ĺbkŃÉ˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙őđGî’ŕGđ@îŕ@>ŕBđEîoŕEńŮő>ŕB>RŕG>˙ęÁńŮ˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙ĂUÎíffĚ sƒ ˆ‰ÜĚnćÝÝٙťťgcněĚÝܙŸťš3>CLAS HAMLET €003KŠk˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙Copyright (C)2000-2001 Pat Crowe. This Book Reader was distributed solely for the reading of classic books which are out of copyright. Program extends to address 3fffh. No responsibilty can be accepted for any breach of copyright nor for any other matter involved with material above this address. This material will have been added by a user of this program and not the author of this program. Please address any enquiries concerning breach of copyright or any other concerns, to that third party. óÍĆ>˙ęŔúPę ŔúQęŔ1ţ˙Íb͛ >ęa>ŕ&>ę Ŕ>˙ę ŔÍđ͜Í:Í\ÍćÍóÍ ÍBÍS ú‚˙§(Ţú ŔOÍŕ>ęŔͧ ÍÓ ÍŽ Íż ÍÓ ÍŽ ÍG ÍÓ ÍŽ úQęŔÍ|ÍĹÍr>ęÁ>xŕE>@ŕAŻŕ>ŕ˙>Óŕ@űÍ ÍvúÁˇ(ńŻęÁ́Ë VËw cËoÂÄËgÂŐË_ 9ËW -ËO ËG Ăú Ŕ<ţ >OÍŕĂú Ŕ<ţ >OÍłĂÍ ĂÍS ĚĹĂú Ŕţ(ţ(ţ(#ú Ŕţ("ţ(*ţ( *Í/ĂÍĹĂÍËĂ͘ĂÍ^ĂÍ÷ĂÍĂÍ#Ăú Ŕ=ţ˙ >OÍ|Ăú Ŕ<ţ >OÍ|Ă!>w# űÉ!6# ú6˙#6# öÉ! 6˙#6# ö6# úÉÍB͜ÍĹÉú ŔţČÍw Í ÍÓ úÁO> ‘O͜úÁOÍŽ úÁ<ţ 8>ęÁÉú Ŕţ ú ŔGÍ3 8 ř Í3 8 řÍ#@Íw  Í  úÍÓ úÁţ(=> ęÁúÁO> ‘ţ >O͜úÁOÍŽ ú Ŕţ 0<ę ŔÉú ŔţČŐĹúÁO ú Ŕţ ͟ Íw Í ÍÓ ÍŽ yţ  Ü{ę ŔÁŃÉĹú Ŕţ ú ŔĆ GÍ3  úÍ3  úúÁO Íw Í ÍÓ ÍŽ yţ  é> ę ŔÁÉ>ę Ŕ>ęÁ>ęŔę!>ęA!@}ęŔ|ęŔÍŃ!ĐŔ*§ úaŔ*§ úúŔOúŔG>š >¸ >>ęŔÉ>ęŔę!>ęA!@}ęŔ|ęŔÍ- űÍŃúŔ=ęŔ Í3  úÍĹÉÍ-(ÍŃ>ęŔúŔć€(ěÍĹÉÍŃ>ęŔúŔć€Ę˜ÍĹÉ Í3  úÍuĘ,ÍŃúŔţÂúŔţĘ#>ę Ŕ>ęŔúŔć€(ÖÍĹÉĺŐĹúŔoúŔg #F+NxĄ<(,xą úŔęŔ͡ ÍÓ ÍŽ úQęŔ>ęŔ$úŔţ(>ęŔÍŻ ÍÓ ÍŽ úQęŔ>ęŔÁŃáÉĺŐĹú Ŕţ˙(!В@§(=ůÍ3 yę Ŕ!В@y§( řÍ3 ÁŃáÉĺŐĹyę Ŕ>ęŔÍG ÍÓ ÍŽ úQęŔú ŔO>˙ę ŔÍ|ÁŃáÉĺŐĹyę Ŕţ(ţ(ţ(ţ( ţ($ţ((!pÍ(!€Í !Í! Í!°Í!ŔÍÁŃáÉÍćĺĹ~î˙" ů ôÁáÉĺŐĹú Ŕ!ů ţ(q! ţ(j!H ţ(c!p ţ(\!˜ ţ(U!Á ţ(N!Ň ţ(G!ę ţ(@! ţ (9!: ţ (2!b ţ (+!Ň &ĺŐĹ!ˆ ĺŐĹ!ŔĺŐĹ!Ú ĺŐĹ!ą ĺŐĹ!aŔ˛Ŕ*§ úÁŃáÉ Przewiń Wers Str. Roz. Wsz Liiku: Rivi Sivu Kapp LopBlättern: Zeil Seit Kapt AlleDéfiler: Ligne Page Chap ToutScrolla: Rad Sida Kap Hela Lista: Linea Pagina Cap. Tutto Blader: Lijn Blad Hfdst Alles Bla: Linje Side Kap Alle Despl.: Línea Página Cap. Todo Mudar: Linha Pagina Cap. Tudo Despl.: Línia Plana Cap. Tot ĺŐĹúŔGúŔ<¸8Í-(ÍŃ>>ę Ŕ7 ęŔ>ę Ŕ§ÁŃá§ÉĺŐĹúŔţÂO úŔţÂO úŔţ(úŔţ ÍuÍŃúŔ>ę Ŕ7 =ęŔ>ę Ŕ§ÁŃáÉĺŐĹúŔG!Đx§(~#§ ÷ô˛Ŕ*§ úÁŃá§ÉĺĹ!€6# xą řÁáÉĺŐĹy!ţ(#!@‘ţ(!€’ţ(!Ŕ“ţ(!€@y§(=ů]T! ÁÍćP* úÍćP* úÍćP* úÍćP* úÁŃáÉ> ę>ęA!  y§( ĺ>""Ŕ " úáúN"úO">ęúŔćęAÉ> ę>ęA!  y§( *GúN¸ 6*GúO¸ .Ŕ * ú>ęúŔę!úŔćęAÍŃ Í3  úÉ> ę>ęA!    ž # ÷őúŔćęAńÉĺŐĹ! Á@6# xą ř!˛Ŕ~#§(Í÷ öÁŃáÉĺĹÖ o&MD)))  0úŔţ( 8 V#F#Í' yţ őzƒ_ÁáÉĺŐĹk&)}ćđo Á ÁĹË!Ë ÁĹ{ć§(Ë8Ë=öxśw#wyśw#wÁŃáÉđ˙ˇŕ˙Íćđ@ćŕ@É>‘ŕ@É>äŕGŕHŕIÉĺŐÍć!`˜Ŕ>đ" üÍćŔ" üŃáÉĺŐ!`˜ y§(=ů> ‘W>ÍćÍ'(Í'(Í'(éőy§ ńń!`˜QÍćÍ'(Í'(Í'(éŃáÉĺĹú‚˙§(,>˙ŕO!˜`>" xą ř€>" xą ř`>" xą ř>ţŕOÁáÉĹw#< ú 6# úÁÉ!˜>"< ű! ˜"< ű!@˜6ń# úÉ!ŕ™ 6ň# ú!š>("< ű! š "< űÉ́Ĺ> ŕđđđđ/ćË7G>ŕđđđđđđđđđđ/ć°Gú€˙¨ ę˙xę€˙>0ŕú˙ÁÉţ(Ż>˙ę‚˙ÉĹ>˙ŕ$ˆ xą ű>ŕ$ÁÉőđ@ć€(đDţ‘ ôńɇ‡‡Ć€ęh˙ióúA˙ć ů*âű ňÉ>€ęh˙ióúA˙ć ů*âű ňÉ>€ęh˙@ióúA˙ć ů*âű ňɇ‡‡Ć€ęj˙kóúA˙ć ů*âű ňÉ>€ęj˙k@óúA˙ć ů*âű ňÉ˙ď=ď=|˙ď=˙˙ď=ď=˙ď=˙˙ď=ď=˙ď=˙˙ď=ď=ŕ˙ď=˙ď=ď=˙ď=ď=ď=ď=<ď=ď˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙MBFONTMonospaced @@@@@@   ŕ ŕ @ŔŔŕ``@€ @€ @ @@  `@@ @@@@@ @ @@ŕ@ @ŕ@ @`@ @@@€€ŕ     ŕ@Ŕ@@@@ŕŕ  @€€ŕŕ  `  ŕ€€  ŕ ŕ€€ŕ Ŕŕ€€ŕ  ŕŕ @@€€ŕ  ŕ  ŕŕ  ŕ ŕ@@ @ @€@ ŕŕ€@ @€ŕ  @@@ŕ ŕŕŕ€ŕŕ  ŕ   Ŕ  Ŕ  Ŕŕ€€€€€ŕŔ     Ŕŕ€€ŕ€€ŕŕ€€ŕ€€€ŕ€€€  ŕ   ŕ   ŕ@@@@@ŕ  ŕ   Ŕ   €€€€€€ŕ ŕ     ŕ      @     @ŕ  ŕ€€€ŕ    Ŕ ŕ  ŕŔ  ŕ€€ŕ ŕŕ@@@@@@      ŕ     @@     ŕ    @      ŕ@@@ŕ @@@€ŕ`@@@@@`€€@@@ ` `@ ŕ@ ŕ ŕ ŕ€€ŕ   ŕŕ€€€ŕ ŕ   ŕŕ ŕ€ŕ`@ŕ@@@@ŕ  ŕ ŕ€€Ŕ    @@@@@@ @€€  Ŕ  @@@@@@  ŕ   Ŕ    ŕ   ŕŕ  ŕ€€ŕ  ŕ Ŕ €€€ŕ€ŕ ŕ@`@@@     ŕ    @   ŕ   @     ŕ ŕŕ @€ŕ @@€@@ @@@@@@@€@@ @@€`€ŕŕŕŕŕŕŕ@ €`€ @ŕ     ŕ@€`@ŕ@@@@Ŕ   @ŕ@@@@@@ŕ@@@ŕ@@ € @€  @ŕ€ŕ ŕ @€@ @ŕ€ŕ ŕŕ     ŕ @ŕ @€ŕ @ŕ @€ŕŕ     ŕ @€@    ŔŔŕŕ`@ŕ@@ @ŕ€ŕ ŕ€@ @€ @ŕ€ŕ ŕŕ     ŕ @ŕ @€ŕ @ŕ @€ŕ@@@@@@@ŕ€€ŕ@€€€ Ŕ€ŕ @ ŕ  ŕ   0@@@@@@ŕ€ŕ ŕ ŕ ŕ€ŕŕ ŕ ŕ @€@ ŕ Ŕŕ€€@ŕ @@€ŕŕ ŕ@ŕ@ŕŔ @€ŕ@@`@Ŕ@@@€ŔŔŔŕ€€       @€Ŕ@Ŕŕ ŕ ŕ ŕ ŕ€@ @€@@@€ ŕ @@@ŕ @ŕŕ`ŕ€ ŕ @ŕ @€ŕ€@ŕ ŕ  @ŕ ŕ @ ŕ ŕ `€ŕ ŕ  ŕ ŕ @ŕ ŕ @ŕ€€€€ŕŕ€€€€ŕ@ €@ŕ€ŕ€ŕ @ŕ€ŕ€ŕŕ€€ŕ€€ŕ  ŕ€ŕ€ŕ€@ŕ@@ŕ @ŕ@@ŕ@ ŕ@@ŕ ŕ@@ŕŔ  ŕ  Ŕ @ ŕŕ  €@ŕ  ŕ@ŕ    ŕ@ ŕ  ŕP ŕ  ŕ ŕ  ŕ @ ŕ  ŕ  ŕ€@   ŕ @   ŕ@    ŕ    ŕ @  @@Ŕ€ŕ ŕ€ŔŔ Ŕ  Ŕ€€@ŕ ŕ ŕ @ŕ ŕ ŕ@ ŕ ŕ ŕP ŕ ŕ ŕ ŕ ŕ ŕ@ŕ ŕ ŕ @ŕ€€€ŕŕ€€ŕ@ €@ŕ ŕ€ŕ @ŕ ŕ€ŕŕ ŕ€ŕ  ŕ ŕ€ŕ€@@@@@@€@@@@@ €€€€ @@@@@ @  ŕ ŕ @ŕ   €@ŕ ŕ @ŕ  ŕ@ ŕ ŕP ŕ ŕ ŕ   ŕ@ŕ@ŕ ŕ ŕ€@  ŕ @  ŕ@   ŕ   ŕ @  ŕ ŕ€€ŕ ŕ€€   ŕ ŕMBFONTVariable pitch €€€€€€  PPřPřPP x ř(đ ŔČ @˜ŕ  @° Đ€€@€€€€€@€@@@@@€@ŕ@ @ŕ@@€Ŕ€ @@@€€@     @@Ŕ@@@@ŕŕ  @€€ŕŕ  `  ŕ€€  ŕ ŕ€€ŕ Ŕŕ€€ŕ  ŕŕ @@€€ŕ  ŕ  ŕŕ  ŕ ŕ€€@@€ @€@ ŔŔ€@ @€ŕ  @@@ŕ ŕŕŕ€ŕŕ  ŕ   Ŕ  Ŕ  Ŕŕ€€€€€ŕŔ     Ŕŕ€€ŕ€€ŕŕ€€ŕ€€€ŕ€€€  ŕ   ŕ   ŕ@@@@@ŕ  ŕ   Ŕ   €€€€€€ŕˆŘ¨ˆˆˆˆˆˆČ¨˜ˆˆŕ     ŕŕ  ŕ€€€ŕ    Ŕ ŕ  ŕŔ  ŕ€€ŕ ŕŕ@@@@@@      ŕ      @ˆˆˆ¨¨¨P   @      ŕ@@@ŕ @@@€ŕŔ€€€€€Ŕ€€@@@ Ŕ@@@@@Ŕ@ ŕ€@ŕ ŕ ŕ€€ŕ   ŕŕ€€€ŕ ŕ   ŕŕ ŕ€ŕ`@ŕ@@@@ŕ  ŕ ŕ€€Ŕ    €€€€€€@@@@@@€€€  Ŕ  €€€€€€€ř¨¨¨¨ŕ    @   @ŕ   Ŕ€ŕ   ` ࠀ€€ŕ€ŕ ŕ€Ŕ€€€Ŕ    ŕ    @ˆ¨¨¨P  @     ŕ ŕŕ @€ŕ @@€@@ €€€€€€€€@@ @@€P ŕŕŕŕŕŕŕ`€€`€€`ŕ     ŕ@€`@ŕ@@@@Ŕ  ¨@ŕ@@@@@@ŕ@@@ŕ@@ € @€P @ŕ€ŕ ŕ @€@ @ŕ€ŕ ŕŕ     ŕ @ŕ @€ŕ @ŕ @€ŕŕ     ŕ@€€@HHŔŔđřP ü\T @ŕ€ŕ ŕ€@ @€ @ŕ€ŕ ŕŕ     ŕ @ŕ @€ŕ @ŕ @€ŕ€€€€€€@ŕ€€ŕ@€€€ Ŕ€ŕˆpPpˆŕ  ŕ  °€€€€€€ŕ€ŕ ŕ ŕ x„´¤´„xŕ ŕ ŕ$HH$ŕ Ŕx„´¤„x@ŕ @@€ŕŕ ŕ@ŕ@ŕŔ @€ŕ@@`Ŕ@@@@€   ŕ€€ĐĐPPPPP€€Ŕ@Ŕŕ ŕ ŕ ŕ ŕH$H€€€  (8€€€°ˆ 8ŕ ŕ(č @ŕ @€ŕ€@ŕ ŕ   @ŕ ŕ  @ ŕ ŕ P ŕ ŕ  ŕ ŕ  @ŕ ŕ  @ŕ€€€€ŕŕ€€€€ŕ@ €@ŕ€ŕ€ŕŕ€€ŕ€€ŕ ŕ€€ŕ€€ŕ  ŕ€ŕ€ŕ€@ŕ@@ŕ @ŕ@@ŕ@ ŕ@@ŕ ŕ@@@ŕpHHčHHp¨ˆČ¨˜ˆ€@ŕ  ŕ@ŕ    ŕ@ ŕ  ŕP ŕ  ŕPpˆˆˆp @ řˆ˜¨Čˆř€@   ŕ @   ŕ@    ŕ    ŕ @  @@Ŕ€ŕ ŕ€Ŕ@ Ŕ  Ŕ€€@ŕ ŕ ŕ @ŕ ŕ ŕ@ ŕ ŕ ŕP ŕ ŕ ŕ ŕ ŕ ŕ@ŕ ŕ ŕ @ŕ€€€ŕŕ€€ŕ@ €@ŕ ŕ€ŕ @ŕ ŕ€ŕŕ ŕ€ŕ  ŕ ŕ€ŕ€@@@@@@€€€€€@ @@@@ @@@@@ @ p` @ŕ    €@ŕ  ŕ @ŕ   ŕ@ ŕ  ŕP ŕ  ŕ ŕ   ŕ@ŕ@ř¨¨ř@€@   ŕ @   ŕ@    ŕ    ŕ @  ŕ ŕ€€ŕ  ŕ€€   ŕ ŕp“)€˝c€Ŕ nc. cN ca'< c1 cś<ź "HAMLET" WILLIAM SHAKESPEARE K l a u d i u s z – król duński H a m l e t – syn poprzedniego,,a synowiec teraŸniejszego króla P o l o n i u s z –szambelan H o r a c y – przyjaciel Hamleta L a e r t e s – syn Poloniusza K s i š d z DWORZANIE: W o l t y m a n d K o r n e l i u s z R o z e n k r a n c G i l d e n s t e r n O z r y k OFICEROWIE: M a r c e l l u s B e r n a r d o F r a n c i s k o – żołnierz R a j n o l d – sługa Poloniusza R o t m i s t r z P o s e ł D u c h ojca Hamleta F o r t y n b r a s – ksišżę norweski G e r t r u d a – królowa duńska,,matka Hamleta O f e l i a – córka Poloniusza Panowie,damy,oficerowie,żołnierze,aktoro- wie,grabarze,majtkowie,posłowie i inne osoby. Rzecz odbywa się Elzynorze 1) [1) Elsynor – obecnie Helsingőr,,port i miasto w Danii położne w najwęższym miejscu cieœniny Sund.] AKT PIERWSZY SCENA PIERWSZA Taras przed zamkiem. F r a n c i s k o na warcie.Bernardo zbliża się ku niemu. BERNARDO Kto tu? FRANCISKO Nie,pierwej ty sam mi odpowiedz; Stój,wymień hasło! BERNARDO „Niech Bóg chroni króla.” FRANCISKO Bernardo? BERNARDO Ten sam. FRANCISKO Bardzo akuratnie Stawiacie się na czas,panie Bernardo. BERNARDO Tylko co biła dwunasta.IdŸ,spocznij, Francisko. FRANCISKO Wdzięcznym wam za zluzowanie, Bom zzišbł i głupio mi na sercu. BERNARDO Miałżeœ Spokojnš wartę? FRANCISKO Ani mysz nie przeszła. BERNARDO Dobranoc.Jeœli napotkasz Marcella I Horacego,z którymi tej nocy Straż mam odbywać,powiedz,niech się œpieszš. H o r a c y i M a r c e l l u s wchodzš FRANCISKO Zda mi się,że ich słyszę.