ĺbkŃÉ˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙őđGî’ŕGđ@îŕ@>ŕBđEîoŕEńŮő>ŕB>RŕG>˙ęÁńŮ˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙ĂUÎíffĚ sƒ ˆ‰ÜĚnćÝÝٙťťgcněĚÝܙŸťš3>CLAS KRAK €003žŻ˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙Copyright (C)2000-2001 Pat Crowe. This Book Reader was distributed solely for the reading of classic books which are out of copyright. Program extends to address 3fffh. No responsibilty can be accepted for any breach of copyright nor for any other matter involved with material above this address. This material will have been added by a user of this program and not the author of this program. Please address any enquiries concerning breach of copyright or any other concerns, to that third party. óÍĆ>˙ęŔúPę ŔúQęŔ1ţ˙Íb͛ >ęa>ŕ&>ę Ŕ>˙ę ŔÍđ͜Í:Í\ÍćÍóÍ ÍBÍS ú‚˙§(Ţú ŔOÍŕ>ęŔͧ ÍÓ ÍŽ Íż ÍÓ ÍŽ ÍG ÍÓ ÍŽ úQęŔÍ|ÍĹÍr>ęÁ>xŕE>@ŕAŻŕ>ŕ˙>Óŕ@űÍ ÍvúÁˇ(ńŻęÁ́Ë VËw cËoÂÄËgÂŐË_ 9ËW -ËO ËG Ăú Ŕ<ţ >OÍŕĂú Ŕ<ţ >OÍłĂÍ ĂÍS ĚĹĂú Ŕţ(ţ(ţ(#ú Ŕţ("ţ(*ţ( *Í/ĂÍĹĂÍËĂ͘ĂÍ^ĂÍ÷ĂÍĂÍ#Ăú Ŕ=ţ˙ >OÍ|Ăú Ŕ<ţ >OÍ|Ă!>w# űÉ!6# ú6˙#6# öÉ! 6˙#6# ö6# úÉÍB͜ÍĹÉú ŔţČÍw Í ÍÓ úÁO> ‘O͜úÁOÍŽ úÁ<ţ 8>ęÁÉú Ŕţ ú ŔGÍ3 8 ř Í3 8 řÍ#@Íw  Í  úÍÓ úÁţ(=> ęÁúÁO> ‘ţ >O͜úÁOÍŽ ú Ŕţ 0<ę ŔÉú ŔţČŐĹúÁO ú Ŕţ ͟ Íw Í ÍÓ ÍŽ yţ  Ü{ę ŔÁŃÉĹú Ŕţ ú ŔĆ GÍ3  úÍ3  úúÁO Íw Í ÍÓ ÍŽ yţ  é> ę ŔÁÉ>ę Ŕ>ęÁ>ęŔę!>ęA!@}ęŔ|ęŔÍŃ!ĐŔ*§ úaŔ*§ úúŔOúŔG>š >¸ >>ęŔÉ>ęŔę!>ęA!@}ęŔ|ęŔÍ- űÍŃúŔ=ęŔ Í3  úÍĹÉÍ-(ÍŃ>ęŔúŔć€(ěÍĹÉÍŃ>ęŔúŔć€Ę˜ÍĹÉ Í3  úÍuĘ,ÍŃúŔţÂúŔţĘ#>ę Ŕ>ęŔúŔć€(ÖÍĹÉĺŐĹúŔoúŔg #F+NxĄ<(,xą úŔęŔ͡ ÍÓ ÍŽ úQęŔ>ęŔ$úŔţ(>ęŔÍŻ ÍÓ ÍŽ úQęŔ>ęŔÁŃáÉĺŐĹú Ŕţ˙(!В@§(=ůÍ3 yę Ŕ!В@y§( řÍ3 ÁŃáÉĺŐĹyę Ŕ>ęŔÍG ÍÓ ÍŽ úQęŔú ŔO>˙ę ŔÍ|ÁŃáÉĺŐĹyę Ŕţ(ţ(ţ(ţ( ţ($ţ((!pÍ(!€Í !Í! Í!°Í!ŔÍÁŃáÉÍćĺĹ~î˙" ů ôÁáÉĺŐĹú Ŕ!ů ţ(q! ţ(j!H ţ(c!p ţ(\!˜ ţ(U!Á ţ(N!Ň ţ(G!ę ţ(@! ţ (9!: ţ (2!b ţ (+!Ň &ĺŐĹ!ˆ ĺŐĹ!ŔĺŐĹ!Ú ĺŐĹ!ą ĺŐĹ!aŔ˛Ŕ*§ úÁŃáÉ Przewiń Wers Str. Roz. Wsz Liiku: Rivi Sivu Kapp LopBlättern: Zeil Seit Kapt AlleDéfiler: Ligne Page Chap ToutScrolla: Rad Sida Kap Hela Lista: Linea Pagina Cap. Tutto Blader: Lijn Blad Hfdst Alles Bla: Linje Side Kap Alle Despl.: Línea Página Cap. Todo Mudar: Linha Pagina Cap. Tudo Despl.: Línia Plana Cap. Tot ĺŐĹúŔGúŔ<¸8Í-(ÍŃ>>ę Ŕ7 ęŔ>ę Ŕ§ÁŃá§ÉĺŐĹúŔţÂO úŔţÂO úŔţ(úŔţ ÍuÍŃúŔ>ę Ŕ7 =ęŔ>ę Ŕ§ÁŃáÉĺŐĹúŔG!Đx§(~#§ ÷ô˛Ŕ*§ úÁŃá§ÉĺĹ!€6# xą řÁáÉĺŐĹy!ţ(#!@‘ţ(!€’ţ(!Ŕ“ţ(!€@y§(=ů]T! ÁÍćP* úÍćP* úÍćP* úÍćP* úÁŃáÉ> ę>ęA!  y§( ĺ>""Ŕ " úáúN"úO">ęúŔćęAÉ> ę>ęA!  y§( *GúN¸ 6*GúO¸ .Ŕ * ú>ęúŔę!úŔćęAÍŃ Í3  úÉ> ę>ęA!    ž # ÷őúŔćęAńÉĺŐĹ! Á@6# xą ř!˛Ŕ~#§(Í÷ öÁŃáÉĺĹÖ o&MD)))  0úŔţ( 8 V#F#Í' yţ őzƒ_ÁáÉĺŐĹk&)}ćđo Á ÁĹË!Ë ÁĹ{ć§(Ë8Ë=öxśw#wyśw#wÁŃáÉđ˙ˇŕ˙Íćđ@ćŕ@É>‘ŕ@É>äŕGŕHŕIÉĺŐÍć!`˜Ŕ>đ" üÍćŔ" üŃáÉĺŐ!`˜ y§(=ů> ‘W>ÍćÍ'(Í'(Í'(éőy§ ńń!`˜QÍćÍ'(Í'(Í'(éŃáÉĺĹú‚˙§(,>˙ŕO!˜`>" xą ř€>" xą ř`>" xą ř>ţŕOÁáÉĹw#< ú 6# úÁÉ!˜>"< ű! ˜"< ű!@˜6ń# úÉ!ŕ™ 6ň# ú!š>("< ű! š "< űÉ́Ĺ> ŕđđđđ/ćË7G>ŕđđđđđđđđđđ/ć°Gú€˙¨ ę˙xę€˙>0ŕú˙ÁÉţ(Ż>˙ę‚˙ÉĹ>˙ŕ$ˆ xą ű>ŕ$ÁÉőđ@ć€(đDţ‘ ôńɇ‡‡Ć€ęh˙ióúA˙ć ů*âű ňÉ>€ęh˙ióúA˙ć ů*âű ňÉ>€ęh˙@ióúA˙ć ů*âű ňɇ‡‡Ć€ęj˙kóúA˙ć ů*âű ňÉ>€ęj˙k@óúA˙ć ů*âű ňÉ˙ď=ď=|˙ď=˙˙ď=ď=˙ď=˙˙ď=ď=˙ď=˙˙ď=ď=ŕ˙ď=˙ď=ď=˙ď=ď=ď=ď=<ď=ď˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙MBFONTMonospaced @@@@@@   ŕ ŕ @ŔŔŕ``@€ @€ @ @@  `@@ @@@@@ @ @@ŕ@ @ŕ@ @`@ @@@€€ŕ     ŕ@Ŕ@@@@ŕŕ  @€€ŕŕ  `  ŕ€€  ŕ ŕ€€ŕ Ŕŕ€€ŕ  ŕŕ @@€€ŕ  ŕ  ŕŕ  ŕ ŕ@@ @ @€@ ŕŕ€@ @€ŕ  @@@ŕ ŕŕŕ€ŕŕ  ŕ   Ŕ  Ŕ  Ŕŕ€€€€€ŕŔ     Ŕŕ€€ŕ€€ŕŕ€€ŕ€€€ŕ€€€  ŕ   ŕ   ŕ@@@@@ŕ  ŕ   Ŕ   €€€€€€ŕ ŕ     ŕ      @     @ŕ  ŕ€€€ŕ    Ŕ ŕ  ŕŔ  ŕ€€ŕ ŕŕ@@@@@@      ŕ     @@     ŕ    @      ŕ@@@ŕ @@@€ŕ`@@@@@`€€@@@ ` `@ ŕ@ ŕ ŕ ŕ€€ŕ   ŕŕ€€€ŕ ŕ   ŕŕ ŕ€ŕ`@ŕ@@@@ŕ  ŕ ŕ€€Ŕ    @@@@@@ @€€  Ŕ  @@@@@@  ŕ   Ŕ    ŕ   ŕŕ  ŕ€€ŕ  ŕ Ŕ €€€ŕ€ŕ ŕ@`@@@     ŕ    @   ŕ   @     ŕ ŕŕ @€ŕ @@€@@ @@@@@@@€@@ @@€`€ŕŕŕŕŕŕŕ@ €`€ @ŕ     ŕ@€`@ŕ@@@@Ŕ   @ŕ@@@@@@ŕ@@@ŕ@@ € @€  @ŕ€ŕ ŕ @€@ @ŕ€ŕ ŕŕ     ŕ @ŕ @€ŕ @ŕ @€ŕŕ     ŕ @€@    ŔŔŕŕ`@ŕ@@ @ŕ€ŕ ŕ€@ @€ @ŕ€ŕ ŕŕ     ŕ @ŕ @€ŕ @ŕ @€ŕ@@@@@@@ŕ€€ŕ@€€€ Ŕ€ŕ @ ŕ  ŕ   0@@@@@@ŕ€ŕ ŕ ŕ ŕ€ŕŕ ŕ ŕ @€@ ŕ Ŕŕ€€@ŕ @@€ŕŕ ŕ@ŕ@ŕŔ @€ŕ@@`@Ŕ@@@€ŔŔŔŕ€€       @€Ŕ@Ŕŕ ŕ ŕ ŕ ŕ€@ @€@@@€ ŕ @@@ŕ @ŕŕ`ŕ€ ŕ @ŕ @€ŕ€@ŕ ŕ  @ŕ ŕ @ ŕ ŕ `€ŕ ŕ  ŕ ŕ @ŕ ŕ @ŕ€€€€ŕŕ€€€€ŕ@ €@ŕ€ŕ€ŕ @ŕ€ŕ€ŕŕ€€ŕ€€ŕ  ŕ€ŕ€ŕ€@ŕ@@ŕ @ŕ@@ŕ@ ŕ@@ŕ ŕ@@ŕŔ  ŕ  Ŕ @ ŕŕ  €@ŕ  ŕ@ŕ    ŕ@ ŕ  ŕP ŕ  ŕ ŕ  ŕ @ ŕ  ŕ  ŕ€@   ŕ @   ŕ@    ŕ    ŕ @  @@Ŕ€ŕ ŕ€ŔŔ Ŕ  Ŕ€€@ŕ ŕ ŕ @ŕ ŕ ŕ@ ŕ ŕ ŕP ŕ ŕ ŕ ŕ ŕ ŕ@ŕ ŕ ŕ @ŕ€€€ŕŕ€€ŕ@ €@ŕ ŕ€ŕ @ŕ ŕ€ŕŕ ŕ€ŕ  ŕ ŕ€ŕ€@@@@@@€@@@@@ €€€€ @@@@@ @  ŕ ŕ @ŕ   €@ŕ ŕ @ŕ  ŕ@ ŕ ŕP ŕ ŕ ŕ   ŕ@ŕ@ŕ ŕ ŕ€@  ŕ @  ŕ@   ŕ   ŕ @  ŕ ŕ€€ŕ ŕ€€   ŕ ŕMBFONTVariable pitch €€€€€€  PPřPřPP x ř(đ ŔČ @˜ŕ  @° Đ€€@€€€€€@€@@@@@€@ŕ@ @ŕ@@€Ŕ€ @@@€€@     @@Ŕ@@@@ŕŕ  @€€ŕŕ  `  ŕ€€  ŕ ŕ€€ŕ Ŕŕ€€ŕ  ŕŕ @@€€ŕ  ŕ  ŕŕ  ŕ ŕ€€@@€ @€@ ŔŔ€@ @€ŕ  @@@ŕ ŕŕŕ€ŕŕ  ŕ   Ŕ  Ŕ  Ŕŕ€€€€€ŕŔ     Ŕŕ€€ŕ€€ŕŕ€€ŕ€€€ŕ€€€  ŕ   ŕ   ŕ@@@@@ŕ  ŕ   Ŕ   €€€€€€ŕˆŘ¨ˆˆˆˆˆˆČ¨˜ˆˆŕ     ŕŕ  ŕ€€€ŕ    Ŕ ŕ  ŕŔ  ŕ€€ŕ ŕŕ@@@@@@      ŕ      @ˆˆˆ¨¨¨P   @      ŕ@@@ŕ @@@€ŕŔ€€€€€Ŕ€€@@@ Ŕ@@@@@Ŕ@ ŕ€@ŕ ŕ ŕ€€ŕ   ŕŕ€€€ŕ ŕ   ŕŕ ŕ€ŕ`@ŕ@@@@ŕ  ŕ ŕ€€Ŕ    €€€€€€@@@@@@€€€  Ŕ  €€€€€€€ř¨¨¨¨ŕ    @   @ŕ   Ŕ€ŕ   ` ࠀ€€ŕ€ŕ ŕ€Ŕ€€€Ŕ    ŕ    @ˆ¨¨¨P  @     ŕ ŕŕ @€ŕ @@€@@ €€€€€€€€@@ @@€P ŕŕŕŕŕŕŕ`€€`€€`ŕ     ŕ@€`@ŕ@@@@Ŕ  ¨@ŕ@@@@@@ŕ@@@ŕ@@ € @€P @ŕ€ŕ ŕ @€@ @ŕ€ŕ ŕŕ     ŕ @ŕ @€ŕ @ŕ @€ŕŕ     ŕ@€€@HHŔŔđřP ü\T @ŕ€ŕ ŕ€@ @€ @ŕ€ŕ ŕŕ     ŕ @ŕ @€ŕ @ŕ @€ŕ€€€€€€@ŕ€€ŕ@€€€ Ŕ€ŕˆpPpˆŕ  ŕ  °€€€€€€ŕ€ŕ ŕ ŕ x„´¤´„xŕ ŕ ŕ$HH$ŕ Ŕx„´¤„x@ŕ @@€ŕŕ ŕ@ŕ@ŕŔ @€ŕ@@`Ŕ@@@@€   ŕ€€ĐĐPPPPP€€Ŕ@Ŕŕ ŕ ŕ ŕ ŕH$H€€€  (8€€€°ˆ 8ŕ ŕ(č @ŕ @€ŕ€@ŕ ŕ   @ŕ ŕ  @ ŕ ŕ P ŕ ŕ  ŕ ŕ  @ŕ ŕ  @ŕ€€€€ŕŕ€€€€ŕ@ €@ŕ€ŕ€ŕŕ€€ŕ€€ŕ ŕ€€ŕ€€ŕ  ŕ€ŕ€ŕ€@ŕ@@ŕ @ŕ@@ŕ@ ŕ@@ŕ ŕ@@@ŕpHHčHHp¨ˆČ¨˜ˆ€@ŕ  ŕ@ŕ    ŕ@ ŕ  ŕP ŕ  ŕPpˆˆˆp @ řˆ˜¨Čˆř€@   ŕ @   ŕ@    ŕ    ŕ @  @@Ŕ€ŕ ŕ€Ŕ@ Ŕ  Ŕ€€@ŕ ŕ ŕ @ŕ ŕ ŕ@ ŕ ŕ ŕP ŕ ŕ ŕ ŕ ŕ ŕ@ŕ ŕ ŕ @ŕ€€€ŕŕ€€ŕ@ €@ŕ ŕ€ŕ @ŕ ŕ€ŕŕ ŕ€ŕ  ŕ ŕ€ŕ€@@@@@@€€€€€@ @@@@ @@@@@ @ p` @ŕ    €@ŕ  ŕ @ŕ   ŕ@ ŕ  ŕP ŕ  ŕ ŕ   ŕ@ŕ@ř¨¨ř@€@   ŕ @   ŕ@    ŕ    ŕ @  ŕ ŕ€€ŕ  ŕ€€   ŕ ŕp-€€-c€­ l cPcivcß$§c†-# cŠ6†c />S  "KRAKOWIAKI I GÓRALE" WOJCIECH BOGUSŁAWSKI OSOBY: Bartłomiej, młynarz. Dorota, jego żona. Basia, córka młynarza z pierwszego małżeństwa. Wawrzyniec, zagrodnik. Stach, syn jego, kochanek Basi. Jonek, przyjaciel Stacha. Paweł, Państwo młodzi Zosia, Bardos, student z Krakowa. Bryndus, górale. Morgal, Œwistos Miechodmuch, organista. Pastuch Stara baba. Krakowiacy. Krakowianki. Górale. Góralki. Lud. (Rzecz dzieje się w Mogile, o milę od Krakowa.) ODSŁONA I SPRAWA I Teatr przedstawia z jednej strony chałupy wiejskie, wspoœrzód nich widać karczmę z wystawš, po drugiej stronie pod laskiem młyn i rzeka, na której stoi mostek, w głębi widać wieœ Mogiłę, koœciół i grobowiec Wandy. Jonek siedzi na wierzbie i spoglšda ku Wiœle. Stach biega niespokojny. DWUŒPIEW STACH Cós Jonku, nic tam nie widzis? JONEK Nic wcale, prózno się bidzis. STACH Patsaj jeno, miły Jonku, Patsaj dobze pseciw słonku. Bo słysałem, ze dziœ wcale Majš psypłynšć górale. O niescęœcie tes to moje, Jakze ja się tego boję! JONEK Nie lękaj się, miły Stachu, Wsakci nie umzem od strachu, Toć górale nie sš carci A jeŸli będš uparci, Tak ich tu gracko wyćwicem, Ze się musš wrócić z nicem. STACH Ale jak mi porwš Basię? JONEK Jesceć im, od tego zasię. Ale cicho! Coœ spod góry Płynie: kieby dwaj gšsiory. STACH Ach, to oni pewniusienko! JONEK Nieinacej, mój Stasienko, Teras widzę dokonale, Zeć to oni sš górale. (skacze z drzewa.) STACH Cós tu cynić? JONEK Cós pocniewa? (myœlš.) STACH Oto do ojca pójdziewa, I nim górale psypłynš, Padniem mu do nóg z dziewcynš. I opowiem moje chęci JONEK Ja w tem za druzbę słuzę ci. (razem) IdŸma, wsak on nie ze skały Wzrusy się na me (twe) zapały, Wsak on kiedyœ w młodym wieku, Musiał tes doznać nieboze, Jak to wej doskwiera cłeku, Kiej do swej lubej nie moze (odchodzš obydwa.) (Stach zatrzymuje się przed samym młynem.) STACH Ach, nie mogę mój Jonku, jakoweœ mnie mory Psechodzš i drzę cały. JONEK Zwycajnie, jamory Nieœmiałym cłeka cyniš, oœmielze się psecie. STACH Wiem, ze młynaz najlepsa jest dusa na œwiecie, Ale jego zonecka, oj, ta, zadnš miarš Nie pozwoli wej na to, wsak wies, miły bracie, Ze go tak osiodłała, jak kobyłę starš: W ustawicnej nieborak zyje tarapacie. JONEK Dobrze mu tak, na co stary, ozenił się z młodš? Posed wej i on za modš. Chciał pewnie, azeby go sšsiedzi chwalili, Zeby go, jak po miaStach, karmili, poili, Byle tylko wstęp mieli do ładnej zonecki: Myœlał, ze złoto złapie, dziœ ma torbę siecki. Jak tylko pani Dorota Wlazła w dom - zaraz niecnota, Starca zawojowała i córkę mu gryzie; A sama, jak zobacy zwawego chłopaka, To tak do niego lizie, Kieby smoła jaka. STACH Otós to, miły Jonku, moja bida cała, Pani młynarka, tak się we mnie pokochała, Ze, kaj mie tylko spotka, w oboze cy w gumnie, Zaras chce całusa u mnie. Ongi, jak mie pod stogiem siana psycapiła, Tak mię œciskała niecnota, Ledwie mnie nie udusiła. JONEK Cy tak? no, wejcie to ta Psycyna, ze ci Basi nie chce dać za zonę: Wiesze co, to psed Bartkiem oskarzemy onę, A tak się wsyćo skońcy. STACH Oj nie, miły Jonku, Nie psycyniajmy prózno staremu frasunku, Mógłby się na œmierć zagryœć, gdyby lepi Męzowie na swych zonek figle, byli œlepi, Więcejby spokojnoœci między ludŸmi było. JONEK Mów racej, ze rozpustniejby się jesce zyło, Ale wies co, te wsytkie matki korowody Sš furdš, jezeli mas słowo panny młody. STACH Ej Basiać mnie lubuje i tak powiedziała, Ze nie chce tego dršgala, Górala, Którego jej macocha za męza obrała: Tylko, ze ociec stary, zapewne mu słowa Zechce dotsymać, bo to jus dawna umowa. Między niemi stanęna, ach otós jus płynš Górale i Bryndusa zaręcš z dziewcynš. Ja się zabije, Jonku, jeŸli jš postradam. JONEK Cekajno, niech ja wpsódy z młynazem pogadam, Kto wie, moze go jako w zdaniu pseonace, Gdy mu nase racyje dobze wyonacę, Psecies to co swój, to swój; na cós tu obcego, Kiej haw mamy i w domu, rodaka swojego. Alboœ to ty wej hołys, lub jaki mitręga, Psecieć to i twój ociec seœć kobył zapsęga W furmankę, i niedawno woził kastelana Do Warsawy, ba, nawet i samego pana Wojewodę do Grodna, a jak się obrócił, W tsy niedziele go zawiózł, i nazad się wrócił. I ty tes ctery konie pędzis jednym licem, Po wšwozach się kręcis, tsaskas łepsko bicem, Mas tes dwa morgi gruntu, dwa zupany syte I tańcujes najlepiej między parobkami, Mas i kozuch skalmieski, buty z podkówkami, Dwie laski w srebro kute, ksemieniem obite,A jezeli dotego dziewcyna ci spsyja, To się nicego nie bój. STACH Ale nam cas mija, Bo jak wej ci Górale psypłynš do młyna, Jak się upse Dorota, to za poganina Bartłomiej wyda córkę, i stracę dziewcynę.JONEK Jesce tutaj nie zdšzš ani za godzinę. Basie tsa ze młyna zwabić, byœwa uradzili. STACH Nie wiem, jak to tu zrobić. (Basia w dymniku pokazuje się.) JONEK (spostrzega Basię.) Cyt, widzis ty Basie? SPRAWA II Stach - Jonek. - Basia. STACH (biegnšc do Basi.) Basiu! moja dusecko, zleŸ tu do nas trocha. BASIA Nie mogę, bo młyn wejcie zamknęła macocha. Ale patsajcie jeno, jest ona w stodole? Jezeli jej nie widać, zejdę choć po kole. JONEK Nie mas jej, chwila temu, posła za ogrody.STACH ZejdŸ więc, tylko ostroznie, abyœ sobie skody Niezrobiła. BASIA Nie bój się, nie pierwsy raz ci to. (schodzi po kole, Stach jej rękę podaje, a Jonek patrzšc œmieje się.) JONEK Ba, ba, ba! nie musiałaby chyba być kobietš, Zeby się nie umiała wykradać do gacha. Ale jak zręcnie skace, jak koza, ha! ha! ha! Mówiš, ze nie tsa wiezyć po miaStach niewieœcie. Diabła prawda, i nase to zrobiš, co w mieœcie. STACH Ach, Basiu! zycie moje, cós to będzie z nami? BASIA Abo co? STACH Juz dwie krypy płynš z Góralami. Niezadługo tu stanš. BASIA A to niech i ta stanš. STACH To cie wej nic nie martwi, to chces być wydanš Za Bryndosa, Górala? BASIA Nic z tego nie będzie. Wsak wies, kiej u nas był tu po kolędzie Powiedziałam mu wyraŸnie, Ize ja się z nim nie draŸnie, Ale mu sceze mówię, że jak diabła, jego Nie cierpie i, ze pójdę za Stasia mojego, A ze on nie chce wiezyć, ze tak jest uparty, Niech go biorš carty. Jak psyjdzie tak pójdzie s kwitkiem. STACH Dobze to moja Basiu, ale gdy s tem wsytkiem Ociec cię musić będzie, albo tes macocha? BASIA Ociec tego nie zrobi, bo mnie mocno kocha, A matuli zaœ powiem: matulu słuchajta, Kiej wam tak Góral miły, to se go kochajta,Ja zaœ za górala niechce pójœć i kwita, A jak mnie gwałtem weŸmie, pozna, zem kobieta, Tak go gryœć, tak cartowsko zyciem z nim gotowa, Ze mu za jeden tydzień, jak kadŸ spuchnie głowa; Otósto jej tak powiem, i na tym się skońcy.Nie bój się mój Stasieńku, nic nas nie rozłšcy, JeŸli cię nie nawinš inne pseciwnoœci. STACH Basiu cylis ty nie znas, całej mej miłoœci: Jako wšgiel skropiony wodš, bardziej pazy,Jako wiatr rozdymajšc, ogień, lepiej zazy, Tak me serce więksego doznaje płomienia, Kiedy na