićdo uczniów swoich. Strzeżcie się kwasu faryzejskiego, którym jest obłuda. 2 A nie ma nic ukrytego, o czym by się nie dowiedziano. 3 Albowiem coœcie mówili w ciemnoœciach, w œwietle powiedziane będzie, a coœcie na ucho mówili w komorach, będzie głoszone na dachach. POCIECHA W PRZEŒLADOWANIU. 4 A mówię wam, przyjaciołom moim : Nie dajcie się zastraszyć tym, którzy zabijajš ciało, i potem już nie majš co więcej uczynić. 5 Lecz pokażę wam, kogo się bać macie ; bójcie się tego, który skoro zabije, ma mocwtršcić do piekła. Zaiste powiadam wam, tego się bójcie. 6 Czyż pięciu wróbli nie sprzedajš za dwa miedziaki, a żaden z nich nie jest w zapomnieniu u Boga? 7 Ale i włosy na głowie waszej wszystkie sš policzone. A przeto się nie bójcie ; drożsi wy jesteœcie, niż wiele wróbli. 8 Wam zaœ mówię: Ktokolwiek wyzna mię przed ludŸmi, i Syn Człowieczy wyzna go przed aniołami Bożymi. 9 Lecz kto się mnie zaprze przed ludŸmi, nie będzie uznany przed aniołami Bożymi. 10 I każdemu, który mówi słowo przeciw Synowi Człowieczemu, będzie odpuszczone, ale temu, co by bluŸnił przeciw Duchowi Œwiętemu, nie będzie odpuszczone. 11 A gdy was prowadzić będš do synagogi i do urzędów i zwierzchnoœci, nie troszczcie się, jak albo co macie odpowiadać albo mówić. 12 Gdyż Duch Œwięty nauczy was w owej godzinie, co wam mówić potrzeba. PRZESTROGA PRZED CHCIWOŒCIĽ. 13 I rzekł mu ktoœ z rzeszy : Nauczycielu,powiedz bratu memu, aby się ze mnš podzielił dziedzictwem. l4 Lecz on mu odrzekł : Człowiecze, któż mnie ustanowił sędziš albo rozdzielcš nad wami ? 15 I rzekł do nich : Uważajcie, a strzeżcie się wszelkiej chciwoœci, bo niczyje życie nie polega na obfitoœci tego, co posiada. 16 I powiedział im podobieństwo, mówišc: Rola pewnego bogatego człowieka zrodziła obfite plony. 17 I rozmyœlał sam w sobie, mówišc : Cóż uczynię bo nie mam gdzie zgromadzić plonów moich ? 18 I rzekł : Oto co uczynię : zburzę spichlerze moje, a większe pobuduję, i tam zgromadzę wszystko, co mi się urodziło, i dobra moje. 19 I powiem duszy swojej : Duszo, masz wiele dóbr zgotowanych na wiele lat; odpoczywaj, jedz, pij, używaj. 20 I rzekł mu Bóg : Szalony ! Tej nocy duszý twojej zażšdajš od ciebie; a coœ nagotował, czyjeż będzie? 21 Tak bywa z tym, który sobie skarby zbiera, a nie jest wobec Boga bogaty. NADMIERNA TROSKA. 22 I rzekł do uczniów swoich : Dlatego wam powiadam: nie troszczcie się o duszę waszš, co będziecie jedli, ani o ciało, w cobędziecie się odziewali. 23 Dusza jest czymœ więcej, niż pokarm; a ciało czymœ więcej, niż odzienie 24 Przypatrzcie się krukom, iż nie siejš, ani żnš, nie majš one spiżarni ani spichlerza, a Bóg je karmi. O ileż drożsi od nich wy jesteœcie? 25 A któż z was myœlšc, potrafi jeden łokieć przydać do wzrostu swego? 26 Jeœli więc ani tego, co najmniejsze jest, nie możecie, czemuż się o inne rzeczy troszczycie ? 27 Przypatrzcie się liliom, jak rosnš ; nie pracujš ani przędš, a powiadam wam : ani Salomon w całej chwale swojej nie był tak ubrany, jak jedna z nich. 28 A jeœli trawę, która dziœ jest na polu, i jutro bywa w piec wrzucona, tak Bóg przyodziewa, o ileż bardziej was, małej wiary ! 29 I wy nie pytajcie się, co będziecie jeœć, albo co będziecie pić ; a w górę się nie podnoœcie. 30 Tego wszystkiego bowiem narody tego œwiata szukajš; a Ojciec wasz wie, że tego potrzebujecie. 31 Ale szukajcie najpierw królestwa Bożego, a to wszystko przydane wam będzie. SKARBY W NIEBIE. 32 Nie bój się, trzódko mała, bo spodobałosię Ojcu waszemu dać wam królestwo. 33 Sprzedajcie, co macie, a dajcie jałmużnę; sprawcie sobie trzosy, które nieniszczejš, skarb niewyczerpany w niebie, gdzie złodziej się nie przybliża, ani mól nie psuje. 34 Albowiem gdzie jest skarb wasz, tam i serce wasze będzie. PRZYPOWIEŒĆ O WIERNYM SŁUDZE. 35 Niech będš przepasane biodra wasze, i pochodnie gorejšce w rękach waszych. 36 A wy podobni ludziom, oczekujšcym panaswego, kiedy z godów weselnych powróci, aby gdy przyjdzie i zapuka, natychmiast muotworzyć. 37 Błogosławieni owi słudzy, których pan przyszedłszy, znajdzie czuwajšcych. Zaprawdę powiadam wam, że się przepasze, i każe im usišœć za stołem, a przechodzšc, będzie im służył 38 A jeœliby przyszedł o drugiej straży, i jeœliby o trzeciej straży przyszedł, i tak by znalazł, błogosławieni sš owi słudzy. 39 To zaœ wiedzcie, że gdyby wiedział gospodarz, o której godzinie złodziej przyjdzie, czuwałby bez wštpienia, i nie dopuœciłby włamać się do domu swego. 40 I wy bšdŸcie gotowi ; bo o godzinie, której się nie domyœlacie, Syn Człowieczy przyjdzie. WYJAŒNIENIE PRZYPOWIEŒCI 41 I rzekł mu Piotr: Panie, czy do nas mówisz tę przypowieœć, czy i do wszystkich? 42 Pan zaœ rzekł : Któż, mniemasz, jest wiernym a roztropnym szafarzem, kto go Pan postanowił nad czeladziš swojš, aby imdał na czas miarę pszenicy? 43 Błogosławiony ów sługa, którego pan przyszedłszy, znajdzie tak czynišcym. 44 Prawdziwie mówię wam, nad wszystkim,co ma, postanowi go. 45 Ale jeœliby rzekł ów sługa w sercu swoim : Ocišga się pan mój z przyjœciem, i zaczšłby bić sługi i służebnice, i jeœć, i pić, i upijać się ; 46 przyjdzie pan tego sługi w dzień, w który się nie spodziewa, i o godzinie, którejnie wie, i odłšczy go, a dział z niewiernymimu wyznaczy 47 Ów zaœ sługa, który poznał wolę pana swego, a nie przygotował, i nie uczynił według woli jego, otrzyma wielkš chłostę. 48 Ale ten, który nie wiedzšc, popełnił coœˇgodnego kary, niewielkš chłostę otrzyma. A od każdego, któremu wiele dano,wiele domagać się będš, i od tego, któremu wiele zlecono, więcej żšdać będš od niego. OGIEŃ I ROZŁĽKA. 49 Przyszedłem puœcić ogień na ziemię, a czegóż chcę, tylko żeby zapłonšł? 50 Mam też być chrztem ochrzczony; a jakże œciœniony jestem, póki się to nie dokona! 51 Mniemacie, żem przyszedł pokój przynieœć na ziemię? Nie, mówię wam, ale rozłšczenie. 52 Albowiem odtšd będzie w jednym domu pięcioro rozłšczonych, troje przeciwko dwojgu, a dwoje przeciwko trojgu. 53 Podzielš się ojciec przeciw synowi, a syn przeciw ojcu swemu, matka przeciw córce, a córka przeciw matce, œwiekra przeciw synowej swojej, a synowa przeciwœwiekrze swojej. ZNAKI CZASU. 54 Mówił zaœ i do rzeszy : Gdy widzicie obłok, podnoszšcy się od zachodu, zaraz mówicie : będzie deszcz ; i tak bywa. 55 A gdy wiatr wiejšcy z południa, powiadacie, że będzie goršco ; i bywa. 56.0błudnicy ! Wyglšd nieba i ziemi umiecie rozpoznać, tego zaœ czasu jakże nie poznajecie ? 57 Czemuż to i sami z siebie nie sšdzicie, co jest sprawiedliwe? 58 Gdy bowiem idziesz z twym przeciwnikiem do przełożonego, starajże się w drodze uwolnić od niego, by cię przypadkiem nie pocišgnšł przed sędziego, a sędzia odda cię dozorcy, a dozorca wrzuci cię do więzienia. 59 Powiadam ci : Nie wyjdziesz stamtšd, póki nie oddasz aż do ostatniego szelšżka. 13 NAPOMNIENIE DO POKUTY 1 A na ten czas przybyli niektórzy, oznajmiajšc mu o Galilejczykach, których krew zmieszał Piłat z ich ofiarami 2 A odpowiadajšc, rzekł im: Mniemacie, że ci Galilejczycy nad wszystkich innych Galilejczyków bardziej byli grzeszni, że takie rzeczy ucierpieli ? 3 Nie, powiadam wam; lecz jeœli pokutowaćnie będziecie, wszyscy podobnie zginiecie. 4 Jak osiemnastu tych, na których upadła wieża w Siloe, i zabiła ich, czy mniemacie, że i oni byli więcej winni, niż wszyscy ludzie mieszkajšcy w Jeruzalem ? 5 Nie, mówię wam ; ale jeœli pokutować niebędziecie, wszyscy podobnie zginiecie. PRZYPOWIEŒĆ O FIDZE. 6 Powiedział zaœ i to podobieństwo. Pewien człowiek miał drzewo figowe posadzone w winnicy swojej, i przyszedł, szukajšc na nim owocu, i nie znalazł. 7 I rzekł do uprawiajšcego winnicę : Oto trzy lata sš, jak przychodzę szukać owocu na tej fidze, a nie znajduję ; wytnij jš więc, po cóż i ziemię zajmuje? 8 A on odpowiadajšc, rzekł mu : Panie, zostaw jš i na ten rok, aż jš okopię, i gnojem obłożę, 9 a może da owoc; a jeœli nie, to potem jš wytniesz. NIEWIASTA UZDROWIONA W SZABAT. 10 I nauczał w synagodze ich w szabaty. 11 A oto była tam niewiasta, która od osiemnastu lat miała ducha niemocy, a byłapochylona, i nie mogła żadnš miarš w górę spojrzeć 12 Skoro jš ujrzał Jezus, przywołał jš do siebie, i rzekł jej : Niewiasto, uwolniona jesteœ od niemocy twojej. 13 I włożył na niš ręce, a natychmiast wyprostowała się, i chwaliła Boga. 14 0dpowiadajšc zaœ przełożony synagogi, oburzony, że Jezus w szabat uzdrowił, mówił do rzeszy : Jest szeœć dni, w które pracować należy, w te dni więc przychodŸcie, i leczcie się, a nie w dzień sobotni 15 A odpowiadajšc Pan, rzekł mu : Obłudnicy ! Czyż każdy z was w szabat nie odwišzuje od żłobu wołu swego albo osła, i nie prowadzi; by go napoić? 16 Tej zaœ córki Abrahama, którš zwišzał szatan, oto już osiemnaœcie lat, nie trzeba było z tych więzów uwolnić w dzień sobotni? 17 gdy to mówił, wstydzili się wszyscy przeciwnicy jego; a cały lud radował się ze wszystkiego, co chwalebnie działo się przez niego. RZYPOWIEŒĆ O ZIARNIE GORCZYCY I O KWASIE. 18 Mówił tedy : Do czego podobne jest królestwo niebieskie, a do czego je przyrównam? 19 Podobne jest do ziarna gorczycznego, które wzišwszy człowiek, posadził w ogrodzie swoim, i urosło, i stało się drzewem wielkim, a ptaki niebieskie spoczywały na gałęziach jego. 20 I znowu rzekł : Do czego przyrównam królestwo Boże? 21 Podobne jest do kwasu, który wzišwszy niewiasta, włożyła w trzy miary mški, aż się wszystko zakwasiło. C. DRUGA PODRÓŻ DO JERUZALEM (13,22 -17,10) O CIASNEJ BRAMIE. 22 I szedł przez miasta i miasteczka, nauczajšc i idšc ku Jeruzalem. 23 I rzekł mu ktoœ : Panie, czy mało jest tych, co majš być zbawieni? On zaœ rzekł do nich : 24 Usiłujcie wejœć przez ciasnš bramę ; bopowiadam wam, że wielu będzie chciało wejœć, a nie będš mogli. 25 Lecz gdy wejdzie gospodarz, i zamknie drzwi, zaczniecie stać na dworze i pukać do drzwi, mówišc : Panie, otwórz nam! A odpowiadajšc, rzecze wam : Nie znam was,skšd jesteœcie. 26 Wtedy poczniecie mówić : Jadaliœmy wobec ciebie, i pijali, i na ulicach naszych uczyłeœ. 27 I rzecze wam : Nie znam was, skšd jesteœcie ; odstšpcie ode mnie wszyscy, którzy czynicie nieprawoœć. 28 Tam będzie płacz i zgrzytanie zębów, gdy ujrzycie Abrahama i Izaaka, i Jakuba i wszystkich proroków w królestwie Bożym, a siebie samych precz wyrzuconych. 29 I przyjdš od Wschodu i Zachodu, od Północy i Południa, i zasiędš w królestwie Bożym. 30 I oto sš ostatni, którzy będš pierwszymi, a sš pierwsi, którzy będš ostatnimi. JEZUS I HEROD. 31 Tegoż dnia przyszli niektórzy z faryzeuszów, mówišc mu: WyjdŸ, a uchodŸ stšd, bo cię Herod chce zabić. 32 I rzekł im: IdŸcie, a powiedzcie temu lisowi : Oto wyrzucam czarty, i sprawuję uzdrowienia dziœ i jutro, a trzeciego dnia koniec mieć będę. 33 Wszakże trzeba mi iœć dziœ i jutro i pojutrze, bo nie może być, aby prorok zginšł poza Jeruzalem. SKARGA NA JEROZOLIMĘ. 34 Jeruzalem, Jeruzalem, które zabijasz proroków, i kamienujesz tych, tórzy do ciebie bywajš posyłani, ilekroć chciałem zebrać dzieci twoje, jak ptak swe gniazdo pod skrzydła, a nie chciałoœ? 35 0to dom wasz zostanie wam pusty. A powiadam wam, że mnie nie ujrzycie, aż przyjdzie to, że powiecie : "Błogosławiony,który przychodzi w imię Pańskie." 14 UZDROWIENIE CHOREGO NA PUCHLINĘ. 1 I stało się, gdy Jezus wszedł do domu jednego z przedniejszych faryzeuszów jeœćchleb w szabat, a oni go podpatrywali. 2 A oto pewien człowiek opuchły był przednim. 3 Jezus też odpowiadajšc, rzekł do biegłych w Zakonie i faryzeuszów, mówišc : Czy godzi się w szabat uzdrawiać? 4 Lecz oni milczeliˇ a on ujšwszy, uzdrowił go, i odprawił. 5 A odpowiadajšc, rzekł do nich : Jeœli osioł albo wół którego z was wpadnie do studni, czy nie wycišgnie go zaraz w dzień sobotni? 6 I nie mogli mu -na to odpowiedzieć. OSTATNIE MIEJSCE NA UCZCIE. 7 Powiedział zaœ przypowieœć do zaproszonych, przypatrujšc się, jak pierwsze siedzenia obierali, mówišc do nich:8 Gdy będziesz zaproszony na gody, nie siadajże na pierwszym miejscu, by czasem godniejszy od ciebie nie był zaproszony przez niego; 9 a gdy przyjdzie ten, który ciebie i jego zaprosił, nie rzekł ci : ustšp temu miejsca ; a wtedy musiałbyœ ze wstydem zajšć miejsce ostatnie. 10 Ale gdy będziesz zaproszony, idŸ, usišdŸna ostatnim miejscu, aby przyszedłszy ten,który cię zaprosił, powiedział ci: Przyjacielu, posišdŸ się wyżej ; wtedy będziesz miał chwałę przed współbiesiadujšcymi. 11 Każdy bowiem, co się wywyższa, będzie poniżony; a kto się uniża, będzie wywyższony. 12 Mówił też i temu, który go zaprosił : Gdy wyprawiasz obiad albo wieczerzę, nie wzywajże przyjaciół twoich, ani braci twoich, ani krewnych, ani sšsiadów bogatych, by cię przypadkiem i oni wzajem nie zaprosili, i nie spotkała cię nagroda 13 Ale gdy wyprawiasz ucztę, wezwij ubogich, ułomnych, chromych i œlepych; 14 a będziesz błogosławiony, że nie mogš ci się odpłacić; albowiem będzie ci oddane w zmartwychwstaniu sprawiedliwych. PRZYPOWIEŒĆ O ZAPROSZONYCH NA GODY 15 Gdy to usłyszał jeden ze współsiedzšcych, rzekł mu: Błogosławiony, który będzie jadł chleb w królestwie Bożym. 16 A on mu powiedział : Pewien człowiek zgotował wielkš wieczerzę, i wezwał wielu17 I posłał sługę swego o godzinie wieczerzy, aby powiedział zaproszonym, żeby przyszli, bo już wszystko gotowe 18 I zaczęli się wszyscy razem wymawiać. Pierwszy mu rzekł : Kupiłem wieœ, i muszęwyjœć i obejrzeć jš ; proszę cię, miej mnieza wymówionego. 19 A drugi rzekł: Kupiłem pięć par wołów, i idę je spróbować; proszę cię, miej mnie za wymówionego. 20 A trzeci rzekł : Żonę pojšłem, a przeto nie mogę przyjœć. 21 A wróciwszy się sługa, oznajmił to panuswemu. Wtedy gospodarz rozgniewany, rzekł słudze swemu : WyjdŸ prędko na ulice i uliczki miasta, a ubogich i ułomnych iœlepych i chromych wprowadŸ tu. 22 I rzekł sługa : Panie, stało się, jak rozkazałeœ, a jeszcze jest miejsce. 23 I rzekł pan słudze : WyjdŸ na drogi i opłotki, a przymuszaj, by wchodzili, aby dom mój był napełniony. 24 A powiadam wam, że żaden z tych mężów, którzy byli wezwani, nie skosztuje wieczerzy mojej. POTRZEBA ZAPARCIA SIĘ. 25 Szły zaœ z nim rzesze wielkie, a obróciwszy się, rzekł do nich: 26 Jeœli kto idzie do mnie, a nie ma w nienawiœci ojca swego i matki, i żony i dzieci, i braci i sióstr, jeszcze też i duszy swojej, nie może być uczniem moim. 27 A kto nie dŸwiga krzyża swego, i nie idzie za mnš, nie może być uczniem moim. 28 Albowiem kto z was, chcšc zbudować om, że lubicie jedliiŠj ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żfPÝ cg- > chkć ciQ'› cjě3e \kQ?wieżę, nie usišdzie pierwej, i nie obliczy, czy ma œrodki potrzebne na dokonanie, 29 aby, gdyby założył fundament, a nie mógł dokończyć, wszyscy patrzšcy nie zaczęli œmiać się z niego, 30 mówišc : Że ten człowiek zaczšł budować, a nie mógł dokończyć. 31 Albo który król, majšc prowadzić wojnę z innym królem, pierwej siadłszy, nie pomyœli, czy może z dziesięciu tysišcami zmierzyć się z tym, który z dwudziestu tysišcami cišgnie przeciw niemu ? 32 W przeciwnym razie gdy tamten jest jeszcze daleko, wyprawiwszy poselstwo, prosi o warunki pokoju. 33 Tak więc żaden z was, który nie odstępuje wszystkiego, co ma, nie może być uczniem moim. 34 Dobra jest sól, lecz jeœli sól zwietrzeje,czym solona będzie? 35 Nie przyda się do ziemi, ani do gnoju, ale jš precz wyrzucš. Kto ma uszy ku słuchaniu, niechaj słucha. 15 PRZYPOWIEŒĆ O ZGUBIONEJ OWCY. 1 Zbliżali się też do niego celnicy i grzesznicy, aby go słuchać. 2 A faryzeusze i doktorowie szemrali, mówišc : Że ten przyjmuje grzeszników, i i jada z nimi. 3 I rzekł do nich tę przypowieœć, mówišc :4 Który z was człowiek, co ma sto owiec, jeœliby jednš z nich zgubił, czy nie zostawia dziewięćdziesięciu dziewięciu na pustyni, a nie idzie za tš, która zginęła, ażjš odnajdzie? 5 A gdy jš znajdzie, kładzie na ramiona swoje, radujšc się 6 I wróciwszy do domu, zwołuje przyjaciół i sšsiadów, mówišc im: 7 Radujcie się ze mnš, bo znalazłem owcę mojš, która była zginęła. 'Powiadam wam, że tak będzie w niebie radoœć nad jednym grzesznikiem pokutę czynišcym, więcej niż nad dziewięćdziesięciu dziewięciu sprawiedliwymi, którzy nie potrzebujš pokuty. PRZYPOWIEŒĆ O ZGUBIONEJ DRACHMIE. 8 Albo która niewiasta majšc dziesięć drachm, jeœliby zgubiła jednš drachmę czy nie zapala œwiecy, i nie wymiata domu, i nieszuka z pilnoœciš, aż jš odnajdzie? 9 A gdy znajdzie, zwołuje przyjaciółki i sšsiadki, mówišc: Radujcie się ze mnš, bo znalazłam drachmę, którš byłam zgubiła. 10 Tak, powiadam wam, radoœć będzie przed aniołami Bożymi nad jednym grzesznikiem pokutę czynišcym. PRZYPOWIEŒĆ O SYNU MARNOTRAWNYM. 11 Rzekł znowu: Pewien człowiek miał dwóch synów. 12 I rzekł młodszy z nich ojcu: Ojcze, daj mi częœć majętnoœci, która na mnie przypada. I rozdzielił im majętnoœć. 13 A po niewielu dniach młodszy syn, zebrawszy wszystko odjechał w dalekš krainę, i tam roztrwonił swojš majętnoœć, żyjšc rozpustnie. 14 Skoro wszystko stracił, nastał głód wielki w tej krainie, i on sam zaczšł cierpieć niedostatek. 15 I poszedł, i przystał do jednego z obywateli tej krainy. I posłał go do wsi swojej, aby pasł wieprze. 16 I radby był napełnić brzuch swój młótem, które jadały wieprze, a nikt mu nie dawał. 17 Wszedłszy zaœ w siebie, rzekł : Jakże wielu najemników w domu ojca mego ma dosyć chleba, a ja tu głodem przymieram ! 18 Wstanę, i pójdę do ojca mego, i powiem mu : Ojcze, zgrzeszyłem przeciw niebu i przed tobš. 19 Już nie jestem godzien nazywać się synem twoim ; uczyń mię jakby jednym z najemników twoich. 20 I wstawszy, poszedł do ojca swego. A gdy jeszcze był daleko, ujrzał go ojciec jego, i wzruszył się miłosierdziem; i przybiegłszy, upadł na szyję jego, i pocałował go. 21 I rzekł mu syn : Ojcze, zgrzeszyłem przeciw niebu i przed tobš; już nie jestem godzien nazywać się synem twoim. 22 I rzekł ojciec do sług swoich: Prędko przynieœcie najlepszš szatę, a obleczcie go,i włóżcie pierœcień na rękę jego i obuwie na nogi jego. 23 I przyprowadŸcie tucznego cielca, i zabijcie; a jedzmy, i ucztujmy. 24 Albowiem ten syn mój umarł był, a ożył; zginšł był, a odnalazł się. I poczęli ucztować. 25 Starszy zaœ syn jego był na polu ; gdy wracał i zbliżał się do domu, usłyszał muzykę i taniec. 26 I przyzwał jednego ze sług, i zapytał, co by to było. 27 A on mu powiedział : Brat twój powrócił, i zabił ojciec twój cielca tucznego, że go zdrowym odzyskał. 28 I rozgniewał się, i nie chciał wejœć; ojciec więc jego wyszedłszy, zaczšł go prosić. 29 Lecz on odpowiadajšc, rzekł ojcu swemu : Oto tak wiele lat ci służę, i nigdy nie przestšpiłem rozkazu twego; a nigdy minie dałeœ koŸlęcia, żebym ucztował z przyjaciółmi moimi. 30 Ale gdy ten syn twój, który roztrwonił majštek swój z nierzšdnicami, powrócił, zabiłeœ mu utuczonego cielca. 31 A on mu odpowiedział : Synu, ty zawsze jesteœ ze mnš, i wszystko moje twoim jest.32Wszakże trzeba było ucztować i weselić się, że ten brat twój był umarły, a ożył; zginšł był, a odnalazł się. 16 PRZYPOWIEŒĆ O NIESPRAWIEDLIWYM WŁODARZU. 1 Mówił też do uczniów swoich : Był pewien człowiek bogaty, który miał włodarza; i doniesiono mu o nim, że roztrwonił dobra jego. 2 I wezwał go i rzekł, mu : Cóż to słyszę o tobie? Zdaj sprawę z włodarstwa twego, bo już nie będziesz mógł włodarzyć 3 I rzekł włodarz sam do siebie : Cóż uczynię, skoro pan mój odejmuje mi włodarstwo ? Kopać nie mogę, żebrać się wstydzę. 4 Wiem, co uczynię, żeby, gdy będę złożonyz włodarstwa, przyjęli mnie do domów swoich. 5 Wezwawszy zatem dłużników pana swegokażdego z osobna, mówił pierwszemu: ile winieneœ panu memu ? 6 A on odpowiedział : Sto barył oliwy. I rzekł mu : WeŸ zapis swój, a sišdŸ natychmiast, a napisz : pięćdziesišt. 7 A Potem drugiemu rzekł : A ty ileœ winien ? A on rzekł: Sto miar pszenicy. I rzekł mu: WeŸ zapis swój, a napisz : osiemdziesišt. 8 I pochwalił pan niesprawiedliwego włodarza, że roztropnie uczynił ; bo synowie tego œwiata roztropniejsi sš w rodzaju swoim niż synowie œwiatłoœci. 9 I ja wam powiadam : Czyńcie sobie przyjaciół z mamony niesprawiedliwoœci, aby, gdy ustaniecie, przyjęli was do wiecznych przybytków. 10 Kto wierny jest w najmniejszej rzeczy, iw większej jest wierny ; a kto w małym jest niesprawiedliwy, ten i w większym jestniesprawiedliwy. 11 Jeœli więc w niesprawiedliwej mamonie nie byliœcie wierni, prawdziwe dobra kto wam powierzy ? 12 A jeœliœcie w cudzym nie byli wierni, któż wam da, co jest wasze? 13 Żaden sługa nie może dwom panom służyć; bo albo jednego będzie miał w nienawiœci, a drugiego będzie miłował; alboz jednym trzymać będzie, a drugim wzgardzi. Nie możecie służyć Bogu i mamonie. 14 Słuchali zaœ tego wszystkiego faryzeusze, którzy byli chciwi, i naœmiewalisię z niego. 15 I rzekł im : Wy jesteœcie, którzy sami siebie usprawiedliwiacie przed ludŸmi, lecz Bóg zna serca wasze ; albowiem to, co u ludzi jest wyniosłe, obrzydliwoœciš jest przed Bogiem. 16 Zakon i prorocy aż do Jana ; od tego czasu królestwo Boże bywa przepowiadane,a każdy gwałt mu zadaje. 17 Łatwiej też niebu i ziemi przeminšć, niż jednej kresce z Zakonu wypaœć. 18 Każdy, który opuszcza żonę swš, a drugš pojmuje, cudzołoży; a kto od męża opuszczonš pojmuje, cudzołoży. PRZYPOWIEŒĆ O BOGACZU I ŁAZARZU. 19 Był pewien człowiek bogaty, który obłóczył się w purpurę i w bisior, i ucztował wystawnie na każdy dzień. 20 I był pewien żebrak, imieniem Łazarz, który leżał u wrót jego, pełen wrzodów, 21 i pragnšł nasycić się okruszynami, którespadały ze stołu bogacza, a nikt mu nic dawał ; za to nawet psy przychodziły i lizały wrzody jego. 22 A stało się, że umarł żebrak, i zaniesiony jest przez aniołów na łono Abrahama. Umarł też i bogacz, i pogrzebanyjest w piekle. 23 A podniósłszy oczy swoje, gdy był w mękach, ujrzał Abrahama z daleka i Łazarza na łonie jego. 24 A wołajšc, rzekł: Ojcze Abrahamie ! Zmiłuj się nade mnš, a poœlij Łazarza, aby umoczył koniec palca swego we wodzie, i ochłodził język mój, bo cierpię męki w tympłomieniu. 25 I rzekł mu Abraham : Synu, wspomnij, że za życia swego otrzymałeœ dobra, a Łazarz przeciwnie złe: a teraz on ma pociechę, a ty męki cierpisz. 26 A nad to wszystko, między nami a wami wielka przepaœć jest utwierdzona; aby ci, którzy chcš przejœć stšd do was, nie mogli,ani stamtšd tutaj się przeprawić. 27 I rzekł: Proszę cię więc, ojcze, abyœ goposłał do domu ojca mego, 28 bo mam pięciu braci, aby ch przestrzegł, żeby też i oni nie przyszli na to miejsce mšk. 29 I rzekł mu Abraham: Majš Mojżesza i proroków, niechże ich słuchajš. Lecz on rzekł : Nie, ojcze Abrahamie, ale gdyby ktoz umarłych przyszedł do nich, będš pokutęczynili. 30 I rzekł mu: Jeœli Mojżesza i proroków nie słuchajš, choćby też kto z martwych powstał, nie uwierzš. 17 WSKAZÓWKI DLA UCZNIÓW. 1 I rzekł do uczniów swoich: Nie podobna jest, aby zgorszenia przyjœć nie miały; lecz biada temu, przez kogo przychodzš. 2 Pożyteczniej by mu było, gdyby kamień młyński zawieszono na szyi jego, i wrzucono go w morze, niż żeby miał zgorszyć jednego z tych malutkich. 3 Uważajcie na samych siebie. Jeœli brat twój zgrzeszy przeciw tobie, upomnij go; ajeœli będzie żałował, odpuœć mu. 4 I choćby siedemkroć razy na dzień zgrzeszył przeciw tobie, i siedemkroć razyna dzień nawrócił się do ciebie, mówišc : Żal mi ; odpuœć mu. 5 I rzekli apostołowie Panu: Przymnóż nam wiary. 6 Pan zaœ rzekł : Jeœlibyœcie mieli wiarę, jak ziarno gorczyczne, powiecie temu drzewu morwowemu : Wykorzeń się, a przesadŸ się w morze, a usłucha was. 7 A któż z was majšc sługę orzšcego lub pasšcego, gdy on wróci z pola, powie mu : Zaraz pójdŸ, sišdŸ do stołu, 8 a nie powie mu : Przygotuj dla mnie wieczerzę, a przepasz się i służ mi, aż sięnajem i napiję, a potem ty będziesz jadł i pił? 9 Czy dziękuje owemu słudze, że uczynił to, co mu rozkazał? Nie sšdzę. Tak i wy, gdy uczynicie wszystko, co wam rozkazano,mówcie : Słudzy nieużyteczni jesteœmy :coœmy winni byli uczynić, uczyniliœmy. D. OSTATNIA PODRÓŻ DO JERUZALEM (17,11-19,28) OCZYSZCZENIE DZIESIĘCIU TRĘDOWATYCH. 11 I stało się, gdy szedł do Jeruzalem przechodził między Samariš a Galileš 12 A gdy wchodził do pewnego miasteczka, zabiegło mu dziesięciu trędowatych, co stanęli z daleka, 13 i podnieœli głos, mówišc : Jezusie, Nauczycielu, zmiłuj się nad nami. 14 A gdy ich ujrzał, rzekł : IdŸcie, pokażcie się kapłanom. I stało się, kiedy szli, zostali oczyszczeni. 15 A jeden z nich, gdy zobaczył, że jest uzdrowiony, wrócił się, chwalšc Boga głosem wielkim. 16 I padł na twarz u nóg jego, dziękujšc; aten był Samarytanin. 17 Jezus zaœ odpowiadajšc rzekł : Czy nie dziesięciu zostało oczyszczonych? A dziewięciu gdzie jest? 18 Nie znalazł sie żaden, który by się wrócił a dał chwałę Bogu, tylko ten cudzoziemiec? 19 I rzekł mu : Wstań, idŸ, bo wiara twojacię uzdrowiła. O NADEJŒCIU KRÓLESTWA BOŻEGO. 20 A spytany przez faryzeuszów, kiedy przyjdzie królestwo Boże, odpowiadajšc im,rzekł: Nie przychodzi królestwo Boże dostrzegalnie. 21 I nie powiedzš: oto tu, albo: tam. Oto bowiem królestwo Boże w was jest. 22 I rzekł do uczniów swoich. Przyjdš dni, gdy pragnšć będziecie oglšdać jeden dzień Syna Człowieczego, a nie ujrzycie. 23 I będš wam mówić : oto tu, i : oto tam. Nie chodŸcież, ani się za nimi nie udawajcie. 24 Albowiem jako błyskawica, gdy zabłyœnie spod nieba, rozœwietla to, co jestpod niebem, tak będzie i Syn Człowieczy w dzień swój. 25 Lecz potrzeba mu pierwej wiele ucierpieć i być wzgardzonym od narodu tego. 26 A jak było za dni Noego, tak będzie i za dni Syna Człowieczego. 27 Jedli i pili, żenili się i za mšż wydawali, aż do dnia, którego Noe wszedł do korabia;i przyszedł potop, i wytracił wszystkich. 28 Podobnie jak działo się za dni Lota: jedli i pili, kupowali i sprzedawali, szczepili i budowali. 29 A tego dnia, którego Lot wyszedł z Sodomy, spadł deszcz ognisty i siarczysty z nieba, i wszystkich wytracił. 30 Podobnie stanie się w dzień, w którym Syn Człowieczy się objawi. 31 W owej godzinie kto będzie na dachu, a sprzęty jego w domu, niechaj nie schodzi, by je zabrać ; a kto na polu, niech także nazad się nie wraca. 32 Wspomnijcie na żonę Lota. 33 Ktokolwiek starałby się zachować duszę swojš, straci jš; a kto by jš stracił, ożywijš. 34 Powiadam wam : W owej nocy będzie dwóch na jednym łożu: jednego wezmš, a drugiego zostawiš. 35 Dwie będš mleć razem: jednš wezmš, a drugš zostawiš. Dwaj będš na polu : jeden będzie wzięty, a drugi zostawiony. 36 A odpowiadajšc rzekli mu : Gdzież; Panie ? A on im rzekł : Gdziekolwiek będzie ciało,tam zgromadzš się i orły. 18 NIESPRAWIEDLIWY SĘDZIA I WDOWA 1 A powiedział im też przypowieœć, że zawsze trzeba się modlić, a nie ustawać, mówišc : 2 Był w jednym mieœcie pewien sędzia, który się Boga nie bał, a ludzi się nie wstydził. 3 Była zaœ w tym mieœcie pewna wdowa, i chodziła do niego, mówišc: Uczyń mi sprawiedliwoœć z przeciwnikiem moim! 4 Ale on nie chciał przez długi czas. Potem zaœ rzekł sam do siebie : Chociaż się Boga nie boję, i ludzi się nie wstydzę, 5 ponieważ jednak naprzykrza mi się ta wdowa, uczynię jej sprawiedliwoœć, aby na koniec przyszedłszy, nie zelżyła mnie. 6 I rzekł Pan : Słuchajcie, co mówi niesprawiedliwy sędzia. 7 A Bóg, czy nie uczyni sprawiedliwoœci wybranym swoim, wołajšcym do niego we dnie i w nocy, i będzie zwlekał w ich sprawie? 8 Powiadam wam, że rychło im sprawiedliwoœć uczyni. Wszelako Syn Człowieczy gdy przyjdzie, sšdzisz, że znajdzie wiarę na ziemi ? PRZYPOWIEŒĆ O FARYZEUSZU I CELNIKU. 9 Rzekł też i do niektórych, co ufali sami wsobie, majšc się za sprawiedliwych, i innymi gardzili, tę przypowieœć. 10 Dwóch ludzi weszło do œwištyni, aby się modlić, jeden faryzeusz, a drugi celnik. 11 Faryzeusz stojšc, tak się sam w sobie modlił : Boże, dziękuję ci, że nie jestem jakinni ludzie, drapieżni, niesprawiedliwi, cudzołożnicy, jako i ten celnik. 12 Poszczę dwakroć w tydzień ; daję dziesięciny ze wszystkiego, co mam. 13 A celnik stojšc z daleka, nie chciał ani oczu podnieœć w niebo; ale bił się w piersi,mówišc : Boże, bšdŸ miłoœciw mnie grzesznemu! 14 Powiadam wam, odszedł ten usprawiedliwiony do domu swego, a nie tamten. Albowiem każdy, co się wywyższa, będzie uniżony ; a kto się uniża, będzie podwyższony. JEZUS I DZIECI. 15 Przynosili mu też i dziatki, aby się ich dotykał ; co widzšc uczniowie, łajali ich. 16 Lecz Jezus przywoławszy je, rzekł : Dopuœćcie dziatkom przychodzić do mnie, a nie zabraniajcie im; albowiem takich jest królestwo Boże 17 Zaprawdę wam powiadam : Ktokolwiek bynie przyjšł królestwa Bożego jak dziecko, nie wejdzie do niego. BOGATY MŁODZIENIEC. 18 I zapytał go pewien ksišżę, mówišc: Nauczycielu dobry, co czynišc, otrzymam życie wieczne? 19 Jezus zaœ rzekł mu : Czemu nazywasz mię dobrym ? Nikt nie jest dobry, tylko sam Bóg. 20 Znasz przykazania: "Nie zabijaj; nie cudzołóż; nie kradnij ; nie mów fałszywego œwiadectwa; czcij ojca swego imatkę." 21 A on rzekł : Tego wszystkiego przestrzegałem od młodoœci mojej. 22 Co usłyszawszy Jezus, rzekł mu : Jednego ci jeszcze niedostaje : sprzedaj wszystko, co masz, a daj ubogim, a będziesz miał skarb w niebie, a przyjdŸ, chodŸ za mnš. 23 0n usłyszawszy to, zasmucił się, bo byłbardzo bogaty. 24 A Jezus widzšc go zasmuconego, rzekł :Jakże trudno ci, co majš pienišdze, wejdš do królestwa Bożego! 25 Albowiem łatwiej jest wielbłšdowi przejœć przez ucho igielne, niż bogaczowi wejœć do królestwa Bożego. 26 I rzekli ci, co słuchali : Któż więc może być zbawiony? 27 Rzekł im : Co niemożebne jest u ludzi, możebne jest u Boga. 28 Piotr zaœ rzekł : Oto my opuœciliœmy wszystko, a poszliœmy za tobš. 29 A on im rzekł : Zaprawdę wam powiadam, że nie ma nikogo, który opuœcił dom, albo rodziców, albo braci, albo żonę, albo dzieci dla królestwa Bożego, 30 a nie otrzymałby daleko więcej w tym czasie, a w przyszłym wieku życia wiecznego. TRZECIA ZAPOWIED MĘKI. 31 I wzišł z sobš Jezus dwunastu, i rzekł im : Oto wstępujemy do Jerozolimy i wypełni się wszystko, co napisane jest przez proroków o Synu Człowieczym. 32 Będzie bowiem wydany poganom, i będzienaigrawany, i ubiczowany, i oplwany; 33 A ubiczowawszy, zabijš go, a dnia trzeciego zmartwychwstanie. 34 A oni nic z tego nie zrozumieli, i było to słowo zakryte przed nimi, i nie rozumieli, co się mówiło. UZDROWIENIE ŒLEPEGO Z JERYCHA. 35 I stało się, gdy się przybliżał do Jerycha, pewien œlepy siedział przy drodze, żebrzšc. 36 A usłyszawszy rzeszę przechodzšcš pytał, co by to było. ie jedliiŠj ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żlPŻ cm˙ ű cnú– co%Ż cp?1Ĺ cq=Y37 I powiedzieli mu, że Jezus Nazareński przechodzi. 38 I zawołał, mówišc : Jezusie, synu Dawidów, zmiłuj się nade mnš. 39 A ci, co szli na przedzie, łajali go, aby milczał. Lecz on tym więcej wołał : Synu Dawidów, zmiłuj się nade mnš. 40 Jezus zaœ stanšwszy, kazał przyprowadzić go do siebie. A gdy się przybliżył, spytał go, 41 mówišc: Co chcesz, abym ci uczynił? A on powiedział : Panie, abym przejrzał. 42 AJezus mu rzekł : Przejrzyj, wiara twoja cię uzdrowiła. 42 I natychmiast przejrzał, i szedł za nim,wielbišc Boga. I cały lud, widzšc to, oddał chwałę Bogu. 19 W GOŒCINIE U ZACHEUSZA. 1 A wszedłszy, przechodził przez Jerycho.2 I oto mšż imieniem Zacheusz ; a był on przełożony nad celnikami, i był bogaty. 3 I starał się zobaczyć Jezusa, który to jest, a nie mógł z powodu rzeszy bo był małego wzrostu. 4 I pobiegłszy naprzód, wszedł na drzewo płonnej figi, aby go ujrzeć; bo tamtędy miał iœć. 5 A gdy Jezus przyszedł na miejsce, spojrzawszy w górę, ujrzał go, i rzekł do niego: Zacheuszu, zejdŸ prędko; albowiem dziœ potrzeba mi zamieszkać w domu twoim.6 I zeszedł prędko, i przyjšł go z radoœciš. 7 A widzšc to, szemrali wszyscy, mówišc, że wszedł w goœcinę do człowieka grzesznego. 8 Zacheusz zaœ stanšwszy, rzekł do Pana : Oto, Panie, połowę dóbr moich daję ubogim ; a jeœli kogo w czym oszukałem, zwracammu w czwórnasób. 9 Rzekł Jezus do niego : Iż dzisiaj zbawienie stało się temu domowi, dlatego że i on jest synem Abrahamowym. 10 Przyszedł bowiem Syn Człowieczy szukać i zbawić to, co było zginęło. PRZYPOWIEŒĆ O 1O MINACH. 11 Gdy oni tego słuchali, powiedział jeszcze jednš przypowieœć, dlatego że był blisko Jeruzalem, i dlatego że mniemali, jakoby wnet miało się objawić królestwo Boże. 12 Rzekł więc: Pewien człowiek szlachetnego rodu wybrał się w dalekš krainę, aby otrzymać dla siebie królestwo i powrócić. 13 I zwoławszy dziesięciu sług swoich, dał im dziesięć grzywien, i rzekł do nich : Handlujcie, aż powrócę. 14 A obywatele jego mieli go w nienawiœci, iwyprawili za nim poselstwo, mówišc : Nie chcemy, aby ten królował nad nami. 15 I stało się, że powrócił, otrzymawszy królestwo, i kazał wezwać sługi, którym dał był pienišdze, aby dowiedzieć się, co każdy z nich zarobił. 16 I przyszedł pierwszy, mówišc: Panie, grzywna twoja dziesięć grzywien przysporzyła. 17 I rzekł mu : Dobrze, sługo dobry, ponieważ w małym byłeœ wierny, będziesz miał władzę nad dziesięciu miastami. 18 Przyszedł i drugi, mówišc: Panie, grzywna twoja pięć grzywien uczyniła. 19 Rzekł i temu: I ty bšdŸ nad pięciu miastami. 20 A trzeci przyszedł, mówišc: Panie, oto grzywna twoja, którš miałem zachowanš wchustce, 21 bom się bał ciebie, że jesteœ człowiek srogi: bierzesz, czegoœ nie położył, a żniesz, czegoœ nie posiał. 22 Rzekł mu : Z ust twoich sšdzę cię, zły sługo! Wiedziałeœ, że jaˇjestem człowiek srogi, który bierze, czego nie położył, i żnie, czego nie posiał. 23 A dlaczego nie dałeœ pieniędzy moich do banku, abym ja wróciwszy przecież z zyskiem je odebrał. 24 I rzekł tam stojšcym : WeŸcie od niego grzywnę, a dajcie temu, który ma dziesięć grzywien. 25 I rzekli mu : Panie, ma dziesięć grzywien! 26 A powiadam wam, że każdemu, który ma, będzie dane, i obfitować będzie, a temu, który nie ma, i to co ma,, odjęte mu będzie. 27 Nieprzyjaciół zaœ moich, tych, którzy nie chcieli, abym królował nad nimi, przywiedŸcie tu, i zabijcie przede mnš. 28 A to rzekłszy, poszedł naprzód, idšc doJeruzalem. IV. Ostatni pobyt w Jeruzalem aż do męki. (19,29 - 21,38) TRIUMFALNY WJAZD DO JEROZOLIMY. 29 I stało się, gdy się przybliżył do Betfage i Betanii, u góry, którš zwš Oliwnš,posłał dwóch uczniów swoich mówišc: 30 IdŸcie do miasteczka które jest przed wami; a wchodzšc do niego, znajdziecie oœlę uwišzane, na którym jeszcze nikt z ludzi nie siedział; odwišżcie je i przyprowadŸcie. 31 A jeœliby was kto spytał: Czemu odwišzujecie, tak mu powiecie: Że Pan potrzebuje posługi jego. 32 I odeszli ci, którzy byli posłani, i znaleŸli oœlę stojšce, jak im powiedział. 33 Gdy zaœ oni odwišzywali oœlę, rzekli do nich właœciciele jego: Czemu odwišzujecie oœlę? 34 A oni odpowiedzieli : Że go Panu potrzeba. 35 I przyprowadzili je do Jezusa, i zarzuciwszy szaty swoje na oœlę, posadzili Jezusa. 36 A gdy jechał, słali szaty swoje na drodze. 37 A gdy się już tam przybliżał, gdzie schodzi się w dół z góry Oliwnej, poczęły wszystkie rzesze uczniów, radujšc się, chwalić Boga głosem wielkim za wszystkie cuda, które widzieli, mówišc : 38 "Błogosławiony, który przychodzi król w imię Pańskie ; pokój na niebie, a chwała na wysokoœci." 39 Niektórzy zaœ faryzeusze spoœród rzeszy, rzekli do niego : Nauczycielu, skarćuczniów swoich ! 40 A on im rzekł : Powiadam wam, że jeœliby ci milczeli, kamienie wołać będš. ZAPOWIEDŻ UPADKU JEROZOLIMY. 41 Skoro się przybliżył, ujrzawszy miasto, zapłakał nad nim, mówišc: 42 O gdybyœ i ty poznało, i to w ten dzień twój, co jest ku pokojowi twemu, a teraz zakryte jest przed oczyma twymi ! 43 Albowiem przyjdš na cię dni, i otoczš cięnieprzyjaciele twoi wałem, i oblegnš cię, i œcisnš cię zewszšd; 44 i na ziemię cię powalš i synów twoich, którzy w tobie sš, i nie zostawiš w tobie kamienia na kamieniu; dlatego żeœ nie poznało czasu nawiedzenia twego. WYRZUCENIE KUPCZĽCYCH Z œwIĽTvNl. 45 I wszedłszy do œwištyni, poczšł wypędzać sprzedajšcych w niej i kupujšcych, 46 mówišc im : Napisano : że dom mój jest domem modlitwy, a wyœcie go uczynili jaskiniš zbójców. 47 I uczył każdego dnia w œwištyni. 48 A przedniejsi kapłani i doktorowie i starsi ludu starali się go zgubić; 49 ale nie znajdowali, co by mu uczynić ; bowszystek lud bardzo pilnie go słuchał. 20 ROZPRAWA Z PRZEDSTAWICIELAMI SANHEDRYNU. 1 I stało się jednego dnia, gdy on uczył ludw œwištyni, i opowiadał ewangelię, zeszli się przedniejsi kapłani i doktorowie ze starszymi, 2 i rzekli do niego, mówišc : Powiedz nam jakš mocš to czynisz, albo kto jest, co ci dał tę władzę? 3 A Jezus odpowiadajšc, rzekł do nich: Spytam i ja was o jednš rzecz, odpowiedzcie mi: 4 Czy chrzest Janowy był z nieba, czy też z ludzi ? 5 Lecz oni rozważali między sobš, mówišc :Jeœli powiemy : z nieba, rzecze: Czemuż więc nie uwierzyliœcie mu? 6 A jeœli rzeczemy : z ludzi, wszystek lud ukamienuje nas, bo przekonani sš, że Jan jest prorokiem. 7 I odpowiedzieli, że nie wiedzš, skšd był. 8 A Jezus im powiedział : To i ja wam nie powiem, jakš mocš to czynię. PRZYPOWIEŒĆ O NAJEMNIKACH W WINNICY. 9 Poczšł zaœ mówić do ludu tę przypowieœć:Pewien człowiek posadził winnicę, i wynajšł jš oraczom, a sam odjechał na czas dłuższy. 10 A w swoim czasie posłał do oraczów sługę, aby mu dali z owocu winnicy. A oni obiwszy go, odesłali z niczym. 11 I znowu posłał drugiego sługę. Lecz onii tego obiwszy i znieważywszy, odesłali z niczym. 12 I posłał jeszcze trzeciego; a oni i tego zraniwszy, wyrzucili. 13 Pan zaœ winnicy rzekł: Co uczynię? Poœlęsyna mego umiłowanego. Może, gdy zobaczš, ulęknš się 14 0racze zaœ, ujrzawszy go, namyœlali się między sobš, mówišc : Ten jest dziedzic; zabijmy go, aby dziedzictwo nam się dostało. 15 I wyrzuciwszy go z winnicy, zabili. Cóż im więc uczyni pan winnicy ? 16 Przyjdzie, i wygubi tych oraczów, a winnicę odda innym. Co usłyszawszy, rzeklimu : Uchowaj Boże! 17 On zaœ spojrzawszy na nich, rzekł : Cóżwięc znaczy, co jest napisane: "Kamień, który odrzucili budowniczy, ten stał się kamieniem węgielnym ?" l8 Każdy, kto upadnie na ten kamień, rozbije się, a na kogo on spadnie, tego skruszy. 19 I usiłowali przedniejsi kapłani i doktorowie targnšć się nań rękami w tejże chwili, lecz bali się ludu. Zrozumieli bowiem,że przeciw nim powiedział to podobieństwo.CZY PŁACIĆ PODATEK? 20 A Œledzšc go, posłali szpiegów, którzy udawaliby sprawiedliwych, aby go podchwycić w mowie, żeby go wydać do urzędu i władz namiestnika. 21 I spytali go, mówišc: Nauczycielu, wiemy, że dobrze mówisz i uczysz; a nie oglšdasz się na osobg, lecz drogi Bożej w prawdzie nauczasz. 22 Czy godzi się nam dawać podatek cesarzowi, czy też nie? 23 Lecz on przejrzawszy podstęp ich, rzekł do nich : Czemu mnie kusicie? 24 Pokażcie mi denara. Czyj ma obraz i napis ? Odpowiadajšc, rzekli mu : Cesarski. 25 I rzekł im : Oddajcież więc, co jest cesarskiego cesarzowi, a co jest Bożego Bogu. 26 I nie mogli zganić słowa jego przed ludem, a dziwišc się odpowiedzi jego, umilkli. SADUCEUSZE, A ZMARTWYCHWSTANIE CIAŁ. 27 Przystšpili zaœ niektórzy z saduceuszów,co mówiš, że nie ma zmartwychwstania, i spytali go, 28 mówišc: Nauczycielu ! Mojżesz napisał nam : "Jeœliby czyjœ brat umarł, majšc żonę, a byłby bez dzieci, niech brat jego weŸmie jš za żonę, i wzbudzi potomstwo bratu swemu." 29 Było tedy siedmiu braci; a pierwszy pojšł żonę, i umarł bezdzietnie. 30 I pojšł jš drugi, ale i ten umarł bez syna. 31 I trzeci jš pojšł, i tak samo wszyscy siedmiu, a nie zostawili potomstwa, i pomarli. 32 Po wszystkich umarła też i niewiasta. 33 W zmartwychwstaniu więc któregoż z nich będzie żonš, ponieważ siedmiu miało jšza żonę? 34 I rzekł im Jezus: Synowie tego œwiata żeniš się i za mšż idš; 35 lecz ci, którzy za godnych będš uznani wieku tamtego i powstania z martwych, nie będš ani wychodzić za mšż, ani żon pojmować. 36 Nie będš bowiem mogli więcej umrzeć ; bo sš równi aniołom i sš dziećmi Bożymi, będšc dziećmi zmartwychwstania. 27 A że umarli zmartwychwstajš, to i Mojżesz pokazał u krzaka, zowišc Pana "Bogiem Abrahama i Bogiem Izaaka i BogiemJakuba." 38 A Bóg nie jest umarłych, ale żywych, jemu bowiem wszyscy żyjš. 39 A odpowiadajšc niektórzy z doktorów, rzekli mu : Nauczycielu, dobrzeœ powiedział. 40 I już o nic więcej nie œmieli go pytać. CHRYSTUS SYNEM I PANEM DAWIDA. 41 I rzekł do nich : Jakże to mówiš, że Chrystus jest synem Dawidowym ? 42 A sam Dawid powiada w księdze Psalmów: "Rzekł Pan Panu mojemu : SišdŸ po prawicy mojej, 43 aż położę nieprzyjaciół twoich podnóżkiem nóg twoich." 44 Dawid więc nazywa go Panem ; jakże jest synem jego ? 45 Gdy zaœ cały lud słuchał, rzekł uczniomswoim : 46 Strzeżcie się doktorów, którzy chętnie chodzš w długich szatach, i lubiš pozdrowienia na rynku i pierwsze krzesła w synagogach i pierwsze miejsca przy ucztach, 47 którzy objadajš domy wdów, udajšc długš modlitwę. Tych czeka większe potępienie. 21 GROSZ WDOWI. 1 A spoglšdajšc, ujrzał tych bogatych, którzy rzucali do skarbony ofiary swoje. 2 A ujrzał też i ubożuchnš wdowę wrzucajšcš dwa szelšżki. 3 I rzekł : Prawdziwie wam powiadam, że ta uboga wdowa więcej, niż wszyscy wrzuciła. 4 Albowiem ci wszyscy z tego, co im zbywało, wrzucili do darów Bożych, a ta z niedostatku swego włożyła wszystko, co miała na utrzymanie swoje. PROROCTWO O ZBURZENIU JEROZOLIMY I KOŃCU ŒWIATA. 5 A gdy niektórzy mówili o œwištyni, że jestozdobiona pięknymi kamieniami i darami, rzekł: 6 Przyjdš dni, że z tego, na co patrzycie, nie zostanie kamień na kamieniu, który by nie był rozwalony. 7 I pytali go, mówišc : Nauczycieiu, kiedyż się to stanie, a co za znak, gdy się to dziaćzacznie? 8 A on im rzekł : Uważajcie; żeby was nie zwiedziono; bo wielu przyjdzie w imię moje,mówišc, że ja jestem, a czas się przybliżył; nie chodŸcież więc za nimi. 9 Gdy zaœ usłyszycie o wojnach i rozruchach, nie lękajcie się : potrzeba, abyto wpierw się stało, ale jeszcze nie zaraz koniec. 10 Wtedy im mówił : Powstanie naród przeciw narodowi i królestwo przeciw królestwu. 11 I wielkie trzęsienia ziemi będš miejscami, i mory i głody i strachy z nieba i znaki wielkie będš. 12 Ale przed tym wszystkim podniosš na was ręce swoje, i będš was przeœladować, podajšc do synagog i więzień, cišgnšc do królów i namiestników dla imienia mego. 13 To zaœ was spotka na œwiadectwo. 14 A przeto weŸcie sobie do serca nie obmyœlać naprzód, jakbyœcie mieli odpowiadać. 15 Ja bowiem dam wam wymowę i mšdroœć,której nie będš mogli oprzeć się, ani sprzeciwiać wszyscy przeciwnicy wasi. 16 A wydawać was będš rodzice i bracia i krewni i przyjaciele, i niektórych z was o œmierć przyprawiš. 17 I będziecie w nienawiœci u wszystkich dla imienia mego. 18 A włos z głowy waszej nie zginie. 19 W cierpliwoœci waszej posišdziecie duszewasze. UPADEK JEROZOLIMY. 20 Gdy zaœ ujrzycie Jeruzalem wojskiem otoczone, wtedy wiedzcie, że się przybliżyło spustoszenie jego. 21 Wtedy ci, co sš w Judei, niech uciekajš na góry, a którzy sš w œrodku niej, niech uchodzš, a ci, co sš po okolicznych miejscach, niech do niej nie wchodzš 22 Sš to bowiem dni pomsty, aby się wypełniło wszystko, co było napisane. 23 A biada brzemiennym i karmišcym w owedni ; albowiem będzie ucisk wielki na ziemi igniew przeciw ludowi temu. 24 I polegnš od ostrza miecza, i zapędzš ich w niewolę między wszystkie narody, a Jeruzalem deptane będzie przez pogan, aż się wypełniš czasy narodów. KONIEC ŒWIATA. 25 I będš znaki na słońcu i księżycu i na gwiazdach, a na ziemi uciœnienie narodów od zamieszania szumu morskiego i nawałnicy, 26 skoro ludzie schnšć będš od strachu i oczekiwania tych rzeczy, które będš przychodzić na wszystek œwiat; albowiem moce niebieskie poruszone będš. 27 A wtedy ujrzš Syna Człowieczego, przychodzšcego w obłoku, z mocš wielkš i z majestatem. 28 Gdy zaœ to dziać się pocznie, spojrzyjcie, a podnieœcie głowy wasze, bo się przybliża odkupienie wasze. 29 I powiedział im podobieństwo: Spojrzyjcie na figę i na wszystkie drzewa. 30 Gdy już z siebie owoc wydajš, wiecie, żejuż blisko jest lato. 31 Tak i wy, gdy ujrzycie, że się to będzie działo, wiedzcie, że blisko jest królestwo Boże. 32 Zaprawdę mówię wam, że nie przeminie to plemię, aż się wszystko ziœci. 33 Niebo i ziemia przeminš, ale słowa mojenie przeminš. ZACHĘTA DO CZUJOŒC1. 34 A miejcie się na bacznoœci, aby kiedy serca wasze nie były obcišżone obżarstwem i opilstwem i troskami tego życia, żeby na was z nagła ten dzień nie przyszedł. 35 Albowiem spadnie on jak potrzask na wszystkich, którzy mieszkajš po całej ziemi. 36 A przeto czuwajcie modlšc się na każdy czas, abyœcie byli godni uniknšć tego wszystkiego, co przyjœć ma, i stanšć przedSynem Człowieczym. 37 I nauczał we dnie w œwištyni, a w nocy wychodzšc, przebywał na górze, którš zwšOliwnš. 38 A wszystek lud od rana schodził się do niego w œwištyni, aby go słuchać. CZĘŒĆ III (22,1- 24,53) MĘKA I ZMARTWYCHWSTANIE ZBAWICIELA I. MĘKA (22,1 - 23,56) 22 ZDRADA JUDASZA. 1 Zbliżał się też dzień œwięty Przaœników, nazywany Paschš. 2 A przedniejsi kapłani i doktorowie przemyœliwali, jakby Jezusa zabić, ale bali się ludu. 3 I wstšpił szatan w Judasza, którego zwano Iszkariotš, jednego z dwunastu. 4 I odszedł, i umówił się z przedniejszymi kapłanami i przełożonymi, jakby im go wydał. 5 I uradowali się, i ułożyli, że mu dadzš pienišdze. 6 I obiecał, i szukał sposobnej pory, jakbyim go wydać z dala od rzeszy. OSTATNIA WIECZERZA. 7 Przyszedł zaœ dzień Przaœników, w którym należało ofiarować Paschę. 6 I posłał Piotra i Jana, mówišc : IdŸcie, iprzygotujcie nam Paschę, abyœ-my pożywali.9 A oni rzekli : Gdzie chcesz, abyœmy przygotowali ? 10 I rzekł do nich : Oto gdy wejdziecie do miasta, spotka się z wami pewien człowiek,niosšcy dzban wody; idŸcież za nim do domu, do którego wejdzie 11 I powiecie gospodarzowi domu : Nauczyciel mówi tobie : Gdzie jest gospoda,w której bym spożył Paschę z uczniami moimi 12 A on wam pokaże wieczernik wielki, usłany, i tam przygotujcie. 13 0dszedłszy zaœ znaleŸli, jak im powiedział, i przygotowali Paschę. 14 A gdy przyszła pora, zasiadł do stołu, idwunastu apostołów z nim. 15 I rzekł im: Pożšdaniem pożšdałem pożywać tę Paschę z wami, zanimbym cierpiał. 16 Gdyż wam powiadam, że odtšd nie będę jej pożywał, aż się wypełni w królestwie Bożym. 17 A wzišwszy kielich dzięki czynił i rzekł :WeŸcie, a podzielcie między siebie. 18 Albowiem wam powiadam, że nie będę piłz owocu winnego szczepu, aż przyjdzie królestwo Boże. USTANOWIENIE EUCHARYSTII to było. ie jedliiŠj ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żrPˆ csŘ x ctP( cux%3 cvŤ1 cwÂ>Ÿ19 A wzišwszy chleb, dzięki czynił, łamał, i dał im, mówišc : To jest ciało moje, które się za was daje. To czyńcie na mojš pamištkę. 20 Tak samo i kielich, po wieczerzy, mówišc : Ten jest kielich, Nowy Testament we krwi mojej, który za was będzie wylany. 21 Wszelako, oto ręka tego, co mnie wydaje, ze mnš jest na stole. 22 A Syn Człowieczy idzie wprawdzie według tego, co jest postanowione ; wszakże biada człowiekowi temu, przez którego będzie wydany. 23 A oni zaczęli pytać się między sobš, który by to z nich był, co miał to uczynić. SPÓR O PIERWSZEŃSTWO. 24 wszczšł się też spór między nimi, któryby z nich zdawał się być większym. 25 I rzekł im : Królowie narodów panujš nad nimi, a ci, którzy władzę nad nimi sprawujš, zwani sš dobroczyńcami. 26 Lecz wy nie tak ; ale który jest między wami większy, niech będzie jako mniejszy ;a przełożony, jako ten, co służy. 27 Albowiem któż jest większy: ten, co siedzi u stołu, czy ten, co służy? Czyż nie ten, który siedzi? Ja też jestem wpoœród was, jako ten, który służy. 28 Lecz wy jesteœcie, którzyœcie wytrwali przy mnie w pokusach moich. 29 I ja wam przekazuję króIestwo, jak mi przekazał Ojciec mój, 30 abyœcie jedli i pili u stołu mego w królestwie moim, i siedzieli na stolicach, sšdzšc dwanaœcie pokoleń izraelskich. ZAPOWIED ZAPARCIA SIĘ PIOTRA. 31 I rzekł Pan : Szymonie, Szymonie ! Oto szatan pożšdał, aby was przesiał jako pszenicę. 32 Ale ja prosiłem za tobš, aby nie ustała wiara twoja ; a ty kiedyœ, nawróciwszy się, utwierdzaj braci twoich. 33 A on mu rzekł : Panie ! Z tobš gotów jestem iœć do więzienia, i na œmierć. 34 Lecz on rzekł : Powiadam ci, Piotrze, nie zapieje dziœ kur, aż się trzykroć zaprzesz, że mię nie znasz. 35 I rzekł im : Gdy was posłałem bez trzosa i torby podróżnej i obuwia, czy wamczego brakowało? A oni rzekli: Niczego. 36 Rzekł im tedy : Ale teraz, kto ma trzos, niech weŸmie także i torbę podróżnš; a kto nie ma, niech sprzeda płaszcz swój, a kupimiecz. 37 Albowiem powiadam wam, iż jeszcze potrzeba, aby to, co napisane jest, wypełniło się na mnie : "I policzony jest między złoczyńców." Gdyż to, co mnie dotyczy, do końca dochodzi. 38 Lecz oni rzekli : Panie, oto tu dwa miecze. On zaœ im rzekł : Dosyć jest. MODLITWA I KONANIE W OGROJCU 39 A wyszedłszy, zdšżał według zwyczaju na górę Oliwnš, a za nim też poszli i uczniowie. 40 A gdy przyszedł na miejsce, rzekł im : Módlcie się, abyœcie nie weszli w pokuszenie. 41 Sam zaœ oddalił się od nich jakby na rzutkamienia, a upadłszy na kolana,modlił się, 42 mówišc : Ojcze, jeœli chcesz, przenieœ ode mnie ten kielich; wszakże nie moja wola, ale twoja niech się stanie. 43 I ukazał mu się anioł z nieba, posilajšc go. A będšc w trwodze œmiertelnej, modlił się usilniej. 44 I stał się pot jego jak krople krwi, spływajšcej na ziemię. 45 A gdy wstał od modlitwy, i przyszedł douczniów swoich, znalazł ich œpišcych ze smutku. 46 I rzekł im : Czemu œpicie? Wstańcie, módlcie się, abyœcie nie weszli w pokusę. POJMANIE JEZUSA. 47 Gdy on jeszcze mówił, oto rzesza i ten, którego zwano Judaszem, jeden z dwunastu, szedł przed nimi, i przystšpił doJezusa, aby go pocałować. 48 Jezus zaœ mu rzekł: Judaszu, pocałunkiem wydajesz Syna Człowieczego? 49 A ci, którzy przy nim byli, widzšc, co się dziać miało, rzekli mu: Panie, czy mamybić mieczem ? 50 I jeden z nich uderzył sługę najwyższego kapłana, i ucišł ucho jego prawe. 51 Jezus zaœ odpowiadajšc, rzekł: Poprzestańcie ; nic nad to ! A dotknšwszy ucha jego, uzdrowił go. 52 I rzekł Jezus do tych, (którzy wyszli przeciw niemu) przedniejszych kapłanów i urzędników œwištyni i starszych : Wyszliœcie jak na zbójcę z mieczami i kijami53 Gdy codziennie wœród was bywałem w œwištyni, nie podnieœliœcie ršk na mnie ; aleta jest godzina wasza i moc ciemnoœci. POTRÓJNE ZAPARCIE SIĘ PIOTRA. 54 A pojmawszy go, wprowadzili do domu najwyższego kapłana. Piotr jednak szedł zanim z daleka. 55 Gdy zaœ rozniecili ogień na dziedzińcu i siedli wokoło, był Piotr pomiędzy nimi. 56 Gdy go ujrzała jedna służšca siedzšcego u œwiatła, i przypatrzyła mu się, rzekła : I ten z nim był. 57 A on się zaparł, mówišc: Niewiasto, nie znam go. 58 A po chwili ujrzawszy go inny, rzekł : I ty z nich jesteœ. Piotr znów rzekł : O człowiecze, nie jestem. 59 A po upływie prawie jednej godziny ktoœinny poczšł twierdzić, mówišc: Prawdziwie i ten z nim był, bo i Galilejczykiem jest. 60 A Piotr powiedział : Człowiecze, nie wiem, co mówisz ! I natychmiast, gdy on jeszcze mówił, zapiał kur. 61 A Pan obróciwszy się, spojrzał na Piotra. I wspomniał Piotr na słowa Pana, jakie był powiedział : Iż zanim kur zapieje,trzykroć się mnie zaprzesz. 62 A Piotr wyszedłszy stamtšd, gorzko zapłakał. UROCZYSTE WYZNANIE JEZUSA. 63 A mężowie, którzy go trzymali, naigrawali się z niego, bijšc go. 64 I zakryli go, i bili go po twarzy, i pytali go, mówišc: Prorokuj, kto jest, co cię uderzył? 65 I wiele innych rzeczy bluŸnišc, mówili przeciw niemu. 66 I gdy dzień nastał, zeszli się starsi z ludu i przedniejsi kapłani i doktorowie, i przyprowadzili go do Rady swojej, mówišc: 67 Jeœli ty jesteœ Chrystusem, powiedz nam. I rzekł im : Jeœli Wam powiem, nie uwierzycie mi; 68 a jeœli i spytam, nie odpowiecie mi, ani nie wypuœcicie. 69 Lecz odtšd będzie Syn Człowieczy siedział po prawicy Bożej. 70 I rzekli wszyscy : Toœ ty jest Syn Boży?On zaœ rzekł: Wy powiadacie, żem ja jest. 71 A oni rzekli : Na cóż jeszcze potrzebujemy œwiadectwa ? Wszak sami słyszeliœmy z ust jego. 23 JEZUS PRZED PIŁATEM. 1 I powstawszy całe ich mnóstwo, powiedligo do Piłata. 2 I poczęli nań skarżyć, mówišc : Tego znaleŸliœmy podburzajšcego nasz naród, i zakazujšcego dawać podatki cesarzowi, i mówišcego, że on jest Chrystusem królem. 3 I spytał go Piłat, mówišc : Ty jesteœ królem żydowskim? A on odpowiadajšc, rzekł: Ty powiadasz. 4 A Piłat rzekł do przedniejszych kapłanówi do rzeszy : Nie znajduję żadnej winy w tym człowieku. 5 Lecz oni nalegali, mówišc: Podburza lud, uczšc po całej Judei, poczšwszy od Galilei aż dotšd. JEZUS PRZED HERODEM. 6 Piłat zaœ, usłyszawszy o Galilei, zapytał,czy ten człowiek jest Galilejczykiem. 7 A gdy się dowiedział, że należał do władzy Heroda, odesłał go do Heroda, który też był w Jeruzalem w owe dni. 8 A Herod ujrzawszy Jezusa, uradował się bardzo; bo od dawnego czasu pragnšł go widzieć, dlatego że wiele o nim słyszał, i spodziewał się, że jakiœ cud zobaczy przezniego uczyniony 9 I zadawał mu wiele pytań, ale on nic mu nie odpowiadał. 10 Przedniejsi zaœ kapłani i doktorowie stali, usilnie nań skarżšc 11 I wzgardził nim Herod wraz z wojskiemswoim, i wyœmiał obleczonego w szatę białš, i odesłał do Piłata. 12 I stali się tego dnia przyjaciółmi Herod iPiłat, bo przedtem byli sobie nieprzyjaciółmi. BARABASZ CZY JEZUS. 13 A Piłat wezwawszy przedniejszych kapłanów i przełożonych i lud, rzekł do nich: l4 Przywiedliœcie mi tego człowieka jakby podburzajšcego lud, i oto ja pytajšc przed wami, nie znalazłem w tym człowieku żadnej winy z tych, o które go oskarżacie. 15ale ani Herod, bo was do niego odesłałem, i oto nie zarzucono mu nic godnego œmierci. 16 A przeto ukarawszy go, wypuszczę. 17 Był zaœ winien wypuœcić im na œwięta jednego więŸnia. 18 I zawołała razem wszystka rzesza, mówišc: Strać tego, a wypuœć nam Barabasza! 19 A był on za jakiœ rozruch, uczyniony w mieœcie, i za zabójstwo osadzony w więzieniu. 20 Piłat zaœ przemówił znowu do nich, chcšc wypuœcić Jezusa. 21 Ale oni wołali, mówišc : Ukrzyżuj, ukrzyżuj go ! 22 0n zaœ po raz trzeci rzekł do nich : Cóż więc złego ten uczynił? Żadnej przyczyny œmierci w nim nie znajduję ; ukarzę go więc i wypuszczę. 23 Lecz oni nalegali głosami wie1kimi, żšdajšc, aby był ukrzyżowany ; i wzmagały się ich głosy. 24 A Piłat przysšdził, aby się stało zadoœćich żšdaniu. 25 I wypuœcił im tego, który za zabójstwo i rozruch wrzucony był do więzienia o którego prosili, Jezusa zaœ wydał na ich wolę. W DRODZE NA GOLGOTĘ. 26 A gdy go wiedli, przytrzymali niejakiego Szymona Cyrenejczyka idšcego ze wsi, i włożyli nań krzyż, aby niósł za Jezusem 27 I szła za nim wielka rzesza ludu i niewiast, które płakały, i użalały się nad nim. 28 Jezus zaœ obróciwszy się do nich, rzekł:Córki Jerozolimskie ! Nie płaczcie nade mnš, ale same nad sobš płaczcie i nad dziećmi waszymi. 29 Gdyż oto przyjdš dni, w których będš mówić : Szczęœliwe niepłodne i żywoty, które nie rodziły, i piersi, które nie karmiły. 30 Wtedy pocznš mówić górom : Padnijcie na nas, - a pagórkom : Przykryjcie nas. 3l Albowiem jeœli to na zielonym drzewie czyniš, cóż na suchym będzie? 32 Prowadzono też z nim i innych dwóch złoczyńców, aby byli straceni. UKRZYŻOWANIE. 33 A gdy przyszli na miejsce, które zwiš Trupiš Głowš, tam go ukrzyżowali ; i łotrów, jednego po prawej, a drugiego po lewej stronie. 34 Jezus zaœ mówił : Ojcze ! Odpuœć im, bo nie wiedzš, co czyniš. A dzielšc się szatami jego, rzucili losy. 35 I stał lud patrzšc ; a naœmiewali się z niego przełożeni z nimi, mówišc : Innych wybawiał, niechże sam siebie wybawi, jeœliten jest Chrystusem Bożym wybranym. 36 Naigrawali się też z niego i żołnierze, przychodzšc, a ocet mu podajšc, i mówišc: 37 Jeœli ty jesteœ królem żydowskim, wybawże sam siebie. DOBRY I ZŁY ŁOTR. 38 Był zaœ nad nim i napis, wypisany greckimi, łacińskimi i hebrajskimi literami :TEN JEST KRÓL ŻYDOWSKI. 39 A jeden z tych łotrów, którzy wisieli, .bluŸnił mu, mówišc : Jeœli ty jesteœ Chrystusem, wybawże samego siebie i nas. 40 Odpowiadajšc zaœ, drugi karcił go, mówišc : Ani ty się Boga nie boisz, chociaż tę samš karę ponosisz ? 41 A my wprawdzie słusznie, bo godnš zapłatę za uczynki odbieramy : lecz ten nic złego nie uczynił 42 I rzekł do Jezusa: Panie, wspomnij na mnie, gdy przyjdziesz do królestwa swego! 43 A Jezus mu rzekł : Zaprawdę mówię tobie, dziœ ze mnš będziesz w raju. ŒMIERĆ JEZUSA. 44 Była zaœ prawie godzina szósta i nastały ciemnoœci po wszystkiej ziemi aż do godziny dziewištej. 45 I zaćmiło się słońce, a zasłona œwištyni wpół się rozdarła. 46 A Jezus zawoławszy głosem wielkim, rzekł : Ojcze, w ręce twoje polecam ducha mojego ! A to rzekłszy, skonał. 47 Setnik zaœ widzšc, co się działo, chwaliłBoga, mówišc : Prawdziwie ten człowiek był sprawiedliwy. 48 I cała rzesza tych, którzy zeszli się byli na to widowisko, i widzieli, co się działo, wracali, bijšc się w piersi swoje. 49 A wszyscy jego znajomi stali z daleka, i niewiasty, które za nim przyszły były z Galilei, patrzšc na to. POGRZEB. 50 I Oto mšż imieniem Józef, który był członkiem Rady, mšż dobry i sprawiedliwy, 51- ten nie był się zgodził na ich wyrok i uczynki, - z Arymatei, miasta judzkiego, który też i sam oczekiwał królestwa Bożego. 52 Ten przyszedł do Piłata, i poprosił o ciało Jezusa. 53 I zdjšwszy, uwinšł w przeœcieradło, i położył je w grobie wykutym, w którym nikt jeszcze nie był położony. 54 A był to dzień Przygotowania, i szabat się zaczynał. 55 Niewiasty zaœ, które z nim przybyły z Galilei, przyszedłszy, obejrzały grób, i jakbyło położone ciało jego. 56 A wróciwszy się, przygotowały wonnoœci i maœci. Ale w szabat dały pokój, we- dług przykazania. II. ZMARTWYCHWSTANIE (24,1-53) 24 NIEWIASTY I PIOTR U GROBU. 1 W pierwszy zaœ dzień tygodnia bardzo rano przyszły do grobu, niosšc wonnoœci, które były przygotowały. 2 I znalazły kamień odwalony od grobu. 3 A wszedłszy, nie znalazły ciała Pana Jezusa. 4 I stało się, gdy się dla tego w sercu zatrwożyły, oto stanęli przy nich dwaj mężowie w szatach lœnišcych. 5 Gdy się zaœ przestraszyły, i pochyliły twarz ku ziemi, rzekli do nich: Czemu szukacie żyjšcego między umarłymi? 6 Nie masz go tu, ale powstał. Wspomnijcie, jak wam mówił, gdy jeszcze był w Galilei, 7 powiadajšc : Że potrzeba, aby Syn Człowieczy był wydany w ręce ludzi grzesznych, I był ukrzyżowany, a trzeciego dnia aby zmartwychwstał. 8 I wspomniały na słowa jego. 9 A wróciwszy się od grobu, oznajmiły to wszystko owym jedenastu i wszystkim innym. 10 A były to Maria Magdalena i Joanna, i Maria Jakubowa i inne, które z nimi były, które o tym powiedziały apostołom. 11 I wydawały się te słowa w oczach ich jakby niedorzecznoœciš, i nie uwierzyli im. 12 Ale Piotr wstawszy, pobiegł do grobu ; apochyliwszy się, ujrzał same przeœcieradłapołożone, i odszedł, dziwišc się sam w sobie temu, co się stało. PO DRODZE DO EMAUS. 13 I Oto dwaj z nich tego samego dnia szli do miasteczka, które było o szeœćdziesišt stadiów od Jeruzalem, zwanego Emaus. 14 A mówili oni z sobš o tym wszystkim, cosię było wydarzyło. 15 I stało się, gdy rozmawiali, i rozprawiali ze sobš, sam Jezus, przybliżywszy się, szedł z nimi. 16 0czy zaœ ich były zamroczone, aby go nie poznali. 17 I rzekł do nich : Cóż to sš za rozmowy które idšc prowadzicie między sobš, i jesteœcie smutni? 18 A odpowiadajšc jeden któremu imię Kleofas, rzekł mu : Ty sam goœciem jesteœ w Jeruzalem a nie wiesz, co się w nim działo tymi dniami? 19 A on im rzekł : Co ? I powiedzieli : O Jezusie Nazareńskim, który był mężem prorokiem potężnym w uczynku i mowie przed Bogiem i wszystkim ludem ; 20 a jak go przedniejsi kapłani i przełożeninasi wydali, aby był skazany na œmierć, i ukrzyżowali go. 21 My zaœ spodziewaliœmy się, że on miał odkupić Izraela ; a teraz po tym wszystkimdzisiaj trzeci dzień jest, jak się to stało. 22 Ale i niektóre z naszych niewiast przestraszyły nas, które przede dniem były u grobu ; 23 a nie znalazłszy ciała jego, przyszły, powiadajšc, że i zjawienie aniołów widziały, którzy mówiš, że on żyje. 24 I poszli niektórzy z naszych do grobu, i tak znaleŸli, jak niewiasty mówiły; ale jegosamego nie znaleŸli. 25 A on rzekł do nich: O głupi, a leniwego serca do wierzenia temu wszystkiemu, co powiedzieli prorocy! 26 Czyż nie było potrzeba, żeby to cierpiałChrystus, i tak wszedł do chwały swojej 27 A poczynajšc od Mojżesza i wszystkich proroków, wykładał im, co we wszystkich pismach o nim było. 28 I przybliżyli się do miasteczka, do którego szli; a on okazywał, jakby miał iœćdalej. 29 I przymusili go, mówišc : Zostań z nami,bo się ma ku wieczorowi, i dzień się już nachylił. I wszedł z nimi. 30 I stało się, gdy siedział z nimi u stołu, wzišł chleb, i błogosławił, i łamał, i podawał im. 31 I otwarły im się oczy, i poznali go, a onzniknšł z ich oczu. 32 I mówili między sobš: Czyż serce nasze nie pałało w nas, gdy mówił w drodze, i Pisma nam wykładał? 33 A wstawszy tejże godziny, wrócili się doJeruzalem i znaleŸli zgromadzonych jedenastu i tych którzy z nim byli, 34 mówišcych : Że wstał Pan prawdziwie, i ukazał się Szymonowi. 35 A oni opowiadali, co się działo w drodze,i jak go poznali przy łamaniu chleba. JEZUS ZJAWIA SIĘ APOSTOŁOM. 36 Gdy zaœ to mówiš, stanšł Jezus w poœrodku nich, i rzecze im: Pokój wam ! Jam jest, nie bójcie się. 37 A strwożeni i przestraszeni mniemali, żeducha widzš. 38 I rzekł im : Czemu jesteœcie zmieszani, a myœli wstępujš do serc waszych? 39 0glšdajcie ręce moje i nogi, że ja ten sam jestem; dotykajcie się, i przypatrujcie : bo duch nie ma ciała ani koœci, jako widzicie, że ja mam. 40 A to rzekłszy ukazał im ręce i nogi. 41 Gdy zaœ oni jeszcze nie wierzyli, i dziwilisię z radoœci, rzekł : Macie tu co do jedzenia? 42 A oni mu podali częœć ryby pieczonej i plaster miodu. 43 I gdy zjadł wobec nich, wzišwszy ostatki, dał im. MOWA POŻEGNALNA. 44 I rzekł do nich : Te sš słowa, które mówiłem do was, będšc jeszcze z wami, żemusiało wypełnić się wszystko, co napisane jest o mnie w Zakonie Mojżeszowym i w Prorokach i w Psalmach. 45 Wtedy otworzył im umysł, żeby rozumieli Pisma, 46 i rzekł im : Że tak jest napisane, i tak było potrzeba, żeby Chrystus cierpiał, i wstał z martwych dnia trzeciego ; 47 i żeby przepowiadana była w imię jego pokuta i odpuszczenie grzechów po wszystkich narodach, poczšwszy od Jerozolimy. 46 Wy zaœ jesteœcie œwiadkami tego. 49 I ja posyłam na was obietnicę Ojca było. ie jedliiŠj ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żxP­yýĺ c€zâ V c{8Ţ c|'] c}s3ö Xmego ; wy zaœ zostańcie w mieœcie, aż będziecie obleczeni mocš z wysokoœci. WNIEBOWSTĽPIENIE. 50 I wyprowadził ich z miasta do Betanii, apodniósłszy ręce swe, błogosławił im. 51 I stało się, gdy im błogosławił, rozstał się z nimi, i unosił się do nieba. 52 A oni złożywszy pokłon, wrócili do Jeruzalem z weselem wielkim. 58 I byli zawsze w œwištyni, chwalšc i błogosławišc Boga. Amen. ------------------------ EWANGELIA WG ŒW. JANA Wstęp. (1,1-18) WCIELENIE SŁOWA BOŻEGO 1 CHRYSTUS SŁOWEM PRZEDWIECZNYM. 1 Na poczštku było Słowo, a Słowo było uBoga, a Bogiem było Słowo. 2 To było na poczštku u Boga. 3 Wszystko przez nie się stało; a bez niegonic się nie stało, co się stało. 4 W nim było życie, a życie było œwiatłoœciš ludzi. 5 A œwiatłoœć w ciemnoœciach œwieci, a ciemnoœci j ej nie ogarnęły. 6 Był człowiek posłany od Boga, któremu na imię było Jan. 7 Ten przyszedł na œwiadectwo, aby dał œwiadectwo o œwiatłoœci, aby przezeń wszyscy wierzyli. 8 Nie był on œwiatłoœciš, ale żeby œwiadectwo dał o œwiatłoœci. 9 Była œwiatłoœć prawdziwa, która oœwiecawszelkiego człowieka na ten œwiat przychodzšcego. 10 Na œwiecie był, a œwiat przezeń uczyniony jest, a œwiat go nie poznał. 11 Przyszedł do swej własnoœci, a swoi gonie przyjęli. 12 A ilukolwiek go przyjęło, dał im moc, aby się stali dziećmi Bożymi, tym, którzy wierzš w imię jego, 13 którzy nie ze krwi, ani z woli ciała, ani z woli męża, ale z Boga się narodzili. 14 A Słowo ciałem się stało, i mieszkało między nami, (i widzieliœmy chwałę Jego, chwałę jako jednorodzonego od Ojca), pełne łaski i prawdy. 15 Jan daje œwiadectwo o nim, i woła, mówišc: Ten był, o którym powiedziałem: Ten, co po mnie przyjœć ma, stał się przede mnš; bo pierwej był, niż ja. 16 I z pełnoœci jego myœmy wszyscy otrzymali, i łaskę za łaskę. 17 Albowiem Zakon przez Mojżesza był dany; łaska i prawda stała się przez Jezusa Chrystusa. 18 Boga nikt nigdy nie widział; jednorodzony Syn, który jest na łonie Ojca,on opowiedział. CZĘŒĆ I (1,19 -12,50) OBJAWIENIE BÓSTWA ZBAWICIELA PRZEZ NAUKĘ I CUDA A. NAD JORDANEM I W GALILEI (1,19 2,12) ŒWIADECTWO JANA CHRZCICIELA. 19 A to jest œwiadectwo Janowe, gdy żydzi z Jeruzalem posłali do niego kapłanów i lewitów, aby go spytali: Ktoœ ty jest? 20 I wyznał, a nie zaparł się; i wyznał: Żenie jestem ja Chrystusem. 21 spytali go: Cóż więc? Jesteœ ty Eliaszem?I rzekł: Nie jestem. Jesteœ ty prorokiem? I odpowiedział: Nie. 22 Rzekli mu więc: Kimże jesteœ, żebyœmy dali odpowiedŸ tym, którzy nas posłali? Co powiadasz sam o sobie? 23 Rzekł: Jam "głos wołajšcego na pustyni:Prostujcie drogę Pańskš," jak powiedział Izajasz prorok. 24 A ci, co byli posłani, byli z faryzeuszów.25 I spytali go, i rzekli mu: Czemuż więc chrzcisz, jeœli ty nie jesteœ Chrystusem, ani Eliaszem, ani prorokiem? 26 Odpowiedział im Jan, mówišc: Ja chrzczę wodš; ale wpoœród was stanšł, którego wy nie znacie. 27 0n jest, który po mnie przyjdzie, który przede mnš stał się, któremu ja nie jestemgodzien rozwišzać rzemyka u obuwia jego. 28 To działo się w Betanii za Jordanem, gdzie Jan udzielał chrztu. OTO BARANEK BOŻY. 29 Nazajutrz ujrzał Jan Jezusa idšcego do siebie, i rzekł: Oto Baranek Boży, oto którygładzi grzech œwiata. 30 Tenci jest, o którym powiedziałem: Przychodzi po mnie mšż, który się stał przede mnš, bo pierwej był, niż ja. 31 I ja go nie znałem, lecz żeby był objawiony w Izraelu, dlatego ja przyszedłem, chrzczšc wodš. 32 I dał Jan œwiadectwo mówišc: Że widziałem Ducha zstępujšcego z nieba jako gołębicę, i został na nim. 33 A ja go nie znałem; ale, który mię posłał chrzcić wodš, ten mi powiedział: Nakogo ujrzysz zstępujšcego Ducha, i na nim zostajšcego, ten jest, który chrzci Duchem Œwiętym. 34 A ja widziałem, i dałem œwiadectwo, że ten jest Synem Bożym. PIERWSI UCZNIOWIE JEZUSA. 35 A nazajutrz znowu stał Jan i dwaj uczniowie jego. 36 I spojrzawszy na Jezusa przechodzšcego, rzekł: Oto Baranek Boży. 37 I usłyszeli go dwaj uczniowie mówišcego, i poszli za Jezusem. 38 A Jezus obróciwszy się, i ujrzawszy ich za sobš idšcych, rzekł im: Czego szukacie? A oni mu rzekli: Rabbi (co przetłumaczone znaczy: Nauczycielu), gdzie mieszkasz? 39 Rzekł im: PójdŸcie, a zobaczcie. Przyszliizobaczyli, gdzie mieszka, i zostali przy nim tego dnia; a było około dziesištej godziny. 40 Był zaœ Andrzej, brat Szymona Piotra, jednym z dwóch, którzy słyszeli byli od Jana, i poszli za nim. 41 Ten znalazł najpierw Szymona, brata swego, i rzecze mu: ZnaleŸliœmy Mesjasza (co przetłumaczone znaczy Chrystus). 42 I przyprowadził go do Jezusa. Jezus zaœ wejrzawszy nań rzekł: Ty jesteœSzymon, syn Jony; ty będziesz nazwany Kefas (co się wykłada: Opoka). POWOŁANIE NATANAELA. 43 Nazajutrz chciał udać się do Galilei, i znalazł Filipa. I rzecze mu Jezus: PójdŸ za mnš. 44 A Filip był z Betsaidy, miasta Andrzeja i Piotra. 45 Znalazł Filip Natanaela, i rzecze mu: ZnaleŸliœmy tego, o którym pisał Mojżesz wZakonie i prorocy, Jezusa, syna Józefa, z Nazaretu. 46 I rzekł mu Natanael: Czy z Nazaretu może być co dobrego? Rzecze mu Filip: PójdŸ, a zobacz. 47 Ujrzał Jezus Natanaela, idšcego, ku sobie, i rzecze o nim: Oto prawdziwie izraelita, w którym nie ma zdrady. 48 Rzecze mu Natanael: Skšdże mnie znasz?Odpowiedział Jezus, i rzekł mu: Pierwej, niż cię Filip zawołał, gdy byłeœ pod figš, widziałem cię. 49 Odpowiedział mu Natanael, i rzekł: Rabbi, tyœ jest Syn Boży, tyœ jest król Izraela. 50 Odpowiedział Jezus, i rzekł mu: Żem ci powiedział: Widziałem cię pod figš, wierzysz; większe, niż te, rzeczy ujrzysz. 51 I rzekł mu: Zaprawdę, zaprawdę, mówięwam: Ujrzycie niebo otwarte i Aniołów Bożych wstępujšcych i zstępujšcych na Syna Człowieczego. 2 CUD W KANIE GALILEJSKIEJ. 1 A dnia trzeciego były gody małżeńskie w Kanie Galilejskiej; a była tam matka Jezusowa. 2 Wezwany też był na gody i Jezus i uczniowie jego. 3 A gdy zabrakło wina, rzekła matka Jezusowa do niego: Wina nie majš. 4 I rzecze jej Jezus: Co mnie i tobie niewiasto? Jeszcze nie przyszła godzina moja. 5 Rzecze matka jego sługom: Cokolwiek wam powie, czyńcie. 6 Było tam ze szeœć stšgwi kamiennych, ustawionych dla oczyszczenia żydowskiego, mieszczšcych w sobie każda po dwa albo trzy wiadra. 7 Rzecze im Jezus: Napełnijcie stšgwie wodš. I napełnili je aż do wierzchu. 8 I rzecze im Jezus: Zaczerpnijcie teraz, i zanieœcie gospodarzowi wesela. I zanieœli. 9 A gdy gospodarz wesela skosztował wody, która stała się winem, a nie wiedział, skšdby było (lecz wiedzieli słudzy, którzy wodę czerpali), woła oblubieńca gospodarz wesela, 10 i rzecze mu: Każdy człowiek stawia najpierw dobre wino, a gdy sobie podpijš, wtedy podlejsze; ty zaœ dobre wino zachowałeœ aż do tego czasu! 11 Ten poczštek cudów uczynił Jezus w Kanie Galilejskiej; i objawił chwałę swojš, iuwierzyli weń uczniowie jego. 12 Potem zstšpił do Kafarnaum, on i matka jego, i bracia jego i uczniowie jego; i zabawili tam niewiele dni. B. PIERWSZY POBYT W JERUZALEM I W JUDEI (2,13 3,36) WYRZUCENIE KUPCZĽCYCH Z ŒWIĽTYNI. 13 A była blisko Pascha żydowska, i poszedł Jezus do Jerozolimy. 14 I znalazł w œwištyni sprzedajšcych woły i owce i gołębie, i bankierów siedzšcych. 15 A uczyniwszy jakby bicz z powrózków, wyrzucił wszystkich z œwištyni, owce też iwoły, a pienišdze bankierów rozsypał, i stoły poprzewracał. 16 A tym, co gołębie sprzedawali, rzekł: Wynieœcie to stšd, a nie czyńcie domu Ojca mego domem kupiectwa. 17 I wspomnieli uczniowie jego, że jest napisane: "Żarliwoœć o dom twój pożera mnie." 18 Odpowiedzieli więc żydzi, i rzekli mu: Jakiż znak ukazujesz nam, że to czynisz? 19 Opowiedział Jezus, i rzekł im: Rozwalcietę œwištynię, a w trzech dniach jš postawię. 20 Rzekli więc żydzi: Czterdzieœci i szeœć lat budowano tę œwištynię, a ty jš w trzechdniach wystawisz? 21 Ale on mówił o œwištyni ciała swojego. 22 Gdy tedy zmartwychwstał, wspomnieli uczniowie jego, iż to powiedział, i uwierzyliPismu i słowom, które wyrzekł Jezus. 23 Gdy zaœ był w Jerozolimie w Paschę w dzień œwięty, wielu uwierzyło w imię jego, widzšc cuda jego, które czynił. 24 Lecz sam Jezus nie zwierzał im samego siebie, dlatego że on znał wszystkich, 25 i że nie trzeba mu było, aby kto dawał œwiadectwo o człowieku; albowiem sam wiedział, co jest w człowieku. 3 ROZMOWA Z NIKODEMEM. 1 Był zaœ mšż spoœród faryzeuszów, imieniem Nikodem, ksišżę żydowski. 2 Ten przyszedł do Jezusa w nocy, i rzekł mu: Rabbi, wiemy, żeœ przyszedł jako nauczyciel od Boga; bo nikt takich cudów czynić nie może, jakie ty czynisz, jeœliby z nim Bóg nie był. 3 Odpowiedział Jezus, i rzekł mu: Zaprawdę, zaprawdę mówię tobie: Jeœli się kto na nowo nie odrodzi, nie może oglšdać królestwa Bożego. 4 Rzecze do niego Nikodem: Jakże się może człowiek narodzić, będšc starym? Czy może napowrót wejœć w łono matki swojej i odrodzić się? 5 Odpowiedział Jezus: Zaprawdę, zaprawdę powiadam ci: Jeœli się kto nie odrodzi z wody i z Ducha Œwiętego, nie może wejœć do królestwa Bożego. 6 Co się narodziło z ciała, ciałem jest, a co się narodziło z Ducha, duchem jest. 7 'Nie dziw się, że ci powiedziałem: Potrzeba się wam znowu narodzić. 8 Duch tchnie, kędy chce, i głos jego słyszysz, ale nie wiesz, skšd przychodzi, i dokšd idzie; tak jest z każdym, który się narodził z Ducha. 9 Odpowiedział Nikodem, i rzekł mu: Jakże się to stać może? 10 Odpowiedział Jezus, i rzekł mu: To ty jesteœ nauczycielem w Izraelu, a tego nie wiesz? 11 Zaprawdę, zaprawdę powiadam tobie, żemy co wiemy, mówimy, i o tym, coœmy widzieli, œwiadczymy; a œwiadectwa naszego nie przyjmujecie. 12 Jeżeli ziemskie rzeczy wam powiedziałem, a nie wierzycie, jakże uwierzycie, gdy wam niebieskie opowiadać będę? 13 I nikt nie wstšpił do nieba, tylko ten, który zstšpił z nieba, Syn Człowieczy, który jest w niebie. 14 A jak Mojżesz podwyższył węża na pustyni, tak trzeba, aby podwyższony był Syn Człowieczy: 15 aby wszelki, który weń wierzy, nie zginšł, ale miał życie wieczne. 16 Albowiem tak Bóg umiłował œwiat, że Syna swego jednorodzonego dał, aby wszelki, kto wierzy weń, nie zginšł, ale miał życie wieczne. 17 Gdyż Bóg nie posłał Syna swego na œwiat, aby œwiat sšdził; ale żeby œwiat byłzbawiony przez niego. 18 Kto wierzy weń, nie bywa sšdzony; a kto nie wierzy, już osšdzony jest, bo nie wierzy w imię jednorodzonego Syna Bożego.19 Ten zaœ jest sšd, że œwiatłoœć przyszłana œwiat, a ludzie bardziej umiłowali ciemnoœci, niż œwiatłoœć; bo złe były ich uczynki. 20 Każdy bowiem, który Ÿle czyni, nienawidzi œwiatłoœci, i nie przychodzi do œwiatłoœci, żeby nie były zganione uczynki jego. 21 Lecz kto czyni prawdę, przychodzi do œwiatłoœci, aby się okazały sprawy jego, że w Bogu sš uczynione. DZIAŁALNOŒĆ W JUDEI. 22 Potem przyszedł Jezus i uczniowie jego do ziemi Judzkiej, i tam przebywał z nimi, ichrzcił. 23 Chrzcił też i Jan w Enon w pobliżu Salim, bo było tam wód wiele i przychodzili,i chrzcili się. 24 Jeszcze bowiem Jan nie był wtršcony dowięzienia. 25 I wszczšł się spór między uczniami Janowymi i żydami co do oczyszczenia. 26 I przyszli do Jana, i rzekli mu: Rabbi, ten, co z tobš był za Jordanem, któremuœ ty dał œwiadectwo, ten oto chrzci, a wszyscy idš do niego. 27 Odpowiedział Jan, i rzekł: Nie może człowiek nic wzišć, jeœliby mu nie było dane z nieba. 28 Wy sami jesteœcie mi œwiadkami, że powiedziałem: Nie jestem ja Chrystusem; ale że jestem posłany przed nim. 29 Kto ma oblubienicę, jest oblubieńcem; lecz przyjaciel oblubieńca, który stoi, a słucha go, weselem się weseli dla głosu oblubieńca. To więc wesele moje wypełniło się. 30 On ma wzrastać, a ja się umniejszać. 31 Ten, co z wysoka przychodzi, ponad wszystkimi jest; ten, co jest z ziemi, z ziemi jest, i o ziemi mówi; ten, co z nieba przyszedł, jest ponad wszystkimi. 32 A co widział i słyszał, to œwiadczy; a œwiadectwa jego nikt nie przyjmuje. 33 Kto œwiadectwo jego przyjšł, stwierdził, że Bóg jest prawdomówny. 34 Albowiem ten, którego Bóg posłał, słowa Boże głosi, bo nie pod miarš Bóg daje ducha. 35 Ojciec miłuje syna, i wszystko oddał w rękę jego. 36 Kto wierzy w Syna ma życie wieczne; a kto nie wierzy Synowi, nie ujrzy życia, ale gniew Boży nad nim zostaje. C. PODRÓŻ PRZEZ SAMARIĘ I POWRÓT DO GALILEI (4,1-54) 4 JEZUS OPUSZCZA JUDEĘ. 1 Gdy więc dowiedział się Jezus, że usłyszeli faryzeusze, iż Jezus zdobywa uczniów i chrzci więcej, niż Jan 2 (chociaż Jezus nie chrzcił, ale uczniowie jego), 3 opuœcił Judeę, i poszedł znów do Galilei. 4 A trzeba mu było przechodzić przez Samarię. NIEWIASTA SAMARYTAŃSKA. 5 Przyszedł tedy do miasta Samarii, które zwiš Sychar, blisko folwarku, który dał Jakub Józefowi, synowi swemu. 6 A była tam studnia Jakubowa; Jezus więcznużony z drogi, siedział tak przy studni. Godzina była prawie szósta. 7 Przychodzi niewiasta z Samarii czerpać wodę. Rzecze do niej Jezus: Daj mi pić. 8 (Uczniowie jego bowiem odeszli byli do miasta, aby kupić żywnoœci). 9 Rzecze mu więc owa niewiasta samarytańska: Jakże ty, będšc żydem, prosisz pić ode mnie, która jestem niewiastš samarytańskš? Żydzi bowiem nie obcujš z Samarytanami. 10 Odpowiedział Jezus, i rzekł jej: Gdybyœ znała dar Boży, i kto jest ten, co ci mówi: Daj mi pić, ty byœ go zapewne prosiła, a dałby ci wody żywej. 11 Rzecze mu niewiasta: Panie! I czerpać czym nie masz, a studnia jest głęboka; skšdże więc masz wodę żywš? 12 Czyż ty większy jesteœ, niż ojciec nasz Jakub, który nam studnię dał, i sam z niej pił, i synowie jego, i trzody jego? 13 Odpowiedział Jezus, i rzekł jej: Każdy, kto pije z tej wody, znów będzie pragnšł; lecz kto by pił z wody, którš ja mu dam, nie będzie pragnšł na wieki; 14 ale woda, którš ja mu dam, stanie się wnim Ÿródłem wody, tryskajšcej ku życiu wiecznemu. 15 Rzecze do niego niewiasta: Panie! Daj mi tej wody, abym nie pragnęła, ani czerpać tu nie przychodziła. 16 Rzecze do niej Jezus: IdŸ, zawołaj mężatwego, a przyjdŸ tu. 17 Odpowiedziała niewiasta, i rzekła: Nie mam męża. Rzecze do niej Jezus: Dobrzeœ powiedziała, że nie mam męża. 18 Albowiem pięciu mężów miałaœ, a ten, którego masz teraz, nie jest twoim mężem.To prawdziwie powiedziałaœ. 19 Rzecze mu niewiasta: Panie! Widzę, że tyjesteœ prorokiem. 20 Ojcowie nasi czeœć oddawali na tej górze, a wy powiadacie, że w Jerozolimie jest miejsce, gdzie czeœć oddawać potrzeba. 21 Rzecze do niej Jezus: Niewiasto, wierz mi, że nadchodzi godzina, kiedy ani na tej górze, ani w Jerozolimie nie będziecie czciliOjca. 22 Wy czcicie to, czego nie znacie, my czcimy, co znamy, ob z żydów jest zbawienie. 23 Ale nadchodzi godzina, i teraz jest, gdy prawdziwi czciciele będš czcili Ojca w duchu i w prawdzie; bo i Ojciec takich szuka, którzy by go czcili. 24 Duchem jest Bóg, a ci, co mu czeœć oddajš, trzeba, aby go czcili w duchu i w prawdzie. 25 Rzecze mu niewiasta: Wiem, że przyjdzieMesjasz (którego zowiš Chrystusem); gdy więc on przyjdzie, oznajmi nam wszystko. 26 Rzecze do niej Jezus: Jam jest, który mówię z tobš. O POKARMIE I ŻNIWIE DUCHOWYM. 27 A wnet przyszli uczniowie jego i dziwili się, że z niewiastš rozmawiał; ale żaden nie powiedział: O co pytasz, albo o czym z niš rozmawiasz? 28 Niewiasta więc zostawiła wiadro swoje,i odeszła do miasta, i powiedziała owym ludziom: 29 ChodŸcie, a zobaczcie człowieka, który powiedział mi wszystko, cokolwiek uczyniłam. Nie jestże to Chrystus? 30 Wyszli więc Ż miasta, i szli do niego. 31 Tymczasem prosili go uczniowie, mówišc:Rabbi, jedz. 32 On zaœ im rzecze: Mam ja pokarm do jedzenia, o którym wy nie wiecie. 33 Mówili więc uczniowie między sobš: Czy może kto przyniósł mu jeœć? 34 Rzecze im Jezus: Mój pokarm jest, żebym czynił wolę tego, który mnie posłał,abym wykonał sprawę j ego. 35 Czyż wy nie mówicie, że jeszcze sš cztery miesišce, a żniwo przyjdzie? Oto wam powiadam: Podnieœcie oczy wasze, a popatrzcie na pola, że białe już sš do żniwa. 36 A kto żnie, bierze zapłatę, i zbiera owocna życie wieczne; aby i ten, który sieje, e jedliiŠj ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż~Pm c˝ ź c€yĎ cH% c‚`2Ö cƒ6> weselił się i zarazem ten, który żnie. 37 Albowiem w tym słowo jest prawdziwe, że inny jest, który sieje, a inny jest, któryżnie. 38 Ja was posłałem żšć to, nad czym nie pracowaliœcie; inni się napracowali, a wyœcie weszli w ich prace. JEZUS WŒRÓD SAMARYTAN. 39 Z owego zaœ miasta wielu Samarytan uwierzyło weń dla słowa niewiasty, œwiadectwo dajšcej: Że powiedział mi wszystko, cokolwiek uczyniłam. 40 Gdy tedy przyszli do niego Samarytanie, prosili go, aby tam pozostał. I został tam dwa dni. 41 I daleko więcej uwierzyło weń dla mowy jego. 42 A niewieœcie mówili: Że już nie dla twegoopowiadania wierzymy; sami bowiem usłyszeliœmy, i wiemy, że ten jest prawdziwie Zbawicielem œwiata. POWRÓT DO GALILEI. 43 A po dwóch dniach wyszedł stamtšd, i odszedł do Galilei. 44 Albowiem sam Jezus dał œwiadectwo, żeprorok nie ma czci w ojczyŸnie swojej. 45 Gdy więc przyszedł do Galilei, przyjęli go Galilejczycy, gdyż widz leli wszystko, cobył uczynił w Jerozolimie w dzień œwięty; bo i sami byli przyszli na dzień œwięty. 46 Przyszedł więc znowu do Kany Galilejskiej, gdzie z wody uczynił wino. UZDROWIENIE SYNA DWORZANINA. A był pewien dworzanin królewski, którego syn chorował w Kafarnaum. 47 Ten gdy usłyszał, że Jezus przyszedł zJudei do Galilei, poszedł do niego, i prosił go, aby przybył, i uzdrowił syna jego, bo zaczynał umierać. 48 Rzekł więc do niego Jezus: Jeœli znaków i cudów nie ujrzycie, nie wierzycie. 49 Rzecze do niego dworzanin: PrzyjdŸ, Panie, zanim syn mój umrze. 50 Rzecze mu Jezus: IdŸ, syn twój żyje. Uwierzył człowiek słowom, które mu powiedział Jezus, i odszedł. 51 A gdy on już powracał, zabiegli mu słudzy, i oznajmili, mówišc, że syn jego żyje. 52 Pytał ich więc o godzinę, w której mu się polepszyło. I powiedzieli mu: Że wczoraj o siódmej godzinie opuœciła go goršczka. 53 Poznał tedy ojciec, że była to godzina, o której rzekł mu Jezus: Syn twój żyje; i uwierzył on sam i cały dom jego. 54 Ten znów drugi znak uczynił Jezus, przyszedłszy z Judei do Galilei. D. DRUGA PASCHA W JERUZALEM (5, t -47) 5 UZDROWIENIE CHOREGO OD LAT 38. 1 Potem był dzień œwięty żydowski, i poszedł Jezus do Jerozolimy. 2 A jest w Jerozolimie Owcza sadzawka, którš po żydowsku nazywajš Betsaida, majšca pięć krużganków. 3 W tych leżało wielkie mnóstwo chorych, œlepych, chromych, wyschłych, którzy oczekiwali na poruszenie wody. 4 Anioł zaœ Pański zstępował od czasu do czasu w sadzawkę, i poruszała się woda. Akto pierwszy wszedł do sadzawki po poruszeniu wody, stawał się zdrowym, jakškolwiek byłby zdjęty chorobš. 5 A był tam pewien człowiek od trzydziestui oœmiu lat niemocš złożony. 6 Gdy go Jezus ujrzał leżšcego i poznał że długi już czas choruje, rzecze mu: Chcesz być zdrów? 7 Odpowiedział mu chory: Panie! Nie mam człowieka, żeby mnie wpuœcił do sadzawki,gdy poruszy się woda; gdy bowiem ja przychodzę, inny wstępuje przede mnš. 8 Rzecze mu Jezus: Wstań, weŸmij łoże twoje, a chodŸ. 9 I natychmiast stał się zdrowym ów człowiek, i wzišł łoże swoje, i chodził. Był zaœ szabat dnia tego. 10 Mówili więc żydzi temu, który został uzdrowiony: Szabat jest, nie godzi się tobie nosić łoża twego. 11 Odpowiedział im: Ten, który mnie uzdrowił, on mi rzekł: WeŸmij łoże twoje, a chodŸ. 12 Spytali go więc: Któż jest ten człowiek, który ci powiedział: WeŸmij łoże twoje, a chodŸ? 13 Ów zaœ uzdrowiony nie wiedział, kto to był; Jezus bowiem usunšł się od rzeszy, która była na miejscu. 14 Potem znalazł go Jezus w œwištyni, i rzekł mu: Oto stałeœ się zdrowym, już nie grzesz, aby ci się co gorszego nie zdarzyło. 15 Odszedł ów człowiek, i oznajmił żydom,że to Jezus jest, który go zdrowym uczynił. 16 Dlatego żydzi przeœladowali Jezusa, że to czynił w szabat. 17 Lecz Jezus im odpowiedział: Ojciec mój aż dotšd działa, i ja działam. 18 Dlatego więc tym bardziej starali się go żydzi zabić, że nie tylko naruszał szabat, ale też Boga powiadał być Ojcem swym, czynišc się równym Bogu. JEZUS RÓWNY OJCU. Jezus zatem odpowiedział, i rzekł im: 19 Zaprawdę, zaprawdę mówię wam, nie może Syn sam od siebie nic czynić, tylko to co widzi, że Ojciec czyni; albowiem cokolwiek on czyni, to i Syn podobnie czyni. 20 Gdyż Ojciec miłuje Syna i wszystko mu ukazuje, co sam czyni, i większe nad te uczynki mu okaże, abyœcie się wydziwilli. 21 Albowiem jak Ojciec wskrzesza umarłych, i ożywia, tak i Syn, których chce, ożywia. 22 Ojciec bowiem nikogo nie sšdzi, lecz wszystek sšd dał Synowi, 23 aby wszyscy czcili Syna, jako czczš Ojca. Kto nie czci Syna, nie czczš Ojca, który go posłał. 24 Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam, że kto słowa mego słucha, a wierzy temu, który mię posłał, ma życie wieczne, i nie przyjdzie na sšd, ale przeszedł ze œmierci do życia. 25 Zaprawdę, zaprawdę wam powiadam, że nadchodzi godzina i teraz jest, gdy umarli usłyszš głos Syna Bożego, a ci, którzy usłyszš, ożyjš. 26 Albowiem jak Ojciec ma życie sam w sobie, tak dał i Synowi, aby miał życie samw sobie. 27 I dał mu władzę sšd czynić, dlatego że jest Synem Człowieczym. 28 Nie dziwcie się temu, bo przychodzi godzina, w której wszyscy, co sš w grobach, usłyszš głos Syna Bożego. 