– Stój!!kto idzie? MARCELLUS „Lennicy króla.” HORACY „Przyjaciele kraju.” FRANCISKO A zatem dobrej nocy. MARCELLUS BšdŸ zdrów,stary. Kto cię zluzował? FRANCISKO Bernardo.Dobranoc. Odchodzi. MARCELLUS Hola!Bernardo! BERNARDO Ho!czy to Horacy Z tobš,Marcellu? HORACY Niby on. BERNARDO Witajcie. HORACY I cóż?Czy owa postać i tej nocy Dała się widzieć? BERNARDO Ja nic nie widziałem. MARCELLUS Horacy mówi,że to przywidzenie. I nie chce wierzyć wieœci o tym strasznym Dwa razy przez nas widzianym zjawisku; Uprosiłem go przeto,aby z nami Przepędził częœć tej nocy dla sprawdzenia Œwiadectwa naszych oczu i zbadania Tego widziadła,jeżeli znów przyjdzie. HORACY Nic z tego,ręczę,że nie przyjdzie. BERNARDO UsišdŸ I œcierp,że jeszcze raz zaszturmujemy Do twego ucha,które tak jest mocno Obdarowane przeciw opisowi Tego,czegoœmy przez dwie noce byli Œwiadkami. HORACY Dobrze,usišdŸmy;Bernardo! Opowiedz,jak to było. BERNARDO Przeszłej nocy, Gdy owa jasna gwiazda na zachodzie Tę samš stronę nieba oœwiecała, Gdzie teraz błyszczy,i zamkowy zegar Bił pierwszš,Marcel i ja ujrzeliœmy... MARCELLUS Przestań;spojrzyjcie tam:nadchodzi znowu. Duch się ukazuje. BERNARDO Zupełnie postać nieboszczyka króla.2) [ 2)tj.ojca Hamleta.] MARCELLUS Horacy,przemów doń,uczony jesteœ. BERNARDO Możeż być większe podobieństwo?powiedz. HORACY Prawda;słupieję z trwogi i zdumienia. BERNARDO Zdawałoby się,że chce,aby który Z nas doń przemówił. MARCELLUS Przemów doń,Horacy. HORACY Ktoœ ty,co nocnej pory nadużywasz I œmiesz przywłaszczać sobie tę wspaniałšWojennš postać,którš pogrzebiony Duński monarcha za życia przybierał? Zaklinam cię na Boga:odpowiadaj. MARCELLUS To mu się nie podoba. BERNARDO Patrz,odchodzi. HORACY Stój! mów;zaklinam cię:mów. Duch znika MARCELLUS Już go nie ma. BERNARDO I cóż,Horacy?Pobladłeœ,drżysz cały. Powieszże jeszcze,że to urojenie? Co myœlisz o tym? HORACY Bóg œwiadkiem,że nigdy Nie byłbym temu wierzył,gdyby nie to Tak jawne,dotykalne przeœwiadczenie Własnych mych oczu. MARCELLUS Nie jestże to widmo Podobne,powiedz,do zmarłego króla? HORACY Jak ty do siebie.Takš właœnie zbroję Miał wtedy,kiedy Norweżczyka pobił: Tak samo,pomnę,marszczył czoło wtedy, Kiedy po bitwie zaciętej na lodach Rozbił tabory Polaków.Rzecz dziwna! MARCELLUS Tak to dwa razy punkt o tejże samej Godzinie przeszło marsowymi kroki To widmo mimo naszych posterunków. HORACY Co by to w gruncie mogło znaczyć,nie wiem; Atoli wedle kalibru i skali Mojego sšdu,jest to prognostykiem Jakichœ szczególnych wstrzšœnień w naszym kraju. MARCELLUS SišdŸcie i niech mi powie,kto œwiadomy, Na co te cišgłe i tak œcisłe warty Poddanych w kraju noc w noc niepokojš? Na co te lanie dział i skupywanie Po obcych targach narzędzi wojennych? Ten ruch w warsztatach okrętowych,kędy Trud robotnika nie zna odróżnienia Między niedzielš a resztš tygodnia? Co powoduje ten gwałtowny poœpiech, Dajšcy dniowi noc za towarzyszkę? Objaœniż mi to kto? HORACY Ja ci objaœnię. Przynajmniej wieœci chodzš w taki sposób: Ostatni duński monarcha,którego Obraz dopiero co nam się ukazał, Był,jak wiadomo,zmuszony do boju Przez norweskiego króla,Fortynbrasa, Zazdroszczšcego mu jego potęgi. Mężny nasz Hamlet (jako taki bowiem Słynie w tej stronie znajomego œwiata) Położył trupem tego Fortynbrasa, Który na mocy aktu,pieczęciami Zatwierdzonego i uœwięconego Wojennym prawem,był obowišzany Częœci swych krajów ustšpić zwycięzcy, Tak jak nawzajem nasz król,na zasadzie Klauzuli tegoż samego układu, Byłby był musiał odpowiedniš porcję Swych dzierżaw oddać na wieczne dziedzictwo Fortynbrasowi,gdyby ten był przemógł. Owóż syn tego,panie,Fortynbrasa, Awanturniczym pobudzony szałem, Zgromadził teraz zebranš po różnych Kštach Norwegii,za strawę i jurgielt,3) Tłuszczę bezdomnych wagabundów