się fortuna pseciwnš zamienia. BASIA Jus se wej nie gryŸ głowy, jus ja w to poradzę, Ze tego natrętnego Górala odsadzę; A jak będzie uparty, zaœpiewam mu wreœcieTę piosneckę, co to jš jakaœ panna w mieœcie Swemu kawalerowi psed œlubem œpiewała, Kiej jš matka za niego gwałtem wyganiała. ŒPIEWKA Mospanie kawaleze, Nie zeń się, prosę, ze mnš, Bo ja powiadam sceze, Ze ci nie będę wzajemnš. Natura kochać kaze I mnozyć swoje plemię, Ja mam ku tobie odrazę, Prosę, zaniechajze męe. Gdzie jest w małzeństwie zgoda, Tam słodko lata schodzš, Tam w domu jest swoboda, Tam się i ludzie rodzš. Lec gdzie w małzeńskie łózko Niezgodę djabeł wdmuchnie, Tam zonie schnie serdusko, Męzowi głowa puchnie. Nie zda się baran kozie, I kacka nie chce kruka, Wabiš się ptaki w łozie, Kazde swojego suka. Gdzie się w niewoli zyje, Niemas tam wzajemnoœci, Pies na powrozie wyje, Kazdy pragnie wolnoœci. Otóz to tak mu powiem. JONEK (który dotychczas w pole patrzał.) Ej, cicho! Dorota wej tam idzie. STACH A cy jš tu licho Niesie, uciekaj, Basiu, by cię nie zocyła. BASIA Ale jak łatwom na dół s pod dachu zskocyła, Ale w górę nie mozna, a dzwi odemłyna Zamknęła wej macocha, by snać starowina Ociec nie wysedł patsyć, kędy ona chodzi, Bo jak wejcie uwazam, ze ona coœ godzi Na jakiegoœ jamanta, s którym się wej wdaje, A musi jus mieć kogoœ, bo raniutko wstaje, I biega za stodoły - JONEK (do Stacha cicho.) Ciebie pewnie suka, STACH (do Jonka.) Nie mówze nic. (do Basi.) IdŸ, Basiu, bo cie matka sfuka, Najlepiej idŸ do karcmy pomiędzy dziewcyny, Tańcujš tam, bo Pawła dzisiaj zaœlubiny, Majš tu psyjœć i ojca prosić na wesele Ty se tes potańcujes z niemi -potem œmiele Psyjdzies, pomiędzy goœćmi nie będzie cię łajać. BASIA Bywaj mi zdrów. (odchodzi.) STACH Ty tes Jonku, psestań bajać, Gdyby dziewucha zwęchła te matki zaloty, Miałzebym potem w domu cartowskie kłopoty; IdŸ za niš, wsak ty druzba, ty mas tańce wodzić. JONEK Podchlebiaj matce Stachu, bo ci moze skodzić, Nie zawadzi dla zysku osukać nawjasem, Wsak i panowie zonki tes zdradzajš casem; A próc tego s psybytku, wsak głowa nie boli, Potrafis ty i matce i córce dowoli. STACH Nie baj, idŸ prędzej. JONEK Idę. Nim stanš górale, Ja tu s całš ceredš w tańcu się psywalę, WeŸmiewa sobie sksypki i kozę maćkowš. SPRAWA III Stach sam, potem Dorota. STACH A ja w moje obroty wezmę tu Bartkowš, Jezeli się da wzrusyć, to o starca fraski, Jak go wej rozkomosš weselne igraski, Wtencas mu padnę do nóg i wsystko opowiem, Moze się da nakłonić. DOROTA (biegnie i wiesza mu się na szyi.) Ach, Stasieńku miły! Tyœ mojš dusš, tyœ jest mojem zdrowiem! Jus cię od œwitu sukam, pewnie cię zwabiłyDziewuchy wej do karcmy - a ja bes cie konam! STACH Ale pani młynarko, na cós to nam? Te prózne swary; Wacpani mšz stary, Jakby się wejcie o tym dowiedział, toby to Dopiero biedy było. DOROTA Na cós się s kobietš Młodš zenił, kiej stary, mógł mnie wej niezwodzić, Kiej w nicem młodej zonie nie umie dogodzić. Zawse to chore, ksywe, A jesce tak podejzliwe, Chciałby mnie zbyć głaskaniem, a to nic nienada: On mnie osukał, ja tes osukuje dziada. SPIEWKA Zadko to bywa na œwiecie, By się małzeństwo kochało, Chocias w młodoœci sš kwiecie, Chocias się dobrze dobrało. Tym gozej, gdy zona zwawa, A mqz, ledwie ze się chwieje, Prózno się praca zadawa, Jak lód psy słońcu topnieje. Stasiu, tyœ zranił mq dusę, Ja ci prawdę wyznać musę, Ze kiej mam starca przy sobie, Wtencas ja myœlę o tobie. O bodajbym cię nie była znała! Nie byłabym cię kochała, Ty mię tak dręcys niebogę, Ze bes ciebie wytrwać nie mogę. Więc się nademnš uzałuj, Uzyc mi w mojej potsebie Casem mnie tylko pocałuj, Wsyćko ucynię dla ciebie. STACH Pani Bartłomiejowa, gdy mi tak spsyjacie, Pochlebiam sobie wejcie, ze mi Baœkę dacie,Basia mnie bardzo kocha i ja jš wzajemnie. DOROTA Baœki ci się zachciało zdrajco, a œmiesze mnie Takie zecy wbrew bajać, toćbym miała Patsyć, jakby się Baœka do cię umizgała? STACH A więc tes, kiedy innš wybierę za zonę, Więcej mnie nie ujzycie, bo w dalekš stronęPseniesę się, to i tak wam nic nie pomoze. DOROTA (na stronie.) Prawda i to. (głoœno) Słuchajze, toć jesce być moze, Zebym ci Baœkę dała, ale mi obiecać Musis, ze mi pozwolis sobie się zalecać, Wsak ja młoda i zwawa. STACH Nie, Pani Bartkowa, Niech nas Pan Bóg od takiej pokusy zachowa, Nie słysycies to jak nas ksišdz o to strofuje? DOROTA O ba, niech sobie tam ksišdz zdrowiuchno zartuje, Pamiętam ja, jak do mnie kopercaki palił, Kiedym wej chusty prała, mało mnie nie zwalił W Wisłę, a zem go chciała kijonkš psemiezyć, Nie ze wsyćkiem to pono trzeba księdzu wiezyć. STACH Ale się ludzie gorsš i œmiejš się z tego. DOROTA Juz my nie zgorsem œwiata zepsutego. Pamiętam ci ja w mieœcie owš paniš malowanš, Coœmy to u niej byli z kasš tatarcanš: Mšz koło kuchni chodził, a ona w pokoju Lezała na kanapie w tak cieniusieńkim stroju, Ze jš ledwie nie nago widzieć mozna było, Dwóch młodych ohficerów psy niej się kręciło, Takze jakiœ kanonik i patron nadęty, Ten poprawiał pońcosek, ów œciskał za pięty, Azem parschła ze œmiechu. STACH To się panom godzi, Bo takim, i samo złe, na dobre wychodzi, Ale my, zyć powinni, jak poćciwoœć kaze, Ja nigdy mojej zony zdradš nie obraze. DOROTA Kiedy tak, to się Baœki nie spodziewaj prózno, Dziœ jš Górale wezmš, bšdŸ zdrów. (chce odejœć.) STACH (biegnšc za niš.) A cyz mozna Abyœcie mnie tak dręcyć chcieli? hej słuchajcie! Albo mi zaraz dzisiaj swojš córkę dajcie, Albo powiem męzowi, ze wy mnie kochacie. DOROTA Oho! próznać to praca, nie wskóras nic bracie, Tak ja memu starcowi zakręciła głowę, Zeby cię jesce wyprał za takowš mowę. Spróbujno, a zobacys, jak tam zecy chodzš,Gdzie młode zonki, starych męzów za nos wodzš. (odchodzi.) STACH Prózna widzę nadzieja, cós tu teraz pocnę, (tu słychać strojenie skrzypców w karczmie.) Ale otós i tańce zacynajš skocne, Niechze se tu tańcujš, ja ojca sprowadzę, I z nasym organistš trochę się naradzę; On, jak się na perore do ojca wysadzi, Moze od mojej Baœki Górala odsadzi. (odchodzi.) SPRAWA IV Paweł, Zoœka, Jonek, Basia, druchny, drużbowie (Jonek zwyczajem Krakowiaków stawa zawsze na przodzie, kiedy œpiewa zwrotkę. Jonek z pannš młodš, a pan młody z Basiš, reszta krakowiaków parami tańcujš.) JONEK (œpiewa.) Oj dadada, dadada, tańcujmy wesoło! Skaćcie chłopcy, skaćcie dziewki, skaćwa wszyscy wkoło. (Tańcujš.) WyjdŸcie do nas Panie Bartku, Pan Paweł was prosi Bo dzis jesce chciałby urwać rózyckę u Zosi. (tańcujš.) Zosia ceka niecierpliwie, rychło wiecór będzie, Bo dostanie œlicny cepek, choć rózy pozbędzie. (tańcujš.) Dziœ Pan Paweł pozna Zosię, cy mu zyła wiernie, Jeœli jesce u rózycki, ma kolšce ciernie. (tańcujš.) I wy Panie Bartłomieju, mieliœcie te gody, Kiejœcie kwiatek chcieli urwać u zonecki młody. (tańcujš.) A więc dłuzej nie wstsymujta nasej lubej pary, Bo to młody zywiej pragnie, niŸli wejcie stary. (tańcujš.) SPRAWA V Ciż sami, Bartłomiej i Dorota (wychodzš ze młyna) BARTŁOMIEJ Witam was, moje dzieci, cegos - to zšdacie? JONEK Oto tu, Bartłomieju, państwo młode macie,Które was psysło prosić, na swoje wesele. Ja, jako pierwsy druzba do nóg wam się œcielę, Byœcie swojš osobš udazyć ich chcieli, Psytem, byœcie swš zonkę i córeckę wzięli, Pokorniuchno uprasam. (kłania się.) BARTŁOMIEJ Toć ty wej dziewecko Nasego Pana Pawła zostaniws zoneckš? Winsuję, zyjcie zgodnie w małzeńskiej psyjaŸni, Zawse bes pseciwnoœci i bes zadnej kaŸni; Zyjcie w tym stanie, który nam Pan Bóg spozšdził, Kiedy samemu cłeku Ÿle być sšdził. Więc nie męza, nie brata, ani tes drugiego Jadama utwozył mu, do zycia wspólnego, Ale mu zonę z jego uformował ziobra, Boć to zła zec jednemu zyć, a dwojgu dobra. Zyj więc scęœliwie paro, z dusy zycę tego! PAWEŁ (kłania się.) Dziękujemy Wasmoœci. BARTŁOMIEJ (do Zosi.) A ty kochas jego? Powiedzze, nie wstydŸno się, bo to bes miłoœci Za nic małzeńskie œluby. PAWEŁ Sroma się Wasmoœci. Niechce wej gadać. DOROTA Mówze. PAWEŁ Nie bšdŸze tak płochšm. BARTŁOMIEJ Jakze, cy kochas Pawła Zosiu? ZOSIA (wstydzšc się z prędkoœciš) I toć kocham. BARTŁOMIEJ Błogosławze więc Boze wase serca cyste! JONEK Otóz wej i Stach z ojcem wiodš organistę: Usłysema tu zaraz œlicnš oracyję. SPRAWA VI Ciż, WAWRZYNIEC, Stach, Organista. MIECHODMUCH Witam, witam, zebranš całš kompaniję I proszę mi pozwolić, by w ten dzień wszpaniały Ręce moje na dŸwięcznych cymbałach zagrzmiały. (bioršc się pod boki, jak przystoi do oracji.) O Pawle, chłopczów ozdobo! Zochfija łšczy się z tobš. I tak się łšczy do szpółki, Ze kieby dwie jaszkółki: Poplštawszy swe nogi, jak one we wodzie. Tak wy dziœ utoniecie w małżeńskiej szwobodzie! Kochajcie się więc zawdy, jak szynogarlice,Pnijcie się w górę razem, kieby chmiel po tyce. We dwa rzędy szadzony ogród, kształtniej k.VˆŠj ľA”48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đj€ pT c Ä  c dWc ťŮ c”#c*čcű/°cŤ7cĹ=ższtoi, Dyjament wsadzon w złoto, jaœniej œwiatłodwoi, I dwa szłowiki nawet œpiewajš szwobodniej, Weselej zapalone gorš dwie pochodnie: Tak i wy w jedno życie z obojga wcieleni, Z obydwóch sztron będziecie też błogosławieni! A jak wam się szczęœcić będzie, Gdy ksišdz przyjdzie po kolędzie, Nie zapominajcie o Organiœcie, A ja wam za to ogniœcie Zagram przy œlubie na całe organy. Skończyłem, dyksy, sišdŸmy, ty Panie kochany Pawle, każ nam tu przynieœć miodu garczy parę. WAWRZYNIEC Siadajcie, gospodaze - ja zwycaje stare Zachowujšc, jako wej stryj pana młodego Na miejscu ojca zmarłego Moje błogosławieństwo kładšc im na głowę, Takš do nich cynię mowę: Zyjcie swobodnie, - mnózcie się płodnie, Obyœcie wase widzieli prawnuki, Obyœcie od dzisiejsej psewrotnej nauki Dalecy - poćciwe mogli wydać plemię. Uprawiajcie w pocie coła wasš ziemię, Ona jest matkš wasš, ona was wyzywi; Nie bšdŸcie z nikim fałsywi, Kochajcie zawse bliŸniego, Nie odpychajcie od dzwi ubogiego. Podzielcie się chudobš s potsebnym sšsiadem, I zyjcie dobrych ludzi psykładem. Nic wam więcej nie zycę - a teraz wy chłopcy, I wy starsi parobcy, Stawcie się w psemian z dziewcęty, I zaœpiewajcie himn małzeństwa œwięty. Nasa Pani Bartkowa, jako gospodyni, Tę nam łaskę ucyni, Ze włozy pannie młodej na głowę wianecek, Wy, druchny, rospuœćcie jej warkoce. Tu panie młody za mnš, w weselny tanecek.Ja zacnę, zaœpiewajcie, niechaj se wyskocę. (Bartłomiej, Dorota, Organista i kilku starych gospodarzy siedzš po prawej stronie, - chłopcy i dziewczęta œpiewajš naprzemiany; pod czas zwrótki dziewczšt chłopcy smutni, po skończonej podskakujš na miejscu, œpiewajš, tańcujš, Jonek z pannš młodš, a Paweł z Basiš.) HYMN WESELNY 1. DZIEWCZĘTA Zosiu, ach! jus cię traciemy, Jutro cię paniš ujzemy, Zblednie kolor twój rumiany, Stracis wianecek ruciany. 1. CHŁOPCY Nie uwazaj, miła Zosiu, lepsy chłopak œwiezy, Nis kwiatecek w pustym polu, co odłogiem lezy, I wianecek, kiedy zwiędnie, nic niebędzie płacić, A wy, co go załujecie, radybyœcie stracić. 2. DZIEWCZĘTA Jus matuchnę swq stradałaœ, Jus do obcych się wybrałaœ, Jus nie ujŸrys swej dziedziny, Gdzie słodkie zyłaœ godziny. 2. CHŁOPCY Skowronecek pod kamykiem, łabędŸ wedle wody, A słowicek w chłodnym gaju uzywa swobody, Tak tes dziewce w domu męza, znajdzie dobre mienie, Bo tak wejcie psykazało mšdre psyrodzenie. (tańcujš) 3. DZIEWCZĘTA Dotšd nie znałaœ zgryzoty, Teraz poznas, co kłopoty, Nie będzies mogła tańcować, Bo musis na chleb pracować. 3. CHŁOPCY Wsakze kazdy cłowiek w zyciu stwozony dopracy A ci, co nam chleb zjadajš, sš istni prózniacy, I wy dziewki, co w panieństwie swe troski macie, Lec w małzeństwie sš roskose, których wynie znacie. (tańcujš.) 4. DZIEWCZĘTA Psyjdzie jesce kłopot taki, Kiedy cię obsiędš dziatki, Natencas będzies slochała, Zeœ się pannš nie została. 