29 I wyjdš ci, którzy dobrze czynili, na zmartwychwstanie życia; a którzy Ÿle czynili, na zmartwychwstanie sšdu. 30 Nie mogę ja sam od siebie nic czynić. Jak słyszę, sšdzę, a sšd mój jest sprawiedliwy; bo nie szukam woli mojej, alewoli tego, który mnie posłał. ŒWIADECTWO OJCA I UCZYNKÓW. 31 Jeœli ja sam o sobie daję œwiadectwo, œwiadectwo moje nie jest prawdziwe. 32 Inny jest, który o mnie œwiadczy; i wiem, że prawdziwe jest œwiadectwo, które o mnie wydaje. 33 Wyœcie posłali do Jana, i dał œwiadectwo prawdzie. 34 Ja zaœ nie od człowieka œwiadectwo biorę, ale to mówię, abyœcie wy byli zbawieni. 35 On był œwiecš gorejšcš i œwiecšcš; a wyœcie chcieli do czasu radować się w œwiatłoœci jego. 36 Ale ja mam œwiadectwo większe niż Janowe. Uczynki bowiem, które dał mi Ojciec, abym je wykonał: same uczynki, które ja czynię, œwiadczš o mnie, że mnie Ojciec posłał. 37 A Ojciec, który mnie posłał, sam œwiadectwo dał o mnie. I nie słyszeliœcie nigdy głosu jego, ani nie widzieliœcie postaci jego; 38 i słowa jego nie macie w sobie na stałe,gdyż temu, którego on posłał, wy nie wierzycie. 39 Badajcie Pisma, gdyż wam się zdaje, że w nich życie wieczne macie; a one sš, które œwiadectwo dajš o mnie; 40 a do mnie przyjœć nie chcecie, abyœcie życie mieli. 41 Chwały od ludzi nie biorę. 42 Ale poznałem was, że miłoœci Bożej nie macie w sobie. 43 Ja przyszedłem w imię Ojca mego, a nieprzyjmujecie mnie; jeœli inny przyjdzie w imię swoje, jego przyjmiecie. 44 Jakże możecie wierzyć wy, którzy chwałę jeden od drugiego bierzecie, a chwały, która od samego Boga jest, nie szukacie? 45 Nie sšdŸcie, że ja was oskarżać będę u Ojca; jest, który was oskarża, Mojżesz, w którym wy nadzieję macie. 46 Gdybyœcie bowiem wierzyli Mojżeszowi, imnie byœcie zapewne wierzyli; o mnie bowiem on pisał. 47 Lecz jeœli jego pismom nie wierzycie, jakże moim słowom uwierzycie? E. NOWY POBYT W GALILEI (6,1 - 7,9) 6 CUDOWNE ROZMNOŻENIE CHLEBA. 1 Potem odszedł Jezus za morze Galilejskie, to jest Tyberiadzkie. 2 I szła za nim rzesza wielka, gdyż widzieli znaki, które czynił nad tymi, co chorowali. 3 Wszedł więc Jezus na górę, i siedział tam z uczniami swoimi. 4 A była blisko Pascha, dzień œwięty żydowski. 5 Gdy więc Jezus podniósł oczy, i zobaczył, że wielka rzesza idzie do niego, rzekł do Filipa: Skšd kupimy chleba, żeby cijedli? 6 A mówił to, próbujšc go; bo sam wiedziałco miał czynić. 7 Odpowiedział mu Filip: Za dwieœcie denarów chleba nie wystarczy im, tak żeby każdy mało co wzišł. 8 Rzekł mu jeden z uczniów jego, Andrzej, brat Szymona Piotra: 9 Jest tu jedno pacholę, co ma pięć chlebówjęczmiennych i dwie ryby; ale co to jest na tak wielu? 10 Rzekł tedy Jezus: Każcie ludziom usišœć. A było trawy wiele na tym miejscu. Usiedli więc mężczyŸni w liczbie około pięciu tysięcy. 11 Wzišł więc Jezus chleby, i dzięki uczyniwszy, rozdał siedzšcym; podobnież i z ryb, ile chcieli. 12 Gdy zaœ się najedli, rzekł uczniom swoim: Zbierzcie ułomki które pozostały, aby nie zginęły. 13 Zebrali tedy, i napełnili dwanaœcie koszów ułomkami z pięciu chlebów jęczmiennych, które pozostały tym, co jedli. 14 Owi więc ludzie ujrzawszy cud, który Jezus uczynił, mówili: Że ten jest prawdziwie Prorokiem, który ma przyjœć naœwiat. 15 Jezus zatem poznawszy, że mieli przyjœć, aby go porwać i uczynić królem, uszedł znowu sam jeden na górę. JEZUS CHODZI PO MORZU. 16 Gdy zaœ zmrok zapadł, zeszli uczniowie jego nad morze. 17 I wsiadłszy w łódŸ, płynęli za morze do Kafarnaum; i było już ciemno, a Jezus do nich nie przyszedł. 18 Morze zaœ poczynało się burzyć, bo wiał silny wiatr. 19 Gdy więc ujechali około dwadzieœcia pięćalbo trzydzieœci stadiów, widzš Jezusa chodzšcego po morzu i zbliżajšcego się do łodzi, i zlękli się. 20 Lecz on im rzecze: Jam jest, nie bójcie się. 21 Chcieli go tedy wzišć do łodzi; a łódŸ natychmiast przypłynęła do ziemi, do której jechali. OBIETNICA EUCHARYSTII. 22 Nazajutrz rzesza, która stała za morzem, zobaczyła, że tam nie było innej łodzi tylko jedna, i że Jezus nie wsiadł do łodzi z uczniami swoimi, ale sami uczniowiejego odjechali. 23 Inne zaœ łodzie nadeszły od Tyberiady obok miejsca, gdzie jedli chleb, gdy Pan dzięki czynił. 24 Skoro więc zobaczyła rzesza, że tam nie ma Jezusa, ani uczniów jego, wsiedli w łódki, i przypłynęli do Kafarnaum, szukajšcJezusa. 25 A znalazłszy go za morzem, rzekli mu: Rabbi, kiedyœ tu przybył? 26 Odpowiedział im Jezus, i rzekł: Zaprawdę, zaprawdę mówię wam: Szukacie mnie, nie dlatego żeœcie cuda widzieli, ale żeœcie chleb jedli, i najedliœcie się. 27 Starajcie się nie o pokarm, który ginie, ale który trwa na życie wieczne, który wam da Syn Człowieczy; na nim bowiem BógOjciec położył swš pieczęć. 28 Rzekli więc do niego: Cóż mamy czynić, abyœmy pełnili uczynki Boże? 29 Odpowiedz lał Jezus, i rzekł im: To jest dzieło Boże, abyœcie wierzyli w tego, którego on posłał. 30 Rzekli mu tedy: Cóż więc ty za znak czynisz, abyœmy ujrzeli, i uwierzyli tobie? Cóż działasz? 31 Ojcowie nasi jedli mannę na pustyni, jakojest napisane: "Chleb z nieba dał im jeœć." JEZUS PRAWDZIWYM CHLEBEM Z NIEBA. 32 Rzekł im więc Jezus: Zaprawdę, zaprawdę mówię wam: Nie Mojżesz dał wam chleb z nieba, ale Ojciec mój daje wamchleb z nieba prawdziwy. 33 Albowiem chleb Boży jest, który z nieba zstšpił, i daje życie œwiatu. 34 Rzekli więc do mego: Panie, daj nam zawsze tego chleba. 35 A Jezus im powiedział: Jam jest chleb życia; kto do mnie przychodzi, łaknšć nie będzie; a kto we mnie wierzy, nigdy pragnšć nie będzie. 36 Ale wam powiedziałem, żeœcie i widzieli mię, i nie wierzycie. 37 Wszystko, co mi daje Ojciec, do mnie przyjdzie; a tego, co do mnie przychodzi, nie wyrzucę precz; 38 bo zstšpiłem z z nieba, nie żebym czyniłwolę mojš, ale wolę tego, który mię posłał.39 A ta jest wola tego, który mię posłał, Ojca, żebym nic z tego wszystkiego, co mi dał, nie stracił; ale żebym to wskrzesił w dzień ostateczny. 40 A ta jest wola Ojca mego, który mię posłał, żeby każdy, który widzi Syna, i wierzy weń, miał życie wieczne, a ja go wskrzeszę w dzień ostatni. SZEMRANIE NIEWIERNYCH ŻYDÓW. 41 Szemrali więc na niego żydzi, że powiedział: Jam jest chleb żywy, który z nieba zstšpił. 42 I mówili: Czyż nie jest to Jezus, syn Józefa, którego ojca i matkę my znamy? Jakże więc on mówi: Że z nieba zstšpiłem? 43 Odpowiedział tedy Jezus, i rzekł im: Nieszemrajcie między sobš. 44 Nikt do mnie przyjœć nie może, jeœli Ojciec, który mię posłał, nie pocišgnie go; a ja go wskrzeszę w dzień ostatni. 45 Jest napisane u proroków: "I będš wszyscy uczniami Bożymi." Wszelki, kto usłyszał od Ojca, i nauczył się, przychodzido mnie. 46 Nie, żeby Ojca kto widział; tylko ten, który jest od Boga, ten widział Ojca. 47 Zaprawdę, zaprawdę wam powiadam: Ktowierzy we mnie, ma życie wieczne. JEZUS CHLEBEM ŻYWOTA. 48 Jam jest chleb życia. 49 Ojcowie wasi jedli mannę na pustyni, i pomarli. 50 Ten jest chleb z nieba zstępujšcy, aby jeœli go kto pożywać będzie, nie umarł. 51 Jam jest chleb żywy, który z nieba zstšpił. 52 Jeœli kto pożywać będzie tego chleba, żyć będzie na wieki; a chleb, który ja dam, jest ciało moje za życie œwiata. 53 Spierali się więc żydzi między sobš, mówišc: Jakże on może dać nam ciało swoje do jedzenia? 54 Rzekł im więc Jezus: Zaprawdę, zaprawdę wam powiadam: Jeœlibyœcie nie jedli ciała Syna człowieczego, i nie pili krwi jego, nie będziecie mieć życia w sobie.55 Kto pożywa ciało moje, i pije krew mojš, ma życie wieczne, a ja go wskrzeszęw dzień ostatni. 56 Albowiem ciało moje prawdziwie jest pokarmem, a krew moja prawdziwie jest napojem. 57 Kto pożywa ciało moje, i pije krew mojš, we mnie mieszka, a ja w nim. 58 Jako mnie posłał żyjšcy Ojciec, i ja żyję dla Ojca; a kto mnie pożywa, i on żyć będzie dla mnie. 59 Ten jest chleb, który z nieba zstšpił. Nie jak ojcowie wasi jedli mannę, i pomarli.Kto pożywa tego chleba, żyć będzie na wieki. RÓŻNY SKUTEK OBIETNICY. 60 To powiedział w synagodze, nauczajšc wKafarnaum. 61 Wielu więc z uczniów jego usłyszawszy,mówili: Twarda jest ta mowa, i któż jej słuchać może? 62 Jezus zaœ wiedzšc sam w sobie, że na to szemrajš uczniowie j ego, rzekł do nich:To was gorszy? 63 A jeœli zobaczycie Syna Człowieczego wstępujšcego tam, gdzie był pierwej? 64 Duch jest, który ożywia, ciało na nic sięnie przyda. Słowa, które ja wam powiedziałem, duchem i życiem sš. 65 Ale sš niektórzy spoœród was, co nie wierzš. Wiedział bowiem Jezus od poczštku, którzy byli, co nie wierzyli, i kto go miał wydać. 66 I mówił: Dlatego wam powiedziałem, że nikt nie może przyjœć do mnie, jeœli mu nie będzie dane od Ojca mojego. ODSTĘPSTWO WIELU UCZNIÓW. 67 Odtšd wielu uczniów jego wycofało się, ijuż z nim nie chodzili. 68 Rzekł więc Jezus do dwunastu: Czy i wy odejœć chcecie? 69 Odpowiedział mu przeto Szymon Piotr: Panie! Do kogóż pójdziemy? Ty masz słowa życia wiecznego. 70 A my wierzymy i poznaliœmy, żeœ ty jestChrystus, Syn Boży. Odpowiedział im Jezus: 71 Czy ja nie dwunastu was obrałem? A jeden z was jest diabeł. 72 Mówił zaœ o Judaszu Szymonowym, Iszkariocie; bo ten miał go wydać, chociaż był jednym z dwunastu. 7 NIEDOWIARSTWO KREWNYCH CHRYSTUSA. 1 Potem zaœ chodził Jezus po Galilei, gdyż nie chciał po Judei chodzić, bo żydzi staralisię go zabić. 2 A zbliżało się żydowskie œwięto Kuczek. 3 Rzekli więc do niego bracia jego: OdejdŸ stšd, a idŸ do Judei, żeby i uczniowie twoi widzieli dzieła twoje, które czynisz. 4 Nikt bowiem niczego w skrytoœci nie czyni, a sam chce być na widoku. Jeœli te rzeczy czynisz, okaż się œwiatu. 5 I bracia bowiem jego weń nie wierzyli. 6 Rzecze im tedy Jezus: Czas mój jeszcze nie przyszedł; ale czas wasz zawsze jest w pogotowiu. 7 Nie może œwiat mieć was w nienawiœci, ale mnie ma w nienawiœci; bo ja œwiadectwodaję o nim, że złe sš uczynki jego. 8 IdŸcie wy na ten dzień œwięty, ja zaœ niepójdę na ten dzień œwięty; bo mój czas jeszcze się nie wypełnił. 9 To powiedziawszy, został sam w Galilei. F. ZBAWICIEL W JERUZALEM PODCZAS ŒWIĘTAKUCZEK (7,10 -10,21) RÓŻNE ZDANIA O JEZUSIE. 10 A gdy poszli bracia jego, wtedy i on poszedł na dzień œwięty, nie jawnie, ale jakby potajemnie. 11 Szukali go więc. żydzi w dzień œwięty pytajšc: Gdzież on jest? 12 I był o nim wielki pomruk między rzeszš. Jedni bowiem powiadali: Że jest dobry. Drudzy zaœ mówili: Nie, ale zwodzi rzesze. 13 Nikt o nim jednak jawnie nie mówił z bojaŸni przed żydami. JEZUS UCZY W ŒWIĽTYNI. 14 Gdy zaœ już było w pół œwięta, wszedł Jezus do œwištyni, i nauczał 15 I dziwili się żydzi, mówišc: Jakże ten umie Pismo, skoro się nie uczył? 16 Odpowiedział im Jezus, i rzekł: Moja nauka nie jest moja, ale tego, który mię posłał. 17 Jeœli kto zechce pełnić wolę jego, dowiesię o tej nauce, czy jest z Boga, czy też jaten, który sieje, e jedliiŠj ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż„P_ c…Ż ” c†C˝ c‡' cˆ4I Usam ze siebie mówię. 18 Kto sam ze siebie mówi, ten chwały własnej szuka; lecz kto szuka chwały tego, który go posłał, ten jest prawdomówny, a nie ma w nim niesprawiedliwoœci. 19 Czyż Mojżesz nie dał wam Zakonu, a żaden z was nie pełni Zakonu? 20 Czemu chcecie mnie zabić? Odpowiedziała rzesza, i rzekła: Czarta masz; któż cię chce zabić? 21 Odpowiedział Jezus, i rzekł, im: Jednegoczynu dokonałem, a wszyscy się dziwicie. 22 Dlatego Mojżesz dał wam obrzezanie (nie żeby ono od Mojżesza było, ale od ojców), i w szabat człowieka obrzezujecie.23 Jeœli obrzezanie przyjmuje człowiek w szabat, żeby nie naruszyć Mojżeszowego Zakonu, na mnie się oburzacie, że całego człowieka uzdrowiłem w szabat? 24 Nie sšdŸcie według pozorów, ale sšdŸcie sšdem sprawiedliwym. 25 Mówili więc niektórzy z Jerozolimy: Czyżto nie ten, którego chcš zabić? 26 A oto jawnie przemawia, i nic mu nie mówiš. Czyżby prawdziwie poznali starsi, że ten jest Chrystusem? 27 Ale o nim wiemy, skšd jest; lecz gdy Chrystus przyjdzie, nikt nie będzie wiedział, skšd jest. 28 Wołał tedy Jezus w œwištyni, uczšc i mówišc: I mnie znacie, i skšd jestem wiecie, a sam od siebie nie przyszedłem, ale jest prawdomówny ten, który mnie posłał, którego wy nie znacie. 29 Ja go znam, bo od niego jestem, a on mię posłał. 30 Chcieli go więc pojmać, ale nikt nań nie podniósł ręki; bo jeszcze nie nadeszła godzina jego. 31 Wielu zaœ z rzeszy uwierzyło weń, i mówili: Czyż Chrystus gdy przyjdzie, więcejcudów czynić będzie, aniżeli te, które ten czyni? 32 Usłyszeli faryzeusze, jak to o nim rzesza szemrała; i posłali przedniejsi kapłani i faryzeusze sługi, aby go pojmali. 33 Rzekł im więc Jezus: Jeszcze krótki czas jestem z wami, a odchodzę do tego, który mię posłał. 34 Szukać mię będziecie, a nie znajdziecie; a gdzie ja jestem wy przyjœć nie możecie. 35 Mówili więc żydzi między sobš: Dokšdże ten pójdzie, że my go nie znajdziemy? Czy pójdzie do rozproszenia pogan, i będzie uczył pogan? 36 Cóż to za słowo, które powiedział: Szukać mię będziecie, a nie znajdziecie; a gdzie ja jestem, wy przyjœć nie możecie? CZY JEZUS JEST MESJASZEM? 37 W ostatni zaœ wielki dzień œwięta stał Jezus, i wołał, mówišc: Jeœli kto pragnie, niech do mnie przyjdzie a pije. 38 Kto wierzy we mnie, jak mówi Pismo, z żywota jego rzeki wody żywej popłynš. 39 A to mówił o Duchu, którego otrzymać mieli wierzšcy weń; albowiem Duch jeszczenie był dany, bo Jezus jeszcze nie był uwielbiony. 40 Z owej więc rzeczy, usłyszawszy te słowa jego, mówili: Ten jest prawdziwie prorokiem. 41 Inni mówili: Ten jest Chrystusem. Niektórzy zaœ powiadali: Czyż Jezus przyjdzie z Galilei? 42 Czyż Pismo nie mówi, że Jezus przyjdziez rodu Dawida i z Betlejem miasteczka, gdzie był Dawid? 43 Powstał zatem rozłam między resztš z powodu niego. 44 A niektórzy z nich chcieli go pojmać, ale nikt nie podniósł nań ręki. 45 Przyszli więc słudzy najwyższych kapłanów i faryzeuszów. A oni im rzekli: Czemuœcie go nie przyprowadzili? 46 Odpowiedzieli słudzy: Nigdy tak człowieknie mówił, jako ten człowiek. 47 Odpowiedzieli im tedy faryzeusze: Czyż i wy jesteœcie zwiedzeni? 48 Czy który ze starszych uwierzył weń, albo z faryzeuszów? 49 Ale to pospólstwo, które nie zna Zakonu,przeklęte jest. 50 Rzekł do nich Nikodem, ten, który w nocy przyszedł do niego, a był jednym z nich: 51 Czyż Zakon nasz sšdzi człowieka, jeœli pierwej nie usłyszy od niego, i nie zrozumie, co czyni? 52 Odpowiedzieli, i rzekli mu: Czy i ty jesteœGalilejczykiem? Badaj Pisma, a zobaczysz, że z Galilei prorok nie powstaje. 53 I powrócili każdy do domu swego. 8 JAWNOGRZESZNICA. 1 Jezus zaœ udał się na górę Oliwnš. 2 A raniutko znów przyszedł do œwištyni, i cały lud przyszedł do niego; a usiadłszy nauczał ich. 3 I przyprowadzajš doktorowie i faryzeusze niewiastę, którš na cudzołóstwie zostano, i postawili jš poœrodku, i 4 rzekli mu: Nauczycielu tę niewiastę zastano teraz na cudzołóstwie. 5 W Zakonie zaœ Mojżesz przykazał nam takie kamienować. Ty więc co mówisz? 6 To znów mówili, kuszšc go, aby go mogli oskarżyć. A Jezus schyliwszy się w dół, pisał palcem po ziemi. 7 Gdy zaœ nie przestawali go pytać, podniósł się, i rzekł im: Kto z was jest bezgrzechu, niech pierwszy rzuci na niš kamieniem. 8 I znowu schyliwszy się, pisał na ziemi. 9 A usłyszawszy to, jeden za drugim wychodzili, poczynajšc od starszych; i został sam Jezus, i niewiasta w poœrodku stojšca. 10 Jezus zaœ podniósłszy się, rzekł jej: Niewiasto, gdzież sš ci, co na ciebie skarżyli? Żaden cię nie potępił? 11 A ona rzekła: żaden, Panie! Jezus zaœ powiedział: I ja cię nie potępię. IdŸ, a już więcej nie grzesz. JEZUS ŒWIATŁOŒCIĽ ŒWIATA. 12 Znowu więc odezwał się do nich Jezus, mówišc: Jam jest œwiatłoœć œwiata; kto za mnš idzie, nie chodzi w ciemnoœci, ale będzie miał œwiatłoœć życia. 13 Rzekli mu tedy faryzeusze: Ty sam o sobie œwiadectwo dajesz; œwiadectwo twojenie jest prawdziwe. 14 Odpowiedział Jezus, i rzekł im: Chociaż ja œwiadectwo daję sam o sobie, prawdziwejest œwiadectwo moje, bo wiem, skšd przyszedłem i dokšd idę; lecz wy nie wiecie, skšd przychodzę, albo dokšd idę. 15 Wy według ciała sšdzicie; ja nikogo nie sšdzę. 16 A jeœli też i sšdzę; sšd mój jest prawdziwy; bo nie jestem sam, ale ja i ten,który mnie posłał, Ojciec. 17 A w Zakonie waszym jest napisane, że œwiadectwo dwóch ludzi jest prawdziwe. 18 Jam jest, który sam o sobie daję œwiadectwo; i daje œwiadectwo o mnie Ojciec, który mię posłał. 19 Rzekli mu więc: Gdzież jest twój Ojciec? Odpowiedział Jezus: Ani mnie nie znacie, aniOjca mojego; gdybyœcie mnie znali, to byœcie zapewne i Ojca mego znali. 20 Te słowa powiedział Jezus koło skarbca, uczšc w œwištyni; a nikt go nie pojmał, bo jeszcze nie nadeszła godzina jego. JEZUS SYNEM BOGA. 21 Jezus więc rzekł im znowu, mówišc: Ja odchodzę, i będziecie mnie szukać, a w grzechu waszym pomrzecie. Dokšd ja idę, wy przyjœć nie możecie. 22 Mówili tedy żydzi: Alboż sam się zabije, że powiedział: Dokšd ja idę, wy przyjœć niemożecie? 23 I mówił im: Wyœcie z niskoœci, a jam z wysokoœci. Wyœcie z tego œwiata, a ja nie jestem z tego œwiata. 24 Przeto wam powiedziałem, że pomrzeciew grzechach waszych; bo jeœli nie uwierzycie, żem ja jest, pomrzecie w grzechu waszym. 25 Mówili mu więc: Któżeœ ty jest? Rzekł imJezus: Poczštek, który i mówię wam. 26 Mam o was wiele mówić i sšdzić; lecz ten, który mię posłał jest prawdomówny; aja, co słyszałem od niego, to mówię na œwiecie. 27 I nie zrozumieli, że Ojcem swoim nazywał Boga. 28 Rzekł im tedy Jezus: Gdy podwyższycie Syna Człowieczego, wtedy poznacie, żem jajest, a sam z siebie niczego nie uczynię; alejako mię nauczył Ojciec, to mówię. 29 A ten, który mię posłał, ze mnš jest, i nie zostawił mię samego, bo ja, co mu się podoba, zawsze czynię. 30 Gdy on to mówił, wielu weń uwierzyło. KTO PRAWDZIWYM SYNEM ABRAHAMA? 31 Mówił więc Jezus do tych żydów, którzymu uwierzyli: Jeœli wy trwać będziecie przymowie mojej, prawdziwie będziecie uczniami moimi; 32 i poznacie prawd a prawda was wyswobodzi. 33 Odpowiedzieli mu: Jesteœmy potomstwem Abrahama, a nigdyœmy nikomu nie służyli; jakże ty mówisz: Wolni będziecie? 34 Odpowiedział im Jezus: Zaprawdę, za prawdę powiadam wam, że każdy który czyni grzech, sługš jest grzechu; 35 lecz sługa nie mieszka w domu na wieki,syn zaœ mieszka na wieki. 36 A przeto jeœli was Syn wyswobodzi, prawdziwie wolni będziecie. 37 Wiem, że jesteœcie synami Abrahama; alestaracie się mig zabić, ponieważ mowa moja nie przyjmuje się w was. 38 Ja mówię, co widziałem u Ojca mojego; a wy czynicie, coœcie widzieli u ojca waszego. 39 Odpowiedzieli, i rzekli mu: Ojcem naszymjest Abraham. Rzekł im Jezus: Jeœliœcie synami Abrahama, czyńcież uczynki Abrahama. 40 Lecz teraz staracie się zabić mnie, człowieka, który wam mówiłem prawdę, jakš słyszałem od Boga; tego Abraham nie czynił. KTO SYNEM BOGA? 41 Wy czynicie uczynki ojca waszego. Rzeklimu zatem: Myœmy się nie urodzili z cudzołóstwa; mamy jednego ojca, Boga. 42 Rzekł im więc Jezus: Gdyby Bóg był ojcem waszym, to byœcie mię pewnie miłowali; albowiem ja z Boga wyszedłem, i przyszedłem; nie od siebie bowiem przyszedłem, ale on mię posłał. 43 Czemu mowy mojej nie rozumiecie? Gdyżnie możecie słuchać mowy mojej. 44 Wy z ojca diabła jesteœcie i pożšdania ojca waszego czynić chcecie. On był zabójcš od poczštku i w prawdzie się nie ostał, bo nie ma w nim prawdy; gdy mówi kłamstwo, z własnego mówi, gdyż kłamcš jest, i ojcem jego. 45 A jeœli ja prawdę mówię, nie wierzycie mi. 46 Kto z was dowiedzie na mnie grzechu? Jeœli prawdę mówię wam, czemu mi nie wierzycie? 47 Kto z Boga jest, słów Bożych słucha; dlatego wy nie słuchacie, że z Boga nie jesteœcie. DIABELSKIE USPOSOBIENIE ŻYDÓW. 48 Odpowiedzieli więc żydzi, i rzekli mu: Czymy nie dobrze mówimy, żeœ ty jest Samarytanin, i czarta masz? 49 Odpowiedział Jezus: Ja czarta nie mam; ale czczę Ojca mego, a wyœcie mnie nie uczcili. 50 Ale ja nie szukam chwały własnej; jest taki, co szuka, i sšdzi. 51 Zaprawdę, zaprawdę mówię wam: Jeœli kto zachowa mowę mojš, nie zazna œmierci na wieki. 52 Rzekli więc żydzi: Teraz poznaliœmy, że czarta masz. Abraham umarł i prorocy, a ty powiadasz: Jeœliby kto zachował mowę mojš, nie zazna œmierci na wieki! 53 Czy ty większy jesteœ nad ojca naszego Abrahama, który umarł? I prorocy pomarli.Kim sam siebie czynisz? 54 Odpowiedział Jezus: Jeœli ja sam siebie chwalę; niczym jest chwała moja. Jest Ojciec mój, który mię uwielbia, o którym wy powiadacie, że jest Bogiem waszym, 55 a nie poznaliœcie go; ale ja go znam. I jeœlibym powiedział, że go nie znam, będę podobnym do was kłamcš; ale go znam, i mowę jego zachowuję. 56 Abraham, ojciec wasz, cieszył się, że miał oglšdać dzień mój; ujrzał, i rozradował się. 57 Rzekli więc żydzi do niego: Pięćdziesięciulat jeszcze nie masz, a Abrahama widziałeœ? 58 Rzekł im Jezus: Zaprawdę, zaprawdę mówię wam: pierwej niż Abraham się stał, jam jest. 59 Porwali więc kamienie, by rzucić na niego; lecz Jezus ukrył się, i wyszedł z œwištyni. 9 UZDROWIENIE ŒLEPEGO OD URODZENIA. 1 A przechodzšc, ujrzał Jezus człowieka œlepego od urodzenia. 2 I spytali go uczniowie jego: Rabbi, kto zgrzeszył, on, czy rodzice jego, że się œlepym narodził? 3 Odpowiedział Jezus: Ani on nie zgrzeszył,ani rodzice jego; ale żeby się okazały w nim sprawy Boże. 4 Mnie potrzeba wykonywać sprawy tego, który mię posłał, póki dzień jest; nadchodzi noc, kiedy nikt pracować nie może. 5 Póki jestem na œwiecie, jestem œwiatłoœciš œwiata. 6 To rzekłszy, splunšł na ziemię, i uczynił błoto ze œliny, i pomazał błotem oczy jego,7 i rzekł mu: IdŸ, umyj się w sadzawce Siloe (co się wykłada: "Posłany"). Odszedł więc i umył się, i przyszedł widzšcy. 8 Sšsiedzi zatem i ci, co przedtem go widywali, że był żebrakiem, mówili: Czy to nie ten, który siadywał i żebrał? Jedni mówili: Że to on jest. 9 A drudzy: Wcale nie, ale jest doń podobny.A on mówił: Że to ja jestem. 10 Mówili mu więc: Jakże ci się oczy otwarły? 11 Odpowiedział: Ten człowiek, którego zwiš Jezusem, uczynił błoto, i pomazał oczy moje, i rzekł mi: IdŸ do sadzawki Siloe, a umyj się. I poszedłem, umyłem się, i widzę. 12 I rzekli mu: Gdzież on jest? Odpowiedział: Nie wiem. 13 Przyprowadzajš tego, który był œlepy, do faryzeuszów. 14 A był to szabat, gdy Jezus uczynił błoto, i otworzył oczy jego. 15 Znowu więc pytali go faryzeusze, jak przejrzał? A on im odpowiedział: Włożył mi błota na oczy i umyłem się, i widzę. 16 Mówili przeto niektórzy z faryzeuszów: Nie jest ten człowiek od Boga, bo nie zachowuje szabatu. A inni mówili: Jakże może człowiek grzeszny te cuda czynić? I było rozdwojenie między nimi. 17 Rzekli więc œlepemu po wtóre: Cóż ty mówisz o tym, który otworzył oczy twoje?On zaœ rzekł: że jest prorokiem. 18 Nie uwierzyli tedy żydzi, że on był œlepy, i wzrok odzyskał, dopóki nie wezwalirodziców tego, który przejrzał. 19 I spytali ich, mówišc: Czy to jest syn wasz, o którym wy mówicie, że się œlepym urodził? Jakże więc teraz widzi? 20 Odpowiedzieli im rodzice jego, i rzekli: Wiemy, że to jest syn nasz, i że się œlepymurodził; 21 ale jak teraz widzi, nie wiemy; albo kto otworzył oczy jego, my nie wiemy. Jego samego pytajcie; ma lata, niech sam mówi osobie. 22 To powiedzieli rodzice jego, gdyż bali siężydów. Już bowiem zmówili się żydzi, że jeœliby kto wyznał, iż on jest Chrystusem, aby został wyrzucony z synagogi. 23 Dlatego to powiedzieli rodzšce jego: Że ma lata, jego samego pytajcie. 24 Wezwali więc po raz drugi człowieka, który był œlepy, i rzekli mu: Daj chwałę Bogu; my wiemy, że ten człowiek jest grzeszny. 25 On zaœ im odrzekł: Czy grzeszny jest, tego nie wiem; jedno wiem, że byłem œlepy,a teraz widzę. 26 Rzekli mu tedy: Cóż ci uczynił? Jakże ci oczy otworzył? 27 Odpowiedział im: Już wam powiedziałem,i słyszeliœcie; czemuż znowu słyszeć chcecie? Czy i wy chcecie zostać uczniami jego? 28 Złorzeczyli mu przeto i powiedzieli: Ty bšdŸ uczniem jego, a my jesteœmy uczniamiMojżesza. 29 My wiemy, że do Mojżesza mówił Bóg; ale skšd ten jest, nie wiemy, 30 Odpowiedział ów człowiek, i rzekł im: To właœnie jest dziwne, że wy nie wiecie, skšd jest, a otworzył oczy moje. 31 Wiemy zaœ, że grzeszników Bóg nie wysłuchuje; ale jeœli kto jest czcicielem Boga, a wolę jego czyni, tego wysłuchuje. 32 Od wieku nie słyszano, żeby kto otworzył oczy œlepo narodzonemu. 33 Gdyby ten nie był od Boga, nie mógłby nic uczynić. 34 Odpowiedzieli i rzekli mu: W grzechach narodziłeœ się cały, a ty nas uczysz? I precz go wyrzucili. 35 Usłyszał Jezus, że go precz wyrzucili, a znalazłszy go, rzekł mu: Ty wierzysz w Syna Bożego? 36 On odpowiedział, i rzekł: Któż to jest, Panie, abym weń uwierzył? 37 I rzekł mu Jezus: I widziałeœ go, i który mówi z tobš, ten jest. 38 A on rzekł: Wierzę, Panie! I upadłszy, oddał mu pokłon. 39 I rzekł Jezus: Na sšd ja przyszedłem na ten œwiat, aby ci, którzy nie widzš, przejrzeli, a ci, co widzš, œlepymi się stali.40 I usłyszeli niektórzy z faryzeuszów, coprzy nim byli, i rzekli mu: Czy i my œlepymi jesteœmy? 41 Rzekł im Jezus: Gdybyœcie byli œlepymi, nie mielibyœcie grzechu; ale teraz mówicie: Że widzimy. Grzech wasz trwa. 10 JEZUS DOBRYM PASTERZEM. 1 Zaprawdę, zaprawdę mówię wam: Kto nie wchodzi przez bramę do owczarni owiec, ale wdziera się skšdinšd, ten jest złodziej izbójca. 2 Lecz ten, co wchodzi przez bramę, jest pasterzem owiec. 3 Temu odŸwierny otwiera, a owce słuchajš głosu jego, i woła owce swoje poimieniu, i wyprowadza je. 4 A gdy wypuœci owce swoje, idzie przed nimi; a owce idš za nim, bo znajš głos jego. 5 Za obcym zaœ nie idš, ale uciekajš od niego, bo nie znajš głosu obcych. 6 Tę przypowieœć powiedział im Jezus; leczoni nie zrozumieli, co im mówił. 7 Znowu więc rzekł im Jezus: Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam, iż ja jestem bramš owiec. 8 Wszyscy, ilu ich tylko przyszło, złodziejami sš i zbójcami, i nie słuchały ich owce. 9 Ja jestem bramš. Jeœli kto wejdzie przeze mnie, będzie zbawiony; i będzie wchodził, i wychodził, i pastwiska znajdzie. 10 Złodziej nie przychodzi, tylko żeby kradł, a zabijał i tracił. Ja przyszedłem, żeby życie miały, i obficiej miały. 11 Jam jest pasterz dobry. Dobry pasterz duszę swojš daje za owce swoje. 12 Lecz najemnik, i ten, co nie jest pasterzem, którego owce nie sš własne, widzi wilka przychodzšcego, i opuszcza owce, i ucieka, a wilk porywa, i rozprasza owce; 13 najemnik zaœ ucieka, bo jest najemnikiem, i nie zależy mu na owcach. 14 Jam jest pasterz dobry, i znam moje, i znajš mię moje. 15 Jak mię zna Ojciec, i ja znam Ojca; a duszę mojš kładę za owce moje. 16 I inne owce mam, które nie sš z tej owczarni; i te trzeba mi przyprowadzić, i słuchać będš głosu mego, i stanie się jednaowczarnia i jeden pasterz. 17 Dlatego miłuje mię Ojciec, że ja kładę duszę mojš, abym jš znowu wzišł. 18 Nikt nie bierze jej ode mnie, ale ja kładę jš sam od siebie; i mam moc położyćóry sieje, e jedliiŠj ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż‰P cŠ^ T c‹˛î cŒ % cŁ20 cŽÓ>jš, i mam moc znowu wzišć jš. To przykazanie otrzymałem od Ojca mego. 19 Znowu powstała niezgoda między żydamiz powodu tych słów. 20 A wielu z nich mówiło: Czarta ma, i szaleje; czemuż go słuchacie? 21 Inni mówili: To nie sš słowa opętanego od diabła. Czyż diabeł może oczy œlepych otwierać? G. ZAMACHY NA ZBAWICIELA W CZASIE UROCZYSTOŒCI POŒWIĘCENIA ŒWIĽTYNI ( 10, 22-42) CHRYSTUS JEST WSPÓŁISTOTNY OJCU. 22 Była zaœ w Jerozolimie uroczystoœć Poœwięcenia œwištyni; i była zima. 23 A Jezus przechadzał się w œwištyni po krużganku Salomona. 24 Obstšpili go więc żydzi, i rzekli mu: Dokšdże duszę naszš w zawieszeniu trzymać będziesz? Jeœli ty jesteœ Chrystusem, powiedz nam otwarcie. 25 Odpowiedział im Jezus: Powiadam wam, a nie wierzycie; sprawy, które ja czynię w imię Ojca mego, te o mnie œwiadectwo dajš.26 Ale wy nie wierzycie bo nie jesteœcie z owiec moich. 27 Owce moje słuchajš głosu mego; a ja jeznam, i idš za mnš. 28 Ja im daję życie wieczne: i nie zginš na wieki, i nikt nie wydrze ich z ręki mojej. 29 To, co mi dał Ojciec mój, większe jest nad wszystko; a nikt nie może wydrzeć z ršk Ojca mego. 30 Ja i Ojciec jedno jesteœmy. ŻYDZI CHCĽ GO UKAMIENOWAĆ. 31 Przeto żydzi porwali kamienie, aby go ukamienować. 32 Odpowiedział im Jezus: Wiele dobrych uczynków ukazałem wam od Ojca mego; za który z tych uczynków kamienujecie mnie? 33 Odpowiedzieli mu żydzi: Za dobry uczyneknie kamienujemy cię, ale za bluŸnierstwo; i że ty, będšc człowiekiem, czynisz sam siebie Bogiem. 34 Odpowiedział im Jezus: Czy nie jest napisane w Zakonie waszym: Że "Ja rzekłem: bogami jesteœcie?" 35 Jeżeli tych nazwał bogami, do których stała się mowa Boża a Pisma zmienić nie można 36 o mnie, którego Ojciec poœwięcił, i posłał na œwiat, wy mówicie: Że bluŸnisz, ponieważ rzekłem: Jestem Synem Bożym? 37 Jeœli nie czynię dzieł Ojca mego, nie wierzcie mi. 38 Ale jeœli czynię, chociażbyœcie mnie wierzyć nie chcieli, uczynkom wierzcie, abyœcie poznali, i uwierzyli, że Ojciec jest we mnie, a ja w Ojcu. 39 Usiłowali go więc pochwycić, lecz wyszedł z ršk ich. 40 I odszedł na powrót za Jordan na to miejsce, gdzie najpierw Jan chrzcił, i tam przebywał. 41 A wielu przychodziło do niego, i mówili: Że Jan wprawdzie żadnego znaku nie uczynił; 42 ale wszystko, co Jan o nim powiedział, było prawdš. I wielu uwierzyło w niego. H. WSKRZESZENIE ŁAZARZA BEZPOŒREDNIM POWODEM WYROKU ŒMIERCI NA ZBAWICIELA (11,1-57) 11 CHOROBA I ŒMIERĆ ŁAZARZA. 1 Był zaœ chory niejaki Łazarz z Betanii, z miasteczka Marii i Marty jej siostry. 2 (A była to Maria, która namaœciła Pana olejkiem, i otarła nogi jego włosami swoimi; jej to brat Łazarz chorował). 3 Posłały więc siostry jego do niego, mówišc: Panie! Oto ten, którego miłujesz, choruje. 4 A usłyszawszy Jezus, rzekł im: Ta choroba nie jest na œmierć, ale dla chwały Bożej, żeby Syn Boży uwielbiony był przez niš. 5 Jezus też miłował Martę i siostrę j ej Marię i Łazarza. 6 Gdy więc usłyszał, że choruj e, wtedy pozostał wprawdzie przez dwa dni na tym samym miejscu, 7 potem zaœ rzekł uczniom swoim: IdŸmy znowu do Judei. 8 Rzekli mu uczniowie: Rabbi! Dopiero chcielicię żydzi ukamienować, a znów tam idziesz?9 Odpowiedział Jezus: Czyż dzień nie ma dwunastu godzin? Jeœli kto chodzi w dzień, nie potknie się, bo widzi œwiatło tego œwiata; 10 ale jeœli chodzi w nocy, potknie się, bo œwiatła w nim nie ma. 11 To powiedział, a potem rzekł im: Łazarz, przyjaciel nasz, œpi; ale idę, abym go ze snu obudził. 12 Rzekli więc uczniowie jego: Panie! Jeœli œpi, zdrów będzie. 13 Lecz Jezus mówił o œmierci jego; a oni sšdzili, że o zaœnięciu snem mówił. 14 Wtedy więc Jezus powiedział im otwarcie: Łazarz umarł. 15 I cieszę się dla was, że tam nie byłem, abyœcie uwierzyli; ale idŸmy do niego. 16 Rzekł tedy Tomasz, którego zwiš Didymus, do współuczniów: PójdŸmy i my, abyœmy z nim umarli. ROZMOWA JEZUSA Z MARTĽ I MARIĽ. 17 Przyszedł zatem Jezus, i znalazł go jużod czterech dni leżšcego w grobie. 18 (A Betania była blisko Jerozolimy, na jakie plętnaœcie stadiów). 19 A przyszło do Marty i Marii wielu żydów, aby je pocieszyć po ich bracie. 20 Marta więc, skoro usłyszała, że Jezus idzie, wyszła mu naprzeciw, a Maria siedziała w domu. 21 Rzekła tedy Marta do Jezusa: Panie! Gdybyœ tu był, nie byłby umarł brat mój. 22 Lecz i teraz wiem, że o cokolwiek będziesz Boga prosił, da ci Bóg. 23 Rzecze do niej Jezus: Zmartwychwstaniebrat twój. 24 Rzecze mu Marta: Wiem, że zmartwychwstanie w zmartwychwstaniu w dzień ostatni. 25 Rzekł jej Jezus: Jam jest zmartwychwstanie i życie; kto we mnie wierzy, choćby i umarł, żyć będzie. 26 A wszelki, który żyje, a wierzy we mnie, nie umrze na wieki. Wierzysz w to? 27 Powiedziała mu: Tak, Panie, jam uwierzyła, żeœ ty jest Chrystus, Syn Boga żywego, który na ten œwiat przyszedłeœ. 28 A to rzekłszy, odeszła, i po cichu zawołała Marię, siostrę swojš, mówišc: Nauczyciel przyszedł, i woła cię. 29 Skoro ona usłyszała, wstaje szybko, i idzie do niego; 30 jeszcze bowiem Jezus nie przyszedł byłdo miasteczka, ale był jeszcze na tym miejscu, gdzie Marta zabiegła mu drogę. 31 Żydzi więc, którzy z niš byli w domu, i pocieszali jš, ujrzawszy, że Maria prędko wstała i wyszła, poszli za niš, mówišc: Że idzie do grobu, aby tam płakać. 32 Maria tedy, gdy przyszła, gdzie był Jezus, ujrzawszy go, przypadła do nóg jego, i rzecze mu: Panie! Gdybyœ tu był, niebyłby umarł brat mój. 33 Jezus więc, gdy jš ujrzał płaczšcš, i żydów, którzy z niš przyszli, płaczšcych rozrzewnił się w duchu, i wzruszył sam siebie, 34 i rzekł: Gdzieœcie go położyli? Powiadajšmu: Panie, pójdŸ a oglšdaj. 35 I zapłakał Jezus. 36 Mówili więc żydzi: Oto, jak go miłował. 37 Niektórzy zaœ z nich mówili: Czyż ten, który otworzył oczy œlepo narodzonemu, nie mógł sprawić, żeby on nie był umarł? WSKRZESZENIE ŁAZARZA. 38 Jezus tedy rozrzewniwszy się znowu sam w sobie, przychodzi do grobu. A była to jaskinia, i kamień był na niej położony. 39 Rzecze Jezus: Odsuńcie kamień. Rzecze mu Marta, siostra tego, który był umarł: Panie, już cuchnie, bo mu już czwarty dzień. 40 Rzecze do niej Jezus: Czyżem ci nie powiedział, że jeœli uwierzysz, ujrzysz chwałę Bożš? 41 Odsunęli więc kamień. Jezus zaœ podniósłszy oczy swe w górę, rzekł: Ojcze, dziękuję ci, żeœ mnie wysłuchał. 42 A ja wiedziałem, że mię zawsze wysłuchujesz; ale dla ludu, który wkoło stoi, powiedziałem, aby uwierzyli, żeœ ty mnie posłał. 43 To rzekłszy, zawołał głosem wielkim: Łazarzu, wyjdŸ z grobu! 44 I natychmiast wyszedł, który był umarły, majšc ręce i nogi zwišzane opaskami, a twarz jego obwišzana była chustš. Rzekł im Jezus: Rozwišżcie go, i pozwólcie mu odejœć. SANHEDRYN POSTANAWIA ZGŁADZIĆ JEZUSA. 45 Wielu więc z żydów, którzy byli przyszli do Marii i Marty, a widzieli, co uczynił Jezus, uwierzyło weń. 46 Niektórzy zaœ z nich odeszli do faryzeuszów, i powiedzieli im, co uczynił Jezus. 47 Zebrali tedy najwyżsi kapłani i faryzeusze Radę, i mówili: Cóż poczniemy, bo ten człowiek wiele cudów czyni? 48 Jeœli go tak zostawimy, wszyscy weń uwierzš, i przyjdš Rzymianie, i zabiorš nasze miejsce i naród. 49 A jeden z nich imieniem Kajfasz, będšc najwyższym kapłanem w tym roku, rzekł im: Wy nic nie wiecie, 50 ani me myœlicie, że lepiej dla was, aby jeden człowiek umarł za lud, i cały naród nie zginšł. 51 A tego nie powiedział sam z siebie, ale będšc najwyższym kapłanem roku tego, prorokował, że Jezus miał umrzeć za naród; 52 i nie tylko za naród, ale żeby synów Bożych, którzy byli rozproszeni, zgromadzić w jedno. 53 Od owego więc dnia postanowili, że go zabijš. JEZUS UCHODZI DO EFREM. 54 Jezus więc nie chodził już jawnie między żydami, ale odszedł w okolicę bliskopustyni, do miasta które zowiš Efrem, i tam przebywał z uczniami swoimi. 55 A blisko była Pascha żydowska; i wielu zkraju szło do Jerozolimy przed Paschš, abysię oczyœcić. 56 Szukali więc Jezusa, i mówili między sobš, stojšc w œwištyni: Co sšdzicie, że nieprzyszedł na dzień œwięty? 57 A najwyżsi kapłani i faryzeusze wydali rozkaz, żeby każdy, kto by się dowiedział, gdzie on przebywa, oznajmił, aby go pojmali. I. OSTATNIA PODRÓŻ DO JERUZALEM ( 12,1-50) 12 NAMASZCZENIE W BETANII. 1 Jezus tedy szeœć dni przed Paschš przyszedł do Betanii, gdzie był umarł Łazarz, którego Jezus wskrzesił. 2 I sprawili mu tam ucztę; i Marta służyłaa Łazarz był jednym z siedzšcych z nim u stołu. 3 Maria więc wzięła funt drogiego, szpikanardowego olejku, i namaœciła nogi Jezusowe, i otarła nogi jego włosami swoimi; i napełnił się dom wonnoœciš olejku. 4 Rzekł tedy jeden z uczniów jego, Judasz Iszkariota, który go miał wydać: 5 Czemuż tego olejku nie sprzedano za trzysta denarów, i nie dano ubogim? 6 To zaœ powiedział, nie żeby mu chodziło o ubogich, ale że był złodziejem, i mieszekmajšc, nosił co składano. 7 Rzekł więc Jezus: Pozwólcie jej, aby na dzień pogrzebu mego to zachowała. 8 Ubogich bowiem zawsze wœród siebie macie, a mnie nie zawsze macie. 9 Dowiedziało się tedy wielkie mnóstwo żydów, że tam jest; i przyszli, nie tylko dlaJezusa, ale żeby widzieć Łazarza, którego wskrzesił z martwych. 10 Umyœlili zaœ przedniejsi kapłani, żeby i Łazarza zabić; 11 bo wielu żydów z powodu niego odstępowało, i wierzyło w Jezusa. WJAZD TRIUMFALNY DO JEROZOLIMY. 12 A nazajutrz wielka rzesza, która była przyszła na œwięto, skoro usłyszeli, że Jezus idzie do Jerozolimy, 13 nabrali gałęzi palmowych, i wyszli naprzeciw niemu, i wołali: "Hosanna! Błogosławiony, który przychodzi w imię Pańskie," król Izraela. 14 I znalazł Jezus osiołka, i wsiadł nań, jak jest napisane: 15 "Nie bój się, córko Syjońska! Oto król twój przybywa, siedzšc na Ÿrebięciu oœlicy." 16 Tego nie rozumieli uczniowie jego z poczštku; ale gdy Jezus został uwielbiony, wtedy wspomnieli, że to było o nim napisane, i że to mu uczynili. 17 Œwiadczyła więc rzesza, która przy nimbyła, kiedy Łazarza wywołał z grobu, i wskrzesił go z martwych. 18 Dlatego też wyszła naprzeciw niego rzesza, że słyszeli, iż on ten cud uczynił. 19 Mówili więc faryzeusze między sobš: Widzicie, że nic nie osišgamy? Oto cały œwiat za nim poszedł. JEZUS I POGANIE. 20 A byli niektórzy poganie między tymi, co przyszli, żeby pokłonić się w dzień œwięty. 21 Ci tedy przystšpili do Filipa, który był z Betsaidy Galilejskiej, i prosili go mówišc: Panie, chcemy ujrzeć Jezusa. 22 Poszedł Filip, i powiedział Andrzejowi, Andrzej znowu i Filip powiedzieli Jezusowi. 23 Jezus zaœ odpowiedział im, mówišc: Przyszła godzina, aby uwielbiony był Syn Człowieczy. 24 Zaprawdę, zaprawdę mówię wam: Jeœli ziarno pszeniczne wpadłszy w ziemię, nie obumrze, 25 samo zostaje; lecz jeœli obumrze, wiele owocu przynosi. Kto miłuje duszę swš, straci jš; a kto nienawidzi duszy swojej na tym œwiecie, na życie wieczne zachowa jš. 26 Jeœli kto mnie służy, niech idzie za mnš;a gdzie ja jestem, tam i sługa mój będzie. Jeœli kto mnie będzie służył, uczci go Ojciec mój. OJCIEC UWIELBIA SWEGO SYNA. 27 Teraz dusza moja zatrwożona jest. I cóż powiem? Ojcze, wybaw mnie od tej godziny. Lecz po to przyszedłem na tę godzinę. 28 Ojcze, uwielbij imię swoje! Rozległ się więc głos z nieba: I uwielbiłem, i jeszcze uwielbię. 29 Rzesza tedy, która stała, i słyszała, mówiła, że zagrzmiało. A inni mówili: Anioł przemówił do niego. 30 Odpowiedział Jezus, i rzekł: Nie dla mnie ten głos przyszedł, ale dla was. 31 Teraz jest sšd œwiata; teraz ksišżę tegoœwiata precz wyrzucony będzie. 32 A ja gdy będę podwyższony nad ziemię, pocišgnę wszystko do siebie. 33 (To zaœ mówił, oznajmiajšc, jakš œmierciš miał umrzeć). 34 Odpowiedziała mu rzesza: My słyszeliœmy z Zakonu, że Chrystus trwa na wieki; a jakże ty mówisz: Potrzeba, żeby podwyższony był Syn Człowieczy? Któż to jest ten Syn Człowieczy? 35 Rzekł im więc Jezus: Jeszcze przez krótki czas jest wœród was œwiatłoœć. ChodŸcie, póki œwiatłoœć macie, żeby was ciemnoœci nie ogarnęły; a kto w ciemnoœci chodzi, nie wie, dokšd idzie. 36 Póki œwiatłoœć macie, wierzcie w œwiatłoœć, abyœcie byli synami œwiatłoœci. To powiedział Jezus, i odszedł, i ukrył się przed nimi. ZAŒLEPIENIE ŻYDÓW. 37 A chociaż tak wiele cudów uczynił przednimi, nie wierzyli w niego, 38 aby się wypełniły słowa Izajasza proroka, które powiedział: "Panie, któż uwierzył przepowiadaniu naszemu, a ramię Pańskie komu jest objawione?" 39 Dlatego wierzyć nie mogli, że jeszcze powiedział Izajasz: 40 "Zaœlepił oczy ich, i zatwardził serce ich, aby oczami nie widzieli, i sercem nie zrozumieli, i nie nawrócili się, i żebym ich nie uzdrowił." 41 To powiedział Izajasz, gdy widział chwałę jego, i mówił o nim. 42 Jednakże i przedniejszych wielu uwierzyło w niego; ale z powodu faryzeuszów nie przyznawali się, aby ich nie wyrzucano z synagogi. 43 Umiłowali bowiem chwałę ludzkš więcej,niż chwałę Bożš. BOSKIE POSŁANNICTWO JEZUSA. 44 Jezus zaœ wołał, i mówił: Kto we mnie wierzy, nie we mnie Wierzy, ale w tego, który mię posłał. 45 I kto mnie widzi, widzi tego, który mię posłał. 46 Ja, œwiatłoœć, przyszedłem na œwiat, aby nikt z tych, co wierzš we mnie, nie pozostał w ciemnoœci. 47 I jeœliby kto słuchał słów moich, a nie przestrzegał, ja go nie sšdzę; bom nie przyszedł, żebym sšdził œwiat, ale żebym œwiat zbawił. 48 Kto mnš gardzi, a nie przyjmuje słów moich, ma, kto by go sšdził. Słowa, które mówiłem, one go będš sšdzić w dzień ostatni. 49 Ja bowiem z siebie samego nie mówiłem,ale Ojciec, który mnie posłał, on mi dał przykazanie, co mam mówić i co opowiadać.50 I wiem, że przykazanie jego jest życie wieczne. A przeto co ja mówię, mówię tak, jak mi Ojciec powiedział. CZĘŒĆ II (13,1-21,25) MĘKA I ZMARTWYCHWSTANIE ZBAWICIELA A. OSTATNIA WIECZERZA (13,1-38) 13 CHRYSTUS UMYWA NOGI APOSTOŁOM. 1 Przede dniem œwiętym Paschy, Jezus wiedzšc, że przyszła godzina jego, aby przeszedł z tego œwiata do Ojca: umiłowawszy swoich, którzy byli na œwiecie, do końca ich umiłował. 2 A odprawiwszy wieczerzę, gdy już diabełpodał był w sercu Judasza, syna Szymona Iszkarioty, żeby go wydał; 3 wiedzšc że wszystko dał mu Ojciec W ręce, i że od Boga wyszedł, i do Boga idzie,4 wstaje od wieczerzy, i składa szaty swoje, a wzišwszy przeœcieradło, przepasał się. 5 Potem nalewa wody w miednicę, i zaczynaumywać uczniom nogi, i ocierać przeœcieradłem, którym był przepasany. 6 Przychodzi więc do Szymona Piotra. I rzecze mu Piotr: Panie, ty mnie nogi umywasz? 7 Odpowiedział Jezus, i rzekł mu: Co ja czynię, ty teraz nie wiesz, ale dowiesz się potem. 8 Rzecze mu Piotr: Nie będziesz mi umywałnóg na wieki. Odpowiedział mu Jezus: Jeœli cię nie umyję, nie będziesz miał czšstki ze mnš. 9 Rzecze mu Szymon Piotr: Panie, nie tylko nogi moje, ale i ręce i głowę. 10 Rzecze mu Jezus: Kto umyty jest, nie potrzebuje, tylko żeby nogi umył, bo cały jest czysty. I wy jesteœcie czystymi, ale nie wszyscy. 11 Wiedział bowiem, kto był ten, co go miał wydać; dlatego powiedział: Nie jesteœcie Wszyscy czystymi. ZALECENIE POKORY. 12 Skoro Więc umył im nogi, i wzišł szaty swoje, usiadłszy na powrót, rzekł im: Wiecie, co wam uczyniłem? 13 Wy mnie nazywacie: Nauczycielu i Panie, i dobrze mówicie; bo nim jestem. 14 Jeœli więc ja, Pan i Nauczyciel, umyłem nogi wasze, i wy powinniœcie jeden drugiemu nogi umywać. 15 Albowiem dałem wam przykład, abyœcie,jak ja wam uczyniłem, tak i wy czynili. 16 Zaprawdę, zaprawdę wam powiadam: Niejest sługa większy nad pana swego, ani posłaniec nie jest większy nad tego, który go posłał. 17 Jeœli to wiecie, błogosławieni będziecie,jeœli to uczynicie. 18 Nie o wszystkich was mówię; ja wiem, których obrałem; ale żeby się wypełniło Pismo: "Ten, co ze mnš je chleb, podniesie przeciw mnie piętę swojš." 19 Mówię wam teraz, zanim się stanie, abyœcie, gdy się stanie, wierzyli, żem ja jest. 20 Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam: Ktoprzyjmuje tego, którego poœlę, mnie przyjmuje; a kto mnie przyjmuje, przyjmuje tego, który mnie posłał. WYJAWIENIE ZDRAJCY. położyćóry sieje, e jedliiŠj ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żPž cî u c‘cĽ c’&¤ c“Ź2´ b21 To rzekłszy, Jezus zatrwożył się w duchu, i oœwiadczył, i rzekł: Zaprawdę, zaprawdę wam powiadam, ze jeden z was mię wyda. 22 Spoglšdali więc uczniowie jeden na drugiego, nie będšc pewni, o kim mówił. 23 Był tedy jeden z uczniów jego, siedzšcy przy łonie Jezusowym, którego miłował Jezus. 24 Na tego więc skinšł Szymon Piotr, i rzekł mu: Kto jest ten, o którym mówi? 25 On więc położywszy się na piersiach Jezusowych, rzekł mu: Panie, któż to jest?26 Odpowiedział Jezus: Ten jest, któremu ja umaczany chleb podam. A umoczywszy chleb, podał go Judaszowi, synowi SzymonaIszkarioty. 27 A po kšsku wstšpił w niego szatan. I rzekł mu Jezus: Co czynisz, czyń prędzej. 28 Żaden zaœ z siedzšcych e rozumiał, na co by mu to rzekł. 29 Niektórzy bowiem mniemali, ponieważ Judasz miał mieszek, że Jezus mu rzekł: Nakup, czego nam potrzeba na dzień œwięty, albo żeby co dał ubogim. 30 On więc wzišwszy kšsek, natychmiast wyszedł. A była noc. NOWE PRZYKAZANIE. 31 Gdy tedy wyszedł, rzekł Jezus: Teraz uwielbiony jest Syn Człowieczy, a Bóg uwielbiony jest w nim. 32 A jeœli Bóg uwielbiony jest w nim, i Bóg uwielbi go w sobie, i zaraz go uwielbi. 33 Synaczkowie, niedługo jeszcze z wami jestem. Będziecie mnie szukać, a jak powiedziałem żydom: Dokšd ja idę, wy przyjœć nie możecie, tak teraz i wam powiadam. 34 Przykazanie nowe daję wam, abyœcie sięspołecznie miłowali; jak was umiłowałem, abyœcie i wy wzajemnie się miłowali. 35 Po tym poznajš wszyscy, żeœcie ucznia ml moimi, jeœli będziecie mieć miłoœć wzajemnš. ZAPOWIED ZAPARCIA SIĘ PIOTRA. 36 Rzecze mu Szymon Piotr: Panie dokšd idziesz? Odpowiedział Jezus: Dokšd ja idę, nie możesz teraz pójœć za mnš, ale potem pójdziesz. 37 Rzecze mu Piotr: Czemu nie mogę za tobšiœć teraz? Życie moje za ciebie oddam. 38 Odpowiedział mu Jezus: Życie swoje za mnie oddasz? Zaprawdę, zaprawdę powiadam ci: Nie zapieje kur, aż się mnie trzykroć zaprzesz. B. MOWA POŻEGNALNA W WIECZERNIKU (14,1-17,26) 14 JEZUS POCIESZA UCZNIÓW. 1 Niech się nie trwoży serce wasze. Wierzycie w Boga, i we mnie wierzcie. 2 W domu Ojca mego jest mieszkań wiele. Gdyby inaczej było, powiedziałbym wam, boidę przygotować wam miejsce. 3 A gdy odejdę, i przygotuję wam miejsce, przyjdę znowu, i wezmę was do siebie, abyœcie tam, gdzie ja jestem, i wy byli. 4 A dokšd ja idę, wiecie, i drogę wiecie. 5 Mówi mu Tomasz: Panie, nie wiemy, dokšdidziesz, a jakże możemy znać drogę? 6 Mówi mu Jezus: Jam jest droga, i prawda, i życie. Nikt nie przychodzi do Ojca, tylko przeze mnie. 7 Gdybyœcie mnie byli poznali, to byœcie pewnie i Ojca mego poznali; a odtšd poznacie go, i widzieliœcie go. 8 Mówi mu Filip: Panie, ukaż nam Ojca, a wystarczy nam. 9 Mówi mu Jezus: Przez tak długi czas jestem z wami, a nie poznaliœcie mnie? Filipie, kto mnie widzi, widzi i Ojca. Jakże ty mówisz: Ukaż nam Ojca? 10 Nie wierzycie, że ja w Ojcu, a Ojciec jest we mnie? Słowa, które ja wam mówię,nie od samego siebie mówię; lecz Ojciec we mnie mieszkajšcy, on dzieła wykonuje. 11 Nie wierzycie, że ja w Ojcu, a Ojciec jest we mnie? 12 Choćby dla samych uczynków wierzcie! Zaprawdę, zaprawdę wam powiadam: Kto wierzy we mnie, uczynki, które ja czynię, ion czynić będzie, i większe nad nie czynić będzie, bo ja do Ojca idę. 13 A o cokolwiek bgdziecie prosić Ojca w imię moje, to uczynię, aby uwielbiony był Ojciec w Synu. 14 Jeœli mnie o co prosić będziecie w imię moje, to uczynię. 15 Jeœli mnie miłujecie, zachowujcie przykazania moje. 16 A ja prosić będę Ojca, i innego Pocieszyciela da wam, aby mieszkał z wamina wieki, 17 Ducha prawdy, którego œwiat przyjšć niemoże, bo go nie widzi, ani go nie zna; lecz wy poznacie go, bo u was mieszkać będzie, i w was będzie. NIE ZOSTAWI ICH SIEROTAMI. 18 Nie zostawię was sierotami; przyjdę do was. 19 Jeszcze niedługo, a œwiat mnie już nie zobaczy; lecz wy mię widzicie: bo ja żyję, iwy żyć będziecie. 20 W ów dzień wy poznacie, że ja jestem wOjcu moim, a wy we mnie, a ja w was. 21 Kto ma przykazania moje, i zachowuje je, ten jest, który mnie miłuje. A kto mnie miłuje, będzie miłowany przez Ojca mego, ija go miłować będę, i objawię mu siebie samego. 22 Powiedział mu Judasz, nie ów Iszkariota: Panie, cóż się stało, że się nammasz objawić, a nie œwiatu? 23 Odpowiedział Jezus, i rzekł mu: Jeœli mię kto miłuje, będzie strzegł słów moich,a Ojciec mój umiłuje go, i do niego przyjdziemy, i mieszkanie u niego uczynimy.24 Kto mnie nie miłuje słów moich nie przestrzega. A słowa, któreœcie słyszeli, nie sš moje, ale tego, który mię posłał, Ojca. ZOSTAWIA IM SWÓJ POKÓJ. 25 To wam powiedziałem, u was mieszkajšc. 26 A Pocieszyciel Duch Œwięty, którego Ojciec poœle w imię moje, on was wszystkiego nauczy, i przypomni wam wszystko, cokolwiek wam powiedziałem. 27 Pokój zostawiam wam, pokój mój daję wam; nie jako œwiat daje, ja wam daję. Niech się nie trwoży serce wasze, ani się nie lęka. 28 Słyszeliœcie, że wam powiedziałem: Odchodzę, i przychodzę do was. Gdybyœcie mnie miłowali, szczególnie radowalibyœcie się, że idę do Ojca; bo Ojciec większy jest, niż ja. 29 I teraz wam powiedziałem, zanim się tostanie, abyœcie wierzyli, gdy się stanie. 30 Już wiele z wami mówić nie będę, bo nadchodzi ksišżę œwiata tego, a we mnie nicnie ma. 31 Ale żeby œwiat poznał, że miłuję Ojca, i jak mi Ojciec rozkazanie dał, tak czynię. Wstańcie, pójdŸmy stšd. 15 JEZUS PRAWDZIWYM SZCZEPEM WINNYM. 1 Jam jest prawdziwy szczep winny, a Ojciec mój jest rolnikiem. 2 Wszelkš latoroœl, nie przynoszšcš we mnie owocu, odetnie jš; a wszelkš, która przynosi owoc, oczyœci jš, aby więcej owocu przynosiła. 3 Już wy jesteœcie czyœci z powodu słów, które do was mówiłem. 4 Trwajcie we mnie, a ja w was. Jak latoroœl nie może przynosić owocu sama ze siebie, jeœli nie będzie trwać w winnym szczepie; tak ani wy, jeœli we mnie nie będziecie pozostawać. 5 Jam jest szczep winny, wyœcie latoroœle. Kto pozostaje we mnie, a ja w nim, ten wiele owocu przynosi; bo beze mnie nic uczynić nie możecie. 6 Jeœliby kto we mnie nie trwał, precz wyrzucony będzie jak latoroœl, i uschnie; i zbiorš jš, i wrzucš do ognia, i palić się będzie. 7 Jeœli we mnie trwać będziecie, a słowa moje w was trwać będš, cokolwiek zechcecie, prosić będziecie, i stanie się wam. 8 W tym jest uwielbiony Ojciec mój, żebyœcie bardzo wiele owocu przynosili, i stali się uczniami moimi. 9 Jak mnie umiłował Ojciec, i ja umiłowałem was: trwajcież w miłoœci mojej. 10 Jeœli przykazania moje zachowacie, będziecie trwać w miłoœci mojej, jak i ja zachowałem przykazania Ojca mego, i trwam w miłoœci jego. 11 To wam powiedziałem, aby radoœć moja była w was, a radoœć wasza była pełna. PRZYKAZANIE WZAJEMNEJ MIŁOŒCI. 12 To jest przykazanie moje, abyœcie się wzajemnie miłowali, jak ja was umiłowałem. 13 Większej nad tę miłoœć nikt nie ma, żebykto życie swe oddał za przyjaciół swoich. 14 Wy jesteœcie przyjaciółmi moimi, jeœli czynić będziecie, co ja wam przykazuję. 15 Już was me będę zwał sługami, bo sługa nie wie, co czyni Pan jego. Lecz was nazwałem przyjaciółmi, bo wszystko, co słyszałem od Ojca mego, oznajmiłem wam.16 Nie wyœcie mnie obrali, ale ja was wybrałem, i ustanowiłem was, abyœcie szli, i owoc przynieœli, i żeby owoc wasz trwał; żeby o cokolwiek prosić będziecie Ojca w imię moje, dał wam. 17 To wam przykazuję, abyœcie się wzajemnie miłowali. NIENAWIŒĆ ŒWIATA. 18 Jeœli was œwiat nienawidzi, wiedzcie, że mnie pierwej, niż was, nienawidził. 19 Gdybyœcie byli ze œwiata, œwiat miłowałby, co jest jego; ale że nie jesteœcie ze œwiata, lecz ja was wybrałem ze œwiata, dlatego was œwiat nienawidzi. 20 Wspomnijcie na słowa moje, które ja wam mówiłem: Nie jest sługa większy nad pana swego. Jeœli mnie przeœladowali i was przeœladować będš. Jeœli mowę mojš zachowywali i waszš zachowywać będš. 21 Ale to wszystko czynić wam będš dla imienia mego; bo nie znajš tego który mię posłał. 22 Gdybym był nie przyszedł, a nie mówił im, nie mieliby grzechu; lecz teraz nie majšwymówki z grzechu swojego. 23 Kto mnie nienawidzi, i Ojca mego nienawidzi. 24 Gdybym był między nimi nie dokonał czynów, których nikt inny nie dokonał, grzechu by nie mieli; lecz teraz i widzieli, i znienawidzili i mnie, i Ojca mego. 25 Ale żeby się wypełniły słowa, które w Zakonie ich sš napisane: "Że mię niesłuszniemieli w nienawiœci. 26 A gdy przyjdzie Pocieszyciel, którego ja wam poœlę od Ojca, Ducha prawdy, który odOjca pochodzi, on o mnie œwiadectwo dawaćbędzie. 27 I wy œwiadectwo dawać będziecie, bo zemnš od poczštku jesteœcie. 16 PRZEŒLADOWANIE UCZNIÓW I CHRYSTUSA. 1 To wam powiedziałem, abyœcie się nie gorszyli. 2 Wyłšczš was z synagog, lecz przychodzi godzina, że każdy, co was zabija, mniemać będzie, że czyni przysługę Bogu. 3 A to wam czynić będš, bo nie znajš Ojca, ani mnie. 4 Ale to wam powiedziałem, abyœcie, gdy przyjdzie ich godzina, wspomnieli sobie, że ja wam to mówiłem. A tego wam z poczštkunie powiedziałem, gdyż byłem z wami. OBIETNICA DUCHA ŒW. 5 Teraz zaœ idę do tego, który mnie posłał,a żaden z was nie pyta mnie: Dokšd idziesz?6 Ale że wam to powiedziałem, smutek napełnił serca wasze. 7 Lecz ja wam prawdę mówię: Pożyteczno dla was, abym ja odszedł; bo jeœli nie odejdę, Pocieszyciel do was nie przyjdzie; ajeœli odejdę, poœlę go do was. 8 A gdy on przyjdzie, przekona œwiat o grzechu, i o sprawiedliwoœci, i o sšdzie. 9 O grzechu, mówię, bo nie uwierzyli we mnie; 10 o sprawiedliwoœci zaœ, bo idę do Ojca, i już mnie widzieć nie będziecie; 11 a o sšdzie, bo ksišże œwiata tego już jest osšdzony. 12 Jeszcze wam wiele mam powiedzieć, ale teraz znieœć nie możecie. 13 Lecz gdy przyjdzie ów Duch prawdy, nauczy was wszelkiej prawdy; bo nie sam od siebie mówić będzie, ale cokolwiek usłyszy, opowie, i co przyjœć ma, oznajmi wam. 14 On mnie uwielbi, albowiem z mego weŸmie, a wam opowie. 15 Wszystko, cokolwiek ma Ojciec, moim jest; dlatego powiedziałem, że z mego weŸmie, a wam opowie. SMUTEK W RADOŒĆ SIĘ ZAMIENI. 16 Niedługo, a już mnie nie ujrzycie, i znowu niedługo, a ujrzycie mnie, bo idę do Ojca. 17 Mówili więc uczniowie jego jedni do drugich: Co to jest, co nam mówi: Niedługo,a nie ujrzycie mnie, i znowu niedługo, a ujrzycie mnie, i że idę do Ojca? 18 Mówili tedy: Co to jest, co mówi: Niedługo? Nie wiemy, co powiada. 19 I poznał Jezus, że chcieli go zapytać, i rzekł im: O to się pytacie między sobš, że powiedziałem: Niedługo, a nie ujrzycie mnie, i znowu niedługo, a ujrzycie mnie? 20 Zaprawdę, zaprawdę wam powiadam, że wy będziecie płakać i narzekać, a œwiat siębędzie weselił; a wy się smucić będziecie, ale smutek wasz w radoœć się zamieni. 21 Niewiasta, gdy rodzi, ma smutek, że przyszła jej godzina; lecz gdy porodzi dziecištko, już nie pamięta ucisku z powoduradoœci, że człowiek na œwiat się narodził.22 Tak i wy, teraz wprawdzie smutek macie, lecz znowu ujrzę was, i będzie się radowało serce wasze; a radoœci waszej nikt od was nie odejmie. 23 A w ów dzień o nic mnie pytać nie będziecie. Zaprawdę, zaprawdę wam powiadam: Jeœli o co prosić będziecie Ojca w imię moje, da wam. 24 Dotychczas o nic nie prosiliœcie w imię moje; proœcie, a otrzymacie, aby radoœć wasza była pełna. TERAZ A DAWNIEJ. 25 To wam mówiłem przez przypowieœci. Przychodzi godzina, gdy już nie przez przypowieœci mówić wam będę, ale jawnie oOjcu oznajmię wam. 26 W ów dzień w imię moje prosić będziecie, i nie mówię wam, że ja będę Ojcaprosił za wami. 27 Albowiem sam Ojciec miłuje was, gdyż wyœcie mnie umiłowali, i uwierzyliœcie, że ja od Boga wyszedłem. 28 Wyszedłem od Ojca, a przyszedłem na œwiat; znowu opuszczam œwiat, a idę do Ojca. 29 Rzekli mu uczniowie jego: Oto teraz jawnie mówisz, a żadnej przypowieœci nie powiadasz. 30 Teraz wiemy, że wszystko wiesz, i nie potrzebujesz, żeby cię kto pytał. Dlatego wierzymy, że od Boga wyszedłeœ. 31 Odpowiedzíał im Jezus: Teraz wierzycie?32 Oto przychodzi godzina, i już nadeszła, że rozpierzchniecie się każdy do swoich, a mnie zostawicie samego; lecz ja nie jestem sam, bo Ojciec jest ze mnš. 33 To wam powiedziałem abyœcie we mnie pokój mieli. Na œwiecie ucisk mieć będziecie; ale ufajcie, jam zwyciężył œwiat.17 MODLITWA ARCYKAPŁAŃSKA. 1 To powiedział Jezus, i podniósłszy oczy w niebo, rzekł: Ojcze, przyszła godzina, wsław Syna twego, aby cię Syn twój wsławił, 2 jak dałeœ mu władzę nad wszelkim ciałem, aby wszystkim, których mu dałeœ, dał im życie wieczne. 3 To zaœ jest życie wieczne, aby poznali ciebie, jedynego Boga prawdziwego i tego, któregoœ posłał, Jezusa Chrystusa. 4 Ja wsławiłem ciebie na ziemi, wykonałem sprawę, któršœ mi zlecił; 5 a teraz wsław mnie ty, Ojcze, sam u siebie chwałš, którš miałem u ciebie pierwej, niż œwiat był. WSTAWIA SIĘ ZA UCZNIAMI. 6 Oznajmiłem imię twoje ludziom, których mi dałeœ ze œwiata. Twoimi byli, i mnie ich dałeœ, a mowę twojš zachowali. 7 Teraz poznali, że wszystko coœ mi dał, od ciebie jest. 8 Albowiem słowa, które mi dałeœ, dałem im, a oni przyjęli, i poznali prawdziwie, że od ciebie wyszedłem i uwierzyli, żeœ ty mnie posłał. 9 Ja za nimi proszę; nie za œwiatem proszę, lecz za tymi, których mi dałeœ, bo twoimi sš. 10 I wszystko moje twoim jest, a twoje moim; i wsławiony jestem w nich. 11 A już nie jestem na œwiecie, ale oni sš na œwiecie, a ja do ciebie idę. Ojcze œwięty,zachowaj ich w imię twoje, których mi dałeœ, aby byli jedno, jak i my. 12 Gdy z nimi byłem, ja ich zachowywałem w imię twoje. Których mi dałeœ, strzegłem;i żaden z nich nie zginšł, tylko syn zatracenia, żeby się Pismo spełniło. 13 Teraz zaœ idę do ciebie, i to mówię na œwiecie, aby mieli pełnš radoœć mojš w sobie. 14 Ja im dałem mowę twojš, a œwiat miał ich w nienawiœci, bo nie sš ze œwiata, jak i ja nie jestem ze œwiata. 15 Nie proszę, żebyœ ich zabrał ze œwiata,ale żebyœ ich zachował od złego. 16 Nie sš ze œwiata, jak i ja nie jestem ze œwiata. 17 Uœwięć ich w prawdzie. Mowa twoja jestprawdš. 18 Jak ty mnie posłałeœ na œwiat; i ja ich posłałem na œwiat. 19 A za nich ja poœwięcam samego siebie, aby i oni byli uœwięceni w prawdzie. MODLI SIĘ ZA PRZYSZŁY KOŒCIÓŁ. 20 A nie tylko za nimi proszę, ale i za tymi,którzy przez słowo ich uwierzš we mnie; 21 aby wszyscy byli jedno, jako ty, Ojcze, we mnie, a ja w tobie, aby i oni w nas jedno byli, aby uwierzył œwiat, że ty mię posłałeœ. 22 A ja chwałę, którš mi dałeœ, dałem im, aby byli jedno, jak i my jedno jesteœmy. 23 Ja w nich, a ty we mnie, aby osišgnęli doskonałš jednoœć, i żeby œwiat poznał, żety mnie posłałeœ i umiłowałeœ ich, jak i mnie umiłowałeœ. 24 Ojcze, których mi dałeœ, chcę, aby gdzieja jestem, i oni byli ze mnš, aby oglšdali chwałę mojš, któršœ mi dał; albowiem umiłowałeœ mię przed założeniem œwiata. 25 Ojcze sprawiedliwy, œwiat cię nie poznał, a ja ciebie poznałem i oni poznali, żeœ ty mię posłał. 26 I oznajmiłem im imię twoje, i oznajmię, aby miłoœć, którš mię umiłowałeœ, w nich była, a ja w nich. C. MĘKA CHRYSTUSOWA (18,1-19,42) 18 POJMANIE JEZUSA. l Gdy to Jezus powiedział, wyszedł z uczniami swoimi za potok Cedron, gdzie byłogród, do którego wszedł on i uczniowie jego. 2 Ale i Judasz, który go wydawał, znał to miejsce, bo się tam często schodził Jezus z uczniami swoimi. 3 Judasz więc wzišwszy rotę, a od najwyższych kapłanów i faryzeuszów służbę, przychodzi tani z latarniami i pochodniami i z broniš. 4 Jezus więc wiedzšc wszystko, co nań przyjœć miało, wyszedł, i rzecze im: Kogo szukacie? 5 Odpowiedzieli mu: Jezusa Nazareńskiego. Rzecze im Jezus: Jam jest. A stał też z nimi Judasz, który go wydawał. 6 Skoro więc im rzekł: Jam jest, cofnęli się wstecz, i padli na ziemię. 7 Spytał ich tedy znowu: Kogo szukacie? A oni odpowiedzieli: Jezusa Nazareńskiego. 8 Odpowiedział Jezus: Powiedziałem wam, że ja jestem; jeœli więc mnie szukacie, pozwólcie tym odejœć. 9 Aby się wypełniły słowa, które był wyrzekł: Że z tych, których mi dałeœ, nie straciłem nikogo. 10 Szymon Piotr tedy majšc miecz, dobył sieje, e jedliiŠj ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż”PË c• 5 c–P c—^%” c˜ň1Ł `™•>Č €go, i uderzył sługę najwyższe;go kapłana, i ucišł prawe ucho jego. A słudze było na imię Malchus. 11 Jezus więc rzekł Piotrowi: Włóż miecz twój do pochwy. Kielicha, który mi dał Ojciec, czyż go pić nie będę? 12 Rota więc i trybun i słudzy żydowscy pojmali Jezusa, i zwišzali go. JEZUS PRZED ANNASZEM I KAJFASZEM. 13 I przyprowadzili go najpierw do Annasza, bo był teœciem Kajfasza, który był najwyższym kapłanem tego roku. 14 Kajfasz zaœ był tym, który dał był radężydom: Że pożytecznie jest, aby jeden człowiek umarł za lud. 15 I szedł za Jezusem Szymon Piotr i drugiuczeń. A ten uczeń był znajomy najwyższemu kapłanowi, i wszedł z Jezusem na dziedziniec najwyższego kapłana. 16 Piotr zaœ stał u drzwi na dworze. Wyszedł tedy ów drugi uczeń, który był znajomy najwyższemu kapłanowi, i pomówił z odŸwiernš, i wprowadził Piotra. 17 Mówi więc Piotrowi służšca odŸwierna: Czy i ty nie jesteœ z uczniów tego człowieka? On mówi: Nie jestem. 18 CzeladŸ zaœ i słudzy stali przy ogniu, bozimno było i grzali się. A był z nimi i Piotr,stojšc i grzejšc się. 19 Kapłan więc najwyższy spytał Jezusa o jego uczniów i o naukę jego. 20 Odpowiedział mu Jezus: Jam jawnie mówił œwiatu; jam zawsze nauczał w synagodze i w œwištyni, gdzie wszyscy żydzi się schodzš, a w skrytoœci nic nie mówiłem. 21 Czemu mię pytasz? Pytaj tych, którzy słyszeli co im mówiłem: oto ci wiedzš, co ja powiedziałem. 22 Gdy zaœ to rzekł jeden ze sług, stojšcy tam, dał policzek Jezusowi, mówišc: Tak odpowiadasz najwyższemu kapłanowi? 23 Odpowiedział mu Jezus: Jeżelim Ÿle powiedział, daj œwiadectwo o złym; a jeœli dobrze, czemu mię bijesz? 24 I odesłał go Annasz zwišzanego do Kajfasza, najwyższego kapłana. ZAPARCIE SIĘ PIOTRA. 25 A Szymon Piotr stał, i grzał się. Rzekli mu tedy: Czy i ty nie jesteœ z uczniów jego?A on się zaparł, i rzekł: Nie jestem. 26 Rzecze mu jeden ze sług najwyższego kapłana, krewny tego, któremu Piotr ucišł ucho: Czyż ja ciebie nie widziałem z nim w ogrodzie? 27 Znowu więc Piotr zaparł się, a natychmiast kur zapiał. JEZUS PRZED PIŁATEM. 28 Przyprowadzajš tedy Jezusa od Kajfaszado pretorium; a było rano. I sami nie weszli do pretorium, aby się nie zmazali, ale żeby mogli pożywać Paschę. 29 Tak więc Piłat wyszedł do nich na zewnštrz, i rzekł: Co za skargę przynosicieprzeciw temu człowiekowi? 30 Odpowiedzieli, i rzekli mu: Gdyby ten nie był złoczyńcš, nie wydalibyœmy go tobie. 31 Rzekł im więc Piłat: WeŸcie go wy, a według Zakonu waszego osšdŸcie go. Rzekli mu tedy żydzi: Nam nie wolno nikogo zabijać. 32 Aby się wypełniły słowa Jezusa, które powiedział, oznajmiajšc, jakš œmierciš miał umrzeć. KRÓLESTWO JEZUSA. 33 Wyszedł więc Piłat znowu do pretorium i wezwał Jezusa i rzekł mu: Tyœ jest król żydowski? 34 Odpowiedział Jezus: Sam od siebie to mówisz, czy też inni powiedzieli ci o mnie? 35 Odpowiedział Piłat: Czyż ja żydem jestem? Naród twój i najwyżsi kapłani wydali mi ciebie; coœ uczynił? 36 Odpowiedział Jezus: Królestwo moje nie jest z tego œwiata; gdyby królestwo moje było z tego œwiata, słudzy moi walczyliby pewnie, żebym nie był wydany żydom; lecz teraz królestwo moje nie jest stšd. 37 Rzekł mu tedy Piłat: Toœ ty jest król? Odpowiedział Jezus: Ty mówisz, że ja jestem królem. Jam się na to narodził, i nato przyszedłem na œwiat, abym œwiadectwodał prawdzie. Wszelki, który jest z prawdy, słucha głosu mego. 38 Rzecze mu Piłat: Co to jest prawda? A gdy to powiedział, znowu wyszedł do żydów i mówi im: Ja żadnej winy w nim nie znajduję. 39 Lecz macie zwyczaj, abym wam jednego wypuœcił na Paschę; chcecie tedy, żebym wam wypuœcił króla żydowskiego? 40 Znowu więc wszyscy zawołali, mówišc: Nie tego, ale Barabasza! A Barabasz był zbójcš. 19 BICZOWANIE. 1 Wtedy więc Piłat wzišł Jezusa, i ubiczował. 2 A żołnierze uplótłszy koronę z ciernia, włożyli mu na głowę, i przyodziali go szatšszkarłatnš. 3 I przychodzili do niego, i mówili: Witaj, królu żydowski! I bili go po twarzy. 4 Wyszedł więc znowu Piłat na zewnštrz, irzecze im: Oto wam go wyprowadzam abyœcie poznali, że w nim żadnej winy nie znajduję. 5 (Wyszedł tedy Jezus, niosšc cierniowš koronę i szatę szkarłatnš). I rzecze im: Oto człowiek. 6 Gdy go więc ujrzeli najwyżsi kapłanll i słudzy, zawołali, mówišc: Ukrzyżuj, ukrzyżuj go! Rzecze im Piłat: WeŸcie go wy,i ukrzyżujcie, bo ja w nim winy nie znajduję. 7 Odpowiedzieli mu żydzi: My Zakon mamy, awedług Zakonu powinien umrzeć, bo się synem Bożym czynił. 8 Gdy więc Piłat usłyszał te słowa, bardziej się przelškł. 9 I wszedł znowu do pretorium, i rzekł doJezusa: Skšd ty jesteœ? Lecz Jezus nie dał mu odpowiedzi. 10 Rzecze mu więc Piłat: Do mnie nie mówisz? Nie wiesz, że mam moc ukrzyżować cię, i mam moc wypuœcić cię? 11 Odpowiedział Jezus: Nie miałbyœ żadnej mocy nade mnš, gdyby ci z góry nie było dane. Dlatego, który mię tobie wydał, większy grzech ma. 12 I odtšd Piłat starał się go wypuœcić. Lecz żydzi wołali, mówišc: Jeœli tego wypuœcisz, nie jesteœ przyjacielem cesarskim; każdy bowiem, co się czyni królem, sprzeciwia się cesarzowi. SKAZANIE NA ŒMIERĆ. 13 Piłat więc usłyszawszy te słowa, wyprowadził Jezusa przed pretorium, i usiadł na stolicy sšdowej, na miejscu, które zowiš Litostrotos, a po żydowsku Gabbata. 14 A był to dzień przygotowania Paschy, godzina prawie szósta. I mówi żydom: Oto król wasz. 15 A oni zawołali: Strać, strać, ukrzyżuj go! Rzecze im Piłat: Króla waszego mam ukrzyżować? Odpowiedzieli najwyżsi kapłani: Nie mamy króla, tylko cesarza. 16 Wtedy więc wydał go im, aby był ukrzyżowany. I wzięli Jezusa, i wyprowadzili. UKRZYŻOWANIE. 17 A niosšc krzyż sobie, wyszedł na to miejsce, które nazywajš Trupia Głowa, a po żydowsku Golgota. 18 Tam go ukrzyżowali, a z nim innych dwóch, z jednej i z drugiej strony, a w poœrodku Jezusa. 19 Napisał zaœ Piłat i tytuł, i umieœcił nadkrzyżem. Było zaœ napisane: JEZUS NAZAREŃSKI KRÓL ŻYDOWSKI. 20 Ten więc napis czytało wielu żydów, gdyż blisko miasta było miejsce, gdzie był ukrzyżowany Jezus; a było napisane po hebrajsku, po grecku i po łacinie. 21 Mówili więc Piłatowi najwyżsi kapłani żydowscy: Nie pisz: Król żydowski, ale że on powiedział: Jestem królem żydowskim. 22 Odpowiedział Piłat: ' om napisał, napisałem. 23 Żołnierze więc, gdy go ukrzyżowali, wzięli szaty jego (i uczynili cztery częœci, każdemu żołnierzowi częœć) i suknię. A była suknia nieszyta, od wierzchu całodziana. 24 Rzekli tedy jeden do drugiego: Nie krajmy jej, ale rzućmy o niš losy, czyja mabyć; żeby się wypełniło Pismo, które mówi:"Podzielili sobie szaty moje, a o suknię mojš los rzucili." I to więc żołnierze uczynili. OSTATNIE SŁOWA JEZUSA I ŒMIERĆ. 25 A stały obok krzyża Jezusowego matka jego i siostra matki jego, Maria Kleofasowa, i Maria Magdalena. 26 Gdy więc ujrzał Jezus matkę i ucznia, którego miłował, stojšcego, mówi matce swojej: Niewiasto, oto syn twój. 27 Potem mówi uczniowi: Oto matka twoja. Iod tej chwili wzišł jš uczeń do siebie. 28 Potem, wiedzšc Jezus, że wszystko już się wykonało, aby się wypełniło Pismo, rzekł: Pragnę. 29 A było tam naczynie postawione, pełne octu; oni tedy włożywszy na hizop gšbkę pełnš octu, podali do ust jego. 30 Jezus więc, gdy przyjšł ocet, rzekł: Wykonało się. I skłoniwszy głowę, oddał ducha. OTWARCIE BOKU JEZUSOWEGO. 31 Żydzi tedy (ponieważ był to dzień Przygotowania), aby na szabat nie zostały ciała na krzyżu (albowiem był wielki ów dzień szabatu), poprosili Piłata, aby połamano im golenie, i zdjęto ich. 32 Przyszli więc żołnierze, i pierwszemu połamali golenie i drugiemu, który z nim był ukrzyżowany. 33 Lecz przyszedłszy do Jezusa, gdy ujrzeli, że już umarł, nie łamali goleni jego, 34 ale jeden z żołnierzy włóczniš otworzył bok jego, a natychmiast wyszła krew i woda. 35 Ten zaœ, który widział dał œwiadectwo, i prawdziwe jest œwiadectwo jego. A on wie, że prawdę mówi, abyœcie i wy wierzyli. 36 Albowiem to się stało, aby się wypełniłoPismo: "Nie będziecie łamać koœci jego." 37 I znowu inne Pismo mówi: "Zobaczš, kogo przebodli." ZDJĘCIE Z KRZYŻA I POGRZEB. 38 Potem zaœ poprosił Piłata Józef z Arymatei (przeto że był uczniem Jezusowym, lecz tajemnym z bojaŸni przed żydami), żeby mógł zdjšć ciało Jezusowe. I pozwolił Piłat. Przyszedł więc, i zdjšł ciało Jezusowe. 39 Przybył też i Nikodem, który niegdyœ przyszedł był w nocy do Jezusa, niosšc mieszaninę mirry i aloesu około stu funtów.40 Wzięli więc ciało Jezusowe, i obwišzali je z wonnoœciami w przeœcieradła, jak żydzi majš zwyczaj grzebać. 41 A na miejscu, gdzie został ukrzyżowany,był ogród, w ogrodzie zaœ grób nowy, w którym jeszcze nikt nie był położony. 42 Tam więc, ponieważ grób był blisko, z powodu żydowskiego dnia Przygotowania, położyli Jezusa. D. ZMARTWYCHWSTANIE (20,121,25) 20 MAGDALENA PRZY GROBIE. 1 A pierwszego dnia tygodnia, Maria Magdalena przyszła rano, gdy jeszcze byłociemno, i ujrzała kamień odwalony od grobu. 2 Pobiegła więc, i przyszła do Szymona Piotra i do drugiego ucznia, którego miłował Jezus, i rzekła im: Wzięto Pana z grobu, a nie wiemy, gdzie go położono. PIOTR I JAN SPIESZĽ DO GROBU. 3 Wyszedł tedy Piotr i ów drugi uczeń, i szli do grobu. 4 Biegli zaœ obaj razem, ale ów drugi uczeńprzeœcignšł Piotra, i pierwszy przyszedł do grobu. 5 A schyliwszy się, ujrzał leżšce przeœcieradła, wszelako nie wszedł. 6 Przyszedł więc Szymon Piotr idšc za nim,i wszedł do grobu, i ujrzał przeœcieradła leżšce, 7 i chustkę, która była na głowie jego, nie z przeœcieradłami położonš, ale osobno zwiniętš na jedno miejsce. 8 Wtedy więc wszedł i ten uczeń, który był pierwszy przyszedł do grobu, i ujrzał i uwierzył; 9 jeszcze bowiem nie rozumieli Pisma, że trzeba było, aby on powstał z martwych. 10 Odeszli tedy uczniowie na powrót do siebie. JEZUS ZJAWIA SIĘ MAGDALENIE. 11 Maria zaœ stała u grobu zewnštrz, płaczšc. Gdy więc płakała, nachyliła się, i zajrzała w grób. 12 I zobaczyła dwóch aniołów w bieli siedzšcych, jednego u głowy, a drugiego u nóg, gdzie położone było ciało Jezusowe. 13 Mówiš jej oni: Niewiasto! Czemu płaczesz? Rzecze im: Że wzięto Pana mego,a nie wiem, gdzie go położono. 14 Gdy to powiedziała, obróciła się w tył, iujrzała Jezusa stojšcego, a nie wiedziała, że to jest Jezus. 15 Rzecze do niej Jezus: Niewiasto, czemu płaczesz? Kogo szukasz? Ona sšdzšc, że toogrodnik, rzecze mu: Panie, jeœli go ty wzišłeœ, powiedz mi, gdzieœ go położył, a ja go wezmę. 16 Rzecze do niej Jezus: Mario! Ona obróciwszy się, rzecze mu: Rabboni, (co znaczy: Mistrzu). 17 Rzecze do niej Jezus: Nie dotykaj mnie, bom jeszcze nie wstšpił do Ojca mego. Ale idŸ do braci moich, a powiedz im: Wstępuję do Ojca mojego i Ojca waszego, Boga mojego i Boga waszego. 18 Przyszła Maria Magdalena, oznajmiajšc uczniom: Żem widziała Pana i to mi powiedział. CHRYSTUS ZJAWIA SIĘ W WIECZERNIKU. 19 Gdy więc był wieczór owego dnia, pierwszego w tygodniu, a drzwi były zamknięte, gdzie uczniowie byli zgromadzeniz obawy przed żydami, przyszedł Jezus, i stanšł w poœrodku, i rzekł im: Pokój wam. 20 A to rzekłszy, pokazał im ręce i bok. Uradowali się tedy uczniowie, ujrzawszy Pana. 21 Rzekł im więc znowu: Pokój wam. Jako mię posłał Ojciec, i ja was posyłam. 22 To powiedziawszy, tchnšł na nich, i rzekł im: WeŸmijcie Ducha Œwiętego; 23 którym odpuœcicie grzechy, sš im odpuszczone, a którym zatrzymacie, sš zatrzymane. JEZUS ZJAWIA SIĘ TOMASZOWI. 24 Tomasz zaœ, jeden z dwunastu, którego zwiš Didymus, nie był z nimi, kiedy przyszedł Jezus. 25 Mówili mu więc inni uczniowie: Widzieliœmy Pana. Ale on im rzekł: Jeœli nie ujrzę w ręku jego przebicia gwoŸdzi, a nie włożę palca mego na miejsce gwoŸdzi, i niewłożę ręki mojej w bok jego, nie uwierzę. 26 A po oœmiu dniach byli znów uczniowie jego w domu, i Tomasz z nimi. Przyszedł Jezus drzwiami zamkniętymi, i stanšł w poœrodku, i rzekł: Pokój wam! 27 Potem rzekł Tomaszowi: Włóż tu palec twój, i oglšdaj ręce moje, i wycišgnij rękę twojš, i włóż w bok mój; a nie bšdŸ niewierny, ale wierny. 28 Odpowiedział Tomasz, i rzekł mu: Pan mój i Bóg mój! 29Powiedział mu Jezus: Dlatego żeœ mię ujrzał, Tomaszu, uwierzyłeœ; błogosławieni, którzy nie widzieli, a uwierzyli. 30 I wiele też innych znaków uczynił Jezusprzed oczyma uczniów swoich, które nie sšzapisane w tej księdze. 31 A te sš napisane, abyœcie wierzyli, że Jezus jest Chrystusem Synem Bożym; i żebyœcie wierzšc, życie mieli w imię jego. 21 JEZUS UKAZUJE SIĘ NAD JEZIOREM TYBERIADZKIM. 1 Potem ukazał się znów Jezus uczniom nadMorzem Tyberiadzkim. 2 A ukazał się tak: byli razem Szymon PiotriTomasz, zwany Didymus, i Natanael, który był od Kany Galilejskiej, i synowie Zabedeuszowi i inni dwaj z uczniów jego. 3 Rzecze im Szymon Piotr: Idę ryby łowić. Mówiš mu: Idziemy i my z tobš. I wyszli, i wsiedli w łódŸ, ale tej nocy nic nie ułowili. 4 A gdy było rano, stanšł Jezus na brzegu;uczniowie jednak nie poznali, że to jest Jezus. 5 Rzekł im więc Jezus: Dzieci, a macie co do jedzenia? Odpowiedzieli mu: Nie. 6 Mówi im: Zapuœcie sieć po prawej stronie łodzi, a znajdziecie. Zapuœcili więc, i już nie mogli jej ucišgnšć dla mnóstwa ryb. 7 Rzekł tedy Piotrowi ten uczeń, którego miłował Jezus: Pan jest. Szymon Piotr usłyszawszy, że Pan jest, narzucił na się suknię (albowiem był rozebrany), i rzucił się w morze. 8 Inni zaœ uczniowie przypłynęli w łodzi (bo niedaleko byli od ziemi, ale na jakie dwieœcie łokci), cišgnšc sieć z rybami. 9 Gdy więc wyszli na ziemię, ujrzeli węgle nałożone, i rybę na nie włożonš, i chleb. 10 Mówi im Jezus: Przynieœcie z ryb, któreœcie teraz ułowili. 11 Poszedł Szymon Piotr, i wycišgnšł na ziemię sieć napełnionš wielkimi rybami, stu pięćdziesięciu trzema. A choć tak wiele ich było, nie porwała się sieć. 12 Mówi im Jezus: PójdŸcie, œniadajcie! A nikt z siedzšcych nie œmiał go zapytać: Kto ty jesteœ? Wiedzieli bowiem, że Pan jest. 13 I zbliża się Jezus, i bierze chleb, i daje im, a podobnie i rybę. 14 To już trzeci raz ukazał się Jezus uczniom swoim, powstawszy z martwych. PIOTR NAJWYŻSZYM PASTERZEM. 15 Gdy więc poœniadali, rzecze Jezus do Szymona Piotra: Szymonie, synu Jana! Miłujesz mię więcej, niż ci? Rzecze mu: Tak, Panie! Ty wiesz, że cię miłuję. Rzecze mu: Paœ baranki moje. 16 Rzecze mu po wtóre: Szymonie, synu Jana! Miłujesz mię? Rzecze mu: Tak, Panie! Ty wiesz, że cię miłuję. Rzecze mu: Paœ baranki moje. 17 Rzecze mu po raz trzeci: Szymonie, synuJana! Miłujesz mię? Zasmucił się Piotr, że mu trzeci raz rzekł: Miłujesz mię? i rzekł mu: Panie, ty wszystko wiesz; ty wiesz, że cię miłuję, Rzecze mu: Paœ owce moje. PRZEPOWIEDNIA O PIOTRZE I JANIE. 18 Zaprawdę, zaprawdę powiadam tobie, gdy byłeœ młodszy, opasywałeœ się, i chodziłeœ, gdzie chciałeœ; lecz gdy się zestarzejesz, wycišgniesz ręce twoje, a inny cię opasze, i poprowadzi, gdzie ty nie chcesz. 19 To zaœ mówił, dajšc znać, jakš œmiercišmiał Boga uwielbić. A to powiedziawszy, rzecze mu: PójdŸ za mnš. 20 Piotr obróciwszy się, ujrzał idšcego za sobš tego ucznia, którego mlłował Jezus, który też przy wieczerzy położył się był na piersiach jego, i rzekł: Panie, kto jest ten, co cię wyda? 21 Gdy więc Piotr ujrzał tego, rzecze Jezusowi: Panie, a ten co? 22 Powiedział mu Jezus: Chcę, aby on tak został, aż przyjdę, co tobie do tego? Ty pójdŸ za mnš. 23 Rozeszło się więc to słowo między braćmi, że uczeń ten nie umrze. Lecz Jezusnie rzekł: Nie umrze, ale: Chcę, żeby on tak został, aż przyjdę, co tobie do tego? ZAKOŃCZENIE. 24 Ten jest ów uczeń, który daje œwiadectwo o tym, i to napisał, a wiemy, że prawdziwe jest œwiadectwo jego. 25 Jest też wiele innych rzeczy, które uczynił Jezus; które gdyby z osobna opisywać, mniemam że i sam œwiat nie mógłby pomieœcić ksišg, które by trzeba napisać. ------------------------ DZIEJE APOSTOLSKIE 1 1 Pierwsze opowiadanie ułożyłem, o Teofilu, o wszystkim, co poczšł Jezus czynić i uczyć, 2 aż do dnia, w którym dawszy polecenie przez Ducha Œwiętego apostołom, których ł sieje, e jedliiŠj ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żšP7 c›‡ Œ cœ1 cD&ß cž#3C _wybrał, został wzięty do nieba. 3 Im też okazał się sam żywy po swej Męce w licznych dowodach, przez czterdzieœci dni ukazujšc się im, i mówišc okrólestwie Bożym. WNIEBOWSTĽPIENIE PAŃSKIE. 4 A jedzšc z nimi, przykazał im, aby nie odchodzili z Jerozolimy, ale czekali na obietnicę Ojca, którš (mówi) słyszeliœcie z ust moich: 5 że Jan wprawdzie chrzcił wodš, wy zaœ będziecie ochrzczeni Duchem Œwiętym po niewielu tych dniach. 6 Ci więc, którzy się byli zeszli, pytali go, mówišc: Panie, czy w tym czasie przywrócisz królestwo Izraelowi? 7 I rzekł do nich: Nie wasza to rzecz znaćczasy i chwile, 8 które Ojciec w swej władzy zachował; sale otrzymacie moc Ducha Œwiętego, który przyjdzie na was, i będziecie mi œwiadkami w Jeruzalem i w całej Judei i w Sanlarii i aż do krańców ziemi. 9 A gdy to powiedział, kiedy oni patrzyli, został uniesiony, i obłok zakrył go przed ich oczami. 10 A gdy pilnie patrzyli za nim, idšcym do nieba, oto dwaj mężowie stanęli przy nich w białym odzieniu, 11 którzy też rzekli: Mężowie galilejscy, czemu stoicie, patrzšc w niebo? Ten Jezus,który wzięty jest od was do nieba, tak przyjdzie, jak widzieliœcie go idšcego do nieba. APOSTOŁOWIE W WIECZERNIKU. 12 Wtedy wrócili do Jeruzalem z góry, zwanej Oliwnš, która jest blisko Jeruzalem,odległa o drogę szabatu. 13 A gdy weszli do wieczernika, wstšpili, gdzie przebywali Piotr i Jan, Jakub i Andrzej, Filip i Tomasz, Bartłomiej i Mateusz, Jakub Alfeusza i Szymon Zelotes, iJuda Jakubów. 14 Ci wszyscy trwali jednomyœlnie na modlitwie z niewiastami i Maryjš, matkš Jezusowš, i z braćmi jego. WYBÓR MACIEJA. 15 W owe dni powstawszy Piotr wpoœród braci, rzekł (a był poczet osób razem około stu dwudziestu): 16 Mężowie bracia, musiało wypełnić się Pismo, które przepowiedział Duch Œwięty przez usta Dawida, o Judaszu, który był wodzem tych, co pojmali Jezusa; 17 który policzony był z nami, i otrzymał udział w tym posługiwaniu. 18 Otóż on posiadł rolę z zapłaty nieprawoœci, a powiesiwszy się, rozpękł się przez pół, i wypłynęły wszystkie wnętrznoœci jego. 19 I stało się jawne wszystkim mieszkańcom Jeruzalem, tak że rolę tę nazwano w ich języku Haceldama, to jest rola krwi. 20 Napisano bowiem w księdze Psalmów: „Niechaj będzie ich mieszkanie puste, i niech nie będzie, kto by w nim mieszkał,” a „biskupstwo jego niech weŸmie inny.” 21 Potrzeba więc z tych mężów którzy się z nami zbierali przez cały czas, w którym Pan Jezus przyszedł i odszedł spoœród nas, 22 poczšwszy od chrztu Janowego aż do dnia, w którym wzięty został od nas, aby jeden z nich był z nami œwiadkiem zmartwychwstania jego. 23 I postawili dwóch: Józefa, zwanego Barsabš, który miał przydomek Justus, i Macieja. 24 A modlšc się, mówili: Ty, Panie, który znasz serca wszystkich, wskaż jednego, którego z tych dwóch wybrałeœ, 25 aby otrzymał miejsce urzędu tego i apostolstwa, z którego wypadł Judasz, abyodejœć na miejsce swoje. 26 I dali im losy, i padł los na Macieja, i zaliczony został do jedenastu apostołów. CZĘŒĆ I (2,1-8,3) 2 ZAŁOŻENIE I PIERWSZE LATA KOŒCIOŁA W JERUZALEM ZESŁANIE DUCHA ŒW. 1 A gdy dopełniały się dni Pięćdziesištnicy, byli wszyscy razem na tym samym miejscu.2 I nagle stał się z nieba szum, jakby nadchodzšcego wichru gwałtownego, i napełnił cały dom, w którym siedzieli. 3 I ukazały im się rozdzielone języki jakby ognia, i usiadł na każdym z nich z osobna. 4 I napełnieni zostali wszyscy duchem Œwiętym, i poczęli mówić rozmaitymi językami, jak im Duch Œwięty dawał mówić.5 Byli zaœ w Jeruzalem żydzi mieszkajšcy, mężowie nabożni z każdego narodu, który jest pod niebem. 6 A gdy rozległ się ten głos, zbiegło się mnóstwo, zatrwożyli się w duchu, bo każdysłyszał ich mówišcych swoim językiem. 7 Zdumiewali się zaœ wszyscy, i dziwili się, mówišc: Czyż oto ci wszyscy, co mówiš, niesš Galilejczykami? 8 I jakże usłyszeliœmy każdy z nas swój język, w którym urodziliœmy się? 9 Partowie i Medowie, i Elamici i mieszkajšcy w Mezopotamii, w Judei i w Kapadocji, w Poncie i w Azji, 10 we Frygii i w Pamfilii, w Egipcie i w stronach Libii, które leżš koło Cyreny, i przybysze z Rzymu, 11 żydzi też i prozelici, Kreteńczycy i Arabowie, słyszeliœmy ich głoszšcych językami naszymi wielmożne sprawy Boże. 12 I zdumiewali się wszyscy, i dziwili się, mówišc wzajem do siebie: Cóż to ma być? 13 Inni zaœ naœmiewajšc się, mówili: Że ci moszczu sš pełni. PIERWSZE KAZANIE PIOTRA. 14 A stanšwszy Piotr z jedenastoma, podniósł głos swój, i przemówił do nich: Mężowie żydowscy i wszyscy, którzy mieszkacie w Jeruzalem, niech wam to będzie wiadome, a przyjmijcie do uszu słowa moje. 15 Albowiem nie sš pijani ci, jak wy mniemacie, gdyż jest trzecia godzina dnia, 16 ale to jest, ca powiedziane było przez proroka Joela: 17 „I stanie się, w ostatnie dni (mówi Pan) wyleję z Ducha mego na wszelkie ciało; i prorokować będš synowie wasi i córki wasze, a młodzieńcy wasi widzenia mieć będš, a starcom waszym sny œnić się będš. 18 I zaiste na sługi moje i na służebnice moje wyleję w owe dni z Ducha mojego, i będš prorokować. 19 I sprawię cuda na niebie wysoko i znaki na ziemi nisko, krew i ogień i kurzawę dymu. 20 Słońce obróci się w ciemnoœci, a księżyc w krew, zanim przyjdzie dzień Pański wielki i jawny. 21 I stanie się: Wszelki, który by wzywał imienia Pańskiego, zbawiony będzie.” 22 Mężowie izraelscy! Słuchajcie tych słów: Jezusa Nazareńskiego, męża, poleconego wam od Boga przez moce i cuda i znaki, które czynił Bóg przezeń poœród was, jak to sami wiecie, 23 tego to, wydanego według postanowionego planu i przejrzenia Bożego, umęczywszy rękoma niezbożnych, zgładziliœcie. 24 Jego Bóg wskrzesił, usunšwszy boleœci otchłani, gdyż niemożliwe było, żeby ona zatrzymać go miała. 25 O nim bowiem mówił Dawid: „Miałem zawsze Pana przed oczami mymi; bo mi jestpo prawicy, abym nie był poruszony. 26 Dlatego rozweseliło się serce moje i rozradował się język mój; nadto i ciało moje spoczywać będzie w nadziei. 27 Albowiem nie zostawisz duszy mojej w otchłani, i nie pozwolisz Œwiętemu twemu oglšdać skażenia. 28 Oznajmiłeœ mi drogi życia, i napełnisz mnie radoœciš przed obliczem twoim.” 29 Mężowie bracia! Niechże wolno będzie œmiało wam powiedzieć o patriarsze Dawidzie, że umarł, i pogrzebany został, i grób jego jest u nas aż do dnia dzisiejszego. 30 Będšc więc prorokiem, i wiedzšc, że Bógpod przysięgš mu obiecał, że potomek jego będzie siedział na stolicy jego: 31 patrzšc w przyszłoœć, mówił o zmartwychwstaniu Chrystusa, że ani nie został zatrzymany w otchłani, ani ciało jego nie oglšdało skażenia. 32 Tego to Jezusa wskrzesił Bóg, czego mywszyscy œwiadkami jesteœmy. 33 Wywyższony więc prawicš Boga i wzišwszy obietnicę Ducha Œwiętego od Ojca,wylał tego, którego wy widzicie, i słyszycie. 34 Nie Dawid bowiem wstšpił do nieba, leczsam powiada: „Rzekł Pan Panu memu: sišdŸ po prawicy mojej, 35 aż położę nieprzyjaciół twoich podnóżkiem nóg twoich.” 36 Niech tedy z wszelkš pewnoœciš wie cały dom izraelski, że go i Panem i Chrystusem uczynił Bóg, tego Jezusa, któregoœcie wy ukrzyżowali. NAWRÓCENIE TRZECH TYSIĘCY. 37 Gdy zaœ to usłyszeli, skruszyli się w sercu, i rzekli do Piotra i do innych apostołów: Cóż mamy czynić, mężowie bracia? 38 A Piotr do nich: Pokutę czyńcie (mówi), iniech każdy z was ochrzci się w imię Jezusa Chrystusa, na odpuszczenie grzechów waszych, a otrzymacie dar DuchaŒwiętego. 39 Albowiem dla was jest ta obietnica i dla dzieci waszych i dla wszystkich, „co sš daleko,. Którychkolwiek powoła Pan, Bóg nasz.” 40 I bardzo wielu innymi słowami œwiadczył, i napominał ich, mówišc: Ratujcie się spoœród tego przewrotnego plemienia. 41 Ci więc, co przyjęli jego słowa, zostali ochrzczeni, i przybyło dnia tego dusz okołotrzech tysięcy. ŻYCIE PIERWSZYCH CHRZEŒCIJAN. 42 A trwali w nauce apostolskiej i w uczestnictwie łamania chleba i w modlitwach. 43 Każdego zaœ ogarniała bojaŸń, wiele się też dziwów i znaków działo przez apostołów w Jeruzalem; i była wielka bojaŸń we wszystkich. 44 Wszyscy też, którzy wierzyli, byli razem, i mieli wszystko wspólne. 45 Majętnoœci i dobytek sprzedawali, i rozdzielali je wszystkim, jak każdemu było potrzeba. 46 Co dzień także przebywali jednomyœlnie w œwištyni, i łamišc chleb po domach, pożywali pokarm z radoœciš i w prostocie serca, 47 chwalšc Boga, i majšc łaskę u wszystkiego ludu. Pan zaœ co dzień pomnażał liczbę tych, co mieli być zbawieni.3 PIOTR UZDRAWIA CHOREGO. 1 A Piotr i Jan wstępowali do œwištyni na modlitwę o dziewištej godzinie. 2 I wnoszono pewnego człowieka, który był chromy od urodzenia; jego to kładli codziennie przy bramie œwištyni, zwanej Pięknš, aby prosił o jałmużnę wchodzšcychdo œwištyni. 3 Ten, ujrzawszy Piotra i Jana, gdy mieli wejœć do œwištyni, prosił, żeby dostał jałmużnę. 4 A Piotr z Janem wpatrujšc się w niego, rzekł mu: Spojrzyj na nas. 5 Lecz on spoglšdał na nich, spodziewajšc się coœ od nich otrzymać. 6 Piotr zaœ rzekł: Srebra i złota nie mam; lecz co mam, to ci daję: W imię Jezusa Chrystusa Nazareńskiego wstań, a chodŸ! 