w celu, Który bynajmniej nie tršci tchórzostwem, A który,jak to nasz rzšd odgaduje, Nie na czym innym się zasadza,jeno Na odebraniu nam siłš oręża W drodze przemocy wyż rzeczonych krain, Które utracił był jego poprzednik; I to,jak mi się zdaje,jest przyczynš Owych uzbrojeń,powodem czat naszych I Ÿródłem tego wrzenia w całym kraju. [ 3) Jurgielt – żołd.] BERNARDO I ja tak samo sšdzę;tym ci bardziej, Że to zjawisko w wojennym przyborze Odwiedza nasze czaty i przybiera Na siebie postać nieboszczyka króla, Który tych wojen był i jest sprężynš. HORACY Znak to dla oczu ducha płodny w groŸbę. Gdy Rzym na szczycie stał swojej potęgi, Krótko przed œmierciš wielkiego Juliusza,4) Otworzyły się groby i umarli Błšdzili jęczšc po ulicach Rzymu; Widziane były różne dziwowiska: Jako to gwiazdy z ogonem,deszcz krwawy, Plamy na słońcu i owa wilgotna Gwiazda 5) rzšdzšca państwami Neptuna, Zmierzchła,jak gdyby na sšd ostateczny. I otóż takie same poprzedniki Smutnych wypadków,które jako gońce Biegnš przed losem albo sš prologiem Wróżb przyjœć majšcych,nieba i podziemia Zsyłajš teraz i naszemu państwu. Duch powraca. Patrzcie!znów idzie.Zastšpię mu drogę, Choćbym miał zdrowiem przypłacić.Stój,maro! Możeszli wydać głos albo przynajmniej DŸwięk jakikolwiek przystępny dla ucha: To mów! Jestli czyn jaki do spełnienia,zdolny Dopomóc tobie,a mnie przynieœć zaszczyt: To mów! Maszli œwiadomoœć losów tego kraju, Które,wprzód znajšc,można by odwrócić: To,mów! Alboli może za życia pogrzebałeœ W nieprawy sposób zgromadzone skarby, Za co wy,duchy,bywacie,jak mówiš, Skazane nieraz tułać się po œmierci. Kur pieje. Mów!Stój!Mów!– zabież mu drogę,,Marcellu.[ 4) Juliusza - Juliusza Cezara ((100 - 40 p..n.e.). 5) Gwiazda - Księżyc,,kierujšcy przypływem i odpływem morza.] MARCELLUS Mamże nań natrzeć halabardš? HORACY Natrzyj. Jeœli nie stanie. BERNARDO Tu jest! HORACY Tu jest! Duch znika. MARCELLUS Zniknšł Krzywdzim tę postać tak majestatycznš, Chcšc jš przemocš zatrzymać;powietrze Tylko chwytamy i czcza nasza groŸba Złoœliwym tylko jest uršgowiskiem. BERNARDO Chciał coœ podobno mówić,gdy kur zapiał. HORACY Wtem nagle wzdrygnšł się jak winowajca Na głos strasznego apelu.Słyszałem, Że kur,ten trębacz zwiastujšcy ranek, Swoim donoœnym,przeraŸliwym głosem Przebudza bóstwo dnia,i na to hasło Wszelki duch,czy to błšdzšcy na ziemi, Czy w wodzie,w ogniu czy w powietrzu,spiesznie Wraca,skšd wyszedł;a że to jest prawdš, Dowodem właœnie to,coœmy widzieli. MARCELLUS Zadrżał i rozwiał się,skoro kur zapiał, Mówiš,że ranny ten ptak,w owej porze, Kiedy œwięcimy narodzenie Pana, Po całych nocach zwykł œpiewać i wtedy Żaden duch nie œmie wyjœć z swego siedliska: Noce sš zdrowe,gwiazdy nieszkodliwe, Złe œpi,ustajš czarodziejskie wpływy, Tak œwięty jest ten czas i dobroczynny. HORACY Słyszałem i ja o tym i po częœci Sam daję temu wiarę.Ale patrzcie, Już dzień w różanym płaszczu strzšsa rosę Na owym wzgórku wschodnim.ZejdŸmy z warty. Moja zaœ rada,abyœmy niezwłocznie O tym,czegoœmy tu œwiadkami byli, Uwiadomili młodego Hamleta; Bo prawie pewien jestem,że to widmo, Milczšce dla nas,przemówi do niego. Czy się zgadzacie na to,co nam zrobić Zarówno serce,jak powinnoœć każe? MARCELLUS Jak najzupełniej,i wiem nawet,gdzie go Na osobnoœci zdybiemy dziœ z rana. Wychodzš. SCENA DRUGA Sala audiencjonalna w zamku. K r ó l,K r ó l o w a,H a m l e t,P o l o n i us z, L a e r t e s,W o l t y m a n d,K o r n e l i u s z, panowie i orszak. KRÓL Jakkolwiek œwieżo tkwi w naszej pamięci Zgon kochanego,drogiego naszego Brata Hamleta,jakkolwiek by przeto Sercu naszemu godziło się w ciężkim Żalu pogršżać,a