4. CHŁOPCY Chmiel się ksewi, jabłoń rodzi i gniezdzš się ptaki, By się wsytko nie mnozyło, nie byłby œwiattaki, Nikcemne sš takie dziewki, djabła nie wartajš, Co się same tylko włócš, a męzów nie znajš. (tańcujš.) WAWRZYNIEC Dosyć jus tego chłopcy, łepskoœcie œpiewali, I my tes nie najgozej Zoœkę wychasali; I wy, druchny, składnieœcie tes nad niš płakały, Choć to takiego płacu i wy byœcie chciały. Teras pójdŸwa do karcmy, jak œniadanie zjemy. To się wej Panie Bartku, z sobš rozmówiemy. MIECHODMUCH Bo mamy coœ powiedzieć, dla dobra waszego. JONEK Dalej, duda! Zagraj nam marsa wesołego. PódŸwa. (Marsz, wszyscy wychodzš parami.) WAWRZYNIEC Ty pilnuj dobze i Bartka i zony, Nalewaj im gozałki miodem zaprawionej, Wsak wies, ze my, podobnie tak, jak i panowie Najlepiej sprawę końcem, kiedy sumno w głowie. (do Stacha.) A jak się jus zachłysnš, w tem zacnij pomału Prosić o łaskę dla się, pewnie o Góralu Zapomnš. STACH Ale ojce spieœcie się jak mozna, Bo, jak Bryndus psypłynie, to jus będzie prózna. WAWRZYNIEC O! ani za godzinę jesce tu nie stanš, Wysiedli, pod koœciołem snać na msš œpiewanš. Mamy jesce doœć casu. (idzie do karczmy.) STACH IdŸmy tatuleńku. (chce iœć, ale Dorota zatrzymuje go, która się była schowała za chałupę.) DOROTA Ach! zacekajcie na mnie, zacekaj Stasieńku.PójdŸ tutaj na ustronie, bo tam s karcmy widno. STACH Cegos chcecie, młynarko? DOROTA Pocies ty mnie biednš, Pocałuj mnie, choćby ras! (chwyta go za szyję.) STACH Ej! cy tes to licho, Dajcie pokój, bo będę wzescał. DOROTA (zatykajšc mu usta.) Ale cicho, Bo stary wej usłysy. STACH Niech słysy. DOROTA Choć ksynę. STACH Ani by. DOROTA Choć ras tylko! STACH Mam zdradzać dziewcynę? DOROTA Mój Stasiu! (chwyta go za szyję.) STACH (woła głoœno ku karczmie.) Bartłomieju! DOROTA (zatykajšc mu usta.) Nie róbze hałasu. STACH Uciekajwa, bo oto ktoœ nadchodzi z lasu, Mógłby nas tu podsłuchać albo dojzeć okiem. (ucieka.) DOROTA Zjes mi djabła, bestyjo! Wyjdzie ci to bokiem. (odchodzi.) SPRAWA VII Bardos sam wchodzi ubogo ubran, nogi łykiem okręcone, z tekš na ramieniu: torba jedna z ksišżkami, druga z machinš elektrycznš, kałamarz wielki cynowy przewieszony przez ramię, schodzi z góry po lewej stronie podskakujšc i œpiewa następujšcš piosnkę: ŒPIEWKA. Œwiat srogi, œwiat przewrotny, Wszystko na opak idzie, Kto nie wart, pan stokrotny, A człek poczciwy w biedzie. Lecz rozum górę bierze, Tym sobie życie słodzę, I ja porosnę w pierze, Choć dziœ bez butów chodzę. Nie mšdry, kto wœród drogi, S przestrachu traci męstwo. Im sroŸsze ciernia, głogi, Tym milsze jest zwycięstwo. Na górze mieszka Sława, A Szczęœcie jeszcze wyżej, Lecz gdy chęć nie ustawa, Wnet się człek do nich zbliży. Im srożej Los nas nęka, Tem mężniej stać mu trzeba: Kto podle przed nim klęka, Ten nie wart względów Nieba. Mnie, chociaz głód dojmuje, Lecz duszy mej nie szkodzi, Œpiewaniem biedę truję, Wesołoœć troski słodzi. Prawda, że wesołoœć i smutek osładza, Jednakże nie ze wszystkiem brzuchowi dogadza, Widziałem s tej góry wysokiej, Że tu wesołe odprawiano skoki. Dalejże i ja w plšsy, nie Ÿle się skakało, Ale też teraz bardziej jeœć mi się zachciało. Oj! Jadłżebym, dwie mile uszedłszy o głodzie; Choćbym gdzie stanšł w gospodzie, Cóż? ani grosza nie mam. (zbliża się do karczmy) Ach, jakież to smaczne Rozchodzš się w tej karczmie zapachy kołaczne, Coœ, niby gęœ, i prosię, i pieczone cielę, Musi tu być wesele. Gdyby się tam jak wkręcić, ale jak, to sztuka. Wstydzę się niepomału, w tak licznš goœcinę, Jak pauper studiosus iœć po żebraninę. Jeszcze kto wypchnie, wyfuka, Nie wiele teraz popłaca nauka! Oj! okpiłem się srodze, myœlšc, że talenta Wykierujš mnie kiedyœ biednego studenta, Że dadzš sławę i dobre mienie, Widzę, że próżne było moje omamienie. Djabła wskórasz i z rozumem, Kiedy zaćmienie w kieszeni, Gdy się potrzeby zewszšd cisnš tłumem, W ten czas i rozum się zmieni. Największy mędrzec zgłupieje, Kiedy ze dwa dni nic nie je. (patrzy na tekę.) I na cóż mi się zdacie, Wy szumni szczęœcia ludzkiego malarze? Kiedy go tylko w przywidzianej marze Ludziom wystawiacie. Mamże was jeszcze dŸwigać, kiedy sam zgłodniały Jak trzcina chwieję się cały? (rzuca ksišżki.) Precz odemnie, przeklęte bestyje! Figury, Tropy, Sylogizmy, Chryje, Niech was djabli biorš s tekš! Precz i ty, Panie Seneko! - (rzuca inne ksišżki.) Panie Demostenesie i Panie Platonie, I ty tak wyszczekany djabli Cyceronie, A wy najbardziej, wy, gałgańskie dusze, Owidiusze i Wirgiliusze! A wy miłostki Safy, ody Horacego, Coœcie mnie tylko nauczyły tego, Że sam swoim językiem nie władam I choć nie chcę, wierszem gadam. Cóż mi s tego, żem Retor, Poeta, Fizykus, Kiedym goły jak Bykus? Za te wszystkie wasze baœnie, Niech was jasny piorun trzaœnie! Raczej się głupim, podłym lub filutem zrobić, Więcej tem można zarobić. Ten, kto się z wami pobrata, Nie zda się dzisiaj do œwiata. I głodu się nacierpi, i tak w bidę wlezie, Że mu nie jeden robak dogryzie - O! jak jest dziwna życia ludzkiego odmiana, Kiedym się nie chciał z młodu uczyć, jak barana Wycišgali na ławie, siekli, gdyby bydlę, Dziœ, kiedy wszystko w głowie, szło mi jakpo mydle, Kiedy nawet samego profesora zdanie Na publicznej dyspucie zbiłem, przez udanie, Przez plotki, tak mię gryŸli, tak mi bóty szyli, Że nareœcie jak łotra ze szkół wypędzili. (patrzšc na elektrykę.) Oj, ty, ty elektryko, ty jesteœ jedynš Nieszczęœcia mego przyczynš! S ciebie to, ta dysputa była wtenczas dana.Bodaj cię!... ale masz szczęœcie, żeœ szkla na, Schowam cię, może jeszcze wlazłszy między gbury, Jak ich zacznę zabawiać twojemi figlasy, Dostanę kawał kiełbasy. Żeby tylko na chwilę wyszedł tu z nich który. Oto idš, słuchajmy, co to sš za jedni. (chowa się.) SPRAWA VIII Stach, Basia i Bardos ukryty. STACH Ach Basiu, moja dusko, jakzeœmy my biedni,Nic macochy nie wzrusy, tak się wej uparła. BASIA Ani by, gdyby jędza jaka się rozzarła, Ani se gadać nie da. - Alem uwazała, Ze wej djabelnie ocy na cię psewracała, Cy ona zaœ niecnota nie kocha się w tobie. STACH Ej! cós ty myœlis Basiu? Cós to znowu tobie,Ot, zwycajnie kobieta, jak kobyła w błocie,Jak się upse, ani by. BASIA A cós w tym kłopocie Pocniewa? STACH Ja dalibóg nie wiem co tu pocšć. (spostrzega Bardosa.) Ale któs to tam idzie, chce snać widzę spocšć I siadł se. (przypatrujšc się.) Och! coœ mi się ochapia pseklęcie. On, nie on? Jakze się mas, mój Panie skubencie? Cós ty tu robis? BARDOS A kłaniam Panie Stanisławie. Skšdżeœ się tu wzišł. STACH Tuć ja mięskam; z nieba prawie Zjawiłeœ nam się Wpan. BARDOS W czemże pomódz mogę? STACH Ja Basiu z Jegomoœciš jeŸdziłem ras w drogę. Wzišłem go w Małogoscu z proseforem jego, Sam Pan mu słuzył, lec on słyse nie wart tego, Bo go sam Pan w naukach duzo psewyzsali, Jak mi mówili ludzie, co wej Pana znali. Ej! rozum tes to rozum. BARDOS Bodaj go nie miałem! Za to też chleba i szkół postradałem. STACH Wejcie! BARDOS Powiedz mi proszę, czy to ty się żenisz? Bo tu widzę wesele. STACH To wej mój bratanek Bieze zonkę. (skrobie się po głowie.) BARDOS Oboje was jakiœ frasunek Dręczy, ty się po głowie skrobiesz, a ty sięczerwienisz. STACH Bo to wej moja luba. BASIA (rumieni się.) A ty mój kochanek. BARDOS Czemuż się nie żenicie? STACH Matka nie pozwala. BARDOS A to czemu? BASIA Bo mnie chce wydać za górala. BARDOS Za górala? BASIA A juœci. STACH Juz z niš drugi dzbanek Miodu mój ojciec pije, ale nie wzrusona, Jak wejcie góra w Tatrach skalistych. BARDOS (wskazujšc na Basię.) A ona Maż ojca? STACH Ma, mój Panie, ale już jest stary, Młoda zonecka nad nim psewodzi bez miary.BARDOS A on przecie przystajeż? BASIA Onciby i psystał, Aleby w domu jednej godziny nie wystał, Wygnałaby go zona. STACH Ratuj nas mój Panie. BARDOS Będzie to, ale wprzódy muszę zjeœć œniadanie. Wy czyœcie już œniadali? BASIA Dopiero do stołu Zastawiajš. BARDOS Tym lepiej. STACH Będziem jeœć pospołu. BARDOS Mniejsza o to, służę wam. STACH Co chces, to ci damy. BARDOS Nie gardzę niczem. STACH Tylko wpsód do Basi Mamy, Młynarki, obróć Waspan swoje perswazyje,Mas wielki rozum, to jš psekonas. BARDOS Użyję Całej mojej wymowy, tylko podjem wprzódy: Ale słuchajże, aby rzecz mi się udała, Porzuciwszy niewczesne ze mnš korowody, Powiedzcie mi, jak się ta wasza miłoœć zawišzała I jak daleko zaszła, trzeba mi to bowiem Wiedzieć. STACH Oto tak. BASIA (przerywajšc mu.) Cyt no, ja to lepiej powiem. ŒPIEWKA BASIA Ras na pniu między dębami Siedziały w paze turkawki, Nie wiem, dla jakiej zabawki, Tsepotały siš sksydłami. Patsšc na to ich rusanie, Taka mnie luboœć psejena, Zem srodko Stasia œcisnen. J stšd wsceno się kochanie. STACH Ras nam się krówka ganiała. A Basia psy mnie siedziała, Nie wiem, co się to zrobiło, Ze mi się w ocach zaćmiło. BARDOS Wybornie! A potem? STACH Bojšc się jakiej zarazy, Scisnanem Basie dwa razy. Ona mię także œcisnena, I stšd się miłoœć pocena. DWUŒPIEW STACH I BASIA Odtšd, jak się kaj spotkamy, Zaras o krówce gadamy, Lub się turkawki wspomina, A tak się znowu pocyna. Kiedy siedzimy we dwoje, Kiedy się s sobš bawiemy Zzda się, ze wtencas oboje Jednš dusyckš zyjemy. BARDOS No, s tego Poczštku, łatwo się już domyœlę wszystkiego. (n.s.) Nie trzeba tu w popiele zasypiać tych gruszek. Rzecz ta nie cierpi zwłoki. (głoœno) Gdzie teraz staruszek Ojciec wasz jest? STACH Tu w karcmie. BARDOS IdŸcież tedy przodem, Ja tam zaraz nadejdę. STACH Cekamy z dobrym miodem I s kawałkiem kiełbasy. BARDOS IdŸcie moje dziatki, Ja tu jeszcze wprzód moje zabierę manatkiI zaraz przyjdę. STACH (do Basi) IdŸma. SPRAWA IX BARDOS (sam.) No, cóż wy panowie! Uwieńczeni laurami, wielcy autorowie. Miałżebym was zostawić krukom na dziubanie? Nie - z waszej łaski dzisiaj będę miał œniadanie: Znajšc, że coœ oleju z was mam w głowie mojej, Za poradę, wieœniak mnie nakarmi, napoi. PogódŸmy się więc z sobš. Nuż panowie Grecy, Ponieważ nóg nie macie, pójdŸcie na me plecy - Poniosę was: a kiedy dzisiaj mędrców wiela Używa was na wsparcie zdań Makijawela, Ja was na wsparcie bliŸnich cierpišcych użyję. IdŸmy. Ach! Zdaje mi się, że już jem i piję. (Idšc do karczmy, spostrzega statek na Wiœle.) Ale cóż to za mnóstwo góralów tu płynie? To pewnie rywal Stacha, bieżmy, nim czas minie. Trzeba mu tu tak zręcznie sidełka nastawić, Żeby go nie rozgniewać i z niczem odprawić. (Zabiera wszystkie ksišżki i odchodzi do karczmy.) SPRAWA X (Słychać najprzód muzykę góralskš, - a wkrótce przypływajš dwie krypyz góralamiiz góralkami niosšcymi różne rzeczy, jakoto:ser owczy, ryby suszone, kwiczoły i szpaki, bryndzę.) CHÓR GÓRALÓW My mieskańcy Tatrów górnych, Idziem do was Krakowiaków. Niesiem w daze worek spaków I sto serów psewybornych. KOBIETY Jest i bryndza, i eipienie, Sq kwicoły, jemiołuchy, Niechajze to nasycenie, Będzie dla wasej dziewuchy. GÓRALE Psyjmijcie nas do goœciny, I otwóscie wase chaty, A my poœlem nase swaty, By dziœ końcyć zaręcyny. SPRAWA XI (Ciż sami, Bartłomiej, Dorota, Stach, Basia,Janek, Miechodmuch pijany, Krakowiacy i Krakowianki - wszyscy wychodzš na przywitanie Góralów. Basia i Stach sš smutni, Dorota ma minę tryjumfujšcš. Bardos trzyma kawał pieczeni przy ustach.)BARTŁOMIEJ Witamy goœci do nas. MIECHODMUCH Witamy! witamy! Za wasze zdrowie duszkiem szklanki wychylamy. BRYNDUS Dziękujemy. MORGAL Dziękujemy. MIECHODMUCH O jak się cieszemy, Że przecie dzisiaj tańczować będziemy. Dziœ pierwsze zaręczyny, a niedługim czaszem Bryndusz łšczy się z Basiš, a Basia z Brynduszem! Obym wam prędko zagrał! obym też kubany Doształ, aby was, abym! obym! BARTŁOMIEJ Skońc-ze, mój kochany Panie Miechodmuch, dosyć, niech racej panowie Spocnš sobie s podrózy. MIECHODMUCH Zgoda, ja za zdrowie Ichmoœciów tylko jeszcze choć jednš szklanicę. BRYNDUS A ja, za pozwoleniem panacka mojego I godnej we matuli, niech oblubienicę Psywitam, (całuje jš w rękę.) prawda, tęskniłaœ bes swego. MORGAL Jamanta. BASIA Nie. BRYNDUS Jak to nie? BARTŁOMIEJ Ma dosyć zabawek. BARDOS Czasem też pasie krówki, lub szuka turkawek. Oj, już ten nie dla ciebie przysmaczek nieboże, Którego ty tu szukasz. MORGAL Oto mi wej spacek, jednak casem moze Wspomniała panienecka na swego Brydndusa? BASIA Ras tylko. MORGAL Bo nowego pewnie umizgusa Dostała panna. BASIA Moze. DOROTA (cišgnšc jš za suknię.) Cyt-ze! STACH Mów wyraŸnie. DOROTA Milc-ze! Bo jeœlis z głupiem słówkiem się wyœliznies To cię tak palnę w papę, ze się az obliŸnies.MORGAL To się panna Barbara pewnie tylko draŸni, Zwycajnie się panienki psed ludŸmi sromajš,Nigdy nie mówiš tego, co w serdusku majš.BRYNDUS Ja tes tak myœlę. Bo tes Bogu wejcie dzięki,Tak dobze jak i drugi wartem Basi ręki. Wsak ja psecie nie wypadł sroce s pod ogona. Ras mi Baska pses ojca była pseznacona, VˆŠj ľA”48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đj€pT cÄ 'cëbcMQcž dc'úcü-/c+56ca;.Tego się tsymam: dla niej, choć z niemałš stratš, Odzuciłem niedawno dziewcynę bogatš, A wsyscy mnie z niš chcieli poswatać Górale. Miałać tes i dobytek, miała i korale, I spore stado owiec, i płócien niemało, Aleć mi się to wsytko lichem w ocach