7 I ujšwszy prawš rękę jego, podniósł go, i natychmiast umocniły się golenie jego i stopy. 8 A wyskoczywszy stanšł, i chodził i wszedł z nimi do œwištyni, chodzšc i podskakujšc, i chwalšc Boga. 9 I widział go cały lud chodzšcego i chwalšcego Boga. 10 A poznawali go, że to był ten, który dla jałmużny siadywał u Pięknej bramy œwištyni; i wpadli w zdumienie i podziw wobec tego, co mu się wydarzyło. 11 Gdy on zaœ trzymał się Piotra i Jana, zbiegł się do nich wszystek lud, zdumieniemzdjęty, do krużganku, zwanego Salomonowym. KAZANIE PIOTRA W ŒWIĽTYNI. 12 A widzšc to Piotr, przemówił do ludu: Mężowie izraelscy! Cóż się temu dziwicie, albo czemu nam się przypatrujecie, jakbyœmy naszš mocš czy władzš sprawili, że ten chodzi? 13 Bóg Abrahama i Bóg Izaaka i Bóg Jakuba,Bóg Ojców naszych, uwielbił Syna swego, Jezusa, któregoœcie wy wydali, i zaparli sięprzed Piłatem, podczas gdy on osšdził, że uwolnić go należy. 14 Wy zaœ zaparliœcie się œwiętego i sprawiedliwego i prosiliœcie, aby wam darował zabójcę: 15 a zabiliœcie sprawcę życia, którego Bóg wskrzesił z martwych, czego my œwiadkami jesteœmy. 16 A dla wiary w imię jego ten, którego wy widzicie, i znacie, przez imię jego został umocniony; i wiara, która przezeń jest, dała to zupełne zdrowie przed oczyma waswszystkich. 17 Teraz też bracia, wiem, żeœcie z niewiadomoœci uczynili, jak i przełożeni wasi. 18 Bóg zaœ to, co przez usta wszystkich proroków był przepowiedział, że Chrystus jego miał cierpieć, tak spełnił. 19 A przeto pokutujcie, i nawróćcie się, abyzgładzone były grzechy wasze, 20 aby gdy przyjdš czasy ochłody od oblicza Pańskiego, i żeby zesłał przepowiadanego wam Jezusa Chrystusa, 21 którego niebo musi przyjšć aż do czasu odnowienia wszech rzeczy, które zapowiedział Bóg przez usta swoich œwiętych od wieku proroków. 22 Mojżesz zaiste mówił: „Że proroka wzbudzi wam Pan Bóg wasz spomiędzy braciwaszych, jako mnie; jego słuchać będzieciewe wszystkim, cokolwiek wam mówić będzie. 23 I stanie się: wszelki, który by nie słuchał proroka tego, wytępiony będzie spoœród ludu.” 24 I wszyscy prorocy od Samuela, i którzy potem mówili, przepowiedzieli te dni. 25 Wy jesteœcie synami proroków i przymierza, które zawarł Bóg z ojcami naszymi, mówišc do Abrahama: „I w potomstwie twoim błogosławione będš wszystkie narody ziemi.” 26 Dla was najpierw Bóg wskrzesiwszy Syna swego, posłał go, błogosławišcego wam, aby nawrócił się każdy od nieprawoœci swojej. 4 PIOTR I JAN PRZED SYNEDRIUM. 1 Gdy zaœ oni mówili do ludu, nadeszli kapłani i zarzšdca œwištyni i saduceusze, 2 okazujšc niechęć, że nauczali lud, i że w Jezusie opowiadali powstanie z martwych. 3 I pojmali ich, i wtršcili do więzienia aż dojutra, bo już był wieczór. 4 Lecz wielu z tych, których usłyszeli słowo, uwierzyło; i była liczba mężów pięćtysięcy. 5 I stało się nazajutrz, że się zebrali przełożeni ich i starsi i doktorowie w Jeruzalem, 6 i Annasz, najwyższy kapłan, i Kajfasz i Jan i Aleksander, i ilu ich tylko było z rodu kapłańskiego. 7 A postawiwszy ich w poœrodku, pytali: Jakš mocš albo w czyje imię wyœcie to uczynili? 8 Wtedy Piotr, napełniony Duchem Œwiętym,rzekł do nich: Przełożeni ludu i starsi, słuchajcie: 9 Jeœli my dziœ sšdownie badani jesteœmy o dobrodziejstwo dla człowieka ułomnego, przez co on został uzdrowiony, 10 niechże wam wszystkim i całemu ludowi izraelskiemu wiadome będzie, że przez imięPana naszego Jezusa Chrystusa Nazareńskiego, któregoœcie wy ukrzyżowali, którego Bóg wzbudził z martwych, że przez niego ten stoi zdrowy przed wami. 11 Ten jest „kamień, który został odrzucony przez was budujšcych, który stał się kamieniem węgielnym”; 12 i nie ma w nikim innym zbawienia. Nie ma bowiem innego imienia pod niebem, danego ludziom, w którym byœmy mieli być zbawieni. ZAKAZ NAUCZANIA O JEZUSIE. 13 Widzšc zaœ odwagę Piotra i Jana, i dowiedziawszy się, że byli to ludzie bez nauki i proœci, dziwili się, i poznali ich, że byli z Jezusem. 14 Widzšc też stojšcego przy nich człowieka, który został uzdrowiony, nie mogli się sprzeciwiać. 15 Kazali im więc opuœcić Radę, i rozmawialimiędzy sobš, 16 mówišc: cóż uczynimy tym ludziom? Że przecie znany cud został przez nich uczyniony, rzecz jest jawna wszystkim mieszkajšcym w Jeruzalem i zaprzeczyć memożemy. 17 Ale żeby się to bardziej nie rozgłaszało między ludem, zagroŸmy im, aby więcej w to imię do żadnego człowieka nie mówili. 18 A wezwawszy ich, zakazali, aby w ogóle nie mówili, i nie nauczali w imię Jezusowe. 19 Lecz Piotr i Jan odpowiadajšc; rzekli do nich: OsšdŸcie, czy słuszna to rzecz w obliczu Boga, słuchać raczej was, niż Boga.20 Nie możemy bowiem nie mówić o tym, coœmy widzieli, i słyszeli. 21 A oni zagroziwszy im, wypuœcili ich, nie wiedzšc, w jaki sposób ich ukarać, ze względu na lud: ponieważ wszyscy wysławiali to, co się stało w tym zdarzeniu. 22 Miał bowiem więcej niż czterdzieœci lat ów człowiek, na którym stał się ten cud uzdrowienia. MODLITWA DZIĘKCZYNNA WIERNYCH. 23 Gdy zaœ ich wypuszczono, przyszli do swoich, i oznajmili im wszystko, co najwyżsi kapłani i starsi im mówili. 24 Ci zaœ usłyszawszy, zgodnie podnieœli głos swój do Boga, i rzekli: Panie, tyœ jest,któryœ stworzył niebo i ziemię, morze i wszystko, co w nich jest, 25 któryœ Duchem Œwiętym przez usta ojca naszego Dawida, sługi twego, powiedział: „Czemu wzburzyły się narody, a ludy rozmyœlały próżne rzeczy? 26 Stanęli królowie ziemscy, i ksišżęta zeszli się społem przeciw Panu i przeciw Chrystusowi jego! „ 27 Albowiem zebrali się prawdziwie w tym mieœcie przeciw œwiętemu Synowi twemu, Jezusowi, któregoœ namaœcił, Herod i Poncjusz Piłat, z poganami i z ludami izraelskimi, 28 aby uczynić, co ręka twa i rada twa postanowiły, aby się stało. 29 A teraz, Panie, wejrzyj na ich pogróżki, i daj sługom twoim z wszelkš œmiałoœciš opowiadać słowo twoje, 30 przez to, że rękę twojš wycišgać będziesz, aby uzdrawiać i działać i znaki i cuda przez imię œwiętego Syna twego, Jezusa. 31 A gdy się pomodlili, zatrzęsło się miejsce, na którym byli zgromadzeni, i napełnieni zostali wszyscy Duchem Œwiętym, i œmiało opowiadali słowo Boże. OBRAZ PIERWSZEJ GMINY CHRZEŒCIJAŃSKIEJ. 32 Mnóstwo zaœ wierzšcych miało jedno serce i jednš duszę; nikt też z nich nie nazywał swoim tego, co posiadał, lecz wszystko było im wspólne. 33 I z wielkš mocš apostołowie dawali œwiadectwo zmartwychwstania Jezusa Chrystusa, Pana naszego, i wielka łaska była nad nimi wszystkimi. 34 Nie było bowiem między nimi nikogo w niedostatku; gdyż wszyscy, co mieli role albo domy, sprzedawszy, przynosili zapłatęza to, co sprzedawali, 35 i składali przed nogi apostołów. Rozdawano zaœ każdemu, ile komu było potrzeba. 36 A Józef, którego nazwali apostołowie Barnabš (co znaczy: syn pocieszenia), lewita, rodem z Cypru, 37 majšc rolę, sprzedał jš, i przyniósł pienišdze, i położył u nóg apostołów. , e jedliiŠj ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żŸP c ` ú cĄZ  c˘ú& cŁ4h b5 ANANIASZ I SAFIRA. 1 Pewien zaœ mšż, imieniem Ananiasz, z Safirš, żonš swojš, sprzedał rolę, 2 i ujšł z zapłaty za rolę za wiedzš żony swojej; a przyniósłszy pewnš częœć położył przed nogi apostołów. 3 I rzekł Piotr: Ananiaszu, czemu szatan skusił serce twoje, żebyœ skłamał DuchowiŒwiętemu, i ujšł z zapłaty za rolę? 4 Czyż będšc twoja, nie zostawała tobie, a sprzedana nie była w twej mocy? Czemuœ tę rzecz do serca twego przypuœcił? Nie skłamałeœ ludziom, ale Bogu. 5 A słyszšc te słowa Ananiasz, padł i skonał. I zdjšł strach wielki wszystkich, którzy tego słuchali. 6 Młodzieńcy zaœ powstawszy, usunęli go na stronę, i wyniósłszy, pogrzebali. 7 I upłynšł czas około trzech godzin, a żona jego, nie wiedzšc, co się stało, weszła. 8 I rzekł jej. Piotr: Powiedz mi, niewiasto, czy za tyle sprzedaliœcie rolę? A ona rzekła: Tak jest, za tyle. 9 Piotr zaœ do niej: Cóżeœcie się to zmówili,aby kusić Ducha Pańskiego? Oto nogi tych, co pogrzebali męża twego, sš przed drzwiami, i wyniosš cię. 10 Natychmiast padła u nóg jego, i skonałaA wszedłszy młodzieńcy, znaleŸli jš umarłš, i wynieœli, i pogrzebali obok męża jej. 11 I padł wielki strach na cały Koœciół i nawszystkich, którzy o tym słyszeli. ROŒNIE LICZBA WIERZĽCYCH. 12 A przez ręce apostołów działo się wieleznaków i cudów między ludem I byli wszyscy razem w krużganku Salomonowym.13 Z innych zaœ nikt nie œmiał do nich się przyłšczyć, ale lud ich wysławiał. 14 I coraz bardziej wzrastała liczba wierzšcych w Panu, mężów i niewiast, 15 tak że na ulicę wynosili chorych i kładli na łożach i tapczanach, aby gdy Piotr przechodził, przynajmniej cień jego padł na którego z nich, by uzdrowieni byli z niemocy swoich. 16 Zbiegało się też mnóstwo ludu z pobliskich miast do Jeruzalem, znoszšc chorych i dręczonych od duchów nieczystych, a ci wszyscy byli uzdrawiam. NOWE PRZEŒLADOWANIE APOSTOŁÓW. 17 Powstawszy zaœ najwyższy kapłan i wszyscy, co z nim byli, (to jest sekta saduceuszów), przepełnieni zazdroœciš, 16 pojmali apostołów i wtršcili ich do publicznego więzienia. 19 Lecz anioł Pański otworzywszy w nocy drzwi więzienia, i wyprowadziwszy ich, rzekł: 20 IdŸcie, a stanšwszy opowiadajcie w œwištyni udowi wszystkie słowa żywota tego. 21 A oni usłyszawszy, weszli o œwicie do œwištyni, i nauczali. Najwyższy zaœ kapłan i ci, co z nim byli, przyszedłszy, zwołali Radę i wszystkš starszyznę synów Izraela,iposłali do więzienia, aby ich przyprowadzono. 22 A gdy przyszli słudzy, i otworzywszy więzienie, nie znaleŸli ich, wróciwszy się, oznajmili, 23 mówišc: Więzienie znaleŸliœmy zamknięte z całš starannoœciš i stróżów stojšcych przed drzwiami; lecz otworzywszy, nikogoœmy w nim nie znaleŸli. 24 A gdy te słowa usłyszeli, zarzšdca œwištyni i przedniejsi kapłani, nie umieli sobie wyjaœnić, co z nimi się stało. 25 A ktoœ przyszedłszy, powiedział im: Że oto mężowie, których wtršciliœcie do więzienia, sš w œwištyni, stojšc i uczšc lud.26 Wtedy poszedł zarzšdca ze sługami, i przyprowadził ich bez gwałtu; bo się bali ludu, żeby ich nie ukamienował. 27 A gdy ich przyprowadzili, postawili przedRadš. I spytał ich najwyższy kapłan, 28 mówišc: Surowo zakazaliœmy wam, abyœcie w to imię nie nauczali; a oto napełniliœcie Jeruzalem naukš waszš, i chcecie na nas œcišgnšć krew człowieka tego. 29 Piotr zaœ i apostołowie odpowiadajšc rzekli: Więcej trzeba słuchać Boga, aniżeli ludzi. 30 Bóg ojców naszych wskrzesił Jezusa, któregoœcie wy zabili, zawiesiwszy na drzewie. 31 Tego wodza i zbawiciela wywyższył Bóg prawicš swojš, aby dał Izraelowi pokutę i odpuszczenie grzechów. 32 A my jesteœmy œwiadkami tych słów, i Duch Œwięty, którego dał Bóg wszystkim tym, co mu sš posłuszni. 33 Szarpał nimi gniew, gdy to słyszeli, i myœleli ich zabić. RADA GAMALIELA. 34 Lecz powstawszy w Radzie pewien faryzeusz, imieniem Gamaliel, doktor zakonny, w poważaniu u wszystkiego ludu, kazał na chwilę ludzi wyprowadzić. 35 i rzekł do nich: Mężowie izraelscy! Zastanówcie się, co chcecie z tymi ludŸmi uczynić. 36 Przed tymi bowiem dniami powstał Teodas, mówišc, że jest kimœ, i przystało do niego mężów w liczbie około czterystu: on został zabity, a wszyscy, którzy mu wierzyli, rozproszyli się, i obrócili się w niwecz. 37 Po nim powstał Judasz Galilejczyk w czasie spisu ludnoœci, i uwiódł lud za sobš; i on sam zginšł i wszyscy, którzy do niego przystali, poszli w rozsypkę. 38 Przeto i teraz powiadam wam, odstšpcieod tych ludzi, i zaniechajcie ich. Albowiem jeœli z ludzi jest ta myœl, albo ta sprawa, wniwecz się obróci; 39 lecz jeœli jest z Boga, nie będziecie moglijej zniweczyć, byœcie się przypadkiem nie znaleŸli w walce z Bogiem. I usłuchali go. 40 A wezwawszy apostołów, i obiwszy ich, nakazali, aby zgoła nie przemawiali w imię Jezusowe, i puœcili ich. 41 A oni właœnie wracali sprzed Rady, cieszšc się, że stali się godnymi dla imienia Jezusowego zelżywoœć cierpieć. 42 Lecz nie przestawali codziennie w œwištyni i po domach nauczać i opowiadać Jezusa Chrystusa. 6 USTANOWIENIE DIAKONÓW. 1 A w te dni, gdy rosła liczba uczniów, powstało szemranie Greków przeciwko żydom, że przy codziennym posługiwaniu zaniedbywano ich wdowy. 2 A dwunastu zwoławszy rzeszę uczniów, rzekli: Nie jest rzeczš słusznš, żebyœmy opuœcili słowo Boże, a służyli stołom. 3 Upatrzcież więc, bracia, spomiędzy siebiesiedmiu mężów dobrej sławy, pełnych Ducha Œwiętego i mšdroœci, których byœmy ustanowili dla tej sprawy. 4 My zaœ pilnować będziemy modlitwy i posługi słowa. 5 I spodobała się ta mowa całemu zgromadzeniu. I obrali Szczepana, męża pełnego wiary i Ducha Œwiętego i Filipa i Prochora, i Nikanora i Tymona, i Parmenasai Mikołaja, prozelitę z Antiochii. 6 Tych stawili przed oczyma apostołów, a oni pomodliwszy się, włożyli na nich ręce. 7 A słowo Pańskie rosło, i pomnażała się bardzo liczba uczniów w Jeruzalem; wielkieteż mnóstwo kapłanów posłuszne było wierze. SKARGA PRZECIW SZCZEPANOWI. 8 Szczepan zaœ, pełen łaski i mocy, czynił cuda i znaki wielkie pomiędzy ludem. 9 I powstali niektórzy z synagogi, zwanej Libertynów i Cyrenejczyków, i Aleksandryjczyków i tych, którzy byli z Cylicji i z Azji, rozprawiajšc ze Szczepanem, 10 i nie mogli oprzeć się mšdroœci i Duchowi, który mówił. 11 Wtedy podstawili mężów, którzy by mówili, że słyszeli go mówišcego słowa bluŸniercze przeciw Mojżeszowi i Bogu. 12 Tak więc poruszyli lud i starszyznę i doktorów, którzy zbiegłszy się, porwali go,i przyprowadzili do Rady. 13 I postawili fałszywych œwiadków, którzy mówili: Ten człowiek nie przestaje mówić słów przeciwko miejscu œwiętemu i Zakonowi. 14 Albowiem słyszeliœmy go mówišcego, że ten Jezus Nazareński zburzy to miejsce, i odmieni zwyczaje, które nam podał Mojżesż. 15 A wszyscy, którzy siedzieli w Radzie, patrzšc w niego, widzieli oblicze jego jak oblicze anioła. 7 SZCZEPAN BRONIĽC SIĘ, MÓWI O PATRIARCHACH. 1 Rzekł więc najwyższy kapłan: Czy te rzeczy tak się majš? 2 A on przemówił: Mężowie brata i ojcowie,słuchajcie! Bóg chwały ukazał się ojcu naszemu Abrahamowi, gdy był w Mezopotamii, wpierw nim zamieszkał w Charan, 3 i rzekł do niego: „WyjdŸ z ziemi twojej i z rodziny twojej, a idŸ do ziemi, którš ci wskażę.” 4 Wtedy wyszedł z ziemi Chaldejskiej, zamieszkał w Charan; a stamtšd, gdy umarł ojciec jego, przeniósł go do tej ziemi, w której wy teraz mieszkacie. 5 I nie dał mu w niej dziedzictwa ani na długoœć kroku, lecz obiecał „dać mu jš w posiadanie i potomstwu jego po nim,” choć nie miał syna. 6 A powiedział mu Bóg: Ze „potomstwo jegotułaczem będzie w obcej ziemi, i podbijš ich w niewolę, i Ÿle z nimi obchodzić się będš przez czterysta lat. 7 Ale naród, któremu służyć będš, ja sšdzić będę,” rzekł Pan; „a potem wyjdš, ibędš mi służyć na tym miejscu.” 8 I dał mu przymierze obrzezania; i tak zrodził Izaaka, i obrzezał go dnia ósmego,a Izaak Jakuba, a Jakub dwunastu patriarchów. 9 A patriarchowie zazdroszczšc Józefowi, sprzedali go do Egiptu, i Bóg był z nim. 10 I wyrwał go ze wszystkich `ucisków jego, i dał mu łaskę i mšdroœć „ w oczach Faraona, króla egipskiego; i postanowił go przełożonym nad Egiptem i nad całym domem swoim.” 11 Lecz przyszedł głód na cały Egipt i Chanaan, i wielki ucisk, i nie znajdowali żywnoœci ojcowie nasi. 12 Jakub zaœ usłyszawszy, że było zboże w Egipcie, posłał ojców naszych pierwszy raz. 13 A za drugim razem został poznany Józefprzez braci swoich, i wyszedł na jaw przed Faraonem ród jego. 14 Józef zaœ posławszy, sprowadził ojca swego Jakuba i całš swš rodzinę w liczbie siedemdziesięciu pięciu dusz. 15 I przeniósł się Jakub do Egiptu, i umarłon i ojcowie nasi. 16 I przeniesieni zostali do Sychem, i złożeni zostali w grobie, który kupił Abraham za cenę srebra u synów Hemora, syna Sychema. OPOWIADA ŻYCIE MOJŻESZA. 17 A gdy się przybliżał czas obietnicy, którš złożył był Bóg Abrahamowi, rozrodził się lud, i rozmnożył się w Egipcie, 18 aż nastał inny król w Egipcie, który nie znał Józefa. 19 Ten podszedłszy nasz naród gnębił ojców naszych, żeby wyrzucali dziatki swoje, aby nie żyły. 20 W tymże czasie narodził się Mojżesz, i był miły Bogu, i przez trzy miesišce chowany był w domu ojca swego. 21 Gdy zaœ został wyrzucony, wzięła go córka Faraona, i wychowała go sobie za syna. 22 I wykształcony został Mojżesz we wszelkiej mšdroœci egipskiej, i był potężny w słowie i w uczynkach swoich. 23 A gdy mu już dochodziło czterdzieœci lat, przyszło mu na myœl, aby odwiedził braci swoich, synów izraelskich. 24 I widzšc jednego krzywdzonego, obroniłgo, i pomœcił tego, który krzywdę cierpiał,zabiwszy Egipcjanina. 25 Sšdził zaœ, iż bracia rozumiejš, że Bóg daje im wybawienie przez rękę jego; lecz oni nie zrozumieli. 26 A nazajutrz zjawił się wœród nich, gdy się kłócili, i chciał ich pogodzić, mówišc: Mężowie, braćmi jesteœcie; czemuż jeden drugiego krzywdzicie? 27 Lecz ten, co krzywdził bliŸniego, odpędził go, mówišc: „Któż cię postawił panem i sędziš nad nami? 28 Czy ty chcesz mię zabić, jak wczoraj zabiłeœ Egipcjanina? 29 I uciekł Mojżesz z powodu słowa tego istał się przychodniem w ziemi Madianitów,” gdzie zrodził dwóch synów. O WIDZENIU NA GÓRZE SYNAJ. 30 A gdy minęło lat czterdzieœci, ukazał musię anioł na pustyni góry Synaj w płomieniukrzaka gorejšcego. 31 Mojżesz zaœ ujrzawszy, zdziwił się na ten widok. A gdy się zbliżał, aby się przypatrzyć, rozległ się przy nim głos Pański, mówišcy: 32 „Jam jest Bóg ojców twoich, Bóg Abrahama, Bóg Izaaka i Bóg Jakuba.” A Mojżesz, drżeniem zdjęty, nie œmiał się przypatrywać. 33 „I rzekł mu Pan: Zdejm obuwie z nóg swoich, bo miejsce, na którym stoisz, jest ziemiš œwiętš. 34 Widziałem dobrze utrapienie ludu mego, który jest w Egipcie, i słyszałem wzdychanie ich, i zstšpiłem, żeby ich wybawić. Teraz więc pójdŸ, a poœlę cię do Egiptu.” ODWRÓCENIE SIĘ LUDU OD PRZYKAZAŃ BOŻYCH. 35 Tego Mojżesza, którego się zaparli, mówišc: Kto cię postanowił panem i sędziš?- tego Bóg posłał jako wodza i wybawicielaz ramieniem anioła, który mu się w krzaku ukazał. 36 On ich wyprowadził, czynišc cuda i znakiw Ziemi Egipskiej i w Morzu Czerwonym i na pustyni przez lat czterdzieœci. 37 Ten to jest Mojżesz, który powiedział synom izraelskim: „Proroka wzbudzi wam Bóg spoœród braci waszych jako mnie; jego słuchać będziecie.” 38 Ten jest, który był w poœrodku zgromadzenia na pustyni z aniołem, który doń mówił na górze Synai, i z ojcami naszymi; który otrzymał słowa życia, aby nam je dać. 39 Ale nie chcieli mu być posłuszni ojcowie nasi; lecz odrzucili, i zwrócili się sercem swym do Egiptu, 40 mówišc do Aarona: „Uczyń nam bogów, którzy by szli przed nami; albowiem temu Mojżeszowi, który nas wyprowadził z ziemiEgipskiej, nie wiemy, co się stało.” 41 I uczynili w te dni cielca, i złożyli ofiarę bałwanowi, i cieszyli się dziełami ršk swoich. 42 I odwrócił się Bóg, i pozwolił, aby służyli zastępom niebieskim, jak napisane jest w księdze Proroków: „Czyż ofiary i obiaty przynosiliœcie mi przez czterdzieœci lat na pustyni, domie izraelski? 43 I obnosiliœcie namiot Molocha i gwiazdę Boga waszego Remfama, posšgi, któreœcie uczynili; aby im pokłon oddawać. I przeniosę was poza Babilon.” PӏNIEJSZE I OBECNE ŻYCIE IZRAELA. 44 Przybytek œwiadectwa był z ojcami naszymi na pustyni, jak im rozkazał Bóg, gdy powiedział Mojżeszowi, aby go uczynił wedle wzoru, który widział. 45 I ten przyjšwszy ojcowie nasi, wprowadzili go z Jezusem w posiadłoœć pogan, których Bóg wypędził sprzed obliczaojców naszych, aż do dni Dawida, 46 który znalazł łaskę u Boga, i prosił, aby znalazł przybytek dla Boga Jakubowego. 47 A Salomon zbudował mu dom. 48 Ale najwyższy nie mieszka w dziełach ršk ludzkich, jak prorok powiada: 49 „Niebo jest mi stolicš, a ziemia podnóżkiem nóg moich. Cóż mi za dom zbudujecie, mówi Pan, albo które jest miejsce odpocznienia mego? 50 Czyż ręka moja nie uczyniła tego wszystkiego?” 51 Twardego karku i nieobrzezanych serc i uszu, wy się zawsze sprzeciwiacie DuchowiŒwiętemu, jak ojcowie wasi, tak też i wy! 52 Którego z proroków nie przeœladowali ojcowie wasi? I zabili tych, co przepowiadali przyjœcie Sprawiedliwego, którego wy staliœcie się teraz zdrajcami i zabójcami; 53 wyœcie otrzymali Zakon przez posługę anielskš, a nie zachowywaliœcie go. UKAMIENOWANIE SZCZEPANA. 54 A gdy tego słuchali, gniew szarpał ich serca i zgrzytali nań zębami. 55 Będšc zaœ pełen Ducha Œwiętego, wpatrujšc się w niebo, ujrzał chwałę Bożš, i Jezusa, stojšcego po prawicy Bożej.56 I rzekł: Oto widzę niebiosa otwarte, i Syna Człowieczego, stojšcego po prawicy Bożej. 57 Krzyczšc zaœ głosem wielkim, zatkali sobie uszy, i rzucili się nań razem. 58 I wyrzuciwszy go z miasta, kamienowali; a œwiadkowie złożyli szaty swe u nóg młodzieńca, którego zwano Szawłem. 59 I kamienowali Szczepana modlšcego się imówišcego: Panie Jezu, przyjmij ducha mojego! 60 Klęknšwszy zaœ na kolana, zawołał głosem wielkim, mówišc: Panie, nie poczytaj im tego grzechu! A to rzekłszy, zasnšł w Panu. Szaweł zaœ zgadzał się na zabicie jego. 8 WIELKIE PRZEŒLADOWANIE KOŒCIOŁA. 1 I wybuchło tego dnia wielkie przeœladowanie przeciw Koœciołowi; który był w Jerozolimie; i rozproszyli się wszyscy, prócz apostołów, po krainach Judei i Samarii. 2 A Szczepana pogrzebali ludzie bogobojni, iuczynili nad nim płacz wielki. 3 Szaweł zaœ pustoszył Koœciół, wchodzšc do domów, i porywajšc mężów i niewiasty, oddawał do więzienia. CZĘŒĆ II (8,4 -12,25) CHRZEŒCIJAŃSTWO WYCHODZI POZA JERUZALEM FILIP NAWRACA WIELU SAMARYTAN 4 Ci przeto co byli rozproszeni, chodzili, opowiadajšc słowo Boże. 5 A, Filip zaszedłszy do miasta Samarii, opowiadał im Chrystusa. 6 I rzesze przychylały się do tego, co Filipmówił, zgodnie słuchajšc, i widzšc znaki, które czynił. 7 Wiele bowiem duchów nieczystych wychodziło z tych, którzy je mieli, wołajšcgłosem wielkim. Wielu też paralityków i chromych zostało uzdrowionych. 8 Zapanowała więc wielka radoœć w owym mieœcie. SZYMON CZARNOKSIĘŻNIK. 9 Pewien zaœ mšż imieniem Szymon, który przedtem był w owym mieœcie czarnoksiężnikiem, zwodził ludnoœć Samarii, powiadajšc o sobie, że jest czymœ wielkim. 10 Jego słuchali wszyscy, od najmniejszegoaż do największego, mówišc: Ten jest mocšBożš, która się zwie wielkš. 11 A słuchali go dlatego, że już od dawnegoczasu omamił ich był czarami swymi. 12 Lecz gdy uwierzyli Filipowi, opowiadajšcemu o królestwie Bożym, chrzcili się w imię Jezusa Chrystusa mężczyŸni i niewiasty. 13 Wtedy i sam Szymon uwierzył, a gdy sięochrzcił, pozostał przy Filipie Widzšc też, że działy się znaki i cuda bardzo wielkie, zdumiewajšc się, podziwiał. PIOTR I JAN W SAMARII. 14 A gdy apostołowie, którzy byli w Jerozolimie, usłyszeli, że Samaria przyjęłasłowo Boże, posłali do nich Piotra i Jana. 15 Ci gdy przyszli, modlili się za nich, aby otrzymali Ducha Œwiętego. 16 Albowiem jeszcze na żadnego z nich nie był przyszedł, ale tylko ochrzczeni byli w imię Pana Jezusa. 17 Wtedy wkładali na nich ręce, i e jedliiŠj ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż¤P8 cĽˆ Ž cŚ6° c§ć&¤ c¨Š3Ň Zotrzymywali Ducha Œwiętego. 18 A Szymon ujrzawszy, że przez wkładanie ršk apostołów był dawany Duch Œwięty, ofiarował im pienišdze, 19 mówišc: Dajcie i mnie tę moc, aby każdy,na którego włożę ręce, otrzymał Ducha Œwiętego. Piotr zaœ rzekł do niego: 20 Pienišdze twoje niech idš z tobš na zgubę, gdyż mniemałeœ, że dar Boży za pienišdze się nabywa. 21 Nie masz ty czšstki ani udziału w tej nauce, albowiem serce twoje nie jest proste wobec Boga. 22 Pokutujże więc za tę złoœć twojš; a proœ Boga, może ci odpuszczony będzie ten zamiar serca twego. 23 Widzę cię bowiem, żeœ jest żółciš zgorzkniałš i wišzkš nieprawoœci. 24 A Szymon odpowiadajšc, rzekł: Módlcie się wy za mnš do Pana; aby na mnie nie przyszło nic z tego, coœcie powiedzieli. 25 I tak oni dawszy œwiadectwo, i opowiedziawszy słowo Pańskie, wracali do Jerozolimy, i w wielu okolicach Samarii głosili ewangelię. NAWRÓCENIE ETIOPCZYKA. 26 Anioł zaœ Pański odezwał się do Filipa, mówišc: Wstań, a idŸ ku południowi, na drogę, która biegnie z Jeruzalem do Gazy; jest ona pusta. 27 I wstawszy, poszedł. A oto mšż Etiopczyk, rzezaniec, możny urzędnik Kandaki, królowej Etiopii, który był nad wszystkimi jej skarbami, przyjechał pokłonić się do Jeruzalem. 28 I wracał, siedzšc na wozie swoim, i czytajšc Izajasza proroka. 29 I rzekł Duch do Filipa: Przybliż się, i przyłšcz się do wozu tego. 30 Filip zaœ przybiegłszy, usłyszał go czytajšcego Izajasza proroka, i rzekł: Czy sšdzisz, że rozumiesz, co czytasz? 31 A on rzekł: I jakżebym mógł, jeœli mi nikt nie wyjaœni? I poprosił Filipa, aby wsiadł, i usiadł przy nim. 32 A ustęp Pisma, który czytał, był ten: „Jako owca na zabicie był wiedziony; a jako baranek bez głosu przed tym, który go strzyże, tak nie otworzył ust swoich. 33 W uniżeniu sšd jego został podniesiony, a ród jego kto wypowie? Albowiem zgładzone będzie z ziemi życie jego.” 34 Rzezaniec zaœ odpowiadajšc, rzekł Filipowi: Proszę cię, o kim prorok to mówi? O sobie, czy też o kim innym? 35 A Filip otworzywszy usta swoje, i zaczynajšc od tego Pisma, opowiedział mu dobrš nowinę o Jezusie. 36 I gdy jechali i rzekł rzezaniec: Oto woda! Cóż drogš, przybyli do jakiejœ wody, przeszkadza mi, abym był ochrzczony? 37 I rzekł Filip: Jeœli z całego serca wierzysz, wolno. A on odpowiadajšc, rzekł:Wierzę, że Jezus Chrystus jest Synem Bożym. 38 I kazał zatrzymać wóz, i weszli obaj w wodę, Filip i rzezaniec, i ochrzcił go. 39 A gdy wyszli z wody, Duch Pański porwał Filipa, i już więcej nie widział go rzezaniec; ale jechał drogš swojš, radujšcsię. 40 Filip zaœ znalazł się w Azocie, i przechodzšc opowiadał ewangelię wszystkim miastom, aż przyszedł do Cezarei. 9 NAWRÓCENIE SZAWŁA. 1 A Szaweł dyszšc jeszcze groŸbami i mordem przeciw uczniom Pańskim, przyszedł do najwyższego kapłana, 2 i prosił go o listy do Damaszku do synagog, ażeby mógł przyprowadzić do Jeruzalem uwięzionych, jeœliby znalazł jakich wyznawców tej nauki, mężów i niewiasty. 3 I gdy był w podróży, stało się, że się zbliżał do Damaszku, i nagle oœwieciła go zewszšd œwiatłoœć z nieba. 4 A padłszy na ziemię, usłyszał głos, który doń mówił: Szawle, Szawle! Czemu mię przeœladujesz? 5 A on rzekł: Kto jesteœ, Panie? Ów zaœ: Jam jest Jezus, którego ty przeœladujesz; trudno ci jest przeciw oœcieniowi wierzgać.6 A drżšc i zdumiewajšc się, rzekł: Panie, co chcesz, abym czynił? A Pan do niego: Wstań, i wejdŸ do miasta, a tam ci powiedzš, co będziesz miał czynić. 7 Owi zaœ ludzie, którzy mu towarzyszyli, stali zdumieni, słyszšc wprawdzie głos, lecz nikogo nie widzšc. 8 I wstał Szaweł z ziemi, a otworzywszy oczy, nic nie widział. Wiodšc go zaœ za ręce, wprowadzili go do Damaszku. 9 I był tam trzy dni, nie widzšc, i nie jadł,ani nie pił. ANANIASZ CHRZCI SZAWŁA. 10 A był w Damaszku pewien uczeń, imieniem Ananiasz. I rzekł Pan do niego w widzeniu: Ananiaszu! On zaœ rzekł: Otom ja, Panie! 11 A Pan do niego: Wstań, a idŸ na ulicę, którš zwiš Prosta, i szukaj w domu Judy Szawła, pochodzšcego z Tarsu: bo oto się modli. 12 (A widział męża, imieniem Ananiasza, wchodzšcego i wkładajšcego nań ręce, abywzrok odzyskał.) 13 I odpowiedział Ananiasz: Panie, słyszałem od wielu o tym mężu, jak wiele złego uczynił œwiętym, twoim w Jeruzalem.14 I tutaj ma moc od najwyższych kapłanów uwięzienia wszystkich, co wzywajš imienia twego. 15 Pan zaœ rzekł do niego: IdŸ, albowiem on mi jest naczyniem wybranym, aby niósł imię moje przed pogan i królów i synów izraelskich. 16 Gdyż ja mu ukażę, jak wiele trzeba mu wycierpieć dla imienia mego. 17 I poszedł Ananiasz, i wszedł do domu, awłożywszy nań ręce, rzekł: Szawle bracie!Pan mię posłał, Jezus, który ukazał się w drodze, którš szedłeœ, abyœ przejrzał, i został napełniony Duchem Œwiętym. 18 I natychmiast spadły z oczu jego jakby łuski, i przejrzał; a powstawszy, został ochrzczony. 19 A wzišwszy pokarm, nabrał sił. I był z uczniami, którzy byli w Damaszku, przez kilka dni. PIERWSZE WYSTĽPIENIE SZAWŁA. 20 A natychmiast opowiadał w synagogach Jezusa, że on jest Synem Bożym. 21 I zdumiewali się wszyscy, którzy słuchali, i mówili: czy to nie ten jest, któryzwalczał w Jeruzalem tych, co wzywali tego imienia: i tu po to przyszedł, aby ich w więzach zaprowadzić do przedniejszych kapłanów? 22 Szaweł zaœ coraz bardziej się wzmacniał, i zawstydzał żydów którzy mieszkali w Damaszku, dowodzšc, że ten jest Chrystusem. 23 A gdy upłynęło dni niemało, uradzili między sobš żydzi, żeby go zabić; 24 lecz powiadomiono Szawła o ich zasadzce. Strzegli zaœ i bram w dzień i w nocy, aby go zabić. 25 Lecz uczniowie wzišwszy go w nocy, przez mur go wpuœcili, spuszczajšc w koszu. 26 A gdy przyszedł do Jeruzalem, próbował przyłšczyć się do uczniów, ale wszyscy się go bali, nie wierzšc, że jest uczniem. 27 Lecz Barnaba wzišwszy go, przyprowadził do apostołów, i opowiedziałim, jak w drodze widział Pana, i że mówił do niego, i jak w Damaszku œmiało sobie poczynał w imię Jezusowe. 28 I przebywał z nimi w Jeruzalem, wchodzšc i wychodzšc, a œmiało sobie poczynajšc w imię Pańskie. 29 Mówił też z poganami, i rozprawiał z helenistami, a oni starali się go zabić. 30 O czym dowiedziawszy się bracia, odprowadzili go do Cezarei, i odesłali do Tarsu. ŒW. PIOTR UZDRAWIA ENEASZA. 31 Koœciół właœnie w całej Judei i Galilei i Samarii miał pokój, i budował się, postępujšc w bojaŸni Pańskiej, a napełniał się pociechš Ducha Œwiętego. 32 Stało się zaœ, że Piotr, gdy obchodził wszystkich, przyszedł do œwiętych, którzy mieszkali w Liddzie. 33 I znalazł tam pewnego człowieka, imieniem Eneasz, od oœmiu lat leżšcego na łożu, a był to paralityk. 34 I rzekł mu Piotr: Eneaszu, uzdrawia cię Pan Jezus Chrystus; wstań, a poœciel sobie.35 I natychmiast wstał. I widzieli go wszyscy, którzy mieszkali w Liddzie i w Saronie, i ci nawrócili się do Pana. WSKRZESZA TABITĘ. 36 A była w Joppie pewna uczennica, imieniem Tabita, co w przekładzie znaczy Dorkas. Była ona pełna dobrych uczynków ijałmużn, które czyniła. 37 I stało się w owe dni, że zachorowawszy, umarła. A gdy jš obmyli, położyli jš w wieczerniku. 38 Że zaœ Lidda była blisko Joppy, uczniowie usłyszawszy, że tam jest Piotr, posłali do niego dwóch mężów z proœbš: Nie zwlekaj z przybyciem do nas. 39 A Piotr wstawszy, poszedł z nimi; i gdy przyszedł, wprowadzili go do wieczernika; i obstšpiły go wszystkie wdowy, płaczšc i pokazujšc mu suknie i zwierzchnie szaty, które im robiła Dorkas. 40 Wypędziwszy zaœ wszystkich precz, Piotr klęknšwszy na kolana, modlił się; i zwróciwszy się do ciała, rzekł: Tabito, wstań! A ona otworzyła oczy swoje, i ujrzawszy Piotra, usiadła. 41 Podawszy jej zaœ rękę, podniósł jš; a przywoławszy œwiętych i wdowy, oddał jš żywš. 42 I stało się to wiadome po całej Joppie, i wielu uwierzyło w Pana. 43 Stało się też, że przez wiele dni mieszkał w Joppie u niejakiego Szymona garbarza. 10 WIDZENIE KORNELIUSZA. 1 Był zaœ w Cezarei pewien mšż, imieniem Korneliusz, setnik roty, którš nazywajš italskš, 2 pobożny i bojšcy się Boga z całym domemswoim, dajšcy wielkie jałmużny ludowi, a zawsze modlšcy się do Boga. 3 Ten ujrzał wyraŸnie we widzeniu, około dziewištej godziny dnia, anioła Bożego, który wszedł do niego, i rzekł mu: Korneliuszu! 4 A on wpatrujšc się weń, bojaŸniš zdjęty, rzekł: Co jest, Panie? I powiedział mu: Modlitwy twoje i jałmużny twoje zachowane sš w pamięci przed obliczem Boga. 5 A teraz poœlij ludzi do Joppy, i wezwij niejakiego Szymona, zwanego Piotrem. 6 Ten stoi gospodš u pewnego Szymona garbarza, którego dom jest przy morzu; onci powie, co będziesz miał czynić. 7 A gdy odszedł anioł, który z nim mówił, zawołał dwóch domowników swoich i żołnierza, bojšcego się Pana, z tych, co pod władzš jego byli; 8 a gdy im wszystko opowiedział, posłał ich do Joppy. WIDZENIE PIOTRA. 9 Nazajutrz zaœ, gdy oni byli w drodze, i zbliżali się do miasta, wszedł Piotr na dach, aby się modlić koło godziny szóstej. 10 A gdy uczuł głód, chciał jeœć. Gdy zaœ oni przygotowywali, wpadł w zachwyt. 11 I ujrzał niebo otwarte i jakieœ naczynie,zstępujšce, jakby wielkie przeœcieradło, zacztery końce spuszczane z nieba ku ziemi. 12 A były w nim wszystkie czworonogi i płazy ziemne i ptactwo niebieskie. 13 I stał się głos do niego: Wstań, Piotrze,zabijaj, a jedz. 14 Piotr zaœ rzekł: Nie daj tego, Panie, gdyż nigdy nie jadłem nic pospolitego i nieczystego. 15 A głos znowu po wtóre do niego: Co Bóg oczyœcił, ty nie nazywaj nieczystym. 16 To zaœ stało się po trzykroć; i wnet naczynie zostało wzięte do nieba. POSELSTWO KORNELIUSZA DO PIOTRA. 17 A gdy Piotr wahał się w sobie, co by to było za widzenie, które widział, oto stanęliu drzwi mężowie posłani przez Korneliusza dopytujšc się o dom Szymona. 18 A zawoławszy, pytali, czy Szymon, którego zwiš Piotrem, tu ma gospodę. 19 Gdy zaœ Piotr rozmyœlał nad widzeniem, rzekł mu Duch: Oto cię szukajš trzej mężowie. 20 Wstań zatem, zejdŸ, a idŸ z nimi, nic niewštpišc; bo ja ich posłałem. 21 A Piotr zeszedłszy do mężów, rzekł: Otoja jestem, którego szukacie, co to za powód, dla któregoœcie przyszli? 22 A oni rzekli: Korneliusz setnik, mšż sprawiedliwy i bojšcy się Boga, i majšcy œwiadectwo od całego narodu żydowskiego,otrzymał, nakaz od anioła œwiętego, aby cię wezwał do domu swego i słuchał słów twoich. 23 Wprowadził ich tedy, i przyjšł w goœcinę. 24 A nazajutrz wstawszy, wyszedł z nimi, iniektórzy bracia z Joppy poszli z nim. PIOTR U KORNELIUSZA. Drugiego zaœ dnia wszedł do Cezarei. A Korneliusz czekał na nich, zwoławszy swoich krewnych i bliższych przyjaciół. 25 I stało się, gdy wszedł Piotr, wyszedł naprzeciw niego Korneliusz, i przypadłszy do nóg jego, pokłonił się. 26 Lecz Piotr podniósł go, mówišc: Wstań, ija też jestem człowiekiem. 27 A rozmawiajšc z nim, wszedł i znalazł wielu, którzy się zebrali. 28 I rzekł do nich: Wy wiecie, jaka to wstrętna rzecz jest dla żyda przestawać z cudzoziemcem lub przychodzić do niego; alemnie Bóg nauczył, żebym żadnego człowieka nie nazywał pospolitym albo nieczystym. 29 Dlatego bez wahania przyszedłem wezwany. Pytam więc dla jakiego powodu wezwaliœcie mnie? 30 A Korneliusz rzekł: Właœnie cztery dni temu modliłem się o dziewištej godzinie w domu moim, a oto stanšł przede mnš mšż w jasnym odzieniu i rzekł: 31 Korneliuszu, wysłuchana jest modlitwa twoja, i o twych jałmużnach wspomniano przed obliczem Boga. 32 A przeto poœlij do Joppy, a wezwij Szymona, którego nazywajš Piotrem; stoi on gospodš w domu Szymona garbarza nad morzem. 33 Zaraz więc posłałem do ciebie i tyœ dobrze uczynił, żeœ przyszedł. Teraz więc wszyscy jesteœmy tu przed oczami twoimi, aby słuchać wszystkiego, cokolwiek tobie Pan nakazał. POGANIE WEZWANI DO WIARY. 34 Piotr zaœ otworzywszy usta swoje, rzekł: Prawdziwie poznałem, że Bóg nie oglšda się na osoby, 35 ale że w każdym narodzie ten, który się go boi, a czyni sprawiedliwoœć, jest mu miły. 36 Słowo posłał Bóg synom izraelskim, zwiastujšc pokój przez Jezusa Chrystusa (ten jest Panem wszystkich). 37 Wy wiecie, co się działo w całej Judei, poczšwszy od Galilei, po chrzcie, który Jan opowiadał: 38 Jak Jezus z Nazaretu, którego Bóg namaœcił Duchem Œwiętym i mocš, przeszedł czynišc dobrze, i uzdrawiajšc wszystkich opętanych od diabła; albowiem Bóg był z nim. 39 A my jesteœmy œwiadkami wszystkiego, co czynił w ziemi żydowskiej i w Jeruzalem; którego zabili, zawiesiwszy na drzewie. 40 Jego to Bóg wskrzesił dnia trzeciego, i sprawił, że się objawił, 41 nie całemu ludowi, ale œwiadkom przedtem przygotowanym przez Boga: nam, którzyœmy z nim jedli i pili, gdy powstał z martwych. 42 I rozkazał nam opowiadać ludowi i œwiadczyć, że on jest tym, który postanowiony jest od Boga sędziš żywych i umarłych. 43 Jemu wszyscy prorocy œwiadectwo dajš,że odpuszczenie grzechów otrzymajš przezimię jego wszyscy, którzy weń wierzš. DUCH ŒW. ZSTĘPUJE NA POGAN. 44 Gdy Piotr jeszcze te słowa mówił, padł Duch Œwięty na wszystkich, którzy słuchali słowa. 45 I zdumieli się wierni z obrzezania, którzy z Piotrem byli przyszli, że i na pogan łaska Ducha Œwiętego została wylana. 46 Albowiem słyszeli ich mówišcych językami i wielbišcych Boga. 47 Wtedy Piotr odpowiedział: Czy może kto zabronić wody, aby nie byli ochrzczeni ci, którzy otrzymali Ducha Œwiętego, jako i my? 48 I rozkazał ich ochrzcić w imię Pana Jezusa Chrystusa. Wtedy go prosili, aby zamieszkał u nich przez kilka dni. 11 MOWA PIOTRA O CHRZCIE POGAN. 1 I usłyszeli apostołowie i bracia, którzy byli w Judei, że i poganie przyjęli słowo Boże. 2 Gdy zaœ Piotr przyszedł do Jeruzalem spierali się z nim ci, co byli z obrzezania, 3 mówišc: Czemu wszedłeœ do ludzi nieobrzezanych, i jadłeœ z nimi? 4 Piotr zaœ zaczšwszy, wykładał im po kolei, mówišc: 5 Ja byłem w mieœcie Joppie, modlšc się, i ujrzałem w zachwycie widzenie: zniżało sięjakieœ naczynie, jakby wielkie przeœcieradło, za cztery końce spuszczanez nieba, i zbliżyło się aż do mnie. 6 A wpatrujšc się w nie przyglšdałem się, iujrzałem czworonogi ziemskie i dzikie zwierzęta, i płazy i ptactwo powietrzne. 7 Usłyszałem też i głos mówišcý do mnie: Wstań, Piotrze, zabijaj i jedz! 8 I rzekłem: Żadnš miarš, Panie! Albowiem nigdy nic pospolitego albo nieczystego nie weszło do ust moich. 9 Głos zaœ z nieba odpowiedział powtórnie: Co Bóg oczyœcił, ty nie nazywaj nieczystym.10 A to stało się po trzykroć, i wszystko na powrót wzięte zostało do nieba. 11 A oto w tej chwili trzej mężowie stanęli w domu, w którym byłem, posłani do mnie z Cezarei. 12 I rzekł mi Duch, abym z nimi poszedł, nic się nie wahajšc. Poszło też ze mnš i tych szeœciu braci, i weszliœmy w dom owego męża. 13 I opowiedział nam, jak widział anioła wdomu swoim, stojšcego i mówišcego mu: Poœlij do Joppy, a wezwij Szymona, któregonazywajš Piotrem; 14 on powie ci słowa, przez które zbawiony będziesz ty i cały dom twój. 15 Gdy zaœ zaczšłem mówić, Duch Œwięty padł na nich, jako i na nas z poczštku. 16 I wspomniałem na słowo Pana, jak mówił: Jan wprawdzie chrzcił wodš, ale wy będziecie ochrzczeni Duchem Œwiętym. 17 Jeœli więc Bóg dał im tę samš łaskę, co i nam, którzyœmy uwierzyli w Pana Jezusa, czymże ja byłem, żebym mógł zabronić Bogu? 18 To usłyszawszy, umilkli, i chwalili Boga, mówišc: A więc i poganom dał Bóg pokutę, żeby żyli. ZAŁOŻENIE KOŒCIOŁA W ANTIOCHII. 19 Ci mianowicie, co się rozproszyli podczas przeœladowania, które nastało za Szczepana, doszli aż do Fenicji i Cypru i Antiochii, nikomu nie głoszšc nauki, tylko samym żydom. 20 A byli wœród nich niektórzy mężowie z Cypru i Cyrenaiki, którzy, przyszedłszy do Antiochii, mówili i do Greków, opowiadajšc Pana Jezusa. 21 I była z nimi ręka Pańska; wielka też liczba tych, co uwierzyli, nawróciła się do Pana. 22 I doszła o nich wieœć do uszu koœcioła, który był w Jeruzalem; i posłali Barnabę aż do Antiochii. 23 A on gdy przyszedł, i ujrzał łaskę Bożš, uradował się, i zachęcał wszystkich,aby w postanowieniu serdecznym trwali ch ręce, i e jedliiŠj ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żŠPâ cŞ2 Ó cŤŐ cŹÚ%ä c­ž2Ś cprzy Panu; 24 albowiem był to mšż dobry i pełen Ducha Œwiętego i wiary. I przyłšczyła się wielka rzesza do Pana. 25 Wybrał się zaœ Barnaba do Tarsu, by szukać Szawła: a gdy go znalazł, przyprowadził do Antiochii. 26 I cały rok przebywali tam w Koœciele, i nauczali licznš rzeszę, tak że najpierw w Antiochii nazwano uczniów chrzeœcijanami. 27 W tych też dniach nadeszli prorocy z Jerozolimy do Antiochii. 28 A powstawszy jeden z nich imieniem Agabus, oznajmiał przez Ducha, że będzie na całym œwiecie głód wielki, jaki był za Klaudiusza. 29 Uczniowie zaœ według tego, co kto miał,postanowili każdy posłać na poratowanie braci, którzy mieszkali w Judei. 30 Co też uczynili, posyłajšc do starszych przez ręce Barnaby i Szawła. 12 NOWE PRZEŒLADOWANIE W JEROZOLIMIE. 1 A W tymże czasie król Herod wszczšł gwałty, aby niektórych z Koœcioła nękać. 2 I zabił Jakuba, brata Janowego, mieczem. 3 Widzšc zaœ, że się to podobało żydom, pojmał nadto i Piotra. 4 A były to dni Przaœników. I gdy go pojmał, osadził w więzieniu, i oddał pod straż czterem oddziałom po czterech żołnierzy, chcšc po œwięcie Paschy wyprowadzić go przed lud. 5 Piotr wprawdzie trzymany był w więzieniu. Lecz Koœciół bez przestanku modlił się za niego do Boga. PIOTR CUDOWNIE UWOLNIONY Z WIĘZIENIA.6 A gdy go Herod miał wyprowadzić, tejże nocy spał Piotr między dwoma żołnierzami,zwišzany dwoma łańcuchami, i stróże przed drzwiami strzegli więzienia. 7 A oto anioł Pański stanšł nad nim, i blaskoœwiecił celę; a tršciwszy Piotra w bok, obudził go, mówišc: Wstań prędko! I opadły łańcuchy z ršk jego. 8 Anioł zaœ rzekł do niego: Opasz się, i obuj sandały twoje. I uczynił tak. I rzekł mu: Włóż na siebie płaszcz twój, a chodŸ za mnš. 9 A wyszedłszy, postępował za nim. I nie wiedział, że to, co się działo przez anioła,było prawdš; lecz mniemał, że widzenie oglšda. 10 A minšwszy pierwszš i drugš straż, przyszli do bramy żelaznej, wiodšcej do miasta, która sama im się otworzyła. I wyszedłszy, przeszli jednš ulicę, i natychmiast odszedł anioł od niego. 11 A Piotr przyszedłszy do siebie, rzekł: Teraz wiem prawdziwie, że Pan posłał anioła swego, i wyrwał mnie z ręki Herodaiz wszystkiego, na co czekał lud żydowski. 12 A rozejrzawszy się, poszedł do domu Marii, matki Jana, którego nazywano Markiem, gdzie było wielu zgromadzonych imodlšcych się. 13 Gdy zaœ on kołatał we drzwi bramy, wyszła posłuchać dziewczyna, imieniem Rode. 14 Skoro poznała głos Piotra, z radoœci nieotworzyła bramy, ale pobiegła do wnętrza,i oznajmiła, że Piotr stoi przed bramš. 15 A oni rzekli do niej: Szalejesz. Ale ona twierdziła, że tak się rzecz ma. Oni zaœ mówili: To jego anioł. 16 Lecz Piotr nie przestawał kołatać. A gdyotworzyli, ujrzeli go, i zdumieli się. 17 Skinšwszy zaœ na nich rękš, aby milczeli, opowiedział, jak Pan wywiódł go zwięzienia, i rzekł: Oznajmijcie to Jakubowi ibraciom. A wyszedłszy, poszedł na inne miejsce. KARA BOŻA NA HERODA. 18 Gdy zaœ nastał dzień, było między żołnierzami niemałe zamieszanie, co się z Piotrem stało. 19 A Herod gdy go zażšdał, i nie znalazł, uczyniwszy dochodzenie co do strażników, kazał ich prowadzić na stracenie. I wyjechawszy z Judei do Cezarei, tam zamieszkał. 20 Był zaœ zagniewany na Tyryjczyków i Sydończyków; lecz oni razem przyjechali doniego, a pozyskawszy Blasta, który był podkomorzym królewskim, prosili o pokój, dlatego że krainy ich brały żywnoœć od niego. 21 A w dniu oznaczonym Herod, przybrany w szatę królewskš, usiadł na stolicy, i miał do nich przemowę. 22 Lud zaœ wołał: Głosy Boga, a nie człowieka. 23 I w tej chwili poraził go anioł Pański, za to, że nie dał chwały Bogu; i roztoczonyprzez robactwo skonał. 24 A słowo Pańskie rozrastało się, i rozmnażało. 25 Barnaba zaœ i Szaweł, spełniwszy posługę powrócili z Jeruzalem, wzišwszy ze sobš Jana, którego nazywano Markiem. CZĘŒĆ III (13,1- 28,31) PODRÓŻE I PRACE ŒW. PAWŁA A. PIERWSZA PODRÓŻ MISYJNA (13,1, -14,27)13 WYSŁANIE SZAWŁA I BARNABY. 1 Byli też w koœciele, który był w Antiochii,prorocy i nauczyciele, i między nimi Barnaba i Szymon, którego zwano Niger, i Lucjusz Cyrenejczyk i Manahen, który był razem wychowany z Herodem tetrarchš, i Szaweł. 2 Gdy zaœ oni odprawiali służbę Pańskš, i poœcili, rzekł im Duch Œwięty: Odłšczcie mi Szawła i Barnabę dla sprawy, do której ichpowołałem. 3 Wtedy odprawiwszy posty i modły, i włożywszy na nich ręce, wyprawili ich. ICH PRACA NA CYPRZE. 4 Oni to więc wysłani przez Ducha Œwiętego, odeszli do Seleucji, a stamtšd odpłynęli do Cypru. 5 A gdy przybyli do Sałanliny, opowiadali słowo Boże w synagogach żydowskich. Mieliteż i Jana na posłudze. 6 A gdy przeszli całš wyspę aż do Pafu, znaleŸli pewnego człowieka czarnoksiężnika, fałszywego proroka, żyda, któremu na imię było Bariesu; 7 który był przy prokonsulu Sergiuszu Pawle, człowieku mšdrym. Ten przywoławszy Barnabę i Szawła, zapragnšł posłuchać słowa Bożego. 8 Ale sprzeciwiał im się Elymas czarnoksiężnik, (tak się bowiem wykłada imię jego), starajšc się odwrócić wielkorzšdcę od wiary. 9 Szaweł zaœ, zwany także Pawłem, napełniony Duchem Œwiętym, wejrzawszy nań, 10 rzekł: O pełen wszelkiego podstępu i wszelkiej zdrady, synu diabelski, nieprzyjacielu wszelkiej sprawiedliwoœci! Nie przestajesz wywracać prostych dróg Pańskich. 11 A oto teraz ręka Pańska nad tobš, i będziesz œlepy, nie widzšc słońca aż do czasu. I natychmiast padł nań mrok i ciemnoœć, a chodzšc w koło, szukał, kto by mu rękę podał. 12 Wtedy wielkorzšdca widzšc, co się stało, uwierzył, zdumiewajšc się nad naukš Pańskš. W ANTIOCHII PIZYDYJSKIEJ. 13 A odpłynšwszy z Pafu Paweł i a; co z nim byli, przybyli do Perge w Pamfilii. A Janodszedłszy od nich, wrócił się do Jerozolimy. 14 Ale oni przeszedłszy Pergę, przyszli do Antiochii Pizydyjskiej; a wszedłszy do synagogi w dzień sobotni, usiedli. 15 Po odczytaniu zaœ Zakonu i Proroków, posłali do nich przełożeni synagogi, mówišc: Mężowie bracia, jeœli macie jakie słowo zachęty do ludu, to mówcie. O PRZYGOTOWANIU NA PRZYJŒCIE CHRYSTUSA.16 A Paweł powstawszy, i rękš milczenie nakazawszy, rzekł: Mężowie izraelscy, i którzy boicie się Boga, słuchajcie: 17 Bóg ludu izraelskiego obrał ojców naszych, i wywyższył lud, gdy mieszkali w ziemi Egipskiej, i wywiódł ich z niej potężnym ramieniem, 18 i przez czas czterdziestu lat znosił ich obyczaje na pustyni. 19 A wygładziwszy siedem narodów w ziemiChananejskiej, losem im podzielił ich ziemię, 20 prawie po czterystu pięćdzieslęciu latach; i potem dał im sędziów aż do Samuela proroka. 21 A odtšd prosili o króla. I dał im Bóg Saula, syna Cisa, męża z pokolenia Bemamina, przez lat czterdzieœci. 22 A usunšwszy go, wzbudził im Dawida króla, któremu œwiadectwo wydajšc, powiedział: „Znalazłem Dawida, syna Jessego, męża według serca mego, który ma spełniać wszelkš wolę mojš.” 23 Z jego to potomstwa Bóg według obietnicy wywiódł Izraelowi Zbawiciela, Jezusa, 24 przed którego przyjœciem Jan opowiadałchrzest pokuty wszystkiemu ludowi izraelskiemu. 25 Gdy zaœ Jan dochodził do kresu biegu swego, mówił: Nie jestem ja tym, za kogo mnie macie, ale oto idzie za mnš ten, któremu nie jestem godzien rozwišzać sandałów u nóg. O JEGO ŒMIERCI I ZMARTWYCHWSTANIU. 26 Mężowie bracia, synowie rodu Abrahama, i ci, którzy między wami bojš się Boga, wam posłane jest słowo zbawienia tego. 27 Ci bowiem, co mieszkali w Jeruzalem, i jego zwierzchnicy, nie poznawszy go i głosów prorockich, które na każdy szabat czytane bywajš, przez swój sšd wypełnili je, 28 i choć nie znaleŸli w nim żadnej przyczyny œmierci, domagali się od Piłata, aby go zabić. 29 A gdy wykonali wszystko, co o nim było napisane, zdjšwszy go z drzewa, położyli go w grobie. 30 Lecz Bóg wskrzesił go z martwych dnia trzeciego. I był on widziany przez wiele dniod tych, 31 którzy razem z nim przyszli byli z Galileido Jeruzalem; którzy aż dotšd sš œwiadkami jego do ludu. 32 I my opowiadamy wam tę obietnicę, która dana była ojcom naszym, 33 że jš Bóg wypełnił dla dzieci naszych, wskrzeszajšc Jezusa, jak też napisane jestw Psalmie drugim: „ Synem moim jesteœ ty, jam cię dziœ zrodził.” 34 Ze go zaœ wzbudził z martwych, tak żeby już więcej nie powrócił do skażenia; tak zapowiedział: Że „dam wam œwięte Dawidowe wierne.” 35 Dlatego i gdzie indziej powiada: „Nie dasz Œwiętemu twemu oglšdać skażenia.” 36 Dawid bowiem, za swojego pokolenia, spełniwszy wolę Bożš, zasnšł, i przyłšczony został do ojców swoich, i uległ skażeniu. 37 Lecz ten, którego Bóg wskrzesił z martwych, nie uległ skażeniu. 38 Niech więc wam będzie wiadome, mężowie bracia, że przez niego opowiada się wam odpuszczenie grzechów, i że ze wszystkiego, w czym nie mogliœcie być usprawiedliwieni przez Zakon Mojżeszowy, 39 przez niego wszelki, który wierzy, bywausprawiedliwiony. 40 A przeto uważajcie, aby na was nie przyszło, co powiedziane jest u Proroków: 41 „Baczcie, wy, co gardzicie i dziwcie się igińcie; bo ja sprawuję za dni waszych sprawę - sprawę, której nie uwierzycie, gdyby wam kto opowiadał.” ROŻNE SKUTKI TEGO KAZANIA. 42 Gdy zaœ oni wychodzili, proszono, aby w następny szabat mówili też do nich słowa. 43 A gdy rozeszło się zgromadzenie, poszło wielu z żydów i z nabożnych prozelitów za Pawłem i Barnabš, którzy mówišc, zachęcali ich, aby trwali w łasce Bożej. 44 W następny znów szabat prawie całe miasto zebrało się dla słuchania słowa Bożego. 45 Lecz żydzi widzšc rzesze, napełnieni zazdroœciš, i bluŸnišc sprzeciwiali się temu,co Paweł powiadał. 46 Wtedy Paweł i Barnaba œmiało rzekli: Wam trzeba było najpierw opowiadać słowo Boże; ale ponieważ je odrzucacie, i osšdzacie się sami za niegodnych wiecznegożycia, oto zwracamy się do pogan. 47 Albowiem tak nam rozkazał Pan: „Postawiłem cię jako œwiatło dla pogan, abyœ był na zbawienie aż do krańców ziemi.” 48 A słyszšc to poganie, radowali się, i wielbili słowo Pańskie; i uwierzyli wszyscy,którzy byli przeznaczeni do życia wiecznego. 49 Słowo zaœ Pańskie rozsiewało się po całej krainie. 50 Lecz żydzi podburzyli niewiasty pobożne i poważane i przedniejszych miasta, i wzniecili przeœladowanie przeciw Pawłowi iBarnabie; i wyrzucili ich z granic swoich. 51 A oni otrzšsnšwszy proch z nóg swoich na nich, przyszli do Ikonium. 52 Uczniowie też napełniali się weselem i Duchem Œwiętym. 14 PRACA W IKONIUM. 1 I stało się w Ikonium, że razem weszli do żydowskiej synagogi i mówili tak, że uwierzyło wielkie mnóstwo żydów i Greków.2 Lecz żydzi, którzy zostali niewierni, wzburzyli i do gniewu podniecili serca poganprzeciw braciom. 3 Przez dłuższy więc czas przebywajšc, mężnie sobie poczynali w Panu, który dawałœwiadectwo słowu łaski swojej, sprawiajšc, że przez ręce ich działy się znaki i cuda. 4 I rozdwoiła się ludnoœć miejska: i jedni mianowicie byli z żydami, a drudzy z apostołami. 5 Gdy zaœ poganie i żydzi ze zwierzchnikamiswymi przygotowali na nich najœcie, aby ichznieważyć i ukamienować, 6 oni dowiedziawszy się o tym, uszli do miast likaońskich, Listry i Derby, i do całejokolicznej krainy; i tam opowiadali ewangelię. PAWEŁ UZDRAWIA CHROMEGO. 7 A w Listrze siedział pewien człowiek chorujšcy na nogi, chromy od urodzenia, który nigdy nie chodził. 8 Ten słuchał Pawła mówišcego, który spojrzawszy nań i widzšc, że ma wiarę, aby być uzdrowionym, 9 rzekł wielkim głosem: Wstań na nogi twoje prosto. I wyskoczył, i chodził. 10 Rzesze zaœ, gdy zobaczyły, co uczynił Paweł, podniosły głos swój, mówišc po, likaońsku: Bogowie stawszy się ludziom podobni, zstšpili do nas. 11 I nazywali Barnabę Jowiszem, a Pawła Merkurym, ponieważ on przodował w mowie. 12 Kapłan też Jowisza, który był przed miastem, przypędziwszy przed wrota woły z wieńcami, chciał z ludem złożyć ofiarę. 13 Gdy to usłyszeli apostołowie, Barnaba i Paweł, rozdarłszy odzienie swoje, wskoczyli pomiędzy tłum, wołajšc, 14 i mówišc: Mężowie, cóż to czynicie? I my jesteœmy œmiertelni, wam podobni ludzie! A opowiadamy wam, abyœcie od tych próżnych rzeczy nawrócili się do Boga żywego, który uczynił niebo i ziemię i morze i wszystko, co w nich jest. 15 On w przeszłych wiekach dopuszczał wszystkim poganom chodzić drogami swymi;16 choć nie zostawił samego siebie bez œwiadectwa; czynišc dobrze z nieba, dajšc deszcze i czasy urodzaju, napełniajšc pokarmem i weselem serca nasze. 17 A to mówišc, zaledwie uspokoili rzesze, by im ofiar nie składały. 18 Nadeszli zaœ niektórzy żydzi z Antiochii iz Ikonium, a podmówiwszy rzesze, ukamienowali Pawła i wywlekli go za miasto, mniemajšc, że umarł. 19 Lecz gdy go uczniowie obstšpili, wstawszy, wszedł do miasta. A nazajutrz odszedł z Barnabš do Derby. POWRÓT DO ANTIOCHII SYRYJSKIEJ. 20 A gdy opowiedzieli ewangelię temu miastu, i pozyskali wielu uczniów, wrócili do Listry i Ikonium i Antiochii 21 utwierdzajšc serca uczniów i zachęcajšc, aby trwali wé wierze i że przez wiele ucisków trzeba nam wejœć do królestwa Bożego. 22 I gdy im ustanowili kapłanów w każdym koœciele i pomodlili się wœród postów, polecili ich Panu, w którego uwierzyli. 23 A przeszedłszy Pizydię, przyszli do Pamfilii, 24 i opowiedziawszy w Perge słowo Pańskie, poszli do Atalii. 25 A stamtšd odpłynęli do Antiochii, skšd zleceni byli na łasce Bożej dla sprawy, którš wykonali. 26 Gdy zaœ przyszli, i zgromadzili koœciół, opowiedzieli, jak wielkie rzeczy Bóg uczyniłz nimi, i że otwarł poganom drzwi wiary. 27 I przemieszkali czas niemały z uczniami.B. SOBÓR APOSTOLSKI W JERUZALEM (15,1-35)15 SPRAWA OBRZEZANIA. 1 A niektórzy przyszedłszy z Judei, nauczali braci: że jeœli się nie obrzeżecie wedle zwyczaju Mojżeszowego, nie możeciebyć zbawieni. 2 Gdy więc Paweł i Barnaba wszczęli przeciw nim spór niemały, postanowiono, aby Paweł i Barnaba i niektórzy inni z nich poszli do apostołów i do starszych do Jeruzalem w sprawie tego sporu. 3 Oni więc odprowadzeni przez koœciół, szliprzez Fenicję i Samarię, opowiadajšc o nawróceniu pogan, i sprawiali wielkš radoœćwszystkim braciom. 4 Gdy zaœ przyszli do Jeruzalem zostali przyjęci przez Koœciół i apostołów i starszych, i opowiedzieli jak wielkie sprawyBóg z nimi uczynił. 5 I powstali niektórzy z sekty faryzeuszów, którzy uwierzyli; mówišc: że potrzeba ich obrzezać, rozkazać też, żeby zachowywali Zakon Mojżeszowy. MOWA ŒW. PIOTRA. 6 I zebrali się apostołowie starsi, aby tę sprawę rozpatrzeć. 7 A gdy był wielki spór, Piotr powstawszy; rzekł do nich: Mężowie bracia! Wy wiecie, że od dawnych dni Bóg wœród nas dokonał wyboru, żeby przez usta moje poganie usłyszeli słowa ewangelii, i uwierzyli. 8 A Bóg, który zna serca, dał œwiadectwo, dajšc im Ducha Œwiętego jako i nam, 9 i nie uczynił żadnej różnicy między nami a nimi, wiarš oczyœciwszy ich serca. 10 Czemuż więc teraz kusicie Boga, chcšc na szyję uczniów nałożyć jarzmo, którego ani ojcowie nasi, ani my nie mogliœmy udŸwignšć? 11 Ale wierzymy, że przez łaskę Pana Jezusa Chrystusa będziemy zbawieni, tak jak i oni. 12 I umilkło całe zgromadzenie, i słuchali Barnaby i Pawła opowiadajšcych, jak wielkie znaki i cuda uczynił Bóg przez nich między poganami. MOWA ŒW. JAKUBA. 13 A gdy umilkli, odpowiedział Jakub, mówišc: 14 Mężowie bracia, słuchajcie mię! Szymon opowiedział, jak Bóg po raz pierwszy wejrzał, aby spoœród pogan wybrać lud imieniowi swemu. 15 I z tym się zgadzajš słowa proroków, jak jest napisane: 16 „Potem się wrócę, i odbuduję przybytek Dawidowy, który upadł, a zwaliska jego znowu odbuduję, i postawię go, 17 aby reszta ludzi szukała Pana, i wszystkie narody, nad którymi wzywano imienia mojego, mówi Pan, który to czyni. 18 Znane jest od wieku i Panu dzieło jego.”19 Dlatego ja sšdzę; że nie trzeba niepokoićtych, którzy spoœród pogan na wracajš się do Boga, 20 ale napisać do nich, żeby się powstrzymywali od splugawienia przez bałwany i od porubstwa, i od rzeczy dławionych i od krwi. 21 Albowiem Mojżesz od dawnych czasów ma w każdym mieœcie takich, którzy opowiadajš go w synagogach, gdzie w każdy i e jedliiŠj ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żŽP cŻi Î c°7Ž cąĹ%p c˛52d cł™>Őszabat go czytajš. DEKRET SOBORU JEROZOLIMSKIEGO. 22 Wtedy spodobało się apostołom i starszym wraz z całym Koœciołem, wybraćmężów spoœród siebie, i posłać do Antiochiiz Pawłem i Barnabš Judę, którego zwano Barsabš, i Sylę, mężów przedniejszych między braćmi, 23 i napisać przez nich: Apostołowie i starsi bracia, braciom z pogan, którzy sš w Antiochii i w Syrii i w Cylicji, pozdrowienie. 24 Ponieważ słyszeliœmy, że niektórzy wyszedłszy od nas, którym tego nie poleciliœmy, zaniepokoili was słowami, wprowadzajšc zamęt w dusze wasze: 25 my zebrani wspólnie postanowiliœmy wybrać mężów, i posłać do was z najmilszymi naszymi, Barnabš i Pawłem, 26 ludŸmi którzy oddali życie swoje dla imienia Pana naszego Jezusa Chrystusa. 27 A przeto posłaliœmy Judę i Sylę, którzy także sami ustnie wam to samo powiedzš. 28 Zdało się bowiem Duchowi Œwiętemu i nam, aby nie nakładać na was więcej ciężaru nad to, co konieczne: 29 abyœcie się powstrzymywali od rzeczy bałwanom ofiarowanych i. od krwi, i od rzeczy dławionych i od porubstwa. Strzegšc się tych rzeczý, dobrze czynicie. Bywajcie zdrowi! POSELSTWO DO ANTIOCHII. 30 Oni więc tak odprawieni, przyszli do Antiochii, a zebrawszy gminę, oddali list. 31 Skoro go przeczytali, uradowali się z pocieszenia. 32 Juda zaœ i Syla, będšc i sami prorokami,wielu słowami pocieszyli braci, i utwierdzili. 33 A zabawiwszy tam czas jakiœ, odprawieni zostali z pokojem od braci do tych, którzy ich byli posłali. 34 Lecz Syla postanowił tam zostać, a Judasam wrócił do Jeruzalem. 35 Paweł zaœ i Barnaba mieszkali w Antiochii, nauczajšc i przepowiadajšc z wielu innymi słowo Pańskie. C. DRUGA PODRÓŻ MISYJNA ŒW. PAWŁA (15,36-18,22) PAWEŁ ROZSTAJE SIĘ Z BARNABĽ. 36 A po kilku dniach rzekł Paweł do Barnaby: IdŸmy na powrót odwiedzić braci po wszystkich miastach, w których opowiadaliœmy słowo Pańskie, jak się majš.37 Barnaba zaœ chciał wzišć ze sobš i Jana, którego zwano Markiem. 38 Ale Paweł prosił go (ponieważ on odłšczył się od nich w Pamfilii, a nie poszedł z nimi na pracę), żeby go nie przyjmować. 39 I przyszło do poróżnienia, tak, że jedenodszedł od drugiego, a Barnaba wzišwszy zsobš Marka, odpłynšł do Cypru. 40 Paweł zaœ dobrawszy sobie Sylę, poruczony łasce Bożej przez braci, puœcił się w drogę. 41 I obchodził Syrię i Cylicję, utwierdzajšckoœcioły, i rozkazujšc zachowywać nakazy apostołów i starszych. 16 PRZYBIERA SOBIE TYMOTEUSZA. 1 I przyszedł do Derby i do Listry. A oto był tam pewien uczeń, imieniem Tymoteusz,syn nawróconej niewiasty żydowskiej, z ojca poganina. 2 Temu dawali dobre œwiadectwo bracia, którzy byli w Listrze i w Ikonium. 3 Paweł chciał, by ten wybrał się z nim w drogę. I wzišwszy, obrzezał go ze względuna żydów, którzy w tych miejscach byli; bowszyscy wiedzieli, że ojciec jego był poganinem. 4 A gdy chodzili po miastach, podawali im dozachowywania ustawy, postanowione przez apostołów i starszych, którzy byli w Jerozolimie. 5 I tak koœcioły utwierdzały się w wierze,icodziennie pomnażały się w liczbie. UDAJE SIĘ DO MACEDONII. 6 Gdy zaœ przeszli Frygię i krainę Galacji, zabronił im Duch Œwięty opowiadać słowo Boże w Azji. 7 A przyszedłszy do Mizji, próbowali iœć doBitynii, ale nie pozwolił im Duch Jezusowy. 8 Skoro przeszli Mizję, wstšpili do Troady. 9 I ukazało się Pawłowi w nocy widzenie: Mšż, Macedończyk jakiœ stanšł, i prosił go, i mówił: PrzyjdŸ do Macedonii, i ratuj nas. 10 Zaledwie ujrzał to widzenie, natychmiaststaraliœmy się wyruszyć do Macedonii, będšc upewnieni, że nas Bóg wezwał do opowiadania im ewangelii. GŁOSI CHRYSTUSA W FILIPPACH. 11 Odpłynšwszy zaœ z Troady, przyjechaliœmy prosto do Samotracji i nazajutrz do Neapolu. 12 A stamtšd do Filippów, które sš pierwszym miastem częœci Macedonii, nowšosadš; i przebywaliœmy w tym mieœcie kilkadni, rozprawiajšc. 13 W dzień zaœ sobotni wyszliœmy za bramęnad rzekę, gdzie, jak nam się zdawało, odprawiono modlitwę; i usiadłszy, mówiliœmy do niewiast, które się były zeszły. 14 Słuchała też i pewna niewiasta, imieniem Lidia, z miasta Tyatiry, chwalšca Boga, sprzedajšca szkarłat; której serce otworzył Pan; aby nakłoniła się do tego, co mówił Paweł. 15 Gdy zaœ została ochrzczona z domem swoim, prosiła mówišc: Jeœli uznaliœcie mięza wiernš Panu, wejdŸcie do domu mego, i zamieszkajcie. I przymusiła nas. WYRZUCA DUCHA WRÓŻBIARSTWA. 16 A zdarzyło się, gdyœmy szli na modlitwę,że spotkała się z nami pewna dziewczyna, majšca ducha wróżby, która wróżeniem przynosiła wielki zysk panom swoim. 17 Ta chodzšc za Pawłem i za nami, wołała, mówišc: Ci ludzie sš sługami Boga najwyższego; oni wam oznajmujš drogę zbawienia. 18 A to czyniła przez wiele dni. Paweł zaœ bolejšc, odwróciwszy się, rzekł duchowi: Rozkazuję ci w imię Jezusa Chrystusa, żebyœ z niej wyszedł. I wyszedł tej samej chwili. 19 Ale panowie jej widzšc, że znikła im nadzieja zysku, pojmawszy Pawła i Sylę, zaprowadzili ich na rynek do zwierzchnoœci.20 A oddawszy ich urzędnikom, rzekli: Ci ludzie niepokój siejš w mieœcie naszym, gdyż sš to żydzi, 21 i opowiadajš zwyczaje, jakich wolno namprzyjmować ani zachowywać, bo my jesteœmy Rzymianami. 22 I zbiegło się pospólstwo przeciw nim, a urzędnicy podarłszy na nich szaty, kazali ich siec rózgami. 23 A gdy im wiele ran. zadali, wtršcili ich do więzienia, nakazujšc stróżowi, aby ich pilnie strzegł. 24 On zaœ otrzymawszy taki rozkaz, wsadził ich do wewnętrznego lochu, i zamknšł im nogi w kłodę. CHRZCI STRÓŻA WIĘZIENIA. 25 0 północy zaœ Paweł i Syla modlšc się, chwalili Boga; i słuchali ich, którzy byli w więzieniu. 26 Lecz nagle powstało wielkie trzęsienie ziemi, tak iż poruszyły się fundamenty więzienia. I wnet otwarły się wszystkie drzwi, i rozwarły się pęta wszystkich. 27 Stróż zaœ więzienia, gdy się obudził, i ujrzał drzwi więzienia otwarte, dobywszy miecza, chciał się zabić, mniemajšc, że więŸniowie pouciekali. 28 Lecz Paweł zawołał głosem wielkim, mówišc: Nie czyń sobie nic złego, bo jesteœmy tu wszyscy. 29 A zażšdawszy œwiatła, wszedł, i drżšc upadł do nóg Pawłowi i Syli; 30 i wyprowadziwszy ich z więzienia, rzekł: Panowie, cóż mam czynić, abym się zbawił? 31 Oni zaœ rzekli: Wierz w Pana Jezusa, a będziesz zbawiony ty i dom twój. 32 I opowiedzieli mu słowo Pańskie i wszystkim, którzy byli w domu jego. 33 A wzišwszy ich tejże godziny w nocy, obmył ich rany; i zaraz został ochrzczony on i cały dom jego. 34 I gdy wprowadził ich do domu swego, zastawił im stół, i radował się z całym domem swoim, uwierzywszy Bogu. WYPUSZCZONY Z WIĘZIENIA. 35 A gdy nastał dzień, posłali urzędnicy liktorów, mówišc: Wypuœć tych ludzi. 36 I oznajmił stróż więzienia te słowa Pawłowi: Że urzędnicy przysłali, abyœcie byli wypuszczeni; teraz więc wyszedłszy, idŸcie w pokoju. 37 Lecz Paweł rzekł im: Ubiczowawszy naspublicznie nie osšdzonych, obywateli rzymskich, wtršcili nas do więzienia, a teraz nas potajemnie wyrzucajš? Nie tak, ale niech przyjdš, 38 a sami nas wyprowadzš. I oznajmili liktorzy urzędnikom te słowa. I zlękli się, usłyszawszy, że to sš Rzymianie; 39 a przyszedłszy, przeprosili ich, i wyprowadziwszy prosili, aby odeszli z miasta. 40 Oni zaœ wyszedłszy z więzienia, wstšpilido Lidii, i ujrzawszy braci, pocieszyli się, i wybrali się w drogę. 17 PRACA I PRZEŒLADOWANIE W TESALONICE. 1 Przyszedłszy zaœ Amfipol i Apolonię, przyszli do Tesaloniki, gdzie była synagoga żydowska. 2 Paweł też według zwyczaju wszedł do nich, i przez trzy szabaty rozprawiał z nimi z Pisma, 3 wykładajšc i dowodzšc, że było potrzeba, aby Chrystus cierpiał i zmartwychwstał; i że ten Jezus jest Chrystusem, którego ja wam opowiadam. 4 A niektórzy z nich uwierzyli, i przyłšczylisię do Pawła i Syli, a z prozelitów i z poganmnóstwo wielkie, i niewiast znamienitych niemało. 5 Ale żydzi zdjęci zazdroœciš przybrawszy sobie z motłochu z niektórych złych ludzi, iuczyniwszy rozruch, podburzyli miasto; a naszedłszy dom Jazona, szukali ich, aby ichwyprowadzić przed pospólstwo. 6 A gdy ich nie znaleŸli, powlekli Jazona i niektórych z braci do przełożonych miasta,wołajšc: Że ci co podburzajš miasto, i tutajprzyszli, których Jazon przyjšł; 7 i ci wszyscy występujš przeciw dekretomcesarskim, powiadajšc, że jest inny król, Jezus. 8 I podburzyli pospólstwo i przełożonych miasta, którzy tego słuchali. 9 A otrzymawszy od Jazona i od innych porękę, puœcili ich. NAUCZANIE W BEREI. 10 Bracia jednak zaraz w nocy wyprawili Pawła i Sylę do Berei, którzy przyszedłszy, weszli do synagogi żydów. 11 Ci zaœ byli szlachetniejsi od tych, którzysš w Tesalonice, i przyjęli słowo z wszelkšochotš, codziennie badajšc Pismo, czy tak się rzeczy majš. 12 I przeto wielu z nich uwierzyło, i niewiast pogańskich znamienitych oraz mężów niemało. 13 A gdy się dowiedzieli żydzi w Tesalonice,że i w Berei opowiadał Paweł słowo Boże, przyszli i tam, judzšc i podburzajšc pospólstwo. 14 I wtedy bracia zaraz wysłali Pawła, aby się udał nad morze; Syla zaœ i Tymoteusz pozostali tam. 15 A ci, co odprowadzali Pawła, zawiedli goaż do Aten; a otrzymawszy od niego polecenie dla Syli i Tymoteusza, żeby jak najprędzej do niego przyszli, wyruszyli w drogę. PAWEŁ W ATENACH. 16 Gdy zaœ Paweł czekał na nich w Atenach, oburzał się w nim duch jego, widzšc miasto oddane bałwochwalstwu. 17 Rozprawiał więc z żydami w synagodze iz prozelitami, a na rynku codziennie z tymi,co się nadarzyli. 18 Niektórzy zaœ filozofowie epikurejczycyistoicy rozprawiali z nim, i jedni mówili: Cóżten słowosiewca chce mówić? A drudzy: Zdaje się być głosicielem nowych bogów; boopowiadał im Jezusa i zmartwychwstanie. 19 I porwawszy go, zaprowadzili do areopagu, mówišc: Czy możemy wiedzieć, co to jest za nowa nauka, którš ty opowiadasz? 20 Jakieœ bowiem nowe rzeczy kładziesz nam w uszy; a przeto chcemy wiedzieć, co to ma być. 21 (Wszyscy zaœ Ateńczycy i przychodni goœcie niczym innym się nie zajmowali, tylko albo mówieniem, albo słuchaniem czegoœ nowego). PRZEMAWIA W AREOPAGU. 22 Paweł zaœ stanšwszy wpoœród areopagu, rzekł: Mężowie Ateńczycy! Widzę, że pod każdym względem jesteœcie wielce pobożni. 23 Chodzšc bowiem i patrzšc na posšgi wasze, znalazłem też ołtarz, na którymi było napisane: NIEZNAJOMEMU BOGU. Co więc, nie znajšc, chwalicie, to ja wam opowiadam. 24 Bóg, który uczynił œwiat i wszystko, co na nim jest, ten, będšc Panem nieba i ziemi,nie mieszka w przybytkach rękš uczynionych, 25 i nie jest obsługiwany rękami ludzkimi, jak gdyby czegoœ potrzebował, gdyż sam daje wszystkim życie i tchnienie i wszystko.26 I uczynił z jednego wszystek rodzaj ludzki, aby mieszkali po całej ziemi, naznaczywszy okreœlone czasy i granice ichzamieszkania, 27 żeby szukali Boga, czy go może nie dosięgnš albo nie znajdš; chociaż niedaleko jest od każdego z nas. 28 Albowiem w nim żyjemy, i ruszamy się, ijesteœmy, jak i niektórzy z waszych poetówpowiedzieli: Jego bowiem i rodzajem jesteœmy. 29 Skoro więc jesteœmy rodzajem Bożym, nie powinniœmy sšdzić, że Bóstwo jest podobne do złota, albo srebra, albo kamienia, albo do wytworu sztuki i myœli ludzkiej. 30 Bóg jednak patrzšc z pobłażaniem na czasy tej niewiadomoœci, teraz oznajmia ludziom, aby wszyscy wszędzie pokutę czynili, 31 dlatego że postanowił dzień, w którym sšdzić będzie œwiat w sprawiedliwoœci, przez męża, którego przeznaczył, i dał zapewnienie wszystkim, wskrzesiwszy go zmartwych. 32 A usłyszawszy o zmartwychwstaniu, jedni wprawdzie się naœmiewali, drudzy zaœrzekli: Będziemy cię o tym słuchać innym razem. 33 Tak to Paweł wyszedł z poœrodka nich. 34 Ale niektórzy mężowie, przyłšczywszy się doń, uwierzyli, między którymi i Dionizyaeropagita, i niewiasta imieniem Damaris, i inni z nimi. 18 PRZYBYWA DO KORYNTU. 1 Potem odszedłszy z Aten, przybył do Koryntu. 2 A znalazłszy pewnego żyda, imieniem Akwilę, rodem z Pontu, który był niedawno przyszedł z Italii, i Pryscyllę, żonę jego (dlatego, że Klaudiusz nakazał, aby wszyscy żydzi opuœcili Rzym), przyłšczył się do nich. 3 A że uprawiał to samo rzemiosło, zamieszkał u nich, i pracował (zajmowali się zaœ wyrobem namiotów). 4 I rozprawiał w synagodze w każdy szabat, wspominajšc imię Pana Jezusa, i przekonywał żydów i Greków. WIELU KORYNTIAN SIĘ NAWRACA. 5 A gdy przyszli z Macedonii Syla i Tymoteusz, oddał się Paweł bardziej przepowiadaniu, œwiadczšc żydom, że Jezusjest Chrystusem. 6 Lecz gdy oni sprzeciwiali się i bluŸnili, strzepnšwszy szaty swoje, rzekł do nich: Krew wasza na głowę waszš; jam czysty; odtšd zwrócę się do pogan. 7 I odszedłszy stamtšd, zaszedł do domu pewnego bogobojnego człowieka, imieniem Tytusa Justa, którego dom przytykał do synagogi. 8 Kryspus zaœ, przełożony synagogi, uwierzył Panu z całym domem swoim, i wielu Koryntian słuchajšc uwierzyło, i chrzest przyjmowało. 9 I rzekł Pan Pawłowi w nocy przez widzenie: Nie bój się, ale mów, a nie milcz,10 dlatego że ja jestem z tobš: i nikt się naciebie nie targnie, aby ci zaszkodzić; albowiem ja mam w tym mieœcie wiele ludu. 11 I mieszkał tam rok i szeœć miesięcy, nauczajšc u nich słowa Bożego. OSKARŻONY PRZED PROKONSULEM. 12 Gdy zaœ Gallio był prokonsulem Achai, powstali jednomyœlnie żydzi przeciw Pawłowi, i przyprowadzili go do sšdu, 13 mówišc: że ten namawia ludzi, by przeciw Zakonowi chwalili Boga. 14 A gdy Paweł miał usta otworzyć, rzekł Gallio do żydów: Gdyby tu chodziło o jakš krzywdę, albo wielkš zbrodnię, o mężowie żydowscy, zajšłbym się wami odpowiednio. 15 Ale jeœli to sš spory o naukę i imiona, i prawo wasze, sami sobie radŸcie; ja sędzištych rzeczy być nie chcę. 16 I odprawił ich od trybunału. 17 Wszyscy zaœ pochwyciwszy Sostenesa, przełożonego synagogi, bili go przed trybunałem; ale Gallio nic o to me dbał. WRACA DO ANTIOCHII. 18 Lecz Paweł, gdy jeszcze dni wiele tam zabawił, pożegnawszy braci, odpłynšł do Syrii (a z nim Pryscylla wraz z Akwilš), który sobie ostrzygł głowę w Kenchrach; bo złożył był œlub. 19 I przybył do Efezu, i tam ich zostawił. Sam zaœ wszedłszy do synagogi, rozprawiał z żydami. 20 A gdy oni prosili, żeby dłuższy czas pozostał, nie zgodził się, 21 ale pożegnawszy się i powiedziawszy im:Powrócę do was za wolš Bożš, odpłynšł z Efezu. 22 A gdy przybył do Cezarei, wstšpił, i pozdrowił koœciół, i udał się do Antiochii. D. TRZECIA PODRÓŻ MISYJNA (18,23 - 21,16) APOLLO GORLIWIE GŁOSI CHRYSTUSA. 23 I zabawiwszy tam czas jakiœ, wybrał się w drogę, i obchodził po porzšdku krainęGalackš i Frygię, utwierdzajšc wszystkich uczniów. 24 Pewien zaœ żyd, imieniem Apollo, rodem z Aleksandrii, zaszedł do Efezu, mšż wymowny, i był biegły w Piœmie. 25 Ten nauczony był drogi Pańskiej; a pałajšc duchem, opowiadał, i pilnie uczył tego, co dotyczy Jezusa, choć znał tylko chrzest Janowy. 26 Ten przeto poczšł œmiało występować wsynagodze Gdy go usłyszeli Pryscylla i Akwila, wzięli go, i wyłożyli mu dokładniej drogę Pańskš. 27 Gdy zaœ chciał pójœć do Achai, bracia zachęciwszy go, napisali do uczniów, aby goprzyjęli. On też gdy przyszedł, bardzo pomagał tym, którzy uwierzyli. 28 Albowiem potężnie przekonywał żydów publicznie, z Pisma dowodzšc, że Jezus jestChrystusem. 19 PAWEŁ W EFEZIE 1 Stało się, gdy Apollo przebywał w Koryncie, że Paweł obszedłszy górne strony, przyszedł do Efezu, i znalazł niektórych uczniów, 2 rzekł do nich: Czy otrzymaliœcie Ducha Œwiętego, gdyœcie uwierzyli? Oni zaœ rzekli do niego: Lecz ani nie słyszeliœmy, czy jestDuch Œwięty. 3 A on rzekł: Jakże więc jesteœcie ochrzczeni? A oni powiedzieli: Chrztem Janowym 4 I rzekł Paweł: Jan chrzcił lud chrztem pokuty, mówišc: Żeby wierzyli w tego, który miał przyjœć po nim, to jest w Jezusa. 5 To usłyszawszy, zostali ochrzczeni w imię Pana Jezusa. 6 A gdy na nich włożył ręce Paweł, zstšpiłna nich Duch Œwięty, i mówili językami, i prorokowali. 7 Było zaœ wszystkich mężów około dwunastu. 8 I wszedłszy do synagogi, mówił œmiało przez trzy miesišce, rozprawiajšc i przekonujšc o królestwie Bożym. 9 Lecz gdy niektórzy upierali się, i nie jedliiŠj ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż´P cľe h cśÍď cˇź&Ľ c¸a3ď ]šP?)wierzyli, oczerniajšc drogę Bożš przed ludem, odstšpiwszy od nich, odłšczył uczniów, codziennie rozprawiajšc w szkole niejakiego Tyrannosa. 10 A to czynił przez dwa lata, tak że wszyscy, którzy mieszkali w Azji, słyszeli słowo Pańskie, żydzi i poganie. 11 I nie lada cuda czynił Bóg przez ręce Pawła, 12 tak że i na chorych roznoszono chustki iprzepaski z ciała jego, a opuszczały ich choroby, i wychodziły z nich złe duchy. ŻYDOWSCY EGZORCYŒCI. 13 Próbowali zaœ niektórzy z wędrownych egzorcystów żydowskich wzywać imienia Pana Jezusa nad tymi, którzy mieli złe duchy, mówišc: Poprzysięgam was przez Jezusa, którego Paweł opowiada. 14 A było niejakich siedmiu synów żyda Scewy, przedniejszego kapłana, którzy to czynili. 15 Lecz zły duch odpowiadajšc, rzekł im: Znam Jezusa, i wiem o Pawle, ale wy coœcieza jedni? 16 I skoczywszy na nich ów człowiek, w którym był bardzo zły duch, i opanowawszy obydwóch, tak ich zmógł, że nago i poranieni uciekli z tego domu. 17 To zaœ stało się wiadome wszystkim żydom i poganom, którzy mieszkali w Efezle; i padł na nich wszystkich strach, i było sławione imię Pana Jezusa. 18 I wielu wierzšcych przychodziło, spowiadajšc się i wyznajšc uczynki swoje. 19 A wielu z tych, którzy się zabobonom oddawali, znieœli księgi, i spalili je wobec wszystkich, a obliczywszy ich cenę, znaleziono sumę pięćdziesišt tysięcy denarów. 20 Tak potężnie rosło słowo Boże, i wzmacniało się. 21 A gdy się. to dokonało, postanowił Paweł w Duchu, przeszedłszy Macedonię i Achaję, pójœć do Jerozolimy, mówišc: że potem, gdy tam będę, trzeba mi i Rzym zobaczyć. 22 I posławszy do Macedonii dwóch z tych,którzy mu służyli Tymoteusza i Erasta, samdo czasu pozostał w Azji. ROZRUCH Z POWODU DIANY. 23 W owym zaœ czasie powstał niemały rozruch z powodu drogi Pańskiej. 24 Albowiem pewien człowiek imieniem Demetriusz, srebrnik, który wyrabiał srebrne œwištyńki Diany, dostarczał rzemieœlnikom niemało zysku; 25 zwoławszy ich i tych, którzy byli w tymże zawodzie pracownikami, rzekł: Mężowie! Wiecie, że z tego rzemiosła zyskicišgniemy. 26 A widzicie i słyszycie, że nie tylko w Efezie, ale po całej prawie Azji ten Paweł namowami swoimi odwrócił licznš rzeszę, mówišc: Że to nie sš bogowie, którzy sš rękami uczynieni. 27 Nie tylko zaœ grozi niebezpieczeństwo, że zawód nasz pójdzie w poniewierkę, ale że i œwištynia wielkiej Diany za nic poczytana będzie, lecz także zacznie podupadać majestat tej, którš czci cała Azja i œwiat cały. 28 A gdy to usłyszeli, wpadli w gniew, i zaczęli krzyczeć: Wielka Diana Efeska! 29 I napełniło się całe miasto zamieszaniem, i wszyscy razem wpadli do teatru, porwawszy Gaja i Arystarcha, Macedończyków, towarzyszów podróży Pawła. 30 Gdy zaœ Paweł chciał wyjœć do ludu, niedopuœcili uczniowie. 31 A niektórzy nawet spoœród zwierzchników Azji, co byli mu przyjaciółmi, posłali do niego, proszšc, aby do teatru nie wychodził. 32 Każdy zaœ co innego wołał; bo zgromadzenie było burzliwe i wielu nie wiedziało z jakiej przyczyny się zeszli. 33 Z tłumu zaœ wycišgnięto Aleksandra, którego żydzi wypychali naprzód. Aleksander znów poprosiwszy rękš o milczenie chciał zdawać sprawę ludowi. 34 Gdy go poznali, że jest żydem, podnieœli wszyscy jeden głos, i krzyczeli przez blisko dwie godziny: Wielka Diana Efeska! USPOKOJENIE TŁUMU. 35 A gdy pisarz uœmierzył rzeszę, rzekł: Mężowie efescy! I któż jest z ludzi, co by nie wiedział, że miasto Efez jest czcicielemwielkiej Diany i córki Jowiszowej? 36 Skoro więc temu zaprzeczyć nie podobna, trzeba, żebyœcie się uspokoili, i nic nierozważnie nie czynili. 37 Albowiem przywiedliœcie tych ludzi, ani œwiętokradców, ani bluŸnierców bogini waszej. 38 A jeœli Demetriusz i ci, co z nim sš rzemieœlnicy, majš sprawę przeciw komu, to odbywajš się sšdy, sš też prokonsulowie; niechże wniosš skargę jednina drugich. 39 Jeœli zaœ o co innego wam chodzi, na prawowitym zebraniu będzie można załatwić. 40 Albowiem grozi nam niebezpieczeństwo, że będziemy oskarżeni o dzisiejszy rozruch; a nie ma żadnego powodu, którym moglibyœmy wytłumaczyć to zbiegowisko. I to powiedziawszy, rozpuœcił zgromadzenie. 20 DALSZA PODRÓŻ DO TROADY. 1 Gdy zaœ rozruch ustał, Paweł wezwawszy uczniów i upomniawszy ich pożegnał się, i wyruszył, aby się udać do Macedonii. 2 A gdy obszedł tamte strony, i zachęcił ich w licznych przemowach, przybył do Grecji. 3 Gdy tam zabawił trzy miesišce, żydzi przygotowali na niego zasadzkę, kiedy miał odpłynšć do Syrii; powzišł więc zamiar, bywracać przez Macedonię. 4 A towarzyszył mu Sopater; syn Pyrra, beroeńczyk, z Tesaloniczan zaœ Arystarch iSekundus, i Gajus z Derby i Tymoteusz, a z Azjatów Tychikus i Trofim. 5 Ci poszedłszy naprzód, oczekiwali nas w Troadzie. 6 Lecz my po dniach Przaœników odpłynęliœmy z Filippów, i w cišgu dni pięciuprzybyliœmy do nich do Troady, gdzie zabawiliœmy dni siedem. WYPADEK Z EUTYCHUSEM. 7 A W pierwszy dzień tygodnia, gdyœmy się zeszli na łamanie chleba, Paweł majšc nazajutrz wyjechać, rozprawiał z nimi, i przecišgnšł mowę aż do północy. 8 Było zaœ wiele lamp w wieczerniku, gdziebyliœmy zgromadzeni. 9 A pewien młodzieniec, imieniem Eutychus,siedzšc w oknie, gdy mu się mocno zbierałona sen, i Paweł długo rozprawiał, zmorzony snem, spadł na dół z trzeciego piętra, i podniesiono go nieżywego. 10 Gdy Paweł zeszedł do niego, położył sięna nim, i objšwszy go, rzekł: Nie lękajcie się, bo jest w nim dusza jego. 11 Lecz wszedłszy na górę, gdy połamał chleb, i spożył, i długo aż do œwitu przemawiał, tak wybrał się w drogę. 12 A chłopca przyprowadzili żywego, i ucieszyli się niemało. PRZYJAZD PAWŁA DO MILETU. 13 My zaœ wsiadłszy na okręt, popłynęliœmy do Assos, majšc stamtšd zabrać Pawła; tak bowiem był rozporzšdził, chcšc sam iœć lšdem. 14 Lecz gdy do nas przyszedł w Assos, wzišwszy go, przyjechaliœmy do Mityleny. 15 A stamtšd odpłynšwszy, nazajutrz przybyliœmy naprzeciw Chios; następnego zaœ dnia przypłynęliœmy do Samos, a znów nazajutrz przybyliœmy do Miletu. 16 Albowiem Paweł postanowił był ominšć Efez, aby nie doznać jakiej zwłoki w Azji; bo się spieszył, aby dzień Pięćdziesištnicy, o ile by mu to było możliwe, obchodzić w Jerozolimie: PRZEMAWIA DO STARSZYCH. 17 A z Miletu posławszy do Efezu, zawezwał starszych koœcioła. 18 Gdy oni przyszli do niego, i byli razem, rzekł im: Wy wiecie od pierwszego dnia, którego wszedłem do Azji, w jaki sposób przez cały czas wœród was się zachowałem, 19 służšc Panu z wszelkš pokorš i ze łzamii wœród doœwiadczeń, które mię spotykały z powodu zasadzek żydowskich; 20 jak nic pożytecznego nie zaniedbałem, żebym wam nie miał oznajmić, i nauczać was publicznie i po domach, 21 napominajšc żydów i pogan do pokuty ku Bogu i do wiary w Pana naszego, Jezusa Chrystusa. 22 A teraz oto ja zwišzany duchem, idę do Jeruzalem, nie wiedzšc, co tam, na mnie przyjœć ma, 23 tylko że Duch Œwięty po wszystkich miastach mię zapewnia, mówišc, że więzy i utrapienia czekajš mnie w Jeruzalem. 24 Ale nic tego się nie lękam, i życia mego nie cenię więcej, niż samego siebie, bylebym tylko dokończył biegu mego i posługi słowa, którš wzišłem od Pana Jezusa, dla rozgłaszania ewangelii łaski Bożej. ZACHĘCA DO CZUJNOŒCI I ŻEGNA SIĘ. 25 A teraz oto ja wiem, że nie ujrzycie więcej oblicza mego wy wszyscy, wœród których przeszedłem, przepowiadajšc królestwo Boże. 26 Przeto oœwiadczam wam w dniu dzisiejszym, że nie jestem splamiony krwiš niczyjš. 27 Albowiem nie zaniechałem wam oznajmiać wszelkiej rady Bożej. 28 Pilnujcie sami siebie i całej trzody, nad którš Duch Œwięty postanowił was biskupami, abyœcie rzšdzili Koœciołem Boga,który nabył krwiš swojš. 29 Ja wiem, że po odejœciu moim wejdš pomiędzy was wilki drapieżne, nie oszczędzajšc trzody. 30 I spoœród was samych powstanš mężowie mówišcy przewrotne rzeczy, aby pocišgnšć uczniów za sobš. 31 Dlatego czuwajcie pamiętajšc, że przez trzy lata w nocy i we dnie nie przestawałem napominać każdego z was zełzami. 32 A teraz poruczam was Bogu i słowu łaski te o, który ma moc budować, i dawaćdziedzictwo wszystkim uœwięconym. 33 Srebra i złota ani szaty niczyjej nie pożšdałem, jak 34 sami wiecie, bo moim potrzebom i tych, którzy sš ze mnš, służyły te ręce. 35 Wszystko wam pokazałem, że tak pracujšc, trzeba podejmować chorych i pamiętać na słowa Pana Jezusa, który powiedział: „Szczęœliwa to rzecz raczej dawać, aniżeli brać.” 36 A gdy to rzekł, klęknšwszy na kolana swoje, modlił się z nimi wszystkimi. 37 I powstał wielki płacz wœród wszystkich, a rzucajšc się Pawłowi na szyję, całowali go, 38 bolejšc najbardziej z powodu słowa, które powiedział, że więcej oblicza jego niemieli oglšdać. I odprowadzili go do okrętu. 21 DROGA Z MILETU DO JEROZOLIMY. 1 Gdy zaœ się stało, żeœmy odjechali, rozstawszy się z nimi, przypłynęliœmy prosto do Kos, a nazajutrz do Rodos, a stamtšd do Patary. 2 I znalazłszy okręt, który miał płynšć doFenicji, wsiadłszy nań, odpłynęliœmy. 3 Gdy zaœ ukazał nam się Cypr, zostawiwszy go po lewej ręce, płynęliœmy do Syrii, i przypłynęliœmy do Tyru; bo tam miano okręt wyładować. 4 Znalazłszy zaœ uczniów, zabawiliœmy tam siedem dni; a oni mówili Pawłowi przez Ducha, aby nie szedł do Jeruzalem. 5 I gdy minęły te dni, puœciwszy się w drogę, szliœmy, a wszyscy z żonami i z dziećmi odprowadzali nas aż za miasto; i klęknšwszy na kolana na wybrzeżu, modliliœmy się. 6 A pożegnawszy się wzajemnie, wsiedliœmyna okręt, oni zaœ powrócili do siebie. 7 Lecz my skończywszy żeglugę, z Tyru przybyliœmy do Ptolemaidy; a przywitawszy się z braćmi, pozostaliœmy u nich dzień jeden. 8 A nazajutrz wyszedłszy, przybyliœmy do Cezarei. I wszedłszy w dom Filipa ewangelisty, który był jednym ze siedmiu, zostaliœmy u niego. 9 On zaœ miał cztery córki panny, prorokujšce. AGABUS ZAPOWIADA PRZEŒLADOWANIE PAWŁA. 10 I gdyœmy zabawili przez kilka dni, nadszedł z Judei pewien prorok, imieniem Agabus. 11 Ten przyszedłszy do nas, wzišł pas Pawła, i zwišzawszy sobie nogi i ręce, rzekł: To mówi Duch Œwięty: Męża, którego jest ten pas, tak zwišżš w Jeruzalem żydzi, i wydadzš w ręce pogan. 12 Co gdyœmy usłyszeli, prosiliœmy my i ci, którzy stamtšd byli, aby nie szedł do Jeruzalem. 13 Wtedy odpowiedział Paweł, i rzekł: Co czynicie, płaczšc i trapišc serce moje? Przecież ja gotów jestem nie tylko być zwišzanym, ale i umrzeć w Jeruzalem, dla imienia Pana Jezusa. 14 I gdyœmy go przekonać nie mogli, daliœmy pokój, mówišc: Niech się dzieje wola Pańska. 15 A po tych dniach przygotowawszy się, szliœmy do Jeruzalem. 16 Poszli też z nami niektórzy uczniowie z Cezarei, prowadzšc ze sobš niejakiego Mnasona z Cypru, dawnego ucznia, u którego mieliœmy stanšć goœcinš. E. ŒW. PAWEŁ WIʏNIEM (21,17 - 28,31) RADA ŒW. JAKUBA. 17 A gdyœmy przyszli do Jerozolimy, radoœnie przyjęli nas bracia. 18 I nazajutrz poszedł Paweł z nami do Jakuba; zebrali się też wszyscy starsi. 19 A gdy ich pozdrowił, opowiadał szczegółowo, co Bóg uczynił między poganami przez posługę jego. 20 Lecz oni wysłuchawszy, chwalili Boga, i rzekli mu: Widzisz, bracie, jak wiele tysięcyjest wœród żydów takich, co uwierzyli, a wszyscy gorliwie przy Zakonie stojš. 21 0 tobie zaœ słyszeli, że uczysz odstępstwa od Mojżesza tych żydów, którzy sš między poganami, mówišc, że nie powinni obrzezywać synów swoich, ani postępować według zwyczaju. 22 Cóż więc poczšć? Lud z pewnoœciš się zejdzie, bo usłyszš, żeœ przyszedł. 23 Uczyń więc to, co ci mówimy: Jest u nasczterech mężów, którzy się zwišzali œlubem. 24 WeŸ ich więc, i oczyœć się z nimi, i ponieœ wydatki za nich, aby sobie głowy ostrzygli: a przekonajš się wszyscy, że to, co o tobie słyszeli, jest fałszem, i że sam postępujesz, przestrzegajšc Zakonu. 25 0 tych zaœ, którzy uwierzyli spoœród pogan, myœmy napisali, postanawiajšc, żebywystrzegali się tego, co jest ofiarowane bałwanom, i krwi i rzeczy dławionych i porubstwa. 26 Wtedy Paweł wzišwszy owych mężów, nazajutrz oczyszczony z nimi wszedł do œwištyni, zapowiadajšc wypełnienie dni oczyszczenia, aż za każdego z nich złożonabędzie ofiara. ŻYDZI PORYWAJĽ PAWŁA. 27 Gdy zaœ kończyło się dni siedem, ci żydzi, którzy byli z Azji, ujrzawszy go w œwištyni, wzburzyli wszystek lud, i pochwycili go rękami, wołajšc: 26 Mężowie izraelscy, ratujcie! To jest człowiek, który przeciw ludowi i Zakonowi imiejscu temu wszystkich wszędzie naucza, a nadto i pogan wprowadził do œwištyni, i miejsce to œwięte znieważył. 29 Albowiem widzieli z nim w mieœcie Trofima z Efezu, i sšdzili, że Paweł wprowadził go do œwištyni. 30 I poruszyło się całe miasto, i zbiegł sięlud. A pojmawszy Pawła, wlekli go poza œwištynię, i natychmiast zamknięto bramy. RATUJE GO TRYBUN. 31 Gdy zaœ usiłowali go zabić, dano znać trybunowi kohorty, że całe Jeruzalem jest wzburzone. 