całemu państwu Zawrzeć się w jeden fałd kiru,o tyle Jednak rozwaga czyni gwałt naturze, Że pomnšc o nim nie zapominamy O sobie samych.Dlatego – z zatrutš,, Że tak powiemy,od smutku radoœciš, Z pogodš w jednym,a łzš w drugim oku, Z bukietem w ręku,a jękiem na ustach, Na równi ważšc wesele i boleœć – Połšczyliœmy się małżeńskim węzłem Z tš niegdyœ siostrš naszš,a następnie Dziedziczkš tego wojennego państwa. Co wszakże czynišc,nie postšpiliœmy Wbrew œwiatlejszemu waszemu uznaniu, Które swobodnie objawione dało Temu krokowi sankcje.Dzięki za to.– A teraz wiedzcie,że młody Fortynbras, Czyli to naszš leceważšc wartoœć, Czyli to sšdzšc,że z œmierciš drogiego Brata naszego w królestwie tym znajdzie Nieład i bezrzšd,i na tym jedynie Budujšc płonnš nadzieję korzyœci, Nie zaniedbujšc naglić nas przez posłów O zwrot tych krain,które prawomocnie, Za sprawš œwiętej pamięci Hamleta, Brata naszego,z ršk jego rodzica Przeszły na własnoœć Danii.Tyle o nim. Terazże o nas i o celu,w jakim Tu się zeszliœmy.Wzywamy tym pismem Stryja młodego Fortynbrasa,dzisiaj Króla Norwegii,który,z sił opadły, Obłożnie chory,może i nie słyszał O tych zabiegach swojego synowca, Aby powstrzymał go od dalszych kroków W tej sprawie,aby mu wzbronił zbierania Wojsk i zacišgów złożonych wszak z jego Wiernych poddanych.Wam zaœ,Korneliuszu I Woltymandzie,poruczamy zanieœć To pismo,łšcznie z pozdrowieniem naszym, Władcy Norwegii,nie upoważniajšc Was do wchodzenia z nim w nic więcej nad to, Co treœć powyższych słów naszych zakreœla. Bywajcie nam więc zdrowi i niech poœpiech Chwali gorliwoœć waszš. KORNELIUSZ I WOLTYMAND Jak we wszystkim, Tak i w tym starać się będziem jej dowieœć.KRÓL Nie wštpię o tym.Bywajcież nam zdrowi. K o r n e l i u s z i W o l t y m a n d wychodzš. Miałeœ nas o coœ prosić,Laertesie; Jakiż jest przedmiot tej proœby?Mów œmiało. Nie traci próżno słów,kto się udaje Z słusznym żšdaniem do monarchy Danii. Czegóż byœ pragnšł,czego bym nie gotów Spełnić wprzód jeszcze,niżeliœ zapragnšł? Głowa nie bliżej jest pokrewna sercu, Ręka nie skorsza ku przysłudze ustom Jak tron nasz ojcu twemu,Laertesie, Czegóż więc żšdasz? LAERTES Pozwolenia waszej Królewskiej moœci na powrót do Francji, Skšd chętnie wprawdzie tu przybyłem,aby Złożyć powinny hołd przy koronacji Waszej królewskiej moœci,ale teraz, Gdym już dopełnił tego obowišzku, Życzenia moje i myœli,wyznaję, Cišgnš mię znowu do Francji;ku czemu O przychylenie się i przebaczenie Kornie œmiem waszš królewskš moœć błagać. KRÓL Cóż na to ojciec waszmoœci?Przystajeż Na to Poloniusz? POLONIUSZ Usilnymi proœby Poty kołatał do mojego serca, Ażem do życzeń jego mimochętnie Przyłożył pieczęć zezwolenia.Racz mu Wasza królewska moœć nie bronić jechać. KRÓL JedŸ więc,rozrzšdzaj według woli czasem I łaskš naszš.Do ciebie się teraz Zwracam,kochany synowcze Hamlecie, Synu mój. HAMLET na stronie Trochę więcej niż synowcze, A mniej niż synu. KRÓL Jakiż tego powód, Że czarne chmury wcišż cię otaczajš? HAMLET I owszem,panie,jestem wystawiony Bardzo na słońce. KRÓLOWA Kochany Hamlecie, Zrzuć tę ponurš barwę i przyjaŸnie Wypogodzonym okiem spójrz na Danię; Przestań powieki ustawicznie spuszczać W ziemię,o drogim ojcu rozmyœlajšc. Co żyje,musi umrzeć;dziœ tu goœci, A jutro w progi przechodzi wiecznoœci; To pospolita rzecz. HAMLET W istocie,pani, Zbyt pospolita. KRÓLOWA Gdy wszystkim jest wspólna, Czemuż się tobie zdaje tak szczególna? HAMLET Zdaje się,pani!bynajmniej,jest raczej; U mnie nic żadne „zdaje się ” nie znaczy,, Niczym sam przez się ten oczom widzialny Czarnej żałoby strój konwencjonalny; Wietrzne z trudnoœciš wydawane