zdałoJakem wspomniał na Basię: daby na Panusko, Na cós się to s tym taić, co cuje serdusko?Wiem, ze mnie kochas, bo tes mas co kochać we mnie, Psypatrzno się, jak zewsšd wyglšdam psyjemnie. ŒPIEWKA Kazda mi mówi dziewcyna, Zem chłopak chozy i rosły, Wysmukły jestem jak tscina, Chodzę jak zuraw wyniosły. Wšs carny, wargi zwiesiste, Ustecka, kieby malował. Ciałecko białe i cyste, Boh się na mlecku wychował. Kiedy siekierkš charcuję, Wsyscy odemnie zmykajš. Dziewki mnie okiem zmiezajš, Kiej im z węgierska tańcuję. Będzies się mogła pochlubić, Zeœ se chłopacka dobrała. Po œlubie mnie bedzies lubić, Byleœ mnie lepiej poznała. STACH Nie wytsymam i gzmotnę w kark samochwała. JONEK Cicho, będzie cas na to. BASIA Nie wiele dobrego Mówiš sšsiedzi o tym, co się sam wychwala. MORGAL Panienko, nie mas u nas zadnego Górala, Co by nie psyznał prawdy panu Bryndusowi,On pierwsy rej prowadzi pomiędzy chłopaki, On to najzręcniej pstršgi i lepienie łowi, On, jak kot łapie w sidła kwicoły i spaki. Biega wej kieby jeleń mil pietnaœcie na dzień, Do Warsawy tes cęsto chodzi z obrusami, Co się on tam nasalał! oj, jemu z nas zadzien Niesprosta, ma tes olej w głowie. ŒWISTOS On wej z nami Dwa razy w rok na odpust chodzi do Krakowa. On kompanije wodzi, jako pierwsa głowa. A gdy do Karmelitów psychodziem na Piaski,On nas zawse tak suto cęstuje s swej flaski, Ze, jak po nabozeństwie s koœcioła wyjdziewa, Co do ksny wsyćkš zepę w Krakowie wyjewa. MORGAL Łatwo mu mieć psyjaciół, bo tes ma i grose, A więc ja, jako pierwsy druzba panny prosę, Aby nie zwłocšc dłuzej chwalebnego dzieła, Do serca i do chaty swojej nas psyjęła, Wpsódy jednak, jak kaze zwycaj bšdŸcie gzecni, Psypatrzyć się, jak wasi sšsiedzi zazecni Œpiewajš i tańcujš wedle swojej mody, Kiej we swaty psychodzš ,do obcej gospody.Nus chłopaki do skoków, sišdŸcie gospodaze, Ja psyœpiewywać będę, zagrajcie dudaze. MAZUR GÓRALSKI Darmo Baœka od nas stroni, Bo jus Góral za niš goni, Góral ma nogi bocianie, Kogo zechce, to dostanie. Prózno więc nie uciekajta, Lepiej się same poddajta. Raz się Dosia Bartka bała I na górę uciekała, Ale tes za to z wieschołka Wywróciła w dół koziołka Pasteze się œmieli z Dosi, Bo widzieli u niej cosi. Łapał góral Jemiołuchy, Skraœć mu je chciały dziewuchy. A ze sidła porusyły, Same się siatkš nakryły. On tes z niemi, jako z ptaski Obsed się za te igraski. Stała panna nad strumykiem, I nazwała Jonka bykiem, On za takie bzyćkie słowo, Nawzajem jš nazwał krowš. Teras płace i nazeka, Nie nazywaj bykiem cłeka. BARTŁOMIEJ Prosiemwa teraz z nami wspołem na œniadanie, Potem z sobš o zecy pomówiewa. DOROTA Panie Bryndus, weŸcie za rękę swojš nazeconš, Wsak ona jus nie długo będzie wasš zonš. (cicho do Basi.) Dajze mu rękę, ani słowa piœnij. STACH Dziwy, Ze jesce dotšd zyję. BARDOS (do Stacha.) BšdŸ tylko cierpliwy. STACH Ej, daj mi Waspan pokój, niemšdry, kto ceka. Zwłasca wtencas, kiedy mu wej bieda dopieka. BARTŁOMIEJ Prosiemy. DOROTA Prosiem z sobš. (Górale i Bartłomiej odchodzš.) STACH (zatrzymuje Dorotę) Ej, Pani Doroto! Zmiłujcie się nade mnš. DOROTA Nic s tego, niecnoto, A dałeœ mi całusa? cierp teraz. (odchodzi.) WAWRZYNIEC (do Krakowiaków). Wy nasi Państwo młode i wielebni goœcie, Za Góralami do karcmy powróćcie. Nie dajcie tes pod niebem zostać organiœcie. ObudŸcie go, niech wstanie. STARA BABA Ochlał się wiecyœcie, A samo tylko pije, nikogo nie prosi, (budzi go.) Hej, panie miechodmuchu! MIECHODMUCH (rozespany.) Wiem, z Zosi Wesele, wiem, winszować trzeba, panno Œliczna! młoda i żywa! Obyœ nieusztannš Roskosz miała! obyœ! obyœ... (majšc oczy zamknięte, rozumie, że panna młoda przed nim stoi, a tu baba za każdem słowem kłania się.) BABA Skońćcies oracyje, Wypijcies psecie do mnie, ja do was wypije.MIECHODMUCH PodŸma do karczmy. (Odchodzi.) BABA Zgoda. SPRAWA XII Wawrzyniec, Stach, Jonek, Bardos. STACH Ach! ojce kochany, Co tes s tego będzie? WAWRZYNIEC Juzbym był zšdanej Dobił wreœcie ugody, gdyby się Górale Nie tak prędko zjawili, ociec-ci chce, ale Macocha - ani gadaj. STACH Bieda tes to moja. JONEK Pocies się tem, ze Baœka pierwej była twoja. BARDOS No, moi przyjaciele, widzę, że tu trzeba Dopomodz wam, i sšdzę, za pomocš Nieba, Że mi się to i gładko i pomyœlnie uda; Porwać komu dziewczynę, to nie wielkie cuda. Stachu, do Basi ręki ty masz prawo wprzódy, Bo tego żywe możesz postawić dowody. (Cicho do Stacha.) Owa krówka i owe turkawki na pniaku, Jużbym ci był dopomógł dotychczas, biedaku, Chciałem z Dorotš mówić, gdy stała przed sieniš, Lecz ważnš miałem wtenczas przeszkodę, pieczeniš. (Głoœno.) Teraz tedy słuchajcie, taka moja rada: Już tu cierpieć i taić dłużej nic nie nada, Otwarcie działać musim. Wam ojcze koniecznie Trzeba teraz pójœć z synem, głoœno i statecznie Oœwiadczyć: że, ponieważ już to wam jest jawno, Że Stach z Basiš nieżartem kochajš się dawno, Więc na to żadnš miarš wy nie pozwolicie, By dwoje ludzi zgubić na całe ich życie. Basia też s swojej strony niechaj się przyłšczy Do was, niechaj wbrew powie, że Stasia samego Kocha, i że nie pójdzie nigdy za innego. WAWRZYNIEC Lec to, mospanie student, cicho się nie skońcy. To narobi hałasu i wrzasku. BARDOS Cóż bez niego Kończy się dziœ na œwiecie? ale po chałasieZnowu, zgoda i pokój nastšpi; już ja się Tem zatrudnię, i wszystkich rozumu mojegoPoruszę sprężyn, by was pogodzić. STACH A kiedy Psyjdzie z nami do bitki? JONEK A cóżby to biedy Było? BARDOS To próżna trwoga, nigdy, ani was tu Nie zarwš, przecie ich tu ledwie kilkunastu,A gdy ujrzš brak siły, będš się was bali, I muszš wreszcie przystać. Spieszcie jeno dali, Bo to z czasu korzystać trzeba. WAWRZYNIEC Mój Jegomoœć, Jaka się tylko w domu znalezie ruchomoœć, Parę butów - półsetek płotna, capkę nowš. Damy ci, byleœ tylko radził swš głowš. STACH Znajdzie się i gros w kazie, jeŸli chces pieniędzy. BARDOS Już ja niczem nie gardzę, tylko idŸcie prędzy. WAWRZYNIEC Więc pódŸwa. (odchodzi ze Stachem.) SPRAWA XIII Jonek i Bardos. BARDOS Ty tu Jonku zostań się mój bracie, Wy się, jak widzę, bardzo ze Stachem kochacie; Więc ty najlepiej wiesz wszystkie skrytoœci.JONEK Gdyby z rejestru. BARDOS A wiesz też co o miłoœci Doroty ku Stachowi? JONEK Wsytko wiem mój Panie. BARDOS (n. s.) Ha, teraz w domu jestem, to ciche szeptanie, Te jej gróŸby, ten upór, już wiem, s kšd pochodzi (głoœno.) A Basia wie też o tem? JONEK Coœ trochę dochodzi, Bo jus Stachowi nie ras wyzucała, Ze mu Dorota w ocy figlarnie patsała. BARDOS Więc jš to musi martwić? JONEK A juœci. BARDOS Więc i tę Zazdroœć uprzštnšć trzeba, bo kiedy w małżeństwie Podejrzenie i zawiœć poduszcza kobietę, Często mężowska głowa jest w niebezpieczeństwie. JONEK Oj! prawda, prawda. BARDOS Ale powiedz jeno szczerze, Czy też Stach dla swej Basi wierny jest w tej mierze, Czy nie przyjmuje czasem Doroty karesów?JONEK Juœci on teras wierny, póki kocha Basię, Ale jak męzem będzie, kto wie, cy nie da się Uwieœć, bo te kobiety gorse sš od biesów, A najbardziej te młode męzatki, co starychMęzów majš, takie wej lubiš straœnie chłopców jarych, I choć się cłowiek broni, ony wej tak musšOnacyć i onacyć, ze chłopaka skusš. BARDOS To więc ty tak o Stachu sšdzisz? JONEK Ja, mój Panie, Nie myœlę, ze on chultaj, jeno ze kochanie Jest to sidło na ptaski, a wędka na ryby, Kto go tylko skostuje, zginie bez ochyby, Moja ciotka, co męza tes starego miała, Słuchaj Waspan, jak sobie cęsto œpiewywała. PIOSNKA Kiej się kobieta usadzi, Choćby był chłopak ze skały, Taki ci węgiel podsadzi, Ze się cłek rospali cały. Węgiel ten natura daje, Pses niego wsytko się rodzi. On cęsto swazy i godzi, Z niego cały œwiat powstaje. Takš to wejcie broń majš, Wsystkie kobiety na œwiecie, Prózno ich chłopcy nie chcecie, Gdy na was ockiem zucajš. Choćby najtęsse chłopaki Nigdy im w boju nie starcš, Bo ony majš wej tarcš, Co wsystkie zmoze junaki. BARDOS Widzę, twa ciotka miała wielkie doœwiadczenie, Musiała bywać w różnych obrotach. JONEK Jakze nie? Przecieć była u dworu za garderobianš. BARDOS A no, to co innego. JONEK Pono tes latego, Spiesno jš za staruska włodaza wydano, Ze miała nabozeństwo do syna pańskiego. BARDOS Więc niedziwota. JONEK Oj! znała ona psie figlasy. BARDOS Cicho, bo już tam widzę zaczęte hałasy. (hałas opodal.) Oj, będzie to tu wrzasku. JONEK Skońcy się to biedš. BARDOS Nie lękaj się niczego. JONEK Otós wsyscy idš. SPRAWA XIV Dawni, Bartłomiej, Dorota, Basia, Stach, Wawrzyniec, Bryndus, Morgal, Œwistos, Krakowiacy, Krakowianki, Górale, Góralki. BRYNDUS (ze złoœciš.) Choćbym miał stracić wsystko, a wreœcie i duse, Nie daruję swojego i pomœcić się musę. MORGAL Takš obelgę cynić, tak słusnemu cłeku? BARDOS (n. s.) Oj będzież s tem szubrastem sprawa, jak wOsieku! BARTŁOMIEJ Ales mój Bryndusie! BRYNDUS To się nie skońcy na ale, Bo to nie dadzš s siebie psedrwiewać Górale. MORGAL Wkrótce my tu panacku pokazemy tobie, Ze sobie grać na nosie nie damy - i kwita. BARTŁOMIEJ Ales trudno psymusać, kiej nie chce kobita. BRYNDUS Po co mnie było zwodzić, co? BARTŁOMIEJ Wsak my to sobie Tak wymówili, ze gdy córka moja Nie zechce, ja jej musić nie będę. BASIA I ja to Dawnom ci powiedziała, ze nie będę twoja. STACH A gdy waœci nie kocha, cós jš winić za to? BRYNDUS (do Stacha, odgrażajšc mu.) Oj! ty ty! DOROTA Tak, tyœ spacku, wsystkiego narobił, Ale pocekaj. BRYNDUS Jam się o wsytko prsysposobił Na wesele, kosule, saty, dwa łuzecka. MORGAL Stojš dwie becki piwa. ŒWISTOS I madery becka. BRYNDUS A mięsiwo? MORGAL A sadło? ŒWISTOS A wiepsak karmiony? BRYNDUS Nie, tego nie daruje, niechaj mie pioruny Ubijš, jezeli się nie pomsce za takš Ksywdę: dalej chłopaki na krypy! do wiosła!BARDOS (n. s.) Muszę ja tu uzdeczkę wdziać na tego osła, Bo coœ brykać zaczyna. (głoœno.) Mospanie,wszelako Należy się posłuchać, kiedy dobrze radzš. Jeœli WPan masz szkodę, to i Pan Bartłomiej, I przyszły mšż, sowitš nagrodę Wam dadzš, Byleœ się chciał pogodzić. MORGAL (patrzy na Bardosa z pogardš). Ot! to mi Cłek do rady? BRYNDUS Cy djabeł psyniósł tego łajdaka. BARDOS (n. s.). O, ten człowiek wcale się nie zda na dworaka, Coœ nie umie pochlebiać. (głoœno) Ale mój Mospanie! Cycero tak powiada. (wchodzi pomiędzy Górali.) MORGAL (przyskakujšc do niego). Cicho! ty gałganie! Ba jak cię tym obuskiem zacne wej okładać, To ty i twój Psycerok psestaniecie gadać. (w tym Bartłomiej zdejmuje kapelusz zmšczony, i zasypuje mu oczy). BARDOS Cóż robić na takowe niewolšce proœby? Trzeba ustšpić. STACH Ale Mospanie Bryndusie, My tu nie wiele zwazamy na groŸby, Prosę psestać, bo my tes wej zacniemy. BRYNDUS Da się To widzieć, dalej za mnš bracia! Nic niedbajcie, I, w żadne się jus z niemi rozmowy nie wdajcie. (Górale zabierajš się do kryp.) ŒPIEWY BRYNDUS Wnet poznacie zemstę moję, Ja się tych groŸbów nie boję, Nic gorsego nad Górala, Gdy go słusny gniew zapala. STACH I JONEK Psecie chciejcie tylko słuchać, Wsak my nie chcem wasej skody. Nie damyć se w kase dmuchać, Ale skłonniœwa do zgody. BRYNDUS I MORGAL My nie chcemy zgody z wami, Wnet tu będziem, lec nie sami, W krótce załować będziecie, Ze nas tak zniewazać chcecie. GÓRALKI Mój ty Panie Bryndus miły, Niechciej sprawiać nam boleœci, Wsakze my cię zawse ćciły, Jak psystoi płci niewieœci. BARDOS I ja także choć wziętoœci, Niedoznałem u was wiele, Jednak się poddać oœmiele, Tę uwagę dla Waszmoœci, Że kiedy się dwaj pokłócš, MORGAL I ŒWISTOS (przerywajšc mu.) To tseciemu gzbiet wymłócš, Pats, by cię to nie spotkało. BARDOS (na stronie). O zuchwałe, głupie gbury, Gdyby mi się to udało, Jakżebym wam łatał skóry. GÓRALE WSZYSCY. Dalej bracia! nie cekajcie, I od lšdu odbijajcie. Wnet my tutaj pokazemy, Jak się ksywdy mœcić umiemy. KRAKOWIACY WSZYSCY Stójcie, bracia! zacekajcie! Racej z nami tu zostajcie, Wsakze my się zgodzić chcewa, Chocias pobić was mozewa. (Wszyscy Górale i Góralki wsiadajš na krypęi odpływajš z krzykiem.) SPRAWA XV Pozostali DOROTA Zjes djabła, mas ta teras, będzie tutaj biedy, Pewnie do dworu jadš. BARTŁOMIEJ I cós s tšd? DOROTA A kiedy Nam kazš wej płacić wsystkie pretensyje, Które do nas porobiš te wœciekłe bestyje, To cłowieka z ostatniej zedrš kosuliny, A wsystko dla psich figlów tej głupiej dziewcyny. BARDOS (n. s.) Bardziej pewno dla twoich. BARTŁOMIEJ Ale, moja zono Kiej się jus wej tak stało, niech będzie skońcono. JONEK Moja pani młynarko, jus się nie spsecajta, BšdŸcie gzecni i Basię