32 A on natychmiast wzišwszy żołnierzy i setników, pospieszył do nich. Którzy, gdy zobaczyli trybuna i żołnierzy, przestali bić Pawła. 33 Wtedy trybun przystšpiwszy, pojmał go,i kazał zwišzać dwoma łańcuchami i pytał,kim jest, i co uczynił. 34 Ale między rzeszš każdy co innego wołał. A gdy z powodu zgiełku nic pewnegonie mógł się dowiedzieć, kazał go prowadzić do obozu. 35 Skoro doszedł do schodów, zdarzyło się, że żołnierze z powodu gwałtu pospólstwa nieœć go musieli. 36 Albowiem mnóstwo ludzi szło za nim, wołajšc: Strać go! 37 I gdy Paweł miał być wprowadzony do obozu, rzekł do trybuna: Czy wolno mi powiedzieć coœ do ciebie? A on rzekł: Umiesz po grecku? 38 Czyż ty nie jesteœ Egipcjaninem, który przed tymi dniami wszczšłeœ rozruch, i wywiodłeœ na pustynie cztery tysišce rozbójników? 39 A rzekł do niego Paweł: Ja wprawdzie jestem żydem z Tarsu w Cylicji, obywatelem wcale niepoœledniego miasta; lecz proszę cię, pozwól mi przemówić do ludu. 40 I gdy on pozwolił, Paweł stojšc na schodach, skinšł rękš na lud; a gdy nastałowielkie milczenie, odezwał się hebrajskim językiem, mówišc: 22 GORLIWOŒĆ PAWŁA W OBRONIE ZAKONU. 1 Mężowie bracia i ojcowie! Posłuchajcie sprawy, którš wam teraz zdaję. 2 Gdy zaœ usłyszeli, że mówił do nich hebrajskim językiem, jeszcze większe milczenie zapanowało. 3 I rzekł: Ja jestem żyd, urodzony w Tarsie w Cylicji, lecz wychowany w tym mieœcie u nóg Gamaliela, wyćwiczony według prawdy ojczystego Zakonu, goršcy miłoœnik Zakonu, jako i wy wszyscy dziœ jesteœcie. 4 I przeœladowałem tg drogę aż do œmierci, wišżšc i podajšc do więzienia mężów i niewiasty, 5 jak mi to poœwiadczy najwyższy kapłan i wszyscy starsi. Od nich też wzišwszy listy do braci, jechałem do Damaszku, abym stamtšd przyprowadził uwięzionych do Jeruzalem, żeby zostali ukarani. OPOWIADA SWE NAWRÓCENIE. 6 I stało się, kiedy byłem w drodze, i zbliżałem się do Damaszku około południa, nagle zajaœniała koło mnie wielka œwiatłoœć z nieba. 7 I upadłszy na ziemię, usłyszałem głos mówišcy mi: Szawle, Szawle! Czemu mię przeœladujesz? 8 Ja zaœ odpowiedziałem: Kto jesteœ, Panie?I rzekł do mnie: Jam jest Jezus Nazareński, którego ty przeœladujesz. 9 I ci, co byli ze mnš, œwiatłoœć wprawdzie widzieli, ale głosu tego, który mówił do mnie, nie słyszeli. 10 I rzekłem: Co mam czynić, Panie? Pan zaœ rzekł do mnie: Wstawszy, idŸ do Damaszku, a tam ci powiedzš o wszystkim, co masz czynić. 11 I gdy nic nie widziałem z powodu blaskutej œwiatłoœci, prowadzony za rękę przez towarzyszów, przyszedłem do Damaszku. 12 Niejaki zaœ Ananiasz, mšż według Zakonu, majšcy dobre œwiadectwo od wszystkich tam mieszkajšcych żydów, 13 przyszedł do mnie, i stanšwszy, rzekł mi: Szawle, bracie, przejrzyj! A ja tejże chwili spojrzałem na niego. 14 Lecz on rzekł: Bóg ojców naszych przeznaczył ciebie, abyœ poznał wolę jego iżebyœ zobaczył Sprawiedliwego, i posłyszał głos z ust jego; 15 albowiem będziesz mu œwiadkiem do wszystkich ludzi tego, coœ widział i słyszał. 16 A teraz czemu zwlekasz? Wstań, a ochrzcij się, i obmyj grzechy twoje, wzywajšc imienia jego. 17 I stało się, gdy wróciłem do Jeruzalem,i modliłem się w œwištyni, że wpadłem w ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żşPÄ cť  cźÖŢ c˝´& cžž3ž \zachwyt 18 i ujrzałem go mówišcego do mnie: Pospiesz się, i wyjdŸ szybko z Jeruzalem, bo œwiadectwa twego o mnie nie przyjmš. 19 A ja rzekłem: Panie, oni wiedzš, że ja wtršcałem do więzienia, i chłostałem po synagogach tych, co w ciebie wierzyli. 20 I gdy przelewano krew Szczepana, œwiadka twego, ja stałem przy tym, i przyzwalałem, i strzegłem szat tych, którzy go zabijali. 21 A on rzekł do mnie: IdŸ, bo ja daleko dopogan cię poœlę. ŻYDZI DOMAGAJĽ SIĘ ŒMIERCI PAWŁA. 22 I słuchali go aż do tych słów; i podnieœli głos swój, mówišc: ZgładŸ z ziemitakiego, albowiem on nie powinien żyć. 23 A gdy oni wrzeszczeli, i rzucali swe szaty, i miotali proch w powietrze, 24 rozkazał trybun wprowadzić go do obozu, i biczami chłostać, i męczyć go, żeby się dowiedzieć, dla jakiej przyczyny tak nań krzyczeli. 25 I gdy go zwišzano rzemieniami, rzekł Paweł do stojšcego przy nim setnika: Czy wolno wam obywatela rzymskiego i nie osšdzonego biczować? 26 Co usłyszawszy setnik przystšpił do trybuna, i oznajmił mu, mówišc: Co myœliszczynić? Ten bowiem człowiek jest obywatelem rzymskim. 27 Trybun zaœ przystšpiwszy, rzekł mu: Powiedz mi, czy ty jesteœ obywatelem rzymskim? A on rzekł: Tak jest. 28 I odpowiedział trybun: Ja za wielkš sumę to obywatelstwo dostałem. A Paweł rzekł: Ja zaœ nawet się urodziłem. 29 Natychmiast więc odstšpili od niego ci, co go męczyć mieli. Trybun też zlškł się skoro się dowiedział, że jest obywatelem rzymskim, i że kazał go zwišzać. 30 Nazajutrz zaœ chcšc dokładniej się dowiedzieć, o co obwiniali go żydzi, rozwišzał go, i rozkazał zgromadzić się kapłanom i całej Radzie, a wyprowadziwszy Pawła, postawił między nimi. 23 PAWEŁ PRZED STARSZYZNĽ ŻYDOWSKĽ. 1 Paweł zaœ wpatrujšc się w Radę, rzekł: Mężowie bracia! Ja z zupełnie czystym sumieniem postępowałem wobec Boga aż dodnia dzisiejszego. 2 Ananiasz zaœ, najwyższy kapłan, kazał tym, co przy nim stali, bić go po twarzy. 3 Wtedy rzekł Paweł do niego: Uderzy cię Bóg, œciano pobielana. I ty zasiadasz, żeby mnie sšdzić według Zakonu i każesz mię bićwbrew Zakonowi? 4 A ci, co stali przy. nim, rzekli: Najwyższemu kapłanowi Bożemu złorzeczysz? 5 Paweł zaœ rzekł: Nie wiedziałem, bracia,że on jest najwyższym kapłanem; bo napisane jest: „Przełożonemu ludu twego złorzeczyć nie będziesz. „ SPÓR O ZMARTWYCHWSTANIE. 6 A Paweł wiedzšc, że jedna częœć była saduceuszów, a druga faryzeuszów, zawołał w Radzie: Mężowie bracia! Ja jestem faryzeusz, syn faryzeuszów; o nadzieję i powstanie z martwych jestem sšdzony. 7 A gdy to powiedział, wszczšł się spór między faryzeuszami i saduceuszami, i rozdwoiło się zgromadzenie. 8 Saduceusze bowiem powiadajš, że nie ma zmartwychwstania, ani anioła, ani ducha, afaryzeusze jedno i drugie uznajš. 9 I wszczšł się krzyk wielu. A niektórzy z faryzeuszów powstawszy, spierali się, mówišc: Nic złego nie znajdujemy w tym człowieku; a cóż, jeœli duch albo anioł z nim mówił? 10 A gdy powstał wielki rozruch, trybun bojšc się, by Pawła nie rozszarpali, kazał zejœć żołnierzom, i wyrwać go spoœród nich, i odprowadzić do obozu. 11 Następnej zaœ nocy stanšł przy nim Panirzekł: BšdŸ stały, albowiem jak œwiadczyłeœ o mnie w Jeruzalem, tak ci i wRzymie œwiadczyć trzeba. SPRZYSIĘŻENIE PRZECIW PAWŁOWI. 12 A gdy nastał dzień, zebrali się niektórzyz żydów i œlubem się zwišzali, mówišc, że nie będš ani jeœć, ani pić, dopóki nie zabijš Pawła. 13 Było zaœ więcej niż czterdziestu mężów,którzy to sprzysiężenie uczynili. 14 Przyszli oni do najwyższych kapłanów i starszych, i rzekli: Zwišzaliœmy się œlubem,że nic do ust nie weŸmiemy, póki nie zabijemy Pawła. 15 A przeto wy teraz razem z Radš dajcie znać trybunowi, żeby go do was przyprowadził, jakbyœcie mieli coœ dokładniej o nim się wywiedzieć, a my, wpierw nim on się przybliży, gotowi jesteœmy go zabić. 16 A gdy siostrzeniec Pawła usłyszał o tejzasadzce, przybył, i wszedł do obozu, i opowiedział Pawłowi. 17 Paweł zaœ przyzwawszy do siebie jednego z setników, rzekł: ZaprowadŸ tego młodzieńca do trybuna, bo mu coœ ma oznajmić. 18 On rzeczywiœcie wzišł go i zaprowadził do trybuna, i rzekł: Paweł więzień prosił mnie, abym tego młodzieńca doprowadził do ciebie, bo ma ci coœ powiedzieć. 19 A trybun wzišwszy go za rękę, odszedł z nim na bok, i zapytał go: Cóż to jest, co masz mi oznajmić? 20 A on rzekł: Zmówili się żydzi, by cię prosić, abyœ jutro wyprowadził Pawła przed Radę, jakby chcieli coœ pewniejszego o nim się wywiedzieć. 21 Ale ty nie wierz im, bo zasadziło się nańspomiędzy nich więcej niż czterdziestu mężów, którzy się œlubem zwišzali, że nie będš jeœć ani pić, póki go nie zabijš; a teraz sš w pogotowiu, czekajš zezwolenia twego. 22 Trybun więc odprawił młodzieńca, nakazujšc, aby nikomu nie opowiadał, że mu to oznajmił. PAWEŁ WYSŁANY DO CEZAREI. 23 I wezwawszy dwóch setników, rzekł im:Przygotujcie dwustu żołnierzy, aby szli aż do Cezarei, i siedemdziesięciu jezdnych i dwustu oszczepników na trzeciš godzinę w nocy. 24 I przygotujcie bydlęta juczne, by wsadziwszy na nie Pawła, cało doprowadzić do namiestnika Feliksa. 25 (Bał się bowiem, by go przypadkiem żydzi nie porwali, i nie zabili, a potem nań spadłaby potwarz, jakby wzišł pienišdze). 26 Napisał też list, który to w sobie zawierał: Klaudiusz Lizjasz, dostojnemu namiestnikowi Feliksowi pozdrowienie 27 Tego męża, pojmanego od żydów, gdy już miał od nich być zabity, ja nadszedłszyz wojskiem, wyrwałem z ich ršk, dowiedziawszy się, że jest obywatelem rzymskim. 28 A chcšc poznać winę, którš mu zarzucali, zaprowadziłem go przed ich Radę. 29 Przekonałem się, że oskarżajš go o sprawy swojego Zakonu, nie ma jednak na nim żadnej winy, zasługujšcej na œmierć lub więzienie. 30 A gdy mi oznajmiono o zasadzce, którš nań przygotowali, posłałem go do ciebie, zapowiedziawszy też oskarżycielom, aby przed tobš wytoczyli sprawę. BšdŸ zdrów! 31 Żołnierze więc, wzišwszy Pawła wedługrozkazu, poprowadzili go nocš do Antypatrydy. 32 I nazajutrz zostawiwszy jezdnych, aby z nim jechali, wrócili się do obozu. 33 A oni dojechawszy do Cezarei, i oddawszy list namiestnikowi, postawili przed nim Pawła. 34 Gdy zaœ przeczytał, i zapytał, z jakiej jest prowincji, i dowiedziawszy się, że z Cylicji, 35 rzekł: Przesłucham cię, gdy przyjdš twoi oskarżyciele. I rozkazał go strzec w pretorium Heroda. 24 OSKARŻONY PRZED NAMIESTNIKIEM FELIKSEM. 1 Po pięciu zaœ dniach zjechał najwyższy kapłan Ananiasz z kilku starszymi i z mówcš, niejakim Tertullem, i stanęli przed namiestnikiem przeciw Pawłowi. 2 A gdy wezwano Pawła, zaczšł Tertullus oskarżać, mówišc: Gdy, dzięki tobie, żyjemyw wielkim pokoju, i gdy przez twš przezornoœć wiele się poprawia: 3 zawsze i wszędzie, dostojny Feliksie, z całš wdzięcznoœciš to przyjmujemy. 4 Lecz żeby cię długo nie bawić, proszę, abyœ nas z łaski swojej przez chwilę posłuchał. 5 ZnaleŸliœmy tego człowieka, szkodnika, wzniecajšcego niepokoje wœród wszystkich żydów po całym œwiecie, i przywódcę buntowniczej sekty nazareńczyków, 6 który też usiłował œwištynię znieważyć, którego też pojmawszy, chcieliœmy osšdzić według naszego Zakonu. 7 Ale trybun Lizjasz przyszedłszy, gwałtownš przemocš wyrwał go z ršk naszych, 8 rozkazujšc, by oskarżyciele jego do ciebie się udali. Od niego będziesz mógł, przesłuchawszy go sam, dowiedzieć się o tym wszystkim, o co my go oskarżamy. 9 A żydzi też dodali mówišc, że tak się rzecz ma. ODPIERA ZARZUTY 10 Lecz Paweł odpowiedział (gdy mu namiestnik mówić dozwolił): Wiedzšc, że odwielu lat jesteœ sędziš narodu tego, z dobršmyœlš zdam sprawę o sobie. 11 Albowiem dowiedzieć się możesz, że nie ma dni więcej niż dwanaœcie, jak przyszedłem do Jeruzalem, aby się pomodlić. 12 I nie znaleŸli mnie ani w œwištyni, żebymz kim rozprawiał, lub zbiegowisko ludu wywoływał, ani po synagogach, 13 ani w mieœcie. I nie mogš ci dowieœć tego, o co mię teraz oskarżajš. 14 Lecz to wyznaję przed tobš, że według sekty, którš nazywajš herezjš, tak służę Ojcu i Bogu memu, wierzšc we wszystko, co napisane jest w Zakonie i w Prorokach; 15 majšc nadzieję w Bogu, której i oni samiwyczekujš, że będzie zmartwychwstanie sprawiedliwych i niesprawiedliwych. 16 O to się też sam pilnie staram, abym zawsze miał sumienie nienaganne przed Bogiem i przed ludŸmi. 17 A po wielu latach przyszedłem, aby oddać narodowi mojemu jałmużny i ofiary iœluby. 18 Przy tym spotkali mnie oczyszczonego wœwištyni, bez zbiegowiska ludzi i bez zgiełku. 19 A pewni żydzi z Azji, którzy powinni byli stanšć przed tobš, i wnieœć skargę, jeœliby co mieli przeciwko mnie; 20 albo sami ci niech powiedzš, czy znaleŸliwe mnie jakš nieprawoœć, gdy stałem przed Radš, 21 oprócz tego jednego słowa, które stojšcpomiędzy nimi, zawołałem: że o powstanie umarłych jestem dziœ przez was sšdzony. PRZECIĽGANIE PROCESU. 22 Feliks zaœ, znajšc bardzo dobrze tę naukę, odroczył ich sprawę, mówišc: Kiedy trybun Lizjasz przyjedzie, wysłucham was.23 I rozkazał setnikowi strzec go, żeby miał spokój, i aby żadnemu z przyjaciół jego nie bronił mu służyć. 24 A po kilku dniach Feliks przybywszy z żonš swojš Druzyllš, która była żydówkš, wezwał Pawła, i słuchał go o wierze, która jest w Chrystusa Jezusa. 25 Gdy zaœ on rozprawiał o sprawiedliwoœcii czystoœci i o przyszłym sšdzie, zatrwożony Feliks odpowiedział: Jak na teraz, odejdŸ, a w czasie sposobnym zawołam cię. 26 Spodziewajšc się zarazem, że mu Pawełda pienišdze, dlatego też często go wzywałirozmawiał z nim. 27 A gdy upłynęły dwa lata, otrzymał Feliks następcę Porcjusza Festusa. Feliks zaœ chcšc łaskę okazać żydom, zostawił Pawła w więzieniu. 25 PAWEŁ PRZED FESTUSEM. 1 Festus tedy przybywszy do prowincji, po trzech dniach przyjechał do Jeruzalem z Cezarel. 2 I stanęli przed nim przedniejsi kapłani i znamienitsi z żydów przeciw Pawłowi, i prosili go, 3 żšdajšc łaski dla niego, aby go kazał przyprowadzić do Jeruzalem, gotujšc zasadzkę, by go zabić w drodze. 4 Lecz Festus odpowiedział, że Paweł trzymany jest w Cezarei, i że on sam niebawem odjedzie. 5 Którzy więc między wami sš znaczniejsi, niechaj (mówi) razem jadš, i jeœli jest jakawina w tym człowieku, niech nań skarżš. APELUJE DO CEZARA. 6 Pozostawszy zaœ między nimi nie więcej niż osiem albo dziesięć dni, zjechał do Cezarei, i nazajutrz zasiadł na sšdzie, i kazał przyprowadzić Pawła. 7 A gdy go przyprowadzono obstšpili go żydzi, którzy byli przyszli z Jeruzalem wytaczajšc wiele i ciężkich skarg, których dowieœć nie mogli. 8 Paweł bowiem bronił się: Że ani przeciw Zakonowi żydowskiemu, ani przeciw œwištyni, ani przeciw cesarzowi w niczym nie wykroczyłem. 9 Lecz Festus chcšc żydom łaskę okazać, odpowiadajšc Pawłowi, rzekł: Czy chcesz jechać do Jeruzalem, i tam o te rzeczy byćsšdzonym przede mnš? 10 A Paweł rzekł: Przed stolicš cesarskš stoję, tam mam być sšdzony. Żydom nic nie zaszkodziłem, jako ty sam lepiej wiesz. 11 Gdyż jeœli zaszkodziłem, albo uczyniłem co godnego œmierci, nie wzbraniam się umrzeć; ale jeœli niczego nie ma w tym, o co ci mnie oskarżajš, nikt im mnie darowaćnie może. Apeluję do cesarza. 12 Wtedy Festus rozmówiwszy się z Radš, odpowiedział: Apelowałeœ do cesarza? Do cesarza pójdziesz. KRÓL AGRYPPA U FESTUSA. 13 Skoro minęło kilka dni, król Agryppa i Berenice zjechali do Cezarei powitać Festusa. 14 I gdy niemało dni tam zabawili, Festus oznajmił królowi o Pawle, mówišc: Jest tu jeden człowiek, zostawiony przez Feliska wwięzieniu, 15 w którego sprawie, gdy byłem w Jeruzalem, przyszedł do mnie przedniejsi kapłani i starsi żydowscy, proszšc o wyrokprzeciw niemu. 16 Opowiedziałem im, że Rzymianie nie majšzwyczaju skazywać żadnego człowieka, dopóki przed oskarżonym nie stanš osobiœcie oskarżyciele i dopóki nie otrzyma możnoœci obrony dla oczyszczenia się z zarzutów. 17 Gdy więc tutaj się zeszli, bez żadnej zwłoki, dnia następnego zasiadłszy na sšd,kazałem przyprowadzić tego człowieka. 18 Gdy oskarżyciele wystšpili przeciw niemu, żadnej sprawy nie podnieœli, w której bym ja występek podejrzewał. 19 Ale mieli przeciw niemu jakieœ spory o swoje zabobony i o jakiegoœ Jezusa umarłego, o którym Paweł twierdził, że żyje. 20 Ja zaœ będšc niepewny co do tej sprawy, pytałem go, czy chce iœć do Jeruzalem, i tam o to być sšdzonym. 21 Ale ponieważ Paweł apelował, by go zachować do wyroku Augusta, kazałem go zatrzymać dopóki go nie odeœlę do cesarza. 22 Agryppa zaœ rzekł do Festusa: Chciałem i ja posłuchać tego człowieka. Jutro, mówi, usłyszysz go. PAWEŁ PRZED AGRYPPĽ. 23 A nazajutrz, gdy Agryppa i Berenice przyszli z wielkš pompš, i weszli na miejsce posłuchania z trybunami i przedniejszymi obywatelami miasta, na rozkaz Festusa przyprowadzono Pawła. 24 I rzecze Festus: Królu Agryppo i wszyscy mężowie, którzy tu z nami jesteœcie, patrzycie na tego, o którego w Jerozolimie nachodził mię cały tłum żydów, proszšc i wołajšc, że ten nie powinien żyć dłużej. 26 Ja zaœ przekonałem się, że nie uczynił on nic godnego œmierci, ale ponieważ on sam apelował do Augusta, osšdziłem, żeby go posłać. 26 A nie mam nic pewnego, co bym o nim panu napisał. Dlatego wyprowadziłem go dowas, a najbardziej do ciebie, królu Agryppo, abym po przesłuchaniu miał co napisać. 27 Nierozumnš bowiem rzeczš wydaje mi się posyłać więŸnia, a nie przedłożyć sprawy jego. 26 MÓWI O SWEJ MIŁOŒCI DO ZAKONU. 1 Agryppa zaœ rzekł do Pawła: Pozwala ci się mówić w swej obronie. Wtedy Paweł wycišgnšwszy rękę zaczšł zdawać sprawę:2 Za szczęœliwego uważam się, królu Agryppo, że przed tobš dziœ mam się bronićw sprawie tego wszystkiego, o co oskarżajš mię żydzi, 3 zwłaszcza, że znasz wszystko, i jakie sšu żydów zwyczaje i spory. Przeto cię proszę, żebyœ mię cierpliwie wysłuchał. 4 Co się tyczy życia mojego z lat młodych, jakie było od poczštku wœród narodu mojego w Jeruzalem, wiedzš wszyscy żydzi. 5 Znajš bowiem mnie od dawna (gdyby tylkoœwiadczyć chcieli), że według najsurowszejsekty naszej religii żyłem jako faryzeusz. 6 A teraz stoję sšdowi poddany z powodu nadziei w obietnicę, którš Bóg uczynił ojcom naszym, do której spodziewa się dojœć naszych dwanaœcie pokoleń, służšc Bogu we dnie i w nocy. 7 Z powodu tej to nadziei, o królu, oskarżajš mnie żydzi. 8 Cóż bowiem wy niemożliwego do wiary widzicie w tym, że Bóg umarłych wskrzesza? O ZJAWIENIU SIĘ JEZUSA. 9 Ja wprawdzie mniemałem, że powinienembył bardzo wrogo występować przeciw imieniowi Jezusa Nazareńskiego. 10 I tak też uczyniłem w Jeruzalem, i wielu œwiętych ja zamknšłem w więzieniach, otrzymawszy władzę od przedniejszych kapłanów; a gdy ich zabijano, głos oddawałem. 11 I karzšc ich częstokroć po wszystkich synagogach, zmuszałem bluŸnić; i jeszcze bardziej przeciwko nim szalejšc, przeœladowałem ich aż w oœciennych miastach. 12 Gdy wœród tego jechałem do Damaszku zwładzš i z pozwoleniem przedniejszych kapłanów, 13 w południe ujrzałem w drodze, o królu,œwiatłoœć nad blask słoneczny, która z nieba oœwieciła mnie i tych, co ze mnš byli.14 A gdyœmy wszyscy upadli na ziemię, usłyszałem głos, mówišcy do mnie hebrajskim językiem: Szawle, Szawle, czemu mię przeœladujesz? Trudno ci przeciw oœcieniowi wierzgać. 15 A ja rzekłem: Kto jesteœ, Pannie? Pan zaœ rzekł: Jam jest Jezus, którego ty przeœladujesz. 16 Ale podnieœ się, a stań na nogi twoje; bona to ci się ukazałem, aby cię ustanowić sługš i œwiadkiem tych rzeczy, któreœ widział, i tych, które tobie objawię, 17 wyrywajšc cię spoœród tego ludu i spoœród pogan, do których teraz ja cię posyłam, 18 abyœ otworzył im oczy, by nawrócili się z ciemnoœci do œwiatła i z mocy szatańskiej do Boga, żeby otrzymali odpuszczenie grzechów i dział między œwiętymi przez wiarę, która jest we mnie. O SWEJ MISJI WŒRÓD POGAN. 19 Toteż, królu Agryppo, nie byłem niewierny niebieskiemu widzeniu. 20 Ale najpierw tym, co sš w Damaszku i wJerozolimie, oraz w całej krainie Judei, i poganom przepowiadałem, aby czynili pokutę, i nawracali się do Boga, spełniajšc uczynki godne pokuty. ię w œwištyni, że wpadłem w ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żżPŐ cŔ% cÁ2– cÂČ&,!Ăô*ë c€Äß6B21 Z tej to przyczyny żydzi pojmawszy mię w œwištyni, usiłowali mię zabić. 22 Lecz pomocš Bożš wsparty, ostałem się aż do dnia dzisiejszego, œwiadczšc małym iwielkim, nic nie mówišc prócz tego, co zapowiedzieli prorocy i Mojżesz, że ma nastšpić: 23 że Chrystus miał cierpieć, że jako pierwszy spoœród zmartwychwstałych będzie opowiadał œwiatłoœć ludowi i poganom. 24 Gdy on to mówił i sprawę zdawał, odezwał się Festus wielkim głosem: Szalejesz, Pawle! Wielka nauka do szaleństwa cię przywodzi. 25 A Paweł: Nie szaleję (rzecze); dostojny Festusie, ale głoszę słowa prawdy i rozsšdku. 26 Wie bowiem o tym król, do którego też œmiało mówię; bo sšdzę, że nic z tego nie jest mu tajne, nic bowiem z tych rzeczy niedziało się pokštnie. 27 Wierzysz, królu, Agryppo, prorokom? Jawiem, że wierzysz. 28 Agryppa zaœ do Pawła: Wkrótce mnie namówisz, żebym został chrzeœcijaninem. 29 A Paweł: Pragnę od Boga, żeby wkrótce czy po długim czasie, nie tylko ty, ale i wszyscy, co mnie dziœ słuchajš, takimi się stali, jakim i ja jestem, z wyjštkiem tych kajdan. SKUTEK MOWY ŒW. PAWŁA. 30 I powstał król i namiestnik, i Berenice, ici, którzy siedzieli z nimi. 31 A odszedłszy, rozmawiali z sobš, mówišc: że ten człowiek nic nie uczynił godnego œmierci albo więzienia. 32 Agryppa zaœ rzekł do Festusa: Można bybyło wypuœcić tego człowieka, gdyby nie był apelował do cesarza. 27 PAWEŁ JEDZIE DO ITALII. 1 A gdy postanowiono, że Paweł ma odpłynšć do Italii, i być oddany wraz z innymi więŸniami setnikowi cesarskiej kohorty, imieniem Juliuszowi, 2 wsiadłszy na okręt adrumetyński, majšcypłynšć wzdłuż miejscowoœci Azji, puœciliœmy się w drogę; a był z nami Arystarch Macedończyk, z Tesalonlki. 3 I przypłynęliœmy drugiego dnia do Sydonu.A Juliusz po ludzku obchodzšc się z Pawłem, pozwolił mu iœć do przyjaciół i zaopatrzyć się. 4 I puœciwszy się stamtšd, podpłynęliœmy pod Cypr, dlatego że wiatry były przeciwne. 5 A przejechawszy morze Cylicji i Pamfilii, przybyliœmy do Listry, która jest w Licji; 6 i tam setnik znalazłszy okręt aleksandryjski, płynšcy do Italii, przesadził nas do niego. 7 A gdyœmy przez wiele dni powoli płynęli, izaledwie dojechali naprzeciw Gnidos, ponieważ wiatr nam przeszkadzał, popłynęliœmy pod Kretę, koło Salmonu. 8 A z trudnoœciš jadšc wzdłuż brzegów, przybyliœmy do pewnego miejsca, zwanego Dobre Porty, niedaleko miasta Talassa. 9 Gdy zaœ upłynęło już sporo czasu, i nie była już bezpieczna żegluga, bo i post już był minšł, upominał ich Paweł, 10 mówišc im: Mężowie, widzę, że ze szkodš i z wielkš utratš, nie tylko dla ładunku i okrętu ale też dla życia naszego zaczyna być ta żegluga. 11 Lecz setnik bardziej dowierzał sternikowi i dowódcy okrętu, niż temu, co Paweł powiadał. 12 A że i port nie był sposobny do zimowania, większa częœć radziła wyjechaćstamtšd, czyby jakoœ nie mogli dobić na przezimowanie do Feniki, portu Krety, któryleży w stronie Afryku i Koru. 13 A gdy powiał wiatr z południa, sšdzšc, że dopięli przedsięwzięcia, odbiwszy od Asson, płynęli obok Krety. GWAŁTOWNA BURZA. 14 Lecz niedługo potem uderzył w niego wicher gwałtowny, zwany Euroakwilo. 15 A gdy okręt został porwany, i nie mógł się oprzeć wiatrowi, puœciwszy okręt z wiatrem, płynęliœmy. 16 A gdyœmy podpłynęli do pewnej wysepki,zwanej Kauda, zaledwie zdołaliœmy pochwycić barkę. 17 A wycišgnšwszy jš, zabezpieczali się, obwišzujšc statek; w obawie, żeby nie wpaœć na Syrtę, zwinšwszy żagle, tak płynęli. 18 Ale że miotała nami gwałtowna burza, nazajutrz wyrzucili ładunek; 19 trzeciego zaœ dnia własnymi rękami wyrzucili sprzęt okrętowy. 20 Lecz gdy nie pokazywały się ani słońce,ani gwiazdy przez dni wiele, i niemała burza zagrażała; odeszła nas już wszelka nadzieja ocalenia. PAWEŁ DODAJE OTUCHY. 21 A gdy już długo nic nie jedli, wtedy Paweł stanšwszy wpoœród nich, rzekł: Należało wprawdzie, o mężowie, usłuchawszy mnie, nie opuszczać Krety, i zaoszczędzić sobie tego utrapienia i szkody.22 Ale teraz zachęcam was, abyœcie byli dobrej myœli; bo nikt z was nie zginie oprócz okrętu. 23 Albowiem stanšł przy mnie tej nocy anioł tego Boga, do którego ja należę, i któremu służę, 24 mówišc: Nie bój się Pawle, trzeba, żebyœ stanšł przed cesarzem; a oto Bóg darował ci wszystkich, którzy płynš z tobš. 25 BšdŸcie więc dobrej myœli, mężowie, bo wierzę Bogu, że tak się stanie, jak mi powiedziano. 26 Musimy się więc dostać na jakšœ wyspę. 27 Skoro już nadeszła noc czternasta i my płynęliœmy po Adrii, około północy zdawałosię żeglarzom, że ukazała im się jakaœ kraina. 28 A oni spuœciwszy sondę, znaleŸli dwadzieœcia sšżni, a posunšwszy się nieco dalej, znaleŸli piętnaœcie sšżni. 29 Bojšc się jednak, żebyœmy nie wpadli na ostre skały, zarzuciwszy z tyłu okrętu cztery kotwice, z upragnieniem oczekiwali dnia. 30 Lecz gdy żeglarze chcieli uciec z okrętu,i spuœcili czółno na morze pod pozorem, żez przodu statku chcš zarzucić kotwice, 31 rzekł Paweł setnikowi i żołnierzom: Jeœli ci nie zostanš na okręcie, wy nie możecie być ocaleni. 32 Wtedy żołnierze przecięli liny od barki, idopuœcili, że odpadła. 33 I gdy zaczynało się rozjaœniać, prosił Paweł wszystkich, aby się posilili, mówišc: Dziœ czternasty dzień czekajšc, trwacie głodni, nic nie jedzšc. 34 Przeto proszę was, abyœcie dla zdrowia waszego posilili się, bo nikomu z was włos z głowy nie spadnie. 38 A gdy to rzekł, wzišwszy chleb, dzięki uczynił Bogu przed oczyma wszystkich, i połamawszy, zaczšł jeœć. 36 Wszyscy zaœ nabrawszy otuchy, sami też pokarm przyjęli. 37 A było nas wszystkich na okręcie dwustu siedemdziesięciu szeœciu. 36 A nasyciwszy się pokarmem, wyrzucali pszenicę w morze, by ulżyć statkowi. WSZYSCY URATOWANI. 39 Gdy zaœ dzień nastał, lšdu nie rozpoznawali, ale ujrzeli jakšœ zatokę, majšcš brzeg płaski, do którego zamyœlali, gdyby się dało, przybić z okrętem. 40 A gdy podnieœli kotwice, puœcili się na morze, rozluŸniajšc zarazem przeguby sterowe, i nastawiwszy na wiatr żagiel pierwszego masztu, zmierzali do brzegu. 41Ale najechawszy na wysunięty w morze półwysep, osiedli ze statkiem, tak że przódokrętu nieruchomo utkwił, a tył rozpadał się pod naporem morza. 42 Żołnierze zaœ radzili, żeby więŸniów pozabijać, żeby który z nich nie przepłynšł; i nie uciekł. 43 Lecz setnik chcšc ocalić Pawła nie pozwolił tego zrobić, i rozkazał, by ci, co umieli pływać, pierwsi się rzucili, i wydostali się, i na ziemię wyszli; 44 a pozostałych, jednych nieœli na deskach, drugich na tym, co z okrętu zostało. I tak się stało, że wszyscy wyszlina ziemię. 28 PAWEŁ UKĽSZONY PRZEZ ŻMIJĘ. 1 I gdyœmy się wyratowali, wtedy dowiedzieliœmy się, że wyspa nazywała się Melita. 2 A barbarzyńcy okazywali nam niemałš uprzejmoœć Rozpaliwszy bowiem ognisko, podejmowali nas wszystkich z powodu deszczu, który padał i z powodu zimna. 3 A gdy Paweł nazbierał niemało suchego chrustu i włożył na ogień, żmija wypełznšwszy wskutek goršca, chwyciła się ręki jego. 4 Lecz gdy barbarzyńcy ujrzeli gada wiszšcego u jego ręki, mówili jeden do drugiego: Niechybnie ten człowiek jest mordercš, bo choć z morza cało wyszedł, pomsta nie pozwala mu żyć. 5 Ale on strzšsnšwszy gada w ogień, nic złego nie doznał. 6 Oni zaœ myœleli, że zacznie puchnšć, i że nagle upadnie, i umrze. A gdy długo czekali,i widzieli, że nic złego mu się nie dzieje, zmieniwszy zdanie, mówili, że jest bogiem. UZDRAWIA OJCA PUBLIUSZA. 7 W tych zaœ okolicach były dobra księcia wyspy, imieniem Publiusza, który nas przyjšwszy, przez trzy dni uprzejmie podejmował. 8 A trafiło się, że ojciec Publiusza leżał goršczkš i biegunkš dręczony. Wszedł do niego Paweł, i skoro się pomodlił, i ręce nań włożył, uzdrowił go. 9 Gdy się to stało, wszyscy na wyspie, którzy mieli choroby, przychodzili, i byli uzdrawiani. 10 Oni też wiele nam czci okazali; a gdyœmyodjeżdżali, zaopatrzyli, w co było potrzeba.PODRÓŻ Z MALTY DO RZYMU. 11 A po trzech miesišcach odpłynęliœmy na statku aleksandryjskim, który zimował na wyspie, i za godło miał Kastorów. 12 A gdyœmy przypłynęli do Syrakuzy, zabawiliœmy tam trzy dni. 13 Skšd jadšc wzdłuż wybrzeża, przybyliœmy do Regium, a dzień potem, gdy zawiał południowy wiatr, dopłynęliœmy dniadrugiego do Puteolów. 14 Znalazłszy tam braci, byliœmy proszeni, by pozostać u nich przez dni siedem; i tak przybyliœmy do Rzymu. 15 A bracia tamtejsi usłyszawszy, wyszli naprzeciw nas aż do Forum Appiusza i do Trzech Gospód. Gdy ich zobaczył Paweł złożywszy dzięki Bogu, nabrał otuchy. 16 Gdy zaœ przybyliœmy do Rzymu, pozwolono Pawłowi zamieszkać osobno z żołnierzem, który go pilnował. DLACZEGO APELOWAŁ DO CEZARA. 17 A po trzech dniach zwołał przedniejszych żydów. I gdy się zebrali, tak do nich przemówił: Ja, mężowie bracia,choć nie uczyniłem nic przeciw ludowi, albozwyczajom ojczystym, jako więzień z Jerozolimy zostałem wydany w ręce Rzymian, 18 którzy zrobiwszy co do mnie dochodzenie, chcieli mię wypuœcić, dlatego że nie było we mnie żadnej przyczyny œmierci. 19 Ale gdy sprzeciwiali się żydzi, musiałem apelować do cesarza, nie jakbym zamierzałnaród mój w czymœ oskarżać. 20 Z tej to przyczyny zaprosiłem was, aby was ujrzeć i z wami się rozmówić, bo dla nadziei Izraela tym łańcuchem zwišzany jestem. 21 Lecz oni rzekli do niego: My ani listów o tobie nie otrzymaliœmy z Judei, ani też nikt z braci przybyłych nic złego o tobie nie doniósł, ani nie mówił. 22 Pragniemy zaœ od ciebie usłyszeć, co myœlisz; bo wiadomo nam o tej sekcie, że się jej wszędzie sprzeciwiajš. PRZEPOWIADA CHRYSTUSA ŻYDOM. 23 A gdy mu naznaczyli dzień, przyszło ich do niego do gospody bardzo wielu, i on im wykładał, œwiadczšc o królestwie Bożym, istarajšc się ich przekonać o Jezusie z Zakonu Mojżeszowego i z Proroków, od rana aż do wieczora. 24 A jedni wierzyli temu, co było mówione, drudzy zaœ nie wierzyli. 25 I gdy nie mogli się zgodzić między sobš, odchodzili, a Paweł mówił jedno słowo: Że dobrze Duch Œwięty powiedział przez Izajasza proroka do ojców naszych, 26 mówišc: „IdŸ do ludu tego, a mów do nich: Uchem usłyszycie, a nie zrozumiecie, ipatrzšc, patrzeć będziecie, a nie ujrzycie. 27 Albowiem zatyło serce ludu tego, i uszami ledwo słyszeli i zamrużali oczy swoje, żeby przypadkiem oczami nie ujrzeliiuszami nie usłyszeli i sercem nie zrozumieli, żeby się nie nawrócili, i żebym ich nie uzdrowił.” 28 Niechże więc wam wiadome będzie, że poganom posłane jest to zbawienie Boże, a oni słuchać będš. 29 I gdy on to powiedział, żydzi odeszli od niego, toczšc między sobš spór. 30 Paweł zaœ mieszkał przez całe dwa lataw najętym przez siebie domu, i przyjmowałwszystkich, którzy doń przychodzili, 31 opowiadajšc królestwo Boże, i nauczajšctego, co dotyczy Pana Jezusa Chrystusa z wszelkim bezpieczeństwem i bez przeszkody. ------------------------ LIST ŒW. PAWŁA DO RZYMIAN Wstęp. (1,1-17) Paweł, sługa Jezusa Chrystusa, powołany a apostoła, przeznaczony dla ewangelii Boga, 2 którš był przedtem obiecał przez proroków swoich w Pismach œwiętych 3 o Synu swoim; ten był potomkiem Dawida według ciała, 4 tenże ujawniony został jako Syn Boży w mocy, według ducha poœwięcenia przez powstanie z martwych - o Jezusie Chrystusie Panu naszym, 5 przez którego otrzymaliœmy łaskę i apostolstwo dla nakłaniania ku posłuszeństwu wiary wszystkie narody dla imienia jego, 6 między którymi jesteœcie i wy, powołani Jezusa Chrystusa, 7wszystkim, co sš w Rzymie, Bogu miłym, z powołania œwiętym: Łaska wam i pokój od Boga Ojca naszego i Pana Jezusa Chrystusa. PAWEŁ PRAGNIE RZYMIAN ODWIEDZIĆ. 8 Najpierw dziękuję Bogu mojemu przez Jezusa Chrystusa za was wszystkich, że wiara wasza jest opowiadana po całym œwiecie. 9 Albowiem œwiadkiem mi jest Bóg, któremuw ewangelii Syna jego służę z duszy swej, że nieustannie o was pamiętam, 10 zawsze proszšc w modlitwach swoich, ażebym przecie kiedyœ za wolš bożš mógł mieć na przyjœcie do was szczęœliwš drogę.11 Pragnę bowiem was zobaczyć, abym wam użyczył nieco łaski duchowej dla utwierdzenia was; 12 to jest, abyœmy się wspólnie pocieszyli wœród was przez tę wiarę waszš i mojš, która jest obopólna. 13 Nie chcę zaœ, żebyœcie nie mieli wiedzieć, bracia, że często zamierzałem przybyć do was (ale miałem przeszkody aż dotšd), abym i wœród was zebrał jaki owoc, jak i wœród innych narodów. 14 Grekom i barbarzyńcom, mšdrym i niemšdrym jestem dłużnikiem, 15 tak że (co do mnie) gotów jestem opowiadać ewangelię i wam, którzy jesteœcie w Rzymie. 16 Albowiem nie wstydzę się ewangelii. Jestbowiem mocš Boga ku zbawieniu każdego wierzšcego, Żyda naprzód i Greka. 17 Gdyż sprawiedliwoœć Boga objawia się w niej z wiary w wiarę, jak jest napisane: "A sprawiedliwy z wiary żyje." CZʌC I. DOGMATYCZNA (1,18 -11,36) A. O USPRAWIEDLIWIENIU PRZEZ WIARĘ (1,18 - 4,25) POGANIE ODSTĽPILI OD BOGA. 18 Albowiem gniew Boga objawia się z niebana wszelkš bezbożnoœć i niesprawiedliwoœć tych ludzi, którzy prawdę bożš tłumiš w niesprawiedliwoœci, 19 ponieważ to, co można o Bogu poznać, jest im jawne; albowiem Bóg im objawił. 20 Gdyż niewidzialne jego przymioty, od stworzenia œwiata, przez zrozumienie tych rzeczy, które sš uczynione, bywajš poznane, wieczna też moc jego i bóstwo; tak że nie mogš być wymówieni. 21 Gdyż poznawszy Boga, nie oddawali mu chwały jak Bogu, ani nie dziękowali, ale znikczemnieli w myœlach swoich i zaćmione jest ich bezrozumne serce; 22 albowiem powiadajšc się być mšdrymi, stali się głupimi. 231 zamienili chwałę niezniszczalnego Boga na podobieństwo i obraz człowieka œmiertelnego i ptaków i czworonogów i płazów. ZA KARĘ WYDANI NAMIĘTNOŒCIOM. 24 Dlatego Bóg wydał ich pożšdliwoœciom ich serca na nieczystoœć, aby między sobš hańbili swoje ciała, 25 gdyż prawdę bożš przemienili w kłamstwo, i czeœć oddawali i służyli raczejstworzeniu, niż Stwórcy, który jest błogosławiony na wieki. Amen. 26 Dlatego Bóg oddał ich sromotnym namiętnoœciom. Albowiem ich niewiasty zmieniły naturalny sposób pożycia na ten, który jest przeciwny naturze. 27 A podobnie i mężczyŸni, opuœciwszy naturalne pożycie z niewiastš, zapłonęli w swych pożšdliwoœciach jeden ku drugiemu, uprawiajšc sromotę mężczyŸni z mężczyznami i ponoszšc na sobie słusznš zapłatę za swój błšd. 28 I jak im się nie podobało mieć w poznaniu Boga, poddał ich Bóg bezrozumnymmyœlom, aby czynili to, co nie przystoi, 29 ich napełnionych wszelkš nieprawoœciš, złoœciš, nierzšdem, łakomstwem, nikczemnoœciš; pełnych zazdroœci, mężobójstwa, swaru, zdrady, złoœliwoœci; plotkarzy, 30 obmówców, Bogu obmierzłych, zuchwalców, pysznych, wyniosłych, wynalazców złoœci, nieposłusznych rodzicom, 31 bezrozumnych, nieukładnych, bez serca,nieprzejednanych, bez miłosierdzia. 32 Choć sprawiedliwoœć Boga poznali, nie zrozumieli, że ci, co takie rzeczy czyniš, godni sš œmierci; a nie tylko c1, co je czyniš, ale ci także, co z czynišcymi się zgadzajš. 2 I ŻYDOM GROZI SĽD BOŻY. 1 Dla tego nie możesz być wymówiony, o człowiecze wszelki który sšdzisz. W czym bowiem drugiego sšdzisz, potępiasz samegosiebie, bo co osšdzasz, to samo czynisz. 2 Wiemy bowiem, że sšd Boga jest według prawdy na tych, co takie rzeczy czyniš. 3 Myœlisz zaœ, o człowiecze, który sšdzisz tych, co takie rzeczy czyniš, a sam je czynisz, że ty ujdziesz sšdu? 4 Czy gardzisz bogactwami jego dobroci i cierpliwoœci i nieskwapliwoœci? Nie wiesz, że łaskawoœć Boga do pokuty cię przywodzi? 5 Lecz według zatwardziałoœci swej i serca niepokutujšcego skarbisz sobie gniewna dzień gniewu i objawienia sprawiedliwego sšdu Boga, 6 który "odda każdemu według uczynków jego"; 7 tym mianowicie, co cierpliwie w dobrym uczynku szukajš sławy i czci i nieskazitelnoœci - życie wieczne; 8 tym zaœ, co się sprzeciwiajš i co nie przyjmujš prawdy, ale wierzš niesprawiedliwoœci - gniew i zapalczywoœć. BÓG IM ODDA WEDŁUG ICH UCZYNKÓW. 9 Utrapienie i ucisk na każdego człowieka, złe czynišcego, Żyda najpierw i Greka; 10 chwała zaœ i czeœć i pokój wszelkiemu czynišcemu dobre, Żydowi najpierw i padłem w ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żĹPĂ cĆ Ë cÇŢ‹ cČi%Ç cÉ02Ş cĘÚ>—Grekowi; 11 nie ma bowiem u Boga względu na osoby.12 Albowiem którzykolwiek zgrzeszyli bez Zakonu, bez Zakonu poginš; a którzykolwiekzgrzeszyli w Zakonie, przez Zakon będš sšdzeni. 13 Nie ci bowiem co słuchajš Zakonu, sš sprawiedliwymi u Boga; ale ci, będš usprawiedliwieni, co Zakon pełniš. 14 Gdy bowiem poganie, którzy nie majš Zakonu, z natury czyniš to, czego Zakon wymaga; tacy, co nie majš Zakonu, sam1 sobie sš Zakonem. 15 Oni okazujš treœć Zakonu wypisanš na sercach swoich, a ich własne sumienie oddaje im œwiadectwo, i gdy myœli nawzajem się oskarżajš albo też broniš, 16 w dzień, w którym Bóg sšdzić będzie tajemne sprawy ludzkie, według ewangelii mojej przez Jezusa Chrystusa. ŻYDZI ZGRZESZYLI JAK POGANIE. 17 Jeœli zaœ ty nazywasz się żydem i polegasz na Zakonie, i chlubisz się w Bogu, 18 i znasz jego wolę, i nauczony przez Zakon rozpoznajesz, co lepsze; 19 tuszysz o sobie, że jesteœ wodzem œlepych, œwiatłoœciš tych, co sš w ciemnoœci, 20 mistrzem bezrozumnych, nauczycielem dzieci, który ma od wzór wiedzy i prawdy w Zakonie. 21 Ty więc, który uczšc drugiego, siebie samego nie uczysz; który głoszšc, żeby niekradziono, kradniesz; 22 który mówišc, żeby nie cudzołożono, cudzołożysz; który brzydzšc się bałwanami, œwiętokradztwo popełniasz; 23 który chlubišc się Zakonem, przez przestępowanie Zakonu, Boga znieważasz. 24 (Albowiem jak napisano: "imię Boga z powodu was bywa bluŸnione między poganami.") OBRZEZANIE NIC IM NIE POMOŻE. 25 Obrzezanie wprawdzie jest pożyteczne, jeœli zachowujesz Zakon; ale jeœli przestępujesz Zakon, twoje obrzezanie stało się nieobrzezaniem. 26 Jeœli więc nieobrzezany zachowuje przepisy Zakonu, to czy jego nieobrzezanie nie będzie poczytane za obrzezanie? 27 I czy ten, co z natury jest nieobrzezany, ale wypełnia Zakon, nie będzie sšdził ciebie, który mimo litery i obrzezania, jesteœ przestępcš Zakonu? 28 Nie ten bowiem jest żydem:, co jest nimwidocznie; ani nie to jest obrzezanie, co jest widoczne na ciele, 29 ale ten jest żydem, który jest nim w skrytoœci, i ma obrzezane serce w duchu, anie w literze, którego chwała nie jest z ludzi lecz z Boga. 3 W CZYM LEŻY PIERWSZEŃSTWO ŻYDÓW. 1 Cóż więc żyd ma więcej? Albo co za pożytek z obrzezania? 2 Wielki - na wszelki sposób. Najpierw, że im właœnie powierzone były słowa boże. 3 Cóż bowiem że niektórzy z nich nie uwierzyli? Czyż ich niedowiarstwo wniwecz obróci wiernoœć Boga? Żadnš miarš. 4 Bóg zaœ jest prawdomówny, a wszelki człowiek kłamliwy, jak napisano: "Abyœ się okazał sprawiedliwym w mowach swoich i zwyciężył, gdy bywasz sšdzony." 5 Jeœli zaœ niesprawiedliwoœć nasza zaleca sprawiedliwoœć bożš, cóż powiemy? Czyż niesprawiedliwy jest Bóg, gdy gniew wywiera? (po ludzku to mówię). 6 Żadnš miarš; jakże inaczej Bóg będzie sšdził ten œwiat? 7 Jeœli bowiem prawdomównoœć Boga bardziej się uwydatnia na chwałę jego przez moje kłamstwo, czemuż jeszcze i ja jak grzesznik jestem sšdzony? 8 A nie mamy (jak nas powtarzajš i jak niektórzy powiadajš, że mówimy) czynić złych rzeczy, aby z nich wyszły dobre? Potępienie takich jest sprawiedliwe. ŻYDZI I GRECY PODLEGAJĽ GRZECHOWI. 9 Cóż więc? Przewyższamy ich? Bynajmniej.Dowiedliœmy bowiem, że wszyscy: Żydzi i Grecy sš pod grzechem, 10 jak napisano: Nie ma sprawiedliwego nikogo, 11 nie ma rozumnego, nie ma, co by szukałBoga. 12 Wszyscy odstšpili, stali się razem nieużyteczni, nie ma, kto by czynił dobrze, nie ma ani jednego. 13 Ich gardło jest grobem otwartym, językami swymi zdradliwie mówili, pod ich wargami jad żmijowy. 14 Usta ich sš pełne przekleństwa i gorzkoœci, l5nogi ich prędkie do rozlewania krwi. 16 Na ich drogach zniszczenie i nieszczęœcie, 17 i nie poznali drogi pokoju; 18 nie ma bojaŸni bożej przed ich oczami." 19 Lecz wiemy, że cokolwiek mówi Zakon, mówi tym, co sš w Zakonie, aby wszelkie usta były zamknięte i żeby cały œwiat podlegał Bogu; no bo z uczynków Zakonu niebędzie usprawiedliwiony przed nim żaden człowiek. Przez Zakon bowiem poznanie grzechu. USPRAWIEDLIWIENIE PRZEZ WIARĘ W CHRYSTUSA. 21 Ale teraz bez Zakonu objawiła się sprawiedliwoœć boża, poœwiadczona przez Zakon i proroków. 22 Sprawiedliwoœć zaœ boża przez wiarę w Jezusa Chrystusa dla wszystkich i na wszystkich, którzy weń wierzš, bo nie ma różnicy. 23 Wszyscy bowiem zgrzeszyli i niedostaje im chwały bożej. 24 Usprawiedliwieni darmo przez łaskę jego, przez odkupienie, które jest w Chrystusie Jezusie. 25 Jego Bóg uczynił we wierze ofiarš przebłagalnš przez krew jego dla okazania sprawiedliwoœci swojej względem przeszłych grzechów, 26 które Bóg znosił cierpliwie dla okazania sprawiedliwoœci swojej w tym czasie, aby isam był sprawiedliwy i usprawiedliwiajšcy tego, który jest z wiary w Jezusa Chrystusa. 27 Gdzież jest więc chluba twoja? Wykluczona jest. Przez jaki zakon? Uczynków? Nie, ale przez zakon wiary. 26 Sšdzimy bowiem, że człowiek bywa usprawiedliwiony przez wiarę, bez uczynków Zakonu. 29 Czyż Bóg jest tylko żydów? Czy nie i pogan? Owszem i pogan. 30 Gdyż właœnie jeden jest Bóg, który usprawiedliwia obrzezanych z wiary i nieobrzezanych przez wiarę. 31 Zakon więc burzy my przez wiarę? Żadnš miarš; ale Zakon stanowimy. 4 USPRAWIEDLIWIENIE NIE PRZEZ UCZYNKI ZAKONU, ALE PRZEZ WIARĘ. 1 Cóż więc powiemy, Abraham, ojciec nasz według ciała co znalazł? 2 Jeœli bowiem Abraham z uczynków był usprawiedliwiony, ma chwałę, ale nie u Boga. 3 Co bowiem mówi Pismo? "Uwierzył Abraham Bogu i poczytane mu jest ku sprawiedliwoœci." 4 Temu zaœ, który pracuje, nie poczytuje się zapłaty za łaskę, ale za rzecz należnš. 5 Temu zaœ, co nie pracuje, ale wierzy w tego, który niezbożnego usprawiedliwia, poczytana bywa wiara jego ku sprawiedliwoœci według postanowienia łaskibożej. 6 Jak i Dawid nazywa błogosławionym człowieka, któremu Bóg poczytuje sprawiedliwoœć bez uczynków. 7 "Błogosławieni, którym odpuszczone sš nieprawoœci, i których grzechy sš zakryte. 8 Błogosławiony mšż, któremu Pan nie poczytał grzechu. " WIARA USPRAWIEDLIWIŁA ABRAHAMA, A NIE OBRZEZANIE. 9 to więc błogosławieństwo czy jest tylko dla obrzezanych, czy także dla nieobrzezanych? Mówimy bowiem, że wiara została poczytana Abrahamowi ku sprawiedliwoœci. 10 Jakże więc była poczytana? W obrzezaniu, czy w odrzezku? Nie w obrzezaniu, ale w odrzezku. 11 I otrzymał znak obrzezania jako pieczęćusprawiedliwienia z wiary, którš miał przed obrzezaniem, aby był ojcem wszystkich wierzšcych w nieobrzezaniu, aby i im było to poczytane ku sprawiedliwoœci, 12 i żeby był ojcem obrzezanych, nie tylko tym, co sš z obrzezania, ale i tym, co idš œladami wiary, jakš miał ojciec nasz Abraham przed obrzezaniem. 13 Nie przez Zakon bowiem dana była obietnica Abrahamowi i potomstwu jego, że ma być dziedzicem œwiata, ale przez sprawiedliwoœć wiary. 14 Jeœli bowiem ci sš dziedzicami, co sš z Zakonu, próżnš stała się wiara i wniwecz obróciła się obietnica. 15 Zakon bowiem œcišga gniew. Gdyż gdzie nie ma Zakonu, nie ma i przestępstwa. 16 Dlatego z wiary - aby według łaski obietnica trwała w mocy dla całego potomstwa, nie tylko tego, które jest z Zakonu, ale i dla tego, które jest z wiary Abrahama; bo on jest ojcem nas wszystkich17 (jak napisano: "Postanowiłem cię ojcem wielu narodów"), przed Bogiem, któremu uwierzył, który ożywia umarłych i powołuje do bytu to, czego nie ma, jak to, co jest. WIARA ABRAHAMA. 18 On przeciw nadziei uwierzył ufajšc, że zostanie ojcem wielu narodów, według tego, co mu powiedziano: "Tak będzie potomstwo twoje." 19 I nie osłabł w wierze, ani się nie oglšdał na obumarłe ciało swoje, choć już miał około stu lat, i na obumarły żywot Sary. 20 Nie wahał się też niedowierzajšc obietnicy Boga, ale się umocnił w wierze, dajšc chwałę Bogu; 21 wiedzšc z całš pewnoœciš, że cokolwiek obiecał, mocen jest i uczynić. 22 I dlatego poczytano mu to ku sprawiedliwoœci. 23 Nie tylko zaœ dla niego napisano: Poczytane mu zostało ku sprawiedliwoœci, 24 ale i dla nas, którym będzie poczytane, że wierzymy w tego, co wzbudził z martwych Jezusa Chrystusa Pana naszego, 25 który został wydany z powodu występków naszych, a wstał z martwych dla naszego usprawiedliwienia. B. WZNIOSŁOŒĆ I SKUTIKI USPRAWIEDLIWIENIA (5,1 - 8,39) 5 OWOCE USPRAWIEDLIWIENIA PRZEZWIARĘ. 1 Usprawiedliwieni więc z wiary, miejmy pokój z Bogiem przez Pana naszego Jezusa Chrystusa, 2 przez którego też mamy dostęp przez wiarę do tej łaski, w której stoimy i chlubimy się w nadziei chwały synów bożych. 3 A nie tylko to, lecz też chlubimy się i w uciskach, wiedzšc, że ucisk sprawuje cierpliwoœć, 4 a cierpliwoœć wypróbowanie, a wypróbowanie nadzieję, 5 a nadzieja nie zawodzi, gdyż miłoœć boża rozlana jest w sercach naszych przez Ducha Œwiętego, który nam1 jest dany. 6 A po cóż bowiem Chrystus, gdyœmy jeszcze byli słabi, czasu swego umarł za niezbożnych? 7 Albowiem za sprawiedliwego ledwo kto umiera, gdyż za dobrego może by się kto odważył umrzeć. 8 Lecz Bóg zaleca miłoœć swojš względem nas, że kiedyœmy czasu swego byli jeszcze grzesznikami, 9 Chrystus za nas umarł; więc daleko więcej teraz, skoroœmy usprawiedliwieni we krwi jego, wybawieni będziemy przezeńod gniewu. 10 Jeœli bowiem, gdyœmy byli nieprzyjaciółmi, zostaliœmy pojednani z Bogiem przez œmierć Syna jego, daleko bardziej, skoroœmy pojednani, będziemy zbawieni w życiu jego. 11 Lecz nie tylko, ale też chlubimy się w Bogu przez Pana naszego Jezusa Chrystusa,przez którego teraz jesteœmy pojednani. ADAM A CHRYSTUS 12 Dlatego jak przez jednego człowieka grzech wszedł na ten œwiat, i przez grzechœmierć, i tak na wszystkich ludzi œmierć przeszła, w którym wszyscy zgrzeszyli. 13 Aż do Zakonu bowiem grzech był na œwiecie, lecz grzech nie był oczytany, gdy Zakonu nié było. 14 Ale œmierć królowała od Adama aż do Mojżesza także nad tymi, którzy nie zgrzeszyli na podobieństwo przestępstwa Adama, który jest figurš przyszłego. 15 Lecz nie jak przestępstwa, tak i dar. Jeœli bowiem przez przestępstwo jednego umarło wielu, daleko więcej obficie spłynęła na wielu łaska boża i dar w łascejednego człowieka Jezusa Chrystusa. 16 I nie jak przez jeden grzech, tak i dar;.bo sšd wprawdzie z jednego na potępienie, łaska zaœ z wielu występków na usprawiedliwienie. 17 Jeœli bowiem wskutek przestępstwa jednego œmierć królowała przez jednego, daleko więcej ci, co otrzyrnujš obfitoœć łaski i daru i sprawiedliwoœci, królować będš w życiu przez jednego Jezusa Chrystusa. 18 Przeto jak przez przestępstwo jednego na wszystkich ludzi potępienie, tak i przez sprawiedliwoœć jednego na wszystkich ludziusprawiedliwienie życia. 19 Jak bowiem przez nieposłuszeństwo jednego człowieka grzesznikami stało się wielu, tak i przez posłuszeństwo jednego sprawiedliwymi stanie się wielu. 20 Zakon zaœ wszedł, aby obfitowało przestępstwo. Gdzie zaœ obfitowało przestępstwo obfitowała więcej łaska. 21 Aby jak grzech królował w œmierci, tak też łaska królowała przez sprawiedliwoœć ku życiu wiecznemu, przez Jezusa Chrystusa Pana naszego. 6 OCHRZCZENI W CHRYSTUSIE UMARLIŒMY DLA GRZECHU. 1 Cóż więc powiemy? Będziemy trwać w grzechu, aby obfitowała łaska? 2 Uchowaj Boże! Jeœli bowiem umarliœmy grzechowi, jakże jeszcze będziemy w nim żyć? 3 Czy nie wiecie, że którzykolwiek jesteœmyochrzczeni w Chrystusie Jezusie, ochrzczeni jesteœmy w œmierci jego? 4 Albowiem z nim jesteœmy razem pogrzebani w œmierć przez chrzest, aby jak Chrystus wstał z martwych przez chwałę Ojca, tak żebyœmy i my chodzili w nowoœci życia. 5 Jeœli bowiem zostaliœmy wszczepieni w podobieństwo œmierci jego, to będziemy i wzmartwychwstanie. 6 Wiedzšc to, że nasz stary człowiek został współukrzyżowany, aby było zniszczone ciało grzechu i żebyœmy dalej nie służyli grzechowi. 7 Kto bowiem umarł, wyzwolony jest spod grzechu. 8 Jeœli zaœ umarliœmy z Chrystusem, wierzymy, że też razem będziemy żyć z Chrystusem; 9 wiedzšc, że Chrystus powstawszy z martwych, Więcej nie umiera, œmierć nad nim więcej nie będzie panować. 10 Skoro bowiem umarł dla grzechu, raz umarł; skoro zaœ żyje, żyje dla Boga. 11 Tak i wy rozumiejcie, że z pewnoœciš umarliœcie dla grzechu, żyjecie zaœ dla Bogaw Chrystusie Jezusie Panu naszym. STALIŒMY SIĘ SŁUGAMI USPRAWIEDLIWIENIA. 12 Niechże Więc nie króluje grzech w waszym. œmiertelnym ciele, żebyœcie mieli być posłuszni pożšdliwóœciom jego. 13 Lecz też nie wydajcie członków waszychna narzędzia nieprawoœci dla grzechu, ale oddajcie się Bogu jak zmartwychwstali żyjšcy, a członki wasze jak narzędzia sprawiedliwoœci dla Boga. 14 Grzech bowiem nie będzie nad wami panował, bo nie jesteœcie pod Zakonem, alepod łaskš. 15 Cóż więc? Będziemy grzeszyć dlatego, żenie jesteœmy pod Zakonem, ale pod łaskš? Uchowaj Boże ! 16 Czy nie wiecie, że komu oddajecie się w służbę na posłuszeństwo, sługami jesteœcie tego, kogo słuchacie, czy to grzechu ku œmierci, czy posłuszeństwa ku sprawiedliwoœci? 17 Lecz Bogu dzięki, że choć byliœcie niewolnikami grzechu, staliœcie się z serca posłuszni temu rodzajowi nauki, któremu jesteœcie oddani. 18 Wyzwoleni zaœ od grzechu, staliœcie się niewolnikami sprawiedliwoœci. 19 Po ludzku mówię, dla słaboœci waszego ciała. Jak bowiem Wydawaliœcie członki wasze na służbę nieczystoœci i nieprawoœciku nieprawoœci, tak teraz oddawajcie członki wasze na służbę sprawiedliwoœci ku uœwięceniu. 20 Gdy bowiem byliœcie niewolnikami grzechu, nie ulegaliœcie sprawiedliwoœci. 21 Jaki Więc pożytek mieliœcie wtedy z tych rzeczy, których się teraz wstydzicie? Gdyż końcem ich jest œmierć. 22 Teraz zaœ wyzwoleni spod grzechu, i stawszy się niewolnikami Boga, zbieracie swój owoc ku uœwięceniu, a końcem - życiewieczne. 23 Albowiem zapłatš grzechu œmierć. Łaskšzaœ Boga - życie wieczne w Chrystusie Jezusie Panu naszym. 7 WOLNI OD ZAKONU. 1 Czyż nie wiecie, bracia (bo mówię do znajšcych Zakon), że człowiek podlega prawu, jak długi czas żyje. 2 Niewiasta bowiem zamężna, póki mšż żyje, zwišzana jest prawem; jeœli zaœ mšż jej umrze, wyzwolona jest spod prawa męża. 3 Przeto, póki mšż żyje, będzie zwana cudzołożnicš, jeœliby była z innym mężem; jeœliby zaœ mšż jej umarł, wolna jest od prawa mężowego, żeby nie była cudzołożnicš, gdyby była z innym mężem. 4 Otóż i wy, bracia moi, umarliœcie Zakonowi przez ciało Chrystusowe, abyœcienależeli do innego, który powstał z martwych, abyœmy owoc przynosili Bogu. 5 Gdy bowiem byliœmy w ciele, namiętnoœci grzeszne, obudzone przez Prawo, działały w członkach naszych, ażeby przynosiły owoc œmierci; 6 lecz teraz jesteœmy wolni od Zakonu œmierci, w którym byliœmy trzymani, tak żesłużymy w nowoœci ducha, a nie w staroœcilitery. PRZEZ ZAKON WZMÓGŁ SIĘ GRZECH. 7 Cóż więc powiemy? Zakon jest grzechem?Boże uchowaj ! Ale grzechu nie poznałem jak tylko przez Zakon: bo nie wiedziałbym opożšdliwoœci, gdyby Prawo nie mówiło: "Niepożšdaj." 8 Grzech zaœ, wzišwszy podnietę z przykazania, sprawił we mnie wszelkš pożšdliwoœć. Bez Zakonu bowiem grzech byłmartwy. 9 Ja przecie żyłem niegdyœ bez Zakonu. Lecz gdy przyszło przykazanie, grzech ożył, 10 ja zaœ umarłem i okazało mi się, że przykazanie, które miało być ku życiu, to stało się drogš do œmierci. 11 Grzech bowiem wzišwszy podnietę z przykazania, uwiódł mię i mnie zabił przez nie. 12 Tak więc Zakon wprawdzie œwięty i przykazanie œwięte i sprawiedliwe i dobre. 13 To więc, co dobre, stało się dla mnie œmierciš? Boże uchowaj ! Ale grzech, żeby się okazać grzechem, przez dobro zadał miœmierć; aby przez przykazanie grzech stał się nad miarę grzesznym. WEWNĘTRZNA WALKA CZŁOWIEKA. 14 Wiemy bowiem, że Zakon jest duchowy, ja zaœ cielesny, jestem zaprzedany grzechowi. 15 Albowiem nie rozumiem, co czynię; bo nie to czynię, co chcę dobrego; ale złe, które nienawidzę, to czynię. 16 Jeœli zaœ to czynię, czego nie chcę, to przyznaję, że Zakon jest dobry. 17 Teraz zaœ już nie ja to czynię, ale grzech, który we mnie mieszka. 18 Wiem bowiem, że we mnie nie mieszka dobre, to jest w ciele moim. Albowiem dłem w ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żËP cĚ k cÍ}j cÎç%ä cĎË2 cĐä>qchcieć jest w mej mocy, ale by dobre wykonać, nie znajduję. 19 Nie czynię bowiem dobrego, które chcę, ale złe, którego nie chcę, to czynię. 20 Jeœli zaœ to czynię, czego nie chcę, już nie ja to czynię, ale grzech, który we mnie mieszka. 21 Znajduję więc to prawo, że gdy chcę czynić co dobre, zło do mnie przylega. 22 Albowiem według wewnętrznego człowieka, kocham się w Zakonie bożym; 23 lecz widzę inny zakon w członkach moich, sprzeciwiajšcy się zakonowi umysłumojego i poddajšcy mię w niewolę w zakonie grzechu, który jest w członkach moich. 24 Nieszczęsny ja człowiek, któż mnie wybawi z ciała tej œmierci? 25 Łaska boża przez Jezusa Chrystusa Pananaszego. Przeto ja sam służę umysłem Zakonowi bożemu, ciałem zaœ zakonowi grzechu. 8 WOLNI JESTEŒMY OD POTĘPIENIA. 1 Teraz więc nie ma żadnego potępienia dla tych; co sš w Chrystusie Jezusie, którzy nie postępujš według ciała. 2 Prawo bowiem ducha i życia w ChrystusieJezusie wyzwoliło mię z prawa grzechu i œmierci. 3 Gdyż co było niemożliwe dla Zakonu, w czym był osłabiony przez ciało, Bóg, posławszy Syna swego w ciele podobnym dogrzesznego ciała, i z powodu grzechu, potępił grzech w ciele, 4 aby usprawiedliwienie Zakonu wypełniło się w nas, którzy nie według ciała postępujemy, ale według ducha. 5 Albowiem którzy sš według ciała, rozumiejš, co jest cielesne; lecz którzy sš według ducha, rozumiejš, co jest duchowe.6 Gdyż mšdroœć ciała - to œmierć, a mšdroœć ducha - życie i pokój; 7 ponieważ mšdroœć ciała jest nieprzyjaciółkš Boga, nie jest bowiem poddana prawu bożemu, bo nawet nié może.8 A którzy sš w ciele, nie mogš podobać sięBogu. DUCH BOŻY MIESZKA W NAS. 9 Wy zaœ nie jesteœcie w ciele, ale w duchu; jeœli tylko Duch Boży mieszka w was.Jeœli zaœ kto nie ma Ducha Chrystusowego, ten nie należy do niego. 10 Lecz jeœli Chrystus jest w was, ciało wprawdzie jest umarłe dla grzechu, ale duch żyje dla usprawiedliwienia. 11 A jeœli Duch tego, co Jezusa wzbudził z martwych, mieszka w was, to ten, co wzbudził Jezusa Chrystusa z martwych, ożywi i ciała wasze œmiertelne dla Ducha jego mieszkajšcego w was. 12 Przeto, bracia, nie jesteœmy dłużnikami ciała, żebyœmy według ciała żyli. 13 Jeœli bowiem według ciała żyć będziecie, pomrzecie; jeœli zaœ duchem umorzycie sprawy ciała, żyć będziecie. 14 Albowiem ci sš synami bożymi, którzy Duchem Bożym sš rzšdzeni. 15 Nie otrzymaliœcie bowiem znowu ducha niewolników ku bojaŸni, ale otrzymaliœcie ducha przybrania za synów, przez którego wołamy: Abba (Ojcze)! 16 Albowiem ten Duchdaje œwiadectwo duchowi naszemu, że jesteœmy synami bożymi. 17 Jeœli zaœ synami, to i dziedzicami: mianowicie dziedzicami bożymi, a współdziedzicami Chrystusowymi; jeœli tylko współcierpimy, abyœmy też byli współuwielbieni. CHWAŁY CHRYSTUSA PRAGNIE WSZELKIE STWORZENIE. 18 Sšdzę bowiem, że utrapienia czasu niniejszego nie sš godne przyszłej chwały,która się w nas objawi. 19 Gdyż stworzenie z upragnieniem wyczekuje objawienia synów bożych. 20 Albowiem stworzenie poddane jest złudzie nie dobrowolnie, ale dla tego, któryje poddał, w nadziei, 21 że i samo stworzenie będzie oswobodzone z niewoli skażenia na wolnoœć chwały synów bożych. 22 Wiemy bowiem, że wszelkie stworzenie wzdycha i jak rodzšca aż dotychczas boleje. 23 A nie tylko ono, lecz i my sami, którzy mamy pierwiastki Ducha; i sami w sobie wzdychamy, oczekujšc przybrania na synówbożych, odkupienia ciała naszego. 24 Nadziejš bowiem jesteœmy zbawieni. A nadzieja, którš się widzi, nie jest nadziejš,bo co kto widzi, jakże się tego spodziewa? 25 Jeœli zaœ spodziewamy się, czego nie widzimy, tego w cierpliwoœci oczekujemy. 26 Podobnie też i Duch wspomaga słaboœć naszš, gdyż nie wiemy, o co byœmy prosić mieli, jak potrzeba, ale sam Duch prosi za nami wzdychaniem niewymownym. 27 Ten zaœ, co przenika serca, wie, czego Duch pożšda, bo według Boga wstawia się za œwiętymi. MAMY BYĆ PODOBNI DO OBRAZU SYNA BOŻEGO.28 Wiemy zaœ, że miłujšcym Boga, wszystko dopomaga do dobrego, tym co sš powołani, według postanowienia, œwięci. 29 Albowiem których przejrzał i przeznaczył, aby byli podobni do obrazu Syna jego, żeby on był pierworodnym między wielu braćmi. 30 Których zaœ przeznaczył, tych też wezwał; a których wezwał, tych też usprawiedliwił; których zaœ usprawiedliwił,tych też uwielbił. 31 Cóż więc powiemy na to? Jeœli Bóg za nami, kto przeciwko nam? 32 A ten co nawet własnemu Synowi swemunie przepuœcił, ale go wydał za. nas wszystkich, jakżeby nam nie darował razem z nim wszystkiego? 33 Kto będzie oskarżał wybranych bożych? Bóg, który usprawiedliwia? 34 Któż jest, co by potępił? Chrystus Jezus, który umarł i owszem, który i zmartwychwstał, który jest po prawicy bożej, który się też wstawia za nami? NIC NAS NIE ODŁĽCZY OD MIŁOŒCI CHRYSTUSOWEJ. 35 Któż Więc nas odłšczy od miłoœci Chrystusowej? utrapienie? czy ucisk? Czy głód? czy nagoœć? czy niebezpieczeństwo? czy przeœladowanie? czy miecz? 36 (Jak napisano: "Albowiem dla ciebie nas zabijajš cały dzień, uważajš nas za owce skazane na rzeŸ.") 37 Ale w tym wszystkim zwyciężamy przez tego, który nas umiłował. 38 Albowiem jestem pewny, że ani œmierć, ani życie, ani aniołowie, ani księstwa, ani mocarstwa, ani teraŸniejsze rzeczy, ani przyszłe, ani moc, 39 ani wysokoœć, ani głębokoœć, ani inne stworzenie nie będzie nas mogło odłšczyć od miłoœci bożej, która jest w Chrystusie Jezusie Panu naszym. C. STANOWISKO IZRAELA WOBEC ZBAWIENIA (9,1-11,36) 9 PAWEŁ BOLEJE NAD ŻYDAMI. 1 Prawdę mówię w Chrystusie, nie kłamię, a œwiadectwo daje mi sumienie moje w Duchu Œwiętym, 2 że mam wielu smutek i ustawicznie bolejeserce moje. 3 Ja sam bowiem pragnšłem być odrzuconym od Chrystusa za braci moich, którzy sš krewnymi moimi według ciała. 4 Oni sš izraelitami, ich jest przybranie synowskie i chwała i przymierze Zakon i służba boża i obietnice; 5 i ich sš ojcowie, z których jest Chrystus według ciała, a ten jest nad wszystkim Bógbłogosławiony na wieki. Amen. NIE WSZYSCY POTOMKOWIE ABRAHAMA SĽ SYNAMI OBIETNICY. 6 Przez to zaœ nie przepadło słowo boże; nie wszyscy bowiem, co sš z Izraela, ci sšizraelitami; 7 ani ci, co sš potomstwem Abrahama, nie wszyscy sš synami, ale "od Izaaka zwać się będzie twoje potomstwo." 8 To znaczy, że nie ci sš synami bożymi, cosš synami ciała, ale którzy sš synami obietnicy, ci sš uważani za potomstwo. 9 To bowiem jest słowo obietnicy: "W tym czasie przyjdę, a Sara będzie miała syna." 10 Nie tylko zaœ ona, ale i Rebeka, zostawszy brzemiennš z jednego obcowaniaz Izaakiem, ojcem naszym. 11 Gdy jeszcze się nie narodzili, ani czegokolwiek dobrego albo złego nie uczynili (aby według wybrania pozostało postanowienie boże), 12 nie z uczynków, ale przez tego, który powołuje, rzeczono jej: 13 Starszy będzie służył młodszemu," jak napisano: "Jakuba umiłowałem, a Ezawa miałem w nienawiœci." BÓG WYBIERA, KOGO CHCE. 14 Cóż więc powiemy? Czyżby niesprawiedliwoœć u Boga? Żadnš miarš. 15 Mojżeszowi bowiem mówi: "Zmiłuję się nad tym; komu jestem miłoœciwy, i miłosierdzie okażę, nad kim się zlituję." 16 Nie zależy to więc ani od tego, co chce, ani od tego, co biegnie, ale od litujšcego sięBoga. 17 Mówi bowiem Pismo Faraonowi: "Na to właœnie wzbudziłem cię, abym na tobie okazał moc mojš i żeby imię moje było opowiadane po całej ziemi." 18 Przeto lituje się, nad kim chce; a zatwardza, kogo chce. 19 Powiesz mi tedy: Czemuż się jeszcze uskarża? Kto bowiem sprzeciwi się jego woli? 20 człowiecze, kimże ty jesteœ że odpowiadasz Bogu? Czyż naczynie ulepione mówi temu, co je ulepił: Czemu żeœ mię takuczynił? 21 Czyż nie ma mocy garncarz z tej samej bryły gliny uczynić jedno naczynie ku poszanowaniu, a drugie ku zelżywoœci? 22 Skoro Bóg, chcšc okazać gniew i oznajmić potęgę swojš, znosił w wielkiej cierpliwoœci naczynia gniewu, gotowe na zatracenie, 23 aby okazać bogactwa swej chwały nad naczyniami miłosierdzia, które przygotowałku chwale, 24 nad nami, których też wezwał, nie tylkoz żydów, ale i z pogan, 25 jak mówi u Ozeasza: "Nazwę nie mój ludludem moim, i nieumiłowanš umiłowanš, i tę, która miłosierdzia nie dostšpiła, tš co miłosierdzia dostšpiła. 26 I stanie się: na miejscu, gdzie im powiedziano: Wy nie jesteœcie ludem moim, tam ich nazywać będš synami Boga żywego." 27 Izajasz zaœ głosi o Izraelu: "Choćby liczba synów izraelskich była jak piasek morski, ostatki będš ocalone. 28 Słowo bowiem spełniajšc, i przyspieszajšc w sprawiedliwoœci": gdyż "słowo wkrótce wykona Pan na ziemi"; 29 i jak przepowiedział Izajasz: "Gdyby nam Pan zastępów nie był zostawił potomstwa, bylibyœmy jak Sodoma i stalibyœmy się podobni Gomorze." ˇ SPRAWIEDLIWOŒĆ NIE Z ZAKONU LECZ Z WIARY. 30 Cóż więc powiemy? To że poganie, którzy nie zabiegali o sprawiedliwoœć, dostšpili sprawiedliwoœci, mianowicie sprawiedliwoœci, która jest z wiary. 31 Izrael zaœ, ubiegajšc się o zakon sprawiedliwoœci, nie doszedł. do zakonu sprawiedliwoœci. 32 Dlaczego? Gdyż nie z wiary, ale jakby z uczynków; potknęli się bowiem o kamień obrażenia, 33 jak napisano: "Oto kładę ná Syjonie kamień obrażenia i skałę zgorszenia; a wszelki, który weń wierzy, nie będzie zawstydzony." 10 SERCEM WIERZY SIĘ KU SPRA WIEDLIWOŒCI. 1 Bracia, właœnie pragnienie serca mego i błagalna modlitwa wznosi się do Boga za ichzbawienie. 2 Wydaję im wiem œwiadectwo, że majš żarliwoœć bożš, ale nie według umiejętnoœci. 3 Nie znajšc bowiem sprawiedliwoœci bożej i starajšc się swojš postawić, nie poddali się sprawiedliwoœci bożej. 4 Kresem bowiem Zakonu jest Chrystus ku sprawiedliwoœci każdego, co wierzy. 5 Mojżesz bowiem napisał o sprawiedliwoœci, która jest z Zakonu, że "człowiek, który by jš wypełnił, będzie w niej żył." 6 Sprawiedliwoœć zaœ, która jest z wiary, tak mówi: "Nie mów w sercu swoim: Któż wstšpi do nieba?" to jest, żeby Chrystusa sprowadzić; 7 albo: "Któż zstšpi do przepaœci?" to jest, żeby Chrystusa z martwych wywołać. 8 Ale cóż powiada Pismo? "Blisko jest słowo w ustach twoich i w sercu twoim," to znaczy słowo wiary, które głosimy. 9 Jeœli bowiem wyznałbyœ ustami swoimi Pana Jezusa i uwierzył w sercu swoim, że go Bóg wzbudził z martwych, zbawiony będziesz. 10 Sercem bowiem wierzy się ku sprawiedliwoœci, ustami zaœ wyznaje się kuzbawieniu. 11 Mówi bowiem Pismo: "Wszelki, kto weń wierzy, nie będzie zawstydzony." 12 Albowiem nie ma różnicy między Żydem aGrekiem, bo ten sam jest Pan wszystkich, bogaty dla wszystkich, którzy go wzywajš. 13 "Wszelki bowiem, który by wzywał imienia Pańskiego, zbawiony będzie." NIE WSZYSCY POSŁUSZNI SĽ EWANGELII. 14 Jakże więc będš Wzywać tego, w którego nie uwierzyli? Albo jak uwierzš temu, którego nie słyszeli. A jak usłyszš bez przemawiajšcego? 15 Lecz jak będš nauczać, jeœliby nie byli posłani? Jak napisano: "Jak œliczne nogi opowiadajšcych pokój, opowiadajšcych dobra!" 16 Ale nie wszyscy sš posłuszni ewangelii. Izajasz bowiem mówi: "Panie, kto uwierzyłtemu, co usłyszał od nas?" 17 Wiara więc ze słuchania, słuchanie zaœ przez słowo Chrystusowe. 18 Lecz mówię: Czyż nie słyszeli? I owszem, "po wszystkiej ziemi rozszedł sięich głos, a na krańce okręgu ziemskiego ich słowa." 19 Ale pytam: Czy Izrael nie poznał? Pierwszy mówi Mojżesz: "Ja w was wzbudzę zawiœć przez tego, który nie jest ludem, przez naród głupi, przywiodę was do gniewu." 20 Izajasz zaœ odważnie mówi: "ZnaleŸli mię ci, którzy mnie nie szukali; jawnie się ukazałem tym, co się o mnie nie pytali." 21 Do Izraela zaœ mówi: "Cały dzień wycišgałem ręce moje do ludu niewiernego i sprzeciwiajšcego się." 11 NIE WSZYSCY ŻYDZI SĽ ZA TWARDZIALI. 1 Mówię tedy: Czy Bóg odrzucił lud swój? Żadnš miarš. Albowiem i ja jestem izraelitš z potomstwa Abrahama, z pokolenia Beniamina. 2 Nie odrzucił Bóg ludu swego, który zna. Czy nie wiecie, co mówi Pismo o Eliaszu: jakskarży się przed Bogiem przeciw Izraelowi? 3 "Panie, proroków twoich zabili, ołtarze twoje poobalali, ja zostałem sam i czyhajš na życie moje." 4 Ale co mu mówi odpowiedŸ boska? "Zostawiłem sobie siedem tysięcy mężów, którzy nie zgięli kolan przed Baalem." 5 Tak więc i w tym czasie ostatki zostały zbawione według wybrania łaski. 6 Jeœli zaœ z łaski, to już nie z uczynków, bo inaczej łaska już nie jest łaskš. 7 Cóż więc? Czego Izrael szukał, tego nie dostšpił, ale wybrani dostšpili; inni zaœ zostali zaœlepieni, 8 jak napisano: "Dał im Bóg ducha odrętwienia; oczy, aby nie widzieli i uszy, aby nie słyszeli aż do dnia dzisiejszego." 9 A Dawid mówi: "Niechaj stół ich stanie się sidłem i pułapkš i obrażeniem i odpłatšdla nich. 10 Niech się zaćmiš ich oczy, by nie widzieli, a grzbiet ich zawsze naginaj. " CZʌCIOWE ODSTĘPSTWO ŻYDÓW ZBAWIENIEMPOGAN. 11 Mówię tedy: Czy się tak potknęli, żeby zginšć? Bynajmniej. Ale ich przestępstwo jest zbawieniem dla pogan, aby z nimi szli w zawody. 12 A jeœli ich przestępstwo jest bogactwemœwiata i ich umniejszenie bogactwem pogan,o ileż więcej ich dopełnienie? 13 Mówię bowiem wam poganom: Jak długo przynajmniej ja jestem apostołem pogan, będę przysparzał chwały usługiwaniu mojemu, 14 abym jakoœ pobudził ciało moje do współzawodnictwa, i zbawił niektórych z nich. 15 Jeœli bowiem ich odrzucenie jest pojednaniem œwiata, czym będzie przyjęcie,jeœli nie zmartwychwstaniem do życia? 16 A jeœli zaczyn jest œwięty, to i ciasto, i jeœli korzeń œwięty, to i gałęzie. 17 A jeœli niektóre gałęzie zostały ułamane, ty zaœ skoro byłeœ płonnš oliwš, jesteœ w nie wszczepiony i stałeœ się uczestnikiem korzeni i tłustoœci oliwnejj6nie wynoœ się ponad gałęzie. A jeœli się wynosisz, to nie ty nosisz korzenie, ale korzeń ciebie. 19 Powiesz tedy: Gałęzie ułamano, abym ja był wszczepiony. 20 Dobrze: z powodu niedowiarstwa sš ułamane. Ty zaœ wiarš stoisz; nie rozumiej wysoko, ale się bój. 21 Jeœli bowiem Bóg nie przebaczył naturalnym gałęziom, żeby przypadkiem i tobie nie przebaczył. NIECH SIĘ POGANIE NIE WYNOSZĽ NAD ZYDÓW. 22 Przypatrz się więc dobroci i surowoœci bożej: mianowicie surowoœci względem tych, co upadli, a dobroci bożej względem ciebie, jeœli wytrwasz w dobroci; inaczej i ty będziesz wycięty. 23 Ale i oni będš wszczepieni, jeœli nie pozostanš w niedowiarstwie; Bóg bowiem ma moc znowu ich wszczepić. 24 Albowiem jeœli ty jesteœ wycięty z oliwki, płonnej z natury, i przeciwko naturze zostałeœ wszczepiony w dobrš oliwkę: jakże daleko więcej ci, którzy według natury zostanš wszczepieni w swojš oliwkę? PRZYSZŁE NAWRÓCENIE ŻYDÓW. 25 Nie chcę bowiem, bracia, żebyœcie nie mieli wiedzieć tej tajemnicy (abyœcie sami siebie nie uważali za mšdrych), że zaœlepienie po częœci spadło na Izraela, dopóki poganie nie wejdš w pełnoœci, 26 i tak wszystek Izrael będzie zbawiony, jak napisano: "Przyjdzie z Syjonu, który wyrwie i odwróci bezbożnoœć od Jakuba. 27 I to będzie moje przymierze z nimi, gdy zgładzę ich grzechy." 28 Dla ewangelii sš wprawdzie nieprzyjaciółmi z powodu was, dla wybrania zaœ sš najmilsi z powodu ojców. 29 Nie żałuje bowiem Bóg darów i wezwania. 30 Jak bowiem kiedyœ i wy nie wierzyliœcie Bogu, a teraz dostšpiliœcie miłosierdzia z powodu ich niedowiarstwa; 31 tak i oni teraz nie uwierzyli w okazane wam miłosierdzie, aby i oni miłosierdzia dostšpili. 32 Zamknšł bowiem Bóg wszystko w niedowiarstwie, aby się nad wszystkimi zmiłował. 33 O głębokoœci bogactw mšdroœci i wiedzy bożej ! Jak sš nieogarnione sšdy jego i niedoœcigłe drogi jego ! 34 "Któż bowiem poznał umysł Pański? albokto był jego doradcš?" 35 Albo kto dał mu pierwej, a będzie mu oddane? 36 Albowiem z niego, i przezeń, i w nim jest wszystko: Jemu chwała na wieki. Amen. CZĘŒĆ II. MORALNA A. PAWEŁ ZACHĘCA DO ŻYCIA CHRZEŒCIJAŃSKIEGO (12,1-15,13) 12 ODDAĆ SIĘ CAŁKOWICIE BOGU. 1 Proszę was tedy usilnie, bracia przez miłosierdzie boże, abyœcie wydawali ciała wasze na ofiarę żyjšcš, œwiętš, przyjemnšBogu, na rozumnš służbę waszš. 2 A nie upodabniajcie się do tego œwiata, lecz przemieniajcie się przez odnowę est w ciele moim. Albowiem dłem w ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żŃPě cŇ< ¨ cÓä— cÔ{&b cŐÝ2ť֘4Đ \€umysłu waszego, abyœcie doœwiadczali, która jest wola boża dobra i przyjemna i doskonała. 3 Z łaski bowiem, która mi jest dana, mówię wszystkim, co sš między wami, żebynie więcej rozumieli, niŸli potrzeba rozumieć, ale żeby rozumieli z umiarkowaniem i jakš każdemu udzielił Bóg miarę wiary. 4 Jak bowiem w jednym ciele mamy wiele członków, a wszystkie członki nie majš tejsamej czynnoœci, 5 tak wielu nas jednym ciałem jesteœmy w Chrystusie, a każdy z osobna członkami jeden drugiego. 6 Majšc zaœ dary różne według łaski, która nam jest dana, bšdŸ proroctwo w zakresie wiary, 7 bšdŸ posługę w usługiwaniu, jeœli kto uczy, w nauce; 8 kto napomina, w napominaniu; kto użycza,w prostocie; kto jest przełożonym, w zapobiegliwoœci; kto czyni miłosierdzie, z wesołoœciš. MIŁOŒĆ BRATERSKA. 9 Miłoœć bez obłudy. NienawidŸcie zła, lgnijcie do dobrego; 10 miłoœciš braterskš jedni drugich miłujcie; uszanowaniem wzajemnie się uprzedzajcie; 11 w pilnoœci nie leniwi; duchem płomienni; Panu służšcy; 12 nadziejš się weselšcy; w utrapieniu cierpliwi; w modlitwie wytrwali; 13 w potrzebach dzielšcy się z œwiętymi; wgoœcinnoœci się kochajšcy. 14 Błogosławcie przeœladujšcych was; błogosławcie, a nie przeklinajcie. 15 Weselcie się z weselšcymi się, płaczcie z płaczšcymi; 16 bšdŸcie między sobš jednomyœlni; nie rozumiejcie wysoko, ale się z pokornymi zgadzajcie. Nie bšdŸcie mšdrymi we własnym mniemaniu. 17 Nikomu złym za złe nie oddawajcie: obmyœlajcie to, co dobre nie tylko przed Bogiem, ale też i przed wszystkimi ludŸmi. 18 Jeœli być może, o ile to od was zależy, pokój miejcie ze wszystkimi ludŸmi, 19 nie brońcie samych siebie, najmilsi, ale dajcie miejsce gniewowi; napisano bowiem: "Mnie pomsta; ja oddam, mówi Pan." 20 Lecz "jeœliby nieprzyjaciel twój był głodny, nakarmił go; jeœli pragnie, napój go. Czynišc to bowiem, węgle ogniste zgromadzisz na głowę jego." 21 Nie daj się zwyciężyć złemu, ale zwyciężaj złe w dobrym. 13 POSŁUSZEŃSTWO PRZEŁOŻONYM. 1 Wszelka dusza niech będzie poddana wyższym zwierzchnoœciom; nie ma bowiem zwierzchnoœci, jak tylko od Boga; te zaœ, co sš, od Boga sš postanowione. 2 Tak więc, kto się sprzeciwia zwierzchnoœci, sprzeciwia się postanowieniu bożemu. A ci, co się sprzeciwiajš, œcišgajš na siebie potępienie. 3 Gdyż przełożeni nie sš na postrach dobremu uczynkowi, ale złemu. Chcesz zaœ nie bać się zwierzchnoœci? Czyń, co dobre, a będziesz miał od niej pochwałę; 4 jest bowiem dla ciebie sługš bożym ku dobremu. Jeœli zaœ uczynisz co złego, bój się, bo nie bez przyczyny miecz nosi. Jest bowiem sługš bożym, mœcicielem zagniewanym na tego, co Ÿle czyni. 5 Dlatego koniecznie bšdŸcie poddani, nie tylko dla gniewu, ale też dla sumienia. 6 Dlatego bowiem i podatki płacicie, gdyż sšsługami Boga, tej właœnie sprawie służšcy.7 0ddajcież więc wszystkim, coœcie powinni:komu podatek, podatek; komu cło, cło; komu bojaŸń, bojaŸń; komu czeœć, czeœć. MIŁOŒĆ BLINIEGO. 8 Nie bšdŸcie nikomu nic winni, tylko abyœcie się nawzajem miłowali; bo kto miłuje bliŸniego, Prawo wypełnił. 9 Albowiem: "Nie będziesz cudzołożył; nie będziesz zabijał; nie będziesz kradł; nie będziesz mówił fałszywego œwiadectwa; nie będziesz pożšdał"; a jeœli istnieje jakie inne przykazanie, zawiera się w tym słowie: "Będziesz miłował bliŸniego swego,jak siebie samego." 10 Miłoœć bliŸniego złego nie czyni. Pełniš tedy Prawa jest miłoœć. ZACHĘTA DO GORLIWOŒCI. 11 A tak znajšc czas, że jest pora, abyœmyjuż ze snu powstali; teraz bowiem bliższe jest nasze zbawienie, niż gdyœmy uwierzyli.12 Noc przeminęła, dzień zaœ się przybliżył. Odrzućmy więc uczynki ciemnoœci i obleczmy się w zbroję œwiatłoœci. 13 Jak za dnia uczciwie postępujmy; nie w biesiadach i pijaństwach, nie w rozpuœcie i bezwstydzie, nie w zwadzie i w zazdroœci; 14 ale obleczcie się w Pana Jezusa Chrystusa i starajšc się o ciało, nie dogadzajcie pożšdliwoœciom. 14 POBŁAŻLIWOŒĆ WZGLĘDEM SŁABYCH. 1 Słabego zaœ w wierze przyjmujcie; bez sporów o zapatrywania. 2 Jeden bowiem wierzy, że może jeœć wszystko; a kto jest słaby, niech jada jarzyny. 3 Ten, co je, niechaj nie gardzi nie jedzšcym; a ten co nie je, niech nie sšdzi jedzšcego; Bóg bowiem go przyjšł. 4 Kimże ty jesteœ, iż sšdzisz cudzego sługę? Panu swemu stoi, albo upada; a ostoi się, bo Bóg ma moc go postawić. 5 Gdyż jeden czyni różnicę między dniem a dniem; drugi zaœ każdy dzień uznaje; każdyniech pozostanie przy swoim mniemaniu. 6 Kto dnia przestrzega, dla Pana przestrzega; a kto jada, dla Pana jada, gdyż Bogu dzięki czyni. A kto nie je, dla Pana nie je i Bogu dzięki czyni. 7 Nikt bowiem z nas nie żyje sobie i nikt sobie nie umiera. 8 Albowiem czy żyjemy, Panu żyjemy; czy umieramy, Panu umieramy. Czy więc żyjemy, czy umieramy, Pańscy jesteœmy. 9 Na to bowiem Chrystus umarł i zmartwychwstał, aby panował i nad umarłymú i nad żyjšcymi. 10 Ty zaœ czemu sšdzisz brata swego? Alboty czemu gardzisz bratem swoim? Wszyscy bowiem staniemy przed stolicš Chrystusa, 11 gdyż napisano: "Żyję ja, mówi Pan, przede mnš ugnie się wszelkie kolano, i wszelki język wyznawać będzie Bogu.; 12 Przeto każdy z nas zda za siebie sprawęBogu. POŻYCIE POKOJOWE. 13 Przeto nie sšdŸmy się więcej wzajemnie,ale raczej to postanówcie, żebyœcie nie bylidla brata obrazš albo zgorszeniem. 14 Wiem i mam ufnoœć w Panu Jezusie, że nic nie jest samo przez się nieczyste, tylkotemu jest nieczyste, który coœ uważa za nieczyste. 15 Jeœli bowiem dla pokarmu zasmucasz brata swego, już nie postępujesz według miłoœci. Nie zatracaj pokarmem swoim tego, za którego Chrystus umarł. 16 Niechże więc dobro nasze nie będzie bluŸnione. 17 Albowiem królestwo boże nie jest pokarmem i napojem, ale sprawiedliwoœciš ipokojem i weselem w Duchu Œwiętym. 18 Kto bowiem w tym służy Chrystusowi, podoba się Bogu i ludziom jest przyjemny. 19 Tak więc starajmy się o to, co służy pokojowi i pilnujmy wzajemnie tego, co jestku zbudowaniu. 20 Dla pokarmu nie psuj sprawy bożej. Wszystko wprawdzie jest czyste, ale złem jest dla człowieka, który je z obrazš. 21 Dobrze jest nie jeœć mięsa, i nie pić wina, ani tego, czym twój brat się obraża, albo gorszy, albo słabnie. 22 Ty masz wiarę? Miejże jš dla samego siebie przed Bogiem. Błogosławiony, który nie potępia samego siebie w tym, co za dobre uznaje. 23 Kto zaœ wštpi, ten jedzšc, podlega potępieniu, bo nie z wiary. Wszystko zaœ, co nie jest z wiary, grzechem jest. 15 MOCNIEJSI NIECH ZNOSZĽ UŁOMNOŒCI SŁABSZYCH. 1 My zaœ, którzy jesteœmy mocniejsi, powinniœmy znosić ułomnoœci słabych, i niemieć upodobania w sobie. 2 Każdy z was niech się bliŸniemu swemu podoba ku dobremu, dla zbudowania. 3Albowiem Chrystus nie miał upodobania w sobie, ale jak napisano: "Uršgania uršgajšcych tobie spadły na mnie”. 4 Cokolwiek bowiem napisano, dla nauki naszej napisano, abyœmy przez cierpliwoœć i przez pociechę z Pisma nadzieję mieli. 5 Bóg zaœ cierpliwoœci i pociechy niech wamda, żebyœcie to samo między sobš rozumieliwedług Jezusa Chrystusa; 6 abyœcie zgodnie jednymi usty chwalili Bogai Ojca Pana naszego Jezusa Chrystusa. 7 Dlatego przyjmujcie jedni drugich, jak i Chrystus przyjšł was ku chwale Boga. CHRYSTUS BYŁ SŁUGĽ ŻYDÓW I POGAN. 8 Albowiem powiadam, że Jezus Chrystus był sługš obrzezania, dla prawdy bożej, aby utwierdzić obietnice dane ojcom; 9 poganie zaœ wysławiajš miłosierdzie Boga, jak napisano: "Dlatego wyznawać cię będę wœród pogan, Panie, i będę œpiewał imieniowi twemu." 10 I znowu mówi: "Weselcie się narody z ludem jego." 11 I znowu: "Chwalcie wszystkie narody Pana, i wysławiajcie go wszystkie ludý." 12 I znowu Izajasz mówi: "Przyjdzie korzeń Jessego, a w tym co powstanie, by rzšdzić narodami, narody będš mieć nadzieję." 13 Bóg zaœ nadziei niech was napełni wszelkš radoœciš i pokojem w wierze, abyœcie obfitowali w nadziei i w mocy DuchaŒwiętego. B. OSOBISTE SPRAWY APOSTOŁA (15,14 -16,27) PISZE DO RZYMIAN JAKO APOSTOŁ POGAN. 14 A ja zaœ sam przekonany jestem, bracia moi, o was, że i wy pełni jesteœcie życzliwoœci, napełnieni wszelkš umiejętnoœciš, tak że możecie się wzajemnie napominać. 15 A napisałem wam, bracia, poniekšd œmielej, jakby wam na pamięć przywodzšc, na mocy łaski, która mi jest dana od Boga, 16 żebym był sługš Jezusa Chrystusa wœród pogan, pełnišcym œwiętš służbę około ewangelii bożej, aby ofiara pogan była przyjęta i poœwięcona przez Ducha Œwiętego. 17 Mam więc chwałę w Chrystusie Jezusie wobec Boga. 18 Nie. œmiem bowiem nic mówić, czego by Chrystus nie dokonał przeze mnie dla skłonienia ku posłuszeństwu pogan, słowem i czynem, 19 przez moc znaków i cudów, przez moc Ducha Œwiętego, tak że kraje od Jeruzalem wokoło aż do Illiryku napełniłem ewangelišChrystusowš. 20 Tak zaœ opowiadałem tę ewangelię nie tam, gdzie znane jest imię Chrystusowe, abym na cudzym fundamencie nie budował, ale jak napisano: 21"Ci go ujrzš, którym o nim nie opowiadano, a ci poznajš, co o nim nie słyszeli." PRZED PODRÓŻĽ PROSI O MODLITWY. 22 Dlatego też miałem bardzo wiele przeszkód, żeby do was przybyć, co aż dotšd mię zatrzymywało. 23 Lecz teraz, nie majšc więcej miejsca w tych krainach, a majšc chęć przybycia do was od wielu ubiegłych już lat, 24 gdy zacznę podróż do Hiszpanii, spodziewam się, że po drodze was ujrzę i że mnie tam odprowadzicie, gdy się najpierw wami choć trochę nacieszę. 25 Teraz więc pójdę do Jeruzalem posługiwać œwiętym. 26 Za dobre bowiem uznały Macedonia i Achaja złożyć się nieco na ubogich œwiętych, którzy sš w Jeruzalem. 27 Spodobało się im bowiem i sš ich dłużnikami. Gdyż jeœli poganie stali się uczestnikami ich dóbr duchowych, to powinni im też usługiwać w cielesnych. 28 Gdy więc to wykonam i doręczę im ten owoc, poprzez was pójdę do Hiszpanii. 29 Wiem zaœ, że przychodzšc do was, przyjdę w obfitoœci błogosławieństwa ewangelii Chrystusowej. 30 Proszę was tedy, bracia, przez Pana naszego Jezusa Chrystusa i przez miłoœć Ducha Œwiętego, abyœcie mię wspomagali w modlitwach swoich za mnš do Boga, 31 abym był wybawiony od niewiernych, którzy sš w Judei i żeby ofiara posługi mojej była przyjemna œwiętym w Jeruzalem, 32 abym przyszedł do was z weselem za wolš bożš i pokrzepił się z wami. 33 Bóg zaœ pokoju niechaj będzie z wami wszystkimi. Amen. 16 POLECENIA I POZDROWIENIA. 1 A polecam wam Febę, siostrę naszš, która jest na posłudze koœcioła, który jestw Kenchrach, 2 abyœcie jš przyjęli w Panu, jak przystoi œwiętym i wspierali jš w każdej sprawie, wjakiejkolwiek by was potrzebowała; bo i ona wspomagała wielu i mnie samego. 3 Pozdrówcie Pryskę i Akwilę pomocników moich w Chrystusie Jezusie 4 (którzy za życie moje dali głowę swojš, którym nie tylko ja dziękuję, ale i wszystkie koœcioły pogan) 5 i koœciół w ich domu. Pozdrówcie Epenetamnie miłego, który jest pierwocinš Azji w Chrystusie. 6 Pozdrówcie Marię, która wiele pracowaładla was. 7 Pozdrówcie Andronika i Junię, krewnych moich i towarzyszów więzienia mojego, którzy sš chlubnie znani wœród apostołów, którzy też przede mnš byli w Chrystusie. 8 Pozdrówcie Ampliata, najmilszego mi w Panu. 9 Pozdrówcie Urbana, pomocnika naszego wChrystusie Jezusie i Stachysa mnie miłego. 10 Pozdrówcie Apellesa doœwiadczonego w Chrystusie. 11 Pozdrówcie tych, co sš z domu Arystobula. Pozdrówcie Herodiona krewnegomojego. Pozdrówcie tych, co sš z domu Narcysa, którzy sš w Panu. 12 Pozdrówcie Tryfenę i Tryfozę, które pracujš w Panu. Pozdrówcie Persydę najmilszš, która wiele pracowała w Panu. 13 Pozdrówcie Rufa, wybranego w Panu i matkę jego i mojš. 14 Pozdrówcie Asynkryta, Flegonta, Hermasa, Patrobę, Hermesa i braci, którzy sš z nimi. 15 Pozdrówcie Filologa i Julię, Nereusza i siostrę jego i Olimpiadę i wszystkich œwiętych, którzy sš z nimi. 16 Pozdrówcie jedni drugich pocałunkiem œwiętym. Pozdrawiajš was wszystkie koœcioły Chrystusowe. OSTRZEŻENIE PRZED FAŁSZYWYMI NAUCZYCIELAMI. 17 A proszę was, bracia, abyœcie uważali na tych, co wszczynajš kłótnie i wymyœlajšpodrywki przeciw tej nauce, której nauczyliœcie się i unikajcie ich. 18 Tacy bowiem nie służš Panu naszemu Chrystusowi, ale brzuchowi swemu, a przezsłodkie mowy i pochlebstwa zwodzš serca prostodusznych. 19 Wasze bowiem posłuszeństwo rozsławiło się po wszystkich miejscach. Przeto weselę się z was. Ale chcę, abyœcie byli mšdrymi w dobrem, a prostymi w złem. 20 A Bóg pokoju niech prędko zetrze szatana pod nogami waszymi. Łaska Pana naszego Jezusa Chrystusa z wami. POZDROWIENIA OD TOWARZYSZY PAWŁA. 21 Pozdrawia was Tymoteusz, pomocnik móji Lucjusz i Jazon i Sozypater, krewni moi. 22 Pozdrawiam was w Panu ja Tercjusz, który list pisałem. 23 Pozdrawia was Gajus, gospodarz mój i cały koœciół. Pozdrawia was Erastus, skarbnik miejski i Kwartus brat. 24 Łaska Pana naszego Jezusa Chrystusa z wami wszystkimi. Amen. ZAKOŃCZENIE. 25 Temu zaœ, który ma moc was utwierdzić- według ewangelii mojej i nauki o Jezusie Chrystusie, według objawienia tajemnicy, od czasów wiecznych zakrytej 26 (która teraz jest objawiona przez Pisma prorokówwedług rozkazu wiekuiste o Boga ku posłuszeństwu wiary, poznanej przez wszystkie narody, 27 jedynie mšdremu Bogu, przez Jezusa Chrystusa, jemu czeœć i chwała na wieki wieków. Amen. -------------------------- PIERWSZY LIST DO KORYNTIAN Paweł, powołany na apostoła Jezusa Chrystusa z woli bożej i Sostenes brat 2 Koœciołowi bożemu, który jest w Koryncie, uœwięconym w Chrystusie Jezusie, powołanym œwiętym, ze wszystkimi, co wzywajš imienia Pana naszego Jezusa Chrystusa, na wszelkim miejscu ich i naszym : 3 Łaska wam i pokój od Boga, Ojca naszego,i Pana Jezusa Chrystusa. DZIĘKCZYNIENIE. 4 Dziękuję Bogu mojemu zawsze za was za łaskę bożš, która wam jest dana w Chrystusie Jezusie, 5 żeœcie się w nim we wszystkim wzbogacili, we wszelkim słowie i we wszelkiej umiejętnoœci, 6 a jak œwiadectwo Chrystusowe jest w was utwierdzone, 7 tak wam nie brak żadnej łaski, którzy oczekujecie objawienia Pana naszego JezusaChrystusa, 8 i on też będzie was umacniał aż do końcabez winy na dzień przyjœcia Pana naszego Jezusa Chrystusa. 9 Wierny Bóg, przez którego jesteœcie wezwani towarzystwa Syna jego, Jezusa Chrystusa, Pana naszego. CZĘŒĆ I (1,10 - 6,20) ROZPRZĘŻENIE W KOŒCIELE KORYNCKIM A. NIEZGODA WŒRÓD BRACI (1,10 - 4,21) PAWEŁ GANI ROZTERKI. 10 Was zaœ proszę, bracia, przez imię Pananaszego Jezusa Chrystusa, żebyœcie wszyscy to samo mówili i żeby nie było między wami rozdwojenia, ale bšdŸcie doskonale zgodni w tej samej myœli i w tymsamym zdaniu. 11 Dano mi bowiem znać o was, bracia moi,przez ludzi Chloi, że sš spory między wami.12 To zaœ powiadam, że każdy z was mówi :Ja właœnie jestem Pawła, ja zaœ Apolla, a ja Kefy, ja znów Chrystusa. 13 Rozdzielony jest Chrystus? Czy Paweł był za was ukrzyżowany ? Albo w imię Pawła jesteœcie ochrzczeni ? 14 Dziękuję Bogu, że nikogo z was nie ochrzciłem tylko Kryspa i Gajusa, 15 żeby nikt nie mówił, że w imię moje jesteœcie ochrzczeni. 16 Ochrzciłem też i dom Stefany; zresztš nie wiem, czy kogo innego ochrzciłem, 17 Chrystus bowiem nie posłał mię chrzcić,ale ewangelię głosić nie w mšdroœci słowa,aby się nie stał daremnym krzyż Chrystusowy. ODRZUCA MĽDROŒĆ ŒWIATOWĽ. 18 Albowiem nauka krzyża tym co ginš, jestgłupstwem ; tym zaœ, co zbawienia dostępujš, to jest nam, jest mocš bożš. 19 Albowiem napisano: "Zniszczę mšdroœć mšdrych, i odrzucę roztropnoœć roztropnych." 20 Gdzież mšdry? Gdzież uczony? Gdzież badacz œwiata tego? Czyż Bóg nie ogłupił mšdroœci tego œwiata ? 21 A ponieważ œwiat nie poznał Boga przez mšdroœć, w mšdroœci bożej, spodobało się Bogu przez głupstwo nauczania zbawić wierzšcych. 22 Gdyż i Żydzi domagajš się cudów i Grecy szukajš mšdroœci, 23 my zaœ opowiadamy Chrystusa ukrzyżowanego : dla żydów wprawdzie zgorszenie, a dla pogan głupstwo, 24 dla tych zaœ, co sš wezwani, dla Żydów iGreków, Chrystusa - moc bożš i mšdroœć bożš; 25 ponieważ głupstwo boże jest mędrsze niż ludzie, a słaboœć boża jest mocniejsza lbowiem dłem w ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż×Pj cŘş k cŮ%h cڍ%_ cŰě1 cÜô>fniż ludzie. BÓG WYBIERA WZGARDZONYCH. 26 Przypatrzcie się bowiem, bracia, waszemu powołaniu, że niewielu mšdrych według ciała, niewielu możnych, niewielu szlachetnie urodzonych ; 27 ale Bóg wybrał głupstwa œwiata, aby zawstydził mšdrych, i wybrał Bóg słabych œwiata, aby zawstydził mocnych; 28 i nieznanych œwiatu i wzgardzonych wybrał Bóg i tych, których nie ma, aby zniszczył tych, którzy sš; 29 aby się nie chełpiło żadne ciało przed oczyma jego. 30 Wy zaœ z niego jesteœcie w Chrystusie Jezusie, który nam się stał mšdroœciš od Boga i sprawiedliwoœciš i uœwięceniem i odkupieniem, 31 aby jak napisano: "Kto się chlubi, chlubiłsię w Panu." 2 GŁOSI MĽDROŒĆ BOŻĽ. 1 I ja, gdy przyszedłem do was, bracia, przyszedłem nie z wyniosłoœciš mowy albo mšdroœci, opowiadajšc wam œwiadectwo Chrystusowe. 