tchnienie, Obficie z oczu ciekšce strumienie, Żałoœć na widok stawiana obliczem, Minš,gestami – to wszystko jest niczem.. To tylko zdaje się,bo potajemnie Można być obcym temu;ale we mnie Jest coœ,co w ramę oznak się nie mieœci, W tę larwę żalu,liberię boleœci. KRÓL Godzien pochwały,Hamlecie,ten smutek, Którym oddajesz czeœć pamięci ojca; Lecz wiedz,że ojciec twój miał także ojca I że go także utracił tak samo Jak tamten swego.Dobry syn powinien Jakiœ czas boleć po œmierci rodzica; Lecz uporczywie trwać w utyskiwaniach Jest to bezbożny okazywać upór, Sprzeciwiajšcy się wyrokom niebios; Jest to niemęskie okazywać serce, Niesforny umysł i płochš rozwagę. Bo skoro wiemy,że coœ jest zwyczajnym, Jak każda inna rzecz najpowszedniejsza, Na cóż,stawiajšc opór koniecznoœci, Brać to do serca?WstydŸ się,jest to grzechem Przeciw naturze,przeciw niebu,przeciw Zmarłemu nawet;jest to na ostatek Wbrew rozumowi,który od skonania Pierwszego z ludzi aż do œmierci tego, Którego œwieżš opłakujem stratę, Cišgle i cišgle woła:Tak być musi! Rzuć więc,prosimy cię,te płonne żale I pomnij,że masz w nas drugiego ojca, Niechaj się dowie œwiat,żeœ ty najbliższym Naszego tronu i naszego serca; Co się zaœ tyczy twojego zamiaru Wrócenia nazad do szkół wittenberskich,6) Jest on życzeniom naszym wręcz przeciwny; Przeto wzywamy cię,abyœ się zgodził Na pozostanie tu pod czułš pieczš Naszego oka,jako nasz najmilszy Dworzanin,krewny i syn. [6) Uniwersytet w Wittenberdze (Saksonia).]KRÓLOWA O,Hamlecie, Nie daj się matce prosić nadaremnie; Pozostań z nami,porzuć myœl jechania Do Wittenbergi. HAMLET Ze wszystkich sił moich Będęć posłusznym,pani. KRÓL To mi piękna, Co się nazywa,synowska odpowiedŸ! PójdŸ,ukochana żono,ta uprzejma, Nieprzymuszona powolnoœć Hamleta Rozpromieniła mi serce;dlatego Każdy wzniesiony dziœ na zamku toast MoŸdzierze 7) wzbijš w obłoki i niebo, Wtórzšc radosnym królewskim wiwatom, Odpowie ziemi równym grzmotem.IdŸmy. Król,Królowa i wszyscy prócz Hamleta wychodzš. [7) MoŸdzierze - działa.] HAMLET Bogdaj to trwałe,zbyt wytrwałe ciało Stopniało,w lotnš parę się rozwiało! Lub bodaj Ten,tam w niebie,nie był karš Zagroził samobójcy!Boże!Boże! Jak nudnym,nędznym,lichym i jałowym Zda mi się cały obrót tego œwiata! To nie pielony ogród,samym tylko Bujnie krzewišcym się chwastem porosły. O wstydzie!że też mogło przyjœć do tego! Parę miesięcy dopiero,jak umarł! Nie,nie,i tego nie ma – taki dobry,, Taki anielski król,naprzeciw tego Istny Hyperion 8) naprzeciw satyra; A tak do matki mojej przywišzany, Że nie mógł œcierpieć nawet,aby lada Przyostry powiew dotknšł się jej twarzy. Ona zaœ – trzebaż,,abym to pamiętał!– Wieszała mu się u szyi tak chciwie, Jakby w niej rosła żšdza pieszczot w miarę Zaspokajania jej.I w miesišc potem... O,precz z tš myœlš!...Słaboœci,nazwisko Twoje:kobieta.– W jeden marny miesišc,, Nim jeszcze zdarła te trzewiki,w których Szła za biednego mego ojca ciałem, Zalana łzami jako Niobe 9) – patrzcie!!– Boże mój!zwierzę,bezrozumne zwierzę ameboy\GBbook\gbboúˆŠj ľAô 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đj  pŞc  őc Uc dś c " c§+ cŹ5­cY>6Dłużej by czuło żal – zostaje żonš Mojego stryja,brata mego ojca, Lecz który tak jest do brata podobny Jak ja do Herkulesa.10) W jeden miesišc, Nim jeszcze słony osad łez nieszczerych Z zaczerwienionych powiek jej ustšpił, Została żonš innego!Tak prędko, Tak lekko,skoczyć w kazirodne łoże! Nie jest to dobrym ani wyjœć nie może Na dobre.Ale pękaj,serce moje, Bo usta milczeć muszš. [8) Hyperion -w mitologii greckiej bóg uważany za wcielenie pięknoœci. 