Stachowi oddajta. DOROTA Nie, nigdy nie pozwolę, idŸ sobie do carta. JONEK A, jakaœ to złoœnica, jak djabeł uparta. BARDOS (n. s.) Stachu, już ty jej, widzę, inaczej nie zbędziesz, Przyrzecz jej, że po œlubie kochać się z nišbędziesz, A jak dostaniesz Basię, już ja w to poradzę, Że jš gładkim sposobem od ciebie odsadzę. STACH (do Doroty). Moja Pani Doroto, poruscies się psecie. DOROTA (do Stacha). A dałeœ mi całusa? STACH Dam, wiele zechcecie. DOROTA Będzies mnie kochał? STACH Będę. DOROTA Chyba, ze das słowo? STACH Słowo. DOROTA Słuchajcie, kiedy jus wselka pseskoda Załatwionš została, ja jestem gotowa Psystać na to, by Stach miał Baœkę zonš. BARDOS Zgoda! Wiwat! więc wygraliœmy, teraz tedy pójdŸmy, I dzień ten w wesołoœci powszechnej obchódŸmy, Górale tu już więcej pewno nie przyjadš, Chyba chcieliby napaœć na was jakš zdradš. Ale ja s pewnych znaków kalendarskich wróżę, Że już uciekli. SPRAWA XVI PASTUCH (płynie szybko na łodzi, głoœno krzyczy.) Ratuj! kto słysy! BASIA O Boze! Cós to jest? (pastuch wchodzi zadyszany.) PASTUCH Dalej, prędzej zbiezcie się, kto cuje, Niechaj biegnie, swe bydło cym prędzej ratuje, Wsak Górale na ludzi nasych się porwali, Zwišzali ich, i wsystko bydło im porwali, Pędzš go tam do lasu, nic nie zostawili, Nawet owce i œwinie do kupy spędzili. JONEK Dalej chłopcy do pałek! siadajwa do łodzi, Bierzcie siekiery, cepy, niech kazdy psychodzi. PASTUCH Ale oni ruœnice i sturmarki majš, Kto się do nich psyblizy, jak w dziki stselajš. STACH Strasny ozug w dłoni, gdy kto swojego broni. (Krakowiacy odchodzš.) BASIA Ach! moja krowa łysa. ZOSIA A moja srokata. BASIA IdŸmy za niemi. DOROTA Ale jakze chata Tu będzie? IdŸ ty Basiu, ja w domu zostanę.BASIA Pójdę, pobudzę dziewki, niech się wspólnie bijš, Wsakze to ich dobytek, wsakze z niego zyjš. (Odchodzi.) SPRAWA XVII Bardos, Pastuch. BARDOS Jakże tu teraz wstrzymać chłopstwo rozhukane? Obym mógł co takiego znaleœć w mojej głowie Żeby ich zgodzić można! bo mojej wymowie Niechcš wierzyć, gdybym mógł cud pokazaćjaki! (Myœli.) Hola! jest cud, cud dobry na takie prostaki. Mam s sobš elektrykę! użyję jej teraz Na zdurzenie szaleńców, wszakże niš przed laty Wiele rozumnych nawet odurzono nieraz, Nim człowiek, do dzisiejszej podniósł się oœwiaty. Mnie się moja fatyga tym chojniej zapłaci, Kiedy wstrzymam rozlew krwi moich współbraci. (Do Pastucha.) Hola! mój przyjacielu, weŸ mię do swej łódki, Staraj się, byœmy mogli uprzedzić Górale, A ja, i bydło zyskam, i ludzi ocalę. PASTUCH Z dusy, Panie, siadajmy. (odpływajš) SPRAWA XVIII Mnóstwo Krakowiaków i dziewek z widłami,siekierami, cepami, grabiami, pałkami, na czele ich Miechodmuch s kapturkiem do gaszenia œwiec. MIECHODMUCH Gdzie sš te wyrodki, Co się nam ważš mieszać w uciechy weszelne? Dam ja im, niechby sobie brali dobra cyje, Ale niechaj zostawiš w czałoœci koœcielne, pseznacona, VˆŠj ľA”48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đj€€•!c€6 jc -c ÍŐc!˘ 9c"Ű(şc#•/c$%62c%W=A$Mnie tylko o to chodzi, bo s koœcioła żyję, Jak mi bydła nie wrócš, te wyschłe profoszy, To im wnet tym kapturkiem, poucieram noszy. CHÓR JENERALNY Nuze bracia, dzieci, zony, IdŸmy wsyscy, idŸmy œmiało, Nich ten będzie zawstydzony, Kto dziœ miał męstwa mało. Gdzie o wszystkich idzie całoœć Tam najpierwsa cnota œmiałoœć. (Wszyscy siadajš na łodzie i odpływajš od lšdu, zasłona spada.) ODSŁONA II SPRAWA I Teatr przedstawia las, w głębi po prawej stroniewidać wzgórek okryty krzewinami. Bryndus, Morgal, Œwistos przychodzš z lewej strony pełni radoœci, i œpiewajš. ŒPIEW BRYNDUS Wsystko łepsko się udało, Mamy bydło, mamy owce, Niechaj poznajš Krakowce, Co umiemy, choć nas mało. MORGAL Sto wiepsaków. ŒWISTOS Œwiń ze dwieœcie. MORGAL A woły? ŒWISTOS A kozioł tłusty? MORGAL I ŒWISTOS Jak się to wypseda w mieœcie, Będzie cem hulać w zapusty. BRYNDUS Więc się ciesmy psyjaciele, Mamy zemstę, mamy chwałę, I kazem chłopy zuchwałe, I zdobycy mamy wiele. MORGAL Ale gdy nas zechcš gonić? Gdy zechcš bydło odbierać? BRYNDUS Tseba nam się męznie bronić, Lub zwycięzać, lub umierać Bracia! stańmy ksepko w boju, (we trzech œpiewajš.) Nie załujmy krwie i znoju, Wsak, choć casem licha sprawa, Ten ma słusnoœć, co wygrawa. Prawda, ze te łupy, coœmy im zabrali, Przechodzš nase skody i trudy. I nacós sobie dały zabrać je te dudy? A, kiej tchóze, niech cierpiš, my pseto wygrali. - Dziewuchy, niechaj psed nami Bydło pędzš, my s tyłu za niemi pójdziemy,Bo, gdyby wej do bitki psysło s Krakowcami, My się tu pierwej z niemi ucierać będziemy.Kaj sš nase kobiety? niechaj idš wpsodzie. MORGAL A wsyćtkieć tam zostały pod górš psy tsodzie. BRYNDUS (oglšdajšc się). Patsaj jak twoja Kaœka tryksa się z baranem. SWISTOS A Zoœka wej na wierzbę wlazła za cabanem.MORGAL A Małgoœka za rogi pochwyciła byka, O jakze ona skace! jakze on byœ bryka! BRYNDUS Łepsko się bawiš dziewki. MORGAL Okrutnie kontente, Bo tes to bydło œlicne, a kiejby się ostać Mogło psy nas, tylko ze te chłopy zawzięte, Jak nas tu gdzie przysiędš, BRYNDUS To ich będziem chłostać, Wsak i my ręce mamy. - Ale cós to? cicho! Jakiœ tam chałas słychać. ŒWISTOS Obac jeno z góry. MORGAL (wybiega na pagórek.) Biada nam! Krakowiacy lecš, kieby chmury, Oj! cós tes to tam tego. ŒWISTOS Oj, będzies tu licho! BRYNDUS Nie bójta się, ty, Œwistos, ksyknij na kobiety, Niech pędzš tsodę, (Œwistos odchodzi) resta skryjmy się w te ksaki, A jak nas jus pominš wsystkie Krakowiaki, To i bydło zyskamy, i ochronim grzbiety, I osukamy wszyćkich. MORGAL Nie ujŸrš nas moze, Bo jesce sš daleko. Dalej! w imię Boze, Dalej bracia! spieœcie się, a sypko do wody. SPRAWA II BARDOS (wychodzi na wzgórek i patrzy za nimi.) Już poszli, próżno, chciałbym przywieœć ich do zgody, Ale ich tak przynajmniej pomięszam, przerażę, Że może, co zamyœlam, z łatwoœciš dokażę.Przecišgnijmy naprzód drót przez całš drogę, Jak się nim tršci któren, czy w rękę, czy w nogę, Uderzony iskierkš ognia elektryki, Upadnie gdyby mucha, (stawia elektrykę) poczekajcie, smyki! Nauczę ja was lepiej szanować naukę, Jak wam nosy przypiekę i żebra potłukę. Ale gdzież się tu schować, ażeby machinę Z bespieczeństwem ustawić, tutaj w tę krzewinę; Właœnie ten pniaczek bardzo mi będzie wygodny, Bo w nim dobrze zakryję całe me działanie, A żaden mnie tu z dołu pałkš nie dostanie, (schodzi po drut na dół i roœcišga go przezcałš drogę.) Otóż to będzie teraz, sposób wcale modny Toczenia wojny. Czemuż mój drót przez œwiat cały Nie jest dziœ przecišgniony by wstrzymał potoki Krwi ludzkiej? (wychodzi na wzgórek z końcem druta.) Jestem, jako profesor w katedrze wysokiej, Dam ja wam tu lekcyję, zawzięte cymbały! Ale cicho, już chałas z daleka powstaje, Zaczynamy robotę. (pompuje mocno machinę, słychać głosy wrzeszczšce) Ha, łotry, hultaje! Gońcie! gońcie! (Bardos ukrywa się lepiej na wzgórek.) SPRAWA III Bardos ukryty, Bryndus, Morgal, Œwistos i inni Górale za nimi WAWRZYNIEC, Bartłomiej, Stach, Jonek, wszyscy Krakowiacy wpadajš za niemi z broniš. MORGAL Uciekajmy! BRYNDUS Jus po nas! KRAKOWIACY Teras ich frycujcie! (Górale wszyscy uciekajšc trafiajš na drut elektryczny, którym uderzeni padajš, wołajšc wszyscy razem) Gwałtu! gwałtu! KRAKOWIACY Teras ich! BARDOS (głosem wyniosłym). Krakowiacy, stójcie! Wstrzymajcie się kłótniki! także więc srogiemi Być chcecie? zabijać ich, gdy leżš na ziemi,Chcecież zbrodnicze ręce w krwi bezbronnej maczać? Wyniosłych karać trzeba, pokornym przebaczać, Tak prawo Boskie uczy. Spuœćcie wasze pałki. (Krakowiacy spuszczajš pałki, Bardos mówido Górali.) A wy, gałgańskie dusze! wy zuchwałe œmiałki! Wy, rabusie, hultaje! toż to wy dlatego Dwa razy do roku na odpust chodzicie na Piaski, Ażeby się bić w piersi, a krzywdzić bliŸniego? Wstańcie! Dziœ oto życie macie z mojej łaski, A, jeżeli mi się tu zaraz nie zgodzicie, Jeżeli im wszystkiego bydła nie zwrócicie, Tedy ta sama straszna niewidoma siła, Która was gdyby słomkę, na ziemię rzuciła, Aż na same goršce dno piekła was rzuci! MORGAL Baj baja, niechno Waspan tak nie bałamuci. BRYNDUS Nie mas w tem nic dziwnego zeœma się potknęli. BARDOS I nic więcej? więcżeœcie żadnego nie mieli Uderzenia? niceœcie nie czuli, hultaje! MORGAL Zwycajnie, kiej cłek w strachu, to się róznie zdaje. BARDOS A już to bezbożnoœci dopełniacie miarki, Zaraz ja was przekonam, œmiałe niedowiarki. Krakowiacy, stańcie tu. Niech ci przeklętnicy, Jako już czartów zdobycz, stanš po lewicy.Teraz więc zobaczemy jeŸli potraficie (Elektryzuje.) Wyjœć stšd. Jeœli trzy kroki tylko się ruszycie, Wnet, jak barany na rzeŸ, padniecie na ziemię. IdŸcie więc, pozwalam wam, zabierajcie bydło. KRAKOWIACY Jak to zaœ? BARDOS Stójcie cicho. MORGAL To prózne mamidło. IdŸmy bracia, (chcš iœć, uderzeni drutem elektrycznym padajš na ziemię wołajšc) Gwałtu! gwałtu! BARDOS A! gałgańskie plemię, Leżysz teraz cichutko i wierzysz nareszcie Że niebo karze tego, co rzecz cudzš bierze? Trzebaby wam dać teraz, przynajmniej po dwieœcie, Ale wstańcie, i wyznajcie szczerze, Nie czujecież wewnętrznie sumienia zgryzoty Żeœcie im skradli bydło? BRYNDUS Juœci tak coœ zda się, Nie dobze płatać psoty. BARDOS A widzisz dršgalu? MORGAL Nie zważaj nic Bryndusie. To musi być carownik, od djabła ucony. BARDOS Jeszcze bluŸnisz? Ach! jużeœ wiecznie potępiony. Oto Lucyper już cię chwyta za kołtony, Uciekaj! WeŸ czemprędzej tę butelkę, naœci,To od œwięconej wody, włóż jš szyjkš w ziemię, Stań na niej jednš nogš, chwyć ten drut kręcony, Prędzej, bo się zapadniesz w piekielne przepaœci! Morgal odbiera butelkę, oglšda się z bojaŸniš, nareszcie wtyka jš szyjkš w ziemię, stawia jednš nogš i chwyta drut. Wtem Bardos elektryzuje machinę, widać, jak włosy stajš Morgalowi do góry. BARDOS Otóż patrzcie jak włosy stajš mu do góry, Czarci latajš nad nim! MORGAL Aj! aj! BARDOS Już w pazury chcš go porwać. WSZYSCY (krzyczš). Cud! cud! cud! BARDOS Dalejże zuchwały, Żałuj za swoje zbrodnie, a zostaniesz cały, Wyznaj, żeœ głupi. MORGAL (drżšc wymawia.) Głupim. BARDOS Tchórz! MORGAL Tchós. BARDOS Duda! MORGAL Duda. (Idzie pomiędzy swoich, lecz wszyscy uciekajš od niego.) BARDOS Nauczże się więc lepiej wierzyć w cuda, IdŸ sobie, jużeœ wolny, a wy wszyscy jego Wspólnicy, patrzcie, jak on odudziały stoi, Niech się więc nikt nie waży rozkazu mojego Łamać, gdy pieska bijš, niech się Lewek boi!IdŸcie natychmiast bydło oddać Krakowiakom. A pierwej jeszcze tutaj, w mojej obecnoœci, Dajcie im ręce na znak zgody i jednoœci, Œciœnijcie się wzajemnie. JONEK My, wejcie Krakusy, Skłonniœma sš do zgody, psebacamy z dusy.BARDOS Więc zgoda. WSZYSCY Zgoda wiecna! BARDOS Dzięki Bogu za to. Szczęœliwoœć wasza, będzie prac moich zapłatš. BARTŁOMIEJ Ales ten cud? SPRAWA IV Ciż sami i Miechodmuch wpadajšc. MIECHODMUCH Czud? gdzie czud? ja go widzieć muszę. Usłyszałem z daleka wołajšce głoszy: Czud! czud! aż mi od strachu powstały włoszy. Biegłem jednak co żywo widzieć to zjawienie, Bo jestem bardzo ciekaw, na każde zdarzenie, Ksišdz Pleban, nie największe ma teraz intratki, Gdyby nam się więc jaki czud objawił rzadki, Mielibyœmy oferty, wota, fundaczyje, Dopierobym sobie żył, nie tak, jak dziœ żyję! Byłyby tu kapłonki, o wej i barany I pienišżki. JONEK A kajzeœbył dotšd kochany Miechodmuchu? Do chaptes wnedeckiœ się zjawił, A kiej się bić tsa było, Wasmoœć się niestawił. MIECHODMUCH Prawda, że się za górę pod krzaki szchowałem, Ale za to z daleka komenderowałem. A potem, wszak ja przecie osoba koœcielna,Radzić wojnę a bić się, to jest rzecz oddzielna. My, kiedy tego trzeba, wojnę zapalamy, Ale się sami na sztych nie sztawiamy. JONEK Daj go Bogu! to jakieœ wygodne ustawy. BARTŁOMIEJ Był to cud razem strasny i cud do zabawy. BARDOS Bracia moi, słuchajcie! œwiat ten jest zepsuty, Sš na nim tak beszczelne i podłe filuty, Którzy, widzšc, żeœcie sš prostacy po trosze, Zmyœlonemi cudami œcišgajš wam grosze. Byœcie więc nie sšdzili, że ja takim byłem, Powiem wam, że ten figiel którego użyłem Nie jest to cud prawdziwy, ni djabelska sztuka, Lecz jest to, jedna piękna, rozumna nauka, Ta robi w człeku skutki któreœcie widzieli, Alebyœcie wy tego za rok nie pojęli. WiedŸcie tylko, że ten drut, przez drogę cišgniony, Tak jest pewnym a silnym ogniem napełniony, Że, kto się go, czy rękš, czy nogš dotyka, Całego, jakby piorun natychmiast przenika. Ażebyœcie wierzyli, że ja was nie durzę, Zaraz was doskonale i jasno