2 Nie sšdziłem bowiem, że coœkolwiek wiem wœród was, tylko Jezusa Chrystusa i to ukrzyżowanego. 3 I byłem wœród was ze słaboœciš i z bojaŸniš i ze drżeniem wielkim. 4 A mowa moja i nauka moja nie w przekonywujšcych słowach mšdroœci ludzkiej, ale w okazaniu ducha i mocy, 5 aby wiara wasza nie była w mšdroœci ludzkiej, ale w mocy Boga. 6 Opowiadamy zaœ mšdroœć między doskonałymi; lecz mšdroœć nie tego œwiata,ani ksišżšt tego œwiata, którzy ginš. 7 Ale opowiadamy mšdroœć bożš w tajemnicy, która zakryta jest, którš Bóg przeznaczył przed wiekami ku chwale naszej, 8 której nie poznał żaden z ksišżšt tego œwiata, bo gdyby byli poznali, nigdyby Pana chwały nie ukrzyżowali. 9 Ale jak napisano: Czego "oko nie widziało ani ucho nie słyszało, ani w serce ludzkie nie wstšpiło, co zgotował Bóg tym, którzy go miłujš." 10 Nam zaœ objawił Bóg przez Ducha swojego; Duch bowiem przenika wszystko, nawet głębokoœci boże. 11 Któż bowiem z ludzi wie, co jest w człowieku, prócz ducha ludzkiego, który w nim jest? Tak i tego, co jest w Bogu, nikt nie poznał, tylko Duch Boży. 12 My zaœ otrzymaliœmy nie ducha tego œwiata, ale Ducha, który jest z Boga, abyœmy wiedzieli, co nam Bóg darował. 13 I to opowiadamy nie uczonymi słowami ludzkiej mšdroœci, ale przez naukę Ducha, do duchowych duchowe przystosowujšc. 14 Człowiek zaœ cielesny nie pojmuje tego, co jest Ducha Bożego, bo głupstwem jest dla niego i nie może zrozumieć, gdyż to się rozsšdza duchem. 15 Duchowny zaœ rozsšdza wszystko i sam od nikogo nie bywa sšdzony. 16 "Któż bowiem poznał umysł Pański, który by go nauczył?" My zaœ mamy umysłChrystusowy. 3 ODRZUCA SWARY STRONNICZE. 1 I ja, bracia, nie mogłem do was mówić, jak do duchownych, ale jak do cielesnych, jak do malutkich w Chrystusie. 2 Dałem wam mleko na napój, nie pokarm, bo jeszcze nie mogliœcie, ale ani teraz jeszcze nie możecie, bo jeszcze cieleœni jesteœcie. 3 Skoro bowiem między wami jest zazdroœćispory, czyż nie jesteœcie cieleœni i czy nie postępujecie według człowieka ? 4 Gdy bowiem kto mówi: Ja właœnie jestem Pawła, a drugi: Ja Apolla, - czy nie jesteœcie ludŸmi ? Więc czym jest Apollo ? Aczym Paweł ? 5 Sługami tego, któremu uwierzyliœcie i każdy jak mu dał Pan. 6 Ja sadziłem, Apollo podlewał, ale Bóg dałwzrost. 7 Tak więc ani ten co sadzi, jest czymœ, aniten co podlewa, ale Bóg, który wzrost daje.8 Ten zaœ co sadzi i ten co podlewa, jedno sš. Każdy zaœ własnš zapłatę otrzyma według pracy swojej. 9 Jesteœmy bowiem współpracownikami Boga ; jesteœcie uprawnš rolš Boga, jesteœcie budowš Boga. SAM CHRYSTUS FUNDAMENTEM WIARY 10 Według łaski bożej, która mi jest dana, jak mšdry budowniczy założyłem fundament, inny zaœ na nim buduje. Lecz niech każdy baczy, jak na nim buduje. 11 Innego bowiem fundamentu nikt założyć nie może, oprócz tego, który jest założony, a jest nim Chrystus Jezus. 12 Jeœli zaœ kto na tym fundamencie budujezłoto, srebro, kamienie drogie, drwa, siano, słomę, 13 robota każdego na jaw wyjdzie; bo dzieńPański ujawni, gdyż się w ogniu objawi i ogień doœwiadczy roboty każdego, jaka jest. 14 Jeœli się ostoi czyje dzieło, które nadbudował, otrzyma zapłatę. 15 Jeœli czyje dzieło zgorzeje, szkodę poniesie, lecz sam będzie zbawiony, tak jednak jakby przez ogień. 16 Nie wiecie, że œwištyniš Boga jesteœcie, i Duch Boży mieszka w was ? 17 Jeœli zaœ kto œwištynię bożš naruszy, zatraci go Bóg. Albowiem œwištynia boża jest œwięta, którš wy jesteœcie. NIE CHLUBIĆ SIĘ Z LUDZI. 18 Niech się nikt nie łudzi ; jeœli kto między wami zda się być mšdrym na tym œwiecie, niech się stanie głupim, aby był mšdrym. 19 Albowiem mšdroœć tego œwiata jest głupstwem u Boga. Napisano bowiem: "Pochwycę mędrców w ich chytroœci." 20 I znowu: "Pan zna myœli mędrców, że sšpróżne." 21 Tak więc niech się nikt nie chlubi w ludziach. 22 Wszystko bowiem jest wasze: czy Paweł, czy Apollo, czy Kefas, czy œwiat, czy życie, czy œmierć, czy teraŸniejsze rzeczy, czy przyszłe: wszystko bowiem jest wasze, wy zaœ Chrystusowi, a Chrystus boży. 4 PAWEŁ GARDZI SĽDAMI LUDZKIMI. 1 Niech o nas człowiek tak myœli jak o sługach Chrystusowych i szafarzach tajemnic bożych. 2 Tu już wymaga się od szafarzy, aby każdy okazał się wiernym. 3 Dla mnie zaœ najmniejsza to rzecz, żebymbył sšdzony przez was, albo przez jakiœ sšd ludzki ; lecz i sam siebie nie sšdzę. 4 Do niczego się bowiem nie poczuwam, ale przez to nie jestem usprawiedliwiony; ten zaœ, co mnie sšdzi, Pan jest. 5 Zatem nie sšdŸcie przed czasem, aż przyjdzie Pan, który też oœwieci rzeczy ukryte w ciemnoœciach i objawi zamysły serc i wtedy każdy otrzyma chwałę od Boga. PORÓWNYWA SIEBIE Z KORYNTIANAMI. 6 To zaœ, bracia, objaœniłem na sobie i na Apollu, dla was, abyœcie się nauczyli z nas, żeby się nad to, co jest napisane, jeden wobec drugiego nie nadymał przeciwko innemu. 7 Któż bowiem cię wyróżnia ? A co masz, czegoœ nie otrzymał? A jeœliœ otrzymał, czemu się chełpisz, jakbyœ nie otrzymał? 8 Jużeœcie nasyceni, już staliœcie się bogatymi ; bez nas królujecie i obyœcie królowali, żebyœmy i my z wami królowali. 9 Mniemam bowiem, że Bóg nas apostołów jako ostatnich okazał, jakby na œmierć przeznaczonych; gdyż staliœmy się dziwowiskiem œwiatu i aniołom i ludziom. 10 Myœmy głupi dla Chrystusa, wy zaœ roztropni w Chrystusie; myœmy słabi, wy zaœ mocni, wyœcie poważani, my zaœ pogardzani. 11 Aż do tej pory i łakniemy i pragniemy i jesteœmy nadzy i bywamy policzkowani i tułamy się 12 i trudzimy się, pracujšc własnymi rękami. Złorzeczš nam, a błogosławimy ; przeœladujš nas, a znosimy ; 13 znieważajš nas, a prosimy. Staliœmy się jakby plugastwem tego œwiata, œmieciem wszystkich, aż dotšd. PO OJCOWSKU UPOMINA. 14 Piszę to, nie żeby was zawstydzić, ale jak synów moich najmilszych upominam. 15 Albowiem choćbyœcie mieli dziesięć tysięcy pedagogów w Chrystusie, ale nie wielu ojców. Gdyż w Chrystusie Jezusie przez ewangelię ja was zrodziłem 16 Proszę was tedy, bšdŸcie naœladowcami moimi, jak i ja Chrystusa. 17 Dlatego posłałem do was Tymoteusza, który jest moim synem najmilszym i wiernym w Panu; on wam przypomni postępowanie moje w Chrystusie Jezusie, jak uczę wszędzie w każdym koœciele. 18 Niektórzy tak się nadęli, jakbym nie miał przyjœć do was. 19 Rychło zaœ przybędę do was, jeœli Pan zechce i poznam nie mowę tych, którzy się nadęli, ale moc. 20 Albowiem nie w mowie jest królestwo boże, ale w mocy. 21 Cóż chcecie? Czy mam przyjœć do was z rózgš, czy też z miłoœciš i w duchu łagodnoœci ? B. ZGORSZENIA (5,1 - 6,20) 5 KARCI GRZECHY NIECZYSTE. 1 W ogóle słychać między wami o rozpuœciei to takiej rozpuœcie, o jakiej ani między poganami, tak że ktoœ ma żonę ojca swego. 2 A wyœcie się nadęli i nie okryliœcie się raczej żałobš, żeby usunšć poœród siebie tego, który ten uczynek popełnił. 3 Ja choć nieobecny ciałem, ale obecny duchem, już jakby obecny osšdziłem tego, który tak uczynił : 4 w imię Pana naszego Jezusa Chrystusa, gdy się zgromadzicie wraz z duchem moim, z mocš Pana naszego Jezusa, 5 oddać takiego szatanowi na zatracenie ciała, aby duch był ocalony w dzień Pana naszego Jezusa Chrystusa. 6 Nie dobra jest chełpliwoœć wasza. Nie wiecie, że odrobina kwasu zakwasza całe ciasto? 7 Uprzštnijcież stary kwas, abyœcie byli nowym zaczynem, jak jesteœcie przaœni. Albowiem Pascha nasza ofiarowany jest Chrystus. 8 A tak œwiętujmy nie na starym kwasie, ani na kwasie złoœci i przewrotnoœci, ale na przaœnikach szczeroœci i prawdy. ZŁYCH CHRZEŒCIJAN UNIKAĆ. 9 Napisałem wam w liœcie, abyœcie nie przestawali z rozpustnikami. 10 Nie w ogóle z rozpustnikami tego œwiata, albo z chciwcami, albo z drapieżcami, albo z bałwochwalcami, bo inaczej musielibyœcie wyjœć z tego œwiata. 11 Lecz raczej napisałem wam, abyœcie nieprzestawali, jeœli ten, co się bratem nazywa, jest rozpustnikiem, albo chciwcem,albo bałwochwalcš, albo złorzeczšcym, albo pijanicš, albo drapieżcš, żebyœcie z takim nawet nie jedli. 12 Czyż bowiem do mnie należy sšdzić tych,co sš zewnštrz ? Czyż tych, co sš wewnštrz, nie wy sšdzicie ? 13 Tych bowiem, co sš zewnštrz, będzie Bóg sšdził. "Wyrzućcie złego spoœród siebie." 6 NIE PROCESOWAĆ SIĘ PRZED POGANAMI. 1 Œmie ktoœ z was, majšc sprawę przeciw drugiemu, prawować się przed niesprawiedliwymi, a nie przed œwiętymi? 2 Czy nie wiecie, że œwięci będš sšdzić ten œwiat? A jeœli przez was œwiat będzie sšdzony, czy nie jesteœcie godni sšdzić rzeczy najmniejszych? 3 Nie wiecie, że aniołów sšdzić będziemy? O ileż więcej rzeczy œwieckie ? 4 Jeœli więc będziecie mieć spory œwieckie, tych sobie jako sędziów ustanówcie, co sš wzgardzeni w Koœciele. 5 Mówię dla waszego zawstydzenia. Czy jużtak nie ma między wami mšdrego, który by mógł sšdzić między braćmi swymi?' 6 Ale brat z bratem się prawuje i to przed niewiernymi ? 7 Już nawet to w ogóle jest waszym występkiem, że się procesujecie między sobš. Czemu raczej krzywdy nie znosicie? Czemu raczej szkody nie cierpicie ? 8 Ale wy krzywdę wyrzšdzacie i oszukujecie braci. 9 Czy nie wiecie, że niesprawiedliwi nie posiędš królestwa bożego? Nie mylcie się : ani rozpustnicy, ani bałwochwalcy, ani cudzołożnicy, 10 ani rozwišŸli, ani sodomczycy, ani złodzieje, ani chciwcy, ani pijacy, ani złorzeczšcy, ani drapieżcy nie posiędš królestwa bożego. 11 I niektórzy byliœcie takimi, ale zostaliœcie obmyci, ale zostaliœcie poœwięceni, ale zostaliœcie usprawiedliwieni w imię Pana naszego Jezusa Chrystusa i w Duchu Boga naszego. UNIKAJCIE NIECZYSTOŒCI. 12 Wszystko mi wolno, ale nie wszystko pożyteczne. Wszystko mi wolno, ale ja pod niczyjš władzę się nie poddam. 13 Pokarm dla brzucha, a brzuch dla pokarmów ; lecz Bóg i ten i te zniweczy ; ciało zaœ nie dla rozpusty, ale dla Pana, a Pan dla ciała. 14 Bóg zaœ i Pana wskrzesił i nas wskrzesiprzez moc swojš. 15 Nie wiecie, że ciała wasze sš członkamiChrystusowymi ? Bioršc więc członki Chrystusowe, mam je uczynić członkami nierzšdnicy ? Nie daj Boże ! 16 Czy nie wiecie, że ten, co się łšczy z nierzšdnicš, staje się jednym ciałem? Mówibowiem: "będš dwoje w jednym ciele." 17 Kto zaœ łšczy się z Panem, jednym jest duchem. 18 Unikajcie rozpusty. Wszelki grzech, który człowiek popełnia, jest poza ciałem ; lecz kto się oddaje rozpuœcie, grzeszy przeciwko ciału swemu. 19 Czy nie wiecie, że członki wasze sš œwištyniš Ducha Œwiętego, który w was jest, którego macie od Boga i nie jesteœcie swoi? 20 Jesteœcie bowiem kupieni za cenę wielkš.Chwalcież i noœcie Boga w ciele waszym. CZĘŒĆ II (7,1-15,58) ODPOWIEDZI NA RÓŻNE PYTANIA A. O MAŁŻEŃSTWIE I DZIEWICTWIE (7,1-40) 7 O POŻYCIU MAŁŻEŃSKIM. 1 O tym zaœ, coœcie pisali : Dobrze jest człowiekowi nie tykać się niewiasty ; 2 ale ze względu na rozpustę, niech każdy ma swojš żonę i każda niech ma swego męża. 3 Mšż żonie niech oddaje powinnoœć, tak samo zaœ i żona mężowi. 4 Żona nie ma władzy nad swym ciałem, lecz mšż. Tak samo i mšż nie ma władzy nad swym ciałem, lecz żona. 5 Nie odmawiajcie sobie wzajemnie, chyba tylko za wspólnš zgodš do czasu, abyœcie się oddawali modlitwie, i znowu wracajcie do tego samego, aby was szatan nie kusił zpowodu waszej niepowœcišgliwoœci. 6 Mówię zaœ to pobłażajšc, nie rozkazujšc.7 Chcę bowiem, żebyœcie wy wszyscy byli jak ja sam; ale każdy ma od Boga dar własny : jeden wprawdzie taki, drugi zaœ inny. 8 Mówię zaœ nieżonatym i wdowom: Dobrze im jest, jeœli tak pozostanš jak i ja. 9 Ale jeœli nie mogš się powstrzymać, niechzawrš małżeństwo. Lepiej jest bowiem zawrzeć małżeństwo, niż być, palonym. O NIEROZERWALNOŒCI MAŁŻEŃSTWA 10 Tym zaœ, co sš złšczeni małżeństwem, rozkazuję nie ja, ale Pan, żeby żona nie odchodziła od męża. 11 A jeœliby odeszła, niech zostanie bez męża, albo niech się pojedna z mężem swoim. I mšż niech żony nie opuszcza. 12 Gdyż innym mówię ja, nie Pan : Jeœli któryœ brat ma żonę niewierzšcš i ta godzi się z nim mieszkać, niech jej nie opuszcza. 13 I jeœli która żona wierzšca ma męża niewierzšcego i on godzi się z niš mieszkać,niech męża nie opuszcza. 14 Albowiem uœwięcony jest. mšż niewierzšcy przez żonę wierzšcš i żona niewierzšca uœwięcona jest przez męża wierzšcego ; bo inaczej dzieci wasze byłyby nieczyste, teraz zaœ sš œwięte. 15 Ale jeœli niewierzšcy odchodzi, niechże odejdzie; albowiem w takich wypadkach brat, albo siostra, nie jest poddany niewoli,wszak do pokoju wezwał nas Bóg. 16 Skšdże bowiem wiesz, żono, czy męża zbawisz ? Albo skšd wiesz, mężu, czy żonę zbawisz? O WYTRWANIU W SWOIM STANIE. 17 Niech tylko każdy tak postępuje, jak mu Pan udzielił, każdy jak go Bóg powołał i jak we wszystkich koœciołach nauczam. 18 Jest kto wezwany jako obrzezany? Niechaj nie zacišga odrzezka. Jest kto wezwany z odrzezkiem ? Niechaj się nie obrzezuje. 19 Obrzezanie jest niczym i odrzezek jest niczym, ale zachowanie przykazań bożych. 20 W jakim stanie jest kto wezwany, niech każdy w nim trwa. 21 Jesteœ wezwany jako niewolnik? Nie trap się; ale i jeœli możesz stać się wolnym, raczej korzystaj. 22 Kto bowiem w Panu jest wezwany jak niewolnik, jest wyzwoleńcem Pańskim; podobnie, kto jak wolny jest wezwany, jestniewolnikiem Chrystusowym. 23 Za cenę kupieni jesteœcie, nie czyńcie się niewolnikami ludzi. 24 Każdy, w czym jest wezwany, bracia, wtym niech trwa przed Bogiem. O DZIEWICACH. 25 A co do panien, nie mam rozkazania Pańskiego, daję zaœ radę jak ten, co od Pana miłosierdzia dostšpił, abym był wierny. 26 Sšdzę więc, że dobra to rzecz, z powodu dojmujšcej potrzeby, bo dobrze jest człowiekowi tak być. 27 Zwišzany jesteœ z żonš? Nie szukaj rozwišzania. Wolny jesteœ od żony ? Nie szukajże żony. 28 Jeœli zaœ wzišłeœ żonę, nie zgrzeszyłeœ.I jeœliby panna wyszła za mšż, nie zgrzeszyła. Jednakże utrapienie ciała będš mieć tacy. Ja zaœ was oszczędzam. 29 To więc powiadam, bracia : Czas jest krótki ; to nam pozostaje ; aby i ci co majšżony, byli jakby nie mieli ; 30 i ci co płaczš, jakby nie płakali ; i ci cosię weselš, jakby się nie weselili ; i ci co kupujš, jakby nie posiadali; 31 I ci co używajš tego œwiata, jakby nie używali ; bo przemija postać tego œwiata. WYŻSZOŒĆ DZIEWICTWA. 32 Chcę zaœ, abyœcie byli bez troski. Kto jest bez żony, troszczy się o to, co jest Pańskie, jakby się podobał Bogu. 33 Kto zaœ jest żonaty, troszczy się o rzeczy œwiata, jakby się żonie podobać i rozdzielony jest. 34 I niewiasta niezamężna i panna myœli o tym, co jest Pańskie, aby być œwiętš ciałem i duchem. Ta zaœ, co wyszła za mšż, myœli o rzeczach œwiata, jakby się podobała mężowi. 35 Lecz znowu to mówię ku pożytkowi waszemu, nie żebym na was zastawiał sidło, ale pobudzajšc ku temu, co jest szlachetne i co by dawało możnoœć do modlenia się Panu bez przeszkody. DOBROĆ I GODZIWOŒĆ MAŁŻEŃSTWA 36 Jeœli zaœ kto uważa, że spadłby nań wstyd dla jego panny, że lata jej przeszły,a tak być musi : niech czyni co chce; nie grzeszy, jeœli pójdzie za mšż. 37 Kto zaœ postanowił mocno w sercu swym, nie z koniecznoœci, lecz będšc panemswojej woli i to uznał w sercu swym, żebyzachować pannę swš, dobrze czyni. 38 Tak więc i ten, co wydaje za mšż pannę swojš, dobrze czyni, i ten, co nie wydaje, lepiej czyni. t mocniejsza lbowiem dłem w ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żÝP4 cބ O cßÓĽ cŕx%Ç cá?22 câq>ĺ39 Żona zwišzana jest prawem, dopóki żyjejej mšż; ale jeœliby umarł mšż jej, wolna jest; niech idzie za kogo chce, byle w Panu.40 Szczęœliwsza jednak będzie, jeœli tak pozostanie według mojej rady. Sšdzę zaœ, że i ja mam Ducha Bożego. B. O POŻYWANIU OFIAR SKŁADANYCH BOŻKOM (8,1 - 11,1) 8 WOLNO POŻYWAĆ Z OFIAR. 1 Co do rzeczy zaœ ofiarowanych bałwanomwiemy, że wszyscy wiedzę mamy. Wiedza nadyma, lecz miłoœć buduje. 2 Jeœli zaœ kto mniema, że coœ wie, jeszczenie poznał, jak mu wiedzieć należy. 3 Jeœli zaœ kto miłuje Boga, ten poznany jest przez niego. 4 Co do pokarmów zaœ, które składajš bałwanom w ofierze, wiemy, że bałwan niczym jest na œwiecie, i że nie ma innego Boga, tylko jeden. 5 Albowiem choć sš tak zwani bogowie czy to na niebie, czy na ziemi (bo rzeczywiœcie jest wielu bogów i wielu panów), 6 dla nas jednak jeden Bóg, Ojciec, z którego wszystko, a my dla niego i jeden Pan, Jezus Chrystus, przez którego wszystko, a my przez niego. POSTĘPOWAĆ WEDŁUG SUMIENIA. 7 Ale nie wszyscy majš wiedzę. Niektórzy bowiem dotychczas, z przekonaniem o bałwanie, jedzš jak rzecz bałwanom ofiarowanš, i sumienie ich słabe bywa skalane. 8 Pokarm zaœ nie zaleca nas Bogu. Ani bowiem, jeœlibyœmy jedli, nie będziemy obfitować ; ani jeœlibyœmy nie jedli, nie doznamy braku. 9 Uważajcie zaœ, żeby przypadkiem ta wolnoœć wasza nie stała się zgorszeniem dla słabych. 10 Albowiem jeœliby kto ujrzał tego, co ma wiedzę, siedzšcego u stołu w œwištyni pogańskiej, czyż sumienie jego, ponieważ jest słabe, nie skłoni się do jedzenia rzeczy bałwanom ofiarowanych ? 11 I zginie przez twojš wiedzę, słaby brat,za którego Chrystus umarł ? 12 Tak zaœ grzeszšc przeciw braciom i ranišc ich słabe sumienie, grzeszycie przeciw Chrystusowi. 13 A przeto jeœli pokarm gorszy brata mego, nie będę jadł mięsa na wieki, abym brata mego nie zgorszył. 9 PAWEŁ STWIERDZA SWOJE PRAWA APOSTOLSKIE. 1 Nie jestem wolny ? Nie jestem apostołem? Czyż nie widziałem Jezusa Chrystusa, Pana naszego ? Czy wy nie jesteœcie dziełem moim w Panu? 2 I choć dla innych nie jestem apostołem, lecz właœnie dla was jestem, albowiem pieczęciš apostolstwa mego wy jesteœcie w Panu. 3 Wobec tych, co mnie wypytujš, obrona moja ta jest: 4 Czy nie mamy prawa jeœć i pić? 5 Czy nie mamy prawa prowadzić z sobš niewiasty, siostry, jak i inni apostołowie i bracia Pańscy i Kefas ? 6 Czy tylko ja sam i Barnaba nie mamy prawa tego czynić? 7 Kto kiedy odbywa służbę wojskowš własnym kosztem? Kto sadzi winnicę i z owocu jej nie je? Kto pasie trzodę i mlekiem trzody się nie żywi ? 8 Czy to mówię według człowieka ? Czy i Zakon tego nie mówi? 9 Albowiem napisano w Prawie Mojżeszowym : "Nie zawišżesz pyska wołowi młócšcemu." Czy Bóg się troszczy o woły? 10 Czy nie raczej przez wzglšd na nas to mówi? Gdyż dla nas jest napisane, że ten, co orze, ma orać w nadziei ; a ten, co młóci, w nadziei otrzymania plonu 11 Jeœli my sialiœmy wam dobra duchowe, wielka to rzecz, jeœlibyœmy zbierali wasze doczesne ? 12 Jeœli inni majš udział w prawie nad wami, czemu nie raczej my ? Lecz nie korzystaliœmy z tego prawa, ale wszystko znosimy, byle nie postawić jakiej przeszkody ewangelii Chrystusowej. 13 Nie wiecie, że ci, co w œwištyni pracujš, to jedzš, co jest z œwištyni ; a ci co ołtarzowi usługujš, uczestnikami sš ołtarza ? 14 Tak też postanowił Pan, aby ci, co ewangelię opowiadajš, z ewangelii żyli. NIE KORZYSTAŁ Z NICH. 15 Ja zaœ z żadnej z tych rzeczy nie korzystałem. Nie napisałem zaœ tego, żebyze mnš tak się dziać miało ; bo mnie lepiej byłoby raczej umrzeć, niż żeby kto miał zniweczyć chlubę mojš. 16 Jeœli bowiem będę opowiadał ewangelię, nie mam chluby, gdyż mię zmusza koniecznoœć ; albowiem biada mi, jeœlibym ewangelii nie opowiadał. 17 Jeœli bowiem czynię to z własnej woli, mam zapłatę ; ale jeżeli poniewolnie, to szafarstwo mi powierzono. 18 Cóż więc jest mojš zapłatš? Żebym opowiadajšc ewangelię, darmo głosił ewangelię, żebym nie nadużywał prawa mojego w ewangelii. l9 Gdyż będšc wolnym od wszystkich, stałem się niewolnikiem wszystkich, abym ich więcej pozyskał. 20 I stałem się żydom jak żyd, abym żydów pozyskał ; 21 tym, co sš pod Zakonem, jakbym. był pod Zakonem (chociaż sam nie byłem pod Zakonem), abym tych pozyskał, co byli pod Zakonem. Tym, co byli bez Zakonu, jakbym był bez Zakonu (chociaż nie byłem bez Zakonu bożego, ale byłem w Zakonie Chrystusowym), abym pozyskał tych, co byli bez Zakonu. 22 Stałem się dla słabych słabym, abym słabych pozyskał. Dla wszystkich stałem się wszystkim, abym wszystkich zbawił. 23 Wszystko zaœ, czynię dla ewangelii, abym się stał jej uczestnikiem. KARCI SWOJE CIAŁO. 24 Nie wiecie, że ci co biegnš w zawody, wszyscy wprawdzie biegnš, ale jeden otrzymuje nagrodę? Tak biegnijcie, abyœcie otrzymali. 25 Każdy zaœ, co chodzi w zapasy, od wszystkiego się powstrzymuje. A oni wprawdzie, aby skazitelny wieniec otrzymać, my zaœ nieskazitelny. 26 Ja więc tak biegnę, nie jak na niepewne ; tak walczę, nie jakbym wiatr chłostał ; 27 ale karcę ciało moje i w niewolę podbijam, żebym przypadkiem innym przepowiadajšc, sam nie został odrzucony. 10 DZIEJE ŻYDÓW NAUKĽ DLA CHRZEŒCIJAN. 1 Nie chcę bowiem, bracia, żebyœcie nie mieli wiedzieć, że ojcowie nasi wszyscy bylipod obłokiem i wszyscy przeszli morze, 2 i wszyscy byli ochrzczeni w Mojżeszu, w obłoku i w morzu; 3 i wszyscy jedli ten sam pokarm duchowy,4 i wszyscy pili ten sam napój duchowy (a pili ze skały duchowej, która szła za nimi, a skałš był Chrystus). 5 Ale nie w wielu z nich upodobał sobie Bóg;albowiem "polegli na pustyni." 6 To zaœ stało się figurš dla nas, abyœmy nie pożšdali złego, jak i oni pożšdali. 7 I nie stajcie się bałwochwalcami, jak niektórzy z nich, jak napisano : "Zasiadł lud, by jeœć i pić i wstali, żeby się bawić." 8 Ani się nie dopuszczajmy rozpusty, jak niektórzy z nich dopuœcili się rozpusty i poległy dnia jednego dwadzieœcia trzy tysišce. 9 Ani nie kuœmy Chrystusa jak niektórzy z nich kusili i od wężów poginęli. 10 Ani nie szemrajcie jak niektórzy z nich szemrali i poginęli od niszczyciela. 11 Lecz to wszystko przydarzyło się im w figurze, a napisano to dla upomnienia nas, na których przyszły końce wieków. 12 Kto więc mniema, że stoi, niech patrzy, żeby nie upadł. 13 Niech was nie ogarnie pokusa, jak tylko ludzka ; wierny zaœ jest Bóg, który nie dopuœci kusić was ponad to co możecie, ale z pokusš zgotuje też wyjœcie, abyœcie mogliwytrzymać. OSTRZEŻENIE PRZED BAŁWOCHWALSTWEM. 14 Dlatego, najmilsi moi, uciekajcie od bałwochwalstwa. 15 Mówię jako mšdrym ; wy sami rozsšdŸcie, co mówię. 16 Kielich błogosławieństwa, który błogosławimy, czyż nie jest uczestnictwemkrwi Chrystusowej? A chleb, który łamiemy, czyż nie jest uczestnictwem ciałaPańskiego ? 17 Ponieważ jeden chleb - wielu jesteœmy jednym ciałem; wszyscy, którzy w jednym chlebie uczestniczymy. 18 Patrzcie na Izraela według ciała, czy ci, co spożywajš ofiary, nie sš uczestnikami ołtarza? 19 Cóż więc mówię, że rzecz bałwanom ofiarowana jest czymœ, albo że bałwan jest czymœ? 20 Ale co poganie ofiarujš, "czartom ofiarujš, a nie Bogu." Nie chcę zaœ, żebyœcie byli wspólnikami czartów. 21 Nie możecie pić kielicha Pańskiego i kielicha czartowskiego. Nie możecie być uczestnikami stołu Pańskiego i stołu czartowskiego. 22 Czy "drażnimy Pana?" Czy jesteœmy mocniejsi od niego ? PRAKTYCZNE WSKAZÓWKI. Wszystko mi wolno, ale nie wszystko pożyteczne. 23 Wszystko mi wolno, ale nie wszystko buduje. 24 Niech nikt nie szuka, co swego, ale co drugiego. 25 Wszystko, co sprzedajš w jatce, jedzcie, o nic nie pytajšc, dla sumienia. 26 "Pańska jest ziemia i jej napełnienie." 27 Jeœli kto z niewiernych was zaprasza, a chcecie iœć, wszystko, co przed wami położš, jedzcie, o nic nie pytajšc dla sumienia. 28 Lecz jeœliby kto rzekł : To było ofiarowane bałwanom, nie jedzcie ze względu na tego, który ostrzegł i dla sumienia : 29 mówię zaœ dla sumienia nie twego ale drugiego. Czemuż bowiem wolnoœć moja ma być sšdzona przez cudze sumienie? 30 Jeœli ja spożywam z dziękczynieniem, czemuż mnie lżš za to, że dzięki czynię? 31 Czy tedy jecie, czy pijecie, czy cokolwiek innego czynicie, wszystko czyńcie ku chwale Boga. 32 Nie dawajcie zgorszenia ani żydom, ani poganom, ani koœciołowi bożemu ; 33 jak i ja podobam się wszystkim we wszystkim, nie szukajšc, co dla mnie jest pożyteczne, ale co dla wielu, aby byli zbawieni. 11 1 BšdŸcie naœladowcami moimi, jak i ja Chrystusa. C. O ZACHOWANIU SIĘ NA WSPÓLNYCH NABOŻEŃSTWACH (11,2-34) O NAKRYWANIU GŁOWY. 2 A chwalę was, bracia, że pamiętacie o mnie we wszystkim i jak wam podałem, zachowujecie nakazy moje. 3 Chcę zaœ, żebyœcie wiedzieli, że głowš każdego męża jest Chrystus, głowš zaœ niewiasty mšż, a głowš Chrystusa Bóg. 4 Wszelki mšż, modlšcy się, albo prorokujšcy z nakrytš głowš, hańbi swojš głowę. 5 Każda zaœ niewiasta modlšca się, albo prorokujšca z nienakrytš głowš, hańbi swšgłowę, bo to jest jedno, jakby była ogolona. 6 Jeœli bowiem niewiasta się nie nakrywa, niech się strzyże. Ale skoro to hańba dla niewiasty strzyc się, albo golić, niech nakrywa głowę swojš. 7 Mšż natomiast nie ma nakrywać głowy swojej, gdyż jest obrazem i chwałš Boga, niewiasta zaœ jest chwałš męża. 8 Nie mšż bowiem jest z niewiasty, ale niewiasta z męża. 9 Albowiem mšż nie został stworzony dla niewiasty, ale niewiasta dla męża. 10 Dlatego niewiasta ma mieć znak zwierzchnoœci na głowie przez wzglšd na aniołów. 11 Wszelako ani mšż bez niewiasty, ani niewiasta bez męża w Panu. 12 Albowiem jak niewiasta z męża tak też mšż przez niewiastę, wszystko zaœ z Boga. 13 Wy sami osšdŸcie : Czy przystoi niewieœcie bez nakrycia modlić się do Boga?14 Czy sama natura was nie uczy, że mšż właœnie, jeœli włosy zapuszcza, niesławš się okrywa ; 15 lecz niewiasta, jeœli zapuszcza włosy, jest jej to ku chwale, dlatego że włosy sš jej dane za przykrycie. 16 Jeœli zaœ kto wydaje się być kłótliwym my nie mamy takiego zwyczaju, ani koœciół boży. NADUŻYCIA PRZY WIECZERZY PAŃSKIEJ. 17 To zaœ nakazuję, nie chwalšc, że się nie ku lepszemu, ale ku gorszemu schodzicie. 18 Ale najpierw, kiedy się schodzicie do koœcioła, słyszę, że rozdwojenia sš międzywami i po częœci wierzę. 19 Gdyż i sekty być muszš, aby się wœród was ujawnili ci, co sš wypróbowani. 20 Gdy więc wspólnie się schodzicie, nie jest to już pożywanie wieczerzy Pańskiej. 21 Każdy bowiem wpierw zabiera się do jedzenia swej wieczerzy; i jeden na pewno jest głodny, a drugi jest pijany. 22 Czy nie macie domów na jedzenie i picie?Albo gardzicie koœciołem bożym i zawstydzacie tych, którzy nie majš ? Cóż wam powiem ? Chwalę was ? W tym nie chwalę. USTANOWIENIE EUCHARYSTII. 23 Ja bowiem otrzymałem od Pana, co wamteż przekazałem, że Pan Jezus tej nocy, wktórej był wydany, wzišł chleb, 24 a dzięki uczyniwszy, łamał i rzekł : Bierzcie i jedzcie: to jest ciało moje, któreza was będzie wydane; to czyńcie na mojš pamištkę. 25 Podobnie i kielich, po wieczerzy, mówišc:Ten kielich jest Nowy Testament we krwi mojej. To czyńcie, ilekroć pić będziecie, na mojš pamištkę. 26 Ilekroć bowiem będziecie jedli ten chleb i pili kielich, będziecie opowiadać œmierć Pańskš, aż przyjdzie. 27 Tak więc ktokolwiek by jadł ten chleb, albo pił kielich Pański niegodnie, będzie winien ciała i krwi Pańskiej. 28 Niech zaœ każdy bada samego siebie i tak niech je z chleba tego i pije z kielicha. 29 Kto bowiem je i pije niegodnie, sšd sobieje i pije, nie rozróżniajšc ciała Pańskiego. 30 Dlatego wœród was wielu chorych i słabych i wielu zasnęło. 31 Albowiem gdybyœmy się sami sšdzili, nie bylibyœmy sšdzeni: 32 Gdy zaœ jesteœmy sšdzeni, przez Pana jesteœmy karani, abyœmy nie byli potępieni ztym œwiatem. 33 Tak więc, bracia moi, gdy się schodzicie na jedzenie, czekajcie jedni na drugich. 34 Jeœli kto jest głodny, niech je w domu, abyœcie się na sšd nie schodzili. Inne zaœ rzeczy zarzšdzę, gdy przyjdę. D. O DARACH DUCHOWYCH (12,1-14,40) 12 ICH NATURA, CEL I ROZMAITOŒĆ. 1 O darach zaœ duchowych bracia nie chcę, żebyœcie nie mieli wiedzieć. 2 Wiecie, że kiedy byliœcie poganami, chodziliœcie do niemych bałwanów, gdy wasprowadzono. 3 Dlatego oznajmiam wam, że nikt, mówišcyw Duchu Bożym, nie powie przekleństwa Jezusowi. I nikt nie może rzec: Pan Jezus, tylko w Duchu Œwiętym. 4 A przecie dary sš różne, lecz Duch ten sam. 5 I różne sš posługi, ale ten sam Pan. 6 I różne sš działania, wszelako ten sam Bóg, który sprawia wszystko we wszystkim. 7 Każdemu zaœ bywa dany objaw Ducha ku pożytkowi. 8 Jednemu mianowicie przez Ducha bywa dana mowa mšdroœci ; a drugiemu mowa umiejętnoœci według tego samego Ducha ; 9 innemu wiara w tym samym Duchu; innemu łaska uzdrawiania w jednym Duchu ;10 innemu moc czynienia cudów, innemu proroctwo, innemu rozeznanie duchów, innemu rozmaitoœć języków, innemu tłumaczenie mów. 11 A to wszystko sprawia jeden i ten sam Duch, udzielajšcy każdemu z osobna, jak chce. JEDNYM CIAŁEM JESTEŒMY. 12 Jak bowiem jedno jest ciało, a członków ma wiele, wszystkie zaœ członki ciała, choć ich jest wiele, sš jednak jednym ciałem, tak samo i Chrystus. 13 Albowiem my wszyscy w jednym Duchu jesteœmy ochrzczeni w jedno ciało, czy żydzi, czy poganie, czy niewolnicy, czy wolni i wszyscy jesteœmy napojeni jednym Duchem. 14 Gdyż i ciało nie jest jednym członkiem, ale wieloma. 15 Jeœliby noga rzekła: Ponieważ nie jestemrękš, nie należę do ciała; czy dlatego nie należy do ciała? 16 I jeœliby ucho rzekło : Ponieważ nie jestem okiem, nie należę do ciała ; czyż dlatego nie należy do ciała ? 17 Gdyby całe ciało było okiem, gdzież słuch ? Gdyby całe było słuchem, gdzież powonienie ? CZŁONKI POTRZEBUJĽ SIĘ WZAJEMNIE. 18 Otóż Bóg ułożył członki w ciele, każdy znich jak chciał. 19 I gdyby wszystkie były jednym członkiem, gdzież ciało ? 20 Lecz teraz wiele wprawdzie członków, ale jedno ciało. 21 Nie może zaœ oko powiedzieć ręce : Nie potrzeba mi ciebie ; albo znowu głowa nogom: Nie potrzebuję was. 22 Owszem, daleko więcej te członki ciała sš potrzebniejsze, które . 23 zdajš się być słabsze, i te członki ciała, które uważamy za mniej szanowne, otaczamy większym szacunkiem, i nasze członki wstydliwe doznajš większego poszanowania. 24 Tym zaœ, co sš przyzwoite, niczego nie potrzeba ; lecz Bóg tak urzšdził ciało, dajšc większš czeœć temu członkowi, któremu jej brakowało, 25 żeby nie było rozdwojenia w ciele, ale żeby to samo staranie miały członki wzajemnie o siebie. 26 I jeœli co cierpi jeden członek, wspólniecierpiš wszystkie członki ; albo gdy czeœć odbiera jeden członek, wspólnie się radujš wszystkie członki. JESTEŒMY CZŁONKAMI CHRYSTUSA. 27 Wy zaœ jesteœcie ciałem Chrystusa i członkami z członka. 28 I mianowicie niektórych Bóg postanowił w koœciele: najpierw apostołów, po wtóre proroków, po trzecie nauczycieli, następniedar mocy, potem dary uzdrawiania, wspomagania, rzšdzenia, różnoœci języków,tłumaczenia mów. 29 Czy wszyscy apostołami? Czy wszyscy prorokami? Czy wszyscy nauczycielami? 30 Czy wszyscy cudotwórcami? Czy wszyscy majš dar uzdrawiania ? Czy wszyscy mówiš językami? Czy wszyscy tłumaczš? 31 Lecz ubiegajcie się o lepsze dary. A ukazuję wam drogę jeszcze wznioœlejszš. 13 POCHWAŁA MIŁOŒCI. 1 Gdyby mówił językami ludzkimi i anielskimi, a miłoœci bym nie miał ; stałemsię jak miedŸ brzęczšca, albo cymbał brzmišcy. 2 I choćbym miał dar proroctwa, i znał wszystkie tajemnice i wszelkš umiejętnoœć,ichoćbym miał wszelkš wiarę, tak żebym góry przenosił; a miłoœci bym nie miał, niczym jestem. 3 I choćbym na żywnoœć ubogim rozdał wszystkš majętnoœć swojš, i choćbym wydał ciało swoje tak, żebym gorzał, a miłoœci bym nie miał ; nic mi nie pomoże. 4 Miłoœć jest cierpliwa, jest łaskawa, miłoœć nie zazdroœci, na złoœć nie czyni, nie nadyma się, 5 nie pragnie zaszczytów, nie szuka swego,nie unosi się gniewem, nie myœli złego ; 6 nie raduje się z niesprawiedliwoœci, ale i. t mocniejsza lbowiem dłem w ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żăPz cäĘ Ł cĺm  cć &y cç†2Y"čß5” T€weseli się z prawdy. 7 Wszystko znosi, wszystkiemu wierzy, wszystkiego się spodziewa, wszystko przetrwa. 8 Miłoœć nigdy nie ginie ; choć proroctwa się skończš, choć dar języków ustanie, choć umiejętnoœć zniszczeje. 9 Albowiem po częœci tylko poznajemy, i po częœci prorokujemy. 10 Gdy zaœ przyjdzie to, co jest doskonałe,ustanie, co jest częœciowe. 11 Gdy byłem dziecięciem, mówiłem jak dziecię, rozumiałem jak dziecię, myœlałem jak dziecię. Gdy zaœ stałem się mężem, usunšłem, co było dziecinnego. 12 Teraz widzimy przez zwierciadło, przezpodobieństwo, lecz wówczas twarzš w twarz ; teraz poznaję częœciowo, lecz wówczas będę poznawał, tak jak i jestem poznany; 13 a teraz trwa wiara, nadzieja, miłoœć, totroje; z tych zaœ większa jest miłoœć. 14 DAR JĘZYKÓW NIŻSZY OD DARU PROROCTWA. 1 Starajcie się o miłoœć! Ubiegajcie się o dary duchowe, lecz więcej żebyœcie prorokowali. 2 Kto bowiem mówi językiem, nie mówi do ludzi, ale do Boga ; bo nikt nie słucha, duchem zaœ mówi tajemnice. 3 A kto prorokuje, mówi do ludzi ku zbudowaniu i napominaniu i pocieszeniu. 4 Kto mówi językiem, buduje samego siebie ; kto zaœ prorokuje, buduje koœciół boży. 5 Chcę zaœ, żebyœcie wy wszyscy mówili językami, ale bardziej, żebyœcie prorokowali. Albowiem większy jest ten, co prorokuje, niż ten, co mówi językami, chyba że tłumaczy, aby koœciół miał zbudowanie. DAR JĘZYKÓW BEZ WYKŁADU INNYM NIEPOŻYTECZNY. 6 Teraz zaœ, bracia, jeœli przyjdę do was, mówišc językami, cóż wam pomogę, jeœli nie przemówię do was, albo przez objawienie, albo przez umiejętnoœć, albo przez proroctwo, albo przez naukę ? 7 Przecież i rzeczy martwe, dŸwięk wydajšce: czy to flet, czy cytra, jeœli wyraŸnych dŸwięków nie wydadzš, jakże rozpoznać, co na flecie, albo na cytrze grajš? 8 Albowiem jeœliby tršba niepewny głos wydawała, któż się będzie gotował na wojnę ? 9 Tak i wy, jeœli językiem wyraŸnie nie przemówicie, jakże kto zrozumie to, co się mówi ? Albowiem na wiatr będziecie mówić. 10 Tak wiele na przykład jest różnych języków na tym œwiecie, a żaden nie jest bez głosu. 11 Jeœli więc nie będę wiedział znaczenia słowa, będę dla tego, do którego mówię, barbarzyńcš. 12 Tak i wy, ponieważ ubiegacie się o dary duchowe, starajcie się, abyœcie obfitowali dla zbudowania koœcioła. 13 I dlatego, kto mówi językiem, niech się modli aby wykładał. 14 Gdyż jeœli się modlę językiem, duch mój się modli, lecz rozum mój zostaje bez pożytku. 15 Cóż więc? Modlić się będę duchem, modlić się będę i rozumem, będę œpiewał duchem, będę œpiewał i rozumem. 16 Zresztš, jeœli duchem błogosławisz, jakże odpowie : Amen, na twoje błogosławieństwo zajmujšcy miejsce nieuka, skoro nie rozumie, co mówisz? 17 Gdyż ty wprawdzie dobrze dziękujesz, ale drugi się nie buduje. 18 Dziękuję Bogu mojemu, że mówię językiem was wszystkich. 19 Ale W koœciele wolę pięć słów powiedzieć ze zrozumieniem, aby i drugich nauczyć, niżeli dziesięć tysięcy słów językiem. ZWŁASZCZA DLA PROSTACZKÓW I NIEWIERNYCH. 20 Bracia, nie bšdŸcie dziećmi w rozumieniu, ale bšdŸcie dziecištkami w złoœci, rozumem zaœ bšdŸcie doskonałymi. 21 W Zakonie napisano: "W obcej mowie i obcymi usty będę mówił do ludu tego, a i tak mnie nie posłuchajš," mówi Pan. 22 Zatem języki sš znakiem nie dla wiernych, ale dla niewiernych, proroctwa zaœ nie dla niewiernych, ale dla wiernych. 23 Jeœliby więc zeszło się razem całe zgromadzenie wiernych i wszyscy mówiliby językami, a weszliby nieœwiadomi albo niewierzšcy, czyż nie powiedzš, że szalejecie? 24 Jeœliby zaœ wszyscy prorokowali, a wszedłby jakiœ niewierzšcy, albo nieœwiadomy, to bywa przekonywany od wszystkich, bywa sšdzony od wszystkich, 25 skrytoœci serca jego wychodzš na jaw ; i tak upadłszy na twarz, odda pokłon Bogu,opowiadajšc, że Bóg jest prawdziwie między wami. JAK UŻYWAĆ TYCH DARÓW PODCZAS NABOŻEŃSTW. 26 Cóż więc, bracia ? Gdy się schodzicie, każdy z was ma psalm, ma naukę, ma objawienie, ma język, ma wykład; wszystko niech będzie ku zbudowaniu. 27 Jeœli kto mówi językiem, to po dwóch, albo najwyżej po trzech i po kolei, a jeden niech tłumaczy. 28 A jeœliby nie było tłumacza, niech milczyw koœciele, niech zaœ mówi sobie i Bogu. 29 Lecz prorocy niech mówiš dwaj, albo trzej, a inni niech rozsšdzajš. 30 I jeœliby ktoœ z siedzšcych otrzymał objawienie, poprzedni niech milczy. 31 Możecie bowiem wszyscy po jednemu prorokować, aby się wszyscy uczyli i wszyscy byli napomnieni. 32 I duchy proroków sš poddane prorokom.33 Albowiem Bóg nie jest Bogiem niezgody, ale pokoju; jak i we wszystkich koœciołach œwiętych nauczam. 34 Niewiasty niech milczš w koœciołach, albowiem nie pozwala się im mówić, lecz majš być poddane, jak i Prawo mówi. 35 Jeœli zaœ chcš się czego nauczyć, niech się pytajš w domu swych mężów ; bo nie przystoi niewieœcie mówić w koœciele. 36 Czy od was wyszło słowo boże ? Albo do was samych doszło ? 37 Jeœli kto zdaje się być prorokiem, albo duchownym, niech uzna, że to, co wam piszę, sš rozkazania Pańskie. 38 Lecz jeœli kto nie wie, nie będš o nim wiedzieć. 39 Tak więc, bracia, ubiegajcie się o proroctwo i nie zabraniajcie mówić językami. 40 Wszystko zaœ niech się dzieje uczciwie i według porzšdku. E. O ZMARTWYCHWSTANIU (15,1-58) 15 CHRYSTUS ZMARTWYCHWSTAŁ. 1 A oznajmiam wam, bracia, ewangelię, którš wam opowiedziałem, którš też przyjęliœcie i w której trwacie 2 i przez którš zbawienia dostępujecie; jeœli się jej tak trzymacie, jak jš wam głosiłem, chyba żeœcie na próżno uwierzyli.3 Albowiem podałem wam najpierw, co też otrzymałem, że Chrystus umarł za grzechynasze według Pisma ; 4 i że był pogrzebany i że powstał z martwych dnia trzeciego, według Pisma; 5 i że był widziany przez Kefę, a potem przez jedenastu. 6 Potem widziało go więcej niż pięciuset braci razem, z których wielu żyje aż dotšd,niektórzy zaœ pomarli. 7 Potem był widziany przez Jakuba, potem przez wszystkich apostołów. 8 Na końcu zaœ po wszystkich, był widziany i przeze mnie, jak przez płód poroniony. 9 Albowiem ja jestem najmniejszy z apostołów, który nie jestem godzien zwać się apostołem, gdyż przeœladowałem koœciół boży. 10 Z łaski zaœ bożej jestem tym, czym jestem i łaska jego nie była we mnie próżna, ale więcej pracowałem niż oni wszyscy ; wszakże nie ja, ale łaska boża ze mnš. 11 Czy więc ja, czy oni tak nauczamy i tak uwierzyliœcie. INACZEJ DAREMNA WIARA NASZA. 12 Lecz jeœli nauczamy o Chrystusie, że powstał z martwych, jakże mówiš niektórzy między wami, że nie ma zmartwychwstania? 13 Jeœli zaœ nie ma zmartwychwstania, to i Chrystus nie zmartwychwstał. 14 A jeœli Chrystus nie zmartwychwstał, więc próżne jest nauczanie nasze, próżna jest i wiara wasza. 15 Następnie okazujemy się fałszywymi œwiadkami Boga, ponieważ œwiadczyliœmy przeciw Bogu, że wskrzesił Chrystusa, którego nie wskrzesił, jeœli umarli nie powstajš. 16 Gdyż jeœli umarli nie powstajš, to i Chrystus nie zmartwychwstał. 17 A jeœli Chrystus nie zmartwychwstał, próżna jest wiara wasza, bo jeszcze jesteœcie w grzechach waszych. 18 A więc i ci, co zasnęli w Chrystusie, poginęli. 19 Jeœli tylko w tym życiu mamy nadzieję wChrystusie, nędzniejsi jesteœmy, niż wszyscy ludzie. I MY W CHRYSTUSIE ZMARTWYCHWSTANIEMY.20 A jednak Chrystus powstał z martwych jako pierwociny tych, co zasnęli; 21 ponieważ właœnie przez człowieka œmierć i przez człowieka powstanie umarłych. 22 I jak w Adamie wszyscy umierajš, tak i w Chrystusie będš wszyscy ożywieni. 23 Każdy zaœ w swoim porzšdku, Chrystus pierwociny ; potem ci, co sš Chrystusowi, co uwierzyli w przyjœcie jego. 24 Potem koniec, gdy odda królestwo Bogu iOjcu, gdy zniszczy wszelkš zwierzchnoœć i władzę i moc. 25 On zaœ ma królować, póki "nie położy wszystkich nieprzyjaciół pod nogi jego." 26 Ostatnia zaœ nieprzyjaciółka będzie zniszczona œmierć. Albowiem "wszystko poddał pod nogi jego." Gdy zaœ mówi : 27 Wszystko mu jest poddane, bez wštpienia oprócz tego, który mu poddał wszystko. 28 Skoro zaœ wszystko będzie mu poddane, wtedy i sam Syn będzie poddany temu, który mu poddał wszystko, aby Bóg był wszystkim we wszystkich. POTWIERDZENIE TEJ NAUKI. 29 Inaczej, cóż uczyniš ci, którzy się chrzczš za umarłych, jeœli umarli w ogóle nie powstajš? Czemu i chrzczš się za nich? 30 Czemu i my narażamy się na niebezpieczeństwo w każdš godzinę ? 31 W każdy dzień umieram dla chwały waszej, bracia, którš mam w Chrystusie Jezusie Panu naszym. 32 Jeœli (według człowieka) potykałem się ze zwierzętami w Efezie, cóż mi za pożytek, jeœli umarli nie powstajš? Jedzmy i pijmy, bo jutro pomrzemy. 33 Nie dajcie się zwodzić; złe rozmowy psujš dobre obyczaje. 34 Ocknijcie się sprawiedliwi i nie grzeszcie, niektórzy bowiem nie majš znajomoœci Boga. Dla zawstydzenia waszegomówię. PRZYMIOTY CIAŁA ZMARTWYCHWSTAŁEGO. 35 Ale powie kto : Jakże powstajš umarli i w jakim ciele przyjdš? 36 Głupi ! Co ty siejesz, nie bywa ożywione,jeœli pierwej nie obumrze. 37 A to co siejesz, nie siejesz ciała, które ma być, ale samo ziarno, jak na przykład pszeniczne, albo jakie inne. 38 Bóg zaœ daje mu ciało, jak chce i każdemu nasieniu własne ciało. 39 Nie każde ciało jest tym samym ciałem ; ale inne ludzkie, inne bydlęce, inne ptasie,inne rybie. 40 Sš też ciała niebieskie, sš i ciała ziemskie ; ale inna na pewno jest ozdoba niebieskich, inna zaœ ziemskich. 41 Inna jasnoœć słońca, inna jasnoœć księżyca, a inna jasnoœć gwiazd. Gwiazda bowiem różni się od gwiazdy w jasnoœci ; 42 tak i zmartwychwstanie umarłych. Wsiewa się w skazitelnoœci, powstanie w nieskazitelnoœci. 43 Bywa wsiewane w niesławie, powstanie w chwale. Wsiewa się w słaboœci, powstanie w mocy. 44 Wsiewa się ciało cielesne, powstanie ciało duchowe. Jeœli jest ciało cielesne, jest i duchowe, jak napisano: 45 "Stał się pierwszy człowiek Adam istotšżyjšcš," a ostatni Adam duchem ożywiajšcym. 46 Lecz nie pierwej jest to co duchowe, aleto co cielesne, a potem to co duchowe. 47 Pierwszy człowiek z ziemi, ziemski ; drugi człowiek z nieba, niebieski. 48 Jaki ziemski, tacy i ziemscy; a jaki niebieski, tacy i niebiescy. 49 Przeto jak nosiliœmy obraz ziemskiego, noœmy też obraz niebieskiego. ZWYCIĘSTWO NAD ŒMIERCIĽ. 50 To zaœ mówię, bracia, że ciało i krew nie mogš posišœć królestwa bożego, ani zepsucie nie posiędzie nieskazitelnoœci. 51 Oto wam mówię tajemnicę : Wszyscy wprawdzie zmartwychwstaniemy, ale nie wszyscy będziemy odmienieni. 52 W jednej chwili, w mgnieniu oka, na tršbę ostatecznš; zabrzmi bowiem tršba, a umarli powstanš nieskażeni i my będziemy odmienieni. 53 Musi bowiem to skazitelne przyoblec nieskazitelnoœć i to œmiertelne przyoblec nieœmiertelnoœć. 54 Skoro zaœ to œmiertelne przyoblecze nieœmiertelnoœć, wtedy ziœci się słowo, które jest napisane: "Pożarta jest œmierć wzwycięstwie. 55 Gdzież jest zwycięstwo twe, o œmierci? Gdzież jest, œmierci, oœcień twój?" 56 Lecz oœcieniem œmierci jest grzech; mocš zaœ grzechu Zakon. 57 Ale Bogu dzięki, który dał nam zwycięstwo przez Pana naszego Jezusa Chrystusa. 58 Tak więc, bracia moi mili, bšdŸcie stali i niewzruszeni: obfitujšcy zawsze w dziele Pańskim, wiedzšc, że praca wasza nie jest próżna w Panu. Zakończenie. (16,1-24) 16 SKŁADKI NA UBOGICH W JERUZALEM. 1 A co do składek, które się zbiera na œwiętych, jak zarzšdziłem w koœciołach Galacji, tak i wy postępujcie. 2 W jednym dniu tygodnia niech każdy z wasskłada u siebie, przechowujšc, co mu się podoba, aby składek nie urzšdzano dopiero,gdy przyjdę. 3 Skoro zaœ będę u was, tych poœlę z listami, których uznacie za godnych, aby zanieœli dar wasz do Jeruzalem. 4 A jeœli będzie rzeczš słusznš, żebym i ja poszedł, pójdš ze mnš. 5 Przybędę zaœ do was, gdy przejdę przez Macedonię, bo przez Macedonię będę przechodził. 6 Może też zatrzymam się u was, albo nawet przezimuję, abyœcie wy mnie odprowadzili, dokšdkolwiek pójdę. 7 Nie chcę bo wiem widzieć was teraz tylkomimochodem, bo się spodziewam u was pozostać nieco czasu, jeœli Pan pozwoli. 8 W Efezie zaœ pozostanę aż do Pięćdziesištnicy. 9 Albowiem drzwi mam otwarte szeroko i korzystnie, a przeciwników wielu. RÓŻNE POLECENIA. 10 Jeœliby zaœ przyszedł Tymoteusz, baczcie, aby był u was bez obawy, bo dzieło Pańskie wykonuje, jak i ja. 11 Niech go więc nikt nie lekceważy, ale odprowadŸcie go w pokoju, aby do mnie przybył, bo czekam na niego z braćmi. 12 A o bracie Apolla donoszę wam, że go bardzo prosiłem, aby się udał do was z braćmi ; ale teraz przynajmniej nie miał ochoty iœć; lecz przyjdzie, gdy będzie wolny. 13 Czuwajcie, trwajcie w wierze, mężnie sobie poczynajcie i wzmacniajcie się. 14 Niech wszystko wasze dzieje się w miłoœci. 15 A proszę was, bracia - znacie dom Stefany i Fortunata i Achaika, że sš pierwocinami Achai i że oddali się na posługiwanie œwiętym - 16 abyœcie i wy byli ulegli wobec takich i wobec każdego, co współpracuje i trudzi się. 17 Raduję się zaœ z obecnoœci Stefany i Fortunata i Achaika, bo oni uzupełnili to, czego wam nie dostawało. 18 Pokrzepili bowiem i mojego ducha i waszego. Poznajcie więc tych, jakimi sš. POZDROWIENIA. 19 Pozdrawiajš was koœcioły Azji. Pozdrawiajš was bardzo w Panu Akwila i Pryscylla z koœciołem w ich domu, u których też mam gospodę. 20 Pozdrawiajš was wszyscy bracia. Pozdrówcie jedni drugich pocałunkiem œwiętym. 21 Pozdrowienie rękš mojš Pawłowš. 22 Jeœli kto nie miłuje Pana naszego JezusaChrystusa, niech będzie przeklęty! Maran ata. 23 Łaska Pana naszego Jezusa Chrystusa z wami. 24 Miłoœć moja z wami wszystkimi w Chrystusie Jezusie. Amen. ------------------------- DRUGI LIST DO KORYNTIAN Wstęp. (1,1-11) Paweł, z woli bożej apostoł Jezusa Chrystusa i Tymoteusz brat koœciołowi bożemu, który jest w Koryncie, z wszystkimi œwiętymi, którzy sš w całej Achai. 2 Łaska wam i pokój od Boga, Ojca naszego i Pana Jezusa Chrystusa POCIECHY APOSTOŁA WŒRÓD UTRAPIEŃ. 3 Błogosławiony Bóg i Ojciec Pana naszego Jezusa Chrystusa, Ojciec miłosierdzia i Bógwszelkiej pociechy, 4 który nas pociesza w każdym utrapieniu naszym, abyœmy mogli i sami pocieszać tych, co sš w jakimkolwiek ucisku, przez pociechę, której i sami doznajemy od Boga. 5 Albowiem jak w nas obfitujš cierpienia Chrystusowe, tak i przez Chrystusa obfita jest nasza pociecha. 6 A czy doznajemy utrapień - dla waszej zachęty i zbawienia; czy my doznajemy pociech - dla waszego pocieszenia ; czy bywamy napominani - dla waszego napominania i zbawienia, a to daje cierpliwoœć w znoszeniu tych samych cierpień, które i my znosimy, 7 aby nadzieja nasza co do was była mocna, bo wiemy, że jak jesteœcie towarzyszami utrapienia, tak będziecie i pociechy. 8 Nie chcemy bowiem, bracia, abyœcie nie wiedzieli o utrapieniu naszym, które nas spotkało w Azji, żeœmy byli nazbyt obcišżeni ponad siłę, tak że nawet przykrzyło nam się żyć. 9 Ale sami w sobie mieliœmy wyrok œmierci,abyœmy nie pokładali ufnoœci w samych sobie, lecz w Bogu, który wskrzesza umarłych, 10 a on nas wyrwał i wyrywa z tak wielkich niebezpieczeństw; w nim mamy nadzieję, że też jeszcze wyrwie, 11 przy waszej także pomocy w modlitwie za nas, aby za ten dar, nam dany dla wielu osób, wielu składało dzięki za nas. CZĘŒĆ 1 (1,12 - 7,16) POBUDKI PRACY APOSTOLSKIEJ PAWŁA A. ODPIERA ZARZUTY (1,12 - 2,11) POSTĘPUJE SZCZERZE. 12 Albowiem œwiadectwo sumienia naszego jest chlubš naszš, że w prostocie serca i szczeroœci bożej, .a nie w mšdroœci cielesnej, ale w łasce bożej postępowaliœmy na tym œwiecie, a szczególniej względem was. 13 Nie piszemy bowiem wam nic innego tylko to, coœcie czytali i poznali. Ufam zaœ, że aż do końca poznacie, 14 jak już poznaliœcie nas po częœci, że jesteœmy chlubš waszš, jak i wy naszš, w dzień Pana naszego Jezusa Chrystusa. 15 I z tš ufnoœciš chciałem najpierw przyjœć do was, abyœcie drugš łaskę otrzymali, 16 i od was przejœć do Macedonii i znowu zMacedonii przyjœć do was i przez was być odprowadzonym do Judei. 17 Gdy więc to zamierzałem, czy kierowałem się lekkomyœlnoœciš? Albo czy em w ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żéP cęm  cëî– cě„%$ cí¨1š cîa> to, co zamyœlam, według ciała zamyœlam, tak że jest u mnie i "tak" i "nie" ? 18 Ale wierny Bóg - że w mowie naszej, do was, nie ma "tak" i "nie." 19 Albowiem Syn Boży, Jezus Chrystus, któregoœmy wœród was opowiadali, ja i Sylwan i Tymoteusz, nie był "tak" i "nie," ale w nim było "tak." 20 Ile bowiem jest obietnic bożych, sš w nim "tak," dlatego też przez niego Amen Bogu ku chwale naszej. 21 Ten zaœ jest, co nas z wami utwierdza w Chrystusie i co nas pomazał - Bóg, 22 on też na nas wycisnšł pieczęć i dał zadatek ducha w sercach naszych. NIE CHCE ZMUSZAĆ KORYNTIAN. 23 Ja zaœ wzywam Boga na œwiadka, na duszę mojš, że nie przyszedłem więcej do Koryntu oszczędzajšc was. 24 Nie dlatego, że panujemy nad wiarš waszš, ale jesteœmy pomocnikami wesela waszego ; wiarš bowiem stoicie. 2 1 A postanowiłem to sobie, że by nie przychodzić do was po raz wtóry z zasmuceniem. 2 Jeœli bowiem ja was zasmucam, to któż jest, co by mnie rozweselił, jeœli nie ten, którego ja zasmucam? 3 I to samo wam napisałem, abym przyszedłszy, nie miał smutku na smutek od tych, od których miałem doznać radoœci;bo mam zaufanie do was wszystkich, że radoœć moja jest radoœciš was wszystkich. 4 Gdyż napisałem wam w wielkim utrapieniui ucisku serca, wœród wielu łez, nie żebyœcie się zasmucili, ale żebyœcie poznali,jakš miłoœć żywię ku wam nader obficie. KAŻE PRZEBACZYĆ GRZESZNIKOWI. 5 Jeœli zaœ kto zasmucił, nie zasmucił mnie, ale po częœci, abym nie obcišżył was wszystkich. 6 Temu, co taki jest, wystarczy to strofowanie, które daje wielu; 7 tak że przeciwnie raczej mu darujcie i pocieszcie go, by przypadkiem w nadmiernym smutku nie pogršżył się ten, co taki jest. 8 Przeto was proszę, abyœcie miłoœć względem niego potwierdzili. 9 Albowiem i dlatego napisałem, abym poznał, czyœcie wypróbowani, czy we wszystkim jesteœcie posłuszni. 10 A komu co przebaczyliœcie, to i ja; bo i ja, co przebaczyłem, jeœli co przebaczyłem, to ze względu na was, w osobie Chrystusa, "aby nas szatan nie oszukał, bo nie sš nam tajne jego zamysły.B. OPOWIADA WZNIOSŁOŒĆ SWEGO POSŁANNICTWA (2,12 - 6,10) SKUTKI JEGO APOSTOLSTWA. 12 Gdy zaœ przyszedłem do Troady dla ewangelii Chrystusowej i drzwi mi stały otworem w Panu, 13 duch mój nie miał spokoju, dlatego że nie znalazłem Tytusa brata mego ; ale pożegnawszy się z nimi, udałem się do Macedonii 14 A Bogu dzięki, który zawsze prowadzi nas w triumfie w Chrystusie Jezusie i woń poznania siebie objawia przez nas na każdym miejscu ; 15 bo jesteœmy miłš woniš Chrystusowš dlaBoga wœród tych, którzy bywajš zbawieni i wœród tych, co ginš; 16 mianowicie dla jednych : woniš œmierci na œmierć, dla drugich zaœ : woniš życia na życie. A do tego któż tak zdatny? 17 Nie jesteœmy bowiem, jak wielu z nich, fałszerzami słowa bożego, ale w szczeroœci, ale jak z Boga, wobec Boga, mówimy w Chrystusie. 3 NIE POTRZEBUJE POLECENIA OD LUDZI. 1 Zaczynamy znowu zalecać samych siebie? Albo czy potrzebujemy, jak niektórzy, listów polecajšcych do was, albo od was? 2 Listem naszym jesteœcie wy, napisanym na sercach naszych, który znajš i czytajš wszyscy ludzie; 3 oczywiœcie, że jesteœcie listem Chrystusowym, sporzšdzonym przez nas i napisanym nie atramentem, ale Duchem Bogażywego, nie na tablicach kamiennych, ale nacielesnych tablicach serca. 4 Ufnoœć zaœ takš mamy przez Chrystusa ku Bogu ; 5 nie żebyœmy byli zdolni pomyœleć coœ samiod siebie, jakby sami z siebie, ale zdolnoœć nasza jest z Boga ; 6 który też uczynił nas odpowiednimi sługami Nowego Testamentu, nie literš, aleduchem; bo litera zabija, a duch ożywia. 7 A jeœli posługiwanie œmierci, literami wyrażone na kamieniach, było w chwale, tak że synowie Izraela nie mogli patrzeć natwarz Mojżesza dla chwały oblicza jego, która przemija, 8 to jakże posługiwanie Ducha nie będzie tym bardziej w chwale? 9 Albowiem jeœli posługiwanie potępienia jest chwałš, daleko więcej obfituje w chwałę posługiwanie sprawiedliwoœci. 10 Gdyż co zabłysło, nie jaœniało chwałš w tej mierze, z powodu przewyższajšcej chwały. 11 Jeœli bowiem to, co przemija, jest w chwale, daleko więcej to, co trwa, jest w chwale. ŻYDZI MAJĽ ZASŁONĘ W SERCU. 12 Majšc więc takš nadzieję, postępujemy zwielkš ufnoœciš : 13 a nie jak "Mojżesz kładł zasłonę na oblicze swoje," aby synowie Izraela nie patrzyli na twarz jego, co niszczeje; 14 ale stępiały ich umysły. Albowiem aż do dnia dzisiejszego ta sama zasłona przy czytaniu Starego Testamentu pozostaje nieodkryta (ponieważ w Chrystusie niszczeje), 15 ale aż do dnia dzisiejszego, gdy czytajš Mojżesza, zasłona leży na ich sercu. 16 "Gdy zaœ nawróci się do Pana, zasłona będzie zdjęta." 17 A Pan jest Duchem. Gdzie zaœ Duch Pański, tam wolnoœć. 18 Ale my wszyscy, odkrytym obliczem patrzšc w zwierciadle na chwałę Pańskš, w ten sam obraz się przemieniamy z jasnoœci w jasnoœć, jakby od Ducha Pańskiego. 4 PAWEŁ JAWNIE GŁOSI EWANGELIĘ. 1 Dlatego majšc to posługiwanie, nie ustajemy według miłosierdzia, któregoœmy dostšpili ; 2 ale odrzucamy skrytš obrzydłoœć, nie postępujšc chytrze, ani nie fałszujšc słowa bożego, lecz przez okazywanie prawdy zalecajšc siebie samych sumieniu wszystkich ludzi przed Bogiem. 3 A jeœli zakryta jest nawet ewangelia nasza, to jest zakryta dla tych, co ginš, 4 u których bóg œwiata tego zaœlepił umysłniewiernych, aby im nie zajaœniało œwiatło ewangelii chwały Chrystusa, który jest obrazem Boga. 5 Nie opowiadamy bowiem samych siebie, ale Jezusa Chrystusa Pana naszego, siebie zaœ sługami waszymi przez Jezusa. 6 Albowiem Bóg, który rozkazał, żeby z ciemnoœci zabłysła œwiatłoœć, sam oœwiecił serca nasze, aby zajaœniały poznaniem chwały Boga, w obliczu Jezusa Chrystusa. UMACNIA GO BÓG. 7 Mamy zaœ ten skarb w naczyniach glinianych, aby wywyższona była moc boża,a nie nasza. 8 We wszystkim doznajemy utrapienia, ale nie jesteœmy œciœnieni; troskamy się, ale nie rozpaczamy; 9 przeœladowanie cierpimy, ale nie jesteœmyopuszczeni; bywamy powaleni, ale nie giniemy; 10 zawsze umartwienie Jezusa w ciele naszym wokół nosimy, aby i życie Jezusowe okazało się w naszych ciałach. 11 Zawsze bowiem my, co żyjemy, na œmierć jesteœmy wydawani dla Jezusa, żebyi życie Jezusa okazało się w œmiertelnym ciele naszym. 12 nas więc œmierć działa, w was zaœ życie. 13 A że mamy tego samego ducha wiary, jak napisano : "Uwierzyłem, dlatego mówiłem," i my wierzymy, dlatego też mówimy ; 14 wiedzšc, że ten, co wzbudził Jezusa i nas wzbudzi z Jezusem i postawi z wami 15 Wszystko bowiem dla was, aby łaska obfitujšca przez dziękczynienie wielu, obfitowała ku chwale Boga. 16 Dlatego nie ustajemy; ale chociaż ten nasz człowiek zewnętrzny się psuje, to jednak ten wewnętrzny odnawia się z dnia na dzień. 17 To bowiem obecne, prędziutko przemijajšce i lekkie utrapienie nasze sprawuje w nas nader wielki ogrom wiekuistej chwały, 18 gdyż my nie wpatrujemy się w to, co widzialne, ale w to, co niewidzialne. Rzeczy bowiem, które widzimy, sš doczesne, a których nie widzimy, sš wieczne. 5 PRAGNIE BYĆ Z CHRYSTUSEM. 1 A wiemy, że jeœli się rozsypie nasz dom ziemski tego mieszkania, to mamy od Boga przybytek, dom nie rękami uczyniony, wieczny w niebie 2 Gdyż i w tym wzdychamy, pragnšc być przyobleczeni w mieszkanie nasze, które jest z nieba, 3 jeœli tylko obleczonymi, a nie nagimi znalezieni będziemy 4 Gdyż i my, którzy jesteœmy w tym przybytku, wzdychamy obcišżeni dlatego, żenie chcemy być zwleczeni, ale przyobleczeni, aby wchłonięte zostało, co jest œmiertelne, przez życie 5 Ten zaœ, co nas do tego samego przysposabia, jest Bóg, który nam dał zadatek ducha. 6 Zawsze więc jesteœmy odważni, wiedzšc, że dopóki jesteœmy w ciele, pielgrzymujemyod Pana 7 (przez wiarę bowiem chodzimy, a nie przez widzenie). 8 Mamy jednak odwagę i dobrš wolę, aby raczej wywędrować z ciała, a być obecnymi przy Panu 9 I dlatego usiłujemy jemu się podobać, czy odlegli, czy obecni 10 My wszyscy bowiem musimy się ukazać przed stolicš Chrystusowš, aby każdy otrzymał za własne sprawy ciała według tego, co uczynił, albo dobre, albo złe. 11 Znajšc więc bojaŸń Pańskš, przekonujemy ludzi, Bogu zaœ jawni jesteœmy. A następnie spodziewam się, że i sumieniom waszym jawni jesteœmy. 12 Samych siebie znowu wam nie zalecamy, lecz dajemy wam sposobnoœć do chlubienia się z nas, żebyœcie mieli co przeciwstawić tym, co się chlubiš na zewnštrz, a nie w sercu. 13 Albowiem czy od zmysłów odchodzimy, to dla Boga, czy rozsšdni jesteœmy, to dla was. GORLIWOŒĆ APOSTOŁA 14 Miłoœć bowiem Chrystusowa przyciska nas, gdy rozważamy to, że jeœli jeden umarł za wszystkich, więc wszyscy umarli.15 A za wszystkich umarł Chrystus, aby i ci, co żyjš, już nie żyli sobie, ale temu, który za nich umarł i zmartwychwstał. 16 Dlatego my odtšd nie znamy nikogo według ciała ; a jeœli znaliœmy Chrystusa według ciała, to teraz już nie znamy. 17 Zatem jeœli kto w Chrystusie jest nowymstworzeniem; stare rzeczy przeminęły, otowszystko stało się nowe 18 Wszystko zaœ z Boga, który nas pojednał z sobš przez Chrystusa i dał nam urzšd jednania 19 Gdyż w Chrystusie Bóg pojednał œwiat z sobš, nie poczytujšc im grzechów ich i złożył w nas słowo pojednania 20 Za Chrystusa więc poselstwo sprawujemy, jakby Bóg napominał przez nas. Prosimy za Chrystusa, pojednajcie się z Bogiem 21 Tego, który nie znał grzechu, za nas uczynił grzechem, abyœmy my stali się w nim sprawiedliwoœciš bożš. 6 PRACUJEMY JAKO SŁUDZY CHRYSTUSOWI. 1 A jak pomocnicy napominamy, abyœcie nadaremnie łaski bożej nie przyjmowali 2 Albowiem mówi : "W czasie sprzyjajšcym wysłuchałem cię, i w dzień zbawienia wspomogłem cię." Oto teraz czas pożšdany,oto teraz czas zbawienia 3 Nie dajemy nikomu żadnego zgorszenia, aby nie ganiono posługiwania naszego, 4 ale we wszystkim okazujmy się jak słudzy boży w wielkiej cierpliwoœci, w utrapieniach, w niedostatkach, w uciskach, 5 w chłostach, w więzieniach, w rozruchach, w pracach, w czuwaniach, w postach, 6 w czystoœci, w umiejętnoœci, w wielkodusznoœci, w łagodnoœci, w Duchu Œwiętym, w miłoœci nieobłudnej, 7 w słowie prawdy, w mocy bożej, przez broń sprawiedliwoœci po prawicy i po lewicy, 8 przez chwałę i zelżywoœć, przez zniesławienie i dobrš sławę; jak zwodziciele, a prawdomówni, jak nieznani, a poznani, 9 jak umierajšcy, a oto żyjemy, jak karani,a nie uœmierceni, 10 jak smutni, a zawsze weseli, jak ubodzy, a wielu wzbogacajšcy, jak nic nie majšcy, a wszystko posiadajšcy. C. POJEDNANIE Z KOŒCIOŁEM KORYNCKIM (6,11 - 7,16) UNIKAĆ NIEWIERNYCH 11 Usta nasze otwarte sš ku wam, o Koryntianie, serce nasze rozszerzyło się 12 Nie jesteœcie œciœnieni w nas, lecz œciœnieni jesteœcie we wnętrzu waszym ; 13 lecz tak samo się odwzajemniajšc (jak synom mówię), rozprzestrzeńcie się i wy 14 Nie cišgnijcie jarzma z niewierzšcymi. Cóż bowiem za uczestnictwo sprawiedliwoœci z nieprawoœciš? Albo co za towarzystwo œwiatłoœci z ciemnoœciš? 15 A co za umowa Chrystusa z Belialem? Albo co za udział wierzšcego z niewierzšcym? 16 Lecz jaka ˇzgoda œwištyni bożej z bałwanami? Wy bowiem jesteœcie œwištyniš Boga żywego, jak mówi Bóg : "będę mieszkał w nich i przechadzał się wœród nich i będę ich Bogiem i oni będš mi ludem. 17 Dlatego wyjdŸcie z poœrodka nich, i dołšczcie się, mówi Pan, i nie dotykajcie się nieczystego i ja was przyjmę 18 i będę wam ojcem a wy będziecie mi synami i córkami, mówi Pan wszechmogšcy.7 PAWEŁ RADUJE SIĘ Z POSTĘPOWANIA KORYNTIAN. 1 Majšc więc te obietnice, najmilsi, oczyszczajmy się z wszelkiej zmazy ciała iducha, dokonujšc uœwięcenia w bojaŸni bożej. 2 Przyjmijcie nas. Nikogoœmy nie skrzywdzili, nikogoœmy nie zepsuli, nikogoœmy nie oszukali. 3 Nie mówię tego, żeby was potępiać, bo przedtem powiedzieliœmy, że w sercach naszych jesteœcie, żebyœmy wspólnie umierali i wspólnie żyli. 4 Mam wielkie zaufanie do was, mam wielkšchlubę z was ; pełen jestem pociechy, nader obfituję w radoœć we wszelkim utrapieniu naszym. 5 Albowiem i ciało nasze żadnego nie zaznało odpoczynku, gdyœmy przyszli do Macedonii, aleœmy doznali wszelkiego utrapienia: zewnštrz walki, a wewnštrz obawy. 6 Ale ten, co pociesza uniżonych, pocieszyłˇnas Bóg przybyciem Tytusa. 7 Lecz nie tylko jego przybyciem, ale też pociechš, jakiej doznał u was: opowiadajšc nam o waszej tęsknocie, o waszym płaczu,o waszej dla mnie żarliwoœci, tak że się jeszcze bardziej radowałem. DOBRY SMUTEK JEST POŻYTECZNY. 8 Choć bowiem zasmuciłem was w liœcie, nie żal mi ; choćbym żałował, widzšc, że ten list (choć na chwilę) was zasmucił, 9 teraz się raduję, nie żeœcie się zasmucili,ale żeœcie się zasmucili ku pokucie. Albowiem zasmuciliœcie się według Boga, tak że w niczym nie ponieœliœcie od nas szkody. 10 Smutek bowiem, który jest według Boga,sprawuje pokutę nieodmiennš ku zbawieniu, lecz œwiatowy smutek sprawuje œmierć. 11 Oto bowiem to samo, żeœcie byli według Boga zasmuceni, jak wielkš gorliwoœć w was sprawuje; ale obronę, ale oburzenie, ale bojaŸń, ale tęsknotę, ale żarliwoœć, ale pomstę. We wszystkim pokazaliœcie, że jesteœcie niewinni w tej sprawie. 12 A więc, chociaż do was napisałem, to nie z powodu tego, co krzywdę uczynił, aniz powodu tego, co cierpiał, ale żeby okazaćgorliwoœć naszš, jakš mamy o was przed Bogiem. 13 Dlatego ucieszyliœmy się. W naszej zaœ pociesze jeszcze bardziej radowaliœmy się z wesela Tytusa, gdyż pokrzepił się duch jego przez was wszystkich, 14 i jeœli w czym chlubiłem się z was przednim, nie zawstydziłem się ; ale jak wam wszystko mówiliœmy w prawdzie, tak też i chluba nasza przed Tytusem okazała się prawdš. 15 I serce jego jeszcze bardziej bije ku wam, gdy wspomina posłuszeństwo was wszystkich; jak przyjęliœcie go z bojaŸniš i ze drżeniem. 16 Raduję się, że wam we wszystkim ufam.CZĘŒĆ II (8,1 - 9,15) SPRAWA JAŁMUŻN DLA JEROZOLIMY 8 CHWALI SZCZODROBLIWOŒĆ MACEDOŃCZYKÓW. 1 A donosimy wam, bracia, o łasce bożej, która była dana koœciołom Macedonii, 2 że w wielkiej próbie utrapienia mieli oni obfite wesele, i że bardzo wielkie ich ubóstwo obfitowało w bogactwo ich prostoty, 3 gdyż według sił - daję im to œwiadectwo - owszem ponad siły, okazali się chętnymi, 4 z wielkim naleganiem, proszšc nas o łaskę i o udział w posłudze, która się dzieje na rzecz œwiętych. 5 I nie jak spodziewaliœmy się, ale samych siebie oddali najpierw Panu, potem nam za wolš bożš, 6 tak że prosiliœmy Tytusa, aby jak zaczšł,tak i dokonał u was także tej łaski. ZACHĘCA DO NAŒLADOWANIA ICH. 7 Lecz jak we wszystkim obfitujecie w wierze i w mowie i w umiejętnoœci i w wszelkiej gorliwoœci, nadto i w miłoœci waszej ku nam, abyœcie obfitowali i w tej łasce. 8 Nie mówię, jakby rozkazujšc, ale przez gorliwoœć innych doœwiadczajšc także rzetelnoœci waszej miłoœci. 9 Znacie bowiem łaskę Pana naszego JezusaChrystusa, że dla was stał się ubogim, będšc bogatym, abyœcie wy byli bogatymi jego ubóstwem. 10 I w tym daję radę; to bowiem jest wam pożyteczne, którzyœcie nie tylko zaczęli czynić, ale i chcieć od przeszłego roku. 11 Teraz więc i uczynkiem to konajcie, żeby, jak w was jest ochotny zamiar woli, takie było i wykonanie z tego, co macie. 12 Jeœli bowiem wola jest ochotna, to jest przyjemna według tego, co a, nie według tego, czego nie ma. 13 Albowiem nie żeby innym była ulga, wamzaœ utrapienie, e według równoœci. 14 W obecnym czasie niech wasza obfitoœć uzupełni ich niedostatek, aby też ich obfitoœć była uzupełnieniem waszego niedostatku, aby była równoœć, jak napisano: 15 "Który wiele, nie miał nazbyt, a kto mało, nie miał mniej." ZALECA SWÝCH WYSŁANNIKÓW. 16 Bogu zaœ dzięki, który tę samš troskliwoœć o was wlał w serce Tytusa, 17 bo zachętę przyjšł, owszem będšc nader troskliwym, z własnej ochoty udał się do was. 18 Posłaliœmy też z nim brata, którego chwała jest w ewangelii po wszystkich koœciołach; 19 a nie tylko, lecz i wybrany został przez koœcioły na towarzysza podróży naszej w sprawie tej łaski, którš rozdajemy ku chwale Pańskiej i ze stanowczej woli czy em w ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żďPN cđž ç cń…d cňé%= có&3ô(50 ] €naszej ; 20wystrzegajšc się tego, żeby naskto nie zganił z powodu tej obfitoœci, któršrozdajemy. 21 Staramy się bowiem o dobro nie tylko przed Bogiem, ale także przed ludŸmi. 22 Posłaliœmy zaœ z nimi brata naszego, którego troskliwoœci doœwiadczyliœmy często w wielu rzeczach, a teraz daleko troskliwszego z powodu wielkiego zaufania do was. 23 Co do Tytusa - jest to mój towarzysz i pomocnik u was ; co do braci naszych - sš to posłańcy koœciołów, chwała Chrystusowa. 24 Dowody więc waszej miłoœci i naszej chluby z was okażcie względem nich wobec koœciołów. 9 PRZYMIOTY I OWOCE JAŁMUŻNY. 1 O posłudze zaœ, która się dokonywa na rzecz œwiętych, zbyteczne mi jest do was pisać. 2 Znam bowiem wasze chętne serce, którym się chlubię z was wobec Macedończyków, że i Achaja gotowa jest odroku przeszłego i wasz zapał wielu pobudził. 3 Posłałem zaœ braci, żeby chluba nasza z was nie była w tej sprawie udaremniona, ale żebyœcie (jak powiedziałem) byli gotowi,4 abyœmy, gdyby ze mnš przyszli Macedończycy i znaleŸli was niegotowymi, nie musieli się wstydzić w tej rzeczy my (nie mówišc już o was). 5 Za potrzebne więc uznałem prosić braci, aby wpierw poszli do was i przygotowali przedtem obiecane błogosławieństwo, aby ono było gotowe tak jak błogosławieństwo, a nie jak skšpstwo. 6 To zaœ mówię : Kto skšpo sieje, skšpo teżżšć będzie, a kto sieje w błogosławieństwach, z błogosławieństw też żšć będzie. 7 Każdy jak postanowił w sercu swoim, nieze smutkiem albo z musu : wesołego bowiem dawcę miłuje Bóg. 8 Lecz i w mocy Boga jest sprawić, żeby wwas obfitowała wszelka łaska, abyœcie majšc we wszystkim zawsze wszelki dostatek, obfitowali we wszelki dobry uczynek, 9 jak napisano : "Rozproszył, dał ubogim ; sprawiedliwoœć jego trwa na wiek wieku." 10 Ten zaœ co dostarcza nasienia siejšcemu, udzieli i chleba do jedzenia i rozmnoży nasienie wasze i pomnoży wzrostplonów sprawiedliwoœci waszej ; 11 abyœcie we wszystkim ubogaceni obfitowali we wszelkiej hojnoœci, która przez nas sprawuje dziękczynienie Bogu. 12 Gdyż posługiwanie w tym urzędzie nie tylko uzupełnia to, czego nie dostaje œwiętym, ale też obfituje przez wiele dziękczynień w Panu, 13 gdy przez doœwiadczenie tego posługiwania chwałš Boga za posłuszeństwo wasze w wyznawaniu ewangelii Chrystusowej i za szczeroœć, z jakš udzielacie im i wszystkim, 14 i w ich modlitwie goršcej za was, tęsknišc za wami z powodu przeobfitej łaski bożej w was. 15 Dzięki Bogu za niewysłowiony dar jego. CZĘŒĆ III (10,1- l3,10) OSOBISTA OBRONA APOSTOŁA 10 BRONI SWEJ WŁADZY. 1 Ja zaœ sam, Paweł, proszę was przez cichoœć i łagodnoœć Chrystusowš, ja, którywprawdzie w obecnoœci waszej jestem pokorny, ale w nieobecnoœci jestem œmiały względem was. 2 A proszę was, żebym obecny nie okazał œmiałoœci przez tę ufnš pewnoœć, z jakš rzekomo występujemy przeciw niektórym, co sšdzš, że według ciała postępujemy. 3 Choć żyjemy w ciele, nie według ciała walczymy, 4 gdyż broń naszego bojowania nie jest cielesna, ale mocna Bogiem dla burzenia miejsc obronnych ; gdy burzymy zamysły 5 i wszelkš wyniosłoœć wynoszšcš się przeciw wiedzy bożej i w niewolę podbijamywszelki rozum pod posłuszeństwo Chrystusowe 6 i gotowi jesteœmy karać wszelkie nieposłuszeństwo, skoro staniecie się doskonale posłuszni. 7 Patrzcie na to, co jest przed oczyma. Jeœli kto sobie ufa, że jest Chrystusowy, niechże znowu pomyœli sobie, że jak on jestChrystusowy, tak i my. 8 Gdyż nie będę się wstydził, choćbym miałjeszcze więcej się chlubić z władzy naszej,którš dał nam Pan dla budowania, a nie na zagładę waszš. 9 Żeby zaœ nie zdawało się - jakbym was straszył przez listy- 10 mówiš bowiem : Listy wprawdzie poważne sš i potężne, ale obecnoœć ciała słaba i mowa wzgardzona ; - 11 kto taki jest, niech pomyœli, że jakimi jesteœmy nieobecni w słowie przez listy, takimi też obecni w czynie. KOGO BÓG ZALECA, TEN WYPRÓBOWANY 12 Nie œmiemy bowiem zaliczać się albo przyrównywać do niektórych, co sami siebie zalecajš; ale sami z sobš się mierzymy i sami z sobš się porównujemy. 13 My zaœ nie będziemy się chlubić bezmiernie, ale według prawidła miary, którš nam Bóg wymierzył, miary, abyœmy dotarli aż do was. 14 Nie nacišgamy się bowiem nad miarę, jakbyœmy was nie dosięgli, gdyż dotarliœmy aż do was z ewangeliš Chrystusowš. 15 Nie chlubimy się bezmiernie cudzymi pracami, lecz mamy nadzieję, że ze wzrostem wiary waszej, wœród was wywyższeni będziemy coraz więcej według prawidła naszego, 16 że ewangelię głosić będziemy nawet i w tych stronach, które sš poza wami, nie chlubišc się z tego, co już jest gotowe w cudzym dziale. 17 "Lecz kto się chlubi, niech się w Panu chlubi." 18 Nie ten bowiem, co sam siebie zaleca, jest wypróbowany, ale kogo Bóg zaleca. 11 OBY UMYSŁ KORYNTIAN NIE BYŁ SKAŻONY. 1 Obyœcie znieœli trochę głupstwa mojego ; nawet chciejcie i mnie znosić! 2 Ubiegam się bowiem o was z bożš zazdroœciš, gdyż poœlubiłem was, ażeby okazać was jednemu mężowi jak czystš pannę Chrystusowi. 3 Lecz boję się żeby, jak wšż oszukał Ewę chytroœciš swojš, tak myœli wasze nie zostały skażone i nie odpadły od prostoty, która jest w Chrystusie. 4 Jeœli bowiem ten, co przychodzi, opowiada innego Chrystusa, któregoœmy nie opowiadali, albo otrzymujecie innego ducha,któregoœcie nie otrzymali, albo innš ewangelię, której nie przyjęliœcie, słusznie byœcie to znosili. 5 Sšdzę bowiem, że ja wcale mniej nie uczyniłem, niż wielcy apostołowie. 6 Albowiem choć nie biegły w mowie, ale nie w umiejętnoœci; we wszystkim zaœ jawnie wam to okazaliœmy. ŻADNEJ POMOCY OD NICH NIE OTRZYMAŁ. 7 Albo czy grzechu się dopuœciłem, uniżajšcsamego siebie, abyœcie wy byli wywyższeni,że wam darmo głosiłem ewangelię bożš. 8 inne koœcioły złupiłem, bioršc wsparcie na waszš posługę. 9 A gdy byłem u was i cierpiałem niedostatek, nie byłem nikomu ucišżliwy, gdyż czego mi brakowało, uzupełnili bracia, którzy przyszli z Macedonii i we wszystkim zachowałem się bez obcišżania was i zachowam. 10 Prawda Chrystusowa jest we mnie - chluby tej nikt mi nie naruszy w granicach Achai. 11 Dlaczego ? Że was miłuję ? Bóg wie. 12 To zaœ co czynię i czynić będę, abym odcišł sposobnoœć, tym co szukajš sposobnoœci, żeby byli znalezieni jak i my wtym w czym się chlubiš. 13 Gdyż tacy fałszywi apostołowie sš to robotnicy zdradliwi, przybierajšcy postać apostołów Chrystusowych. 14 I nie dziw, bo i sam szatan przemienia się w anioła œwiatłoœci. 15 Nic więc wielkiego, jeœli słudzy jego przemieniajš się jakby w sługi sprawiedliwoœci, a ich koniec będzie wedługich uczynków. WYLICZA SWE PRACE I ZASŁUGI. 16 Jeszcze raz powiadam, niechaj nikt nie uważa mię za bezrozumnego; zresztš jak bezrozumnego przyjmijcie mię, abym i ja trochę się pochlubił. 17 Tego, co mówię, nie mówię według Boga,ale jakby w głupocie, w tej sprawie chlubienia się. 18 Ponieważ wielu chlubi się według ciała i ja będę się chlubił. 19 Chętnie bowiem znosicie bezrozumnych, choć sami jesteœcie rozumni. 20 Znosicie bowiem, jeœli was kto w niewolępodbija, jeœli kto objada, jeœli kto wyzyskuje, jeœli się kto wynosi, jeœli was kto bije po twarzy. 21 Ku zawstydzeniu mówię, jakbyœmy słabymi byli w tej mierze. W czym kto jest œmiały (w głupocie mówię), i ja się oœmielam : 22 Hebrajczykami sš, i ja; Izraelitami sš, i ja: potomkami Abrahama sš, i ja; 23 sługami Chrystusowymi sš (jak mniej mšdry mówię), bardziej ja: w pracach bardzo licznych, w więzieniach częœciej, w chłostach nad miarę, w niebezpieczeństwach œmierci częstokroć. 24 Od żydów dostałem pięćkroć po czterdzieœci razów bez jednego. 25 Trzykroć byłem bity rózgami, raz byłemkamienowany, trzykroć uległem rozbiciu sięokrętu, przez noc i przez dzień byłem na głębinie morskiej, 26 często w podróżach, w niebezpieczeństwach na rzekach, w niebezpieczeństwach od rozbójników, w niebezpieczeństwach od rodaków, w niebezpieczeństwach od pogan, w niebezpieczeństwach w mieœcie, w niebezpieczeństwach na pustyni, w niebezpieczeństwach na morzu, w niebezpieczeństwach wœród fałszywych braci, 27 w pracy i mozole, w częstym niespaniu, w głodzie i pragnieniu, w postach częstych,w zimnie i nagoœci. 28 Oprócz tego co jest ponadto: codzienne naleganie na mnie, troska o wszystkie koœcioły. 29 Któż choruje, a ja nie choruję? Kto się gorszy, a ja nie płonę ? 30 Jeœli należy się chlubić, to będę się chlubił z moich słaboœci. 31 Bóg i Ojciec Pana naszego Jezusa Chrystusa, który jest błogosławiony na wieki, wie, że nie kłamię. 32 W Damaszku namiestnik ludu króla Arety strzegł miasta Damasceńczyków, aby mię pojmać, 33 ale przez okno w koszu spuszczony zostałem po murze i tak uszedłem z ršk jego. 12 WIDZENIA I OBJAWIENIA. 1 Jeœli należy się chwalić (nie wypada to wprawdzie), przejdę do widzeń i objawień Pańskich. 2 Znam człowieka w Chrystusie, który przed czternastu laty - czy w ciele, nie wiem, czy poza ciałem, nie wiem, Bóg wie -zachwycony był aż do trzeciego nieba. 3 I znam takiego człowieka, - czy w ciele, czy poza ciałem, nie wiem, Bóg wie - 4 że zachwycony był do raju i słyszał tajemne słowa, których człowiekowi nie wolno mówić. 5 Z takiego będę się chlubił ; z siebie zaœ nic się nie będę chlubił, jak tylko ze słaboœci moich. 6 Albowiem choćbym się chciał chlubić, nie będę bezrozumny, bo prawdę powiem ; leczwstrzymuję się,. Aby kto nie rozumiał o mnie więcej nad to, co widzi we mnie, albo co słyszy ode mnie. BODZIEC CIAŁA. 7 Ażebym zaœ nie wynosił się dla wielkoœci objawień, dany mi jest bodziec ciała mego,anioł szatana, który by mnie policzkował. 8 Dlatego trzykrotnie prosiłem Pana, aby ode mnie odstšpił. 9 I rzekł mi : Wystarczy ci łaska moja, gdyż moc w słaboœci się doskonali. Chętnie więc będę się chlubił ze słaboœci moich, aby zamieszkała we mnie moc Chrystusowa.10 Dlatego mam upodobanie w słaboœciach moich, w potwarzach, w niedostatkach, w przeœladowaniach, w uciskach dla Chrystusa; albowiem gdy słaby jestem, wtedy jestem silny. BEZINTERESOWNOŒĆ APOSTOŁA. 11 Stałem się bezrozumnym, wyœcie mnie przymusili. Ja bowiem od was miałem być zalecony ; ba w niczym nie byłem mniejszy niż ci, co sš bardzo wielkimi apostołami, chociaż niczym jestem. 12 Lecz sprawdziany apostolstwa mego okazały się u was we wszelkiej cierpliwoœci, w znakach i w cudach i w mocach. 13 Cóż bowiem mieliœcie mniej, niż inne koœcioły, chyba to, że ja sam was nie obcišżyłem? Darujcie mi tę krzywdę. 14 Oto po raz trzeci jestem gotów przybyć do was, a nie będę wam ucišżliwy. Nie szukam bowiem tego, co wasze, ale was. Albowiem nie dzieci majš zbierać dla rodziców, lecz rodzice dla dzieci. 15 Ja zaœ najchętniej łożyć będę i nadto sam się wydam za dusze wasze ; chociaż więcej was miłujšc, mniej będę miłowany? 16 Ale niech tak będzie : ja was nie obcišżyłem, ale będšc chytrym, podstępem was wzišłem. 17 Czy przez kogoœ z tych, których do was posłałem, oszukałem was? 18 Prosiłem Tytusa i posłałem z nim brata.Czy was Tytus oszukał? Czy nie postępowaliœmy w tym samym duchu ? Czy nie tymi samymi œladami? 19 Od dawna sšdzicie, że się przed wami usprawiedliwiamy? Przed Bogiem w Chrystusie mówimy ; wszystko zaœ, najmilsi, dla waszego zbudowania. 20 Lękam się bowiem, żebym przypadkiem, gdy przybędę, znalazł was nie takimi, jakimi chcę, i żebym sam nie był znalezionyod was, jakiego nie chcecie; żeby przypadkiem wœród was nie było sporów, zazdroœci, gniewów, niesnasek, obmów, szemrań, nadymania się, rozterek ; 21 ażeby nie poniżył mnie Bóg u was, gdy znowu przybędę i żebym nie opłakiwał wielu z tych, co przedtem zgrzeszyli, a nie czynili pokuty za nieczystoœć i rozpustę i bezwstyd, jakiego się dopuœcili. 13 PRZESTRZEGA PRZED SWĽ SUROWOŒCIĽ. 1 Oto po raz trzeci idę do was: "Na słowie dwóch albo trzech œwiadków oprze się każda sprawa." 2 Zapowiedziałem i zapowiadam jakby obecny, a teraz nieobecny, tym, co przedtem zgrzeszyli i wszystkim innym, że jeœli znowu przyjdę, nie przepuszczę. 3 Czy chcecie doœwiadczyć tego, który przeze mnie mówi, Chrystusa, który nie jest słaby w was, ale jest mocny wœród was? 4 Choć bowiem ukrzyżowany został będšc słabym, ale żyje z mocy bożej. Gdyż i my wnim słabi jesteœmy, lecz z nim żyć będziemy z mocy bożej w was. 5 Doœwiadczajcie samych siebie, czy jesteœcie w wierze; samych siebie próbujcie. Czy nie znacie samych siebie, że Chrystus Jezus jest w was? Chyba przypadkiem jesteœcie odrzuceni. 6 Lecz spodziewam się, że poznacie, iż my nie jesteœmy odrzuceni. JESZCZE NAPOMINA I POZDRAWIA. 7 Prosimy zaœ Boga, abyœcie nic złego nie czynili ; nie iżbyœmy my wypróbowanymi sięokazali, ale żebyœcie wy, co jest dobrego, czynili, a my żebyœmy byli jak odrzuceni. 8 Nie możemy bowiem nic przeciwko prawdzie, ale za prawd. 9 Gdyż radujemy się, że my jesteœmy słabi,a wy jesteœcie mocni. O to się i modlimy o waszš doskonałoœć. 10 Dlatego to nieobecny piszę, abym będšc obecny, nie postępował surowiej według władzy, którš mi Pan dał na budowanie, a nie na burzenie. Zakończenie. (13,11-13) 11 Na ostatek, bracia, weselcie się, bšdŸcie doskonali, zachęcajcie się, to samo rozumiejcie, pokój miejcie, a Bóg pokoju i miłoœci będzie z wami. 12 Pozdrówcie się wzajemnie œwiętym pocałunkiem. Pozdrawiajš was wszyscy œwięci. 13 Łaska Pana naszego Jezusa Chrystusa i miłoœć Boga i uczestnictwo Ducha Œwiętego niech będzie z wami wszystkimi. Amen. --------------------- LIST DO GALATÓW Wstęp. (1,1-10) Paweł,apostoł nie od ludzi, ani przez człowieka, ale przez Jezusa Chrystusa i Boga Ojca, który go wzbudził z martwych 2 i wszyscy bracia, którzy sš ze mnš, koœciołom Galacj i : 3 Łaska wam i pokój od Boga Ojca i Pana naszego Jezusa Chrystusa, 4 który wydał samego siebie za grzechy nasze, aby nas wyrwać z teraŸniejszego wieku złego, według woli Boga i Ojca naszego, 5 jemu chwała na wieki wieków. Amen. NIESTAŁOŒĆ GALATÓW. 6 Dziwię się, żé tak prędko od tego, który was powołał do łaski Chrystusowej, przenosicie się do innej ewangelii; 7 a ona nie jest inna, tylko sš niektórzy, cowas niepokojš i chcš wywrócić ewangelię Chrystusowš. 8 Ale choćbyœmy my, albo anioł z nieba głosił wam ponad to, coœmy wam głosili, niech będzie przeklęty. 9 Jak przedtem mówiliœmy tak i teraz znowu mówię : Jeœliby wam kto opowiadał ewangelię prócz tej, któršœcie otrzymali, niech będzie przeklęty 10 Czy bowiem teraz ludzi zjednuję, czy Boga? Czy staram się ludziom podobać? Jeœlibym się jeszcze ludziom podobał, nie byłbym sługš Chrystusa. CZʌC I (1,11 - 2,21) OBRONA POSŁANNICTWA I NAUKI APOSTOŁA RÓDŁO EWANGELII ŒW. PAWŁA. 11 Albowiem oznajmiam wam, bracia, że ewangelia głoszona przeze mnie, nie jest według człowieka. 12 Albowiem ja ani jej nie otrzymałem, ani się nie nauczyłem od człowieka, ale przez objawienie Jezusa Chrystusa. NAWRÓCENIE PAWŁA 13 Słyszeliœcie bowiem o moim niegdyœ postępowaniu w żydostwie, że nad miarę przeœladowałem koœciół boży i zwalczałemgo 14 i przeœcigałem w judaiŸmie wielu rówieœników moich w mym narodzie, będšc gorliwszym miłoœnikiem podań moich ojczystych. 15 Lecz gdy się spodobało temu, który mię odłšczył "z żywota matki mojej i wezwał"przez łaskę swojš, 16 aby objawił Syna swego we mnie, abym go głosił między poganami - od tej chwili nie radziłem się ciała i krwi, 17 ani nie poszedłem do Jerozolimy do poprzedników moich apostołów, lecz udałem się do Arabii i wróciłem znowu do Damaszku. 18 Potem po trzech latach poszedłem do Jerozolimy zobaczyć Piotra i pozostałem u niego piętnaœcie dni; 19 a innego z apostołów nie widziałem żadnego, tylko Jakuba, brata Pańskiego. 20 A co wam piszę, oto Bóg œwiadkiem, że nie kłamię. 21 Potem udałem się w strony Syrii i Cylicji. 22 Byłem zaœ osobiœcie nieznany koœciołom Judei, które były w Chrystusie; 23 ale tylko słyszeli, że ten, co nas niegdyœprzeœladował, teraz opowiada wiarę, któršprzedtem zwalczał ; 24 i sławili Boga za mnie. 2 NAUKA PAWŁA ZGODNA Z APOSTOLSKĽ. 1 Potem po latach czternastu udałem się ze stanowczej woli czy em w ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żőPŒ c öÜ S c ÷/„ c řł%Ă c ův1=: úł7žE €znowu do Jerozolimy z Barnabš, wzišwszy iTytusa. 2 Udałem się zaœ stosownie do objawienia i przedłożyłem im ewangelię, którš głoszę między poganami, a z osobna tym, którzy wydawali się być czymœ, żebym przypadkiem nadaremnie nie stawał do biegu, albo też przedtem nie biegał. 3 Lecz ani Tytusa, który był ze mnš, choć był poganinem, nie przymuszono obrzezać się, 4 pomimo braci fałszywych, chyłkiem wprowadzonych, którzy się wkradli, aby wyszpiegować naszš wolnoœć, którš mamy w Chrystusie Jezusie, żeby nas podbić w niewolę. 5 Tym ani na chwilę nie ustšpiliœmy i nie poddaliœmy się, aby prawda ewangelii u wasprzetrwała. 6 Od tych zaœ, co zdawali się czymœ być (jakimi kiedyœ byli, nic mi do tego;Bóg nie ma względu na osobę człowieka) - mnie bowiem ci, co się wydawali czymœ być, nic nie przydali. 7 Ale przeciwnie, gdy zobaczyli, że została mi powierzona ewangelia dla nieobrzezanychjak i Piotrowi dla obrzezanych 8 (ten bowiem, który uczynił Piotra apostołem obrzezania, uczynił nim i mnie wœród pogan), 9 i gdy poznali łaskę, która mi jest dana, Jakub i Kefas i Jan, którzy uważani byli za filary, podali mnie i Barnabie prawicę jak towarzyszom, abyœmy my do pogan, a oni do obrzezania; lobyleœmy tylko pamiętali o ubogich, co także troskliwie starałem się czynić. ROZPRAWA Z PIOTREM. 11 Gdy zaœ Kefas przyszedł do Antiochii, wręcz mu się sprzeciwiłem, gdyż był wartnagany. 12 Pierwej bowiem, nim przyszli niektórzy od Jakuba, jadał z poganami, gdy zaœ przyszli, usuwał się i odłšczał, bojšc się tych, co byli z obrzezania. 13 na jego udawanie zgodzili się inni żydzi, tak że nawet Barnaba dał się wcišgnšć przez nich do tego udawania. 14 Ale gdy zobaczyłem, że nie postępowali właœciwie według prawdy ewangelii, rzekłem Kefasowi wobec wszystkich: Jeœli ty, będšc żydem, po pogańsku żyjesz, a niepo żydowsku, czemuż przymuszasz pogan, by po żydowsku żyli? 13 My z urodzenia żydzi, a nie grzesznicy zpogan. 16 Więdzšc jednak, że człowiek nie bywa usprawiedliwiony z uczynków Zakonu, lecz przez wiarę Jezusa Chrystusa i my wierzymy w Chrystusa Jezusa, abyœmy byli usprawiedliwieni z wiary Chrystusowej, a nie z uczynków Zakonu, ponieważ z uczynków Zakonu "nie będzie nikt usprawiedliwiony." 17 Jeżeli bowiem szukajšc usprawiedliwienia w Chrystusie, okazaliœmy się i sami grzesznymi, czyżby Chrystus byłsługš grzechu? Uchowaj Boże! 18 Jeœli bowiem to, co zburzyłem, znowu buduję, czynię z siebie przestępcę. 19 Ja bowiem umarłem przez Zakon zakonowi, abym żył Bogu;z Chrystusem jestem przybity do krzyża. 20 Lecz żyję już nie ja, ale żyje we mnie Chrystus. To zaœ że teraz żyję w ciele, żyję w wierze Syna Bożego, który mię umiłował i wydał samego siebie za mnie. 21 Nie odrzucam łaski bożej. Jeœli bowiem przez Zakon sprawiedliwoœć, Zatem Chrystus na próżno umarł. CZʌC II (3,1- 4,31 ) O USPRAWIEDLIWIENIU Z WIARY 3 KARCI GALATÓW. 1 O nierozumni Galaci, któż was omamił, abyœcie nie byli posłuszni prawdzie;wy, przed których oczyma Jezus Chrystus, przedtem opisany, jest między wami ukrzyżowany? 2 Tego tylko od was chcę się dowiedzieć : czy otrzymaliœcie Ducha przez uczynki Zakonu, czy przez posłuch wiary? 3 Tak jesteœcie głupi, że zaczšwszy duchem, teraz na ciele kończycie? 4 Tak wiele cierpieliœcie na darmo? Czy jednak na darmo? 5 Ten więc, co wam daje Ducha i działa wœród was cuda - przez uczynki Zakonu, czy przez posłuch wiary? USPRAWIEDLIWIENIE ABRAHAMA PRZEZ WIARĘ. 6 Jak napisano: "Abraham uwierzył Bogu i poczytano mu ku sprawiedliwoœci." 7 Poznajcież więc, że ci co sš z wiary, ci sš synami Abrahamowymi. 8 A Pismo przewidziawszy, że Bóg usprawiedliwia pogan z wiary, przepowiedziało Abrahamowi: "W tobie będšbłogosławione wszystkie narody." 9 Przeto ci, co sš z wiary, błogosławieni będš z wiernym Abrahamem. 10 Którzykolwiek bowiem sš z uczynków Zakonu, sš pod przekleństwem. Napisano bowiem: "Przeklęty każdy, kto by nie wytrwał w pełnieniu wszystkiego, co jest napisane w księdze Zakonu." 11 A ponieważ nikt nie dostępuje usprawiedliwienia u Boga przez Zakon, jasnym jest, że "sprawiedliwy żyje z wiary." 12 Zakon zaœ nie jest z wiary, ale "kto je wykona, żyć będzie w nich." 13 Chrystus nas wykupił od przekleństwa Zakonu, stawszy się za nas przekleństwem,bo napisano : "Przeklęty każdy, kto wisi na drzewie" ; 14 aby na poganach spełniło się błogosławieństwo Abrahamowe w Chrystusie Jezusie, abyœmy otrzymali obietnicę Ducha przez wiarę. PRZEZ WIARĘ WYPEŁNIAJĽ SIĘ OBIETNICE. 