9) Niobe - w mitologii greckiej żona króla Teb,,matka dzieci zabitych przez Apollina,bogini Artemida zmieniła jš w płaczšcy kamień. 10) Herkules - jeden z herosów obdarzony nadludzkš siłš.] H o r a c y,B e r n a r d o i M a r c e l l u s wchodzš. HORACY Przyjm pozdrowienie nasze,drogi ksišżę. HAMLET Miło mi widzieć panów w dobrym zdrowiu. Wszak to Horacy!albo zapomniałem, Jak się sam zowie. HORACY Ten sam i jak zawsze Królewiczowskiej moœci biedny sługa. HAMLET Dobry przyjaciel raczej;weŸ to miano, A mnie daj tamto.Cóż cię z Wittenbergi Sprowadza?– Wszak to Marcellus? MARCELLUS Tak,panie. HAMLET Bardzom rad widzieć pana.Dobry wieczór. Ale na serio,powiedz mi,Horacy, Co cię przywiodło z Wittenbergi? HORACY Skłonnoœć Do próżniackiego życia,moœci ksišżę. HAMLET Tego by nie œmiał mi powiedzieć nawet Twój nieprzyjaciel i sam też Ÿle czynisz, Chcšc ucho moje przymusić do wiary W własne zeznanie twoje przeciw tobie. Wiem,żeœ nie próżniak;jakiż więc być może Cel przebywania twego w Elzynorze? Nauczysz się tu pić tęgo. HORACY Przybyłem Na pogrzeb ojca twego,moœci ksišżę. HAMLET Nie żartuj ze mnie,szkolny towarzyszu; Przybyłeœ raczej na œlub matki mojej. HORACY W istocie,prędko nastšpił po tamtym. HAMLET Oszczędnoœć,bracie,oszczędnoœć!Przygrza-n- e Resztki przysmaków z pogrzebowej stypy Dały traktament 11) na ucztę weselnš. O mój Horacy,wolałbym był ujrzeć Najzawziętszego mego wroga w niebie Niż dożyć tego dnia.Mój biedny ojciec!... Zda mi się,że go widzę. [11) Traktament - poczęstunek.] HORACY Gdzie?! HAMLET Przed duszy Mojej oczyma. HORACY Widziałem go niegdyœ; Był to król,jakich mało. HAMLET Człowiek,powiedz; Chociażby wszystko w tym fałszywym œwiecie Było tym,czym się na pozór wydaje, Jeszcze by drugi taki się nie znalazł. HORACY Zda mi się,że go widziałem tej nocy. HAMLET Widziałeœ?kogo? HORACY Króla,ojca waszej Ksišżęcej moœci. HAMLET Króla?mego ojca?! HORACY Zawieœ na chwilę zdumienie,o panie, I bacznym uchem racz wysłuchać tego Nadzwyczajnego doniesienia,które, Zgodnie z œwiadectwem tych dwóch zacnychludzi, Mam ci uczynić. HAMLET Mów,na miłoœć boskš! HORACY Przez dwie już noce po sobie idšce, Wœród głuchej ciszy północnej,ciż sami Oficerowie,Marcel i Bernardo, Straż odbywajšc przy zamku,miewajš Następujšce widzenie: Postać podobna do œwiętej pamięci Ojca twojego,panie,uzbrojona Jak najkompletniej od stóp aż do głów Staje przed nimi,uroczystym krokiem Przechodzi mimo,z wolna i poważnie; Trzykroć przecišga przed ich zdumiałymi I struchlałymi oczyma tak blisko, Że ich nieledwie buławš dotyka; Oni zaœ stojš jak wryci i,jakby Zgalareceni przerażeniem,nie œmiš Przemówić do niej ani słowa.Majšc Wieœć o tym sobie przez nich udzielonš Jak najtajemniej,udałem się z nimi Następnej nocy samotrzeć na wartę; I rzeczywiœcie o tym samym czasie, W taki sam sposób,co do joty zgodnie Z przywiedzionymi szczegółami,przyszło Widziadło.Znałem ojca twego,panie: Te ręce mniej sš do siebie podobne. HAMLET Gdzie się to działo? HORACY Na tarasie,panie. HAMLET Nie przemówiłżeœ do tego zjawiska? HORACY I owszem,ale żadnej odpowiedzi Nie otrzymałem.Raz tylko podniosło Głowę i zdało się chcieć coœ powiedzieć; Ale w tej chwili zapiał kur poranny, Na głos którego zerwało się nagle I znikło nam sprzed oczu. HAMLET Osobliwe! HORACY Jak żyw tu stoję,moœci ksišżę,jest to Rzetelna prawda i mieliœmy sobie Za obowišzek donieœć o tym waszej Ksišżęcej moœci. HAMLET Zaprawdę,to widmo Niespokojnoœci mię nabawia.Macież Tej nocy wartę? WSZYSCY TRZEJ Mamy,moœci ksišżę. HAMLET Było więc uzbrojone? WSZYSCY TRZEJ Tak jest,panie. HAMLET Od stóp do głowy? WSZYSCY TRZEJ Od czaszki do kostek. HAMLET Nie widzieliœcie więc jego