przekonam. JONEK Ej, prosiemy Wasmoœci. WAWRZYNIEC Prosiem, pokas to nam. WSZYSCY Prosiemy! BARDOS Zaraz. Stachu, idŸ tam, stań na górze, I obracaj tš korbš. (Stach idzie) A wy, dzieci moje PobieŸcie się do koła, a wszyscy za ręce. BASIA Ej, kiej strasno. JONEK Nie bój się. MIECHODMUCH (œmiejšc się). O szerce zajęcze! BARDOS Pan Miechodmuch niech pierwszy stanie. MIECHODMUCH Kiej się boję. BASIA A ze mnie się WPan œmiał? BARDOS WstydŸ się, stań jeno tu, Tę rękę podaj Basi, tš dotknij się drutu. (Gdy się dotykajš drutu, krzyczš wszyscy) Aj! aj! BARDOS Otóż i po wszystkiemu, niechaj wam to służy Na zdrowie, to czyœci krew. JONEK Oj! co to za dziwy! BRYNDUS Cłek o tem ani myœlał. MORGAL Toć, jak cud prawdziwy. BARDOS A jednak, nie jest cudem, ale czas się dłuży, Powróćcie wszyscy razem w radoœci do domu, A gdy was zwodzić zechcš, nie wierzcie nikomu. Wy bierzcie bydło wasze, wy złšczcie się zniemi, Razem dzisiaj wieczerzać i tańczyć będziemy. GÓRALE Zgoda! WAWRZYNIEC Mšdryćto cłek z Waspana. BARDOS Gdy tak rozumiecie, To tę małš naukę odemnie przyjmiecie; Niech ona silniej, niŸli ogień w tej iskierce,Dotknie umysły wasze i rospali serce. ŒPIEWKA Żyjcie w zgodzie i pokoju, Nie dajcie się gorszyć œwiatu. Nie ma zysku w takim boju, Który czyni krzywdę bratu. Bóg nas wszystkich równo stwarza, Równo nam się kochać każe, Tego zawsze upokarza, Kto bliŸniego krwiš się maże. (Wszyscy powtarzajš i odchodzš.) SPRAWA V Bardos i Stach. BARDOS Stachu, zostań się ze mnš: radbym twe małżeństwo Szczęœliwym już oglšdać, lecz niebespieczeństwo; Wisi jeszcze nad tobš. Dorota cię kocha, A kiedy się s tem wyda jak kobieta płocha, To twoja żona, słusznie zazdrosna i czuła,Całeby ci pożycie zgryzotš zatruła. Słuchaj: trzeba jš prędko i zręcznie odsadzić. STACH Ale jak? BARDOS Gdzież cię ona najczęœciej widuje? STACH Ona mnie wsędzie suka, wsędy mnie œpieguje. BARDOS Ale musisz jš w takie miejsce gdzie sprowadzić, Żeby się tam skryć można, gdy będzie potrzeba. STACH A jakby mnie mšs złapał, dałzebym se chleba. BARDOS Próżna trwoga, nie bój się, ale gdzież to zrobić? STACH Ona cęsto pod domem długo ze mnš gada. To się za węgieł schowam. BARDOS Nie, to nie wypada. Trzeba koniecznie takie miejsce przysposobić, Żeby tam młynarzowi zajrzeć wypadało. STACH To ja wej w nasš wiezbę schowam się spruchniałš. On tam co chwila patsy, cy się nie wróciły Pscoły, co wej psed rokiem ul w niej pozuciły. BARDOS A gdzież ta wierzba stoi? STACH Psed nasemi dzwiami. BARDOS A czy się ty tam zmieœcisz? STACH Nieras tam we dwoje Siadywaliœmy z Basiš. BARDOS Więc ja, tam rzecz moję Zrobię. Słuchaj, z Dorotš gdy będziecie sami, Gdy cię ona już œciskać i całować zacznie, Ja wtenczas przyprowadzę młynarza nieznacznie, Ty się czemprędzej w wierzbie schowaj, onzobaczyć Zechce pszczoły, lecz mu będę tak majaczyć, Że do tego nie przyjdzie. - Jednakże Dorota,Bojšc się, by nie wyszła na wierzch jej niecnota, Tak się w sobie natrwoży, napłonie, nadręczy, Że jš to może wstrzyma, a może odstręczy.STACH A jak tam młynas zajzy? BARDOS Ja to na się biorę. STACH Ba, Waspan nieodlepis, gdy ja wezmę w skórę. BARDOS Daję ci słowo moje. STACH Spuscam się więc na cię. BARDOS Ależ to trzeba prędko zrobić miły bracie, Bo po œlubie już nie czas, kto wie, jakie tobie Mogš potem przyjœć myœli. STACH Więc to zaras zrobię Jak tylko przyjdziem do dom. BARDOS Dobrze. STACH Wiem, ze ona Psyleci zaras do mnie jak ognista łuna, I będzie mnie ćmokała. BARDOS Więc walnie uda się. STACH Teras WPana zegnam, pójdę do mej Basie, Bo wej tęskni bezemnie. BARDOS Jedno słowo jeszcze: Powiedz mi, ale szczerze, te wszystkie zaloty Młynarki nie wzniecajšż w twym sercu ochoty Do zdradzenia twej Basi? STACH Wsak ja zawse wrzesce, Kiej mię Dorota œciska. BARDOS Ależ czasem może? STACH Nigdy. BARDOS Słowo? STACH Przysięgam. BARDOS Szczęœćże ci więc Boże, Poczciwy chłopcze! STACH Jus ja nie zgorsę sie z tego, Ze zadko widzieć w œwiecie męza poćciwego. ŒPIEWKA Nie tajnoć to jest nikomu, Jak męzowie zony zwodzš, Tej nie lubiš, co jest w domu, I cęsto do innych chodzš. Ale tes za swoje majš, Bo pobocne marmuziele Tak im głowy psystrajajš, Ze chodzš kieby daniele. Tak zazwycaj bywa w œwiecie, Wet za wet, darmo nic nie ma, Zrób jeden figiel kobiecie, Ona ci odpłaci dwiema. Ja więc nie chcę zdradzać zonę, Bo chcę, aby mnie kochała, Aby mnie jednego miała, A ja tylko jednš onę. (Odchodzi, pokłoniwszy się studentowi.) SPRAWA VI Bardos (sam, patrzšc za nim) BARDOS W tym wieku jeszcze tylko wzór poczciwej cnoty U nieskażonej można oglšdać prostoty! Rzadka para, by teraz kochała się wiernie. O! jak ich uszczęœliwić pragnšłbym niezmiernie. Ale mi jeszcze Basię przekonać zostaje, Że Stach jest dla niej wierny. Dobry mi podaje Sposób ta wierzba: muszę z niš pierwej pogadać, Ażeby, co też myœli o Stachu, wybadać. Ale czy mi się zdaje, tak, ona tu bieży. SPRAWA VII Bardos i Basia. BASIA Cy nie ma tutaj Stacha? azem się zdysała. BARDOS Dopiero co tam poszedł. BASIA A tom się musiała Z nim minšć. BARDOS Czy tak tęsknić bez niego należy? Całaœ w znoju. BASIA Ej! nic to. BARDOS Lecz tak biegać szkodzi. BASIA Ale bo Wpan nie wies, o co mi tu chodzi. Więc mu się psyznać musę, mój panie skubencie, PoradŸ mi, bom jest biedna, gryzę się pseklęcie, Dociekłam wej, ze w Stachu kocha się młynarka. A ze to jest psemyœlna i zdradna figlarka, Mozeby mi się kiedy chłopak zbałamucił. Otós widzšc, ze z nami nie mas go u tsody, Myœlałam, ze sam jeden na pole powrócił, Azeby się z Dorotš poumizgał wpsprzódy, I dla tegom tak biegła. BARDOS On tu zemnš bawił. BASIA Chyba ze tak. BARDOS Ustawnie mi o tobie prawił, Dziękował mi, żem gładko odadził Bryndusa. BASIA On ci mnie kocha, ale nie œpi wej pokusa, Mógłby mnie zdradzić kiedy. BARDOS A gdyby tak było Żeby się Stach chciał czasem poumizgać do niej, Cóżbyœ wtenczas robiła? BASIA Niech go Pan Bóg broni, Dopieroby się piekło w domu otwozyło. BARDOS Toœ ty taka zła? BASIA Kiej mnie kto zdradzać chce, niech lepi Samego djabła s piekła, niŸli mnie zacepi. ŒPIEWKA Jestem dobra, jak baranek, Jestem słodka, jak cukierek, VˆŠj ľA”48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đj&<c'Ě’E(^ źc€)Ţc*řc+üłc,Ż#çc-–)‡c./Čc/ĺ4Šc0Ž<$Kiej mnie nie zdradza kochanek, Kiej nie chodzi do fryjerek. Ale kiejbym tego dociekła, Ze mnie Stasio osukuje, Ze zdrajca innš całuje, Stałabym się jędzš z piekła. Jejbym warkoce wyrwała, A samego wałkiem sprała, Jakbym tłukła, tak bym biła, Azbym zdradzać oducyła. Wiem ja, jak w mieœcie męzowie, Cęsto zonom mydlš ocy, "Moje zycie, moje zdrowie, Ja cię kocham z całej mocy!" A kiedy za dzwi wychodzi, Jus o zonie ani wspomnie; Oj! cemus mi się nie godzi Wzišć ich na naukę do mnie. Takbym. BARDOS Nie troszcz się, miła Basiu, ja tego dowiodę, Że twój Stach zawsze wierny i stały dla ciebie. BASIA Bo tes i jabym za nim skocyła we wodę, Scęœliwšbym była z nim choć o suchym chlebie. BARDOS Słuchajże, jak już z wami do wioski powrócę, Uważaj wtenczas dobrze gdzie ja się obrócę, I jak ci dam znak głowš, zaraz przyjdzieszdo mnie Ja cię tak skryję dobrze, że sama dokładnie Zobaczysz jak Dorota Stasia nęci zdradnie, A on, jak ci jest wierny, i jak żyje skromnie. BASIA Ach, prosę, bardzo prosę! dopiero scęœliwš Będę. BARDOS Otóż i cała gromada przybywa. SPRAWA VIII (Ciż, i wszyscy powracajšcy od bydła.) BARTŁOMIEJ Jest wsystko, ani jednej stuki nie brakuje. MORGAL Oddaliœmy, Mospanie, co do jednej kozy. BRYNDUS (do Bartłomieja) Niech wam się we dwójnasób to stadko pomnozy. ŒWISTOS Zycemy wszscy tego. BARŁOMIEJ Dziękuję, dziękuję. (Do Bardosa.) I Wacpanu tes za to dzięki zanosiemy, Zeœ nas pogodził. Teras do domu wracamy, I Waspana na gody s sobš zaprasamy. BASIA Stasiu, ja pójdę s tobš. STACH (bierze jš za rękę). Razem se pójdziemy. WAWRZYNIEC Bydło, prosto na pasš zapędzš pastuchy. A, i wy tes sam Panu, skłońcie się dziewuchy, Dziękujcie za swe krówki, co tam także były. BASIA Dziękuję s całej siły, Ja za mojš łysš (kłania się). ZOŒKA Ja za mojš płowš. (kłania się). Tę, co to razem lubi trykać się s Pawełkowš. BARDOS Kłaniam. BARTŁOMIEJ Ja się Waspanu psysłuzę, cem mogę. Zupan dobry. WAWRZYNIEC Ja capkę. STACH Ja bóty na drogę. JONEK Ja pas. BASIA Ja płótna stukę. ZOSIA Ja jajek pół kopy. MIECHODMUCH A ja zaœ kantyczkami. BRYNDUS My piwem i miodem. BARDOS Dziękuję wam. WAWRZYNIEC Więc idŸwa. BARDOS IdŸcie tylko przodem. Ja zaraz przyjdę. (wszyscy odchodzš). SPRAWA IX BARDOS (sam, rozżewniony). O jakš szczeroœciš, te chłopy Darujš mnie czem mogš.Uczułem prawdziwie, Że mi się łzy po oczach kręciły Ÿewliwie. Czemu tak małe dary, wielkš roskosz rodzš? Czemu tak sercu miłe? Bo s serca pochodzš. ŒPIEWKA Nie ci nam dajš, którzy sš bogaci, Nie ci, co przymus lub interes majš, Bo pierwsi dajš, co zdarli s swych braci, Drudzy do łaski, wzgardę przyłšczajš. (Zasłona spada.) ODSŁONA III Teatr wystawia to samo, co w pierwszej odsłonie. SPRAWA I DOROTA (sama) Cós to, ze ich tak długo nie widać? Cy casem mojego Stasia w bitwie nie zabili. Oj! toćbym tes becała, wolałabym wreœcie,Zeby mojego starca: ale cyt, salona! Nie powinna, męzowi œmierci zycyć zona, Choć i bzydki, doœć, ze cłek pocciwy. Niewieœcie Zawse zycie małzonka, powinno być drogie.Ze casem się psytrefi cłeku z ułomnoœci Zgzesyć, to jesce nie tak wiele w tem jest złoœci, Ale cychać na zycie, jest psestępstwo srogie. Jabym jus i nareœcie, chciała z nim zyć wiernie, Ale mi ten Stach serce, tak pali niezmiernie,Ze ledwo zyć bez niego mogę, niescęœliwa. Naco się tes to cudzej zecy, tak zachciewa.Gdyby Stasio był moim, moze i połowy Niebyłby mi tak miłym, nie zawrócił głowy, A teras mnie tak dręcy, tak mš dręcy dusę,Ze albo umrę z zalu, albo go mieć musę. Obiecał, kiedym na œlub jego zezwalała, Ze mnie tes pocałuje, jak tylko powróci, Cy mi dotsyma słowa, będš doœwiadcała, Bo po œlubie, to Baœka głowę mu zawróci, A psytem jędza dziewka, nieda sobie w kasęDmuchać. SPRAWA II Dorota, Bryndus, Jonek. DOROTA Jak się mas, Jonku? a nasi? JONEK Za młynem, Wysiadajš tam na bzeg. DOROTA A bydło? BRYNDUS Na pasę, Jus go zagnał pastusek. DOROTA Jakimze to cynem Cudownym wy z Góralmi w zgodzie? JONEK Aj Bartkowa! Jak powiemy, to wam się wej zawróci głowa, Jakie tam dziwowiska ten Skubent wyprawił! I pogodził nas wsystkich i strachu nabawił.BRYNDUS I nawracał i dziwił. DOROTA Ales jak, gadajcie. JONEK Oj! bo to trudno. BRYNDUS I jak! DOROTA Lec psecie. JONEK I BRYNDUS Słuchajcie! DWUŒPIEW BRYNDUS Najpsód cišgnšł drut pses drogę, JONEK Potem sam uciekł na górę BRYNDUS Potem nas uderzył w nogę. JONEK Potem im chciał wybić skórę. BRYNDUS Potem nam kazał powstawać. JONEK Potem groził, potem łajał, BRYNDUS Potem kazał ręce dawać. JONEK Potem jakieœ dziwy bajał. BRYNDUS Potem podawał butelki. JONEK Potem włosy powstawały. BRYNDUS Potem spuœcił drut nie wielki. JONEK Potem kręcił jakieœ wały. BRYNDUS Potem kazał stanšć w koło. JONEK Potem nas wsystkich udezył. BRYNDUS Potem się rozœmiał wesoło. JONEK Potem jus mu nikt nie wiezył, BRYNDUS Wreœcie, djabeł to rozumie, Co ten cłowiek mšdry umie. DOROTA Chyba tes djabeł pojmie, bo ja głupia s tego, Ale otós i nasi, widzę Stasia mego. SPRAWA III Wszyscy prócz Bardosa. DOROTA Witajcie nam, witajcie! BARTŁOMIEJ Jakze się macie zono? Cies się, jus między nami wsystko zakońcono, Jus my w zgodzie. Ten skubent, co to tu Był z nami, pozbawił nas wselkiego kłopotu. WAWRZYNIEC Co on tam nawyrabiał i pojšć nie mozna, Opowiemy wam wsystko. JONEK Ale to zec prózna. Jus my tu powiedzieli Dorocie dokładnie. DOROTA Coœcie wy tu bajali, to i bies nie zgadnie, Ale mi Stasio wsystko najlepiej opowie. BASIA Jest ci tu tyle innych. BARTŁOMIEJ Teras moje zycie, Poniewas na weselu będš ci panowie, Zaksštnij się, we wsystko psysposób sowicie, IdŸ do chaty. - Ty Stachu i ty tes dziewcyna, Pomóscie jej, ja chwilkę zajze tes do młyna. (Odchodzi.) WAWRZYNIEC A my pójdŸmy do karcmy, posilma się ksynkę Dobrš gozałkš. MIECHODMUCH Ja tes łyknę odrobinkę. DOROTA A ja dla was ze Stachem, spozšdzę œniadanie, I wsystkich was do chaty zaprasamy na nie. WSZYSCY Przyjdziem z ochotš. JONEK Będš tańce i muzyka. IdŸmy, hej wiwat! Niech każdy wyksyka. WSZYSCY (krzyczš). Wiwat! (Odchodzš do karczmy.) DOROTA PódŸma więc. (Cišgnie Stacha do chaty.) SPRAWA IV Bardos (pokazuje się nieznacznie i kiwa na Basię.) BARDOS Psyt! psyt! BASIA (spostrzega go). IdŸcie, bo