15 Bracia (według człowieka mówię), przecież nikt nie odrzuca prawomocnego testamentu ludzkiego, ani doń więcej nie przydaje. 16 Abrahamowi dane były obietnice i "potomstwu" jego. Nie mówi : I potomkom, jakby o wielu, ale jak o jednym : "I potomstwu twojemu," którym jest Chrystus. 17 To zaœ mówię: Zakon, który po czterystutrzydziestu latach został dany, nie unieważnia Testamentu potwierdzonego przez Boga, tak żeby obietnica miała być zniweczona. 18 Albowiem jeœli z Zakonu dziedzictwo, to już nie z obietnicy. Abrahamowi zaœ przez obietnicę Bóg darował. ZAKON WYCHOWAWCĽ KU CHRYSTUSOWI. 19 Cóż więc Zakon? Ustanowiony został ze względu na występki, ażby przyszło potomstwo, któremu obiecał, przekazany przez aniołów za sprawš poœrednika. 20 Poœrednik zaœ nie jest jednego, lecz Bóg jest jeden. 21 Zakon więc przeciw obietnicom bożym? Żadnš miarš. Gdyby bowiem dany był Zakon,który by mógł ożywiać, prawdziwie z Zakonu byłaby sprawiedliwoœć. 22 Ale Pismo zamknęło wszystko pod grzechem, aby obietnica przez wiarę Jezusa Chrystusa była dana wierzšcym. 23 Lecz zanim przyszła wiara, byliœmy zamknięci pod strażš Zakonu dla tej wiary, która miała być objawiona. 24 Tak więc Zakon był wychowawcš naszymw Chrystusie, abyœmy z wiary byli usprawiedliwieni. WIARA WYZWALA SPOD ZAKONU. 25 Skoro jednak przyszła wiara, już nie jesteœmy pod wychowawcš. 26 Wszyscy bowiem jesteœcie synami bożymi przez wiarę, która jest w Chrystusie Jezusie; 27 gdyż którzy tylko jesteœcie ochrzczeni wChrystusie, oblekliœcie się w Chrystusa. 28 Nie ma Żyda ani Greka; nie ma niewolnika ani wolnego nie ma mężczyzny ani niewiasty. Albowiem wy wszyscy jedno jesteœcie w Chrystusie Jezusie. 29 Jeœli zaœ wy jesteœcie Chrystusowi, więcjesteœcie potomstwem Abrahama, dziedzicami według obietnicy. 4 PORÓWNANIE Z DZIEDZICEM MAŁOLETNIM. 1 Mówię zaœ: Jak długo dziedzic jest dziecięciem, niczym się nie różni od niewolnika, choć jest panem wszystkiego, 2 ale jest pod opiekunami i rzšdcami aż do czasu naznaczonego przez ojca. 3 Tak i my, gdyœmy byli dziećmi, byliœmy pod żywiołami œwiata. 4 Skoro jednak przyszła pełnoœć czasu, zesłał Bóg Syna swego uczynionego z niewiasty, uczynionego pod Zakonem, 5 aby tych wykupił, którzy byli pod Zakonem, żebyœmy dostšpili przybrania za synów. 6 A ponieważ jesteœcie synami, posłał Bóg Ducha Syna swego do serc waszych, wołajšcego: Abba, Ojcze. 7 Przeto już nie ma niewolnika, lecz syn; a jeœli syn, to i dziedzic przez Boga. NIE WRACAĆ DO PRZEPISÓW ZAKONU. 8 Ale wówczas właœnie nie znajšc Boga, służyliœcie tym, którzy Ÿ natury nie sš bogami. 9 Teraz zaœ gdy poznaliœcie Boga, owszem będšc przez Boga poznani, jakże zwracacie się napowrót do bezsilnych i nędznych żywiołów, którym znowu służyć chcecie? 10 Przestrzegacie dni i miesięcy i czasów i lat. 11 Boję się o was, żebym przypadkiem bezowocnie nie pracował wœród was. WSPOMNIENIE PIERWSZEGO PRYJĘCIA. 12 BšdŸcie jak ja, gdyż i ja jestem jak wy bracia, zaklinam was. W niczym mnie nie obraziliœcie. 13 Wiecie zaœ, że w słaboœci ciała już dawno opowiadałem wam ewangelię a tym, co było próbš dla was w ciele moim, 14 nie wzgardziliœcie, lecz przyjęliœcie mię jak anioła bożego, jak Chrystusa Jezusa. 15 Gdzież więc jest szczęœliwoœć wasza? Daję wam bowiem œwiadectwo, że gdyby to było możliwe, bylibyœcie sobie oczy wyłupilii mnie dali. 16 Nieprzyjacielem więc wam się stałem, prawdę wam mówišc? 17 Ubiegajš się o was niedobrze, ale chcš was oderwać, abyœcie się o nich ubiegali. 18 Lecz o dobro ubiegajcie się w dobrym zawsze, a nie tylko gdy jestem obecny u was. 19 Dziatki moje, które znowu bolejšc rodzę,ażby Chrystus był w was ukształtowany. 20 Chciałbym zaœ teraz być u was i odmienić głos swój, gdyż jestem w zamieszaniu co do was. AGAR FIGURĽ ZAKONU, A SARA EWANGELII. 21 Powiedzcie mi wy, co pod Zakonem być chcecie, czy nie czytaliœcie Zakonu? 22 Albowiem napisano; Abraham miał dwóchsynów jednego z niewolnicy, a drugiego z wolnej. 23 Lecz ten co z niewolnicy, według ciała się narodził, a ten co z wolnej, przez obietnicę. 24 A to powiedziano przez podobieństwo. Sšto bowiem dwa testamenty : jeden mianowicie na górze Synaj, rodzšcy w niewolę i to jest Agar ; 25 Synaj bowiem jest góra w Arabii, i ma łšcznoœć z teraŸniejszym Jeruzalem i w niewoli jest z synami swymi. 26 To zaœ co w górze jest Jeruzalem, wolne jest i ono jest matkš naszš. 27 Napisano jest: "Wesel się niepłodna, która nie rodzisz, zakrzyknij i wołaj, którarodzšc, nie bolejesz, bo wielu synów u opuszczonej, więcej niż u tej, która ma męża." 28 My zaœ, bracia, według Izaaka jesteœmysynami obietnicy. 29 Ale jak wówczas ten, który się był narodził według ciała, przeœladował tego, który według ducha, tak i teraz. 30 Ale co mówi Pismo? "Wyrzuć niewolnicę isyna jej, nie będzie bowiem dziedzicem syn niewolnicy z synem wolnej." 31 Zatem, bracia, nie jesteœmy synami niewolnicy, ale wolnej. A tš wolnoœciš wyzwolił nas Chrystus. CZĘŒĆ III, (5,1 - 6,10) O WOLNOŒCI CHRZEŒCIJAŃSKIEJ I JEJ NADUŻYCIACH 5 WIARA CZYNNA - POŻYTECZNA. 1 Trwajcież i nie chciejcie znowu być pod jarzmem niewoli. 2 Oto ja, Paweł, powiadam wam, że jeœli dacie się obrzezać, Chrystus wam nic nie pomoże. 3 Oœwiadczam zaœ nadto każdemu człowiekowi obrzezujšcemu się, że powinien cały Zakon wypełniać. 4 Wyzuci jesteœcie z Chrystusa, wy, którzyw Zakonie szukacie sprawiedliwienia, wypadliœcie z łaski. 5 My bowiem duchem z wiary oczekujemy spodziewanej sprawiedliwoœci. 6 Gdyż w Chrystusie Jezusie nie znaczy nic ani obrzezanie, ani odrzezek, ale wiara, która przez miłoœć działa. 7 Biegliœcie dobrze; kto wam przeszkodził być posłusznymi prawdzie? 8 Namowa ta nie jest od tego, który was wzywa. 9 Odrobina kwasu zakwasza całe ciasto. 10 Ja zaœ co do was mam ufnoœć w Panu, że nic innego nie będziecie myœleć - ten zaœ, co was niepokoi, kimkolwiek on by był,dozna sšdu. 11 Lecz ja, bracia, jeœli jeszcze teraz obrzezanie głoszę, czemuż jeszcze teraz przeœladowanie cierpię? Ustało więc zgorszenie krzyża! 12 Bodajby i zostali odcięci ci, co was podburzajš. CIAŁO POŻĽDA PRZECIWKO DUCHOWI. 13 Wy bowiem do wolnoœci jesteœcie wezwani, bracia, bylebyœcie wolnoœci nie obracali na podnietę ciału, ale przez miłoœćDucha służcie jedni drugim. 14 Cały bowiem Zakon w jednym słowie sięwypełnia : "Będziesz miłował bliŸniego swego jak samego siebie." 15 Lecz jeœli wzajemnie się kšsacie i gryziecie, patrzcie, abyœcie się wzajemnie nie zjedli. 16 Mówię zaœ : Według ducha postępujcie i pożšdliwoœci ciała nie będziecie wypełniać. 17 Ciało bowiem pożšda przeciwko duchowi,duch zaœ przeciw ciału. One bowiem sprzeciwiajš się sobie nawzajem, abyœcie nie czynili cokolwiek chcecie. 18 A jeœli Duch wami rzšdzi, nie jesteœcie pod Zakonem. 19 Lecz uczynki ciała sš jawne, sš nimi : nierzšd, nieczystoœć, bezwstyd, rozpusta, 20 bałwochwalstwo, czary, nieprzyjaŸnie, swary, zawiœci, gniewy, kłótnie, spory, sekty, 21 zazdroœci, mężobójstwa, pijaństwa, obżarstwa i tym podobne. A o nich powiadam wam, jak przedtem mówiłem, że ci, co takie rzeczy czyniš, królestwa bożego nie dostšpiš. 22 0wocem zaœ Ducha jest: miłoœć, wesele,pokój, cierpliwoœć, dobrotliwoœć, dobroć, nieskwapliwoœć, 23 cichoœć, wiara, skromnoœć, wstrzemięŸliwoœć, czystoœć. Przeciwko takim nie ma Zakonu. 24 Ci zaœ, co sš Chrystusowi, ciało swoje ukrzyżowali z wadami i pożšdliwoœciami. 25 Jeœli żyjemy duchem, duchowo też postępujmy. 26 Nie bšdŸmy chciwi próżnej chwały, wzajemnie się drażnišc i nawzajem sobie zazdroszczšc. 6 WZAJEMNEJ WYROZUMIAŁOŒCI. 1 Bracia, jeœliby kto znienacka upadł w jakieœ przestępstwo, wy co duchownymi jesteœcie, pouczcie takiego w duchu łagodnoœci, baczšc na samego siebie, abyœ ity nie był kuszony. 2 Jeden drugiego brzemiona noœcie i tak wypełnicie prawo Chrystusowe. 3 Albowiem jeœli kto mniema że jest czymœ,gdy jest niczym, sam siebie oszukuje. 4 A każdy niech sprawy swoje bada i tak tylko sam z siebie chlubić się będzie, a nie z drugiego. 5 Każdy bowiem poniesie własne brzemię. ZAWSZE DOBRZE CZYNIĆ. 6 Niech zaœ ten, co bywa pouczany słowem, udziela z wszystkich dóbr temu, co go naucza. 7 Nie błšdŸcie : Bóg nie pozwoli naœmiewać się z siebie. 8 Co bowiem człowiek posieje, to i żšć będzie. Gdyż kto sieje na swym ciele, z ciała też żšć będzie zepsucie kto zaœ sieje w duchu, z ducha żšć będzie życie wieczne.9 Nie ustawajmy zaœ w czynieniu dobrze, bo czasu swego żšć będziemy, jeœli nie ulegniemy znużeniu. 10 Przeto póki czas mamy, czyńmy dobrze wszystkim, a najwięcej domownikom wiary.Zakończenie. (6,11-18) CHLUBI SIĘ Z UKRZYŻOWANYM. 11 Patrzcie, jakimi literami napisałem do was mojš rękš. 12 Albowiem którzykolwiek chcš się podobaćw ciele, ci zmuszajš was do obrzezania, byle tylko nie cierpieli przeœladowania dla krzyża Chrystusowego. 13 Ani bowiem ci, co się obrzezujš, Zakonu nie zachowujš, ale chcš, abyœcie się wy obrzezali, żeby się z ciała waszego chlubili.14 Ja zaœ, nie daj Boże, abym się miał chlubić jak tylko w krzyżu Pana naszego Jezusa Chrystusa, przez którego œwiat jestmi ukrzyżowany a ja œwiatu. 15 Albowiem w Chrystusie Jezusie ani obrzezanie nic nie znaczy, ani odrzezek ale nowe stworzenie. 16 A tym wszystkim, co według tego prawidła postępować będš, pokój i miłosierdzie Izraelowi bożemu. 17 Zresztš niech mi się nikt nie naprzykrza,bo ja znamiona Pana Jezusa noszę na moim ciele. POZDROWIENIE. 18 Łaska Pana naszego Jezusa Chrystusa z duchem waszym, bracia. Amen. ------------------------ LIST DO EFEZJAN Wstęp. (1,1-2) Paweł, z woli bożej apostoł Jezusa Chrystusa wszystkim œwiętym, którzy sš wEfezie i wiernym w Chrystusie Jezusie: 2 Łaska wam i pokój od Boga, Ojca naszego i Pana Jezusa Chrystusa. CZʌC I. DOGMATYCZNA (1,3 - 3,21) WYCHWALA BOGA ZA ODKUPIENIE. 3 Błogosławiony Bóg i Ojciec Pana naszego Jezusa Chrystusa, który nas ubłogosławił wszelakim błogosławieństwem duchowym w niebie w Chrystusie, 4 jak nas wybrał w nim przed założeniem œwiata, abyœmy byli œwiętymi i niepokalanymi przed oczyma jego w miłoœci.5 I on nas przeznaczył dla siebie na przybranych synów przez Jezusa Chrystusa, według postanowienia swej woli, 6 dla uwielbienia przesławnej łaski swojej,którš nas obdarzył w umiłowanym Synu swoim. 7 W nim mamy odkupienie przez krew jego, odpuszczenie grzechów według bogactw łaski jego, 8 która nader obfitowała w nas we wszelkiej mšdroœci i roztropnoœci, 9 aby nam oznajmił tajemnicę swej woli, według upodobania swego, przez które postanowił, 10 żeby w zarzšdzonej pełnoœci czasów odnowić wszystko w Chrystusie, co jest na niebie i co na ziemi - w nim, 11 w którym i my losem wezwani jesteœmy,przeznaczeni według postanowienia tego, który sprawuje wszystko według rady woliswojej, 12 abyœmy byli na uwielbienie chwały jego, my, którzyœmy przedtem nadzieję pokładaliw Chrystusie. 13 W nim i wy, gdy usłyszeliœcie słowo prawdy (ewangelię zbawienia waszego), w niego też uwierzywszy, jesteœcie naznaczeni pieczęciš Ducha Œwiętego obiecanego, 14 który jest zadatkiem dziedzictwa naszego, na odkupienie nabytych ku uwielbieniu chwały jego. PROSI O ŁASKI DLA EFEZJAN. 15 Dlatego i ja, usłyszawszy o wierze waszej w Pana Jezusa i o miłoœci ku wszystkim œwiętym, 16 nie przestaję dziękować za was, pamiętajšc o was w modlitwach moich, 17 aby Bóg Pana naszego Jezusa Chrystusa,Ojciec chwały, dał wam Ducha mšdroœci i objawienia dla poznania jego: 18 oœwiecone oczy serca waszego, abyœcie em w ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żűP˘ c üň ™ c ý‹c c ţî$q c ˙_1/@ Ž8Ý? €wiedzieli, jaka jest nadzieja wezwania jego i jak przebogata chwała dziedzictwa jego wœwiętych 19 i jak jest przeogromna wielkoœć potęgi jego względem nas, którzy wierzymy, dzięki skutecznoœci potężnej mocy jego, 20 którš okazał w Chrystusie, wzbudziwszygo z martwych i posadziwszy po prawicy swojej w niebie, 21 ponad wszelkš zwierzchnoœciš i władzš imocš i panowaniem i wszelkim imieniem, które jest rozgłoœne nie tylko w tym wieku, lecz także w przyszłym. 22 I "wszystko poddał pod jego nogi," a jego ustanowił głowš nad całym koœciołem, 23 który jest ciałem jego i pełnoœciš tego, który się dopełnia przez wszystko we wszystkich. 2 UMARLI GRZECHOM, ŻYJEMY PRZEZ CHRYSTUSA. 1 I Was, którzyœcie byli umarli przez występki i przez grzechy wasze, 2 jakim ongiœ oddawaliœcie się według bieguœwiata tego, według księcia mocy niebieskiej, tego ducha, który teraz działa w synach niewiernoœci. 3 Między nimi i my wszyscy żyliœmy kiedyœ w pożšdliwoœciach ciała naszego spełniajšczachcianki ciała i myœli i byliœmy z natury synami gniewu, jak i inni. 4 Lecz Bóg, który jest bogaty w miłosierdzie, dla zbytniej miłoœci swojej, którš nas umiłował, 5 i gdyœmy byli umarłymi przez grzechy, ożywił nas wespół w Chrystusie (którego łaskš jesteœcie zbawieni) 6 i wskrzesił nas wespół i wespół posadził na niebie w Chrystusie Jezusie, 7 aby w nadchodzšcych wiekach okazać obfite bogactwa łaski swojej, w dobroci względem nas w Chrystusie Jezusie. 8 Łaskš bowiem jesteœcie zbawieni przez wiarę i to nie z was, bo jest darem bożym;9 nie z uczynków, aby się nikt nie chlubił. 10 Jego bowiem dziełem jesteœmy, stworzeni w Chrystusie Jezusie dla dobrychuczynków, które Bóg przygotował, abyœmy je wypełniali. POGANIE WSPÓŁTOWARZYSZAMI ŒWIĘTYCH. 11 Przeto pamiętajcie, że wy, kiedyœ poganie w ciele, którzy nazywani jesteœcie odrzezkiem przez tak zwane obrzezanie rękš na ciele uczynione, 12 - byliœcie w owym czasie bez Chrystusa,oddaleni od obcowania z Izraelem i obcy testamentom obietnicy, nie majšcy nadziei i bez Boga na tym œwiecie. 13 Teraz zaœ w Chrystusie Jezusie wy, którzy kiedyœ byliœcie dalekimi, staliœcie siębliskimi we krwi Chrystusa. 14 On bowiem jest naszym pokojem i on dwoje uczynił jednym i zburzył dzielšcš œcianę przegrody, nieprzyjaŸń, w ciele swoim, 15 zniósłszy zakon przykazań i przepisów, aby z dwóch stworzyć w samym sobie jednego nowego człowieka, czynišc pokój 16 i pojednał obydwu w jednym ciele z Bogiem przez krzyż, umorzywszy nieprzyjaŸnie w samym sobie. 17 I przyszedłszy "opowiedział pokój" wam, "którzyœcie byli daleko i pokój tym, którzy blisko"; 18 ponieważ przez niego jedni i drudzy mamy przystęp w jednym Duchu do Ojca. 19 Przeto już nie jesteœcie goœćmi i przychodniami, lecz jesteœcie współobywatelami œwiętych i domownikami Boga, 20 zbudowani na fundamencie apostołów i proroków, gdzie głównym kamieniem węgielnym sam Jezus Chrystus, 21 i na nim całe budowanie wzniesione, roœnie w przybytek œwięty w Panu, 22 na nim też i wy budujecie się razem na mieszkanie boże w Duchu. 3 I WSPÓŁUCZESTNIKAMI OBIETNIC. 1 Dlatego ja Paweł, więzień Chrystusa Jezusa, za was pogan, - 2 jeœli tylko słyszeliœcie o szafarstwie łaski bożej, które mi jest dane dla was, 3 że przez objawienie została mi oznajmiona tajemnica, jak wyżej pokrótce napisałem; 4 stšd czytajšc, możecie pojšć mojš znajomoœć tajemnicy Chrystusowej, 5 której po inne czasy nie znali synowie ludzcy tak, jak teraz została objawiona apostołom jego i prorokom w Duchu: 6 że poganie sš współdziedzicami i współczłonkami i współuczestnikami obietnicy jego w Chrystusie Jezusie przez ewangelię, 7 której stałem się sługš według daru łaski bożej, jaka mi jest dana przez działanie mocy jego. PAWEŁ APOSTOŁEM POGAN. 8 Mnie ze wszystkich œwiętych najmniejszemu dana jest ta łaska, żebym głosił poganom niedoœcigłe bogactwa Chrystusowe 9 i żebym oœwiecał wszystkich, jakie jest planowe urzeczywistnianie tajemnicy, zakrytej od wieków w Bogu, który wszystko stworzył; 10 aby przez koœciół oznajmiona była zwierzchnoœciom i władzom na niebie wieloraka mšdroœć boża, 11 według odwiecznego przeznaczenia, które wypełnił w Chrystusie Jezusie Panu naszym, 12 a w nim mamy ufnoœć i œmiały przystęp przez wiarę w niego. 13 Dlatego proszę, żebyœcie nie upadali na duchu z powodu utrapień moich za was; które sš chwałš waszš. ZNÓW MODLI SIĘ ZA EFEZJAN. 14 Z tej przyczyny zginam kolana swoje przed Ojcem Pana naszego Jezusa Chrystusa, 15 z którego bierze nazwę wszelkie ojcostwo na niebie i na ziemi, 16 aby wam dał według przebogatej chwały swojej umocnić się potężnie jako wewnętrznemu człowiekowi przez Ducha jego, 17 aby Chrystus mieszkał w sercach waszych przez wiarę, 18 żebyœcie wkorzenieni i ugruntowani w miłoœci, zdołali pojšć z wszystkimi œwiętymi, jaka jest szerokoœć i długoœć i wysokoœć i głębokoœć. - 19 poznać także miłoœć Chrystusowš, przewyższajšcš wiedzę, abyœcie byli napełnieni wszelkš pełnoœciš bożš. 20 Temu zaœ, który może wszystko uczynić daleko obficiej, niż prosimy albo rozumiemy, według mocy, która w nas skutecznie działa, 21 jemu chwała w koœciele i w Chrystusie Jezusie poprzez wszystkie pokolenia na wiek wieków. Amen. CZĘŒĆ II. MORALNA (4,1 - 6,9) 4 ZACHOWAĆ JEDNOŒĆ DUCHA. 1 Zatem proszę was ja, więzień w Panu, abyœcie postępowali godnie według powołania, do którego jesteœcie wezwani, 2 z wszelkš pokorš i cichoœciš, z cierpliwoœciš, znoszšc się wzajemnie w miłoœci, 3 starajšc się troskliwie o zachowanie jednoœci ducha w spójni pokoju.4 Jedno ciało i jeden duch, jak jesteœcie wezwani w jednej nadziei wezwania waszego. 5 Jeden Pan, jedna wiara, jeden chrzest. 6 Jeden Bóg i Ojciec wszystkich, który jest nad wszystkimi i poprzez wszystko i we wszystkich nas. 7 Każdemu zaœ z nas jest dana łaska według miary daru Chrystusowego. 8 Dlatego mówi: "Wstšpiwszy na wysokoœć, przywiódł więŸniów pojmanych, dał dary ludziom." 9 To zaœ, że wstšpił, cóż znaczy, jeœli nie że pierwej zstšpił do niższych częœci ziemi? 10 Ten, co zstšpił, jest tym samym, co i wstšpił nad wszystkie niebiosa, żeby napełnić wszystko. W MISTYCZNYM CIELE CHRYSTUSOWYM. 11 I on dał jednych wprawdzie jako apostołów, niektórych zaœ jako proroków, innych znów jako ewangelistów, a innych jako pasterzy i nauczycieli 12 dla przysposobienia œwiętych do dzieła posługiwania, do budowania ciała Chrystusowego; 13 aż wszyscy zejdziemy się w jednoœci wiary i poznania Syna Bożego, jako mšż doskonały na miarę wieku pełnoœci Chrystusowej; 14 abyœmy już nie byli dziatkami chwiejšcymi się i nie byli unoszeni od każdego podmuchu nauki przez złoœć ludzkš, przez podstęp, wiodšcy do błędu. 15 Lecz czynišc prawdę w miłoœci, żebyœmy roœli we wszystkim w nim, który jest głowš, Chrystus; 16 a z niego całe ciało, złożone i złšczoneprzez wszystkie spojenia wzajemnej usługi, według działalnoœci stosownej do natury każdego członka, otrzymuje swój wzrost i buduje się w miłoœci. PRZYOBLEC SIĘ W NOWEGO CZŁOWIEKA. 17 To więc mówię i oœwiadczam w Panu: abyœcie już nie postępowali jak i poganie postępujš w próżnoœci umysłu swego, 18 majšc ciemnoœciami zaćmiony rozum, oddaleni od życia bożego wskutek niewiadomoœci, która w nich jest, z powoduzaœlepienia ich serca; 19 a oni poddajšc się rozpaczy, wydali samych siebie na bezwstyd, na pełnienie wszelkiej nieczystoœci, na chciwoœć. 20 Wy zaœ nie tak poznaliœcie Chrystusa, 21 o ile jednak słyszeliœcie o nim i w nim zostaliœcie pouczeni, jak prawda jest w Jezusie, 22 abyœcie złożyli starego człowieka co do dawnego sposobu życia, który się psuje przez zwodnicze żšdze. 23 Lecz odnówcie się duchem umysłu waszego 24 i obleczcie się w nowego człowieka, który stworzony jest według Boga w sprawiedliwoœci i œwiętoœci prawdy. NABYWAĆ NOWYCH OBYCZAJÓW. 25 Dlatego, złożywszy kłamstwo, "mówcie każdy prawdę z bliŸnim swoim," ponieważ jesteœmy członkami jeden drugiego. 26 "Gniewajcie się, a nie grzeszcie," słońce niech nie zachodzi na rozgniewanie wasze. 27 Nie dajcie miejsca diabłu. 28 Kto kradł, niech już nie kradnie, lecz raczej niech pracuje, czynišc rękami swoimi coœ dobrego, aby miał skšd udzielaćpotrzebujšcemu. 29 Niech z ust waszych nie wychodzi żadnazła mowa, ale tylko dobra ku zbudowaniu wiary, aby przynosiła łaskę słuchajšcym. 30 I nie zasmucajcie Ducha Œwiętego Bożego, w którym naznaczeni jesteœcie pieczęciš na dzień odkupienia. 31 Wszelkie zgorzknienie i gniew i oburzeniei wrzask i bluŸnierstwo, niech zostanie usunięte spoœród was wraz z wszelkš złoœciš. 32 Ale bšdŸcie łaskawi jedni względem drugich, miłosierni, odpuszczajšcy jeden drugiemu, jak i Bóg wam odpuœcił w Chrystusie. 5 1 BšdŸcie więc naœladowcami Boga, jak synowie najmilsi; 2 a chodŸcie w miłoœci, jak i Chrystus umiłował nas i wydał samego siebie za nasjako "obiatę i ofiarę Bogu na wonnoœć wdzięcznoœci." WSTRZYMYWAĆ SIĘ OD WSZELKIEGO GRZECHU. 3 Rozpusta zaœ i wszelka nieczystoœć, albo chciwoœć niech ani nie będš wspominane wœród was, jak przystoi œwiętym; 4 albo sproœnoœć, albo głupia mowa, albo nieprzystojne żarty, nie należšce do rzeczy, ale raczej dziękczynienie. 5 To bowiem wiedzcie i rozumiejcie, że żaden rozpustnik, albo nieczysty, albo chciwiec, to znaczy bałwochwalca nie ma dziedzictwa w królestwie Chrystusowym i bożym. 6 Niech was nikt nie zwodzi próżnymi słowami: dla tych bowiem rzeczy przychodzi gniew Boga na synów Niedowiarstwa. 7 Nie bšdŸcie więc ich wspólnikami. 8 Kiedyœ bowiem byliœcie ciemnoœciš, lecz teraz œwiatłoœciš w Panu, postępujcie jak synowie œwiatłoœci; 9 bo owoc œwiatłoœci jest we wszelkiej dobrotliwoœci i sprawiedliwoœci i prawdzie; 10 pochwalajcie, co jest przyjemne Bogu; 11 a nie bierzcie udziału w bezowocnych uczynkach ciemnoœci, ale raczej je strofujcie. 12 Co bowiem u nich potajemnie się dzieje, to wstyd jest i mówić. 13 Wszystko zaœ, co się gani, na jaw wychodzi przez œwiatło, bo wszystko, co się jawnie ukazuje, jest œwiatłem. 14 Dlatego mówi: "Wstań, który œpisz, i powstań z martwych, a oœwieci cię Chrystus. " 15 Patrzcie więc, bracia, żebyœcie ostrożnie postępowali, nie jak niemšdrzy, 16 ale jak mšdrzy, czas okupujšc, bo dni sšzłe. 17 Dlatego nie bšdŸcie nieroztropni, ale rozumiejcie, jaka jest wola Boga. 18 I nie upijajcie się winem, w czym jest rozpusta, ale napełniajcie się Duchem Œwiętym, 19 mówišc wzajem do siebie w psalmach i w hymnach i w pieœniach duchownych, œpiewajšc i grajšc w sercach waszych Panu, 20 dziękujšc zawsze za wszystko w imię Pana naszego Jezusa Chrystusa Bogu i Ojcu,21 jedni drugim będšc ulegli w bojaŸni Chrystusowej. POWINNOŒCI MAŁŻONKÓW. 22 Żony niech będš poddane swoim mężom jak Panu, 23 ponieważ mšż jest głowš żony, jak Chrystus jest głowš koœcioła: on, Zbawicielciała jego. 24 Lecz jak koœciół poddany jest Chrystusowi, tak i żony swoim mężom we wszystkim. 25 Mężowie, miłujcie żony wasze, jak i Chrystus umiłował koœciół i wydał samegosiebie za niego, 26 aby go uœwięcić, oczyœciwszy go obmyciem wody w słowie życia, 27 aby sam sobie przysposobił koœciół chwalebny, nie majšcy zmazy ani zmarszczki, albo czegoœ podobnego, ale żeby był œwięty i niepokalany. 28 Tak i mężowie powinni miłować żony swoje jak swoje ciało. Kto miłuje żonę swojš, miłuje samego siebie. 29 Nikt bowiem nigdy nie miał w nienawiœciciała swego, ale żywi i pielęgnuje je, jak i Chrystus koœciół; 30 gdyż jesteœmy członkami ciała jego, z ciała jego i z koœci jego. 31 "Dlatego opuœci człowiek ojca i matkę swojš i złšczy się z żonš swojš i będš dwoje w jednym ciele." 32 Jest to wielka tajemnica, a ja mówię w Chrystusie i w koœciele. 33 Wszakże i każdy z was z osobna niech miłuje żonę swojš jak samego siebie, a żona niech się boi męża swego. 6 OBOWIĽZKI DZIECI I SŁUŻBY. 1 Dzieci, bšdŸcie posłuszne rodzicom waszym w Panu, bo to jest słuszne. 2 Czcij ojca swego i matkę swojš," to jest pierwsze przykazanie z obietnicš, 3 "aby ci się dobrze powodziło i żebyœ żył długo na ziemi." 4 I wy ojcowie, nie pobudzajcie do gniewu dzieci waszych, ale wychowujcie je w karnoœci i w napominaniu Pańskim. 5 Słudzy, posłuszni bšdŸcie panom według ciała z bojaŸniš i z drżeniem, w prostocie serca waszego jak Chrystusowi, 6 nie na oko służšc, jakby ludziom się podobajšc, ale jak słudzy Chrystusowi, czynišc wolę bożš z serca, 7 z dobrš wolš służšc jak Panu, a nie ludziom, 8 wiedzšc, że każdy, czy to niewolnik, czy wolny cokolwiek uczyni dobrego, to otrzymaod Pana. 9 I wy, panowie, to samo dla nich czyńcie, zaniechajcie gróŸb, wiedzšc, że i ich i waszPan jest w niebie, a nie ma u niego względuna osoby. Zakończenie. (6,10-24) UZBROIĆ SIĘ DO WALKI. 10 W końcu bracia, wzmacniajcie się w Panu i w potędze siły jego, 11 Obleczcie się w zbroję bożš, abyœcie się mogli ostać wobec zasadzek diabelskich. 12 Albowiem toczymy bój nie przeciw ciału i krwi, ale przeciwko ksišżętom i władzom,przeciwko rzšdcom œwiata tych ciemnoœci, przeciwko duchom nikczemnym na niebie. 13 Dlatego weŸcie zbroję bożš, abyœcie się mogli sprzeciwić w dzień zły i być we wszystkim doskonali. 14Stójcie więc, przepasawszy biodra waszeprawdš i "oblókłszy pancerz sprawiedliwoœci" 15 i obuwszy "nogi w gotowoœć ewangelii pokoju"; 16 we wszystkim bioršc tarczę wiary, którš moglibyœcie zgasić wszystkie strzały ogniste najniegodziwszego; 17 i weŸcie "przyłbicę zbawienia" i miecz ducha (którym jest słowo boże); 18 w każdej modlitwie i proœbie modlšc się na każdy czas w duchu i w nim czuwajšc z wszelkš wytrwałoœciš i błaganiem za wszystkich œwiętych; 19 i za mnie, aby mi dana była mowa, gdy otworzę usta swoje, abym z ufnoœciš głosił tajemnicę ewangelii, 20 dla której poselstwo sprawuję w łańcuchu, tak żebym o niej œmiało mówił, jak należy. ZALECENIE TYCHIKA I POZDROWIENIA. 21 Żebyœcie zaœ i wy wiedzieli, co się ze mnš dzieje, co czynię, wszystko wam oznajmi Tychikus, najmilszy brat i wierny sługa w Panu, 22 którego posłałem do was na to właœnie,abyœcie się dowiedzieli, co się z nami dziejei żeby pocieszył serca wasze. 23 Pokój braciom i miłoœć z wiarš od Boga Ojca i Pana Jezusa Chrystusa. 24 Łaska z wszystkimi, co miłujš Pana naszego Jezusa Chrystusa w nieskazitelnoœci. Amen. --------------------------- LIST DO FILIPIAN Wstęp. (1,1-11) PAWEŁ I TYMOTEUSZ, słudzy Jezusa Chrystusa, wszystkim œwiętym w Chrystusie Jezusie, którzy sš wFilippach, z biskupami i diakonami: 2 Łaska wam i pokój od Boga Ojca naszego iPana Jezusa Chrystusa. DZIĘKCZYNIENIE BOGU I PROŒBA ZA FILIPIAN. 3 Dziękuję Bogu memu przy każdym wspomnieniu o was, 4 zawsze we wszelkich proœbach moich za was wszystkich modlšc się z weselem, 5 za współudział wasz w ewangelii Chrystusowej od pierwszego dnia aż dotšd: 6 ufajšc w to, że ten, który rozpoczšł w was dobre dzieło, doprowadzi je do końca aż do dnia Chrystusa Jezusa; 7 jak słuszne to jest, żebym tak myœlał o was wszystkich, dlatego, że was mam w sercu - a w moich okowach i w obronie i w umocnieniu ewangelii wy wszyscy towarzyszami jesteœcie wesela mego. 8 Albowiem œwiadkiem mi jest Bóg, jak tęsknię za wami wszystkimi we wnętrzu Jezusa Chrystusa. 9 I o to proszę, aby miłoœć wasza jeszcze więcej obfitowała w umiejętnoœci i we wszelkim zrozumieniu, 10 abyœcie rozeznali, co ważniejsze, żebyœcie byli szczerymi i bez obrazy na dzień Chrystusowy, 11 napełnieni owocem sprawiedliwoœci przez Jezusa Chrystusa, ku sławie i chwalebożej. A. STAN SPRAWY APOSTOŁA I EWANGELII (1,12-26) WBREW PRZECIWNOŒCIOM WZRASTA EWANGELIA. 12 A pragnę, bracia, żebyœcie wiedzieli, że to co się dzieje ze mnš, obróciło się raczejku postępowi ewangelii; 13 tak że okowy moje w Chrystusie stały się znane w całym pretorium i u wszystkich innych; 14 i wielu z braci w Panu, ufajšc okowom moim, więcej się oœmieliło bez bojaŸni opowiadać słowo boże. 15 Niektórzy wprawdzie i przez zazdroœć i z przekory, niektórzy zaœ i w dobrym zamiarze opowiadajš Chrystusa, 16 inni z miłoœci, wiedzšc, że jestem œcie em w ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żPr c  U c ń c %ĺ í'ˇ c €¤3Ő Z postanowiony na obronę ewangelii. 17 Inni zaœ dla sprzeciwu opowiadajš Chrystusa nieszczerze, sšdzšc, że przydajšucisku okowom moim. 18 Ale cóż? Byleby Chrystus był opowiadanyna wszelki sposób, czy dla pozoru, czy po prawdzie, i w tym się weselę, ale i będę sięweselił. 19 Wiem bowiem, że to mi wyjdzie na zbawienie za waszš modlitwš i spomożeniemDucha Jezusa Chrystusa, 20 według oczekiwania i nadziei mojej, że w niczym nie będę zawstydzony; ale że z wszelkš pewnoœciš jak zawsze, tak i teraz będzie wsławiony Chrystus w ciele moim, czy przez życie, czy przez œmierć. PAWEŁ ZGADZA SIĘ ŻYĆ DLA DOBRA FILIPIAN.21 Dla mnie bowiem życiem jest Chrystus, aœmierć zyskiem. 22 A jeœli żyć w ciele - to dla mnie jest owocna praca i nie wiem, co bym miał obrać. 23 Œciœniony zaœ jestem z dwóch stron: pragnę być rozwišzanym i być z Chrystusem, co jest o wiele lepiej; 24 ale dla was trzeba pozostać w ciele. 25 I to wiem z pewnoœciš, że zostanę i pozostanę dla was wszystkich dla waszego postępu i wesela z wiary, 26 aby radoœć wasza obfitowała w Chrystusie Jezusie z powodu mnie, przez moje ponowne przybycie do was. B. ZACHĘTA DO JEDNOŒCI I GORLIWOŒCI (1,27 - 2,18) ŻYĆ GODNIE WEDŁUG EWANGELII. 27 Tylko się sprawujcie w sposób godny ewangelii Chrystusowej, abym - czy przybędę i ujrzę was, czy będšc nieobecny - usłyszał o was, że trwacie w jednym duchu, jednomyœlnie współpracujšc około wiary w ewangelię 28 i niczym nie dajcie się zastraszyć przeciwnikom: co dla nich jest przyczynš zguby, dla was zaœ zbawienia i to od Boga; 29 gdyż wam dane jest dla Chrystusa, nie tylko abyœcie weń wierzyli, ale nadto żebyœcie dla niego cierpieli, 30 staczajšc tę samš walkę, jakš i widzieliœcie we mnie i teraz usłyszeliœcie o mnie. 2 ZACHOWAĆ MIŁOŒĆ OBOPÓLNĽ. 1 Jeœli więc jest jaka pociecha w Chrystusie, jeœli jaka radoœć miłoœci, jeœli jaka społecznoœć ducha, jeœli jaka czułoœć miłosierdzia 2 dopełnijcie wesela mojego, abyœcie to samo rozumieli, tę samš miłoœć mieli, jednomyœlnie to samo rozumieli, 3 nic przez współzawodnictwo ani dla próżnej chwały; ale w pokorze uważajšc jeden drugiego za wyższego od siebie, 4 majšc każdy na uwadze, nie to co jest jego, ale to co drugich. 5 To bowiem w sobie czujcie co i w Chrystusie Jezusie, 6 który będšc w postaci bożej, nie uważał za grabież równoœci swej z Bogiem, 7 ale wyniszczył sam siebie, przyjšwszy postać sługi, stawszy się podobnym do ludzi i postawš znaleziony jak człowiek. 8 Sam się uniżył, stawszy się posłusznym aż do œmierci, a œmierci krzyżowej. 9 Dlatego i Bóg wywyższył go i darował muimię, przewyższajšce wszelkie imię; 10 aby na imię Jezusowe "klękało wszelkie kolano" niebieskich, ziemskich i podziemnych 11 i żeby "wszelki język wyznawał," że Pan Jezus jest w chwale Boga Ojca. Z BOJAŻNIĽ SPRAWOWAĆ ZBAWIENIE. 12 Przeto najmilsi moi (jak zawsze byliœcie posłuszni), nie tylko jak w obecnoœci mojej, ale daleko bardziej teraz w mojej nieobecnoœci, z bojaŸniš i z drżeniem pracujcie nad zbawieniem waszym. 13 Albowiem Bóg jest, który sprawuje w was i chcenie i wykonanie według dobrej woli. 14 Wszystko zaœ czyńcie bez szemrania i wahania, 15 abyœcie byli bez zarzutu i "proœci synowie boży, bez przygany, w poœrodku złego i przewrotnego narodu," wœród którego œwiecicie jak œwiatła na œwiecie, 16 zachowujšc słowo życia dla chluby mojej na dzień Chrystusowy, że darmo nie biegłem ani "darmo nie pracowałem." 17 Ale chociaż się wydaję i na ofiarę i na posługiwanie wiary waszej, cieszę się i weselę wespół z wami wszystkimi. 18 Podobnie też i wy cieszcie się i weselcie się wespół ze mnš. C. O POSELSTWIE TYMOTEUSZA I EPAFRODYTA (2,19-30) POŒLE DO NICH TYMOTEUSZA. 19 Spodziewam się zaœ w Panu Jezusie, że wnet poœlę do was Tymoteusza, abym i ja był dobrej myœli, dowiedziawszy się, co sięz wami dzieje. 20 Nikogo bowiem nie mam ze mnš tak jednomyœlnego, który by szczerym sercem troszczył się o was. 21 Wszyscy bowiem szukajš swego, nie tego co jest Jezusa Chrystusa. 22 Doœwiadczonš zaœ jego cnotę poznajcie, że jak syn ojcu służył ze mnš w ewangelii.23 Spodziewam się więc, że go do was poœlę, skoro tylko zobaczę, jak stojš moje sprawy. 24 Ufam zaœ w Panu, że i sam przybędę rychło do was. POSŁAŁ JUŻ EPAFRODYTA. 25 Lecz uznałem za potrzebne posłać do was Epafrodyta, brata i pomocnika i współbojownika mojego, waszego zaœ wysłannika i sługę w mojej potrzebie. 26 Gdyż z pewnoœciš tęsknił do was wszystkich i martwił się dlatego, żeœcie słyszeli o jego chorobie. 27 Chorował bowiem œmiertelnie, ale Bóg zmiłował się nad nim; nie tylko zaœ nad nim, lecz także i nade mnš, żebym nie miał smutku na smutek. 28 Prędzej go więc posłałem, abyœcie znowu się weselili, ujrzawszy go, a ja żebym był bez smutku. 29 Przyjmijcie go przeto z wszelkim weselem w Panu i takich we czci miejcie; 30 ponieważ dla sprawy Chrystusowej bliskijuż był œmierci, ofiarowawszy swe życie, żeby uzupełnić to, czego z waszej strony nie dostawało do mojej posługi. D. OSTRZEŻENIE PRZED ŻYDUJĽCYMI (3,1-21) 3 PRZYWILEJE RACZEJ STRATĽ. 1 W końcu, bracia moi, weselcie się w Panu. Mnie wprawdzie nie przykro pisać wam to samo, a dla was potrzebne. 2 Baczcie na psy, baczcie na złych robotników, baczcie na porzezanie. 3 Albowiem my jesteœmy obrzezaniem, którzy duchem służymy Bogu i chlubimy się w Chrystusie Jezusie, a ufnoœć mamy nie wciele, 4 choć ja mam ufnoœć i w ciele. Jeœli kto inny myœli ufać w ciele - więcej ja: 5 obrzezany dnia ósmego z rodu Izraela, z pokolenia Beniamina, Hebrajczyk z Hebrajczyków, według Zakonu faryzeusz, 6 żarliwiec w przeœladowaniu koœcioła bożego, co do sprawiedliwoœci, która jest w Zakonie, postępujšcy bez 7 Lecz co mi było zyskiem, to poczytałem dla Chrystusa za stratę. 8 Owszem, uważam wszystko za stratę dla wzniosłego poznania Jezusa Chrystusa Pananaszego, dla którego wszystko postradałemi mam sobie za gnój, bylebym Chrystusa pozyskał 9 i był znaleziony w nim nie jako majšcy swojš sprawiedliwoœć, która jest z Zakonu,ale tę, która jest z wiary Chrystusa Jezusa, która jest z Boga - sprawiedliwoœć przez wiarę, 10 żebym go poznał i moc zmartwychwstania jego i uczestnictwo w cierpieniach jego, upodabniajšc. się do œmierci jego, 11 bylebym tylko jako dostšpił powstania z martwych. DĽŻYĆ DO DOSKONAŁOŒCI. 12 Nie jakbym już osišgnšł, albo już był doskonałym; ale biegnę, żebym jakoœ uchwycił to, w czym jestem uchwycony przez Chrystusa Jezusa. 13 Bracia, ja nie sšdzę, żebym już pochwycił; lecz jedno: zapominajšc o tym, co poza mnš jest, z natężeniem dšżšc do tego, co przede mnš, 14 biegnę do wyznaczonego kresu, do nagrody wzniosłego wezwania bożego w Chrystusie Jezusie. 15 Którzykolwiek więc jesteœmy doskonali, rozumiejmy to, a jeœli o czym inaczej myœlicie i to wam Bóg objawi. 16 Wszelako do czegoœmy przyszli - abyœmyto samo rozumieli i w tej samej ustawie trwajmy. NAŒLADOWAĆ APOSTOŁA. 17 BšdŸcie naœladowcami moimi, bracia, i przypatrujcie się tym, co tak postępujš, jak macie w nas wzór. 18 Wielu bowiem, o których wam często mówiłem (teraz zaœ i płaczšc mówię), postępuje jak nieprzyjaciele krzyża Chrystusowego, 19 ich końcem zatracenie, ich bogiem brzuch, a chwała w ich sromocie, którzy ziemskie rzeczy miłujš. 20 Nasze zaœ obcowanie jest w niebie, skšdteż oczekujemy Zbawiciela, Pana naszego Jezusa Chrystusa, 21 który przemieni ciało naszego uniżenia na podobieństwo chwalebnego ciała, według tej potęgi, którš też sobie może wszystko poddać. E. ZALECENIE POKOJU I DOSKONAŁOŒCI (4,1-9) 4 1 Przeto, bracia moi najmilsi i bardzo ukochani, wesele moje i korono moja, tak trwajcie w Panu, najmilsi. 2 Ewodię proszę i Syntychę upraszam, żebybyły jednomyœlne w Panu. 3 Proszę także i ciebie, wierny towarzyszu,pomagaj tym, co ze mnš pracowały w ewangelii z Klemensem i z innymi pomocnikami moimi, których imiona sš w księdze życia. 4 Weselcie się zawsze w Panu, po wtóre mówię, weselcie się. 5 Skromnoœć wasza niech będzie znana wszystkim ludziom: Pan blisko jest. 6 O nic się nie troszczcie, lecz w każdej modlitwie i błaganiu z podziękš niech proœby wasze będš Bogu wiadome. 7 A pokój boży, który przewyższa wszelki umysł, niechaj strzeże serc waszych i myœli waszych w Chrystusie Jezusie. 8 W końcu, bracia, o wszystkim co jest prawdziwe, co skromne, co sprawiedliwe, co œwięte, co miłe, co chwalebne, czy jakacnota, czy jaka pochwała karnoœci - o tym myœlcie. 9 Czegoœcie się i nauczyli i coœcie przyjęli i słyszeli i widzieli we mnie, to czyńcie; a Bóg pokoju będzie z wami. F. PODZIĘKOWANIE ZA JAŁMUŻNĘ (4,10-20) 10 Ucieszyłem się zaœ wielce w Panu, że w końcu przecież zakwitnęło w was ponownieuczucie względem mnie, jakie też żywiliœcie, lecz byliœcie zajęci. 11 Nie mówię jakby wskutek niedostatku; jabowiem nauczyłem się poprzestawać na tym, co mam. 12 Umiem i biedować, umiem i obfitować (wszędzie i we wszystkim jestem wyćwiczony) i być sytym i łaknšć i obfitować i niedostatek cierpieć. 13 Wszystko mogę w tym, który mię umacnia. 14 Jednakże dobrzeœcie uczynili, podzielajšcmoje utrapienie. 15 Wiecie zaœ i wy, Filipianie, że na poczštku ewangelii, kiedy opuœciłem Macedonię, żaden koœciół nie wszedł ze mnš w stosunek rachunkowy: "dano i otrzymano," tylko wy sami; 16 ponieważ i do Tesaloniki raz i drugi posłaliœcie mi na potrzeby. 17 Nie, żebym szukał datku, ale szukam owocu, który by się pomnażał na dobro wasze. 18 Mam zaœ wszystko i obfituję; jestem obsypany, otrzymawszy od Epafrodyta, coœcie posłali, "wonnoœć wdzięcznoœci," ofiarę przyjemnš, Bogumiłš. 19 A Bóg mój niechaj wypełni wszelkie pragnienie wasze według bogactw swoich wchwale w Chrystusie Jezusie. 20 Bogu zaœ i Ojcu naszemu chwała na wieki wieków. Amen. Zakończenie. (4,21-23) 21 Pozdrówcie każdego œwiętego w Chrystusie Jezusie. 22 Pozdrawiajš was bracia, którzy sš ze mnš. Pozdrawiajš was wszyscy œwięci, zwłaszcza zaœ ci, co sš z cesarskiego domu. 23 Łaska Pana naszego Jezusa Chrystusa z duchem waszym. Amen. ------------------------------- LIST DO KOLOSAN Wstęp. (1,1-14) Paweł, apostoł Jezusa Chrystusa z woli Boga i Tymoteusz brat 2 tym œwiętym i wiernym braciom w Chrystusie Jezusie, co sš w Kolosach: Łaskawam i pokój od Boga, Ojca naszego i Pana Jezusa Chrystusa. POZDROWIENIE. 3 Modlšc się zawsze za was, dziękujemy Bogu i Ojcu Pana naszego Jezusa Chrystusa,4 usłyszawszy o wierze waszej w Chrystusie Jezusie i o miłoœci, którš macie ku wszystkim œwiętym 5 dla nadziei, która was czeka w niebie; o której słyszeliœcie w słowie prawdy ewangelii, 6 a ona przyszła do was, jak jest po wszystkim œwiecie i owoc przynosi i roœnie tak i wœród was; od tego dnia, któregoœcie usłyszeli i poznali łaskę bożš w prawdzie: 7 jak nauczyliœcie się od Epafrasa, najmilszego współsługi naszego; on jest wiernym sługš Chrystusa Jezusa dla was, 8 on też nam oznajmił o miłoœci waszej w duchu. WZRASTAJCIE W DOBRYM. 9 Dlatego i my od dnia, w którym to usłyszeliœmy, nie przestajemy za was się modlić i prosić, abyœcie byli napełnieni poznaniem woli jego we wszelkiej mšdroœci i rozumieniu duchownym, 10 abyœcie postępowali godnie przed Bogiem, podobajšc mu się we wszystkim, przynoszšc owoc w każdym uczynku dobrym i rosnšc w znajomoœci Boga; 11 umocnieni wszelkš mocš przez potęgę chwały jego, we wszelkiej cierpliwoœci i nieskwapliwoœci, z radoœciš, 12 dziękujšc Bogu Ojcu, który nas uczynił godnymi czšstki dziedzictwa œwiętych w œwiatłoœci; 13 On też nas wyrwał z mocy ciemnoœci i przeniósł do królestwa umiłowanego swegoSyna, 14 a w nim mamy odkupienie przez krew jego, odpuszczenie grzechów. CZĘŒĆ I. DOGMATYCZNA (1,15 - 2,23) CHRYSTUS GŁOWĽ KOŒCIOŁA. 15 On jest obrazem niewidzialnego Boga - pierworodny wszelkiego stworzenia, 16 ponieważ w nim stworzone sš wszystkierzeczy na niebie i na ziemi, widzialne i niewidzialne, czy trony, czy państwa, czy księstwa, czy zwierzchnoœci; wszystko jeststworzone przez niego i w nim, 17 a on jest przed wszystkimi i wszystko wnim trwa. 18 I on jest głowš ciała koœcioła, on jest poczštkiem, pierworodnym z umarłych, abysam miał pierwszeństwo między wszystkimi; 19 bo spodobało się, żeby w nim przebywała wszelka pełnoœć 20 i żeby przez niego pojednał wszystko w nim, uspokoiwszy przez krew krzyża jego tak to co jest na ziemi, jak to co jest w niebie. TAJEMNICA BOŻA OBJAWIONA POGANOM. 21 I was, którzyœcie kiedyœ byli obcymi i nieprzyjaciółmi myœlš i przez złe uczynki, 22 a obecnie w ludzkim ciele swoim pojednał przez œmierć, aby was stawił przed sobš jak œwiętych i niepokalanych i nienagannych; 23 jeœli tylko trwacie w wierze ugruntowanii stateczni i niewzruszeni w nadziei ewangelii, którš słyszeliœcie, która opowiadana jest wszelkiemu stworzeniu, istniejšcemu pod niebem, a ja Paweł stałem się jej sługš. 24 A ja teraz raduję się w utrapieniach za was i dopełniam to, czego nie dostaje utrapieniom Chrystusowym, w ciele moim zaciało jego, którym jest koœciół, 25 a ja stałem się sługš jego, według zlecenia bożego, jakie mi było dane do was,abym wypełnił słowo Boga 26 tajemnicę, która była zakryta od wieków i wobec pokoleń, a teraz objawionazostała œwiętym jego, 27 którym Bóg chciał oznajmić bogactwo chwały tej tajemnicy wœród pogan, - jest niš Chrystus w was, nadzieja chwały; 28 a tego my głosimy, upominajšc każdego człowieka i nauczajšc każdego człowieka we wszelkiej mšdroœci, abyœmy uczynili każdego człowieka doskonałym w Chrystusie Jezusie; 29 nad czym też pracuję, walczšc mocš jego, która we mnie działa potężnie. 2 SKARBY MĽDROŒCI W CHRYSTUSIE. 1 Chcę bowiem, abyœcie wiedzieli, jak troskliwie staram się o was i o tych, co sš w Laodycei i którzykolwiek nie widzieli oblicza mego w ciele, 2 aby ich serca pocieszyły się i żeby byli wyposażeni w miłoœć i we wszystkie bogactwa pełnego zrozumienia, w poznaniu tajemnicy Boga Ojca i Chrystusa Jezusa, 3 w którym sš "ukryte" wszystkie "skarby mšdroœci i umiejętnoœci." 4 A to oœwiadczam, aby was nikt nie zwodził przez wyniosłoœć mowy. 5 Choć bowiem ciałem jestem nieobecny, tojednak duchem jestem z wami, weselšc się i widzšc wasz porzšdek i umocnienie wiary waszej, która jest w Chrystusie. PRZESTROGA PRZED FAŁSZYWĽ MĽDROŒCIĽ. 6 Jak więc przyjęliœcie Jezusa Chrystusa Pana, w nim chodŸcie, 7 wkorzenieni i na nim wybudowani i umocnieni wiarš, jak i nauczyliœcie się, obfitujšc w nim w dziękczynieniu. 8 Baczcie, żeby was kto nie uwiódł przez filozofię i czczy podstęp, oparty na podaniuludzkim, na żywiołach œwiata, a nie na Chrystusie. 9 Gdyż w nim mieszka cała pełnoœć bóstwacieleœnie; 10 i jesteœcie napełnieni w nim, który jest głowš wszelkiej zwierzchnoœci i władzy, 11 w którym i obrzezani jesteœcie obrzezaniem, nie rękš dokonanym przez odjęcie czšstki ciała, lecz obrzezaniem Chrystusowym, 12 wespół pogrzebani w nim we chrzcie, wktórym też powstaliœcie przez wiarę w mocBoga, który go wzbudził z martwych. 13 I was, gdy byliœcie umarli w grzechach iw odrzezku ciała waszego, wespół z nim ożywił, darowawszy wam wszystkie grzechy, 14 niszczšc cyrograf dekretu, który nam był przeciwny, przeciw wam napisany, i ten usunšł, przybijajšc go na krzyżu; 15 i złupiwszy zwierzchnoœci i władze, wywiódł œmiało na widowisko, nad nimi odniósł jawny triumf sam w sobie. PRZEPISY LEGALNE NIE OBOWIĽZUJĽ. 16 Niechże więc nikt was nie sšdzi o jedzenie albo o picie, albo w sprawie dnia œwiętego, albo nowiu, albo szabatu, 17 co jest cieniem rzeczy przyszłych - a ciało jest Chrystusa. 18 Niechaj was nikt nie zwodzi, chcšc przez uniżanie się i czeœć dla aniołów postępować w tym, czego nie widział, próżno nadęty wymysłem ciała swego 19 i nie trzymajšc się głowy, z której wszystko ciało przez spojenia i wišzania złożone i złšczone, roœnie wzrostem bożym. 20 Jeœli więc umarliœcie z Chrystusem żywiołom tego œwiata, czemu jeszcze jakbyżyjšc na œwiecie, poddajecie się nakazom: 21 "nie dotykajcie, ani nie kosztujcie, ani nie ruszajcie!" 22 to wszystko jest na zniszczenie przez ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż`˝ c  ŤC Č  c € hp c Ř*W c /7-2 \<%€samo używanie, - według "przykazań i nauk ludzkich," 23 a te majš wprawdzie pozór mšdroœci w zabobonach i w poniżeniu, lecz nie dla dogadzania ciału, nie dla czci jakiej - dla nasycenia ciała. CZĘŒĆ II. MORALNA (3,1- 4,9) 3 CHRYSTUS ŻYCIEM NASZYM. 1 Przeto jeœli wespół powstaliœcie z Chrystusem, szukajcie tego, co w górze jest, gdzie Chrystus siedzi na prawicy bożej; 2 co w górze jest, miłujcie, nie co na ziemi: 3 Albowiem umarliœcie i życie wasze ukryte jest z Chrystusem w Bogu. 4 Gdy się ukaże Chrystus, życie wasze, wtedy i wy z nim się ukażecie w chwale. 5 Umartwiajcie więc członki wasze, które sš na ziemi: rozpustę, nieczystoœć, lubieżnoœć, złš pożšdliwoœć i chciwoœć, która jest bałwochwalstwem, 6 z powodu nich przychodzi gniew boży na synów niewiernoœci; 7 a i wyœcie się kiedyœ im poddawali, gdyœcie żyli wpoœród nich. 8 Lecz teraz złóżcie i wy wszystko: gniew,oburzenie, złoœć, bluŸnierstwo, brzydkš mowę z ust waszych. ZRZUĆMY STAREGO CZŁOWIEKA. 9 Nie okłamujcie się nawzajem, skoro zwlekliœcie z siebie starego człowieka z jego uczynkami, 10 a przyoblekliœcie się w nowego, tego, który się odnawia w miarę poznania, na wzór tego, co go stworzył; 11 w czym nie ma poganina i żyda, obrzezania i odrzezka, barbarzyńcy i Scyty, niewolnika i wolnego, ale wszystko i we wszystkich Chrystus. PRZYOBLECZMY SIĘ W CNOTY. 12 Przyobleczcież się zatem jako wybrani boży, œwięci i umiłowani, w czułe miłosierdzie, w dobroć, w pokorę, w cichoœć, w cierpliwoœć; 13 wzajemnie się znoszšc i odpuszczajšc sobie, jeœli kto ma skargę przeciw komu; jak i Pan odpuœcił wam, tak i wy. 14 A nad to wszystko miejcie miłoœć, którajest zwišzkš doskonałoœci. 15 Pokój zaœ Chrystusowy, do którego też wezwani jesteœcie w jednym ciele, niech panuje w sercach waszych; i bšdŸcie wdzięczni. 16 Słowo Chrystusowe niech przebywa w was obficie, nauczajcie z wszelkš mšdroœciš i sami siebie napominajcie, psalmy i hymny i pieœni duchowne œpiewajšcwdzięcznie w sercach waszych Bogu. 17 Wszystko, cokolwiek czynicie w słowie albo w uczynku, wszystko czyńcie w imię Pana Jezusa Chrystusa, dziękujšc przez niego Bogu i Ojcu. OBOWIĽZKI MAŁŻONKÓW, SYNÓW I SŁUG. 18 Żony, bšdŸcie poddane mężom, jak należy w Panu. 19 Mężowie, miłujcie żony wasze i nie bšdŸcie przykrymi dla nich. 20 Dzieci, posłuszne bšdŸcie rodzicom we wszystkim, bo się to podoba w Panu. 21 Ojcowie, nie wywołujcie rozdrażnienia udzieci waszych, aby się nié stawały małodusznymi. 22 Słudzy, bšdŸcie we wszystkim posłusznipanom według ciała, nie na oko służšc, jakby się ludziom podobajšc, ale w prostocie serca, bojšc się Boga. 23 Cokolwiek czynicie, z serca czyńcie jak Panu, a nie ludziom; 24 wiedzšc, że od Pana weŸmiecie zapłatę dziedzictwa, Panu Chrystusowi służcie. 25 Kto bowiem krzywdę czyni, weŸmie odpłatę za to, co niegodziwie uczynił; a u Boga nie ma względu na osoby. 4 1 Panowie, oddawajcie sługom, co jest sprawiedliwe i słuszne, wiedzšc, że i wy macie Pana w niebie. RÓŻNE UPOMNIENIA. 2 W modlitwie nie ustawajcie, bšdŸcie na niej czujni w dziękczynieniu, 3 modlšc się zarazem i za nas, aby nam Bógotworzył drzwi dla ustnego opowiadania tajemnicy Chrystusowej (dla której też jestem w więzach), 4 abym jš oznajmiał tak, jak mi głosić trzeba. 5 Z tymi, co sš obcy, mšdrze postępujcie, zczasu korzystajšc. 6 Mowa wasza zawsze uprzejma, niech będzie solš zaprawiona, abyœcie wiedzieli, jak wam należy każdemu odpowiedzieć. 7 Wszystko wam oznajmi, co mnie dotyczy, Tychikus, najmilszy brat i wierny sługa i współsługa w Panu, 8 którego posłałem do was właœnie po to, aby się dowiedział, co się z wami dzieje i pocieszył serca wasze, 9 z Onezymem najmilszym i wiernym bratem, który jest spoœród was. Wszystko wam oznajmiš, co się tu dzieje. Zakończenie. (4,10-18) POZDROWIENIA I POLECENIA. 10 Pozdrawia was Arystarch, współwięzieńmój i Marek, cioteczny brat Barnaby, co doktórego otrzymaliœcie polecenia; jeżeli przybędzie do was, przyjmijcie go 11 i Jezus, zwany Justem; ci sš z obrzezania - oni sami sš pomocnikami moimiw królestwie bożym, i oni stali się dla mnie pociechš. 12 Pozdrawia was Epafras, który jest spoœród was, sługa Chrystusa Jezusa, zawsze troskliwy o was w modlitwach, abyœcie byli doskonałymi w pełnieniu wszelkiej woli bożej. 13 Daję mu bowiem œwiadectwo, że łoży wiele trudu dla was i dla tych, co sš w Laodycei i co w Hierapolu. 14 Pozdrawia was Łukasz, lekarz najmilszy i Demas, 15 Pozdrówcie braci, co sš w Laodycei i Nimfasa i koœciół, który jest w domu jego.16 A gdy ten list u was będzie odczytany, postarajcie się, aby był odczytany i w koœciele Laodycenów; a ten, który jest do Laodycenów, żebyœcie wy odczytali. 17 A powiedzcie Archipowi: Pilnuj posługiwania, które otrzymałeœ w Panu, abyœ je wypełniał. 18 Pozdrowienie rękš mojš Pawłowš. Pamiętajcie na okowy moje. Łaska z wami. Amen. ----------------------------- PIERWSZY LIST DO TESALONICZAN Wstęp. (1,1-10) PAWEŁ I SYLWAN I TYMOTEUSZ, koœciołowi Tesaloniczan w Bogu Ojcu i w Panu naszym Jezusie Chrystusie: Łaska wami pokój. DZIĘKCZYNIENIE I POCHWAŁA. 2 Dziękujemy Bogu zawsze za was wszystkich, wspominajšc was bezustannie w modlitwach naszych, 3 pamiętajšc o dziele wiary waszej i pracy i miłoœci i stałoœci nadziei w Panu nas w Jezusie Chrystusie, przed Bogiem i Ojcem naszym; 4 wiedzšc, bracia umiłowani przez Boga, o wybraniu waszym, 5 gdyż ewangelia nasza nie była do was tylko w mowie, lecz i w mocy i w Duchu Œwiętym i w pełnoœci wielkiej, jak wiecie, jakimi byliœmy między wami dla was. 6 A wy staliœcie się naœladowcami naszymi iPana, przyjšwszy słowo w wielkim utrapieniu z weselem Ducha Œwiętego, 7 tak że staliœcie się wzorem wszystkim wierzšcym w Macedonii i w Achai. 8 Od was bowiem rozniosło się słowo Pańskie, nie tylko po Macedonii i po Achai, ale w każdym miejscu rozeszła się wiara wasza w Boga, tak że my nie potrzebujemy nic mówić. 9 Co do nas bowiem oni sami głoszš, jakiego u was doznaliœmy przyjęcia i jak nawróciliœcie się do Boga od bałwanów, abysłużyć Bogu żywemu i prawdziwemu 10 i oczekiwać Syna jego z nieba (którego wzbudził z martwych) Jezusa, który nas wybawił od gniewu nadchodzšcego. CZʌC I (2,1 - 3,13) STARANIA APOSTOŁA O KOŒCIÓŁ W TESALONICE 2 NAUCZANIE PAWŁA W TESALONICE. 1 Sami bowiem wiecie, bracia, że nasze przyjœcie do was nie było daremne; 2 ale po doznaniu przedtem cierpień i obelg (jak wiecie) w Filippach, mieliœmy ufnoœć wBogu naszym opowiadać wam ewangelię bożš z wielkš troskliwoœciš. 3 Albowiem napominanie nasze nie z błędu, ani z pobudki nieczystej, ani z podstępu, 4 ale jak byliœmy przez Boga uznani, żeby nam była powierzona ewangelia, tak mówimy, nie jakby ludziom się podobajšc, ale Bogu, który doœwiadcza serc naszych. 5 Nigdy bowiem nie posługiwaliœmy się słowem pochlebstwa, jak wiecie, ani nie powodowaliœmy się chciwoœciš, Bóg jest œwiadkiem; 6 aniœmy nie szukali chwały od ludzi, ani odwas, ani od innych; 7 choć mogliœmy być wam ciężarem jak apostołowie Chrystusa, to jednak staliœmy się maluczkimi wpoœród was, jak matka tulšca dzieci swoje. 8 Tak tęsknišc do was, chcieliœmy chętnie dać wam nie tylko ewangelię bożš, ale takżeżycie nasze, ponieważ staliœcie się nam najmilszymi. 9 Pamiętacie bowiem bracia, naszš pracę i umęczenie: zajęci w nocy i we dnie, aby nikogo z was nie obcišżyć, głosiliœmy u wasewangelię bożš. 10 Wy jesteœcie œwiadkami i Bóg, jak œwięcie i sprawiedliwie i nienagannie postępowaliœmy z wami, którzy uwierzyliœcie; 11 jak wiecie, jak oœwiadczaliœmy każdemu z was (jak ojciec swym dzieciom), 12 proszšc was i pocieszajšc, abyœcie postępowali w sposób godny Boga, który was wezwał do swego królestwa i chwały. SKUTKI NAUCZANIA. 13 Dlatego i my dziękujemy Bogu nieustannie, że przyjšwszy głoszone przez nas słowo boże, przyjęliœcie je, nie jak słowo ludzkie, ale (jak jest prawdziwie) jako słowo Boga, który skutecznie działa wwas, iżeœcie uwierzyli. 14 Albowiem wy, bracia, staliœcie się naœladowcami koœciołów bożych, które sš w Judei w Chrystusie Jezusie, gdyż to samocierpieliœcie i wy od współrodaków waszych, jak i oni od żydów, 15 którzy i Pana Jezusa zabili i proroków i nas przeœladowali i Bogu się nie podobajš i sprzeciwiajš się wszystkim ludziom, 16 zabraniajšc nam głosić zbawienie poganom, aby zawsze dopełniali grzechów swoich; przyszedł bowiem na nich gniew boży aż do końca. CZUŁA MIŁOŒĆ KU TESALONICZANOM. 17 My zaœ bracia, oddaleni od was na krótkiczas dla oczu, nie sercem, tym usilniej spieszyliœmy się z goršcym pragnieniem oglšdać wasze oblicze; 18 ponieważ chcieliœmy przyjœć do was, mianowicie ja Paweł i raz i drugi, ale przeszkodził nam szatan. 19 Jakaż bowiem jest nadzieja nasza, albo wesele, albo korona chwały? Czyż niš nie jesteœcie wy przed Panem naszym Jezusem Chrystusem na przyjœcie jego? 20 Wy bowiem jesteœcie chwałš naszš i weselem. 3 POSYŁA IM TYMOTEUSZA. 1 Dla tego nie mogšc dłużej się wstrzymać,postanowiliœmy zostać w Atenach sami, 2 a posłaliœmy Tymoteusza brata naszego i sługę bożego w ewangelii Chrystusowej, aby was utwierdził i dodał otuchy w wierze waszej, 3 żeby nikt nie zachwiał się w tych uciskach, bo sami wiecie, że na to jesteœmyustanowieni. 4 Gdy bowiem byliœmy u was, zapowiadaliœmy wam, że będziemy cierpieć ucisk, co się też stało i wiecie. 5 Dlatego i ja, nie mogšc się dłużej wstrzymać, posłałem, abym się dowiedziało wierze waszej, by was przypadkiem kusiciel nie skusił i praca nasza nie stała się daremnš. POCIESZYŁA GO ICH WIARA. 6 Teraz zaœ, gdy Tymoteusz od was przybył do nas i powiadomił nas o wierze imiłoœci waszej i że zawsze macie nas w dobrej pamięci, pragnšc nas widzieć jak i my także was: 7 dlatego, bracia, doznaliœmy pociechy z was we wszelkiej naszej potrzebie i utrapieniu naszym, przez wiarę waszš, 8 gdyż teraz żyjemy, skoro wy trwacie w Panu. 9 Jakież bowiem dzięki możemy oddać Bo zawas za wszelkš radoœć, jakš się weselimy z powodu was przed Bogiem naszym, 10 w nocy i we dnie modlšc się coraz usilniej, abyœmy mogli oglšdać oblicze wasze i dopełnić tego, czego brakuje wierze waszej? MODLI SIĘ O WZAJEMNĽ MIŁOŒĆ. 11 Sam zaœ, Bóg i Ojciec nasz i Pan nasz Jezus Chrystus niech kieruje drogš. naszš do was. 12 A was niech Pan rozmnoży i sprawi, aby miłoœć wasza jednego ku drugiemu obfitowała, i ku wszystkim jak i nasza ku wam: 13 na utwierdzenie serc waszych bez zarzutu w œwiętoœci, przed Bogiem i Ojcem naszym, na przyjœcie Pana naszego Jezusa Chrystusa ze wszystkimi œwiętymi jego. Amen. CZĘŒĆ II (4,1- 5,22) ZACHĘTA DO CNOTY CHRZEŒCIJAŃSKIEJ 4 NAPOMINA DO ŒWIĘTOŒCI. 1 Na koniec więc, bracia, prosimy was i błagamy w Panu Jezusie, aby jak przyjęliœcie od nas sposób, w jaki macie postępować i podobać się Bogu, tak żebyœcie też postępowali, abyœcie więcej obfitowali. 2 Wiecie bowiem, jakie rozkazania dałem wam przez Pana Jezusa. 3 Ta bowiem jest wola boża uœwięcenie wasze; żebyœcie się powœcišgali od rozpusty, 4 aby każdy z was umiał ciało swoje utrzymywać w œwiętoœci i poszanowaniu, 5 nie w namiętnoœci pożšdliwej jak i poganie, którzy nie znajš Boga; 6 i żeby nikt brata swego nie podchodził, ani nie oszukiwał w sprawach; albowiem mœcicielem tego wszystkiego jest Pan, jak wam przedtem mówiliœmy i oœwiadczali. 7 Albowiem nie wezwał nas Bóg do nieczystoœci, ale do uœwięcenia się. 8 A przeto kto tym gardzi, nie gardzi człowiekiem, ale Bogiem, który także dał nam Ducha swego Œwiętego. DO WZAJEMNEJ MIŁOŒCI I PRACOWITOŒCI. 9 O miłoœci zaœ braterskiej nie mamy potrzeby do was pisać, bo was samych Bóg nauczył, żebyœcie się wzajemnie miłowali: 10 Albowiem to czynicie względem wszystkich braci w całej Macedonii. A was prosimy, bracia, żebyœcie więcej obfitowali11 i starali się być spokojni i żebyœcie się zajmowali własnymi sprawami i rękami swymi pracowali, jak wam przykazaliœmy 12 i żebyœcie się z obcymi uczciwie obchodzili i niczyjego nic nie pożšdali. O LOSIE ZMARŁYCH. 13 Nie chcemy zaœ, bracia, abyœcie byli w niewiedzy co do tych, którzy zasnęli, żebyœcie się nie smucili, jak i inni, co nie majš nadziei. 14 Albowiem jeœli wierzymy, że Jezus umarł i zmartwychwstał, tak też Bóg tych,co zasnęli w Jezusie, z nim przyprowadzi. 15 Albowiem to wam oznajmiamy jako słowo Pańskie, że my, którzy żyjemy, którzy pozostawieni jesteœmy na przyjœcie Pana, nie uprzedzimy tych, co zasnęli. 16 Ponieważ sam Pan na znak i na głos Archanioła i na dŸwięk tršby bożej zstšpi znieba, i umarli, którzy sš w Chrystusie, powstanš pierwsi. 17 Potem my którzy żyjemy, którzy pozostawieni jesteœmy, razem z nimi porwani będziemy w obłokach na spotkanie Chrystusa w przestworza i tak zawsze z Panem będziemy. 18 Tak więc pocieszajcie się wzajemnie tymi słowy. 5 DZIEŃ PAŃSKI NIEWIADOMY. 1 Co do czasu zaœ i chwili, bracia, nie potrzebujecie, żebym wam pisał. 2 Sami bowiem dokładnie wiecie, że dzień Pański tak przyjdzie jak złodziej w nocy. 3 Gdy bowiem mówić będš: Pokój i bezpieczeństwo, wtedy nagle przyjdzie na nich zguba, jak bóle na brzemiennš, a nie wymknš się. O PRZYGOTOWANIU NA DZIEŃ PAŃSKI. 4 Wy zaœ, bracia, nie jesteœcie w ciemnoœci, żeby ów dzień miał was zaskoczyć jak złodziej. 5 Wy wszyscy bowiem jesteœcie dziećmi œwiatła i dziećmi dnia; nie nocy, ani ciemnoœci. 6 Przeto nie œpijmy jak inni, lecz czuwajmyibšdŸmy trzeŸwymi. 7 Albowiem ci, co œpiš, w nocy œpiš, i ci, cosię upijajš, w nocy sš pijani. 8 My zaœ, którzy jesteœmy dnia, bšdŸmy trzeŸwi, przyodziani pancerzem wiary i miłoœci i przyłbicš nadziei zbawienia; 9 gdyż nie przeznaczył nas Bóg ku gniewowi, lecz dla zdobycia zbawienia przezPana naszego Jezusa Chrystusa, 10 który umarł za nas, abyœmy, czy czuwamy, czy zaœniemy, społem z nim żyli.11 Dlatego pocieszajcie się wzajemnie i budujcie jeden drugiego, jak i czynicie. POSŁUSZEŃSTWO PRZEŁOŻONYM I INNE POLECENIA. 12 Was zaœ, bracia, prosimy, abyœcie uznawali tych, co pracujš między wami i sšprzełożonymi waszymi w Panu i napominajšwas, 13 żebyœcie ich bardziej miłowali dla ich pracy; pokój miejcie z nimi. 14 A prosimy was, bracia, karćcie niespokojnych, pocieszajcie małodusznych, przyjmujcie niemocnych, cierpliwi bšdŸcie dla wszystkich. 15 Baczcie, żeby kto komu nie oddawał złem za złe, lecz zawsze co dobre jest, pilnie czyńcie jeden drugiemu i wszystkim. 16 Zawsze się weselcie; 17 bez przerwy się módlcie. 18 Za wszystko dzięki czyńcie, bo taka jestwola boża w Chrystusie Jezusie względem was wszystkich. 19 Ducha nie gaœcie. 20 Proroctw nie lekceważcie. 21 Wszystkiego zaœ doœwiadczajcie; co dobre jest, zachowujcie. 22 Od wszelkiego rodzaju zła się wstrzymujcie. Zakończenie. (5,23-28) ŻYCZENIA I POZDROWIENIA. 23 Sam zaœ Bóg pokoju niech was uœwięci we wszystkim, aby cały wasz duch i dusza i ciało było bez zarzutu zachowane na przyjœcie Pana naszego Jezusa Chrystusa. 24 Wierny jest, który was wezwał, który też dokona. 25 Bracia, módlcie się za nas. 26 Pozdrówcie wszystkich braci pocałunkiem œwiętym. 27 Poprzysięgam was przez Pana, aby ten list był przeczytany wszystkim œwiętym braciom. 28 Łaska Pana naszego Jezusa Chrystusa z wami. Amen. ----------------------------- DRUGI LIST DO TESALONICZAN Wstęp. (1,1-12) PAWEŁ I SYLWAN I TYMOTEUSZ. koœciołowi Tesaloniczan w Bogu Ojcu naszym i w Panu Jezusie Chrystusie ; 2 Łaska wam i pokój od Boga Ojca naszego iPana Jezusa Chrystusa. PODZIĘKOWANIE ZA WIARĘ TESALONICZAN. 3 Powinniœmy zawsze dziękować Bogu za was, bracia, tak jak się godzi, gdyż bardzoroœnie wiara wasza i obfituje wzajemna miłoœć każdego z was ; 4 tak że i my sami chlubimy się z was w koœciołach bożych z powodu cierpliwoœci waszej i wiary i we wszelkich przeœladowaniach waszych i utrapieniach, które znosicie; 5 na znak sprawiedliwego sšdu bożego, abyœcie byli poczytani za godnych królestwabożego, dla którego i cierpicie. POMSTĘ ZOSTAWIĆ BOGU. 6 Jeœli jednak sprawiedliwš jest rzeczš u Boga, żeby odpłacił uciskiem tym, co was przez ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷żPM c ˛;Oh c€ˇ¤ c[*- cˆ6âHuciskajš, 7 a wam, którzy uciœnieni jesteœcie, odpoczynkiem z nami, gdy się Pan Jezus objawi z nieba z aniołami swej potęgi, 8 w płomieniu ognistym, wymierzajšc pomstę tym, co Boga nie znajš i co nie sš posłuszni ewangelii Pana naszego Jezusa Chrystusa. 9 Oni ponosić będš kary wieczne w zatraceniu - od oblicza Pana i od chwały mocy jego, 10 gdy przyjdzie, aby być uwielbionym w œwiętych swoich i okazać się podziwienia godnym w ów dzień we wszystkich, co uwierzyli - ponieważ wierzyliœcie œwiadectwu naszemu do was. 11 Dlatego także modlimy się zawsze za was, aby Bóg nasz uczynił was godnymi wezwania swego i wypełnił z mocš wszelkie staranie o dobro i dzieło wiary, 12 aby imię Pana naszego Jezusa Chrystusa rozsławione było w was, a wy w nim według łaski Boga naszego i Pana Jezusa Chrystusa. CZĘŒĆ I (2,1-17) O ANTYCHRYŒCIE I KOŃCU ŒWIATA 2 CO WSTRZYMUJE ANTYCHRYSTA. 1 A prosimy was, bracia, przez przyjœcie Pana naszego Jezusa Chrystusa i nasze zebranie przed nim, 2 abyœcie nieprędko dali się odwieœć od przekonania waszego, ani zastraszyć, czy to przez ducha, czy przez mowę, czy przezlist jakby przez nas posłany, jakby już nadchodził dzień Pański. 3 Niech was nikt nie zwodzi żadnym sposobem: gdyż jeœli pierwej nie przyjdzie odstępstwo i nie będzie objawiony człowiekgrzechu, syn zatracenia, 4 który się sprzeciwia i wynosi się ponad wszystko, co nazywajš bogiem, albo czemu czeœć oddajš, tak że usišdzie w œwištyni Boga, okazujšc się jakby był Bogiem. 5 Nie pamiętacie, że wam to mówiłem, gdy jeszcze byłem u was ? 6 I wiecie, co go teraz powstrzymuje, aby się objawił w swym czasie. 7 Już bowiem tajemnica nieprawoœci działa;tylko ten, co teraz powstrzymuje - niech powstrzymuje - będzie usunięty. 8 A wtedy objawi się ów nikczemnik, którego Pan Jezus zabije tchnieniem ust swoich i zniszczy blaskiem przyjœcia swego.9 A jego przyjœcie jest sprawš szatana, z wszelkš mocš i znakami i cudami kłamliwymi 10 i z wszelkš ułudš nieprawoœci dla tych, co ginš, dlatego że z miłoœciš prawdy nie przyjęli, aby byli zbawieni. 11 Dlatego podda ich Bóg działaniu błędu; aby uwierzyli kłamstwu, 12 żeby osšdzeni byli wszyscy, co nie uwierzyli prawdzie, ale zgodzili się na nieprawoœć. POKRZEPIAJĽCE SŁOWA ZACHĘTY. 13 Lecz my powinniœmy dziękować Bogu zawsze za was, bracia umiłowani od Boga, że was Bóg wybrał jako pierwociny na zbawienie, przez poœwiecenie ducha i przezwiarę prawdy. 14 Do tego też wezwał was przez ewangelię naszš, abyœcie otrzymali chwałę Pana naszego Jezusa Chrystusa. 15 Tak więc, bracia, stójcie, a trzymajcie się podań, których się nauczyliœcie, czy to przez mowę, czy przez list nasz. 16 Sam zaœ Pan nasz Jezus Chrystus i Bóg aOjciec nasz, który nas umiłował i dał pociechę wiecznš i nadzieję dobrš w łasce,17 niech zachęca serca wasze i utwierdza we wszelkim uczynku i w mowie dobrej. CZĘŒĆ II (3,1-15) RÓŻNE POLECENIA 3 PROSI O MODLITWY. 1 Na koniec bracia, módlcie się za nas, abysię szerzyło słowo boże i było wsławione jak i u was ; 2 i abyœmy byli wyzwoleni od niespokojnych i złych ludzi, bo nie wszyscy majš wiarę. 3 Lecz wierny jest Bóg, który was utwierdzi i strzec będzie od złego. 4 A co do was mamy ufnoœć w Panu, że i czynicie i czynić będziecie, co rozkazujemy,5 Pan zaœ niech kieruje sercami waszymi wmiłoœci bożej i w cierpliwoœci Chrystusowej. POLECA PRACOWITOŒĆ. 6 A nakazujemy wam, bracia, w imię Pana naszego Jezusa Chrystusa, żebyœcie się usuwali od każdego brata postępujšcego niewłaœciwie i nie według podania, jakie otrzymali od nas. 7 Sami bowiem wiecie, jak należy nas naœladować, gdyż nie byliœmy niespokojni między wami, 8 aniœmy darmo nie jedli chleba od nikogo, ale w trudzie i umęczeniu, pracowaliœmy w nocy i we dnie, abyœmy kogo z was nie obcišżyli. 9 Nie jakbyœmy nie mieli władzy, lecz żeby wam samych siebie dać za wzór, abyœcie nas naœladowali. 10 Gdy bowiem i u was byliœmy, toœmy wamnakazywali : że jeœli kto nie chce pracować,niechaj nie je. 11 Słyszeliœcie bowiem, że niektórzy między wami niespokojnie postępujš, nic nierobiš, ale ciekawostkom się oddajš. 12 Tym zaœ, co sš tacy, nakazujemy i błagamy w Panu Jezusie Chrystusie, aby w cichoœci pracujšc, swój chleb jedli. 13 A wy, bracia, nie ustawajcie dobrze czynić. 14 Jeœli kto jest nieposłuszny naszemu pouczeniu listownemu, tego sobie zaznaczcie, a nie wdawajcie się z nim, aby był zawstydzony, 15 i nie uważajcie go za nieprzyjaciela, leczupominajcie jak brata. Zakończenie listu. (3,16-18) POZDROWIENIE. 16 Sam zaœ Pan pokoju niech wam da pokój trwały na każdym miejscu. Pan niech będziez wami wszystkimi. 17 Pozdrowienie rękš mojš Pawłowš, któryto znak jest w każdym liœcie. Tak piszę. 18 Łaska Pana naszego Jezusa Chrystusa z wami wszystkimi. Amen. -------------------------- PIERWSZY LIST DO TYMOTEUSZA Wstęp. (1,1-2) Paweł, apostoł Jezusa Chrystusa z rozkazuBoga Zbawiciela naszego i Chrystusa Jezusanadziei naszej. 2 Tymoteuszowi, miłemu synowi w wierze. Łaska, miłosierdzie i pokój od Boga Ojca i Chrystusa Jezusa, Pana naszego. I. WSKAZÓWKI O ZARZĽDZIE KOŒCIOŁA (1,3 - 3,16) O WALCE Z BŁĘDNOWIERCAMI. 3 Jak cię prosiłem, abyœ został w Efezie, gdy się udawałem do Macedonii, abyœ rozkazał niektórym, żeby inaczej nie uczyli, 4 ani nie zajmowali się baœniami i niekończšcymi się rodowodami, które powodujš raczej spory, niż przyczyniajš się do dzieła bożego, które jest w wierze. 5 Celem zaœ przykazania jest miłoœć z czystego serca i z dobrego sumienia i z wiary nieobłudnej. 6 Niektórzy odstšpiwszy od tego, wpadli w czczš gadaninę, 7 chcš być nauczycielami Zakonu, nie rozumiejšc ani tego, co mówiš, ani tego, cotwierdzš. 8 Wiemy zaœ, że dobry jest Zakon, jeœli się nim kto należycie posługuje; 9 wiedzšc to, że Zakon nie jest ustanowionydla sprawiedliwego, ale dla niesprawiedliwych i krnšbrnych, bezbożnychi grzesznych, zbrodniarzy i skalanych, ojcobójców i matkobójców, morderców, 10 rozpustników, sodomczyków, handlarzy ludŸmi, kłamców i krzywoprzysięzców i jeœli co innego sprzeciwia się zdrowej nauce, 11 która jest według ewangelii błogosławionego Boga, a ta została mi powierzona. ŁASKA W NAWRÓCENIU PAWŁA. 12 Dziękuję temu, który mię umocnił, Chrystusowi Jezusowi, Panu naszemu, że uznał mnie za wiernego, przeznaczajšc na posługiwanie, 13 mnie, który pierwej byłem bluŸniercš i przeœladowcš i uršgajšcym, ale dostšpiłem miłosierdzia bożego, bo czyniłem to nieœwiadomie w niedowiarstwie. 14 Lecz nad miarę obfitowała łaska Pana naszego z wiarš i miłoœciš, która jest w Chrystusie Jezusie. 15 Prawdziwa to nauka i godna wszelkiego uznania, że Chrystus Jezus przyszedł na ten œwiat zbawić grzesznych, z których pierwszym jestem ja. 16 Lecz miłosierdzia dostšpiłem dlatego, żeby we mnie pierwszym okazał Jezus Chrystus wszelkš cierpliwoœć dla pouczenia tych, co majš w niego uwierzyć na życie wieczne. 17 A królowi wieków nieœmiertelnemu, niewidzialnemu, jedynemu Bogu czeœć i chwała na wieki wieków. Amen. JAK NALEŻY WALCZYĆ. 18 Ten nakaz zlecam ci, synu mój Tymoteuszu, stosownie do poprzednich o tobie proroctw, abyœ według nich toczył dobry bój, 19 majšc wiarę i dobre sumienie, co niektórzy odrzuciwszy, ulegli rozbiciu we wierze; 20 do nich należy Hymeneus i Aleksander, których oddałem szatanowi, aby się oduczyli bluŸnić. 2 ZA KOGO I DLACZEGO MODLIĆ SIĘ NALEŻY. 1 Polecam więc przede wszystkim, aby zanoszono proœby, modlitwy, błagania, dziękczynienia za wszystkich ludzi, 2 za królów i za wszystkich, co sš na wysokim stanowisku, abyœmy ciche i spokojne życie wiedli we wszelkiej pobożnoœci i czystoœci. 3 Jest to bowiem rzecz dobra i przyjemna wobec Zbawiciela naszego Boga, 4 który chce, aby wszyscy ludzie byli zbawieni i przyszli do uznania prawdy. 5 Jeden bowiem Bóg, jeden też poœrednik między Bogiem i ludŸmi, człowiek Chrystus Jezus, 6 który dał samego siebie na odkupienie za wszystkich, na œwiadectwo czasom swoim ;7 a głosicielem tego ja zostałem postanowiony i apostołem (prawdę mówię, nie kłamię), nauczycielem pogan w wierze iw prawdzie. JAK MĘŻCZYNI I NIEWIASTY MODLIĆ SIĘ MAJĽ. 8 Chcę więc, aby mężczyŸni modlili się na każdym miejscu, podnoszšc czyste ręce, bez gniewu i sporów. 9 Podobnież i niewiasty w przyzwoitym odzieniu, przystrojone skromnie i z umiarkowaniem, a nie sztucznie plecionymi włosami albo złotem, albo perłami, albo w kosztownej szacie, 10 lecz jak przystoi niewiastom, wyznajšcym pobożnoœć przez dobre uczynki. 11 Niewiasta niech się uczy w cichoœci, z wszelkš uległoœciš. 12 Nie pozwalam zaœ niewieœcie nauczać, ani panować nad mężem, ale zachować się w milczeniu. 13 Adam bowiem pierwszy został utworzony, potem Ewa : 14 I Adam nie został zwiedziony, lecz niewiasta zwiedziona sprzeniewierzyła się. 15 Zbawiona zaœ będzie przez rodzenie dziatek, jeœli trwać będzie w wierze i miłoœci i uœwięcaniu się ze skromnoœciš. 3 PRZYMIOTY BISKUPÓW. 1 Niezawodna to prawda: Jeœli kto pragnie biskupstwa, pragnie dobrej sprawy. 2 Biskup więc ma być nienaganny, mšż jednej żony, trzeŸwy, roztropny, roważny,wstydliwy, goœcinny, do nauczania zdatny; 3 nie winopilca, nie gwałtownik, ale skromny; nie swarliwy, nie chciwy, 4 lecz domem swym dobrze zarzšdzajšcy, trzymajšcy swe dzieci w uległoœci, z wszelkš czystoœciš. 5 Jeœli zaœ kto nie umie własnym domem rzšdzić, jakże będzie miał pieczę o koœcielebożym? 6 Nie nowonawrócony, aby wzbiwszy się w pychę, nie wpadł w sšd diabelski. 7 Lecz ma mieć i dobre œwiadectwo od tych, co sš zewnštrz, aby nie wpadł w uršganie i sidło diabelskie. JAKIMI MAJĽ BYĆ DIAKONI. 8 Diakoni podobnież czyœci, nie dwoistego języka, nie oddani zbytniemu piciu wina, nieszukajšcy brzydkiego zysku; 9 zachowujšcy tajemnicę wiary w czystym sumieniu. 10 A oni też niech pierwej będš wypróbowani i tak niech służš, jeœli nie majš żadnej winy. 11 Niewiasty podobnie wstydliwe, nie obmawiajšce, trzeŸwe, wierne we wszystkim. 12 Diakoni niech będš jednożeńcami, co dobrze rzšdzš swoimi dziećmi i swoim domem. 13 Ci bowiem, co dobrze posługę pełniš, dobry stopień sobie zdobędš i wielkš ufnoœćw wierze, którš mamy w Chrystusie Jezusie. KOŒCIÓŁ KOLUMNĽ PRAWDY. 14 Piszę ci to, spodziewajšc się, że wkrótce do ciebie przybędę; 15 a jeœli się opóŸnię, żebyœ wiedział, jak się masz sprawować w domu bożym, który jest koœciołem Boga żywego, filarem i utwierdzeniem prawdy. 16 I jawnie wielka jest tajemnica pobożnoœci; która objawiła się w ciele, usprawiedliwiona jest w duchu, ukazała sięaniołom, opowiedziana jest poganom, znalazła wiarę na œwiecie, wzięta jest do chwały. II. OSOBISTE POLECENIA I RADY (4,1 - 6,21)4 JAK SPRZECIWIAĆ SIĘ NAUCZYCIELOM FAŁSZU. 1 Duch zaœ jawnie mówi, że w czasach ostatecznych niektórzy odstšpiš od wiary, przystanš do duchów uwodzicieli i do nauk czartowskich, 2 w obłudzie mówišcych kłamstwo i majšcych napiętnowane sumienie swoje, 3 zakazujšcych wstępować w małżeństwo, wstrzymywać się od pokarmów, które Bóg stworzył, aby je wierni i ci, co prawdę poznali, z dziękczynieniem pożywali. 4 Gdyż wszelkie stworzenie boże dobre jest, a niczego nie należy odrzucać, co się przyjmuje z dziękczynieniem, 5 poœwięca się bowiem przez słowo boże i modlitwę. CZEGO UNIKAĆ, A CO CZYNIĆ. 6 To przedkładajšc braciom, dobrym będziesz sługš Chrystusa Jezusa, wykarmiony słowami wiary i dobrej nauki, którš osišgnšłeœ. 7 Niedorzecznych zaœ i babskich baœni strzeż się, a ćwicz się w pobożnoœci. 8 Cielesne bowiem ćwiczenie na mało się przyda, lecz pobożnoœć do wszystkiego jestpożyteczna, bo ma obietnicę życia teraŸniejszego i przyszłego. 9 Pewna to nauka i godna wszelkiego uznania. 10 Dlatego bowiem pracujemy i złorzeczš nam, że nadzieję pokładamy w Bogu żywym, który jest Zbawicielem wszystkich ludzi, najbardziej wiernych. 11 To przykazuj i nauczaj. JAK ZACHOWAĆ PASTERSKĽ POWAGĘ. 12 Niech nikt nie gardzi młodoœciš twojš; ale bšdŸ przykładem dla wiernych w mowie, w obcowaniu, w miłoœci, w wierze,w czystoœci. 13 Dopóki nie przybędę, pilnuj czytania, napominania i nauki. 14 Nie zaniedbuj łaski, która jest w tobie, którš ci dano przez prorokowanie, z włożeniem ršk kapłańskich. 15 O tym rozmyœlaj, tego się trzymaj, aby twój postęp był wszystkim widoczny. 16 Pilnuj samego siebie i nauki; trwaj w tym. Albowiem to czynišc i samego siebie zbawisz i tych, co cię słuchajš. 5 JAK POSTĘPOWAĆ Z WDOWAMI. 1 Starszego nie łaj, ale proœ jak ojca ; młodych jak braci ; 2 starsze niewiasty jak matki; młode jak siostry z wszelakš czystoœciš. 3 Czcij wdowy, które sš prawdziwie wdowami. 4 Lecz jeœli która wdowa ma dzieci albo wnuki, niech się najpierw nauczy domem swoim rzšdzić i odwzajemniać się rodzicom; albowiem to jest przyjemne przed Bogiem.5 Lecz która prawdziwie jest wdowš i opuszczonš, niech ma nadzieję w Bogu i niech trwa na proœbach i na modlitwach w nocy i we dnie. 6 Gdyż ta, co rozkoszom się oddaje, choć żyje, jest umarła. 7 I to przykazuj, żeby były bez nagany. 8 Jeœli zaœ kto nie ma pieczy o swoich, a zwłaszcza o domowników, zaparł się wiaryi gorszy jest niż niewierny. 9 Wdowę należy obierać nie młodszš niż szeœćdziesięciu lat, która była żonš jednego męża, 10 a ma œwiadectwo dobrych uczynków ; żedzieci wychowała, że w goœcinę przyjmowała, że umywała nogi œwiętych, że dopomagała cierpišcym ucisk, że się przykładała do każdego dobrego uczynku. 11 Lecz młodszych wdów się wystrzegaj, bo gdy się oddały rozkoszy, żyjšc w Chrystusie, chcš iœć za mšż, 12 œcišgajšc na siebie potępienie, że pierwszš wiarę złamały. 13 Przy tym zaœ i próżnujšc przyzwyczajajš się chodzić po domach -nie tylko próżnujšce, ale też gadatliwe i ciekawe mówiš, czego nie trzeba. 14 Chcę więc, aby młodsze wychodziły za mšż, dzieci rodziły, gospodyniami były, przeciwnikowi nie dawały żadnej sposobnoœci do złorzeczenia. 15 Już bowiem niektóre obróciły się za szatanem. 16 Jeœli kto z wiernych ma wdowy, niechże je zaopatruje, a niech koœciół nie będzie obcišżony, aby wystarczyło dla tych, co sšprawdziwie wdowami. JAK POSTĘPOWAĆ Z KAPŁANAMI. 17 Kapłani, którzy dobrze rzšdzš, niech będš uważani za godnych podwójnej czci, zwłaszcza którzy pracujš w słowie i nauce. 18 Mówi bowiem Pismo: "Nie zawišżesz pyska wołowi młócšcemu" i: "Godzien jest robotnik zapłaty swojej." 19 Przeciwko kapłanowi nie przyjmuj skargi, chyba na słowo dwóch albo trzech œwiadków. 20 Grzeszšcych upominaj wobec wszystkich, aby i inni się bali. 21 Zaklinam cię przed Bogiem i Chrystusem Jezusem i aniołami wybranymi, abyœ tego strzegł bez uprzedzenia, niczego nie czynišc z przychylnoœci dla jednej strony. 22 Ršk na nikogo prędko nie wkładaj i nie bšdŸ uczestnikiem cudzych grzechów. Samego siebie czystym zachowaj. 23 Wody jeszcze nie pij, ale używaj po trosze wina ze względu na swój żołšdek i twe częste choroby. 24 Grzechy niektórych ludzi sš jawne, wyprzedzajšce sšd; za niektórymi zaœ w œlad idš. 25 Podobnie i dobre uczynki sš jawne, a te,co sš inne, nie mogš być ukryte. 6 JAK NIEWOLNICY MAJĽ POSTĘPOWAĆ. 1 Wszyscy, co sš pod jarzmem jako niewolnicy, niech uważajš panów swoich za godnych wszelkiej czci, aby imię Pańskie i nauka nie były bluŸnione. 2 Ci zaœ, co majš panów wiernych, niech nimi nie gardzš, ponieważ sš braćmi, ale tym więcej niech służš, ponieważ sš wiernii umiłowani, którzy sš uczestnikami dobrodziejstwa. Tego nauczaj i napominaj. PRZESTROGA PRZED CHCIWOŒCIĽ. 3 Jeœli kto inaczej uczy, a nie trzyma się zdrowych mów Pana naszego Jezusa Chrystusa i tej nauki, która zgadza się z pobożnoœciš, 4 jest pyszny, nic nie umie, ale choruje na spory i walki o słowa, z czego powstajš zazdroœci, swary, bluŸnierstwa, złoœliwe podejrzenia, 5 starcia ludzi na umyœle skażonych i wyzutych z prawdy, uważajšcych pobożnoœć za Ÿródło zysku. 6 Jest zaœ wielkim zyskiem pobożnoœć, przestajšca na swoim. 7 Nic bowiem nie przynieœliœmy na ten œwiat ; bez wštpienia, że też nic zabrać niemożemy. 8 Ale majšc żywnoœć i czym się przyodziać,o was przez ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żP¸;É c€ŃX c)­ cÖ*~ c€T6 Lz tego bšdŸmy zadowoleni. 9 Ci bowiem, co chcš stać się bogatymi, wpadajš w pokusę i w sidło diabelskie i w wiele pragnień niepożytecznych i szkodliwych, które pogršżajš ludzi w zatracenie i zgubę. 10 Albowiem korzeniem wszelkiego złego jest chciwoœć, niektórzy oddajšc się jej, odpadli od wiary, i uwikłali się w wiele boleœci. NAPOMNIENIA PASTERSKIE. 11 Ty zaœ, człowiecze boży; chroń się tego, lecz ubiegaj się o sprawiedliwoœć, pobożnoœć, wiarę, miłoœć, cierpliwoœć, łagodnoœć. 12 Staczaj dobry bój wiary; zdobywaj życiewieczne, do którego jesteœ wezwany i złożyłeœ dobre wyznanie wobec wielu œwiadków. 13 Nakazuję ci wobec Boga, który wszystkoożywia i wobec Chrystusa Jezusa, który pod Poncjuszem Piłatem złożył œwiadectwo, dobre wyznanie : 14 abyœ zachował przykazanie bez skazy, nienaganne aż do przyjœcia Pana naszego Jezusa Chrystusa, 15 którego w swoim czasie ukaże błogosławiony i sam możny, Król królów i Pan panujšcych, 16 który sam ma nieœmiertelnoœć i mieszka w œwiatłoœci nieprzystępnej ; którego żaden z ludzi nie widział, ale i widzieć nie może, któremu czeœć i panowanie wieczne. Amen. UWAGI DLA BOGATYCH. 17 Bogatym tego œwiata rozkazuj, aby się nie pysznili, ani nie pokładali nadziei w niepewnych bogactwach, ale w Bogu żywym (który użycza nam wszystkiego obficie do używania), 18 żeby dobrze czynili, bogacili się w dobreuczynki, łatwo dawali, użyczali, 19 żeby sobie skarbili dobrš podstawę na przyszłoœć, aby dostšpili prawdziwego życia. 20 O Tymoteuszu, strzeż powierzonego skarbu, unikaj œwiatowych nowoœci słów i sprzeciwów rzekomej wiedzy ; 21 niektórzy wyznajšc jš, odpadli od wiary.Łaska z tobš. Amen. --------------------------- DRUGI LIST DO TYMOTEUSZA Wstęp. (1,1-2) Paweł, z woli Boga apostoł Jezusa Chrystusa, według obietnicy życia, które jest w Chrystusie Jezusie, Tymoteuszowi, najmilszemu synowi : 2 Łaska, miłosierdzie, pokój od Boga Ojca i Chrystusa Jezusa Pana naszego. DZIĘKCZYNIENIE. 3 Dziękuję Bogu, któremu służę od przodków w czystym sumieniu, a nieustannie o tobie pamiętam w modlitwach moich, w nocy i we dnie, 4 pragnšc cię zobaczyć i pamiętam o łzach twoich, abym był radoœciš napełniony, 5 przywodzšc sobie na pamięć tę wiarę, która jest w tobie nieobłudna, którš też pierwej miała babka twoja Lois i matka twoja Eunice, a jestem pewny, że i ty. I. O MĘSTWIE W GŁOSZENIU EWANGELII (1,6- 2,13) ŒMIAŁO WYSTĘPOWAĆ Z EWANGELIĽ. 6 Dla tej przyczyny napominam cię, abyœ rozbudzał łaskę bożš, która jest w tobie przez włożenie ršk moich. 7 Albowiem nie dał nam Bóg ducha bojaŸni, ale mocy i miłoœci i trzeŸwoœci. 8 Nie wstydŸ się zatem œwiadectwa Pana naszego ani mnie, więŸnia jego, ale pracuj dla ewangelii według mocy Boga, 9 który nas wybawił i powołał swym œwiętym powołaniem, nie według uczynkównaszych, ale według postanowienia swego i łaski, danej nam w Chrystusie Jezusie przed czasami wiekuistymi. 10 Objawiona zaœ została teraz przez zjawienie się Zbawiciela naszego Jezusa Chrystusa, który zniweczył œmierć,. życie zaœ i nieœmiertelnoœć oœwiecił przez ewangelię, 11 dla której ja ustanowiony jestem kaznodziejš i apostołem i nauczycielem pogan. 12 Dla tej przyczyny także to cierpię, ale się me wstydzę. Wiem bowiem, komu uwierzyłem i pewien jestem, że ma moc mój skarb zachować do owego dnia. STRZEC POWIERZONEGO SOBIE DOBRA. 13 Miej wzór zbawiennych słów, które ode mnie słyszałeœ w wierze i w miłoœci w Chrystusie Jezusie. 14 Dobra powierzonego strzeż przez Ducha Œwiętego, który w nas mieszka 15 Wiesz o tym, że odwrócili się ode mnie wszyscy, co sš w Azji, spoœród nich jest Figellus i Hermogenes. 16 Niech Pan okaże miłosierdzie domowi Onezyfora, bo mię. często pokrzepiał i łańcucha mojego się nie wstydził ; 17 ale przyszedłszy do Rzymu, bardzo troskliwie mnie szukał i znalazł. 18 Niech mu da Pan, aby znalazł miłosierdzie u Pana w ów dzień. A jak wielkie œwiadczył mi usługi w Efezie, ty lepiej wiesz. 2 PRACOWAĆ JAKO DOBRY ŻOŁNIERZ. 1Ty więc, synu mój, wzmacniaj się w łasce, która jest w Chrystusie Jezusie 2 i co słyszałeœ ode mnie przez wielu œwiadków, to przekazuj wiernym ludziom, którzy będš zdolni i innych nauczać. 3 Pracuj jak dobry żołnierz Chrystusa Jezusa. 4 Służšc jak żołnierz Bogu, nikt nie wikła się w sprawy œwieckie, aby się podobał temu, któremu się oddał. 5 Kto bowiem i w zawodach walczy, nie bierze wieńca, tylko gdy należycie walczy. 6 Rolnik, który pracuje, ma pierwszy korzystać z owoców. 7 Rozważ, co mówię, bo Pan da tobie we wszystkim zrozumienie. 8 Pamiętaj, że Pan Jezus Chrystus, z rodu Dawida, powstał z martwych, według ewangelii mojej, 9 dla której pracuję aż do więzów jakby złoczyńca ; lecz słowo boże nie jest zwišzane. 10 Dlatego wszystko znoszę dla wybranych,aby i oni dostšpili zbawienia, które jest w Chrystusie Jezusie z chwałš niebios 11 Wierna mowa : Jeœli bowiem współumarliœmy, współżyć także będziemy;12 jeœli wytrwamy, będziemy też współkrólować. Jeœli się go zaprzemy i on się nas zaprze. 13 Choć nie wierzymy, on pozostaje wierny;nie może zaprzeć sam siebie. II. O SPOSOBIE WALKI Z KACERSTWEM (2,14 -4,8) WALCZYĆ Z HERETYKAMI. 14 To przypominaj i zaklinaj przed Panem. Nie spieraj się o słowa, bo to na nic się nie przyda, tylko na zgubę słuchajšcych. 15 Staraj się troskliwie, sam się okazać godnym uznania wobec Boga, pracownikiem nie potrzebujšcym się wstydzić, dobrze sprawujšcym słowo prawdy. 16 Œwiatowych zaœ i próżnych gadań unikaj,albowiem wiele przyczyniajš się do bezbożnoœci 17 I mowa ich rozszerza się jak wrzód. Spoœród nich jest Hymenes i Filetus, 18 którzy od prawdy odpadli, mówišc, że zmartwychwstanie już się dokonało i wywrócili wiarę niektórych. 19 Ale mocno stoi fundament boży majšcy tę pieczęć : "Zna Pan swoich" i "niech odstšpi od nieprawoœci wszelkich, co wymawia imię Pańskie." 20 W wielkim zaœ domu sš naczynia nie tylko złote i srebrne, ale też drewniane i gliniane ; i niektóre z nich ku czci, niektórezaœ ku zelżywoœci. 21 Jeœliby więc kto zachował się czystym od tych rzeczy, będzie naczyniem poœwięconym ku czci i użytecznym Panu, gotowym do wszelkiego dobrego dzieła. PRZYMIOTY SŁUGI BOŻEGO. 22 Młodzieńczych zaœ pożšdań się wystrzegaj, ubiegaj się raczej o sprawiedliwoœć, wiarę, nadzieję, miłoœć i pokój z tymi, co wzywajš Pana z czystego serca. 23 Głupich zaœ i niedorzecznych rozpraw unikaj, wiedzšc, że rodzš zwady. 24 Słudze zaœ Pańskiemu nie godzi się spierać, ale być łagodnym dla wszystkich, podatnym do nauczania, cierpliwym, 25 z łagodnoœciš karcšcym tych, co się sprzeciwiajš prawdzie : może Bóg kiedyœ skieruje ich umysł do poznania prawdy 26 i opamiętawszy się, wyzwolš się z sideł diabła, który ich trzyma jak jeńców według swojej woli. 3 PRZEWROTNOŒĆ W OSTATNICH DNIACH. 1 To zaœ wiedz, że w ostatnie dni nastanš czasy niebezpieczne. 2 Będš ludzie samolubni, chciwi, hardzi, pyszni, bluŸniercy, rodzicom nieposłuszni, niewdzięczni, zbrodniczy, 3 bez serca, nieprzejednani, potwarcy, niepowœcišgliwi, okrutni, nielitoœciwi, 4 zdrajcy, zuchwalcy, nadęci i miłujšcy bardziej rozkosze niż Boga, 5 majš wprawdzie pozór pobożnoœci, lecz jej mocy się wyrzekajš. I tych unikaj. 6 Do nich bowiem należš ci, co wciskajš siędo domów i uwodzš kobietki obcišżone grzechami, miotane rozmaitymi pożšdliwoœciami, 7 zawsze się uczšce, a nigdy do poznania prawdy nie dochodzšce. 8 Lecz jak Jannes i Mambres sprzeciwiali się Mojżeszowi, tak i ci sprzeciwiajš się prawdzie, ludzie skażonego umysłu, nie wypróbowani w wierze. 9 Ale więcej nie osišgnš, albowiem ich nierozum wyjdzie na jaw przed wszystkimi,jak było i z tamtymi. WYTRWAĆ W POWOŁANIU. 10 Ty zaœ otrzymałeœ mojš naukę, zasady, postanowienia, wiarę, nieskwapliwoœć, miłoœć, cierpliwoœć, 11 przeœladowania, cierpienia, jakie mnie spotkały w Antiochii i w Ikonium i w Listrze ; jakie przeœladowania zniosłem, a z wszystkich wyrwał mię Pan ! 12 I wszyscy, co chcš żyć pobożnie w Chrystusie Jezusie, przeœladowanie będš cierpieć. 13 li zaœ ludzie i zwodziciele stanš się jeszcze gorsi, błšdzšc i w błšd wprowadzajšc. 14 Ty jednak trwaj w tym, czegoœ się nauczył i co ci powierzono, wiedzšc, od kogoœ się nauczył; 15 bo i od dzieciństwa znasz Pisma œwięte, a te mogš cię pouczyć ku zbawieniu, przez wiarę, która jest w Chrystusie Jezusie. 16 Wszelkie Pismo, od Boga natchnione, pożyteczne jest do nauczania, do przekonywania, do karcenia, do kształceniaw sprawiedliwoœci, 17 aby człowiek boży był doskonały, do wszelkiego dobrego dzieła zaprawiony. 4 CZUJNIE ZWALCZAĆ WSZELKIE ZŁO 1 Zaklinam cię wobec Boga i Jezusa Chrystusa, który będzie sšdził żywych i umarłych, przez przyjœcie jego i królestwojego: 2 głoœ słowo, nalegaj w porę, nie w porę ;przekonywaj, proœ, karć z wszelkš cierpliwoœciš i naukš. 3 Przyjdzie bowiem czas gdy zdrowej naukinie œcierpiš, ale według swoich pożšdliwoœci zgromadzš sobie nauczycieli - majšc uszy chciwe pochlebstwa 4 i od prawdy słuch z pewnoœciš odwrócš, a obrócš się ku baœniom. 5 Ty jednak czuwaj we wszystkim, pracuj, sprawuj dzieło ewangelisty, posługiwanie twoje wypełniaj. BšdŸ trzeŸwym. 6 Mnie bowiem już majš ofiarować i czas rozwišzania mego nadchodzi. 7 Dobry bój stoczyłem, zawodu dokonałem,wiarę zachowałem. 8 Na ostatek odłożony mi jest wieniec sprawiedliwoœci, który mi odda Pan, sędzia sprawiedliwy, w ów dzień, a nie tylko mnie,ale i tym, co miłujš przyjœcie jego. Zakończenie listu. (4,9-22) POLECENIA I WIADOMOŒCI. 9 Spiesz się, żebyœ do mnie przybył prędko.Albowiem Demas miłujšc ten œwiat mnie opuœcił i poszedł do Tesaloniki, 10 Krescens do Galacji, Tytus do Dalmacji. 11 Łukasz sam jest ze mnš. WeŸ Marka i przyprowadŸ z sobš, bo mi jest pożytecznyw posłudze. 12 Tychika zaœ posłałem do Efezu. 13 Gdy przyjdziesz, przynieœ z sobš płaszcz, który zostawiłem w Troadzie u Karpa i księgi, a zwłaszcza pergaminy. 14 Aleksander mosiężnik wiele złego mi wyrzšdził ; odda mu Pan według jego uczynków. 15 I ty się go wystrzegaj, albowiem bardzosprzeciwiał się słowom naszym. 16 W pierwszej obronie mojej nikt nie był przy mnie, lecz mię wszyscy opuœcili ; niech im to nie będzie poczytane. 17 Pan zaœ stanšł przy mnie i umocnił mnie, abym dopełnił opowiadania i żeby wszyscy poganie usłyszeli ; i zostałem wyrwany z paszczy lwa. 18 Wybawił mnie Pan od wszelkiej złej sprawy i zachowa do swego królestwa niebieskiego. Jemu chwała na wieki wieków.Amen. POZDROWIENIA. 19 Pozdrów Pryskę i Akwilę i dom Onezyfora. 20 Erast został w Koryncie, a Trofima pozostawiłem chorego w Milecie. 21 Spiesz się, żebyœ przyszedł przed zimš. Pozdrawiajš cię Eubulus i Pudens i Linus i Klaudia i wszyscy bracia. 22 Pan Jezus Chrystus z duchem twoim. Łaska z wami. Amen. ------------------------- LIST DO TYTUSA Wstęp. (1,1-4) Paweł, sługa boży, apostoł Jezusa Chrystusa dla wiary wybranych bożych i poznania prawdy, a ta jest dla pobożnoœci, 2 ku nadziei życia wiecznego; co przyobiecał przed wiekami Bóg, który nie kłamie; 3 objawił zaœ w swoim czasie słowo swojeprzez nauczanie, które mi zostało powierzone na rozkaz Zbawiciela naszego, Boga: 4 Tytusowi, miłemu synowi w wspólnej wierze: Łaska i pokój od Boga Ojca i JezusaChrystusa Zbawiciela naszego. I. O OSTATECZNYM URZĽDZENIU KOŒCIOŁÓW NA KRECIE (1,5-16) O USTANOWIENIU KAPŁANÓW PO MIASTACH. 5 Dlatego zostawiłem cię na Krecie, abyœ tonaprawił, czego nie dostaje i ustanowił po miastach kapłanów, jak i ja ci to poleciłem.6 Jeœli kto jest bez zarzutu, mšż jednej żony, majšcy dzieci wierne, nie obwiniane orozwišzłoœć, albo nieuległe. 7 Albowiem biskup ma być bez zarzutu, jak szafarz boży: nie pyszny, nie gniewliwy, niewinopilca, nie gwałtownik, nie chciwy szkaradnego zysku; 8 ale goœcinny, dobrotliwy, trzeŸwy, sprawiedliwy, œwięty, powœcišgliwy, 9 trzymajšcy się tej prawdziwej mowy, odpowiadajšcej nauce, żeby mógł zachęcać przez zdrowš naukę, a tych, co się sprzeciwiajš, przekonywać. O WALCE PRZECIW BŁĘDNOWIERCOM. 10 Wielu bowiem jest nieposłusznych, próżnomównych i zwodzicieli a najwięcej wœród tych, co sš z obrzezania; 11 tych trzeba zbijać, gdyż wywracajš całe domy, uczšc, jak nie należy, dla szkaradnego zysku. 12 Powiedział ktoœ z nich, własny ich prorok: "Kreteńczycy zawsze kłamliwi, złebestie, brzuchy leniwe." 13 To œwiadectwo jest prawdziwe. Dla tej przyczyny karć ich ostro, aby byli zdrowi w wierze, 14 nie słuchali żydowskich baœni i przykazań ludzi, odwracajšcych się od prawdy. 15 Czystym wszystko czyste, skalanym zaœ i niewiernym nic nie ma czystego, ale skalany jest ich umysł i sumienie. 16 Oœwiadczajš, że Boga znajš, lecz uczynkami się zapierajš, gdyż sš obmierzli iniedowierzajšcy, a do żadnego uczynku dobrego niezdatni. II. WSKAZÓWKI DO SPRAWOWANIA PASTERSKIEGO URZĘDU (2,1 - 3,11) 2 JAK POUCZAĆ RÓŻNE STANY. 1 Ty zaœ mów to, co przystoi zdrowej nauce. 2 Aby starcy byli trzeŸwi, skromni, roztropni, zdrowi w wierze, w miłoœci, w cierpliwoœci. 3 Podobnie starsze niewiasty, w ubiorze jakœwięte, nie rzucajšce oszczerstw, nie pijšce wiele wina, uczšce dobrego; 4 aby uczyły młodsze niewiasty roztropnoœci, żeby mężów swoich kochały, dzieci swe miłowały; 5 roztropne, czyste, trzeŸwe, starajšce się o dom, dobrotliwe, mężom swoim uległe, aby słowo boże nie było bluŸnione. 6 - Młodzieńców także napominaj, aby byli trzeŸwi. 7 Siebie samego dawaj we wszystkim za przykład dobrych uczynków, w nauce, w prawoœci, w powadze; 8 słowo zdrowe, nienaganne, aby przeciwnik czuł szacunek, nie mogšc nic złego o nas powiedzieć. 9 Słudzy, aby byli posłuszni panom swoim, podobajšcy się we wszystkim, nie sprzeciwiajšcy się, 10 nie oszukujšcy, aby okazywali we wszystkim dobrš wiernoœć, aby dla nauki Zbawiciela naszego Boga byli we wszystkim chlubš. Z ŁASKĽ WSPÓŁDZIAŁAĆ. 11 Albowiem wszystkim ludziom okazała sięłaska Boga Zbawiciela naszego 12 I naucza nas, abyœmy wyrzekłszy się bezbożnoœci i żšdz œwiatowych, trzeŸwo i sprawiedliwie i pobożnie żyli na tym œwiecie, 13 Oczekujšc spełnienia się błogosławionejnadziei i przyjœcia chwały wielkiego Boga i Zbawiciela naszego Jezusa Chrystusa, 14 który dał samego siebie za nas, aby naswykupić od wszelkiej nieprawoœci i oczyœcićsobie lud przyjemny, starajšcy się gorliwie o dobre uczynki. 15 To mów i napominaj i przekonywaj z całš powagš. Niech cię nikt nie lekceważy. 3 CNOTY ŻYCIA SPOŁECZNEGO. 1 Napominaj ich, aby zwierzchnoœciom i władzom byli poddani, rozkazu słuchali, do każdego dobrego uczynku byli gotowi; 2 nikogo nie lżyli, nie byli kłótliwi, ale skromni i okazywali wszelkš łagodnoœć względem wszystkich ludzi. 3 Albowiem kiedyœ byliœmy i my nierozumni, niewierni, błšdzšcy, oddani pożšdliwoœciom i różnym rozkoszom, żyliœmy w złoœci i w zazdroœci, znienawidzeni i wzajem się nienawidzšcy. 4 Lecz gdy się okazała dobroć i ludzkoœć Zbawiciela naszego Boga, 5 nie dla uczynków sprawiedliwoœci, które myœmy uczynili, ale dla swego miłosierdzia zbawił nas przez obmycie odradzajšce i odnawiajšce w Duchu Œwiętym; 6 a wylał go na nas obficie przez Jezusa Chrystusa Zbawiciela naszego, 7 abyœmy usprawiedliwieni łaskš jego, stalisię według nadziei dziedzicami życia wiecznego. UNIKAĆ BŁĘDNOWIERCÓW. 8 Wierna to mowa; i chcę, abyœ ty to potwierdzał, żeby wierzšcy w Boga, staralisię przodować w dobrych uczynkach. Te rzeczy sš dobre i pożyteczne ludziom. 9 Głupich zaœ rozpraw i rodowodów i kłótnii sporów zakonnych unikaj, bo sš niepożyteczne i próżne. 10 Człowieka heretyka po pierwszym i drugim upomnieniu unikaj, 11 wiedzšc, że kto jest taki, jest przewrotny i grzeszny, a jest własnym sšdem potępiony. Zakończenie listu. (3,12-15) POLECENIA I POZDROWIENIA. 12 Gdy poœlę do ciebie Artemasa albo Tychika, spiesz się, byœ do mnie przybył doNikopolu, bo tam postanowiłem zimować. 13 Zenasa, biegłego w Prawie i Apolla starannie na drogę zaopatrz, aby. im na niczym nie zbywało. 14 Niech zaœ i nasi uczš s1g w dobrych uczynkach przodować na konieczne ać,o was przez ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż`Á !J S€k ? c€Ş„ c."T c‚.ƒ c ;d#potrzeby, żeby nie byli bezużyteczni. 15 Pozdrawiajš cię ci wszyscy, co sš ze mnš. Pozdrów tych, co nas miłujš w wierze. Łaska boża z wami wszystkimi. Amen. ------------------------- LIST DO FILEMONA Paweł, więzień Chrystusa Jezusa i Tymoteusz brat, Filemonowi miłemu, a pomocnikowi naszemu 2 i Apii siostrze najdroższej i Archipowi naszemu towarzyszowi broni i koœciołowi, który jest w domu twoim: 3 Łaska wam i pokój od Boga Ojca naszego iPana Jezusa Chrystusa. DZIĘKCZYNIENIE. 4 Dziękuję Bogu memu, zawsze wspominajšcciebie w modlitwach moich, 5 gdy słyszę o twojej miłoœci i wierze, jakš masz ku Panu Jezusowi i ku wszystkimœwiętym, 6 aby uczestnictwo twoje w wierze stało się jawne przez uznawanie wszelkiego dobra, które się dokonuje wœród was w Chrystusie Jezusie. 7 Wesele bowiem wielkie miałem i pociechę z miłoœci twej, gdyż przez ciebie, bracie, serca œwiętych zostały pokrzepione. WSTAWIA SIĘ ZA ONEZYMEM. 8 Dlatego choć miałbym wielkš odwagę w Chrystusie Jezusie nakazania ci tego, co sięnależy; 9 dla miłoœci raczej proszę, skoro taki jesteœ, jak Paweł starzec, a teraz i więzień Jezusa Chrystusa: 10 Proszę cię za synem moim Onezymem, którego zrodziłem w więzieniu, 11 który tobie kiedyœ był nieużyteczny, teraz zaœ i mnie i tobie jest pożyteczny, 12 a którego ci odsyłam. A ty go przyjmij jak serce moje. 13 Ja zamierzałem go przy sobie zatrzymać, aby za ciebie służył mi w więzach dla ewangelii, 14 lecz bez twej zgody nie chciałem nic uczynić, aby dobrodziejstwo twoje nie byłojakby z przymusu, lecz dobrowolne. 15 Albowiem może dlatego odszedł od ciebiedo czasu, abyœ go odzyskał na wieki, 16 już nie jak niewolnika, ale zamiast niewolnika jak najdroższego brata, zwłaszcza dla mnie, a o ileż bardziej dla ciebie; i według ciała i w Panu? 17 Jeœli więc mnie masz za towarzysza, przyjmij go jak mnie. 18 A jeœli czym wyrzšdził ci szkodę albo cowinien, mnie to poczytaj. 19 Ja Paweł napisałem to własnš rękš: ja oddam, by ci nie powiedzieć, żeœ mi i samego siebie winien. 20 Tak bracie! Niech cię wyzyskam w Panu: pokrzep serce moje w Panu. 21 Napisałem ci, ufajšc twemu posłuszeństwu, wiedzšc, że i ponad to co mówię, uczynisz. ZLECENIA I POZDROWIENIA. 22 Lecz zarazem przygotuj mi też gospodę,bo się spodziewam, że przez modlitwy wasze będę wam darowany. 23 Pozdrawia cię Epafras, współwięzień mój w Chrystusie Jezusie, 24 Marek, Arystarch, Demas i Łukasz, pomocnicy moi. 25 Łaska Pana naszego Jezusa Chrystusa z duchem waszym. Amen. ------------------------ LIST DO HEBRAJCZYKÓW Wstęp. (1,1-4) 1 NAJWYŻSZE OBJAWIENIE BOŻE. 1 Wielokrotnie i różnorodnie mówił Bóg niegdyœ do ojców przez proroków, 2 a na koniec w te dni mówił do nas przez Syna, którego postanowił dziedzicem wszech rzeczy, przez którego uczynił i wieki; 3 który będšc jasnoœciš chwały i odbiciem istoty jego i utrzymujšc wszystko słowem mocy swej, dokonawszy oczyszczenia grzechów, siedzi po prawicy majestatu na wysokoœciach, 4 stawszy się tym wyższym od aniołów im osobliwsze nad nich imię odziedziczył. CZʌC I. DOGMATYCZNA (1,5 -10,18) O WYŻSZOŒCI NOWEGO PRZYMIERZA A. TWÓRCA NOWEGO ZAKONU JEZUS CHRYSTUS (1,5 - 4,13) CHRYSTUS SYNEM, ANIOŁOWIE SŁUGAMI. 5 Albowiem któremu kiedy z aniołów rzekł: "Synem moim jesteœ ty? ja dziœ zrodziłem ciebie?" I znowu: "Ja będę mu ojcem, a on będzie mi synem?" 6 I gdy znowu wprowadza Pierworodnego na okršg ziemi, mówi: "I niech mu się kłaniajš wszyscy aniołowie boży." 7 A do aniołów właœnie mówi: "Który czyni swych aniołów wichrami i swoje sługi płomieniem ognia." 8 Do Syna zaœ: "Stolica twoja, Boże, na wiek wieku, berło prawoœci berłem królestwa twego. 9 Umiłowałeœ sprawiedliwoœć i znienawidziłeœ nieprawoœć, dlatego namaœcił cię, Boże, Bóg twój olejkiem wesela nad towarzyszów twoich. 10 I: "Ty, Panie, na poczštku utwierdziłeœ ziemię i niebo jest dziełem ršk twoich. 11 One zginš, ty zaœ trwać będziesz i wszystkie jak szata zestarzejš się. 12 I zmienisz je jak odzienie i odmieniš się.Ty zaœ sam ten sam jesteœ i lata twoje nie ustanš." 13 A do którego kiedy z aniołów rzekł: "SiedŸ po prawicy mojej, aż położę. nieprzyjaciół twoich podnóżkiem nóg twoich?" 14 Czyż nie wszyscy sš duchami usługujšcymi, wysyłanymi na posługę dla tych, co majš otrzymać dziedzictwo zbawienia? 2 POSŁUSZEŃSTWO CHRYSTUSOWI. 1 Dlatego powinniœmy tym usilniej przestrzegać tego, coœmy słyszeli, byœmy przypadkiem nie przepłynęli obok. 2 Jeœli bowiem słowo, ogłoszone przez aniołów, stało się trwałe, a wszelkie przestępstwo i nieposłuszeństwo otrzymało sprawiedliwš odpłatę, 3 jakże my jej ujdziemy, jeœli zaniedbamy tak wielkie zbawienie? Gdyż ono było z poczštku głoszone przez Pana, zostało nampotwierdzone przez tych, co słyszeli; 4 gdy Bóg też poœwiadczał znakami i cudamii rozlicznymi mocami i rozdawaniem Ducha Œwiętego według woli swojej. CHRYSTUS PANEM PRZYSZŁEGO ŒWIATA. 5 Albowiem nie aniołom poddał Bóg przyszły œwiat, o którym mówimy. 6 Lecz zapewnił ktoœ na pewnym miejscu, mówišc: "Cóż jest człowiek, że nań pamiętasz, albo syn człowieczy, że go nawiedzasz? 7 Umniejszyłeœ go nieco od aniołów, chwałš i czciš go ukoronowałeœ i postanowiłeœ go nad dziełami ršk twoich. 8 Wszystko poddałeœ pod nogi jego." Przez to bowiem, że mu wszystko poddał, niczegonie zostawił, czego by mu nie poddał. Teraz jednak jeszcze nie widzimy, żeby mu wszystko było poddane. 9 Lecz tego Jezusa, który mało co od aniołów jest umniejszony, widzimy z powodu męki œmierci "chwałš i czciš ukoronowanego," aby z łaski Boga za wszystkich œmierci skosztował. SPRAWCĽ ZBAWIENIA. 10 Przystało bowiem temu, dla którego wszystko i przez którego wszystko, który wielu synów do chwały był przywiódł, sprawcę ich zbawienia uczynić doskonałym przez mękę. 11 Albowiem ten, co uœwięca i ci, co bywajšuœwięcani, z jednego wszyscy. Dla tej to przyczyny nie wstydzi się braćmi ich nazywać, mówišc: 12 "Oznajmię imię twe braciom moim, w poœrodku zgromadzenia chwalić cię będš." 13 I znowu: "Ja w nim ufać będę." I znowu: "Oto ja i dzieci moje, które dał mi Bóg." 14 Skoro więc dzieci były uczestnikami ciała i krwi i on podobnie przyjšł w nich udział, aby przez œmierć zniszczyć tego, który miał władzę œmierci, to jest diabła 15 i żeby wyzwolić tych, co bojšc się œmierci, przez całe życie podlegli byli niewoli. 16 Nigdzie bowiem aniołów nie przygarnia, ale "potomstwo Abrahamowe przygarnia." 17 Stšd powinien był we wszystkim upodobnić się do braci, aby się stać miłosiernym i wiernym kapłanem wobec Boga, aby przebłagać za grzechy ludu. 18 W czym bowiem sam cierpiał i był kuszony, ma moc dopomóc tym, co sš kuszeni. 3 CHRYSTUS WYŻSZY NAD MOJŻESZA. 1 Stšd, bracia œwięci, uczestnicy powołanianiebieskiego, patrzcie na apostoła i najwyższego kapłana wyznania naszego, Jezusa, 2 który wierny jest temu, co go uczynił, jak i "Mojżesz w całym domu jego." 3 On bowiem uznany został za godnego czciwiększej niż Mojżesz, o ile większš czeœć niż dom ma jego budowniczy. 4 Gdyż każdy dom bywa budowany przez kogoœ, Bóg zaœ jest, który wszystko stworzył. 5 I Mojżesz wprawdzie wierny był w całym domu jego jako sługa, na œwiadectwo tego, co miało być powiedziane, 6 Chrystus zaœ jako syn w domu swoim; a tym domem my jesteœmy, jeœli ufnoœć i chlubę nadziei zachowamy mocnš aż do końca. WYTRWAĆ W WIERZE. 7 Przeto jak mówi Duch Œwięty: "Dziœ, jeœli usłyszycie głos jego, 8 nie zatwardzajcie serc waszych jak w rozgoryczeniu w dzień kuszenia na puszczy, 9 gdzie mię kusili ojcowie wasi: doœwiadczali i patrzeli na dzieła moje 10 przez czterdzieœci lat." Dlatego "rozgniewałem się na ten naród" i rzekłem: "Zawsze błšdzš sercem; oni zaœ nie poznali dróg moich, 11 przeto przysišgłem w, gniewie moim: żenie wejdš do odpocznienia mojego." 12 Baczcie, bracia, żeby przypadkiem kto z was nie miał złej ochoty do niedowiarstwa ku odstšpieniu od Boga żywego; 13 ale napominajcie się wzajemnie w każdy dzień, póki trwa tak ˇzwane "dziœ," żeby kogo z was nie zatwardziło oszukaństwo grzechu. 14 Staliœmy się bowiem uczestnikami Chrystusowymi, jeœli tylko poczštek istnoœciw nim zachowamy mocny aż do końca. 15 Dopóki nam mówiš: "Dziœ, jeœli usłyszycie głos jego, nie zatwardzajcie serc waszych, jak w owym rozgoryczeniu."16 Niektórzy bowiem, gdy usłyszeli, "rozgoryczyli się," ale nie wszyscy, którzyza sprawš Mojżesza wyszli z Egiptu. 17 Na których zaœ "gniewał się przez czterdzieœci lat?" Czy nie na tych, co zgrzeszyli, których trupy legły na puszczy?18 Którym zaœ "poprzysišgł, że nie wejdš do odpocznienia jego," jeœli nie tym, co byliniewierni? 19 I widzimy, że nie mogli wejœć z powodu niedowiarstwa. 4 POGANIE WEJDĽ DO ODPOCZ NIENIA. 1 Lękajmy się przeto, żeby przypadkiem, skoro trwa obietnica wejœcia do odpocznienia jego, nie spostrzegł się kto z was nieobecnym. 2 Albowiem i nam oznajmiono, jak i im; ale im nie pomogło słowo słyszane, nie złšczone z wiarš w to, co słyszeli. 3 My bowiem, coœmy uwierzyli, wejdziemy do odpocznienia, według tego co powiedział: "Jak poprzysišgłem w gniewie moim: nie wejdš do odpocznienia mojego"; choć dzieła od założenia œwiata były skończone. 4 Rzekł bowiem na pewnym miejscu o siódmym dniu tak: "I odpoczšł Bóg dnia siódmego od wszystkich dzieł swoich." 5 I w tym znowu: "Nie wejdš do odpocznienia mojego." 6 Gdy więc pozostaje, że niektórzy majš doniego wejœć, a ci, którym pierwej ogłoszono, nie weszli z powodu niedowiarstwa, 7 znowu naznacza dzień pewien, "dziœ," mówišc przez Dawida po tak długim czasie,jak wyżej powiedziano: "Dziœ, jeœli usłyszycie głos jego, nie zatwardzajcie serc waszych." 8 Gdyby bowiem Jezus dał im odpocznienie, nigdy by potem o innym dniu nie mówił. 9 Tak więc pozostaje dzień odpocznienia dlaludu bożego. 10 Kto bowiem wszedł do odpocznienia jego, ten też odpoczšł od dzieł swych, jak Bóg od swoich. 11 Spieszmy się więc wejœć do tego odpocznienia, żeby kto nie popadł w ten sam rodzaj niedowiarstwa. 12 Albowiem mowa boża jest żywa i skuteczna i przenikliwsza, niż wszelki miecz obosieczny i dosięga aż do rozdzielenia duszy i ducha, stawów też i szpiku i rozsšdza myœli i zamiary serca. 13 I żadne stworzenie nie jest niewidzialne przed obliczem jego, lecz wszystkie rzeczysš obnażone i odkryte oczom tego, przed którym odpowiemy. B. CHRYSTUS ARCYKAPŁANEM WEDŁUG PORZĽDKU MELCHIZEDECHA (4,14 - 6,20) CHRYSTUS ARCYKAPŁAN ZNA SŁABOŒCI NASZE.14 Majšc więc wielkiego kapłana, który wszedł do nieba, Jezusa, Syna Bożego, trzymajmy się wyznania. 15 Albowiem nie mamy arcykapłana, który by nie mógł współczuć z naszymi słaboœciami, lecz doœwiadczonego we wszystkim podobnie jak my oprócz grzechu.16 Przystšpmy więc z ufnoœciš do stolicy łaski, abyœmy otrzymali miłosierdzie i znaleŸli łaskę w pomocy na czasie. 5 POŒREDNIK MIĘDZY NAMI A BOGIEM. 1 Albowiem każdy najwyższy kapłan z ludzi wzięty, dla ludzi bywa postanowiony w tym,co do Boga należy; aby składał dary i ofiary za grzechy; 2 który by mógł współboleć z tymi, co nie wiedzš i błšdzš, gdyż i sam poddany jest słaboœci 3 i dlatego powinien, jak za lud, tak też i zasiebie samego składać ofiary za grzech 4 A nikt nie bierze sobie tej go oœci tylko ten, który jest wezwany przez Boga, jak Aaron. 5 Tak i Chrystus nie wywyższył sam siebie,żeby się stał najwyższym kapłanem; ale ten, co do niego rzekł: "Synem moim jesteœty, ja ciebie dziœ zrodziłem." 6 Jak i na innym miejscu mówi: "Tyœ jest kapłanem na wieki, według porzšdku Melchizedecha." 7 I on za dni swego życia zanoszšc modlitwy i pokorne proœby do tego, który go mógł wybawić od œmierci, z wołaniem potężnym i ze łzami, został wysłuchany dla swej bogobojnoœci. 8 I chociaż był Synem Bożym, nauczył się posłuszeństwa z tego, co wycierpiał; 9 i doszedłszy do kresu, stał się dla wszystkich, którzy mu sš posłuszni, przyczynš zbawienia wiecznego, 10 nazwany od Boga najwyższym kapłanem według porzšdku Melchizedecha. " NIEUDOLNOŒĆ W ROZUMIENIU WYŻSZEJ NAUKI. 11 O tym mam wiele rzeczy do powiedzenia i trudne do wyjaœnienia, bo staliœcie się niepodatnymi do słuchania. 12 Gdy bowiem ze względu na czas powinniœcie być nauczycielami, znowu potrzebujecie, aby was uczono, jakie sš poczštkowe zasady nauki bożej i staliœcie się jak ci, co potrzebujš mleka, a nie stałego pokarmu 13 Wszelki bowiem, co ssie mleko, nie zna nauki sprawiedliwoœci, bo jest dziecištkiem.14 Doskonałym zaœ daje się stały pokarm, tym co przez ćwiczenie majš zmysł wyrobiony do rozeznania dobrego i złego. 6 NIEBEZPIECZEŃSTWO ODSTĘPSTWA. 1 Przeto pomijajšc poczštki nauki Chrystusowej, zwróćmy się do rzeczy doskonalszych, nie zakładajšc ponownie fundamentu: od pokuty za uczynki martwe i od wiary w Boga, 2 od nauki o chrzcie, o wkładaniu ršk i o powstaniu umarłych, o sšdzie wiecznym. 3 I to uczynimy, jeœli oczywiœcie Bóg pozwoli. 4 Albowiem nie podobna, aby ci, co raz zostali oœwieceni, a nawet zakosztowali daru niebieskiego i stali się uczestnikami Ducha Œwiętego, 5 zakosztowali również dobrego słowa bożego i mocy przyszłego wieku, 6 a odpadli - aby znowu odnowili się przez pokutę, skoro znowu sami w sobie krzyżujšSyna Bożego i na poœmiewisko wystawiajš. 7 Albowiem ziemia, która pije deszcz częstona siebie padajšcy i rodzi roœliny użytecznedla tych, co je uprawiajš, otrzymuje błogosławieństwo od Boga. 8 Lecz która rodzi ciernie i osty, odrzuconajest i bliska przekleństwa, a koniec jej - spalenie. ZACHĘTA DO WYTRWANIA. 9 Choć tak mówimy, to jednak spodziewamysię po was, najmilsi, czegoœ lepszego i bliższego zbawieniu. 10 Gdyż Bóg nie jest niesprawiedliwy, żeby zapomniał o pracy waszej i miłoœci, jakš okazaliœcie w imię jego, którzyœcie posługiwali i posługujecie œwiętym. 11 Pragniemy zaœ, aby każdy z was okazał takš samš troskliwoœć o wypełnienie się nadziei aż do końca, 12 abyœcie nie byli gnuœnymi, ale naœladowcami tych, co przez wiarę i cierpliwoœć odziedziczš obietnicę. PRZYKŁAD ABRAHAMA. 13 Gdy bowiem Bóg dawał Abrahamowi obietnicę, ponieważ nie miał nikogo większego, na którego by mógł przysięgać,przysišgł na samego siebie, 14 mówišc: "Zaprawdę, błogosławišc błogosławić ci będę i rozmnażajšc rozmnożę cię." 15 I tak dostšpił obietnicy, długo cierpliwieczekajšc. 16 Ludzie bowiem przysięgajš na większegood siebie i przysięga jest potwierdzeniem zakończenia każdego ich sporu. 17 Dlatego Bóg, chcšc dziedzicom obietnicy pełniej okazać nieodmiennoœć postanowieniaswego, dodał przysięgę, 18 abyœmy przez dwie rzeczy nieodmienne, w których Bóg skłamać nie może, doznali najmocniejszej pociechy; my, którzyœmy sięuciekli do trzymania się podanej nam nadziei, 19 którš mamy jak kotwicę duszy bezpiecznš i mocnš i przenikajšcš aż do wnętrza zasłony, 20 dokšd jako przodownik wszedł za nas Jezus, stawszy się najwyższym kapłanem na wieki według porzšdku Melchizedecha. C. WYŻSZOŒĆ KAPŁAŃSTWA MELCHIZEDECHA (7,1-10,18) 7 KAPŁAŃSTWO MELCHIZEDECHA WYŻSZE NIŻ LEWICKIE. 1 A ten "Melchizedech, król Salemu, kapłan Boga najwyższego, który wyszedł na spotkanie Abrahama, wracajšcego z porażkikrólów pobłogosławił mu"; 2 a jemu też Abraham "wydzielił dziesięcinę" ze wszystkiego; i jego imię najpierw tłumaczy się mianowicie: król sprawiedliwoœci, następnie zaœ król Salem, to znaczy król pokoju; 3 bez ojca, bez matki, bez rodowodu, nie ma ani poczštku dni, ani końca życia, a upodobniony do Syna Bożego, pozostaje kapłanem wiecznie. 4 A przypatrzcie się, jak wielki jest ten, któremu Abraham patriarcha nawet dał dziesięcinę z rzeczy cenniejszych. 5 Wprawdzie i ci z synów Lewiego, którzy otrzymuj š kapłaństwo, majš rozkazanie, aby brać dziesięciny według Prawa od ludu,to jest od braci swoich, chociaż i oni pochodzš od Abrahama; 6 lecz ten, którego ród nie zalicza się do nich, wzišł dziesięcinę od Abrahama i pobłogosławił tego, który miał obietnicę. 7 A bez żadnej wštpliwoœci, błogosławiony bywa mniejszy od wyższego. 8 I tu właœnie dziesięciny biorš ludzie a konieczne ać,o was przez ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż!P< c"Œ Á c#M] c$Ş%a c% 1d c&o=óœmiertelni, tam zaœ - o kim istnieje œwiadectwo, że żyje. 9 I (żeby tak powiedzieć) Lewi, który brał dziesięciny, przez Abrahama oddał dziesięcinę; 10 jeszcze bowiem był w osobie praojca, gdy na jego spotkanie wyszedł Melchizedech. ZE WZGLĘDU NA OSOBĘ. 11 Jeœli więc kapłaństwo lewickie prowadziło do doskonałoœci (bo pod nim ludotrzymał Prawo), na cóż jeszcze trzeba było, żeby nastał inny kapłan "według porzšdku Melchizedecha," a nie był zaliczony do porzšdku Aarona? 12 Ze zmianš bowiem kapłaństwa jest konieczne, żeby nastšpiła zmiana i Prawa. 13 Ten bowiem, o którym się to mówi, jest z innego pokolenia, z którego nikt nie służył ołtarzowi. 14 Jawnš bowiem jest rzeczš, że Pan nasz wyszedł z Judy, a w tym pokoleniu nic o kapłanach Mojżesz nie mówił. 15 I jeszcze bardziej jest to widoczne, jeœli na podobieństwo Melchizedecha powstaje inny kapłan, 16 który stał się nie według nakazu cielesnego Prawa, ale według mocy życia nieskazitelnego 17 Œwiadczy bowiem: "Ty jesteœ kapłanem na wieki, według porzšdku Melchizedecha." 18 Dokonuje się oczywiœcie odrzucenie poprzedniego ustawodawstwa z powodu jego słaboœci i bezużytecznoœci 19 bo Zakon niczego nie przywiódł do doskonałoœci - a natomiast wprowadza się lepszš nadzieję, przez którš przybliżamy się do Boga. NOWE KAPŁAŃSTWO WIEKUISTE PRZYSIĘGĽ STWIERDZONE. 20 I o ile stało się nie bez przysięgi (inni na pewno bez przysięgi zostali kapłanami, 21 a ten pod przysięgš tego, który do niegorzekł: "Przysišgł Pan, a nie będzie żałował: Ty jesteœ kapłanem na wieki"): 22 O tyle też Jezus stał się poręczycielem lepszego testamentu. 23 A innych wprawdzie wielu było kapłanów, dlatego że im œmierć trwać nie pozwalała; 24 ten zaœ, ponieważ trwa na wieki, ma kapłaństwo wieczne. 25 Przeto i zbawiać może wiecznie tych, coprzez niego przystępujš do Boga, bo zawsze żyje, aby się wstawiać za nami. 26 Przystało bowiem, abyœmy mieli takiego najwyższego kapłana: œwiętego, niewinnego, niepokalanego, odłšczonego od grzeszników i wyniesionego nad niebiosa, 27 który nie ma potrzeby codziennie, jak kapłani składać ofiary najpierw za swoje, potem za grzechy ludu, bo to uczynił raz, złożywszy ofiarę z samego siebie. 28 Zakon bowiem ustanawia kapłanami ludzipodległych słaboœciom, lecz słowo przysięgi, danej po Zakonie - Syna doskonałego na wieki. 8 ZE WZGLĘDU NA ŒWIĽTYNIĘ. 1 A w tym, co mówimy, głównš rzeczš jest: Takiego mamy arcykapłana, który zasiadł po prawicy tronu Majestatu w niebie 2 jak sługa œwištyni i prawdziwego przybytku, który założył Pan, a nie człowiek. 3 Wszelki bowiem najwyższy kapłan bywa postanowiony dla ofiarowania darów i ofiar; stšd trzeba, żeby i on miał coœ, co by ofiarował. 4 Gdyby więc był na ziemi, nie byłby nawetkapłanem; gdyż sš tacy, co według Prawa ofiarujš dary, 5 co służš obrazowi i cieniowi rzeczy niebieskich, jak odpowiedziano Mojżeszowi, gdy miał dokończyć przybytku: "Patrz, (mówi) czyń wszystko według wzoru, który ci ukazano na górze." ZE WZGLĘDU NA PRZYMIERZE. 6 Teraz zaœ otrzymał tym wyższe posługiwanie, im doskonalszego testamentu jest poœrednikiem, który lepszymi obietnicami zawarowano. 7 Gdyby bowiem ów pierwszy był bez przygany, to z pewnoœciš nie szukanoby miejsca dla drugiego. 8 Albowiem ganišc ich, mówi: "Oto przyjdš dni, mówi Pan: i zawrę nowe przymierze z domem Izraela i z domem Jakuba, 9 nie według przymierza, które zawarłem z ich ojcami w dniu, w którym ujšłem ich rękę, abym ich wywiódł z ziemi Egipskiej, bo oni nie wytrwali w przymierzu moim i jaich zaniedbałem, mówi Pan. 10 Lecz to jest przymierze, które zawrę z domem Izraela, po owych dniach, mówi Pan, dajšc prawa moje w ich umysły i na sercach ich napiszę je i będę im Bogiem, a oni będš mi ludem. 11 I nikt nie będzie uczył bliŸniego swego, ani żaden brata swego, mówišc: Poznaj Pana, gdyż wszyscy będš mię znać od najmniejszego aż do największego spoœród nich; 12 albowiem zmiłuję się nad ich nieprawoœciami i nie będę już więcej pamiętał ich grzechów." 13 Mówišc zaœ: "nowe" - przedawnił poprzednie. Lecz co się przedawnia i starzeje, bliskie jest zniszczenia. 9 ZE WZGLĘDU NA OBRZĘDY. 1 Miał wprawdzie i pierwszy przepisy o służbie bożej i œwištynię ziemskš. 2 Przybytek bowiem zrobiony był pierwszy,a w nim były œwieczniki i stół i chleby pokładne, tak zwane Œwięte. 3 Za drugš zaœ zasłonš przybytek, zwany Œwięte Œwiętych, 4 zawierajšcy złotš kadzielnicę i arkę przymierza, ze wszystkich stron złotem powleczonš, a w niej naczynie złote, zawierajšce mannę i laskę Aaronowš, którazakwitła i tablice przymierza. 5 Nad niš zaœ byli Cherubini chwały, ocieniajšcy ubłagalnię, o czym teraz nie potrzeba szczegółowo mówić. 6 Gdy rzeczywiœcie tak to było urzšdzone, do pierwszego przybytku zawsze wchodzili kapłani, posługi ofiarne spełniajšcy; 7 do drugiego zaœ raz w rok sam tylko najwyższy kapłan, nie bez krwi, którš ofiaruje za grzechy swoje i ludu; 8 przez co Duch Œwięty dawał znać, że jeszcze nie była ujawniona droga do œwištyni, dopóki stał pierwszy przybytek. 9 Jest to podobieństwo na czas teraŸniejszy; według niego bywajš składane dary i ofiary, które nie mogš składajšcego uczynić doskonałym w sumieniu, 10 gdyż polegajš tylko na pokarmach i napojach i na różnych obmywaniach i oczyszczeniach ciała, ustanowionych aż do czasu naprawy ich na lepsze. PRZYBYTEK I OFIARA CHRYSTUSA DOSKONAŁA. 11 Lecz Chrystus przyszedłszy jako najwyższy kapłan dóbr przyszłych, przez większy i doskonalszy przybytek, nie rękš uczyniony, to jest nie przez takie utworzenie, 12 ani nie przez krew kozłów lub cielców, ale przez własnš krew wszedł raz na zawsze do œwištyni, zdobywszy wieczne odkupienie. 13 Jeœli bowiem krew kozłów i wołów i popiół jałowicy, skrapiajšc splugawionych, poœwięca i oczyszcza ich ciała, 14 jakże daleko więcej krew Chrystusa, który przez Ducha Œwiętego samego siebie bez skazy ofiarował Bogu, oczyœci sumienienasze z uczynków martwych, abyœmy służyli Bogu żyjšcemu? CHRYSTUS ŒMIERCIĽ SWĽ STWARZA NOWY TESTAMENT. 15 I dlatego jest poœrednikiem Nowego Testamentu, żeby przez œmierć, którš poniósł dla odkupienia tych przestępstw, jakie były za pierwszego testamentu, wezwani otrzymali obietnicę wiecznego dziedzictwa. 16 Gdzie bowiem jest testament, musi nastšpić œmierć tego, który testament sporzšdza. 17 Testament bowiem nabiera mocy po œmierci; inaczej nie jest ważny, póki jeszcze żyje ten, co testament uczynił. 18 Stšd ani nawet pierwszy bez krwi nie był uczyniony. 19 Gdy bowiem Mojżesz przeczytał całemu ludowi wszystkie przepisy Prawa, wzišwszykrew cielców i kozłów z wodš, wełnš szkarłatnš i hizopem, pokropił i samš księgę i wszystek lud, 20 mówišc: "Ta jest krew przymierza, które wam Bóg zlecił." 21 Nadto i przybytek i wszystkie naczynia do służby bożej podobnie krwiš pokropił. 22 I według Prawa niemal wszystko bywa krwiš oczyszczane i bez wylania krwi nie ma odpuszczenia. 23 Potrzeba więc, aby mianowicie wizerunkirzeczy niebieskich tymi ofiarami były oczyszczane, same zaœ niebieskie lepszymi,niŸli te. OFIARA CHRYSTUSA JEST WIEKUISTA. 24 Jezus bowiem nie wszedł do œwištyni rękš uczynionej, która była wizerunkiem prawdziwej, ale do samego nieba, żeby teraz ukazywać się przed obliczem Boga za nami. 25 I nie żeby często ofiarować samego siebie, jak najwyższy kapłan co roku wchodził do œwištyni z krwiš cudzš; 26 inaczej byłby musiał często cierpieć od poczštku œwiata, lecz teraz na końcu wieków ukazał się raz dla zgładzenia grzechu przez ofiarę samego siebie. 27 I jak postanowiono ludziom umrzeć raz, a potem sšd; 28 tak i Chrystus raz jest ofiarowany, aby zgładził grzechy wielu: drugi raz ukaże siębez grzechu dla zbawienia tych, co go oczekujš. 10 NIEDOSTATECZNOŒĆ OFIAR ST. TESTAMENTU. 1 Zakon bowiem będšc cieniem przyszłych dóbr, a nie samym obrazem rzeczy, nie może nigdy uczynić doskonałymi tych, co przystępujš z tymi samymi ofiarami, które co roku ustawicznie składajš; 2 inaczej zaprzestanoby je ofiarowywać, dlatego że ofiarujšcy, raz oczyszczeni nie mieliby żadnego grzechu na sumieniu. 3 Ale w nich wznawia się co roku przypominanie grzechów. 4 Niemożliwa to bowiem rzecz, żeby grzechy miały być zgładzone krwiš wołów i kozłów. 5 Dlatego wstępujšc w œwiat, mówi: "Nie chciałeœ ofiary i daniny, ale przygotowałeœmi ciało; 6 całopalenia za grzech nie podobały się tobie. 7 Wtedy rzekłem: Oto idę, (na poczštku księgi napisano o mnie), abym pełnił, Boże,wolę twojš." 8 Mówišc wyżej: "Ofiar i danin i całopaleniaza grzech nie chciałeœ, ani ci się podobały," które według Zakonu bywajš ofiarowane, 9 "wtedy rzekłem: Oto idę, abym pełnił, Boże, wolę twojš" - znosi pierwsze, aby ustanowić drugie. 10 Przez tę wolę jesteœmy uœwięceni przez ofiarę ciała Jezusa Chrystusa raz. SKUTECZNOŒĆ OFIARY CHRYSTUSA. 11 I każdy wprawdzie kapłan staje, codziennie sprawujšc swój urzšd i często składajšc te same ofiary, które nigdy grzechów zgładzić nie mogš; 12 ten zaœ jednš złożywszy ofiarę za grzechy, na wieki "siedzi po prawicy bożej," 13 tego już tylko czekajšc, "aż jego nieprzyjaciele będš położeni jako podnóżek nóg jego." 14 Jednš bowiem ofiarš doskonałymi uczynił na wieki uœwięconych. 15 Œwiadczy nam zaœ i Duch Œwięty. Gdy bowiem powiedział: 16 "A to zaœ jest przymierze, które zawrę z nimi po owych dniach, mówi Pan, dam prawa moje w ich serca i napiszę je w ich umysłach" 17 i nie będę już więcej pamiętał ich grzechów i nieprawoœci. 18 Gdzie zaœ jest ich odpuszczenie, już nie ma ofiary za grzech. CZĘŒĆ II. MORALNA (10,19-13,17) A. O WYTRWANIU WE WIERZE (10,19 -12,13) ZACHĘTA DO WIERNOŒCI I JEDNOŒCI. 19 Tak więc majšc ufnoœć, bracia, że wejdziemy do œwištyni we krwi Chrystusa, 20 dokšd otworzył nam drogę nowš i żywš poprzez zasłonę, to jest przez ciało swoje21 i kapłana wielkiego nad domem bożym; 22 przystšpmy ze szczerym sercem w pełnoœci wiary, oczyœciwszy serca od złego, które plami sumienie i obmyci na ciele czystš wodš. 23 Trzymajmy się niezachwianie przy wyznaniu nadziei naszej (bo wierny jest, który obiecał) 24 i przypatrujmy się sobie wzajemnie, by się pobudzać do miłoœci i dobrych uczynków, 25 nie opuszczamy wspólnych zebrań naszych, jak majš zwyczaj niektórzy, ale pocieszajmy się i to tym bardziej, im bardziej widzicie zbliżajšcy się dzień. KARA NA ODSTĘPCÓW. 26 Dla nas bowiem rozmyœlnie grzeszšcych,po otrzymaniu znajomoœci prawdy, już nie pozostanie ofiara za grzech, 27 lecz straszliwe jakieœ oczekiwanie sšdu "i żar ognia, który ma pożreć przeciwników." 28 Kto by przekroczył Prawo Mojżeszowe, bez wszelkiego miłosierdzia "œmierć ponosiza œwiadectwem dwóch albo trzech." 29 Na ileż sroższe kary, mniemacie, zasłuży ten, który by Syna Bożego podeptałi "krew przymierza," przez którš został uœwięcony, za pospolitš poczytał i Ducha łaski zelżył? 30 Wiemy bowiem, kto powiedział: "Mnie pomsta i ja oddam." I znowu: "Pan będzie sšdził lud swój." 31 Straszna to rzecz, wpaœć w ręce Boga żywego. PIERWOTNA GORLIWOŒĆ. 32 Wspominajcie zaœ dni dawne, w których oœwieceni przetrwaliœcie wielkš potyczkę utrapień: 33 już to gdy mianowicie na zniewagi i uciski jawnie byliœcie wystawieni, już to gdy staliœcie się towarzyszami tych, co podobnie postępowali. 34 Gdyż i z więŸniami cierpieliœcie wspólnie i grabież mienia waszego przyjęliœcie z weselem, wiedzšc, że sami macie majętnoœć lepszš i trwałš. 35 Nie traćcież zatem ufnoœci waszej, która ma wielkš zapłatę. 36 Cierpliwoœć bowiem jest wam potrzebna,abyœcie czynišc wolę bożš dostšpili obietnicy. 37 "Jeszcze bowiem mała chwila, a przyjdzie ten, co ma przyjœć i nie omieszka. 38 Lecz sprawiedliwy. mój z wiary żyje; a jeœli się cofnie, nie będzie się podobał duszy mojej." 39 My zaœ nie jesteœmy synami odstępstwa na zatracenie, ale wiary na zbawienie duszy. 11 WIARA ŒWIĘTYCH PRZED POTOPEM. 1 Wiara zaœ jest podstawš tych rzeczy, których się spodziewamy, przeœwiadczeniem o rzeczach niewidzialnych. 2 W niej bowiem starzy otrzymali œwiadectwo. 3 Wiarš poznajemy, że œwiaty zostały utworzone słowem Boga, tak iż z niewidzialnych stały się widzialnymi. 4 Wiarš Abel złożył Bogu obfitszš ofiarę niż Kain, dla której otrzymał œwiadectwo, że był sprawiedliwy - gdy Bóg przyœwiadczył darom jego - i przez niš przemawia nawet po œmierci. 5 Wiarš Henoch był przeniesiony, aby nie oglšdał œmierci "i nie znaleziono go, bo przeniósł go Bóg"; przed przeniesieniem bowiem miał œwiadectwo, że "się Bogu podobał." 6 Bez wiary zaœ nie podobna jest podobać się Bogu. Albowiem przystępujšcy do Boga powinien wierzyć, że jest i że nagradza tych, co go szukajš. WIARA PATRIARCHÓW. 7 Wiarš Noe, otrzymawszy zapowiedŸ tego,czego jeszcze widać nie było, bojšc się, zbudował arkę dla zachowania rodziny swojej; przez niš potępił œwiat i stał się dziedzicem sprawiedliwoœci, która jest przez wiarę. 8 Wiarš Abraham wezwany, posłusznie wyszedł do kraju, który miał otrzymać w dziedzictwo i wyszedł, nie wiedzšc, dokšd idzie. 9 Wiarš przebywał w ziemi obiecanej jak wcudzej, mieszkajšc w namiotach z Izaakiemi Jakubem, współdziedzicami tejże obietnicy; 10 oczekiwał bowiem miasta, majšcego fundamenty, którego budowniczym i założycielem Bóg. 11 Wiarš i sama Sara niepłodna otrzymała moc na poczęcie syna, nawet pomimo podeszłego wieku, bo uwierzyła, że wiernyjest ten, co obiecał. 12 Dlatego też z jednego (i to obumarłego) narodzili się "w liczbie jak gwiazdy niebieskie i jak piasek niezliczony, który jest na brzegu morskim." 13 W wierze pomarli ci wszyscy, nie doczekawszy się obietnic, ale z daleka na nie patrzšc i pozdrawiajšc je i wyznajšc, że sš "goœćmi i przychodniami na ziemi." 14 Ci bowiem co to mówiš, okazujš, że ojczyzny szukajš. 15 Gdyby zaœ tę wspominali, z której wyszli, mieliby przecie czas do niej powrócić. 16 Lecz teraz lepszej pragnš, to jest niebieskiej. Przeto nie wstydzi się Bóg nazywać się ich Bogiem, bo przygotował immiasto. 17 Wiarš "Abraham ofiarował Izaaka, gdy był doœwiadczony," a ofiarował "jednorodzonego" ten, co otrzymał obietnice i jemu 18 powiedziano: "W Izaaku dane ci będzie potomstwo"; 19 a sšdził, że Bóg może i z martwych wzbudzić; dlatego też otrzymał go na powrót na podobieństwo. 20 Wiarš i na przyszłe czasy błogosławił Izaak Jakuba i Ezawa. 21 Wiarš Jakub, umierajšc, błogosławił każdego z synów Józefowych i "pokłonił się wierzchowi laski jego." 22 Wiarš Józef, umierajšc, wspomniał o wyjœciu synów Izraelskich i dał polecenie co do koœci swoich. WIARA MOJŻESZA. 23 Wiarš ukrywali Mojżesza po narodzeniu przez trzy miesišce rodzice jego, dlatego, że widzieli piękne dziecištko i nie bali się rozkazu królewskiego. 24 Wiarš Mojżesz, gdy dorósł, zaprzeczył,że jest synem córki Faraona, 25 raczej wybierajšc cierpieć ucisk z ludembożym, niŸli mieć doczesnš rozkosz grzechu, 26 za większe bogactwo poczytujšc uršganie Chrystusowe, niż skarby egipskie: oglšdał się bowiem na nagrodę. 27 Wiarš opuœcił Egipt, nie bojšc się gniewukrólewskiego; oczekiwał bowiem niewidzialnego jakby widzšc. 28 Wiarš sprawił Paschę i wylanie krwi, aby ich się nie dotknšł ten, co pierworodnych tracił. 29 Wiarš przeszli Morze Czerwone jakby posuchej ziemi, czego gdy Egipcjanie próbowali, zostali pochłonięci. 30 Wiarš upadły mury Jerycha, ,po obejœciu wokoło przez dni siedem 31 Wiarš Rahab nierzšdnica nie zginęła z niewiernymi, przyjšwszy pokojowo wysłanych na zwiady. WIARA MNÓSTWA SPRAWIEDLIWYCH. 32 I cóż jeszcze powiem? Albowiem czasu nie stanie, gdybym rozprawiał o Gedeonie, Baraku, Samsonie, Jeftem, Dawidzie, Samuelu i prorokach, 33 którzy przez wiarę pokonali królestwa, wypełniali sprawiedliwoœć, dostšpili obietnic, zawarli lwie paszczęki, 34 zagasili napór ognia, uszli ostrza mlecza, dŸwignęli się z niemocy, stali się mężnymi na wojnie, zmusili wojska obcych do ucieczki. 35 Niewiasty odzyskały przez zmartwychwstanie swoich zmarłych. Inni zaœ byli rozcišgani, nie przyjmujšc wyzwolenia, aby lepszego dostšpić ne ać,o was przez ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż'P“ c(㠖 c)yĺ&*^K c€+Š' c,(46 ^zmartwychwstania. 36 Inni zaœ doznali poœmiewisk i bicia, nadto i kajdan i więzienia; 37 byli kamienowani, przecinani, dręczeni, pomarli mieczem zabici; błšdzili w owczych, w kozich skórach, cierpišc niedostatek, uciœnieni, utrapieni; 38 których œwiat nie był godzien, tułali się po pustkowiach, po górach i jamach i w jaskiniach ziemi 39 A ci wszyscy, œwiadectwem wiary zaleceni, nie doczekali się obietnicy, 40 gdyż Bóg przewidział dla nas coœ lepszego, aby bez nas nie stali się doskonałymi. 12 PRZYKŁAD CHRYSTUSA. 1 Przeto i my majšc nad sobš tak wielkš chmurę œwiadectw, złożywszy wszelki ciężar i grzech, zewszšd nas otaczajšcy, wcierpliwoœci biegnijmy do wyznaczonego nam boju, 2 patrzšc na Jezusa, sprawcę i dokonawcę wiary, który majšc przed sobš wesele, podjšł krzyż nie baczšc na hańbę i siedzi po prawicy stolicy bożej. 3 Uważajcie bowiem na tego, który zniósł od grzeszników taki przeciw sobie sprzeciw, abyœcie nie ustawali i nie upadali na duchu. CIERPIENIA DOWODEM MIŁOŒCI BOŻEJ. 4 Jeszcze bowiem nie opieraliœcie się aż do krwi w walce przeciw grzechowi, 5 a zapomnieliœcie o zachęcie, z którš do was jak do synów się zwraca, mówišc: "Synu mój, nie lekceważ karania Pańskiego,ani nie upadaj na duchu, gdy cię strofuje. 6 Albowiem kogo Pan miłuje, tego karci: smaga zaœ biczem każdego syna, którego przyjmuje. 7 W karnoœci trwajcie. Bóg odnosi się do was jak do synów. A jakiż to syn, którego by ojciec nie karcił? 8 A jeœli jesteœcie bez karania, którego uczestnikami stali się wszyscy, więc jesteœcie nieprawymi dziećmi, a nie synami.9 Nadto ojcowie nasi rodzen pouczali nas a szanowaliœmy ich; czyż nie będziemy dalekowięcej posłuszni Ojcu duchów, a będziemy żyć? 10 Tamci przecież przez krótki okres dni według swej woli nas pouczali, ten zaœ w tym, co pożyteczne jest dla przyjęcia jego uœwięcenia. 11 A wszelkie karcenie chwilowo wprawdziezdaje się nie przynosić wesela ale smutek, potem jednak wyćwiczonym przez siebie przynosi przebłogi owoc sprawiedliwoœci. 12 Przeto "podnieœcie ręce opuszczone i kolana osłabione" 13 i "chodŸcie prosto nogami" waszymi, abyktoœ kulejšc nie zabłšdził, ale raczej był uzdrowiony. B. ZALECENIE CNÓT CHRZEŒCIJAŃSKICH (12,14 -13,17) DĽŻYĆ DO ZGODY I ŒWIĘTOŒCI. 14 Dšżcie do pokoju z wszystkimi i do uœwięcenia, bez którego nikt nie będzie oglšdał Boga, 15 baczšc, żeby kto nie odstšpił od łaski bożej, "aby jaki gorzki korzeń puszczajšc pędy w górę, nie przeszkodził," a przezeń wielu się nie zaraziło. 16 By nie był kto rozpustnikiem, albo niezbożnym jak Ezaw, który dla jednej potrawy swoje "sprzedał pierworodztwo" 17 Wiedzcie bowiem, że i potem, gdy chciałodziedziczyć błogosławieństwo, został odrzucony; bo nie znalazł żalu, choć go ze łzami szukał. 18 Albowiem nie przystšpiliœcie do góry, której by się można dotknšć i do "płonšcego ognia" i "do wichru i mgły i burzy 19 i do dŸwięku tršby i do głosu słów"; ci,co go usłyszeli, prosili, aby do nich nie mówiono. 20 Nie mogli bowiem znieœć te o, co było powiedziane: "Gdyby nawet zwierzę dotknęło się góry, będzie ukamienowane." 21 A tak straszliwy był ten widok, że Mojżesz powiedział: "Przerażony jestem" i drżšcy 22 Ale przystšpiliœcie do góry Syjon i do miasta Boga żyjšcego, do Jeruzalem niebieskiego i do rzeszy wielu tysięcy aniołów 23 i do koœcioła pierworodnych, co sš zapisani w niebie i do Boga sędziego wszystkich i do duchów sprawiedliwych, doskonałych 24 i do Jezusa, poœrednika Nowego Testamentu i do pokropienia krwiš, która lepiej mówi, aniżeli Abel. NIE SPRZECIWIAĆ SIĘ CHRYSTUSOWI. 25 Uważajcie, żebyœcie się nie sprzeciwiali temu, który mówi. Jeœli bowiem tamci nie uszli, sprzeciwiajšc się temu, co na ziemi mówił, daleko bardziej my, jeœli odwrócimysię od tego, co z nieba mówi. 26 Głos jego wstrzšsnšł wtedy ziemiš, a teraz obiecuje, mówišc: "Jeszcze raz, a ja wstrzšsnę nie tylko ziemiš; ale i niebem." 27 To zaœ słowo: "jeszcze raz" oznacza przeniesienie rzeczy ruchomych jako stworzonych, aby pozostały te; co sš nieruchome. 28 Tak więc przyjmujšc królestwo nieruchome, mamy łaskę, przez którš służmy, podobajšc się Bogu, z bojaŸniš i zeczciš. 29 Albowiem "Bóg nasz jest ogniem trawišcym. " 13 ZACHĘTA DO RÓŻNYCH CNÓT. 1 Miłoœć braterska niechaj trwa wœród was. 2 I nie zapominajcie o goœcinnoœci, przez niš bowiem niektórzy, nie wiedzšc o tym, przyjęli aniołów w goœcinę. 3 Pamiętajcie o więŸniach, jakbyœcie współwięŸniami byli i o cierpišcych, jako żesami przebywacie w ciele. 4 Małżeństwo czcigodne we wszystkim, a łoże niepokalane. Albowiem rozpustników i cudzołożników Bóg będzie sšdził. 5 Postępowanie niech będzie bez chciwoœci, zadowalajcie się tym, co macie; sam bowiem powiedział: "Nie zostawię cię, ani nie opuszczę." 6 Tak iż œmiało mówić możemy: "Pan mi pomocnikiem: nie będę się bał, co mi uczyniczłowiek." PAMIĘĆ NA PRZEŁOŻONYCH. 7 Pamiętajcie o przełożonych waszych, którzy wam głosili słowo boże; a patrzšc na koniec ich postępowania, naœladujcie ich wiarę. 8 Jezus Chrystus wczoraj i dziœ: ten sam i na wieki. 9 Nie dajcie się zwodzić naukami rozmaitymi i obcymi Najlepiej bowiem jest serce utwierdzać łaskš, nie pokarmami, które nie pomogły tym, co się o nie starali.WYJDMY DO JEZUSA. 10 Mamy ołtarz, z którego nie majš prawa jeœć ci, co przybytkowi służš. 11 Albowiem ciała zwierzšt, których "krewza grzech bywa wnoszona do œwištyni" przez najwyższego kapłana, "bywajš palone za obozem." 12 Dlatego i Jezus, aby poœwięcić lud przez własnš krew, za bramš poniósł mękę 13 WyjdŸmy więc do niego za obóz, niosšc jego uršganie. 14 Nie mamy bowiem tutaj miasta trwałego, ale przyszłego szukamy. 15 Przez niego więc składajmy zawsze "Bogu ofiarę chwały," to jest "owoc warg," wielbišcych imię jego. SZCZODROBLIWOŒĆ I POSŁUSZEŃSTWO. 16 O dobroczynnoœci zaœ i udzielaniu dóbr nie zapominajcie, bo przez takie ofiary zjednujemy sobie zasługi u Boga. 17 BšdŸcie posłuszni przełożonym waszym i bšdŸcie im poddani. Oni bowiem czuwajš jako ci, co odpowiedzš za dusze wasze; abyto czynili z weselem, a nie wzdychajšc, bo to wam niepożyteczne. Zakończenie listu. (13,18-25) PROŒBA O MODLITWY I ŻYCZENIA. 18 Módlcie się za nami; ufamy bowiem, że mamy czyste sumienie, gdyż chcemy we wszystkim dobrze postępować 19 A proszę tym usilniej, byœcie to czynili, żebym wam co rychlej był przywrócony. 20 A Bóg pokoju, który wywiódł spoœród umarłych wielkiego Pasterza owiec, we krwi testamentu wiecznego, Pana naszego Jezusa Chrystusa, 21 niech was przysposobi do wszystkiego co dobre, abyœcie czynili wolę jego, sprawujšc w was to, co się jemu podoba, przez Jezusa Chrystusa, jemu chwała na wieki wieków Amen. WIADOMOŒCI I POZDROWIENIA. 22 Was zaœ proszę, bracia, abyœcie dobrze przyjęli słowo zachęty. Albowiem do was bardzo krótko napisałem. 23 Wiedzcie, że brat nasz Tymoteusz zostałwypuszczony; z nim (jeœli doœć rychło przyjdzie) zobaczę was. 24 Pozdrówcie wszystkich przełożonych waszych i wszystkich œwiętych. Pozdrawiajš was bracia z Italii. 25 Łaska z wami wszystkimi. Amen. ------------------------- LIST ŒW. JAKUBA Adres. JAKUB, sługa boży i Pana naszego Jezusa Chrystusa, dwunastu pokoleniom, które sš w rozproszeniu, pozdrowienie. A. O PRÓBACH CHRZEŒCIJAŃSKIEJ CNOTY (1,2-18) POKUSACH I UFNOŒCI W BOGU. 2 Bracia moi, uważajcie za wielkš radoœć, gdy wpadniecie w rozmaite pokusy, 3 wiedzšc, że próba wiary waszej sprawuje cierpliwoœć. 4 Cierpliwoœć zaœ dokonuje dzieła doskonałego, abyœcie byli doskonali i nienaganni, nie uchybiajšcy w niczym. 5 Jeœli zaœ kto z was potrzebuje mšdroœci, niech prosi od Boga, który daje wszystkim obficie i nie wymawia, a będzie mu dana. 6 Niech zaœ prosi z wiarš, nic nie wštpišc; bo kto wštpi, podobny jest do fali morskiej,poruszanej i miotanej wkoło wiatrem. 7 Niech więc taki człowiek nie sšdzi, że otrzyma coœ od Pana. 8 Człowiek chwiejnego umysłu jest niestały we wszystkich poczynaniach swoich. 9 Niech zaœ brat poniżony chlubi się w podwyższeniu swoim, 10 a bogaty w poniżeniu swoim, albowiem jak "kwiat trawy" przeminie. 11 Wzeszło bowiem słońce palšce i "wysuszyło trawę i opadł jej kwiat" i zginšł wdzięk oblicza jego ; tak i bogacz w swych przedsięwzięciach zmarnieje. JAK DZIAŁA POKUSA. 12 Błogosławiony mšż, który wytrzyma pokusę, bo gdy będzie wypróbowany, otrzyma koronę życia, którš obiecał Bóg tym, co go miłujš. 13 Niech nikt w pokusie nie mówi, że od Boga jest kuszony ; albowiem Bóg nie podlega pokusie do złego, a sam nikogo me kusi. 14 Lecz każdy bywa kuszony, gdy go własna pożšdliwoœć pocišga i nęci. 15 Potem gdy pożšdliwoœć pocznie, rodzi grzech, a grzech, gdy będzie wykonany, rodzi œmierć. 16 Przeto, bracia moi najmilsi, nie błšdŸcie.17 Wszelki datek dobry i wszelki dar doskonały pochodzi z wysoka, zstępujšc odOjca œwiatłoœci, u którego nie masz odmiany, ani zaćmienia przemiany. 18 Zrodził nas bowiem dobrowolnie słowemprawdy, żebyœmy byli niejako poczštkiem jego stworzenia. B. O WIERZE OBJAWIAJĽCEJ SIĘ W UCZYNKACH (1,19 - 2,26) POWŒCIĽGAĆ JĘZYK. 19 Wiecie, bracia moi najmilsi. Niech zaœ każdy człowiek będzie skory do słuchania, a powolny do mówienia i powolny do gniewu.20 Gniew bowiem męża nie powoduje sprawiedliwoœci bożej. 21 Przeto od- rzuciwszy wszelki brud i nad-miar złoœci, przyjmijcie w cichoœci słowo wszczepione, które może zbawić dusze wasze. NIE TYLKO SŁUCHAĆ ALE I WYKONYWAĆ. 22 BšdŸcie zaœ wykonawcami słowa, a nie słuchaczami tylko; oszukujšcymi samych siebie. 28 Gdyż jeœli kto jest słuchaczem słowa, anie wykonawcš ten podobny jest do człowieka, przypatrujšcego się przyrodzonemu obliczu swemu w zwierciadle ; 24 bo przyglšdnšł się sobie i od- szedł i zaraz zapomniał, jakim był. 25 Kto by zaœ pilniej wejrzał w doskonałe Prawo wolnoœci i wytrwał w nim i stał się nie słuchaczem zapominajšcym, ale wykonawcš czynu, ten błogosławiony będzie w działaniu swoim. 26 Jest zaœ kto uważa się za pobożnego, nie powœcišgajšc języka swego, ale zwodzšc serce swoje, tego pobożnoœć jest próżna. 27 Pobożnoœć czysta i niepokalana u Boga i Ojca ta jest : Nawiedzać sieroty i wdowy wich ucisku, a siebie zachować nieskalanym od tego œwiata. 2 NIE KIEROWAĆ SIĘ WZGLĘDAMI. 1 Bracia moi, nie przebierajšc w osobach, miejcie wiarę w chwalebnego Pana naszego Jezusa Chrystusa. 2 Albowiem gdyby na zebranie wasze przyszedł mšż majšcy złoty pierœcień, w œwietnej szacie, a wszedłby też ubogi w brudnym odzieniu 3 i patrzylibyœcie na tego, co się odział w œwietnš szatę i rzeklibyœcie mu: Ty usišdŸ tu wygodnie, a ubogiemu rzeklibyœcie: Ty stój tam, albo sišdŸ u podnóża nóg moich; 4 czyż nie sšdzicie w duszy i nie staliœcie się sędziami o myœlach złoœliwych? 5 Słuchajcie, bracia moi najmilsi : Czyż Bógnie obrał ubogich na tym œwiecie na bogatych w wierze i dziedziców królestwa, które Bóg obiecał tym, co go miłujš ? 6 A wyœcie nie uczcili ubogiego. Czyż to nie bogacze przemocš was uciskajš i czy nie oni cišgnš was do sšdów? 7 Czy nie oni bluŸniš dobremu imieniu, którego wzywano nad wami ? WIERNOŒĆ WSZYSTKIM PRZYKAZANIOM. 8 Jeœli jednak wypełniacie Prawo królewskie według Pisma : "Będziesz miłował bliŸniego swego jak siebie samego"- dobrze czynicie; 9 jeœli zaœ przebieracie między osobami - grzech popełniacie i Prawo potępia was jako przestępców 10 Lecz ktokolwiek zachowałby całe Prawo, a w jednym by upadł, stał się winnym wszystkiego. 11 Gdyż ten, co rzekł : "Nie cudzołóż," rzekł też "Nie zabijaj." Jeœlibyœ nie cudzołożył, ale byœ zabijał, stałeœ się przestępcš Prawa. 12 Tak mówcie i tak czyńcie, jak ci co majšbyć sšdzeni przez Prawo wolnoœci 13 Albowiem sšd bez miłosierdzia temu, co miłosierdzia nie czynił: miłosierdzie zaœ przewyższa sšd. WIARA BEZ UCZYNKÓW NIEPOŻYTECZNA. 14 Cóż za pożytek, bracia moi, gdyby kto mówił, że ma wiarę, a nie miałby uczynków? Czyż wiara może go zbawić? 15 Jeœliby zaœ brat i siostra byli nadzy i potrzebowali codziennej żywnoœci, 16 a rzekłby im ktoœ z was : IdŸcie w pokoju, ogrzejcie się i nasyćcie się, lecz nie dalibyœcie im, czego potrzeba ciału, cóżto pomoże ? 17 Tak i wiara, jeœliby nie miała uczynków,martwa jest sama w sobie. 16 Ale powie kto : Ty masz wiarę, a ja mamuczynki; pokaż mi wiarę swš bez uczynków,a ja ci pokażę wiarę mojš z uczynków. 19 Ty wierzysz, że jest jeden Bóg? Dobrze czy- nisz : czarci też wierzš i drżš. PRZYKŁAD WIARY ABRAHAMA. 20 Chcesz zaœ wiedzieć, o człowiecze próżny, że wiara bez uczynków martwa jest? 21 Czyż Abraham, ojciec nasz, nie z uczynków został usprawiedliwiony, "ofiarowawszy Izaaka, syna swe- go, na ołtarzu?" 22 Widzisz, że wiara współdziała z jego uczynkami i z uczynków wiara stała się doskonałš. 23 I wypełniło się Pismo, które mówi : "Uwierzył Abraham Bogu i poczytane mu jest ku sprawiedliwoœci" i nazwany jest "przyjacielem bożym." 24 Widzicie, że człowiek bywa usprawiedliwiony z uczynków a nie z wiary tylko ? 25 Podobnie i Rahab nierzšdnica, czy nie została usprawiedliwiona z uczynków, gdy przyjęła posłów i innš drogš wypuœciła ? 26 Albowiem jak ciało bez ducha jest martwe, tak i wiara bez uczynków jest martwa. C. JAK POSŁUGIWAĆ SIĘ JĘZYKIEM (3,1-18) 3 GRZECHY JĘZYKA 1 Bracia moi, niech wielu z was nie staje się nauczycielami, wiedzšc, że cięższego sšdu doznacie. 2 W wielu bowiem rzeczach upadamy wszyscy. Jeœli kto w słowie nie upada, ten jest mężem doskonałym ; może także na wodzy trzymać całe ciało. 3 A jeœli koniom wkładamy wędzidła w pyski, aby nam były posłuszne, to całym ciałem ich kierujemy. 4 Oto i okręty, choć wielkie sš i przez potężne wiatry pędzone, kieruje malutki ster, dokšd zechce wola kierujšcego. 5 Tak i język jest wprawdzie małym członkiem, ale wielkie rzeczy dŸwiga. Oto jak mały ogień jakże wielki las podpala. 6 I język jest jak ogień, œwiat nieprawoœci.Język jest między członkami naszymi tym, co plami całe ciało i zapala koło życia naszego, rozpalony przez piekło. 7 Wszelki bowiem rodzaj zwierzšt i ptaków i wężów i innych poskramia się i jest poskromiony przez naturę ludzkš ; 8 ciecz języka nikt z ludzi nie może poskromić : zło niespokojne, pełne jadu œmiertelnego. 9 Nim to błogosławimy Boga i Ojca i nim przeklinamy ludzi stworzonych na "podobieństwo Boga." 10 Z tychże ust wychodzi błogosławieństwo i przekleństwo. Nie powinno tak być, bracia moi. 11 Czy, Ÿródło wypuszcza z tej samej szczeliny słodkš i gorzkš wodę? 12 Czy może, bracia moi, figa rodzić winne jagody, albo winny szczep figi? Tak też słona woda nie może uczynić słodkiej. ZIEMSKA I NIEBIESKA MĽDROŒĆ. 13 Któż między wami jest mšdry i wyćwiczony?. Niech przez dobre postępowanie pokaże uczynki swoje w skromnej mšdroœci. 14 Lecz jeœli gorzkš zazdroœć macie i sporysš w sercach waszych, nie chciejcie się wynosić i być kłamcami przeciwko prawdzie. 15 Nie jest to bowiem mšdroœć z góry zstępujšca, ale ziemska, cielesna, diabelska. 16 Gdzie bowiem zazdroœć i spór, tam niestałoœć i wszelka zła sprawa. 17 Lecz mšdroœć, która jest z góry, najpierw z pewnoœciš jest czysta, potem spokojna, skromna, ustępliwa, z dobrymi się zgadzajšca, pełna miłosierdzia i dobrych owoców, nie stronnicza, bez obłudy. 18 A owoc sprawiedliwoœci bywa siany w pokoju dla czynišcych pokój. D. O POKOJU I JEDNOŒCI WŒRÓD BRACI (4,1-17) 4 ZŁO Z POŻĽDLIWOŒCI 1 Skšd walki i kłótnie między wami ? Czy nie stšd ? z pożšdliwoœć waszych, które wojujš w członkach waszych ? 2 Pożšdacie, a nie macie ; zabijacie i zazdroœcicie, a nie możecie osišgnšć ; kłócicie się i walczycie, a nie macie, dlatego że nie prosicie 3 Prosicie, a nie otrzymujecie, dlatego że Ÿle prosicie, abyœcie to na pożšdliwoœci wasze 4 Cudzołożnicy, czy nie wiecie, że przyjaŸńtego œwiata jest nieprzyjaciółkš Boga? Ktokolwiek więc chciałby być przyjacielem tego œwiata, staje się nieprzyjacielem Boga.5 Czy sšdzicie, że na próżno mówi Pismo : Aż do zazdroœci pożšda duch, który w was mieszka ? 6 Lecz większš łaskę daje. Przeto mówi : ić ne ać,o was przez ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż-PÚ c.* Ó/ýÎ c€0Ëö c1Á&• c2V3 `"Bóg pysznym się sprzeciwia, a pokornym łaskę daje." 7 BšdŸcie więc poddani Bogu, Opierajcie się zaœ diabłu, a uciecze od was. 8 Przybliżajcie się do Boga, a przybliży się do was. Oczyœćcie ręce, grzesznicy, i oczyœćcie serca, ludzié umysłu dwoistego. 9 Biadajcie i smućcie się i płaczcie ; œmiechwasz niech się obróci w żałoœć, a wesele w smutek. 10 Uniżcie się przed obliczem Pana, a wywyższy was. 11 Nie uwłaczajcie jeden drugiemu, bracia.Kto uwłacza bratu, albo kto sšdzi brata swego, uwłacza Prawu i sšdzi Prawo. Jeœli zaœ sšdzisz Prawo, nie jesteœ wykonawcš Prawa, ale sędziš. 12 Jeden jest zakonodawcš i sędzia; który może zatracić i wybawić. Ty zaœ kim jesteœ, sędzio bliŸniego ? ZUCHWAŁE PLANY. 13 Oto teraz wy, co mówicie : Dziœ albo jutro pójdziemy do tego miasta i zabawimy tam przynajmniej rok i będziemy handlowaćicišgnšć zyski ; 14 wy, którzy nie wiecie, co będzie jutro. 15 Czymże bowiem jest życie wasze? Parš jest, która na krótko się ukazuje, a potem zniknie, Zamiast tego, żebyœcie mówili : Jeœli Pan zechce. I : jeœli żyć będziemy, uczynimy to lub owo. 16 Teraz zaœ chełpicie się w przechwałkach waszych. Wszelka taka chełpliwoœć zła jest. 17 Kto więc umie dobrze czynić, a nie czyni, ten grzeszy. E. RÓŻNE UPOMNIENIA I WSKAZÓWKI (5,1-20) 5 UPOMNIENIA BOGACZÓW. 1 Nuże teraz, bogacze, płaczcie, narzekajšc na nędze wasze, które przyjdš na was. 2 Bogactwa wasze zbutwiały, a szaty wasze mole zjadły. 3 Złoto i srebro wasze pordzewiało, a rdza ich będzie na œwiadectwo przeciw wam i pożerać będzie ciała wasze jak ogień: Naskarbiliœcie sobie gniewu w ostatnie dni. 4 Oto zapłata robotników, którzy żçli pola wasze, przez was zatrzymana, woła, a wołanie ich doszło "do uszu Pana zastępów." 5 Ucztowaliœcie na ziemi i w zbytkach utuczyliœcie serca wasze "w dzień zabijania." 6 Wyrzekliœcie się i zabiliœcie sprawiedliwego, a nie sprzeciwił się wam. ZACHĘTA DO WYTRWANIA. 7 BšdŸcie więc cierpliwi, bracia, aż do przyjœcia Pańskiego. Oto rolnik wyglšda cennego owocu ziemi, cierpliwie czekajšc, aż spadnie deszcz "wczesny i póŸny." 8 I wy zatem bšdŸcie cierpliwi i utwierdzajcie serca wasze, o przybliżyło się przyjœcie Pańskie. 9 Nie narzekajcie, bracia, jedni na drugich,abyœcie nie byli sšdzeni. Oto sędzia stoi przed drzwiami. 10 Bracia, bierzcie za przykład znoszenia zła, utrapienia i wielkiej cierpliwoœci proroków, którzy przemawiali w imię Pańskie. 11 Oto za błogosławionych mamy tych, co wytrwali. O cierpliwoœci Joba słyszeliœcie i koniec Pański widzieliœcie; że "litoœciwy jest Pan i miłosierny." 12 Przede wszystkim zaœ, bracia, nie przysięgajcie ani na niebo, ani na ziemię, ani żadnš innš przysięgš. Lecz wasza mowaniech będzie : Tak, tak ; Nie, nie ; abyœcie się pod sšd nie dostali. 13 Smuci się kto z was ? Niech się modli. Ma spokój ducha? Niech œpiewa. NAMASZCZENIU CHORYCH. 14 Choruje kto między wami? Niech wezwiekapłanów koœcioła i niech się modlš nad nim, namaszczajšc go olejem w imię Pańskie ; 15 a modlitwa wiary wybawi chorego i ulży mu Pan; a jeœliby był w grzechach, będš mu odpuszczone. 16 Wyznawajcie więc jedni drugim grzechy swoje i módlcie się wzajemnie za siebie, abyœcie byli zbawieni, albowiem wiele może ustawiczna proœba sprawiedliwego. 17 Eliasz był człowiekiem w cierpliwoœci nam podobnym i w modlitwie prosił, żeby deszcz nie padał na ziemię i nie padał trzy lata i szeœć miesięcy. 18 I znowu się modlił i niebo spuœciło deszcz i ziemia dała swój owoc. 19 Bracia moi, jeœliby kto z was zbłšdził z drogi prawdy i ktoœ by go nawrócił, 20 niech wie, że kto nawrócił grzesznika z jego błędnej drogi, zbawi jego duszę od œmierci "zakryje mnóstwo grzechów." ------------------------ PIERWSZY LIST ŒW. PIOTRA Wstęp. (l,l-2) PIOTR, apostoł Jezusa Chrystusa przychodniom rozproszonym w Poncie, Galacji, Kapadocji, Azji i Bitynii, wybranym 2 według przejrzenia Boga Ojca, w poœwięceniu Ducha, ku posłuszeństwu i pokropieniu krwiš Jezusa Chrystusa: Łaska wam i pokój i Niech się pomnoży. A. WIELKOŒĆ CHRZEŒCIJAŃSKIEJ WIARY I NADZIEI (1,3-12) 3 Błogosławiony Bóg i Ojciec Pana naszego Jezusa Chrystusa, który według wielkiego miłosierdzia swego odrodził nas ku nadziei żywej, przez zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa, 4 dla dziedzictwa niezniszczalnego i niepokalanego i niezwiędłego, zachowanego w niebie dla was; 5 a was moc boża strzeże przez wiarę ku zbawieniu, które okazało się zgotowane w ostatecznym czasle. 6 Przez co będziecie się radować, choć teraz trzeba się nieco posmucić w rozmaitych pokusach, 7 aby próba waszej wiary, daleko cenniejsza niż złoto (które w ogniu próbujš), okazała się ku chwale i czci i sławie w objawieniu Jezusa Chrystusa; 8 a choć go nie widzieliœcie, miłujecie i w niego też teraz, nie widzšc go, wierzycie, wierzšc zaœ radować się będziecie weselemniewymownymi i chwalebnym, 9 osišgajšc zbawienie dusz, cel wiary waszej. 10 tym zbawieniu wywiadywali się i dociekali prorocy, mówišcy o przyszłej dla was łasce, 11dociekajšcy, który, albo jaki czas wskazywał w nich Duch Chrystusa, gdy zapowiadał cierpienia Chrystusowe i następujšce po nich uwielbienia. 12 Objawlono im, że nie samym sobie, ale wam przez to posługiwali, co teraz wam oznajmili ci, którzy wam ewangelię opowiadali przez Ducha Œwiętego, zesłanegoz nieba, na którego pragnš patrzeć aniołowie. B. OGÓLNA ZACHĘTA DO ŒWIĘTOŒCI ŻYCIA (1,13 - 2,10) ŒWIĘCIE POSTĘPUJCIE. 13 A przeto przepasawszy biodra umysłu wasze o, trzeŸwi, miejcie doskonałš nadzieję w tej łasce, którš wam ofiarujš w objawieniu Chrystusa Jezusa. 14 Jak synowie posłuszeństwa, nie chodŸcie za dawnymi pożšdliwoœciami waszej niewiadomoœci, 15 ale na wzór tego, który was wezwał, Œwiętego, i wy bšdŸcie œwiętymi w całym postępowaniu, 16 gdyż napisane jest: "Będziecie œwiętymi, gdyż ja Œwięty jestem." 17 Jeœli zaœ wzywacie tego jako Ojca, którybez względu na osoby sšdzi każdego wedługuczynku, w czasie waszego pielgrzymowania, zachowujcie się w bojaŸni, 18 wiedzšc, że nie złotem, albo srebrem zniszczalnym zostaliœcie wykupieni z marnego waszego sposobu życia, przekazanego wam przez ojców, 19 ale krwiš drogš Chrystusa jako niepokalanego baranka i bez zmazy, 20 który wprawdzie przejrzany był przed założeniem œwiata, ale ukazał się w czasach ostatnich dla was; 21 a przez niego jesteœcie wierni Bogu, który go wzbudził z martwych i dał mu chwałę, aby wiara wasza i nadzieja była wBogu. 22 Skoro oczyœciliœcie dusze wasze przez posłuszeństwo miłoœci, w miłoœci braterskiej, ze szczerego serca jedni drugich miłujcie goręcej, 23 odrodzeni nie z nasienia ulegajšcego zepsuciu, ale niezniszczalnego przez słowo "Boga żywego i trwajšcego" na wieki. 24 Gdyż "wszelkie ciało jak trawa i wszelka chwała jego jak kwiat trawy; uschła trawa i kwiat jej opadł. Lecz słowoPańskie trwa na wieki." 25 To zaœ jest słowo, które wam opowiadano. 2 PRZYŁĽCZCIE SIĘ DO CHRYSTUSA 1 Złożywszy więc wszelkš złoœć i wszelkš zdradę i obłudę i zazdroœci i wszystkie obmowy, 2 jak dopiero co narodzone niemowlęta, pragnijcie duchownego, szczerego mleka, abyœcie na mm wzrastali ku zbawieniu, 3 jeœli tylko "skosztowaliœcie, że słodki jest Pan." 4 Przystępujšc do niego, żywego kamienia, przez ludzi wprawdzie odrzuconego, ale przez Boga wybranego i uczczonego 5 i wy jak żywe kamienie na nim się budujcie, dom duchowy, kapłaństwo œwięte, dla składania duchowych ofiar, przyjemnych Bogu przez Jezusa Chrystusa. 6 Dlatego w Piœmie czytamy: "Oto kładę na Syjonie kamień węgielny, wybrany, kosztowny, a kto weń uwierzy, nie będzie zawstydzony." 7 Dla was więc wierzšcych: "kamień, który odrzucili budujšcy - ten stał się głowš węgła" 8 i "kamieniem obrazy i skałš zgorszenia tym, co się potykajš" o słowo i nie wierzš,na co sš postanowieni. 9 Wy zaœ "rodzaj wybrany, królewskie kapłaństwo, naród œwięty, lud nabyty; abyœcie głosili moc tego," co was z ciemnoœci powołał do swojej przedziwnej œwiatłoœci. 10 Wy, którzyœcie kiedyœ byli "nie ludem," ateraz ludem bożym; "tymi, co nie odstšpili miłosierdzia," teraz zaœ "tymi, co miłosierdzia dostšpili. C. WSKAZÓWKI NA OBECNE CZASY (2,11- 4,19) JAK ZACHOWAĆ SIĘ WŒRÓD POGAN. 11 Najmilsi, proszę was jak "przychodniówigoœci," abyœcie się wstrzymywali od pożšdliwoœci cielesnych, które walczš przeciwko duszy; 12 niech obcowanie wasze wœród pogan będzie dobre, aby za to, w czym was potwarzajš jako złoczyńców, gdy przypatrzš się waszym dobrym uczynkom, chwalili Boga "w dzień nawiedzenia." POSŁUSZEŃSTWO ZWIERZCHNOŒCIOM. 13 BšdŸcie więc poddani wszelkiemu ludzkiemu stworzeniu dla Boga: czy to królowi jako zwierzchnikowi, 14 czy legatom jako od niego posłanym dla karania złoczyńców, a dla pochwały dobrych; 15 gdyż taka jest wola boża, abyœcie dobrze czynišc, zamykali usta głupocie ludzi nieroztropnych; 16 jak wolni, a nie jak ci, co wolnoœć używajš na pokrycie złoœć, ale jak słudzy boży. 17 Wszystkich szanujcie, braci miłujcie, Boga się bójcie, króla czcijcie. OBOWIĽZKI SŁUG. 18 Słudzy, bšdŸcie poddani panom z wszelkš bojaŸniš, nie tylko dobrym i skromnym, ale też i przykrym. 19 Jest to bowiem łaskš, jeœli kto z sumiennoœci względem Boga znosi przykroœci, cierpišc niesprawiedliwie. 20 Jakaż to bowiem chwała, jeœli za grzechy i policzkowanie cierpicie? Ale jeœli dobrze czynišc cierpliwie znosicie, to jest łaska Boga. 21 Na to bowiem wezwani jesteœcie, gdyż i Chrystus za nas cierpiał, zostawiajšc wam przykład, abyœcie wstępowali w jego œlady;22 który "grzechu nie uczynił, ani się nie znalazła zdrada w ustach jego" 23 on to, gdy mu złorzeczono, nie złorzeczył, gdy cierpiał, nie odgrażał się,lecz się poddał niesprawiedliwie sšdzšcemu; 24 który sam na ciele swym "grzechy naszeponiósł" na drzewo, abyœmy umarłszy grzechom, żyli sprawiedliwoœci, "którego sinoœciš jesteœcie uleczeni." 25Byliœcie bowiem "jak owce błšdzšce," ale teraz jesteœcie nawróceni do pasterza i biskupa dusz waszych. 3 OBOWIĽZKI ŻON I MĘŻÓW. 1 Podobnie i żony niech będš poddane mężom swoim, aby î ci, co nie wierzš słowu, przez zachowanie się niewiast, bez słowa, pozyskani byli, 2 patrzšc na czyste w bojaŸni postępowaniewasze. 3 Ich ozdoba niech nie będzie Zewnętrzna: wyszukane zaplatanie włosów lub obwieszanie się złotem albo strojne ubiory,4 ale ukryty w sercu człowiek nieskazitelny, spokojnego i skromnego ducha, który jest przed oblicznoœciš bożš bogaty. 5 Tak bowiem niegdyœ i œwięte niewiasty, ufajšce w Bogu, zdobiły się, poddane własnym mężom. 6 Tak Sara posłuszna była Abrahamowi, nazywajšc go panem; której córkami jesteœcie, jeœli czynicie dobrze i nie boicie się żadnej pogróżki. 7 Podobnie i mężowie, współżyjšc rozumnie, oddajcie czeœć istocie niewieœciejjako słabszej i jako współdziedziczkom życia łaski, aby nie były przeszkodzone modlitwy wasze. ZACHĘTA DO ZGODY I MIŁOŒCI. 8 A na koniec bšdŸcie wszyscy jednomyœlni,współczujšcy, miłujšcy braci, miłosierni, skromni, pokorni, 9 nie odpłacajcie złym za złe, ani złorzeczeniem za złorzeczenie, lecz przeciwnie błogosławcie, gdyż na to jesteœcie wezwani, abyœcie błogosławieństwo osiedli w dziedzictwie. 10 "Kto bowiem chce życie miłować i oglšdać dni szczęœliwe, niech powœcišga język swój od złego i wargi jego niech nie mówiš zdrady. 11 Niech unika złego, a niech czyni dobrze;niech szuka pokoju i niech za nim zdšża. 12 Gdyż oczy Pańskie nad sprawiedliwymi, auszy jego ku ich proœbom; lecz gniew Pański przeciw tym, co czyniš Ÿle. W CIERPIENIACH WZORUJCIE SIĘ NA CHRYSTUSIE. 13 I któż Wam Zaszkodzi, jeœli w dobrym współzawodniczyć będziecie? 14 Ale jeœli co dla sprawiedliwoœci ucierpicie, błogosławieni jesteœcie. A "gróŸb ich nie lękajcie się, ani się nie poddawajcie trwodze." 15 Pana zaœ Chrystusa czcijcie w sercach waszych, zawsze gotowi do odpowiedzi każdemu, co się domaga od was sprawy z tej nadziei, którš macie; 16 ale z cichoœciš i z bojaŸniš, majšc sumienie czyste, aby z tego, w czym wam uwłaczajš, zawstydzili się ci, co potwarzajš wasze dobrze postępowanie w Chrystusie. 17 Lepiej bo Wiem cierpieć, dobrze czynišc (jeœliby była wola boża), niż Ÿle czynišc. 18 Gdyż i Chrystus raz umarł za grzechy nasze, sprawiedliwy za niesprawiedliwych, aby nas ofiarował Bogu, przyprawiony wprawdzie o œmierć w ciele, ożywiony zaœ duchem. 19 W nim też przyszedłszy i tym duchom przepowiadał, co w więzieniu byli, 20 co niegdyœ byli niewierni, gdy cierpliwoœć boża wyczekiwała za dni Noego, gdy korab budowano, w którym mało, to jest oœmiu ludzi, zostało uratowanych przez wodę. 21 Tak i was teraz zbawia odpowiadajšcy jej chrzest - nie złożenie cielesnego brudu,ale proœba dobrego sumienia do Boga, przezzmartwychwstanie Jezusa Chrystusa, 22 który jest po prawicy bożej, pochłonšwszy œmierć, abyœmy się stali dziedzicami życia wiecznego; wstšpiwszy donieba, majšc poddanych sobie Aniołów i Zwierzchnoœci i Moce. 4 NIE WIKŁAJCIE SIĘ W GRZECHY POGAN. 1 Skoro więc Chrystus cierpiał w ciele i wytš samš myœlš się uzbrójcie, bo kto cierpiał w ciele, zaprzestał grzechów, 2 aby już resztę czasu przeżyć w ciele nie dla pożšdliwoœci ludzkich, ale dla woli bożej.3 Albowiem dosyć już było przeszłego czasu na spełnianie pogańskich pragnień tym, co żyli w rozpuœcie, pożšdliwoœciach, opilstwach, biesiadach, pijaństwach i niegodziwych bałwochwalstwach. 4 Wobec czego dziwiš się bluŸnišc, że wy nie biegniecie wraz z nimi do tego samego zlewiska rozpusty. 5 0dpowiedzš oni przed tym, co gotów jest sšdzić żywych i umarłych. 6 Dla tego bowiem i umarłym opowiadano ewangelię, aby wprawdzie osšdzeni byli według ludzi w ciele, lecz żyli według Bogaw duchu. ODDAWAJCIE SIĘ MODLITWIE I MIŁOŒCI. 7 Koniec zaœ wszystkiego przybliżył się. Przeto bšdŸcie roztropni i czuwajcie w modlitwach. 8 A nade wszystko miejcie ustawicznš miłoœć jedni ku drugim, bo "miłoœć zakrywa mnóstwo grzechów." 9 Goœcinni bšdŸcie wzajem dla siebie bez szemrania. 10 Jakš każdy otrzymał łaskę, takš niech usługuje jeden drugiemu jak dobrzy szafarze różnorodnej łaski bożej. 11 Jeœli kto mówi jako mowy boże; jeœli ktoposługuje - jako z mocy, której dostarcza Bóg, aby we wszystkim Bóg był chwalony przez Jezusa Chrystusa, jemu chwała i panowanie na wieki wieków. Amen. CIERPIENIE WIELKIM SKARBEM. 12 Najmilsi, nie dziwcie się upałowi, który was spotyka dla doœwiadczenia, jakby coœ nowego na was przychodziło, 13 ale weselcie się, będšc uczestnikami cierpień Chrystusowych, abyœcie i w objawieniu chwały jego radujšc się weselili.14 Jeœli was znieważajš dla imienia Chrystusowego, błogosławieni będziecie; gdyż czeœć i chwała i moc Boga i Duch jegona was spoczywa. 15 Niech nikt z was nie cierpi jak mężobójca, albo złodziej, albo złorzeczšcy, albo cudzego pragnšcy. 16 Jeœli zaœ jako chrzeœcijanin - niech się nie wstydzi, lecz niech chwali Boga za to imię: 17 gdyż czas nadszedł, żeby się sšd zaczšłod domu bożego. Jeœli najpierw od nas, to jakiż koniec tych, co nie wierzš ewangelii bożej 18 A jeœli "sprawiedliwy ledwo się zbawi, bezbożny i grzesznik gdzie się okażš" 19 Tak więc i ci, co cierpiš według woli bożej, niech wiernemu Stworzycielowi polecajš swe dusze przez dobre uczynki D. OSTATNIE UPOMNIENIA DLA CAŁEGO KOŒCIOŁA (5,1-11) 5 JAK STARSI MAJĽ RZĽDZIĆ. 1 Star szych więc, którzy sš między wami, proszę jak współstarszy œwiadek mšk Chrystusa, oraz uczestnik tej chwały, która w przyszłym czasie ma się objawić: 2 Paœcie trzodę bożš, która jest przy was, doglšdajcie jej nie z musu, ale ochotnie według Boga i nie dla brzydkiego zysku, lecz z dobrej woli, 3 ani też nie jako panujšcy nad gminami, alestajšc się z serca wzorem dla trzody. 4 A gdy się ukaże Ksišżę pasterzy, otrzymacie niewiędnšcy wieniec chwały 5 Podobnie i młodzi bšdŸcie poddani starszym. Wszyscy zaœ pokorę wzajemnie sobie okazujcie, gdyż "Bóg pysznym się sprzeciwia, a pokornym łaskę je." POKORZE I CZUJNOŒCI. 6 Uniżajcie się zatem pod potężnš rękš bożš, aby was wywyższył w czasie mówi : ić ne ać,o was przez ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż3`¨#4p c€5x¨ c6  H7@%( c€8h0Ž c9=cnawiedzenia, 7 wszelkš "troskę waszš na niego składajcie," gdyż on ma pieczę o was. 8 TrzeŸwi bšdŸcie i czuwajcie, bo przeciwnik wasz diabeł jak lew ryczšcy kršży, szukajšc, kogo by pożarł. 9 Sprzeciwiajcie mu się mocni w wierze, wiedzšc, że to samo utrapienie spotyka braci waszych na œwiecie. 10 A Bóg wszelkiej łaski, który wezwał was do swej wiecznej chwały w ChrystusieJezusie, udoskonali, utwierdzi i ugruntuje trochę utrapionych. 11 Jemu chwała i panowanie na wieki wieków. Amen. Zakończenie listu (5,12-14) POZDROWIENIA. 12 Przez Sylwana, wiernego brata, krótko, jak sšdzę, napisałem do was, napominajšc izaœwiadczajšc, że ta jest prawdziwa łaskaboża, w której trwacie. 13 Pozdrawia was współwybrany koœciół, który jest w Babilonie i Marek, syn mój. 14 Pozdrówcie się wzajemnie pocałunkiem œwiętym. Łaska wam wszystkim, którzy jesteœcie w Chrystusie Jezusie. Amen. --------------------------- DRUGI LIST ŒW. PIOTRA Adres. (1,1-2) SZYMON PIOTR, sługa i apostoł Jezusa Chrystusa tym, co równš z nami otrzymali wiarę przez sprawiedliwoœć Boga naszego i Zbawiciela Jezusa Chrystusa: 2 Łaska wam i pokój niech się w pełni ziœciw poznaniu Boga i Chrystusa Jezusa Pana naszego. A. POBUDKI DO GORLIWOŒCI CHRZEŒCIJAŃSKIEJ (1,3-21) NAPOMNIENIE DO CNOTY CHRZEŒCIJAŃSKIEJ. 3 Jak z boskiej mocy jego zostało nam darowane wszystko, co dotyczy życia i pobożnoœci, przez poznanie tego, który nas wezwał własnš chwałš i mocš, 4 a przez niego nam darował największe i kosztowne obietnice, abyœcie się przez nie stali uczestnikami boskiej natury, i uciekali od skażenia tej pożšdliwoœci, jaka jest na œwiecie. 5 Wy zaœ dokładajšc wszelkiej pilnoœci, dodawajcie do wiary naszej cnotę, do cnotyteż poznanie, 6 a do poznania powœcišgliwoœć, do powœcišgliwoœci znowu cierpliwoœć, a do cierpliwoœci pobożnoœć, 7 do pobożnoœci zaœ ukochanie braci, do ukochania braci miłoœć. 8 One bowiem, jeœli je mieć będziecie i to obficie, nie zostawiš was bezczynnych ani niepożytecznych w poznaniu Pana naszego Jezusa Chrystusa. 9 Kto bowiem ich nie ma, œlepy jest i po omacku chodzi, puœciwszy w niepamięć oczyszczenie z dawnych grzechów swoich. 10 Dlatego, bracia, tym bardziej się starajcie, żebyœcie przez dobre uczynki pewnym uczynili wezwanie i wybranie wasze, albowiem to czynišc, nigdy nie zgrzeszycie. 11 Tak bowiem będzie wam szeroko otworzone wejœcie do wiecznego królestwa Pana naszego i Zbawiciela Jezusa ChrystusaPOWODY TEGO NAPOMNIENIA. 12 Dlatego też będę wam zawsze przypominał te rzeczy, choć je i utwierdzeni jesteœcie w danej obecnie prawdzie. 13 Uważam zaœ to za słuszne, dopóki jestem w tym przybytku, przez napominaniepobudzać was do czujnoœci, 14 będšc pewnym, że bliskie jest złożenie przybytku mojego, według tego jak i Pan nasz1 Jezus Chrystus mi oznajmił. 15 A postaram się, żebyœcie, i po zejœciu moim mogli często przypominać sobie te rzeczy. 16 Albowiem nie zmyœlonymi baœniami uwiedzeni oznajmiliœmy wam moc i przyjœcie Pana naszego Jezusa Chrystusa; lecz naocznie oglšdaliœmy wielkoœć jego. 17 0trzymał bowiem od Boga Ojca czeœć i chwałę, gdy do niego doszedł taki głos od przedziwnej chwały: "Ten jest Syn mój miły, w którym sobie upodobałem, jego słuchajcie." 18 I głos ten z nieba dochodzšcy, myœmy słyszeli, będšc z nim na górze œwiętej. 19 I tak mamy więcej umocnionš mowę proroczš, której się trzymajšc jak lampy wciemnym miejscu œwiecšcej, dobrze czynicie, dopóki dzień nie zaœwita i jutrzenka nie zejdzie w sercach waszych: 20 najpierw rozumiejšc, że żadnego z proroctw Pisma nie wykłada się własnym tłumaczeniem. 21 Gdyż proroctwo nie przez wolę ludzkš zostało kiedyœ przyniesione, ale ludzie œwięci boży mówili natchnieni Duchem Œwiętym. B. STRZEC SIĘ NAUCZYCIELI FAŁSZU (2,1-22) 2 ZGUBA FAŁSZYWYCH PROROKÓW PEWNA. 1 Lecz byli między ludem i fałsz prorocy, jak i między wami będš kłamliwi nauczyciele, którzy wprowadzš zgubne odszczepieństwa i zaprš się tego Pana, który ich odkupił, przywodzšc na siebie rychłš zgubę. 2 I wielu pójdzie za ich rozpustš i droga prawdy będzie przez nich bluŸniona. 3 I z chciwoœci ułudnymi słowami wyzyskiwać was będš. Sšd na nich od dawna wydany i zatracenie ich nie drzemie. 4 Albowiem jeœli Bóg aniołom, gdy zgrzeszyli, nie przepuœcił, ale powrozami piekielnymi cišgnionych do piekła podał na męki, aby na sšd byli zachowani; 5 dawnemu œwiatu nie przepuœcił, ale tylko Noego ósmego, głosiciela sprawiedliwoœci, zachował, sprowadziwszy potop na œwiat bezbożnych; 6 i miasta Sodomczyków i Gomorejczyków wpopiół obróciwszy, skazał na zagładę, zostawiajšc przykładnš karę dla tych, co bezbożnie postępować będš; 7 i wyrwał sprawiedliwego Lota, uciœnionego swawolš i rozwišzłym postępowaniem niegodziwców; 8 - był bowiem sprawiedliwy, choć widział i słyszał, mieszkajšc wœród tych, co dzieńw dzień trapili duszę sprawiedliwš nie zbożnymi uczynkami 9 Umie Pan wyrwać pobożnych z pokusy, a niesprawiedliwych zachować na dzień sšdu,aby byli męczeni, 10 najwięcej zaœ tych, co służš ciału w plugawej pożšdliwoœci i zwierzchnoœciš gardzš; zuchwalcy, zarozumiali, bluŸnišc nie bojš się wprowadzać sekt; 11 podczas gdy aniołowie, choć więksi dzielnoœciš i mocš, nie rzucajš na nich zelżywego wyroku. ICH PRZEWROTNE OBYCZAJE. 12 Lecz ci jak bydło bezrozumne, zrodzonena schwytanie i zagładę, w zepsuciu swoimzginš, bluŸnišc to, czego nie znajš, 13 ponoszšc zapłatę niesprawiedliwoœć. Codzienne przyjemnoœci majš za rozkosz; zakały i plugawcy, opływajš w rozkosze, w biesiadach swych rozpustujš z wami, 14 oczy ich pełne cudzołóstwa i ustawicznego grzechu, przynęcajš dusze niestateczne; dzieci przekleństwa majš serce wyćwiczone w chciwoœć; 15 opuœciwszy prostš drogę, zbłšdzili, idšcBalaama z Bosor, który usiłował zapłatę niesprawiedliwoœci, 16 ale został skarcony za szaleństwo swoje, gdy nieme bydlę podjarzemne przemówiło głosem ludzkim, powstrzymałogłupotę proroka. 17 Ci to sš Ÿródła bez wody i chmury od wichru pędzone, którym pomroka ciemnoœcijest zachowana. 18 Mówišc bowiem napuszone a czcze rzeczy, wcišgajš w pożšdliwoœci rozpustnego ciała tych, co niedawno odsunęli się od żyjšcych w błędzie; 19 wolnoœć im obiecujš, choć sami sš niewolnikami zepsucia. Od kogo bowiem jest kto zwyciężony, tego jest i niewolnikiem. NIEBEZPIECZNIE ZBŁĽDZIĆ Z DROGI SPRAWIEDLIWOŒCI. 20 Albowiem jeœli ci, co przez poznanie Pana naszego i Zbawiciela Jezusa Chrystusauszli zgnilizny œwiata, na powrót w niš się wdajšc, bywajš zwyciężeni, to póŸniejsze ich rzeczy stajš się gorsze, niż pierwsze. 21 Gdyż lepiej by. im było nie poznać drogi sprawiedliwoœć, niż po poznaniu odwrócić się wstecz od podanego sobie œwiętego przykazania. 22 Spełniło się bowiem na nich, co mówi prawdziwe przysłowie: Wrócił się pies do wymiotu swego" i "Œwinia umyta do kałuży błota." C. POWTÓRNE PRZYJŒCIE ZBAWICIELA (3,1-16) 3 ZAPRZECZENIE PRZYJŒCIA CHRYSTUSA. 1 Oto ten drugi list piszę do was, najmilsi, a w obydwu budzšc rzetelny wasz umysł przez napomnienie, 2 żebyœcie pamiętali na te słowa œwiętych proroków, o których przedtem mówiłem i waszych apostołów, na przykazania Pana i Zbawiciela. 3 To najpierw wiedzcie, że w ostateczne dni przyjdš zdradliwie szydercy, oddani własnym pożšdliwoœciom, 4 mówišcy: Gdzież jest obietnica, albo przyjœcie jego? Odkšd bowiem ojcowie pomarli, wszystko tak trwa od poczštku stworzenia. 5 Tego bowiem dobrowolnie nie wiedzš, że niebo było pierwej i ziemia, która przez słowo boże z wody i przez wodę powstała,6 że przez nie zginšł ówczesny œwiat, zatopiony wodš. 7 Lecz obecne niebo i ziemia, tym samym słowem strzeżone, zachowane sš dla ognia na dzień sšdu i zatracenia bezbożnych ludzi.8 Jednakże to jedno, najmilsi, niech wam nie będzie tajne, że jeden dzień u Pana jak tysišc lat, a "tysišc lat jak jeden dzień." 9 Nie odwleka Pan obietnicy swojej, jak niektórzy sšdzš, lecz cierpliwie postępuje zwami, nie chcšc, aby niektórzy zginęli, ale żeby się wszyscy do pokuty nawrócili. 10 Przyjdzie zaœ dzień Pański jak złodziej;w którym niebo z wielkim szumem przeminie i żywioły od goršca stopniejš, a ziemia i dzieła, które na niej sš, będš spalone. PRZYGOTOWANIU NA TO PRZYJŒCIE. 11 Skoro więc to wszystko ma być zniszczone, jakimiż powinniœcie być w œwiętym postępowaniu i uczynkach pobożnoœci; 12 Oczekujšc i œpieszšc się na przyjœcie dnia Pańskiego, w którym niebo płonšc, rozpuœci się i żywioły od żaru ognia stopniejš? 13 Lecz oczekujemy według obietnic jego "nowego nieba i nowej ziemi," w których sprawiedliwoœć mieszka. 14 Przeto, najmilsi, na to czekajšc, starajcie się, abyœcie przez niego znalezienibyli niepokalani i nienaruszeni, w pokoju. 15 I nieskwapliwoœć Pana naszego uważajcie za zbawienie, jak i najmilszy brat nasz Paweł według danej sobie mšdroœci do was napisał, 16 jak i we wszystkich listach, w których otym mówi; sš w nich niektóre rzeczy trudne do zrozumienia, co nieuczeni i niestateczni przekręcajš, jak i inne Pisma, na swojš własnš zgubę. Zakończenie listu. (3,17-18) 17 Wy zatem, bracia, z góry o tym wiedzšc, strzeżcie się, żebyœcie zwiedzeni błędem głupich, nie utracili swej stałoœci. 18 Roœnijcie natomiast w łasce i w poznaniuPana naszego i Zbawiciela Jezusa Chrystusa.Jemu chwała i teraz i na dzień wiecznoœci. Amen. ----------------------------- PIERWSZY LIST ŒW. JANA Wstęp. (1,1-4) 1 CO WIDZIAŁ, TO OPOWIADA. 1 Co było od poczštku, coœmy słyszeli o Słowie życia, coœmy oczyma naszymi widzieli, coœmy oglšdali i czego ręce nasze dotykały;- 2 i życie jawnie się okazało i widzieliœmy i œwiadczymy i opowiadamy wam życie wieczne, które było u Ojca i zjawiło się nam; 3 co widzieliœmy i słyszeliœmy, opowiadamywam, abyœcie i wy społecznoœć mieli z nami, a społecznoœć nasza była z Ojcem i zSynem jego Jezusem. I to wam piszemy, żebyœcie się radowali i radoœć wasza była pełna. A. BÓG JEST ŒWIATŁOŒCIĽ, A CHRZEŒCIJANIEDZIEĆMI ŒWIATŁOŒCI (1,5-2,29) POSTĘPUJCIE W ŒWIATŁOŒCI. 5 A to jest nowina, którš słyszeliœmy od niego i oznajmiamy wam: że Bóg jest œwiatłoœciš i żadnej ciemnoœci w nim nie ma. 6 Jeœlibyœmy powiedzieli, że społecznoœć mamy z nim, a w ciemnoœć chodzimy; kłamiemy i prawdy czynem nie stwierdzamy. 7 Jeœli zaœ w œwiatłoœci chodzimy, jak i on jest w œwiatłoœci, społecznoœć mamy między sobš, a krew Jezusa Chrystusa, Syna Jego, oczyszcza nas od wszelkiego grzechu. 8 Jeœlibyœmy powiedzieli, że grzechu nie mamy, sami siebie zwodzimy i prawdy w nas nie ma. 9 Jeœlibyœmy wyznawali grzechy nasze, wierny jest i sprawiedliwy, aby nam odpuœcił grzechy nasze i oczyœcił nas od wszelkiej nieprawoœci. 10 Jeœlibyœmy powiedzieli, żeœmy nie zgrzeszyli, kłamcš go czynimy i nie ma w nas jego słowa. 2 CHRYSTUS UBŁAGANIEM NASZYM. 1 Synaczkowie moi, to wam piszę, abyœcie nie grzeszyli. Lecz jeœliby kto zgrzeszył, rzecznika mamy u Ojca, Jezusa Chrystusa sprawiedliwego, 2 a on jest ubłaganiem za grzechy nasze i nie tylko za nasze, ale i całego œwiata. 3 Stšd zaœ wiemy, żeœmy go poznali, jeœli przykazania jego zachowujemy. 4 Kto mówi, że go zna, a przykazań jego nie zachowuje, kłamcš jest i nie ma w nim prawdy. 5 Lecz kto zachowuje słowo jego, rzeczywiœcie miłoœć boża jest w nim doskonała i po tym poznajemy, że w nim jesteœmy. 6 Kto mówi, że w nim pozostaje, powinien sam tak postępować, jak on postępował. MIŁUJCIE BRACI. 7 Najmilsi, nie o nowym przykazaniu wam piszę, lecz o przykazaniu dawnym, któreœcie mieli od poczštku: dawnym przykazaniem jest słowo, któreœcie słyszeli. 8 Ale i o nowym przykazaniu wam piszę, które prawdziwe jest i w nim i w was, że ciemnoœci przeminęły, a prawdziwa œwiatłoœć już œwieci. 9 Kto mówi, że jest w œwiatłoœci, a brata swojego nienawidzi, jeszcze jest w ciemnoœci. 10 Kto miłuje brata swego, przebywa w œwiatłoœci i zgorszenia w nim nie ma. 11 Kto zaœ nienawidzi brata swego, jest w ciemnoœci i w ciemnoœci chodzi i nie wie, dokšd idzie, gdyż ciemnoœci zaœlepiły jego oczy. 12 Piszę wam, synaczkowie: odpuszczajš się wam grzechy dla imienia jego. 13 Piszę wam, ojcowie: poznaliœcie tego, który jest od poczštku. Piszę wam, młodzieńcy: zwyciężyliœcie złoœnika. 14 Piszę wam, dziateczki: poznałyœcie ojca.Piszę wam, młodzieńcy: mocni jesteœcie, a słowo boże trwa w was i zwyciężyliœcie złoœnika. NIE MIŁUJCIE ŒWIATA. 