ja musę Troskę zajzeć do karcmy - Jamci druchna psecie Panna młoda mnie ceka. DOROTA (n. s.). Tym lepiej. (Odchodzi ze Stachem.) SPRAWA V Bardos i Basia. BASIA (niecierpliwie). Cós chcecie? Spiescie się, bo ja od nich na krok się nie ruse; Mam ich wejcie zostawić samych? BARDOS Próżna trwoga. Gdzież jest ojciec? BASIA We młynie. BARDOS To dobrze, a teraz Moja Basiu, wleziesz tu w tę wierzbę. BASIA Dla Boga! Ja zaœ w wierzbie mam siedzieć, jak sowa. BARDOS Oj, nieraz Siadywałaœ w niej w parze, s twoim lubownikiem. BASIA Ja zaœ? BARDOS Tak jest. BASIA (n. s.). Ten cłowiek chyba carownikiem, Wsystko zgaduje. (głoœno) Prawda, i zem tam nieras tam siedziała. BARDOS WchódŸ, wchódŸ, a żwawo, będziesz stšd wszystko widziała, Jak się z Dorotš Stasio obchodzi, ale cię Przestrzegam, żebyœ mi się wyjœć nie odważała, Nim otworzę, bo wszystko zepsujesz. BASIA Aj! zjecie Carta, Pani Macocho! BARDOS No, dalej. BASIA Jus włazę. (Basia włazi w wierzbę, Bardos jš zamyka.)BARDOS To jedna, wnet tu będš i drudzy - Terazże, Dalej do młyna, tam się za drzwiami zasadzę. Zapewne Stach uciekać będzie od Doroty, Ona go zechce gonić, a gdy swe zaloty Zacznie palić, ja wtenczas męża wyprowadzę. (Odchodzi do młyna.) SPRAWA VI Dorota, Stach. DOROTA Nie uciekajze. Stasiu! nie bšdŸze tak srogi. STACH Moja Pani Doroto, puscie wy mnie, prose. DOROTA Gdybyœ ty ucuł w sercu, tak srogie pozogi, Takie męki, jakie ja, niescęsna ponose, Nie byłbyœ tak okrutnym, nie chciejze uciekać, PójdŸ do chaty. STACH Nie mogę. DOROTA Wsakze nie ma Basi. STACH Ale psyjdzie. (n. s.) Tu skubent kazał na się cekać. DOROTA Ona tu nie powróci, nie puscš jej nasi. No, to psynajmniej choć mnie ras pocałuj. STACH Nie mogę. DOROTA Dla cego? STACH Mam zdradzać Basię mojš drogę? Moja Pani Doroto, zućcie te jamory, Zyjmy lepiej w psyjaŸni - bo, jakby nas który Sšsiad kiedy wypatsył, a doniósł Bartkowi, Biada mnie i wasemu byłaby gzbietowi, Ja tes mam młodš zonkę, którš z dusy kocham. DOROTA Ja tes to sama cuje, ze ja trochę płocham.Ale cós, kieœmi serce tak zranił niebodze, Ze cyli œpie, cy cuwam, cy siedze, cy chodze, Tyœ mi psytomny, zawse za tobš się bidze, Więc choć ostatni ras œciœnij mnie. (Chwyta go za szyję, w tem Bardos i Bartłomiej wchodzš.) SPRAWA VII Bardos i Bartłomiej. BARTŁOMIEJ Co widzę, Cy mnie co oćmiło? Cy? DOROTA Ach mój mšs, uciekaj! STACH (n. s.) Dalej do wierzby! (włazi w wierzbę.) BARDOS (Zatrzymuje młynarza i odwraca go w przeciwnš stronę, aby nie widział, gdzie się Stach chowa.) Panie młynarzu, zaczekaj! Patrzno, jak œliczny jastrzšb w tę wierzbę się chowa. BARTŁOMIEJ Ej, daj mi WPan pokój, cós się to ma znacyć, Tyœ się tutaj ze Stachem œciskała. DOROTA Ot, głowa, Chyba ci się psyœniło, musiałeœ Ÿle bacyć, Skšd tu Stach? BARTŁOMIEJ Psecie tu był. DOROTA Oto byœ nie bzduzył, Dopiero, com tu wesła. BARTŁOMIEJ Tociem nie pijany. BARDOS Może wam się tylko zdało. BARTŁOMIEJ Mój kochany Panie, gdybyœ mnie niebył tym jastsębiem zduzył, Byłbym go złapał. BARDOS Ale skšdże zaœ, ja przecie Mam też oczy, a nicem nie widział. DOROTA Ot, plecie. BARTŁOMIEJ Jesce mi tak pyskujes, pocekaj. DOROTA Na dusę Psysięgam, ze nic nie wiem. BARTŁOMIEJ Toć i wiezyć musę. BARDOS Tak to jest, człowiekowi czasem się przywidzi. BARTŁOMIEJ Cós to wam jest, Doroto? BARDOS Ot się darmo wstydzi, Bo jš niesłusznie Waszmoœć posšdzacie. ChodŸmy już. Ale cóż to? pszczoły pono macie W tej wierzbie, Bartłomieju? BARTŁOMIEJ Psed miesišcem były, Ale nie wiem, dlacego ten ul pozuciły. BARDOS Może już tam sš znowu, obaczmy. DOROTA (n. s. Przelękniona). Umieram, Jak go złapie, to po mnie. BARTŁOMIEJ Ja co dzień zazieram, Ale ich nigdy nie ma. BARDOS Teraz sš zapewne. DOROTA (n. s.) Oj! zginęłam biedna. BARDOS Jeœli nie, ja pewne Dam wam rady, żeby je napowrót przywabić. DOROTA (n.s.) Drzę cała. BARDOS Najprzód, trzeba ul dobrze zabić, Potem go wysmarować glinš. DOROTA (n. s.) Kiejby jako, Psestrzedz go można. BARTŁOMIEJ Jać to robię, a wselako Nie powracajš pscoły. BARDOS A nie, to spod spodu, Ot tutaj, trzeba zawsze podłożyć im miodu.BARTŁOMIEJ Jać to robię. DOROTA (n. s.) Serce wyleci ze drgania, Ach! niechcę, niechcę więcej obcego kochania. BARDOS Potem także, trzeba mieć i o pszczołach pieczę. BARTŁOMIEJ Jać im dogadzam. DOROTA Ten ras, jak mi się upiece, Psysięgam, ze jus nigdy kochać się nie będę. BARDOS Teraz, chciałbym zobaczyć w œrodku i dobędę Deszczki. (idzie i otwiera drzwiczki). DOROTA Ach! mdło mi, mdło mi, ratujze mnie Boze! BARDOS A to co jest? (niby zdziwiony.) BARTŁOMIEJ Stach w wierzbie? A cys to być moze? Aha! to tam się schował a cós pani zono? DOROTA Ale, bo to... (pomięszana.) BARTŁOMIEJ Widziałem cię ja nie ras, ze stodoły. BARDOS Nic nie wiecie, co to jest i ona też pono Niewie, Basiu, wyjdŸ no tu (Basia wychodzi.) Otóż macie pszczoły. BARTŁOMIEJ I ona tam? (Stach wychodzi.) BARDOS A widać, ze Stachem siedziała. DOROTA Ta niecnota wsyœciutko teras wysłuchała. BARTŁOMIEJ Cózeœcie tam robili? BARDOS Jak w parze turkawki, Siedzieli. BARTŁOMIEJ Ale nacós w wiezbie? BARDOS Dla zabawki, Zwyczajnie dzieci. STACH Tak jest, wzdyć to były zarty. BARTŁOMIEJ Psuć mi ul taki dobry. STACH Ale nic niewarty, Bo prózny. BARDOS Więc widzicie teraz prawdę szczerš, Darmoœcie oto żonę zmartwili, złajali, Bo tu oni przed chwilš s sobš się œciskali. Przeproœcie się. DOROTA (n. s.) Och, teras odzyłam dopiero. BARTŁOMIEJ No, darujcies mi Dosiu. DOROTA Ale tak mnie łajać. BARTŁOMIEJ No zgoda. DOROTA Zgoda. (podajš sobie ręce). BARTŁOMIEJ Teras wy, idŸcie do chaty, A ja pójdę dla Basi prosić goœci w swaty. Słuchajcies nie potseba tego ludziom bajać. SPRAWA VIII Pozostali. STACH Wielki z Wacpana figlas. DOROTA To dowcipna stuka. BARDOS Jest to dla was, Doroto, maleńka nauka, Nie psujcie córce szczęœcia. DOROTA Jus nigdy o Stachu Nie pomyœlę, ledwom ci nie zdechła od strachu, Nie gniewajze się Basiu. BASIA Łatwo wam psebace, Bom się o moim Stachu wiernie psekonała, On nie wiedział Matulu, żem ja tam siedziała, Bo tam sam Pan mię schował, oj, œlicne kołace Na mleku Jegomoœci na drogę upiekę. DOROTA A ja jus zdradzać męza, wiecnie się wyzekę. SPRAWA IX I OSTATNIA Wszyscy. BARTŁOMIEJ Prosiemy na œniadanie. BRYNDUS Z ochotš. MORGAL Z ochotš. BRATŁOMIEJ Jutro wesele wase, a teras Doroto BšdŸ nam rada. BARDOS Nim jeszcze sišdziemy do stołu, Wprzód sobie zanucimy piosneczki pospołu. MIECHODMUCH A ja, podjadłszy szobie, jak się taniecz zacznie, Z pomiędzy wasz do karcmy, wymknę się nieznacznie Rozrywkę niespodzianš zrobię dla Bryndusza, Ubierę się, jak zwycaj u nas, za Bachusza I na beczce przyjadę do wasz. WSZYSCY Zgoda, zgoda. BARDOS Niech tu dziœ będzie sama roskosz i swoboda. STACH A ja, za to, zeœ Waspan był dla mnie łaskawy, Zawiozę swemi końmi do samej Warsawy. BARDOS A ja cobym tam robił? Jest tam i bezemnie Wielu takich, co żyjš tylko z kałamarza. Lecz im się często, chłodno i głodno być zdarza. Wolę pracować w roli, niż żebrać nikczemnie, Tu sobie gdzie na gruncie osiędę w Mogile. WAWRZYNIEC My waspanu złozemy, na pocštek, tyle, Ze będzies gospodazem. BARDOS Dziękuję. - Robotę Skończyłem, poprawiłem w słaboœci Dorotę, Oszczędziłem krwi ludzkiej, zawziętych zgodziłem, Jeœli jeszcze was przytem trochę zabawiłem, Wszystkie moje żšdania już sš dopełnione. ŒPIEWKI BARTŁOMIEJ Zadko teras znaleœć zonę, By była poćciwa, Chocias cłowiek kocha onę, Jednak podejzliwa, A najbardziej kiedy stary Młodš se dobieze, W krótce pójœć musi na mary Lub rogi psybieze. DOROTA Gdy dziewcyno w młodym wieku, Swawolnš się cujes, Nie œlubuj staremu cłeku, Bo wnet pozałujes, A jezeli z dobrej woli Juz się z nim połšcys, Nie sukaj obcej swawoli, Bo Ÿle zawse skońcys. STACH Wy chłopaki, cudzej zony, Nie psujta nikomu, Bo s tej mody zarazonej Tylko bieda w domu, Tak się teras w stadłach psujš Zony i męzowie, Ze ich dzieci nie zgadujš, Któzy ich ojcowie. BASIA Wanda lezy w nasej ziemi, Co niechciała Miemca, Lepiej zawse zyć s swojemi, Nis mieć cudzoziemca. Gdzie się bardziej obcy ziomek, Nis rodak podoba, Biedny bywa taki domek, Traci się chudoba. BRYNDUS Nie pogardzaj ubogimi, Choć jesteœ bogaty, Bo niecyniq nas wielkimi Klejnoty i saty. Nie wydzieraj co cudzego, Sanuj wsystkie stany, Poznaj w cłeku brata swego, A będzies kochany. MORGAL Nie wiez nigdy Siarletanom, A sanuj mšdrego, Nie pomagaj Wielkim Panom Ku biedzie bliŸniego. Bo, jak się casem nieuda, Cnota weŸmie górę, Nie będšć to zadne cuda, Ze ty weŸmies w skórę. JONEK Stsescie wionków swych dziewcęta, Mawiała ma ciotka, Bo w miłoœci jest ponęta, Zdradliwa choć słodka. Dawniej chodził œlub na gody Pses cierniste pole, Teras idzie bes pseskody, Ani się zakole. BARDOS Wy uczeni, którzy wszędzie Cierpicie dla cnoty; Nie zawsze wam tak Ÿle będzie, Nie traćcie ochoty. Służyć swej ojczyŸnie miło Choćby i o głodzie, Byle œwiatło w ludziach było, A sława w narodzie. MIECHODMUCH Chuda fara, Organista czeka na Akcypę, Rzadko teraz by kto sprawił krzciny albo sztypę, Ciężko dzisiaj Boże odpuœć być koœcielnym sługš Mruczš ludzie, że im bieda a zyjš doœć długo. Oddawajcie swe daniny, Co komu należy, Proboszczowi dziesięciny Klesze na pacierze, Organiœcie na przyczynek k, VˆŠj ľA”48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA41 |˙˙Jajec na Wielkanoc, Parę kiełbasz, parę szynek, A teras dobra nocz. CHÓR OGÓLNY Poczciwoœć, wiernoœć, miłoœć i zgoda, Niechaj pod naszym dachem panuje, Niech u nas nigdy przewrotna moda Głów nie zawraca i serc nie psuje. Niech to œwiat pozna że gdzie prostota, Tam jeszcze szczera zostaje cnota. (Wszyscy się biorš do tańca.) KONIEC -------Konwersja: rpg6@go2.pl łej mocy!" A kiedy za dzwi wychodzi, Jus o zonie ani wspomnie; Oj! cemus mi się nie godzi Wzišć ich na naukę do mnie. Takbym. BARDOS Nie troszcz się, miła Basiu, ja tego dowiodę, Że twój Stach zawsze wierny i stały dla ciebie. BASIA Bo tes i jabym za nim skocyła we wodę, Scęœliwšbym była z nim choć o suchym chlebie. BARDOS Słuchajże, jak już z wami do wioski powrócę, Uważaj wtenczas dobrze gdzie ja się obrócę, I jak ci dam znak głowš, zaraz przyjdzieszdo mnie Ja cię tak skryję dobrze, że sama dokładnie Zobaczysz jak Dorota Stasia nęci zdradnie, A on, jak ci jest wierny, i jak żyje skromnie. BASIA Ach, prosę, bardzo prosę! dopiero scęœliwš Będę. BARDOS Otóż i cała gromada przybywa. SPRAWA VIII (Ciż, i wszyscy powracajšcy od bydła.) BARTŁOMIEJ Jest wsystko, ani jednej stuki nie brakuje. MORGAL Oddaliœmy, Mospanie, co do jednej kozy. BRYNDUS (do Bartłomieja) Niech wam się we dwójnasób to stadko pomnozy. ŒWISTOS Zycemy wszscy tego. BARŁOMIEJ Dziękuję, dziękuję. (Do Bardosa.) I Wacpanu tes za to dzięki zanosiemy, Zeœ nas pogodził. Teras do domu wracamy, I Waspana na gody s sobš zaprasamy. BASIA Stasiu, ja pójdę s tobš. STACH (bierze jš za rękę). Razem se pójdziemy. WAWRZYNIEC Bydło, prosto na pasš zapędzš pastuchy. A, i wy tes sam Panu, skłońcie się dziewuchy, Dziękujcie za swe krówki, co tam także były. BASIA Dziękuję s całej siły, Ja za mojš łysš (kłania się). ZOŒKA Ja za mojš płowš. (kłania się). Tę, co to razem lubi trykać się s Pawełkowš. BARDOS Kłaniam. BARTŁOMIEJ Ja się Waspanu psysłuzę, cem mogę. Zupan dobry. WAWRZYNIEC Ja capkę. STACH Ja bóty na drogę. JONEK Ja pas. BASIA Ja płótna stukę. ZOSIA Ja jajek pół kopy. MIECHODMUCH A ja zaœ kantyczkami. BRYNDUS My piwem i miodem. BARDOS Dziękuję wam. WAWRZYNIEC Więc idŸwa. BARDOS IdŸcie tylko przodem. Ja zaraz przyjdę. (wszyscy odchodzš). SPRAWA IX BARDOS (sam, rozżewniony). O jakš szczeroœciš, te chłopy Darujš mnie czem mogš.Uczułem prawdziwie, Że mi się łzy po oczach kręciły Ÿewliwie. Czemu tak małe dary, wielkš roskosz rodzš? Czemu tak sercu miłe? Bo s serca pochodzš. ŒPIEWKA Nie ci nam dajš, którzy sš bogaci, Nie ci, co przymus lub interes majš, Bo pierwsi dajš, co zdarli s swych braci, Drudzy do łaski, wzgardę przyłšczajš. (Zasłona spada.) ODSŁONA III Teatr wystawia to samo, co w pierwszej odsłonie. SPRAWA I DOROTA (sama) Cós to, ze ich tak długo nie widać? Cy casem mojego Stasia w bitwie nie zabili. Oj! toćbym tes becała, wolałabym wreœcie,Zeby mojego starca: ale cyt, salona! Nie powinna, męzowi œmierci zycyć zona, Choć i bzydki, doœć, ze cłek pocciwy. Niewieœcie Zawse zycie małzonka, powinno być drogie.Ze casem się psytrefi cłeku z ułomnoœci Zgzesyć, to jesce nie tak wiele w tem jest złoœci, Ale cychać na