15 Nie miłujcie œwiata ani tego, co jest na œwiecie. Jeœli kto miłuje œwiat, nie ma w nim miłoœci Ojca; 16 ponieważ wszystko, co jest na œwiecie, jest pożšdliwoœciš ciała i pożšdliwoœciš oczu i pychš żywota, która nie jest z Ojca, ale jest ze œwiata. 17 A œwiat przemija i pożšdliwoœć jego. Kto zaœ czyni wolę bożš, trwa na wieki. 18 Synaczkowie, nadeszła ostateczna godzina; a jak słyszeliœcie, że antychryst idzie i teraz nastało wielu antychrystów; stšd wiemy, że nadeszła ostateczna godzina. 19 Spoœród nas wyszli, ale nie byli z nas; bo gdyby spoœród nas byli, byliby w każdymrazie pozostali z nami; ale żeby się okazało, że nie wszyscy sš spoœród nas. 20 Lecz wy macie namaszczenie od Œwiętego i wiecie wszystko. 21 Nie pisałem wam jako nieznajšcy prawdy, ale jako znajšcy jš i że wszelkie kłamstwo nie jest z prawdy. TRWAJCIE PRZY CHRYSTUSIE. 22 Kto jest kłamcš, czy nie ten, co przeczy, że Jezus jest Chrystusem? Ten jest antychrystem, kto zaprzecza Ojca i Syna. 23 Każdy, który zaprzecza Syna, nie ma aniOjca; kto wyznaje Syna, ma i Ojca. 24 Coœcie słyszeli od poczštku, to niechaj w was trwa. Jeœli w was trwać będzie, coœciesłyszeli od poczštku i wy w Synu i Ojcu trwać będziecie. 25 A ta jest obietnica, którš on nam przyrzekł: życie wieczne. 26 To wam napisałem o tych, co was zwodzš. 27 I namaszczenie, któreœcie otrzymali od niego, niechaj w was trwa. I nie potrzebujecie, żeby was kto uczył, ale jak namaszczenie jego uczy was o wszystkim i jest prawdziwe, a nie jest kłamstwem; i jak nauczyło was, tak w nim trwajcie. 28 I teraz, synaczkowie, trwajcie w nim, abyœmy gdy się ukaże, ufnoœć mieli i nie byli zawstydzeni przez niego w przyjœciu jego. 29 Jeœli wiecie, że jest sprawiedliwy, wiedzcie, że i każdy. Kto pełni sprawiedliwoœć, narodził się z niego. BÓG JEST OJCEM, CHRZEŒCIJANIE JEGO DZIEĆMI (3,1 - 4,6) 3 UNIKAJCIE GRZECHU. 1 Patrzcie, jakš miłoœć okazał nam Ojciec, że nazwani jesteœmy synami bożymi i jesteœmy. Dlatego nie zna nas œwiat, że jego nie zna. 2 Najmilsi, teraz jesteœmy dziećmi bożymi, a jeszcze się nie okazało, czym będziemy. Wiemy, że gdy się ukaże, podobni mu będziemy, gdy go ujrzymy, jak jest. 3 I każdy, co ma w nim tę nadzieję, uœwięca się, jak i on jest œwięty. 4 Każdy, co grzech popełnia i nieprawoœć czyni; a grzech jest nieprawoœciš. 5 I wiecie, że on się ukazał, aby grzechy nasze zgładzić i grzechu w nim nie ma. 6 Każdy, co w nim pozostaje, nie grzeszy; a każdy, co grzeszy, nie widział go ani go niepoznał. 7 Synaczkowie, niech was nikt nie zwodzi: kto wypełnia sprawiedliwoœć, jest sprawiedliwy, jak i on jest sprawiedliwy. 8 Kto dopuszcza się grzechu, z diabła jest,gdyż diabeł grzeszy od poczštku. Na to się ukazał Syn Boży, aby zniszczył dzieła diabła. 9 Każdy, który się narodził z Boga, grzechunie popełnia, gdyż nasienie jego w nim trwai nie może grzeszyć, gdyż z Boga jest narodzony. 10 Przez to ujawniajš się synowie boży i synowie diabelscy. Każdy, który nie jest sprawiedliwy, nie jest z Boga i który nie miłuje brata swego. MIŁUJCIE SIĘ WZAJEMNIE. 11 Albowiem to jest nowina, którš słyszeliœcie od poczštku, abyœcie się wzajemnie miłowali. 12 Nie jak Kain, który był ze złoœnika i zabił brata swego. I dlaczego go zabił? Gdyż uczynki jego były złe, a brata jego sprawiedliwe. 13 Nie dziwcie się, bracia, jeœli was œwiat nienawidzi. 14 My wiemy, że jesteœmy przeniesieni zˇ œmierci do życia, ponieważ miłujemy braci. Kto nie miłuje, trwa w œmierci. 15 Każdy, który nienawidzi brata swego, jest mężobójcš. I wiecie, że każdy mężobójca nie ma życia wiecznego w sobie trwajšcego. 16 W tym poznaliœmy miłoœć Boga, że on o was przez ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż:ps c;㠐 Z<si;€=Ü´>€>$ť c€?K0Ž@Ů2™ c€Ar> oddał życie swe za nas i my powinniœmy oddawać życie za braci. 17 Kto by miał bogactwa tego œwiata, a widziałby, że brat jego jest w potrzebie i zamknšłby przed nim serce swoje, jakże wnim przebywa miłoœć Boga? 18 Synaczkowie moi, nie miłujmy słowem ani językiem, ale czynem i prawdš. 19 Po tym poznajemy, że jesteœmy z prawdy i zalecamy serca nasze przed oczyma jego. 20 A gdyby nas obwiniało serce nasze, większy jest Bóg, niż serce nasze i wie wszystko. 21 Najmilsi, jeœliby nas serce nasze nie obwiniało, ufnoœć mamy w Bogu 22 i o cokolwiek prosilibyœmy, otrzymamy od niego, bo przykazania jego zachowujemyiczynimy to, co się jemu podoba. 23 A to jest przykazanie jego: Abyœmy wierzyli w imię syna jego Jezusa Chrystusaimiłowali jeden drugiego, jak nam dał przykazanie. 24 Kto zaœ chowa jego przykazania przebywa w nim, a on w nim. I po tym poznajemy, że w nas przebywa: po Duchu, którego nam dał. 4 WYSTRZEGAJCIE SIĘ FAŁSZYWYCH NAUK. 1 Najmilsi, nie każdemu duchowi wierzcie, lecz badajcie duchy, czy sš z Boga, gdyż wielu fałszywych proroków wyszło na œwiat. 2 Po tym poznaje się Ducha Bożego: Każdy duch, który wyznaje, że Jezus Chrystus przyszedł w ciele, z Boga jest; 3 a każdy duch, który rozrywa Jezusa, nie jest z Boga i ten jest antychryst, o którym słyszeliœcie, że idzie i teraz już jest na œwiecie. 4 Wy, synaczkowie, jesteœcie z Bo a i zwyciężyliœcie ich, gdyż większy jest ten, co w was jest, niż ten, co na œwiecie. 5 Oni sš ze œwiata, dlatego mówiš o œwieciei œwiat ich słucha. 6 My z Boga jesteœmy. Kto zna Boga, słuchanas; kto nie jest z Boga, nie słucha nas; potym poznajemy ducha prawdy i ducha błędu.C. BÓG JEST MIŁOŒCIĽ (4,7 - 5,12) MIŁOŒĆ OZNAKĽ DZIECI BOŻYCH. 7 Najmilsi, miłujmy się wzajemnie, gdyż miłoœć jest z Boga. I każdy, co miłuje, z Boga jest urodzony i zna Boga. 8 Kto nie miłuje, nie zna Boga, ponieważ Bóg jest miłoœciš. 9 W tym okazała się nam miłoœć Boga, że Bóg posłał na œwiat Syna swego jednorodzonego, abyœmy żyli przez niego. 10 W tym jest miłoœć: nie jakbyœmy my umiłowali Boga, ale że on pierwszy umiłował nas i posłał Syna swego jako przebłaganie za grzechy nasze. 11 Najmilsi, jeœli Bóg tak nas umiłował i my powinniœmy miłować jeden drugiego. 12 Boga nikt nigdy nie widział. Jeœli się miłujemy wzajemnie, Bóg przebywa w nas imiłoœć jego jest w nas doskonała. 13 Przez to poznajemy, że w nim przebywamy, a on w nas, że z Ducha swegodał nam. 14 I myœmy widzieli i œwiadczymy, że Ojciec posłał Syna swego jako Zbawcę œwiata. 15 Ktokolwiek by wyznał, że Jezus jest Synem Bożym, Bóg w nim przebywa, a on wBogu. 16 I myœmy poznali i uwierzyli miłoœci, którš Bóg ma ku nam. Bóg jest miłoœciš, a kto trwa w miłoœci, w Bogu przebywa, a Bóg w nim. O DOSKONAŁEJ MIŁOŒCI I BOJANI 17 W tym jest doskonała miłoœć boża w nas, żebyœmy mieli ufnoœć w dzień sšdu; gdyż jak on jest i my jesteœmy na tym œwiecie. 18 W miłoœci nie ma bojaŸni, ale miłoœć doskonała wyrzuca precz bojaŸń, gdyż bojaŸń łšczy się z karš, a kto się boi, nie jest doskonały w miłoœci. 19 My więc miłujmy Boga, gdyż Bóg pierwejnas umiłował. 20 Jeœliby kto mówił, że miłuje Boga, a nienawidziłby brata swego, kłamcš jest. Albowiem ten, co nie miłuje brata swego, którego widzi, jakże może miłować Boga, którego nie widzi? 21 A to rozkazanie mamy od Boga: aby kto miłuje Boga, miłował i brata swego. 5 WIARA RÓDŁEM MIŁOŒCI. 1 Każdy, co wierzy, że Jezus jest Chrystusem, z Boga się narodził. I każdy, co miłuje tego, który zrodził, miłuje i tego, który z niego jest narodzony. 2 Po tym poznajemy, że miłujemy dzieci boże, gdy Boga miłujemy i przykazania jegowypełniamy. 3 Ta bowiem jest miłoœć Boga, abyœmy przykazań jego strzegli, a przykazania jegonie sš ciężkie. 4 Gdyż wszystko, co z Boga się narodziło, zwycięża œwiat; i to jest zwycięstwo, którezwycięża œwiat: wiara nasza. RÓDŁEM ZWYCIĘSTWA I ŻYCIA WIECZNEGO. 5 Któż jest, co zwycięża œwiat, jeœli nie ten, co wierzy, że Jezus jest Synem Bożym? 6 Ten jest, który przyszedł przez wodę i krew, Jezus Chrystus: nie w wodzie tylko, ale w wodzie i krwi. A Duch jest, który œwiadczy, że Chrystus jest prawdš. 7 Albowiem trzej sš, co œwiadectwo dajš naniebie: Ojciec, Słowo i Duch Œwięty i ci trzej sš jedno. 8 I trzej sš, co œwiadectwo dajš na ziemi: duch i woda i krew, a ci trzej sš jedno. 9 Jeœli œwiadectwo ludzkie przyjmujemy, œwiadectwo boże większe jest; bo to jest œwiadectwo boże, które większe jest, że œwiadczył o Synu swoim. 10 Kto wierzy w Syna Bożego, ma œwiadectwo Boga w sobie. Kto nie wierzy Synowi, czyni go kłamcš, gdyż nie wierzy œwiadectwu, którym Bóg zaœwiadczył o Synu swoim. 11 A to jest œwiadectwo, że Bóg dał nam życie wieczne. I to życie jest w jego Synu. 12 Kto ma Syna, ma życie; kto nie ma Syna,nie ma życia. Zakończenie listu. (5,13-21) UFNOŒĆ WSZYSTKO OTRZYMUJE. 13 Piszę wam o tym, abyœcie wiedzieli, że macie życie wieczne którzy wierzycie w imię Syna Bożego. 14 I ta jest ufnoœć, jakš w nim mamy; że ocokolwiek byœmy prosili według woli jego, wysłuchuje nas. 15 I wiemy, że nas wysłuchuje, o cokolwiek byœmy prosili; wie- my, że otrzymujemy to, o co go prosimy. 16 Kto wie, że brat jego popełnia grzech nie do œmierci, niech prosi i będzie mu daneżycie, grzeszšcemu nie do œmierci. Jest grzech do œmierci; nie za tym mówię, aby kto prosił. 17 Wszelka nieprawoœć jest grzechem; a jest grzech do œmierci. 18 Wiemy, że każdy, co się z Boga narodził, nie grzeszy, ale pochodzenie od Boga zachowuje go, a złoœnik nie tyka go. 19 Wiemy, że z Boga jesteœmy, a œwiat cały w złym jest pogršżony. 20 I wiemy, że Syn Boży przyszedł i dał nam umysł, abyœmy poznali prawdziwego Boga i byli w prawdziwym Synu jego. Ten jest prawdziwy Bóg i życie wieczne. 21 Synaczkowie strzeżcie się bałwanów. Amen. ----------------------- DRUGI LIST ŒW. JANA STARSZY, Wybranej Pani i jej dziatkom, które ja miłuję w prawdzie i nie tylko ja, lecz i wszyscy, co poznali prawdę - 2 z powodu prawdy, która trwa w nas i z nami będzie na wieki: 3 Niech będzie z wami łaska, miłosierdzie,pokój od Boga Ojca i od Chrystusa Jezusa, Syna Ojca, w prawdzie i miłoœci. PRZESTROGA PRZED FAŁSZYWYMI NAUCZYCIELAMI. 4 Ucieszyłem się bardzo, że wœród dzieci twoich znalazłem takich, co postępujš według prawdy, jak otrzymaliœmy rozkaz od Ojca. 5 I teraz proszę cię, Pani, nie jakbym ci pisał, o nowym przykazaniu, lecz o tym, które mieliœmy od poczštku, abyœmy miłowali jeden drugiego. 6 I na tym polega miłoœć, abyœmy postępowali według przykazań jego. Albowiem to jest przykazanie, abyœcie tak w nim postępowali, jak słyszeliœcie od poczštku. 7 Wielu bowiem zwodzicieli wyszło na œwiat, którzy nie przyznajš, że Jezus Chrystus przyszedł w ciele ; taki jest zwodzicielem i antychrystem. 8 Uważajcie na samych siebie, żebyœcie nie stracili, coœcie zapracowali, ale żebyœcie otrzymali pełnš zapłatę. 9 Każdy, co odstępuje i nie trwa w nauce Chrystusowej, nie ma Boga. Kto trwa w nauce, ten ma i Ojca i Syna. 10 Jeœli kto przychodzi do was, a nauki tej nie przynosi, nie przyjmujcie go do domu, ani mu nie mówcie: "Witaj." 11 Kto bowiem mówi mu : "Witaj," jest uczestnikiem jego złych uczynków. ZAKOŃCZENIE. 12 Choć miałbym wam więcej pisać, nie chciałem na papierze i atramentem, albowiem spodziewam się być u was i ustniemówić, aby wesele wasze było zupełne. 13 Pozdrawiajš cię dziatki siostry twojej Wybranej. --------------------------- TRZECI LIST ŒW. JANA Adres STARSZY, Gajusowi najmilszemu, którego ja prawdziwie miłuję. POCHWAŁY I ZLECENIA. 2 Najmilszy, modlę się, aby ci się we wszystkim dobrze powodziło i abyœ był zdrów, jak się dobrze powodzi twej duszy. 3 Bardzo się uradowałem, gdy przybyli bracia i dali œwiadectwo o prawdzie twojej ; jak ty w prawdzie postępujesz. 4 Większej pociechy nad tę nie mam, jak gdy słyszę, że dzieci moje postępujš w prawdzie. 5 Najmilszy, dobrze postępujesz, cokolwiekdziałasz dla braci, zwłaszcza dla podróżnych, 6 którzy œwiadectwo dali o miłoœci twej w obliczu koœcioła ; dobrze postšpisz wyprawiajšc ich w sposób godny Boga. 7 Dla imienia bowiem jego puœcili się w drogę, nic nie bioršc od pogan. 8 My więc takich powinniœmy przyjmować, abyœmy byli pomocnikami prawdy. DIOTREFES I DEMETRIUSZ. 9 Napisałbym był może do koœcioła; ale ten, który lubi zajmować pierwsze miejsce między nimi, Diotrefes, nie przyjmuje nas. 10 Dlatego gdy przyjdę, wypomnę jego uczynki, których się dopuszcza, wygadujšc na nas złoœliwymi słowy i jakby mu tego nie było dosyć, ani sam nie przyjmuje bracii tym, co przyjmujš, zabrania i z koœcioła ich wyrzuca. 11 Najmilszy, nie naœladuj tego, co złe, aleto, co jest dobre. Kto dobrze czyni, z Boga jest ; kto Ÿle czyni, nie widział Boga. 12 Demetriuszowi dajš wszyscy œwiadectwoi sama nawet prawda, lecz i my dajemy œwiadectwo; a wiesz, że œwiadectwo nasze jest prawdziwe. ZAKOŃCZENIE. 13 Miałem ci wiele pisać, ale nie chciałem ci pisać atramentem i piórem. 14 Spodziewam się zaœ wkrótce cię ujrzeć iustnie mówić będziemy. Pokój tobie. Pozdrawiajš cię przyjaciele. Pozdrów imiennie przyjaciół. ------------------------- LIST ŒW. JUDY Wstęp. (1- 4) JUDA, sługa Jezusa Chrystusa, a brat Jakuba, tym, co sš w Bogu Ojcu umiłowani i dla Jezusa Chrystusa zachowani i powołani : 2 Miłosierdzie i pokój I miłoœć niech na was w pełni zstšpi. ZACHĘTA DO BOJOWANIA O WIARĘ. 3 Najmilsi, bardzo usilnie pragnšc napisać do was o wspólnym waszym zbawieniu, uznałem za potrzebne napisać wam, proszšc, abyœcie bojowali o wiarę, raz podanš œwiętym. 4 Wkradli się bowiem niektórzy ludzie (co od dawna na ten sšd sš wyznaczeni), niezbożni, co łaskę Boga naszego obracajš w wyuzdanie i zapierajš się jedynego władcy i Pana naszego Jezusa Chrystusa. A. OSTRZEŻENIE PRZED NAUCZYCIELAMI FAŁSZU (5-16) PRZYKŁADY ODSTRASZAJĽCE 5 Lecz chcę wam przypomnieć, chociaż raz już o wszystkim dowiedzieliœcie się, że Jezus wybawiwszy lud z Ziemi Egipskiej, potem wygubił tych, co nie uwierzyli. 6 Aniołów zaœ, którzy nie zachowali swojejgodnoœci, ale mieszkanie swoje opuœcili, zachował na sšd wielkiego dnia, zwišzanychwiekuistymi pętami, w ciemnoœci ; 7 jak Sodoma i Gomora i sšsiednie miasta, oddawszy się w podobny sposób wszeteczeństwu i poszedłszy za cudzym ciałem, stały się przykładem, cierpišc karanie ognia wiekuistego. 8 Podobnie i ci plugawiš ciało; zwierzchnoœć zaœ odrzucajš i majestat bluŸniš. 9 Gdy Michał archanioł z diabłem rozprawiajšc, spierał się o ciało Mojżesza, nie œmiał rzucić zelżywego wyroku, ale rzekł : "Niech tobie Pan rozkaże." 10 A ci wszystko, czego nie znajš, bluŸniš ;a cokolwiek z natury rozumiejš jak nieme bydlęta, przez to się gubiš. 11 Biada im, gdyż weszli na drogę Kaina i zazapłatš oddali się błędowi Balaama i buntemKorego poginęli. 12 Sš oni zakałš na ucztach swoich, biesiadujšcy bez bojaŸni, samych siebie pasšcy, chmury bezwodne, które od wiatru bywajš wkoło pędzone, drzewa jesienne, nieurodzajne, dwakroć uschłe, wykorzenione, 13 bałwany wzburzonego morza, z pianš swojš wyrzucajšce bezwstyd, gwiazdy błškajšce się, którym otchłań ciemnoœci nawieki jest zachowana. PROROCTWA O FAŁSZYWYCH NA UCZYCIELACH. 14 Prorokował zaœ i o nich Enoch, siódmy po Adamie, mówišc : Oto przyszedł Pan z tysišcami œwiętych swoich, 15 aby czynić sšd przeciwko wszystkim i karać wszystkich bezbożnych za wszystkie ich niezbożne uczynki, które bezbożnie popełnili i za wszystkie bezeceństwa, któreniezbożni grzesznicy przeciw Bogu mówili. 16 Ci sš szemracze narzekajšcy, postępujšcy według pożšdliwoœci swych; a usta ich mówiš słowa wyniosłe, gdy drugimschlebiajš dla zysku. B. UPOMNIENIA DLA WIERNYCH (17-23) 17 Wy zaœ, najmilsi, pamiętajcie na słowa, wypowiedziane przez apostołów Pana naszego Jezusa Chrystusa, 18 którzy wam mówili, że w ostateczny czas przyjdš naœmiewcy, postępujšcy według swych pożšdliwoœci w niezbożnoœciach. 19 0ni to cieleœni sami siebie odłšczajš, Ducha nie majšc. 20 Wy zaœ, najmilsi, budujšc się sami na najœwiętszej wierze waszej, modlšc się w Duchu Œwiętym, 21 Sami zachowujcie się w miłoœci bożej, oczekujšc miłosierdzia Pana naszego Jezusa Chrystusa na życie wieczne. 22 I jednych karćcie, mianowicie osšdzonych, 23 a drugich ratujcie, wyrywajšc z ognia. Nad innymi zaœ litujcie się w bojaŸni, majšcw nienawiœci nawet owš przez ciało pokalanš suknię. ZAKOŃCZENIE. 24 A temu, który was może zachować bez grzechu i postawić niepokalanych, w radoœci przed obliczem chwały swojej przyprzyjœciu Pana naszego Jezusa Chrystusa - 25 samemu Bogu Zbawicielowi naszemu, przez Jezusa Chrystusa Pana naszego, chwała i wielmożnoœć, panowanie i władza przed wszelkim czasem i teraz i po wszystkie wieki wieków. Amen. ----------------------- APOKALIPSA ŒW. JANA Wstęp. (1,1-3) 1 1 Objawienie Jezusa Chrystusa, które dał mu Bóg, aby wyjawił sługom jego, "co się ma stać" wkrótce i oznajmił przez poselstwo anioła swojego słudze swemu Janowi, 2 który wydał œwiadectwo o słowie Boga i o œwiadectwie Jezusa Chrystusa, cokolwiek widział. 3 Błogosławiony, który czyta i słucha słów proroctwa tego i zachowuje to, co w nim jest napisane : albowiem czas jest blisko. CZĘŒĆ I (1,4 - 3,22) A. LISTY DO SIEDMIU KOŒCIOŁÓW Pozdrowienie siedmiu koœciołów. 4 JAN, siedmiu koœciołom w Azji : Łaska wam i pokój od tego, "który jest," i który był i który przyjdzie i od siedmiu duchów, stojšcych przed stolicš jego; 5 i od Jezusa Chrystusa, który jest "wiernym œwiadkiem," pierworodnym z umarłych i "ksišżęciem królów ziemi," on nas umiłował i obmył nas z grzechów naszych we krwi swojej 6 i uczynił nas "królestwem i kapłanami Bogu" i Ojcu swojemu : jemu chwała i panowanie na wieki wieków. Amen. 7 "Oto idzie z obłokami i ujrzy" go wszelkieoko i ci co go przebili. "I będš nad nim płakać wszystkie pokolenia ziemi." Tak. Amen. 8 Jam Alfa i Omega poczštek i koniec, mówiPan Bóg, "który jest" i który był i który przyjdzie : "Wszechmogšcy." WIDZENIE SYNA CZŁOWIECZEGO. 9 Ja, Jan, brat wasz i uczestnik ucisku i w królestwie i w cierpliwoœci w Chrystusie Jezusie, byłem na wyspie zwanej Patmos, dla słowa bożego i œwiadectwa Jezusa. 10 Byłem w duchu w dzień Pański i usłyszałem za sobš głos silny jakby tršby,11 mówišcej : Co widzisz, napisz w księdze i poœlij siedmiu koœciołom w Azji : Efezowi iSmyrnie i Pergamowi i Tiatyrze i Sardom i Filadelfii i Laodycei. 12 I obróciłem się, żeby zobaczyć głos, mówišcy ze mnš. A obróciwszy się, ujrzałem siedem œwieczników złotych, 13 a w poœrodku siedmiu œwieczników złotych "podobnego do Syna Człowieczego, obleczonego w długš szatę i przepasanego przez pierœ pasem złotym. 14 A "głowa jego i włosy były jasne jak wełna" biała i "jak œnieg, a oczy jego jak płomień ognia." 15 "I nogi jego podobne do mosišdzu" rozpalonego "i głos jego jak głos wielu wód." 16 A miał w swej prawej ręce siedem gwiazd i z ust jego wychodził miecz z obu stron ostry, a oblicze jego jak słońce œwiecšce w swej mocy. 17 gdy go ujrzałem, upadłem do nóg jego jakby martwy. I położył swš prawicę na mnie, mówišc : Nie bój się ; "ja jestem pierwszy i ostateczny," 18 żywy a byłem umarły i oto jestem żyjšcy na wieki wieków i mam klucze œmierci i otchłani. 19 Napisz więc, co widziałeœ i co jest i "cosię ma dziać potem." 20 Tajemnica siedmiu gwiazd, które widziałeœ w prawej ręce mojej i siedem œwieczników złotych: siedem gwiazd, to aniołowie siedmiu koœciołów, a siedem œwieczników, to siedem koœciołów. 2 LIST DO KOŒCIOŁA W EFEZIE. 1 Aniołowi koœcioła w Efezie napisz : To mówi ten, co trzyma siedem gwiazd w prawicy swej, a chodzi między siedmiu złotymi œwiecznikami: 2 Znam sprawy twoje i pracę i cierpliwoœć twojš i że nie możesz œcierpieć złych i wystawiłeœ na próbę tych, co się podajš zaApostołów, a nie sš i znalazłeœ ich kłamcami. 3 I masz cierpliwoœć i nieustraszenie cierpiałeœ dla imienia mego. 4 Ale mam przeciwko tobie, że opuœciłeœ twojš pierwszš miłoœć. Boga, że on o was przez ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|BP÷ cCG m cD´ cEÇ&— cF^4 [5 Pamiętaj przeto, skšd wypadłeœ i czyń pokutę i spełniaj uczynki jak pierwej. Jeœli nie, przyjdę do ciebie i poruszę œwiecznik twój z miejsca swego, jeœli nie będziesz czynił pokuty. 6 Ale to masz, że nienawidzisz uczynków nikolaitów, których i ja nienawidzę. 7 Kto ma uszy, niech słucha, co Duch mówi koœciołom : Zwycięzcy dam "jeœć z drzewa życia," które jest "w raju Boga" mojego. DO KOŒCIOŁA W SMYRNIE. 8 I aniołowi koœcioła w Smyrnie napisz : Tomówi "pierwszy i ostatni," który był umarł, a żyje. 9 Znam ucisk twój i ubóstwo twoje, ale jesteœ bogaty i że cię znieważajš ci, co się uważajš za żydów, a nie sš, lecz sš zborem szatana. 10 I Nic się nie bój tego, co masz cierpieć.Oto diabeł ma wrzucić niektórych z was do ciemnicy, aby was doœwiadczyć i będziecie mieli ucisk przez dziesięć dni. BšdŸ wierny aż do œmierci, a dam ci wieniec życia. 11 Kto ma uszy, niech słucha, co Duch mówi koœciołom: Zwycięzcy nie wyrzšdzi szkody œmierć powtórna. DO KOŒCIOŁA W PERGAMIE. 12 Aniołowi zaœ koœcioła w Pergamie napisz: To mówi ten, co ma miecz z obydwu stronostry: 13 Wiem, gdzie mieszkasz, gdzie jest stolica szatana i trzymasz się imienia mojego i nie zaparłeœ się wiary mojej. W tedni Antypas, œwiadek mój wierny, był zabity u was, gdzie szatan mieszka. 14 Ale mam nieco przeciwko tobie, że masz tam trzyrnajšcych się nauki Balaama, któryuczył Balaka siać zgorszenie "wœród synówIzraelskich, żeby jedli i oddawali się rozpuœcie" ; 15 tak masz i ty trzymajšcych się nauki nikolaitów. 16 Zatem czyń pokutę; a jeœli nie, przyjdę do ciebie wkrótce i będę walczył z nimi mieczem ust moich. 17 Kto ma uszy, niech słucha, co Duch mówi koœciołom : Zwycięzcy dam mannę ukrytš i dam mu kamyk biały, a na kamyku napisane imię nowe, którego nikt nie zna, tylko ten, co otrzymuje. DO KOŒCIOŁA W TIATYRZE. 18 I aniołowi koœcioła w Tiatyrze napisz : To mówi Syn Boży, który ma "oczy jak płomień ognia, a nogi jego podobne do mosišdzu" : 19 Znam uczynki twoje i wiarę i miłoœć twojš i posługiwanie i cierpliwoœć twojš i czyny twoje ostatnie liczniejsze niż dawne. 20 Lecz mam nieco przeciwko tobie, że niewieœcie Jezabeli, która podaje się za prorokinię, pozwalasz uczyć i zwodzić sługimoje, żeby " się oddawali rozpuœcie i jedli rzeczy bałwanom ofiarowane." 21 I dałem jej czas, aby pokutę czyniła, a nie chce pokutować za rozpustę swojš. 22 Oto rzucę jš na łoże, a którzy z niš cudzołożš, będš w ucisku bardzo wielkim, jeœli nie będš pokutowali za uczynki swoje. 23 I dzieci jej pobiję œmierciš i poznajš wszystkie koœcioły, że ja jestem, "który badam nerki i serca" i oddam "każdemu z was według uczynków jego." Wam zaœ 24 i innym, co jesteœcie w Tiatyrze, mówię : Którzykolwiek nie majš tej nauki i tym, conie poznali, jak mówiš, głębin szatańskich, nie włożę na was innego ciężaru; 25 wszelako ten, co macie, znoœcie, aż przyjdę 26 Kto by zwyciężył i zachował aż do końca dzieła moje, dam mu zwierzchnoœć "nad narodami 27 i będzie nimi rzšdził laskš żelaznš, a jaknaczynie garncarskie będš pokruszone," 28 jak i ja otrzymałem od Ojca mojego i dam mu gwiazdę zarannš. 29 Kto ma uszy, niech słucha, co mówi Duch koœciołom. 3 DO KOŒCIOŁA W SARDES. 1 Aniołowi zaœ koœcioła w Sardes napisz : To mówi ten, co ma siedem duchów bożych isiedem gwiazd : Znam uczynki twoje, że masz imię żyjšcego, ale jesteœ umarły. 2 BšdŸ czujny i utwierdzaj resztki, które wymierajš Albowiem nie znajduję uczynków twoich doskonałych przed Bogiem moim. 3 Pamiętaj, więc, jak otrzymałeœ i słyszałeœ i zachowuj i czyń pokutę. Jeœli więc nie będziesz czuwał, przyjdę do ciebiejak złodziej, a nie dowiesz się, o której godzinie przyjdę do ciebie. 4 Lecz masz trochę osób w Sardes, które nie pokalały szat swoich i chodzić będš ze mnš w bieli, gdyż godne sš. 5 Zwycięzca tak będzie obleczony w szaty białe i nie wymażę imienia jego z księgi życia i wyznam imię jego przed Ojcem moimi przed aniołami jego. 6 Kto ma uszy, niech słucha, co Duch mówi koœciołom. DO KOŒCIOŁA W FILADELFII. 7 I aniołowi koœcioła w Filadelfii napisz: Tomówi Œwięty i Prawdziwy, który ma "klucz Dawida, który otwiera i nikt nie zamyka, zamyka i nikt nie otwiera." 8 Znam uczynki twoje Oto zostawiłem przedtobš drzwi otwarte, których nikt me może zamknšć, gdyż moc masz małš i zachowałeœ słowo moje i nie zaparłeœ się imienia mojego. 9 Oto ze zboru szatana dam tych, co się nazywajš żydami, a nie sš, lecz kłamiš; otosprawię, że oni "przyjdš i pokłoniš się przed stopami twymi" i poznajš, "że ja ciebie umiłowałem." 10 Ponieważ zachowałeœ naukę o cierpliwoœci mojej i ja ciebie zachowam w godzinę doœwiadczenia, które przyjdzie na cały œwiat, aby doœwiadczać mieszkańców ziemi. 11 0to przyjdę wkrótce: trzymaj, co masz, żeby nikt nie wzišł korony twojej. 12 Zwycięzcę uczynię filarem w œwištyni Boga mego i więcej z niej na zewnštrz nie wyjdzie i napiszę na nim imię Boga mego i "imię miasta" Boga mego, nowego Jeruzalem, zstępujšcego z nieba od Boga mego i moje "imię nowe." 13 Kto ma uszy, niech słucha, co Duch mówi koœciołom. DO KOŒCIOŁA W LAODYCEI. 14 Aniołowi zaœ koœcioła w Laodycei napisz:To mówi Amen, "œwiadek wierny" i prawdziwy, który jest "poczštkiem stworzenia" bożego: 15 Znam sprawy twoje, że nie jesteœ ani zimny, ani goršcy. Bodajbyœ był zimny, albogoršcy! 16 Ale że jesteœ letni i ani zimny, ani goršcy, pocznę cię wyrzucać z ust moich. 17 Przecież mówisz : Jestem bogaty i wzbogaciłem się i niczego nie potrzebuję, anie wiesz, że ty jesteœ nędzarz pożałowania godzien i ubogi i œlepy i nagi: 18 Radzę ci, abyœ sobie kupił u mnie złota w ogniu doœwiadczonego, żebyœ się wzbogacił i żebyœ się ubrał w szaty białe, żeby się nie okazywała sromota nagoœci twojej ; a namaż maœciš oczy twoje, abyœ widział. 19 Ja tych "karcę i karzę, których miłuję."BšdŸ więc gorliwy i pokutuj. 20 Oto stoję u drzwi i kołaczę ; jeœli kto usłyszy głos mój i otworzy mi drzwi ; wejdę do niego i będę z nim ucztował, a onze mnš. 21 Zwycięzcy pozwolę zasišœć z sobš na tronie moim jak i ja też zwyciężyłem i zasiadłem z Ojcem moim na tronie jego. 22 Kto ma uszy, niechaj słucha, co Duch mówi koœciołom. CZʌC II (4,1-19,10) WIDZENIA SYMBOLICZNE PRZYSZŁYCH WALK KOŒCIOŁA. A. SIEDEM PIECZĘCI. PRZED STOLICĽ BOŻĽ. 4 1 Potem widziałem, a oto drzwi otwarte w niebie i głos pierwszy, który usłyszałem jakby tršby przemawiajšcej do mnie, mówišcy: Wstšp tutaj, a pokażę ci, co się ma piać potem 2 Natychmiast przeniosłem się w duchu : oto stolica postawiona była w niebie, a "na stolicy siedzšcy." 3 I ten, co siedział, był podobny z wyglšdudo kamienia jaspisu i sardiusza i "tęcza była wokoło stolicy," podobna z wyglšdu doszmaragdu. 4 A wokoło stolicy było dwadzieœcia czterystolice, a na tronach siedziało dwudziestu czterech starców, ubranych w szaty białe,a na głowach ich korony złote. 5 I z tronu wychodziły "błyskawice i głosyi gromy" i siedem lamp gorzało przed tronem - to siedem duchów bożych. CZTERY ZWIERZĘTA. 6 A przed stolicš jakby morze szklane, podobne do kryształu, a "w poœrodku stolicy" i "wokoło stolicy cztery zwierzęta,pełne oczu" z przodu i z tyłu. 7 I zwierzę pierwsze podobne do lwa, a drugie zwierzę podobne do cielca, a trzeciezwierzę, majšce oblicze jakby człowieka, aczwarte zwierzę podobne do orła latajšcego. 8 I każde z czworga zwierzšt miało po szeœć skrzydeł, a wokoło i wewnštrz pełne jest oczu i odpoczynku nie miały we dnie i w nocy, mówišc : "Œwięty, Œwięty, Œwięty, Pan Bóg wszechmogšcy," który był i "który jest" i który ma przyjœć. 9 I gdy owe zwierzęta oddawały chwałę i czeœć i dziękczynienie "siedzšcemu na stolicy, żyjšcemu na wieki wieków," 10 dwudziestu czterech starców upadało przed siedzšcym na tronie i kłaniali się żyjšcemu na wieki wieków i rzucali korony swe przed tronem, mówišc : 11 Godzien jesteœ, Panie, Boże nasz, otrzymać chwałę i czeœć i moc, bo ty stworzyłeœ wszystkie rzeczy i z woli twojej były i stworzone zostały. 5 KSIĘGA ZAPIECZĘTOWANA I BARANEK. 1 I widziałem w prawej ręce "siedzšcego na tronie księgę zapisanš wewnštrz i zewnštrz, zapieczętowanš" siedmiu pieczęciami. 2 I widziałem anioła mocnego, wołajšcego głosem donoœnym: Kto jest godzien otworzyć księgę i rozłamać jej pieczęcie? 3 I nikt nie mógł ani w niebie, ani na ziemi,ani pod ziemiš otworzyć księgi, ani na niš patrzeć. 4 I płakałem bardzo, że nikt nie znalazł się godny otworzyć księgi, ani na niš patrzeć. 5 Jeden zaœ ze starców rzekł mi : Nie płacz, oto zwyciężył lew z pokolenia Judy, potomek Dawida i otworzy księgę i rozwišżesiedem jej pieczęci. 6 I widziałem : a oto w poœrodku tronu i czworga zwierzšt i wœród starców Baranekstojšcy jakby zabity, majšcy siedem rogów i siedem oczu - to siedem duchów bożych, posłanych na całš ziemię. 7 I przyszedł i wzišł księgę z prawicy siedzšcego na tronie. ANIOŁOWIE I STWORZENIA WIELBIĽ BARANKA. 8 I gdy otworzył księgę, cztery zwierzęta i dwudziestu czterech starców upadło przed Barankiem, każdy z nich miał cytry i czasze złote, pełne wonnoœci, sš to modlitwy œwiętych. 9 I œpiewali pieœń nowš, mówišc: Godzien jesteœ, Panie, otrzymać księgę i otworzyć jej pieczęcie, bo zostałeœ zabity i odkupiłeœ nas dla Boga przez krew swojš zwszelkiego pokolenia i języka i ludu i narodu10 i uczyniłeœ nas Bogu naszemu królestwem i kapłanami i będziemy królować na ziemi. 11 I widziałem i słyszałem głos wielu aniołów wokoło tronu i zwierzšt i starców,a była ich liczba tysišce tysięcy, 12 mówišcych głosem donoœnym : Godzien jest Baranek, który był zabity, otrzymać moc i bóstwo i mšdroœć i siłę i czeœć i chwałę i błogosławieństwo. 13 A wszelkie stworzenie, które jest w niebie i na ziemi i pod ziemiš i co jest na morzu i co w nim, słyszałem, jak wszyscymówili : Siedzšcemu na tronie i Barankowi błogosławieństwo i czeœć i chwała i potęga na wieki wieków. 14 I cztery zwierzęta mówiły : Amen. A dwudziestu czterech starców upadło na oblicza swoje i pokłoniło się żyjšcemu na wieki wieków. OTWARCIE PIERWSZYCH CZTERECH PIECZĘCI. 1 I widziałem, że Baranek otworzył jednš z siedmiu pieczęci i słyszałem jak jedno z czterech zwierzšt mówiło jakby głosem gromu: PrzyjdŸ i patrz. 2 I widziałem, a oto "koń biały" i siedzšcyna nim miał łuk i dano mu wieniec i wyszedł zwycięsko, aby zwyciężyć. 3 I gdy otworzył drugš pieczęć, słyszałemdrugie zwierzę mówišce: PrzyjdŸ i patrz. 4 I wyszedł inny "koń ryży" i siedzšcemu na nim dane było, aby zabrał pokój z ziemiiżeby jedni drugich zabijali i dano mu miecz wielki. 5 I gdy otworzył trzeciš pieczęć, słyszałem trzecie zwierzę mówišce: PrzyjdŸ i patrz. I oto "koń kary," a siedzšcy na nim miał szalę w ręce swojej. 6 I słyszałem jakby głos w poœrodku czworga zwierzšt mówišcych : Miarka pszenicy za denara i trzy miarki jęczmieniaza denara, a nie czyń szkody oliwie i winu. 7 A gdy otworzył czwartš pieczęć, usłyszałem głos czwartego zwierzęcia mówišcego : PrzyjdŸ i patrz. 8 A oto koń blady, a siedzšcemu na nim na imię œmierć i piekło szło za nim i dana mu jest moc nad czterema częœciami ziemi, abyzabijał mieczem, głodem i œmierciš i przezzwierzęta ziemskie. PIĽTA I SZÓSTA PIECZĘĆ. 9 I gdy otworzył pištš pieczęć, widziałem pod ołtarzem dusze pobitych dla słowa bożego i dla œwiadectwa, które miały. 10 I wołały głosem wielkim, mówišc: Dokšdże, Panie (œwięty i prawdziwy), nie wydajesz wyroku i nie mœcisz krwi naszej nad tymi, co mieszkajš na ziemi? 11 I dano im po szacie białej i powiedziano im, aby jeszcze zostały w spokoju przez krótki czas aż się dopełni liczba współsługi braci ich, którzy majš być zabici jak i oni.12 I widziałem, gdy otworzył szóstš pieczęć, a oto powstało wielkie trzęsienie ziemi i słońce stało się czarne jak wór włosienny i cały księżyc stał się jak krew 13 i "gwiazdy z nieba spadły" na ziemię, jak drzewo figowe zrzuca swe niedojrzałe owoce, gdy nim zatrzęsie wiatr wielki. 14 I niebo ustšpiło jak "księga zwinięta" i każda góra i wyspy zostały poruszone z miejsc swoich, 15 a królowie ziemi i ksišżęta i wodzowie i bogaci i mocarze i każdy niewolnik i wolny pokryli się "w jamach i w skałach" gór. 16 "I mówiš do gór i skał : Padnijcie na nas i zakryjcie nas" przed obliczem siedzšcego na tronie i od gniewu Baranka, 17 gdyż "przyszedł dzień wielki gniewu" ich "i któż będzie mógł się ostać przed gniewem ?" 7 PIECZĘTOWANIE WYBRANYCH. 1 Potem widziałem czterech aniołów, stojšcych "na czterech krańcach ziemi," wstrzymujšcych "cztery wiatry" ziemskie, aby nie wiały na ziemię ani na morze, ani na żadne drzewo. 2 I widziałem innego anioła, wstępujšcego od wschodu słońca, majšcego pieczęć Bogażywego i zawołał głosem wielkim do czterech aniołów, którym pozwolono szkodzić ziemi i morzu, 3 mówišc : Nie szkodŸcie ziemi i morzu ani drzewom, dopóki nie popieczętujemy sług Boga naszego na czołach ich. 4 I słyszałem liczbę pieczętowanych : sto czterdzieœci cztery tysišce pieczętowanych z wszystkich pokoleń synów izraelskich. 5 Z pokolenia Judy dwanaœcie tysięcy pieczętowanych, z pokolenia Rubena dwanaœcie tysięcy pieczętowanych, z pokolenia Gada dwanaœcie tysięcy pieczętowanych, 6 z pokolenia Asera dwanaœcie tysięcy pieczętowanych, z pokolenia Neftalima dwanaœcie tysięcy pieczętowanych, z pokolenia Manassesa dwanaœcie tysięcy pieczętowanych, 7 z pokolenia Symeona dwanaœcie tysięcy pieczętowanych, z pokolenia Lewiego dwanaœcie tysięcy pieczętowanych, z pokolenia Isachara dwanaœcie tysięcy pieczętowanych, 8 z pokolenia Zabulona dwanaœcie tysięcy pieczętowanych, z pokolenia Józefa dwanaœcie tysięcy pieczętowanych, z pokolenia Beniamina dwanaœcie tysięcy pieczętowanych. WIDOK WSZYSTKICH ZBAWIONYCH. 9 Potem widziałem rzeszę wielkš, której nikt nie mógł przeliczyć, z wszystkich narodów i pokoleń i ludów i języków - ci stojšc przed tronem i przed obliczem Baranka, przyodziani w szaty białe i palmy w ręku ich, 10 wołali głosem donoœnym, mówišc: Zbawienie naszemu Bogu, który siedzi na tronie i Barankowi. 11 A wszyscy aniołowie stali około tronu i starców i czworga zwierzšt i padli przed tronem na twarze swoje, i pokłon oddali Bogu, 12 mówišc : Amen. Błogosławieństwo i chwała i mšdroœć i.dziękczynienie, czeœć i moc i siła Bogu naszemu na wieki wieków. Amen. 13 I jeden ze starców odezwał się i rzekł mi : Kim sš ci przyodziani w szaty białe i skšd przyszli? 14 I rzekłem mu : Panie mój, ty wiesz. I rzekł mi : Ci sš, co przyszli z wielkiego ucisku i "obmyli szaty swoje" i wybielili je w krwi Baranka ; 15 dlatego sš przed tronem Boga i służš muwe dnie i w nocy w œwištyni jego, a ten, cosiedzi na tronie, będzie mieszkał wœród nich. 16 "Nie będš więcej łaknšć ani pragnšć, ani nie dokuczy im słońce, ani żadne goršco" ; 17 ponieważ Baranek, który jest w poœrodku tronu, będzie nimi rzšdził i poprowadzi ich do Ÿródeł wód życia i Bóg otrze z ich oczu wszelkš łzę." 8 SIÓDMA PIECZĘĆ. 1 I gdy otworzył siódmš pieczęć, nastało milczenie na niebie, jakby przez pół godziny. B. SIEDEM TRĽB. SIEDMIU ANIOŁÓW Z TRĽBAMI. 2 I widziałem siedmiu aniołów, stojšcych przed obliczem Boga i dano im siedem tršb. 3 I pewien anioł przyszedł i stanšł przed ołtarzem, majšc kadzielnicę złotš i dano mu wiele kadzidła, aby złożył z modlitwamiwszystkich œwiętych na ołtarz złoty, któryjest przed stolicš Boga. 4 I wstšpił dym kadzidła z modlitw œwiętych z ręki anioła przed Boga. 5 I wzišł anioł kadzielnicę i napełnił jš ogniem z ołtarza i rzucił na ziemię i powstały gromy i głosy i błyskawice i wielkie trzęsienie ziemi. 6 I siedmiu aniołów, którzy mieli siedem tršb, przygotowało się, aby tršbić. GŁOS PIERWSZYCH CZTERECH TRĽB. 7 I pierwszy anioł zatršbił i powstał grad i ogień zmieszany z krwiš i został rzucony na ziemię i trzecia częœć ziemi została spalona i trzecia częœć drzew zgorzała i wszelka trawa zielona spłonęła. 8 I drugi anioł zatršbił i jakby wielka góra, płonšca ogniem, wrzucona została wmorze i trzecia częœć morza stała się krwiš 9 i trzecia częœć z tych stworzeń, co żyjš n o was przez ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żGPx cHČ x cI@— cJ×'÷ cKÎ4 Qw morzu pozdychała i trzecia częœć okrętów zginęła. 10 I zatršbił anioł trzeci i spadła z nieba wielka gwiazda, gorejšca jak pochodnia i upadła na trzeciš częœć rzek i na Ÿródła wód; 11 a gwiazda ma imię : Piołun i trzecia częœć wód zmieniła się w piołun i wielu ludzi pomarło od wód, gdyż stały się gorzkie. 12 I zatršbił anioł czwarty i porażona została trzecia częœć słońca i trzecia częœć księżyca i trzecia częœć gwiazd, tak że ich trzecia częœć się zaćmiła i przez trzeciš częœć dnia nie było œwiatła i podobnie w nocy. 13 I widziałem i słyszałem głos jednego orła, lecšcego przez œrodek nieba, wołajšcego donoœnym głosem : Biada, blada, biada mieszkańcom ziemi z powodu głosów innych trzech aniołów, którzy mielizatršbić. 9 NA GŁOS PIĽTEJ WYCHODZI SZARAŃCZA. 1 I zatršbił pišty anioł i widziałem gwiazdę, która z nieba spadła na ziemię i dano jej klucz od studni przepaœcistej. 2 I otworzyła studnię przepaœcistš i "wzniósł się dym" ze studni jak "dym z pieca" wielkiego i zaćmiło się słońce i powietrze od dymu studni. 3 I z dymu studni wyszły szarańcze na ziemię i dano im moc, jak majš skorpiony ziemskie. 4 I rozkazano im, żeby nie szkodziły trawie ziemi ani żadnej zieleni, ani żadnemudrzewu, ale tylko ludziom, którzy nie majš pieczęci bożej na czołach swoich. 5 I dozwolono im, nie żeby ich zabijały, lecz męczyły przez pięć miesięcy i męka ich jak męka po skorpionie, gdy ukšsi człowieka. 6 I w owe dni szukać będš ludzie œmierci, anie znajdš jej i będš chcieli umrzeć, a œmierć od nich ucieknie. 7 Szarańcze były podobne z wyglšdu do koni gotowych do bitwy i na głowach ich jakby korony podobne do złota i twarze ichjak twarze ludzkie. 8 I miały włosy jak włosy niewieœcie i "zęby ich były jak zęby lwów" 9 i miały pancerze jak pancerze żelazne, a pogłos ich skrzydeł jak głos wozów wielokonnych, biegnšcych do boju 10 i miały ogony podobne do skorpionów, a żšdła były w ich ogonach, a moc ich - szkodzenia ludziom przez pięć miesięcy. 11 I miały nad sobš króla, anioła przepaœci, którego imię po hebrajsku Abaddon, a po grecku Apollyon, a po łacinie imię jego Externlinans. 12 Jedno biada przeszło, a oto jeszcze potem nadchodzš dwa blada. NA GŁOS SZÓSTEJ WYCHODZĽ MORDERCY LUDZI. 13 I szósty anioł zatršbił i słyszałem głos jeden z czterech rogów ołtarza złotego, który jest przed oczyma Boga, 14 a ów rzekł szóstemu aniołowi, który miał tršbę : Rozwišż czterech aniołów, co sš uwišzani w wielkiej rzece Eufrates. 15 I rozwišzani zostali czterej aniołowie, którzy byli gotowi na godzinę i dzień i miesišc i rok, aby zabić trzeciš częœć ludzi.16 A liczba konnego wojska dwakroć dziesięć tysięcy miriad i słyszałem ich liczbę. 17 I tak ujrzałem konie w widzeniu, a siedzšcy na nich mieli pancerze ogniste i hiacyntowe i siarczane, a głowy koni były jak głowy lwie i z pysków ich wychodzi ogień i dym i siarka. 18 Od tych trzech plag zginęła trzecia częœć ludzi, od ognia i od dymu i od siarki, które wychodziły z ich pysków. 19 Siła bowiem koni jest w ich pyskach i w ich ogonach, bo ich ogony podobne do wężów, majš głowy i nimi szkodzš. 20 I inni ludzie, którzy nie zostali zabici tymi plagami, nie pokutowali za uczynki ršk swoich, tak żeby się nie kłaniali "czartom ibałwanom złotym i srebrnym i miedzianym i kamiennym i drewnianym, nie rnogšcym ani widzieć, ani słyszeć, ani chodzić" - 21 I nie pokutowali za rnężobójstwa swoje ani za czary swoje, ani za rozpustę swojš ani za kradzieże swoje. 10 ANIOŁ Z OTWARTĽ KSIĽŻECZKĽ. 1 I widziałem innego anioła mocnego, zstępujšcego z nieba, przyodzianego w obłok i na głowie jego tęcza, a oblicze jegobyło jak słońce, a nogi jego jako słupy ogniste. 2 I miał w ręce swojej ksišżeczkę otwartši postawił nogę swojš prawš na morzu, a lewš na ziemi 3 i zawołał głosem donoœnym, jak gdy lew zaryczy. I gdy zawołał, siedem gromów odezwało się swoimi głosami. 4 I gdy. siedem gromów odezwało się swoimi głosami, ja miałem pisać. I usłyszałem głos z nieba, mówišcy mi : Zapieczętuj, co mówiło siedem gromów i nie pisz tego. 5 Anioł zaœ, którego widziałem stojšcego na morzu i na ziemi; "podniósł swš rękę kuniebu 6 i przysišgł przez Żyjšcego na wieki wieków, który stworzył niebo i to co w "imjest i ziemię i to co na niej jest i morze i to co w nim jest," że czasu więcej nie będzie, 7 ale w dni głosu anioła siódmego, kiedy pocznie tršbić, dokona się tajemnica boża, jak oznajmił przez proroków sług swoich. 8 I słyszałem głos z nieba, znowu przemawiajšcy do mnie i mówišcy : IdŸ i weŸ ksišżkę otwartš z ręki anioła, stojšcego na morzu i na ziemi. 9 I poszedłem do anioła, mówišc mu, aby mi dał ksišżkę. I rzekł mi : WeŸ ksišżkę i zjedz jš i spowoduje zgorzknienie twego żołšdka, lecz w ustach twoich będzie słodka jak miód. 10 I wzišłem ksišżkę z ręki anioła i "zjadłem jš i była słodka w ustach moich jak miód," a gdy jš zjadłem zgorzkniał mójżołšdek. 11 I rzekł mi : Musisz znowu "prorokować narodom i ludom i językom i wielu królom." 11 DWAJ ŒWIADKOWIE. 1 I dano mi trzcinę podobnš do laski i powiedziano mi: Wstań i zmierz œwištynię bożš i ołtarz i modlšcych się w mej, 2 dziedziniec zaœ, który jest przed œwištyniš, pomiń i me mierz go, gdyż jest dany narodom i będš deptać miasto œwięte przez czterdzieœci i dwa miesišce. 3 I pozwolę dwom œwiadkom moim i prorokować będš tysišc dwieœcie i szeœćdziesišt dni obleczeni w wory. 4 Ci sš "dwie oliwy i dwa œwieczniki, stojšce przed obliczem Pana ziemi." 5 I jeœliby kto chciał im szkodzić, wyjdzie z ich ust ogień i pożre ich nieprzyjaciół i jeœliby kto chciał im szkodzić, ten tak samoma być zabity. 6 Ci majš moc zamykania nieba, aby deszcz nie padał w czasie ich proroctwa i majš moc nad wodami przemieniania ich w krew inawiedzania ziemi wszelkš plagš, ilekroć bychcieli. 7 I gdy skończš œwiadectwo swoje, "bestia, która wychodzi z przepaœci, stoczyz mmi bitwę i zwycięży ich" i zabije ich. 8 I ciała ich leżeć będš na ulicach wielkiegomiasta, które przenoœnie nazywajš Sodomš i Egiptem, gdzie i Pan ich był ukrzyżowany. 9 I ludzie z pokoleń i z ludów i z języków i z narodów patrzeć będš na ciała ich przez trzy dni i pół i ciał ich nie pozwolš kłaœć do grobów. 10 Mieszkańcy zaœ ziemi cieszyć się będš zpowodu nich i radować się będš i upominki poœlš jedni drugim, gdyż ci dwaj prorocy trapili tych, co mieszkali na ziemi. 11 A po trzech dniach i pół "duch życia" odBoga "wszedł w nich i stanęli na nogach swoich" bojaŸń wielka padła na tych, co nanich patrzyli. 12 I usłyszeli głos wielki z nieba, mówišcyim: Wstšpcie tu ! I wstšpili do nieba w obłoku, i nieprzyjaciele ich patrzyli na nich.13 I owej godzinie powstało wielkie trzęsienie ziemi i runęła dziesišta częœć miasta i zabitych zostało w trzęsieniu ziemisiedem tysięcy ludzi, a resztę ogarnšł lęk idali chwałę Bogu nieba. 14 Drugie biada przeszło i oto trzecie biadaprzyjdzie wkrótce. SIÓDMA TRĽBA ZWIASTUJE SĽD BOŻY. 15 I zatršbił anioł siódmy i rozległy się donoœne głosy w niebie, mówišce: Królestwo tego œwiata przeszło do Pana naszego i Chrystusa jego i "będzie królowałna wieki wieków. Amen. 16 I dwudziestu czterech starców, którzy siedzš na stolicach swoich przed obliczem bożym, upadło na twarze swoje i pokłoniłosię Bogu, mówišc 17 Dziękujemy ci, Panie Boże wszechmogšcy, który jesteœ i który byłeœ iktóry masz przyjœć, że otrzymałeœ moc swš wielkš i objšłeœ królestwo. 18 I "rozgniewały się narody" i przyszedł gniew twój i czas sšdu umarłych i oddania zapłaty sługom twoim prorokom i œwiętym i bojšcym się imienia twego, małym i wielkim i zagłady tych, co zepsuli ziemię. 19 I otwarła się œwištynia boża na niebie i ukazała się "arka testamentu" jego w œwištyni jego i nastały błyskawice i głosy itrzęsienia ziemi i grad wielki. C. SIEDEM ZNAKÓW. 12 NIEWIASTA I SMOK. 1 I ukazał się znak wielki na niebie: Niewiasta obleczona w słońce a księżyc pod jej nogami i na głowie jej korona z gwiazd dwunastu. 2 A będšc brzemiennš, "wołała rodzšc i męczyła się w porodzie." 3 I ukazał się inny znak na niebie : oto smok wielki, ryży, majšcy siedem głów i dziesięć rogów, a na głowach jego siedem koron 4 i ogon jego cišgnšł trzeciš częœć gwiazd niebieskich i zrzucił je na ziemię. I smok stanšł przed niewiastš, która miała porodzić, aby pożreć syna jej, gdy się narodzi. 5 I porodziła syna, mężczyznę, który "miał rzšdzić wszystkimi narodami laskš żelaznš" i syn jej był porwany do Boga i dostolicy jego, 6 a niewiasta uciekła na pustynię; gdzie miała miejsce przygotowane przez Boga, aby jš tam żywiono tysišc dwieœcie szeœćdziesišt dni. SMOK Z NIEBA STRĽCONY. 7 I rozegrała się wielka bitwa na niebie : Michał i aniołowie jego walczyli ze smokiem i smok walczył i aniołowie jego 8 i nie przemogli ani nie znaleziono już więcej miejsca ich w niebie. 9 I zrzucony został ów smok wielki, wšż starodawny, nazwany "diabłem i szatanem," który zwodzi cały œwiat ; i zrzucony został na ziemię i aniołowie jego zostali z nim zrzuceni. 10 I słyszałem głos donoœny w niebie, mówišcy: Teraz nastało zbawienie i moc i królestwo Boga naszego i władza Chrystusajego, gdyż zrzucony został oskarżyciel braci naszych, który ich oskarżał przed obliczem Boga naszego we dnie i w nocy. 11 I oni zwyciężyli go przez krew Baranka iprzez œwiadectwo swoje, a nie umiłowali życia swe o aż do œmierci. 12 Dlatego wesel się niebo i mieszkajšcy w nim. Biada ziemi i morzu, gdyż zastšpił diabeł do was, żywišcy wie gniew, gdyż wie, że ma mało czasu. SMOK PRZEŒLADUJE NIEWIASTĘ. 13 A gdy smok widział, że był zrzucony na ziemię, przeœladował niewiastę, która porodziła mężczyznę. 14 I dano niewieœcie dwa skrzydła orła wielkiego, aby poleciała na pustynię na miejsce swoje, gdzie jš żywiš przez "czas i czasy i przez połowę czasu" z dala od widoku węża. 15 I wypuœcił wšż z paszczy swojej za niewiastš wodę jak rzekę, usiłujšc, żeby jšrzeka porwała. 16 I ziemia wspomogła niewiastę i ziemia otworzyła gardziel swojš i pochłonęła rzekę, którš wypuœcił był smok z paszczy swojej. 17 I rozgniewał się smok na niewiastę i poszedł walczyć z resztš jej potomstwa, które zachowuje przykazania boże i ma œwiadectwo Jezusa Chrystusa. 18 I stanšł na piasku morskim. 13 BESTIA WYCHODZĽCA Z MORZA. 1 I widziałem bestię wychodzšcš z morza, majšcš siedem głów i dziesięć rogów, na rogach jej dziesięć koron i na głowach jej imiona bluŸniercze. 2 I bestia, którš widziałem, podobna była do rysia, a nogi jej jak nogi niedŸwiedzia i paszcza jej jak paszcza lwa. I dał jej smok moc swojš i władzę wielkš. 3 I widziałem jednš z głów jej jakby na œmierć zabitš, lecz rana jej œmiertelna została uleczona. I cała ziemia z podziwemspoglšdała na bestię 4 I kłaniali się smokowi, który dał władzę bestii i kłaniali się bestii, mówišc: Któż podobny do bestii? I kto będzie mógł z niš walczyć? 5 I dano jej "usta mówišce rzeczy wyniosłe" i bluŸnierstwa i dano jej moc działania przez czterdzieœci dwa miesišce. 6 I otworzyła usta swoje, aby głosić bluŸnierstwa przeciw Bogu, aby bluŸnić imięjego i przybytek jego i tych, co mieszkajš na niebie. 7 I pozwolono jej "prowadzić wojnę ze œwiętymi i zwyciężać ich." I dano jej władzę nad wszelkim pokoleniem i ludem i językiem i narodem. 8 I kłaniali się jej wszyscy mieszkańcy ziemi, "których imiona nie sš zapisane w Księdze Życia Baranka, który jest zabity" od poczštku œwiata. 9 Jeœli kto ma uszy, niech słucha. 10 Kto w niewolę uprowadza, do niewoli pójdzie. Kto mieczem zabija, ma być mieczem zabity. Tu jest cierpliwoœć i wiara œwiętych. BESTIA WYCHODZĽCA Z ZIEMI. 11 I widziałem drugš bestię, wychodzšcš zziemi i miała dwa rogi podobne do barankowych, a mówiła jak smok. 12 I używała wszelkiej władzy bestii pierwszej w jej obecnoœci i sprawiła, że ziemia i mieszkańcy jej kłaniali się bestii pierwszej, której œmiertelna rana była uleczona. 13 I uczyniła znaki wielkie, sprawiajšc, że i ogień zstšpił z nieba na ziemię przed oczyma ludzi. 14 I zwiodła mieszkańców ziemi przez znaki, które pozwolono jej czynić przed oczyma bestii; polecajšc mieszkańcom ziemi, aby uczynili obraz bestii, która ma ranę od miecza i ożyła. 15 I dano jej, aby ożywiła obraz bestii i żeby obraz bestii mówił i sprawiła, żeby "wszyscy, co się nie pokłoniš obrazowi" bestii, byli zabici. 16 I sprawi, że wszyscy mali i wielcy, bogaci i ubodzy i wolni i niewolnicy będš mieli cechę na swojej prawej ręce, albo na czołach swoich; 17 i żeby nikt nie mógł kupować, ani sprzedawać, tylko ten, co ma cechę albo imię bestii, albo liczbę jej imienia. 18 Tu jest mšdroœć. Kto ma rozum, niech zrachuje liczbę bestii. Albowiem jest to liczba człowieka, a liczba jego szeœćset szeœćdziesišt szeœć. 14 BARANEK I DZIEWICE. 1 I Spojrzałem, a oto Baranek stał na górze Syjon i z nim sto czterdzieœci i cztery tysišce,. majšcych imię jego i imię Ojca jego napisane na czołach swoich. 2 I usłyszałem głos z nieba jakby głos wielu wód i jakby głos gromu wielkiego, a głos, który słyszałem jakby cytrzystów, grajšcych na cytrach swoich. 3 I "œpiewali jakby pieœń nowš" przed stolicš i przed czterema zwierzętami i starcami, a żaden nie mógł œpiewać pieœni, tylko te sto czterdzieœci cztery tysišce, którzy sš wykupieni z ziemi. 4 Ci sš, którzy się nie pokalali z niewiastami, bo sš dziewicami. Ci chodzš zaBarankiem, gdziekolwiek idzie. Ci sš wykupieni spoœród ludzi jako pierwociny Bogu i Barankowi, 5 a "w ustach ich nie znalazło się kłamstwo," albowiem bez zmazy sš przed tronem bożym. TRZEJ ANIOŁOWIE ZWIASTUNAMI SĽDU. 6 I widziałem drugiego anioła, lecšcego przez œrodek nieba, majšcego ewangelię wiecznš, by jš opowiadać siedzšcym na ziemi i wszelkiemu narodowi i pokoleniu i językowi i ludowi, 7 a wołał głosem donoœnym : Bójcie się Pana i czeœć mu oddajcie, gdyż przyszła godzina sšdu jego i kłaniajcie się temu, "który uczynił niebo i ziemię i morze" i Ÿródła wód. 8 A za nim leciał inny anioł, mówišc: "Upadł, upadł ów Babilon wielki, który napoił wszystkie narody winem" szału swego nierzšdu. 9 I trzeci anioł przeleciał za nimi wołajšc głosem donoœnym : Jeœliby się kto kłaniał bestii i obrazowi jej i przyjšłby znamię na swe czoło, albo na rękę swojš 10 i on pić będzie z wina gniewu bożego, "które zmieszane jest ze szczerym winem w kubku gniewu jego" i będzie męczony ogniem i siarkš wobec aniołów œwiętych i wobec Baranka. 11 A "dym" męki ich "wznosić się będzie nawieki" wieków i nie majš odpoczynku we dnie i w nocy ci, co się kłaniali bestii i obrazowi jej i jeœli kto przyjšł znamię jej imienia. 12 Tu jest cierpliwoœć œwiętych, którzy zachowujš przykazania boże i wiarę Jezusowš. 13 I usłyszałem głos z nieba, mówišcy mi : Napisz : Błogosławieni umarli, którzy w Panu umierajš. Odtšd już, mówi Duch, niech odpoczywajš od prac swoich, albowiem ich uczynki idš za nimi. ŻNIWO I WINOBRANIE ZIEMI. 14 I spojrzałem, a oto obłok biały, a "na obłoku" siedzšcy "podobny do Syna Człowieczego," majšcego na głowie swej koronę złotš, a w ręce jego sierp ostry. 15 I inny anioł wyszedł z œwištyni, wołajšc głosem donoœnym do siedzšcego naobłoku: "Zapuœć sierp swój" i żnij, "gdyż przyszła godzina żniwa," ponieważ dojrzało żniwo ziemi. 16 I ten, co siedział na obłoku, zapuœcił sierp swój na ziemię i zżęta jest ziemia. 17 A inny anioł wyszedł z œwištyni, która jest w niebie, majšc także sierp ostry. 18 I inny anioł, który miał moc nad ogniem, wyszedł od ołtarza i zawołał donoœnym głosem do tego, co miał sierp ostry, mówišc : Zapuœć sierp swój ostry i zbieraj grona winnicy ziemskiej, bo jej jagody sš dojrzałe. 19 I zapuœcił anioł sierp swój ostry na ziemię i dokonał zbioru w winnicy ziemi i wrzucił w kadŸ wielkš gniewu bożego. 20 I deptano kadŸ" za miastem i wyszła krew z kadzi aż po wędzidła końskie na tysišc szeœćset stadiów. 15 SIEDMIU ANIOŁÓW Z SIEDMIU PLAGAMI. 1 I widziałem inny znak na niebie wielki i dziwny : siedmiu aniołów, majšcych siedem plag ostatecznych, gdyż w nich wypełnił się gniew boży. , co żyjš n o was przez ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żLPZ cMŞ o cN cOŠ'| cP%43 S2 I widziałem jakby morze szklane, zmieszane z ogniem i tych, co zwyciężyli bestię i obraz jej i liczbę imienia jej, stojšcych nad morzem szklanym, majšcych cyfry boże 3 i œpiewajšcych pieœń Mojżesza, sługi bożego" i pieœń Baranka, mówišc : "Wielkie i dziwne sš sprawy twoje, Panie," Boże wszechmogšcy ; "sprawiedliwe i prawdziwesš drogi twoje, Królu wieków. 4 Któż się nie będzie bał Ciebie, Panie, i nieuwielbi imienia twego?" gdyż sam dobry jesteœ, ponieważ "wszystkie narody przyjdš i kłaniać się będš przed obliczem twoim," ponieważ się ujawniły sšdy twoje. D. SIEDEM CZASZ ANIOŁOWIE OTRZYMUJĽ CZASZE. 5 I potem spojrzałem, a oto otwarła się œwištynia "przybytku przymierza" w niebie 6 i wyszło z œwištyni siedmiu aniołów, majšcych siedem plag, obleczonych płótnemczystym i jasnym i przepasanych około piersi złotymi pasami. 7 A któreœ z czworga zwierzšt dało siedmiu aniołom siedem czasz złotych, pełnych gniewu Boga, żyjšcego na wieki wieków. 8 "I napełniła się œwištynia dymem majestatu" Boga i mocy jego "i nikt nie mógł wejœć" do œwištyni, dopóki się nie wypełni siedem plag siedmiu aniołów. 16 WYLEWAJĽ PIĘĆ PIERWSZYCH CZASZ. 1 I słyszałem głos donoœny z œwištyni, mówišcy do siedmiu aniołów : IdŸcie i wylejcie siedem czasz gniewu bożego na ziemię. 2 I odszedł pierwszy i wylał czaszę swš na ziemię "i powstała sroga i złoœliwa ranaw ludziach," którzy mieli znamię bestii i w tych, którzy się kłaniali jej obrazowi. 3 I drugi anioł wylał czaszę swš na morze"i powstała krew" jakby umarłego i wszelka istota żywa zdechła w morzu. 4 I trzeci wylał czaszę swš na rzeki i na Ÿródła wód - "i powstała krew." 5 I słyszałem anioła wód mówišcego : Sprawiedliwy jesteœ, Panie, który jesteœ i który byłeœ, Œwięty, który to osšdziłeœ, 6 ponieważ krew œwiętych i proroków wylali, dałeœ im też pić krew, bo godni sš. 7 I słyszałem drugiego mówišcego od ołtarza: Tak, "Panie, Boże wszechmogšcy, prawdziwe i sprawiedliwe sšdy twoje." 8 I czwarty anioł wylał czaszę swš na słońce i pozwolono mu nękać ludzi upałem iogniem. 9 I płonęli ludzie od skwaru wielkiego i bluŸnili imię Boga, majšcego władzę nad tymi plagami, a nie czynili pokuty, aby mu oddać chwałę. 10 I pišty anioł wylał czaszę swš na stolicę bestii i królestwo jej zaległa ciemnoœć i kšsali języki swoje z boleœci. 11 I bluŸnili Boga niebieskiego z powodu boleœci i ran swoich, a nie pokutowali za uczynki swoje. SZÓSTA I SIÓDMA CZASZA. 12 I szósty anioł wylał czaszę swš "na Eufrat, owš wielkš rzekę i wysuszył wodę"jej, aby przygotować drogę królom "od wschodu słońca." 13 I widziałem z paszczy smoka i z pyska bestii i z ust fałszywego proroka trzy nieczyste duchy na kształt żab. 14 Albowiem sš to duchy czartów, które czyniš znaki i wychodzš do królów całej ziemi, by ich gromadzić na walkę na dzień wielki wszechmogšcego Boga. 15 Oto idę jak złodziej : Błogosławiony ten,co czuwa i strzeże szat swoich, aby nie chodził nago i nie oglšdano sromoty jego. 16 I zgromadzi ich na miejsce, które nazywajš po hebrajsku Armagedon. 17 I siódmy anioł wylał czaszę swš w powietrze i rozległ się donoœny głos z œwištyni od tronu, mówišcy : Stało się. 18 I powstały "błyskawice i głosy i gromy" i nastało wielkie trzęsienie ziemi, jakiego nigdy nie było, odkšd ludzie zamieszkujš ziemię; takie trzęsienie ziemi, tak wielkie. 19 I rozpadło się miasto wielkie na trzy częœci. I miasta narodów upadły. I przed pamięciš Boga stanšł "Babilon wielu," aby mu dał "kubek wina zapalczywoœci" gniewu swego. 20 I wszelka wyspa zniknęła i góry się nie znalazły. 21 I wielki grad wagi talentu spadł z nieba na ludzi i bluŸnili ludzie Boga z powodu plagigradu, gdyż była nader wielka. E. WIELKI BABILON 17 WSZETECZNICA PIJANA KRWIĽ MĘCZENNIKÓW. 1 I przyszedł jeden z siedmiu aniołów, którzy mieli siedem czasz i odezwał się do mnie, mówišc : ChodŸ, pokażę ci potępienie wielkiej wszetecznicy, która siedzi "nad wodami wielkimi, 2 z którš nierzšd uprawiali królowie ziemi iopili się" winem jej nierzšdu mieszkańcy ziemi. 3 I zaniósł mię w duchu na pustynię. I widziałem niewiastę, siedzšcš na szkarłatnej bestii, pełnej imion bluŸnierczych, majšcej siedem głów i dziesięć rogów. 4 A niewiasta przyobleczona była w purpurę i karmazyn i ozdobiona złotem i drogimi kamieniami i perłami, trzymała puchar złoty w swej ręce, pełny obrzydliwoœci i plugawej rozpusty swojej, 5 a na czole swoim napisane imię : Tajemnica; Babilon wielki, matka rozpusty i obrzydliwoœci ziemi. 6 I widziałem niewiastę pijanš krwiš œwiętych i krwiš męczenników Jezusowych. I ujrzawszy jš, zdziwiłem się zdumieniem wielkim. TAJEMNICA NIEWIASTY I BESTII. 7 I rzekł mi anioł : Czemu się dziwisz? Ja ci wytłumaczę tajemnicę niewiasty i bestii, która jš niesie, a ma siedem głów i dziesięć rogów. 8 Bestia, którš widziałeœ, była, a nie jest i"ma wyjœć z przepaœci" i pójdzie na zagładę i zdziwiš się mieszkańcy ziemi (których imiona nie sš zapisane w księdze życia od założenia œwiata), widzšc bestię, która była, a me jest. 9 I tu jest rozum - kto ma mšdroœć. Siedemgłów - to siedem gór, na których niewiastasiedzi, królów jest też siedmiu. 10 Pięciu upadło, jeden jest, a drugi jeszcze nie przyszedł I gdy przyjdzie, ma pozostać przez krótki czas. 11 Bestia zaœ, która była, a nie jest i ona jest ósma spoœród siedmiu i idzie na zagładę. 12 "A dziesięć rogów," które widziałeœ - to"dziesięciu królów," którzy nie objęli jeszcze królestwa, ale otrzymajš moc jako królowie na jednš godzinę po bestii. 13 Ci majš jeden zamiar i moc i władzę swojš oddadzš bestii. 14 Ci będš walczyć z Barankiem a Baranek ich zwycięży, gdyż jest Panem nad pany i Królem nad królami i ci, co sš z nim, wezwani, wybrani i wierni. 15 I rzekł mi : Wody, które widziałeœ, gdzie siedzi ˇ wszetecznica - to sš ludy i narody i języki. 16 A dziesięć rogów, które widziałeœ na bestii - ci będš mieć w nienawiœci wszetecznicę i spustoszš jš i ogołocš i ciało jej jeœć będš, a jš samš spalš ogniem. 17 Albowiem Bóg tchnšł w ich serca, aby czynili, co się jemu podoba, aby oddali królestwo swe bestii, aż się wypełniš zamiary boże. 18 I niewiasta, którš widziałeœ - to miasto wielkie, które panuje nad królami ziemi. 18 ZAGŁADA BABILONU. 1 I potem widziałem innego anioła, zstępujšcego z nieba, majšcego moc wielkš i zajaœniała ziemia od chwały jego. 2 I krzyknšł potężnie, mówišc : "Upadł, upadł Babilon wielki" i stał się "mieszkaniem czartów" i kryjówkš wszelkiego ducha nieczystego i kryjówkš wszelkiego ptactwa nieczystego i obmierzłego. 3 Z wina bowiem jej szalonego nierzšdu "piły wszystkie narody i królowie ziemi uprawiali z niš rozpustę" i kupcy ziemscy stali się bogatymi z nadmiaru jej zbytków. 4 I słyszałem inny głos z nieba mówišcy: "WyjdŸ z niej, mój ludu," abyœcie nie byli uczestnikami jej grzechów i żebyœcie nie doznali jej plag. 5 "Gdyż grzechy jej doszły aż do nieba" i wspomniał Pan na jej nieprawoœci. 6 "Oddajcież jej, jak i ona oddawała wam,"a w dwójnasób podwójnie oddajcie "wedługjej uczynków" ; do pucharu, którym nalewała, nalejcie jej w dwójnasób. 7 Jak wielce się wynosiła i w rozkoszach była, tak wiele zadajcie jej męki i smutku, gdyż w sercu swym mówi : Siedzę jak królowa i nie jestem wdowš i nie zaznam smutku. 8 Dlatego w jednym dniu przyjdš jej plagi, œmierć i smutek i głód i ogniem będzie spalona, gdyż mocny jest Bóg, który jš osšdzi. ŻAŁOBA NAD BABILONEM. 9 I będš płakać i będš narzekać nad niš królowie ziemscy, którzy z ni rozpustę uprawiali i w rozkoszach żyli, gdy ujrzš dym jej pożaru, 10 z daleka stojšc dla bojaŸni jej mšk, będšmówić : Biada, biada, owo miasto wielkie Babilon, owo miasto mocne, a przecie w jednš godzinę przyszedł twój sšd. 11 I kupcy ziemscy będš płakać i smucić się nad niš, że towarów ich nikt więcej nie kupi, 12 towaru złota i srebra i kamienia drogiego i pereł i bisioru i szkarłatu i jedwabiu i karmazynu i wszelkiego drzewa tujowego i wszelkiego sprzętu z koœci słoniowej i wszelkiego naczynia z kamienia kosztownego i z miedzi i z żelaza i z marmuru. 13 i cynamonu i wonnoœci i maœci i kadzidłaiwina i oliwy i mški czystej i pszenicy i bydła i owiec i koni i wozów i niewolników iistot ludzkich. 14 I owoce, których pożšdała dusza twoja,odeszły od ciebie i wszystko, co tłuste i œwietne, przepadło dla ciebie i już więcej nigdy ich nie znajdš. 15 Kupcy tych rzeczy, którzy się wzbogacili, z daleka od niej będš stać dla bojaŸni jej mšk, płaczšc i smucšc się 16 i mówišc : Biada, biada, owo miasto wielkie, które było obleczone w bisior i w szkarłat i w karmazyn i było ozdobione złotem i kamieniem drogim i perłami, 17 że też w jednej godzinie spustoszone zostały tak wielkie bogactwa. I wszelki sternik i wszelki z miejsca na miejsce jeżdżšcy i "żeglarze i ci, co na morzu pracujš," stanęli z daleka 18 i zawołali, widzšc miejsce pożaru jego, mówišc: Któreż podobne miastu temu wielkiemu? 19 I posypali proch na swe głowy i płaczšci smucšc się" wołali, mówišc : Biada, biada,owo miasto wielkie, w którym z dostatków jego wzbogacili się wszyscy, co mieli okręty na morzu ; że też w jednej godzinie spustoszało. 20 Raduj się nad nim niebo i œwięci Apostołowie i Prorocy, gdyż Bóg osšdził sprawę waszš przeciw niemu. MIASTO OPUSTOSZAŁE. 21 I jeden anioł mocny podniósł jakby wielki młyński kamień i wrzucił w morze, mówišc: Tym rozpędem wrzucony będzie Babilon, owo miasto wielkie "i już więcej się nie znajdzie." 22 I głosu cytrzystów i œpiewaków i grajšcych na flecie i na tršbie "nie będzie więcej słychać w tobie" i żadnego rzemieœlnika jakiegokolwiek rzemiosła nie znajdš więcej w tobie i głosu młyna nie będzie więcej słychać w tobie. 23 I œwiatło lampy nie zaœwieci więcej w tobie i głosu oblubieńca i oblubienicy nie usłyszš więcej w tobie, gdyż kupcy twoi byli ksišżętami ziemi, gdyż przez czary twoje zbłšdziły wszystkie narody. 24 I znalazła się w nim krew proroków i œwiętych i wszystkich, co byli zabici na ziemi. 19 ŒWIĘCI W NIEBIE SIĘ RADUJĽ. 1 Potem słyszałem jakby głos rzesz wielkich w niebie, mówišcych : Alleluja, zbawienie i chwała i moc Bogu naszemu, 2 gdyż sšdy jego sš prawdziwe i sprawiedliwe, on też osšdził wielkš wszetecznicę, która zepsuła ziemię nierzšdem swoim i pomœcił krew sług swoich z ršk jej. 3 I znowu rzekli : Alleluja. "A dym jej wstępuje na wieki" wieków. 4 A dwudziestu czterech starców upadło i cztery zwierzęta i pokłonili się Bogu siedzšcemu na tronie, mówišc : Amen, Alleluja. 5 I rozległ się głos od tronu, mówišcy: "Dajcie chwałę Bogu naszemu wszyscy słudzy jego i którzy się go boicie, mali i wielcy. " 6 I słyszałem jakby głos rzeszy wielkiej i szum wielu wód i jakby huk potężnych gromów, mówišcych: Alleluja, gdyż "Pan Bógnasz wszechmogšcy objšł królestwo." 7 Weselmy się i radujmy i dajmy mu chwałę, bo przyszło wesele Baranka, a małżonka jego przygotowała się. 8 I dano jej przyoblec się w bisior jasny i czysty. Bisiorem bowiem sš sprawiedliwe uczynki œwiętych. 9 I rzekł mi : Napisz : Błogosławieni, którzy sš wezwani na ucztę weselnš Baranka. I rzekł mi: Te słowa Boga sš prawdziwe. 10 I upadłem do nóg jego, aby mu się pokłonić. I mówi mi : Nie waż się tego czynić; jestem współsługš twoim i braci twoich, majšcych œwiadectwo Jezusowe. Bogu się kłaniaj. Œwiadectwem bowiem Jezusa jest duch proroctwa. CZĘŒĆ III (19,11-22,5) TRIUMF CHRYSTUSA I KOŒCIOŁA. SĽD NAD BESTIĽ. 11 I widziałem niebo otworzone, a oto koń biały, a siedzšcego na nim zwano Wiernym iPrawdziwym i sšdzi sprawiedliwie i walczy. 12 0czy zaœ jego jak płomień ognisty i na głowie jego wiele koron i ma imię wypisane, którego nikt nie zna, tylko on sam. 13 I ubrany był w szatę skropionš krwiš, aimię jego nazywajš Słowo Boga. 14 I wojska, które sš w niebie, jechały za nim na koniach białych, obleczone w bisior biały i czysty. 15 I z ust jego wychodzi miecz z obydwu stron ostry, aby nim "bił narody." I on "będzie nim rzšdził laskš żelaznš" ; on też "depce prasę" wina zapalczywoœci gniewu Boga wszechmogšcego. 16 I ma na szacie i na biodrze swoim napisane: "Król królów i Pan panujšcych." 17 I widziałem jednego anioła stojšcego w słońcu i zawołał głosem donoœnym, mówišc do wszystkich ptaków, co latały wpoœród nieba : ChodŸcie i zgromadŸcie się na wielkš wieczerzę bożš, l8 abyœcie jadły ciała królów i ciała wodzów i ciała mocarzów i. ciała koni i siedzšcych na nich i ciała wszystkich wolnych i niewolników i małych i wielkich. 19 I widziałem bestię i królów ziemskich i wojska ich zebrane, dla stoczenia bitwy z tym, który siedział na koniu i z wojskiem jego. 20 I pojmano bestię i z niš fałszywego proroka, który czynił cuda przed niš, którymi zwiódł tych, co przyjeli znamię bestii i którzy się kłaniali jej obrazowi. Ci dwoje wrzuceni zostali żywcem w jezioro ognia gorejšcego siarkš. 21 A innych pobił miecz, wychodzšcy z ust siedzšcego na koniu i "wszystkie ptaki nasyciły się ich mięsem." 20 SĽD NAD SZATANEM 1 Widziałem anioła lecšcego z nieba, majšcego klucz przepaœci i łańcuch wielki w ręce swojej. 2 I uchwycił smoka, węża starego, którymjest diabeł i szatan i zwišzał go na tysišc lat. 3 I wrzucił go w przepaœć i zamknšł i położył pieczęć nad nim, aby więcej nie zwodził narodów, dopóki nie upłynie tysišc lat; a potem ma być rozwišzany na krótki czas. 4 I widziałem stolice i usiedli na nich i "dano im władzę sšdzenia" i dusze poœcinanych dla œwiadectwa Jezusowego i dla słowa bożego i tych, co się nie kłaniali bestii ani obrazowi jej i nie przyjmowali znamienia jej na czoła albo na ręce swoje ;i ożyli i królowali z Chrystusem tysišc lat. 5 Inni z umarłych nie ożyli, dopóki nie upłynie tysišc lat. To jest zmartwychwstanie pierwsze. 6 Błogosławiony i œwięty, który ma udział w pierwszym zmartwychwstaniu ; nad tymi nie ma mocy œmierć druga, ale będš kapłanami Boga i Chrystusa i, będš królować z nim tysišc lat. 7 A gdy się skończy tysišc lat, szatan będzie zwolniony z więzienia swego i wyjdzie i będzie zwodził narody, które sš na "czterech krańcach ziemi Goga i Magoga" i zbierze ich na walkę, a ich liczbajest jak piasek morski. 8 I wstšpili "na okręg ziemi" i otoczyli obózœwiętych i miasto "umiłowane. 9 I zstšpił ogień z nieba od Boga i pożarł ich," a diabeł, który ich zwodził wrzucony został w jezioro ognia i siarki, gdzie i bestia 10 i fałszywy prorok będš męczeni we dniei w nocy na wieki wieków. SĽD NAD UMARŁYMI. 11 I widziałem tron wielki, biały i siedzšcego na nim, "przed którego obliczemuciekła ziemia i niebo i nie znaleziono miejsca dla nich." 12 I widziałem umarłych, wielkich i małych, stojšcych przed tronem ; i "księgi zostały otwarte" i otworzono innš księgę, która jest księgš życia. I osšdzono umarłych z tego, co było napisane w owych księgach, "według ich uczynków." 13 I morze wydało umarłych, którzy w nim byli i œmierć i piekło oddały umarłych swoich; którzy w nich byli i osšdzono każdego "według jego uczynków." 14 I piekło i œmierć wrzucono do jeziora ognistego. Ta jest œmierć druga. 15 I kogo nie "znaleziono zapisanego w księdze życia," ten wrzucony został do jeziora ognistego. 21 NIEBO NOWE I ZIEMIA NOWA. 1 I widziałem nowe niebo i nowš ziemię." Albowiem pierwsze niebo i pierwsza ziemia przeminęły, a morza już niema. 2 Ja Jan widziałem œwięte miasto Jeruzalem nowe, zstępujšce z nieba od Boga, przygotowane jak oblubienica przystrojona dla swego męża. 3 I słyszałem głos donoœny z tronu, mówišcy : "Oto przybytek" Boga z ludŸmi "i będzie mieszkał z nimi. I oni będš jego ludem," a Bóg sam "z nimi będzie" ich Bogiem. 4 "I otrze Bóg wszelkš łzę z oczu" ich i nie będzie więcej œmierci, ani smutku, ani krzyku, ani boleœci więcej nie będzie, gdyż pierwsze rzeczy przeminęły. 5 I "siedzšcy na tronie" rzekł : Oto czynię wszystkie rzeczy nowe. I rzekł mi : Pisz, bo te słowa sš bardzo pewne i prawdziwe. 6 I rzekł mi : Stało się. Jam jest Alfa i Omega, poczštek i koniec. Ja dam "pragnšcemu darmo ze Ÿródła wody życia.". , co żyjš n o was przez ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żQ0R cR‚  J˙˙7 Kto zwycięży, odziedziczy to i "będę mu Bogiem, a on mi będzie synem." 8 BojaŸliwym zaœ i niewiernym i obmierzłymi mężobójcom i rozpustnikom i czarownikom i bałwochwalcom i wszystkim kłamcom - tym przypadnie częœć w jeziorze gorejšcym ogniem i siarkš ; to jest œmierć druga. NOWE JERUZALEM. 9 I przyszedł jeden z siedmiu aniołów, którzy mieli siedem czasz napełnionych siedmiu plagami ostatecznymi i odezwał się do mnie, mówišc: ChodŸ, a pokażę ci oblubienicę, małżonkę Baranka. 10 I "zaniósł mię w duchu na górę wielkš i wysokš i pokazał mi miasto œwięte Jeruzalem," zstępujšce z nieba od Boga, 11 majšce "jasnoœć Boga," a œwiatło jego podobne do kamienia kosztownego jakby do kamienia jaspisu jakby krzyczał. 12 I miało mur wielki i wysoki, posiadajšcydwanaœcie bram, a na bramach dwunastu aniołów i imiona wypisane, które sš imionami dwunastu pokoleń synów Izraelskich. 13 "Od wschodu trzy bramy i od północy trzy bramy i od południa trzy bramy i od zachodu trzy bramy." 14 I mur miasta miał dwanaœcie fundamentów, a na nich dwanaœcie imion dwunastu apostołów Baranka. JEGO MURY, BRAMY I FUNDAMENTY. 15 Ten zaœ, co ze mnš mówił, miał trzcinowš, złotš miarę, aby mierzyć miastoi bramy jego i mur. 16 Miasto leży w czworoboku, a długoœć jego jest tak wielka, jak i szerokoœć. I zmierzył miasto trzcinš złotš na dwanaœcietysięcy stadiów i długoœć i wysokoœć i szerokoœć jego sš równe. 17 I zmierzył mur jego: sto czterdzieœci cztery łokcie miary człowieka, to jest anioła. 18 A mur jego był zbudowany z kamienia jaspisu, a samo miasto: złoto czyste, podobne do szkła czystego. 19 I fundamenty muru miasta ozdobione wszelkim drogim kamieniem. Pierwszy fundament jaspis, drugi szafir, trzeci chalcedon, czwarty szmaragd, 20 pišty sardoniks, szósty sardiusz, siódmychryzolit, ósmy beryl, dziewišty topaz, dziesišty chryzopraz, jedenasty hiacynt, dwunasty ametyst. 21 Dwanaœcie bram, to dwanaœcie pereł, każda z osobna; a każda brama była z jednej perły, a ulica miasta złoto czyste, jak szkło przeŸroczyste. JEGO PRZYBYTKIEM I ŒWIATŁEM BARANEK. 22 I œwištyni w nim nie widziałem, bo Pan, Bóg wszechmogšcy, jest œwištyniš jego i Baranek. 23 I miasto nie potrzebuje "słońca ani księżyca," aby w nim œwieciły, gdyż je oœwieciła jasnoœć Boga, a lampš jego jest Baranek. 24 "I narody będš chodziły w œwiatłoœci jego, a królowie ziemscy tam przyniosš chwałę" swojš i czeœć. 25 "I bramy jego nie będš w dzień zamknięte," albowiem nocy tam nie będzie. 26 "I tam przyniosš chwałę" i czeœć narodów. 27 Nie wejdzie do niego nic nieczystego, albo budzšcego odrazę i kłamstwo, tylko ci,co sš zapisani w Barankowej księdze życia. 22 RZEKA I DRZEWO. 1 I ukazał "rzekę wody życia," jasnš jak kryształ, wychodzšcš ze stolicy Boga i Baranka. 2 "Wpoœród" rynku jego i "z obu stron rzeki drzewo życia," rodzšce dwanaœcie owoców, na każdy miesišc dajšce swój owoc, a liœcie drzewa na zdrowie narodów. 3 "I nie będzie więcej żadnego przekleństwa," lecz będzie w nim stolica Boga i Baranka i słudzy jego służyć mu będš, 4 "będš oglšdać jego oblicze," a jego imię na ich czołach. 5 I nocy więcej nie będzie i nie będzie im trzeba œwiatła lampy, ani "œwiatła słońca," gdyż "Pan Bóg będzie ich oœwiecałi królować będš na wieki wieków." Zakończenie księgi. (22,6-21) PROROCTWO TO JEST PRAWDZIWE 6 I rzekł mi : Te słowa sš bardzo pewne i prawdziwe. I Pan, Bóg duchów prorockich posłał anioła swego, aby pokazać sługom swym, co się ma stać prędko. 7 I oto przyjdę szybko. Błogosławiony, który zachowuje słowa proroctwa tej księgi. 8 A ja, Jan, słyszałem to i widziałem. I gdy usłyszałem i ujrzałem, upadłem do stóp anioła, który mi to pokazywał, aby siępokłonić. 9 I rzekł mi : Nie waż się tego czynić, bo jestem współsługš twoim i braci twoich proroków i tych, co strzegš słów proroctwa tej księgi. Bogu się kłaniaj. 10 I rzekł mi: Nie pieczętuj słów proroctwa tej księgi, czas bowiem jest blisko. 11 Kto szkodzi, niech jeszcze szkodzi i kto tkwi w brudach, niech jeszcze się bruka, a kto jest sprawiedliwy, niech się jeszcze usprawiedliwi, a œwięty niech się jeszcze uœwięci. CHRYSTUS ODPŁACI KAŻDEMU. 12 Oto przyjdę prędko, a zapłatę mojš z sobš niosę, "abym oddał każdemu według uczynków jego." 13 Ja jestem Alfa i Omega, "pierwszy i ostatni," poczštek i koniec. 14 Błogosławieni, którzy "obmywajš szaty"swoje w krwi Baranka, aby mieli prawo do drzewa życia i żeby weszli przez bramy do miasta. 15 Na zewnštrz psy i czarownicy i bezwstydni i mężobójcy i bałwochwalcy i każdy, co miłuje i żyje w kłamstwie. 16 Ja, Jezus, posłałem anioła mego, aby wam o tym œwiadczył w koœciołach. Ja jestem potomek i z rodu Dawida, gwiazda jasna i zaranna. 17 Duch i oblubienica mówi : PrzyjdŸ. A kto słyszy niech mówi: PrzyjdŸ. I kto "pragnie,niech przyjdzie" i kto chce, niech bierze "wodę życia darmo." NIC NIE ZMIENIAĆ; W TEJ KSIĘDZE. 18 Oœwiadczam bowiem każdemu słuchajšcemu słów proroctwa tej księgi: "Jeœliby kto dodał do tego," spuœci nań Bóg"plagi opisane w tej księdze." 19 A jeœliby kto ujšł ze słów księgi tego proroctwa, odejmie Bóg częœć jego z księgiżycia i z miasta œwiętego i z tego, co jest napisane w tej księdze. 20 Który daje œwiadectwo o tym, mówi: Zaiste, przyjdę prędko. Amen. PrzyjdŸ, Panie Jezu ! 21 Łaska Pana naszego Jezusa Chrystusa z wami wszystkimi. Amen. ---------------------------- ------Konwersja: rpg6@go2.pl zy nie objęli jeszcze królestwa, ale otrzymajš moc jako królowie na jednš godzinę po bestii. 13 Ci majš jeden zamiar i moc i władzę swojš oddadzš bestii. 14 Ci będš walczyć z Barankiem a Baranek ich zwycięży, gdyż jest Panem nad pany i Królem nad królami i ci, co sš z nim, wezwani, wybrani i wierni. 15 I rzekł mi : Wody, które widziałeœ, gdzie siedzi ˇ wszetecznica - to sš ludy i narody i języki. 16 A dziesięć rogów, które widziałeœ na bestii - ci będš mieć w nienawiœci wszetecznicę i spustoszš jš i ogołocš i ciało jej jeœć będš, a jš samš spalš ogniem. 17 Albowiem Bóg tchnšł w ich serca, aby czynili, co się jemu podoba, aby oddali królestwo swe bestii, aż się wypełniš zamiary boże. 18 I niewiasta, którš widziałeœ - to miasto wielkie, które panuje nad królami ziemi. 18 ZAGŁADA BABILONU. 1 I potem widziałem innego anioła, zstępujšcego z nieba, majšcego moc wielkš i zajaœniała ziemia od chwały jego. 2 I krzyknšł potężnie, mówišc : "Upadł, upadł Babilon wielki" i stał się "mieszkaniem czartów" i kryjówkš wszelkiego ducha nieczystego i kryjówkš wszelkiego ptactwa nieczystego i obmierzłego. 3 Z wina bowiem jej szalonego nierzšdu "piły wszystkie narody i królowie ziemi uprawiali z niš rozpustę" i kupcy ziemscy stali się bogatymi z nadmiaru jej zbytków. 4 I słyszałem inny głos z nieba mówišcy: "WyjdŸ z niej, mój ludu," abyœcie nie byli uczestnikami jej grzechów i żebyœcie nie doznali jej plag. 5 "Gdyż grzechy jej doszły aż do nieba" i wspomniał Pan na jej nieprawoœci. 6 "Oddajcież jej, jak i ona oddawała wam,"a w dwójnasób podwójnie oddajcie "wedługjej uczynków" ; do pucharu, którym nalewała, nalejcie jej w dwójnasób. 7 Jak wielce się wynosiła i w rozkoszach była, tak wiele zadajcie jej męki i smutku, gdyż w sercu swym mówi : Siedzę jak królowa i nie jestem wdowš i nie zaznam smutku. 8 Dlatego w jednym dniu przyjdš jej plagi, œmierć i smutek i głód i ogniem będzie spalona, gdyż mocny jest Bóg, który jš osšdzi. ŻAŁOBA NAD BABILONEM. 9 I będš płakać i będš narzekać nad niš królowie ziemscy, którzy z ni rozpustę uprawiali i w rozkoszach żyli, gdy ujrzš dym jej pożaru, 10 z daleka stojšc dla bojaŸni jej mšk, będšmówić : Biada, biada, owo miasto wielkie Babilon, owo miasto mocne, a przecie w jednš godzinę przyszedł twój sšd. 11 I kupcy ziemscy będš płakać i smucić się nad niš, że towarów ich nikt więcej nie kupi, 12 towaru złota i srebra i kamienia drogiego i pereł i bisioru i szkarłatu i jedwabiu i karmazynu i wszelkiego drzewa tujowego i wszelkiego sprzętu z koœci słoniowej i wszelkiego naczynia z kamienia kosztownego i z miedzi i z żelaza i z marmuru. 13 i cynamonu i wonnoœci i maœci i kadzidłaiwina i oliwy i mški czystej i pszenicy i bydła i owiec i koni i wozów i niewolników iistot ludzkich. 14 I owoce, których pożšdała dusza twoja,odeszły od ciebie i wszystko, co tłuste i œwietne, przepadło dla ciebie i już więcej nigdy ich nie znajdš. 15 Kupcy tych rzeczy, którzy się wzbogacili, z daleka od niej będš stać dla bojaŸni jej mšk, płaczšc i smucšc się 16 i mówišc : Biada, biada, owo miasto wielkie, które było obleczone w bisior i w szkarłat i w karmazyn i było ozdobione złotem i kamieniem drogim i perłami, 17 że też w jednej godzinie spustoszone zostały tak wielkie bogactwa. I wszelki sternik i wszelki z miejsca na miejsce jeżdżšcy i "żeglarze i ci, co na morzu pracujš," stanęli z daleka 18 i zawołali, widzšc miejsce pożaru jego, mówišc: Któreż podobne miastu temu wielkiemu? 19 I posypali proch na swe głowy i płaczšci smucšc się" wołali, mówišc : Biada, biada,owo miasto wielkie, w którym z dostatków jego wzbogacili się wszyscy, co mieli okręty na morzu ; że też w jednej godzinie spustoszało. 20 Raduj się nad nim niebo i œwięci Apostołowie i Prorocy, gdyż Bóg osšdził sprawę waszš przeciw niemu. MIASTO OPUSTOSZAŁE. 21 I jeden anioł mocny podniósł jakby wielki młyński kamień i wrzucił w morze, mówišc: Tym rozpędem wrzucony będzie Babilon, owo miasto wielkie "i już więcej się nie znajdzie." 22 I głosu cytrzystów i œpiewaków i grajšcych na flecie i na tršbie "nie będzie więcej słychać w tobie" i żadnego rzemieœlnika jakiegokolwiek rzemiosła nie znajdš więcej w tobie i głosu młyna nie będzie więcej słychać w tobie. 23 I œwiatło lampy nie zaœwieci więcej w tobie i głosu oblubieńca i oblubienicy nie usłyszš więcej w tobie, gdyż kupcy twoi byli ksišżętami ziemi, gdyż przez czary twoje zbłšdziły wszystkie narody. 24 I znalazła się w nim krew proroków i œwiętych i wszystkich, co byli zabici na ziemi. 19 ŒWIĘCI W NIEBIE SIĘ RADUJĽ. 1 Potem słyszałem jakby głos rzesz wielkich w niebie, mówišcych : Alleluja, zbawienie i chwała i moc Bogu naszemu, 2 gdyż sšdy jego sš prawdziwe i sprawiedliwe, on też osšdził wielkš wszetecznicę, która zepsuła ziemię nierzšdem swoim i pomœcił krew sług swoich z ršk jej. 3 I znowu rzekli : Alleluja. "A dym jej wstępuje na wieki" wieków. 4 A dwudziestu czterech starców upadło i cztery zwierzęta i pokłonili się Bogu siedzšcemu na tronie, mówišc : Amen, Alleluja. 5 I rozległ się głos od tronu, mówišcy: "Dajcie chwałę Bogu naszemu wszyscy słudzy jego i którzy się go boicie, mali i wielcy. " 6 I słyszałem jakby głos rzeszy wielkiej i szum wielu wód i jakby huk potężnych gromów, mówišcych: Alleluja, gdyż "Pan Bógnasz wszechmogšcy objšł królestwo." 7 Weselmy się i radujmy i dajmy mu chwałę, bo przyszło wesele Baranka, a małżonka jego przygotowała się. 8 I dano jej przyoblec się w bisior jasny i czysty. Bisiorem bowiem sš sprawiedliwe uczynki œwiętych. 9 I rzekł mi : Napisz : Błogosławieni, którzy sš wezwani na ucztę weselnš Baranka. I rzekł mi: Te słowa Boga sš prawdziwe. 10 I upadłem do nóg jego, aby mu się pokłonić. I mówi mi : Nie waż się tego czynić; jestem współsługš twoim i braci twoich, majšcych œwiadectwo Jezusowe. Bogu się kłaniaj. Œwiadectwem bowiem Jezusa jest duch proroctwa. CZĘŒĆ III (19,11-22,5) TRIUMF CHRYSTUSA I KOŒCIOŁA. SĽD NAD BESTIĽ. 11 I widziałem niebo otworzone, a oto koń biały, a siedzšcego na nim zwano Wiernym iPrawdziwym i sšdzi sprawiedliwie i walczy. 12 0czy zaœ jego jak płomień ognisty i na głowie jego wiele koron i ma imię wypisane, którego nikt nie zna, tylko on sam. 13 I ubrany był w szatę skropionš krwiš, aimię jego nazywajš Słowo Boga. 14 I wojska, które sš w niebie, jechały za nim na koniach białych, obleczone w bisior biały i czysty. 15 I z ust jego wychodzi miecz z obydwu stron ostry, aby nim "bił narody." I on "będzie nim rzšdził laskš żelaznš" ; on też "depce prasę" wina zapalczywoœci gniewu Boga wszechmogšcego. 16 I ma na szacie i na biodrze swoim napisane: "Król królów i Pan panujšcych." 17 I widziałem jednego anioła stojšcego w słońcu i zawołał głosem donoœnym, mówišc do wszystkich ptaków, co latały wpoœród nieba : ChodŸcie i zgromadŸcie się na wielkš wieczerzę bożš, l8 abyœcie jadły ciała królów i ciała wodzów i ciała mocarzów i. ciała koni i siedzšcych na nich i ciała wszystkich wolnych i niewolników i małych i wielkich. 19 I widziałem bestię i królów ziemskich i wojska ich zebrane, dla stoczenia bitwy z tym, który siedział na koniu i z wojskiem jego. 20 I pojmano bestię i z niš fałszywego proroka, który czynił cuda przed niš, którymi zwiódł tych, co przyjeli znamię bestii i którzy się kłaniali jej obrazowi. Ci dwoje wrzuceni zostali żywcem w jezioro ognia gorejšcego siarkš. 21 A innych pobił miecz, wychodzšcy z ust siedzšcego na koniu i "wszystkie ptaki nasyciły się ich mięsem." 20 SĽD NAD SZATANEM 1 Widziałem anioła lecšcego z nieba, majšcego klucz przepaœci i łańcuch wielki w ręce swojej. 2 I uchwycił smoka, węża starego, którymjest diabeł i szatan i zwišzał go na tysišc lat. 3 I wrzucił go w przepaœć i zamknšł i położył pieczęć nad nim, aby więcej nie zwodził narodów, dopóki nie upłynie tysišc lat; a potem ma być rozwišzany na krótki czas. 4 I widziałem stolice i usiedli na nich i "dano im władzę sšdzenia" i dusze poœcinanych dla œwiadectwa Jezusowego i dla słowa bożego i tych, co się nie kłaniali bestii ani obrazowi jej i nie przyjmowali znamienia jej na czoła albo na ręce swoje ;i ożyli i królowali z Chrystusem tysišc lat. 5 Inni z umarłych nie ożyli, dopóki nie upłynie tysišc lat. To jest zmartwychwstanie pierwsze. 6 Błogosławiony i œwięty, który ma udział w pierwszym zmartwychwstaniu ; nad tymi nie ma mocy œmierć druga, ale będš kapłanami Boga i Chrystusa i, będš królować z nim tysišc lat. 7 A gdy się skończy tysišc lat, szatan będzie zwolniony z więzienia swego i wyjdzie i będzie zwodził narody, które sš na "czterech krańcach ziemi Goga i Magoga" i zbierze ich na walkę, a ich liczbajest jak piasek morski. 8 I wstšpili "na okręg ziemi" i otoczyli obózœwiętych i miasto "umiłowane. 9 I zstšpił ogień z nieba od Boga i pożarł ich," a diabeł, który ich zwodził wrzucony został w jezioro ognia i siarki, gdzie i bestia 10 i fałszywy prorok będš męczeni we dniei w nocy na wieki wieków. SĽD NAD UMARŁYMI. 11 I widziałem tron wielki, biały i siedzšcego na nim, "przed którego obliczemuciekła ziemia i niebo i nie znaleziono miejsca dla nich." 12 I widziałem umarłych, wielkich i małych, stojšcych przed tronem ; i "księgi zostały otwarte" i otworzono innš księgę, która jest księgš życia. I osšdzono umarłych z tego, co było napisane w owych księgach, "według ich uczynków." 13 I morze wydało umarłych, którzy w nim byli i œmierć i piekło oddały umarłych swoich; którzy w nich byli i osšdzono każdego "według jego uczynków." 14 I piekło i œmierć wrzucono do jeziora ognistego. Ta jest œmierć druga. 15 I kogo nie "znaleziono zapisanego w księdze życia," ten wrzucony został do jeziora ognistego. 21 NIEBO NOWE I ZIEMIA NOWA. 1 I widziałem nowe niebo i nowš ziemię." Albowiem pierwsze niebo i pierwsza ziemia przeminęły, a morza już niema. 2 Ja Jan widziałem œwięte miasto Jeruzalem nowe, zstępujšce z nieba od Boga, przygotowane jak oblubienica przystrojona dla swego męża. 3 I słyszałem głos donoœny z tronu, mówišcy : "Oto przybytek" Boga z ludŸmi "i będzie mieszkał z nimi. I oni będš jego ludem," a Bóg sam "z nimi będzie" ich Bogiem. 4 "I otrze Bóg wszelkš łzę z oczu" ich i nie będzie więcej œmierci, ani smutku, ani krzyku, ani boleœci więcej nie będzie, gdyż pierwsze rzeczy przeminęły. 5 I "siedzšcy na tronie" rzekł : Oto czynię wszystkie rzeczy nowe. I rzekł mi : Pisz, bo te słowa sš bardzo pewne i prawdziwe. 6 I rzekł mi : Stało się. Jam jest Alfa i Omega, poczštek i koniec. Ja dam "pragnšcemu darmo ze Ÿródła wody życia.". , co żyjš n o was przez ľAě48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjx|@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż”üżN¸÷ż@,ŞjI_÷ż@