zycie, jest psestępstwo srogie. Jabym jus i nareœcie, chciała z nim zyć wiernie, Ale mi ten Stach serce, tak pali niezmiernie,Ze ledwo zyć bez niego mogę, niescęœliwa. Naco się tes to cudzej zecy, tak zachciewa.Gdyby Stasio był moim, moze i połowy Niebyłby mi tak miłym, nie zawrócił głowy, A teras mnie tak dręcy, tak mš dręcy dusę,Ze albo umrę z zalu, albo go mieć musę. Obiecał, kiedym na œlub jego zezwalała, Ze mnie tes pocałuje, jak tylko powróci, Cy mi dotsyma słowa, będš doœwiadcała, Bo po œlubie, to Baœka głowę mu zawróci, A psytem jędza dziewka, nieda sobie w kasęDmuchać. SPRAWA II Dorota, Bryndus, Jonek. DOROTA Jak się mas, Jonku? a nasi? JONEK Za młynem, Wysiadajš tam na bzeg. DOROTA A bydło? BRYNDUS Na pasę, Jus go zagnał pastusek. DOROTA Jakimze to cynem Cudownym wy z Góralmi w zgodzie? JONEK Aj Bartkowa! Jak powiemy, to wam się wej zawróci głowa, Jakie tam dziwowiska ten Skubent wyprawił! I pogodził nas wsystkich i strachu nabawił.BRYNDUS I nawracał i dziwił. DOROTA Ales jak, gadajcie. JONEK Oj! bo to trudno. BRYNDUS I jak! DOROTA Lec psecie. JONEK I BRYNDUS Słuchajcie! DWUŒPIEW BRYNDUS Najpsód cišgnšł drut pses drogę, JONEK Potem sam uciekł na górę BRYNDUS Potem nas uderzył w nogę. JONEK Potem im chciał wybić skórę. BRYNDUS Potem nam kazał powstawać. JONEK Potem groził, potem łajał, BRYNDUS Potem kazał ręce dawać. JONEK Potem jakieœ dziwy bajał. BRYNDUS Potem podawał butelki. JONEK Potem włosy powstawały. BRYNDUS Potem spuœcił drut nie wielki. JONEK Potem kręcił jakieœ wały. BRYNDUS Potem kazał stanšć w koło. JONEK Potem nas wsystkich udezył. BRYNDUS Potem się rozœmiał wesoło. JONEK Potem jus mu nikt nie wiezył, BRYNDUS Wreœcie, djabeł to rozumie, Co ten cłowiek mšdry umie. DOROTA Chyba tes djabeł pojmie, bo ja głupia s tego, Ale otós i nasi, widzę Stasia mego. SPRAWA III Wszyscy prócz Bardosa. DOROTA Witajcie nam, witajcie! BARTŁOMIEJ Jakze się macie zono? Cies się, jus między nami wsystko zakońcono, Jus my w zgodzie. Ten skubent, co to tu Był z nami, pozbawił nas wselkiego kłopotu. WAWRZYNIEC Co on tam nawyrabiał i pojšć nie mozna, Opowiemy wam wsystko. JONEK Ale to zec prózna. Jus my tu powiedzieli Dorocie dokładnie. DOROTA Coœcie wy tu bajali, to i bies nie zgadnie, Ale mi Stasio wsystko najlepiej opowie. BASIA Jest ci tu tyle innych. BARTŁOMIEJ Teras moje zycie, Poniewas na weselu będš ci panowie, Zaksštnij się, we wsystko psysposób sowicie, IdŸ do chaty. - Ty Stachu i ty tes dziewcyna, Pomóscie jej, ja chwilkę zajze tes do młyna. (Odchodzi.) WAWRZYNIEC A my pójdŸmy do karcmy, posilma się ksynkę Dobrš gozałkš. MIECHODMUCH Ja tes łyknę odrobinkę. DOROTA A ja dla was ze Stachem, spozšdzę œniadanie, I wsystkich was do chaty zaprasamy na nie. WSZYSCY Przyjdziem z ochotš. JONEK Będš tańce i muzyka. IdŸmy, hej wiwat! Niech każdy wyksyka. WSZYSCY (krzyczš). Wiwat! (Odchodzš do karczmy.) DOROTA PódŸma więc. (Cišgnie Stacha do chaty.) SPRAWA IV Bardos (pokazuje się nieznacznie i kiwa na Basię.) BARDOS Psyt! psyt! BASIA (spostrzega go). IdŸcie, bo ja musę Troskę zajzeć do karcmy - Jamci druchna psecie Panna młoda mnie ceka. DOROTA (n. s.). Tym lepiej. (Odchodzi ze Stachem.) SPRAWA V Bardos i Basia. BASIA (niecierpliwie). Cós chcecie? Spiescie się, bo ja od nich na krok się nie ruse; Mam ich wejcie zostawić samych? BARDOS Próżna trwoga. Gdzież jest ojciec? BASIA We młynie. BARDOS To dobrze, a teraz Moja Basiu, wleziesz tu w tę wierzbę. BASIA Dla Boga! Ja zaœ w wierzbie mam siedzieć, jak sowa. BARDOS Oj, nieraz Siadywałaœ w niej w parze, s twoim lubownikiem. BASIA Ja zaœ? BARDOS Tak jest. BASIA (n. s.). Ten cłowiek chyba carownikiem, Wsystko zgaduje. (głoœno) Prawda, i zem tam nieras tam siedziała. BARDOS WchódŸ, wchódŸ, a żwawo, będziesz stšd wszystko widziała, Jak się z Dorotš Stasio obchodzi, ale cię Przestrzegam, żebyœ mi się wyjœć nie odważała, Nim otworzę, bo wszystko zepsujesz. BASIA Aj! zjecie Carta, Pani Macocho! BARDOS No, dalej. BASIA Jus włazę. (Basia włazi w wierzbę, Bardos jš zamyka.)BARDOS To jedna, wnet tu będš i drudzy - Terazże, Dalej do młyna, tam się za drzwiami zasadzę. Zapewne Stach uciekać będzie od Doroty, Ona go zechce gonić, a gdy swe zaloty Zacznie palić, ja wtenczas męża wyprowadzę. (Odchodzi do młyna.) SPRAWA VI Dorota, Stach. DOROTA Nie uciekajze. Stasiu! nie bšdŸze tak srogi. STACH Moja Pani Doroto, puscie wy mnie, prose. DOROTA Gdybyœ ty ucuł w sercu, tak srogie pozogi, Takie męki, jakie ja, niescęsna ponose, Nie byłbyœ tak okrutnym, nie chciejze uciekać, PójdŸ do chaty. STACH Nie mogę. DOROTA Wsakze nie ma Basi. STACH Ale psyjdzie. (n. s.) Tu skubent kazał na się cekać. DOROTA Ona tu nie powróci, nie puscš jej nasi. No, to psynajmniej choć mnie ras pocałuj. STACH Nie mogę. DOROTA Dla cego? STACH Mam zdradzać Basię mojš drogę? Moja Pani Doroto, zućcie te jamory, Zyjmy lepiej w psyjaŸni - bo, jakby nas który Sšsiad kiedy wypatsył, a doniósł Bartkowi, Biada mnie i wasemu byłaby gzbietowi, Ja tes mam młodš zonkę, którš z dusy kocham. DOROTA Ja tes to sama cuje, ze ja trochę płocham.Ale cós, kieœmi serce tak zranił niebodze, Ze cyli œpie, cy cuwam, cy siedze, cy chodze, Tyœ mi psytomny, zawse za tobš się bidze, Więc choć ostatni ras œciœnij mnie. (Chwyta go za szyję, w tem Bardos i Bartłomiej wchodzš.) SPRAWA VII Bardos i Bartłomiej. BARTŁOMIEJ Co widzę, Cy mnie co oćmiło? Cy? DOROTA Ach mój mšs, uciekaj! STACH (n. s.) Dalej do wierzby! (włazi w wierzbę.) BARDOS (Zatrzymuje młynarza i odwraca go w przeciwnš stronę, aby nie widział, gdzie się Stach chowa.) Panie młynarzu, zaczekaj! Patrzno, jak œliczny jastrzšb w tę wierzbę się chowa. BARTŁOMIEJ Ej, daj mi WPan pokój, cós się to ma znacyć, Tyœ się tutaj ze Stachem œciskała. DOROTA Ot, głowa, Chyba ci się psyœniło, musiałeœ Ÿle bacyć, Skšd tu Stach? BARTŁOMIEJ Psecie tu był. DOROTA Oto byœ nie bzduzył, Dopiero, com tu wesła. BARTŁOMIEJ Tociem nie pijany. BARDOS Może wam się tylko zdało. BARTŁOMIEJ Mój kochany Panie, gdybyœ mnie niebył tym jastsębiem zduzył, Byłbym go złapał. BARDOS Ale skšdże zaœ, ja przecie Mam też oczy, a nicem nie widział. DOROTA Ot, plecie. BARTŁOMIEJ Jesce mi tak pyskujes, pocekaj. DOROTA Na dusę Psysięgam, ze nic nie wiem. BARTŁOMIEJ Toć i wiezyć musę. BARDOS Tak to jest, człowiekowi czasem się przywidzi. BARTŁOMIEJ Cós to wam jest, Doroto? BARDOS Ot się darmo wstydzi, Bo jš niesłusznie Waszmoœć posšdzacie. ChodŸmy już. Ale cóż to? pszczoły pono macie W tej wierzbie, Bartłomieju? BARTŁOMIEJ Psed miesišcem były, Ale nie wiem, dlacego ten ul pozuciły. BARDOS Może już tam sš znowu, obaczmy. DOROTA (n. s. Przelękniona). Umieram, Jak go złapie, to po mnie. BARTŁOMIEJ Ja co dzień zazieram, Ale ich nigdy nie ma. BARDOS Teraz sš zapewne. DOROTA (n. s.) Oj! zginęłam biedna. BARDOS Jeœli nie, ja pewne Dam wam rady, żeby je napowrót przywabić. DOROTA (n.s.) Drzę cała. BARDOS Najprzód, trzeba ul dobrze zabić, Potem go wysmarować glinš. DOROTA (n. s.) Kiejby jako, Psestrzedz go można. BARTŁOMIEJ Jać to robię, a wselako Nie powracajš pscoły. BARDOS A nie, to spod spodu, Ot tutaj, trzeba zawsze podłożyć im miodu.BARTŁOMIEJ Jać to robię. DOROTA (n. s.) Serce wyleci ze drgania, Ach! niechcę, niechcę więcej obcego kochania. BARDOS Potem także, trzeba mieć i o pszczołach pieczę. BARTŁOMIEJ Jać im dogadzam. DOROTA Ten ras, jak mi się upiece, Psysięgam, ze jus nigdy kochać się nie będę. BARDOS Teraz, chciałbym zobaczyć w œrodku i dobędę Deszczki. (idzie i otwiera drzwiczki). DOROTA Ach! mdło mi, mdło mi, ratujze mnie Boze! BARDOS A to co jest? (niby zdziwiony.) BARTŁOMIEJ Stach w wierzbie? A cys to być moze? Aha! to tam się schował a cós pani zono? DOROTA Ale, bo to... (pomięszana.) BARTŁOMIEJ Widziałem cię ja nie ras, ze stodoły. BARDOS Nic nie wiecie, co to jest i ona też pono Niewie, Basiu, wyjdŸ no tu (Basia wychodzi.) Otóż macie pszczoły. BARTŁOMIEJ I ona tam? (Stach wychodzi.) BARDOS A widać, ze Stachem siedziała. DOROTA Ta niecnota wsyœciutko teras wysłuchała. BARTŁOMIEJ Cózeœcie tam robili? BARDOS Jak w parze turkawki, Siedzieli. BARTŁOMIEJ Ale nacós w wiezbie? BARDOS Dla zabawki, Zwyczajnie dzieci. STACH Tak jest, wzdyć to były zarty. BARTŁOMIEJ Psuć mi ul taki dobry. STACH Ale nic niewarty, Bo prózny. BARDOS Więc widzicie teraz prawdę szczerš, Darmoœcie oto żonę zmartwili, złajali, Bo tu oni przed chwilš s sobš się œciskali. Przeproœcie się. DOROTA (n. s.) Och, teras odzyłam dopiero. BARTŁOMIEJ No, darujcies mi Dosiu. DOROTA Ale tak mnie łajać. BARTŁOMIEJ No zgoda. DOROTA Zgoda. (podajš sobie ręce). BARTŁOMIEJ Teras wy, idŸcie do chaty, A ja pójdę dla Basi prosić goœci w swaty. Słuchajcies nie potseba tego ludziom bajać. SPRAWA VIII Pozostali. STACH Wielki z Wacpana figlas. DOROTA To dowcipna stuka. BARDOS Jest to dla was, Doroto, maleńka nauka, Nie psujcie córce szczęœcia. DOROTA Jus nigdy o Stachu Nie pomyœlę, ledwom ci nie zdechła od strachu, Nie gniewajze się Basiu. BASIA Łatwo wam psebace, Bom się o moim Stachu wiernie psekonała, On nie wiedział Matulu, żem ja tam siedziała, Bo tam sam Pan mię schował, oj, œlicne kołace Na mleku Jegomoœci na drogę upiekę. DOROTA A ja jus zdradzać męza, wiecnie się wyzekę. SPRAWA IX I OSTATNIA Wszyscy. BARTŁOMIEJ Prosiemy na œniadanie. BRYNDUS Z ochotš. MORGAL Z ochotš. BRATŁOMIEJ Jutro wesele wase, a teras Doroto BšdŸ nam rada. BARDOS Nim jeszcze sišdziemy do stołu, Wprzód sobie zanucimy piosneczki pospołu. MIECHODMUCH A ja, podjadłszy szobie, jak się taniecz zacznie, Z pomiędzy wasz do karcmy, wymknę się nieznacznie Rozrywkę niespodzianš zrobię dla Bryndusza, Ubierę się, jak zwycaj u nas, za Bachusza I na beczce przyjadę do wasz. WSZYSCY Zgoda, zgoda. BARDOS Niech tu dziœ będzie sama roskosz i swoboda. STACH A ja, za to, zeœ Waspan był dla mnie łaskawy, Zawiozę swemi końmi do samej Warsawy. BARDOS A ja cobym tam robił? Jest tam i bezemnie Wielu takich, co żyjš tylko z kałamarza. Lecz im się często, chłodno i głodno być zdarza. Wolę pracować w roli, niż żebrać nikczemnie, Tu sobie gdzie na gruncie osiędę w Mogile. WAWRZYNIEC My waspanu złozemy, na pocštek, tyle, Ze będzies gospodazem. BARDOS Dziękuję. - Robotę Skończyłem, poprawiłem w słaboœci Dorotę, Oszczędziłem krwi ludzkiej, zawziętych zgodziłem, Jeœli jeszcze was przytem trochę zabawiłem, Wszystkie moje żšdania już sš dopełnione. ŒPIEWKI BARTŁOMIEJ Zadko teras znaleœć zonę, By była poćciwa, Chocias cłowiek kocha onę, Jednak podejzliwa, A najbardziej kiedy stary Młodš se dobieze, W krótce pójœć musi na mary Lub rogi psybieze. DOROTA Gdy dziewcyno w młodym wieku, Swawolnš się cujes, Nie œlubuj staremu cłeku, Bo wnet pozałujes, A jezeli z dobrej woli Juz się z nim połšcys, Nie sukaj obcej swawoli, Bo Ÿle zawse skońcys. STACH Wy chłopaki, cudzej zony, Nie psujta nikomu, Bo s tej mody zarazonej Tylko bieda w domu, Tak się teras w stadłach psujš Zony i męzowie, Ze ich dzieci nie zgadujš, Któzy ich ojcowie. BASIA Wanda lezy w nasej ziemi, Co niechciała Miemca, Lepiej zawse zyć s swojemi, Nis mieć cudzoziemca. Gdzie się bardziej obcy ziomek, Nis rodak podoba, Biedny bywa taki domek, Traci się chudoba. BRYNDUS Nie pogardzaj ubogimi, Choć jesteœ bogaty, Bo niecyniq nas wielkimi Klejnoty i saty. Nie wydzieraj co cudzego, Sanuj wsystkie stany, Poznaj w cłeku brata swego, A będzies kochany. MORGAL Nie wiez nigdy Siarletanom, A sanuj mšdrego, Nie pomagaj Wielkim Panom Ku biedzie bliŸniego. Bo, jak się casem nieuda, Cnota weŸmie górę, Nie będšć to zadne cuda, Ze ty weŸmies w skórę. JONEK Stsescie wionków swych dziewcęta, Mawiała ma ciotka, Bo w miłoœci jest ponęta, Zdradliwa choć słodka. Dawniej chodził œlub na gody Pses cierniste pole, Teras idzie bes pseskody, Ani się zakole. BARDOS Wy uczeni, którzy wszędzie Cierpicie dla cnoty; Nie zawsze wam tak Ÿle będzie, Nie traćcie ochoty. Służyć swej ojczyŸnie miło Choćby i o głodzie, Byle œwiatło w ludziach było, A sława w narodzie. MIECHODMUCH Chuda fara, Organista czeka na Akcypę, Rzadko teraz by kto sprawił krzciny albo sztypę, Ciężko dzisiaj Boże odpuœć być koœcielnym sługš Mruczš ludzie, że im bieda a zyjš doœć długo. Oddawajcie swe daniny, Co komu należy, Proboszczowi dziesięciny Klesze na pacierze, Organiœcie na przyczynek k, VˆŠj ľA”48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đj€@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż”üżN¸÷ż@,ŞjI_÷ż@”Şjj< „