oblicza? HORACY I owszem:miało przyłbicę wzniesionš. HAMLET GroŸnież na twarzy wyglšdało? HORACY Smutno Bardziej niż gniewnie. HAMLET Blado czy rumiano? HORACY O,bardzo blado. HAMLET I wzrok w was wlepiało? HORACY Nieporuszenie. HAMLET Szkoda,żem tam nie był. HORACY Byłbyœ był,panie,osłupiał. HAMLET Być może, Być może.Długoż bawiło? HORACY Tak długo, Jak długo by ktoœ przy œrednim poœpiechu Sto musiał liczyć. MARCELLUS I BERNARDO O,dłużej. HORACY Nie wtedy, Kiedy ja byłem. HAMLET Siwšż miało brodę? HORACY Zupełnie takš,jakš u zmarłego Króla widziałem:czarnš,posrebrzonš. HAMLET Będę dziœ z wami na warcie:być może, Iż przyjdzie znowu. HORACY Przyjdzie niezawodnie. HAMLET Skoro przybiera postać mego ojca, Muszę z nim mówić,choćby całe piekło, Rozwarłszy paszczę,milczeć mi kazało. Co do was,moi panowie,jeœliœcie Tę okolicznoœć dotšd zataili, Trzymajcież jš i nadal pod zamknięciem, I co bšdŸ zdarzy się tej nocy,bierzcie Wszystko na rozum,ale nie na język; Nagrodzę wam tę dobroć.BšdŸcie zdrowi. Pomiędzy jedenastš a dwunastš Zejdziem się na tarasie. WSZYSCY TRZEJ Słudzy waszej Ksišżęcej moœci. HAMLET BšdŸcie przyjaciółmi, Tak jak ja jestem waszym.Do widzenia. H o r a c y,M a r c e l l u s,B e r n a r d owychodzš. Duch mego ojca!uzbrojony!Coœ tu Złego się œwięci,coœ tu krzywo idzie, Oby już była noc!tymczasem jednak Milcz,serce moje!Zbrodnie i spod ziemi Wychodzš,aby stać się widomemi. Wychodzi. SCENA TRZECIA Pokój w domu P o l o n i u s z a. L a e r t e s i O f e l i a. LAERTES Już rzeczy moje zniesione na pokład; BšdŸ zdrowa,siostro;a gdy wiatr przyjaŸnieZadmie od brzegu i który z okrętów Zdejmie kotwicę,nie zasypiaj wtedy, Lecz donoœ mi o sobie. OFELIA Wštpisz o tym? LAERTES Co się zaœ tyczy Hamleta i pustych Jego zalotów,uważaj je jako Mamišcy pozór,kaprys krwi goršcej; Jako fiołek młodocianej wiosny, Wczesny,lecz wštły,luby,lecz nietrwały, Woń,kilka tylko chwil upajajšcš, Nic więcej. OFELIA Więcej nic? LAERTES Nie myœl inaczej. Natura ludzka,kiedy się rozwija, Nie tylko roœnie co do form zewnętrznych; Jak w budujšcej się œwištyni – służba Duszy i ducha zwiększa się w niej także. Być może,iż on ciebie teraz kocha, Że czystoœć jego chęci jest bez plamy; Ale zważywszy jego stopień,pomnij, Że jego wola nie jest jego własnš. On sam jest rodu swego niewolnikiem; Nie może,jako podrzędni,wybierać Dla siebie tylko,od jego wyboru Zależy bowiem bezpieczeństwo,dobro Całego państwa,przeto też i jego Wybór koniecznie musi być zależny Od życzeń i od przyzwolenia tego Wielkiego ciała,którego jest głowš. Jeżeli zatem mówi,że cię kocha, Rozwadze twojej przystoi mu wierzyć O tyle tylko,o ile on zgodnie Ze stanowiskiem przez się zajmowanym Będzie mógł słowa swojego dotrzymać, To jest,o ile powszechny głos Danii Przystanie na to.Uważ,jaka hańba Grozi twej sławie,jeœli łatwowiernie Poszeptom jego podasz ucho,serce Sobie uwięzisz i skarb niewinnoœci Otworzysz jego zapędom bez wodzy. Strzeż się,Ofelio,strzeż się,luba siostro; I stój w odwadze twej skłonnoœci,z dala Od niebezpieczeństw i napaœci pokus. Wstydliwe dziewczę za wiele już waży, Gdy przed księżycem wdzięki swe odsłania;Na samš cnotę pada rdza obmowy; Robak zbyt często toczy dzieci wiosny, Nim jeszcze pšczki zdšżyły otworzyć; I kiedy rosa wilży młodoœć hożš, Wpływy złoœliwych miazm 12) najbardziej grożš. Strzeż się więc;tarczš najlepszš w tej próbie Niedowierzanie,nawet samej sobie. [12) Miazmaty - trujšce wyziewy.] OFELIA Treœć tej nauki postawię na straży Mojego serca.Nie idŸ jednak,bracie, Za œladem owych fałszywych doradców, Którzy nam stromš i ciernistš œcieżkę Cnoty wskazujš,a sami tymczasem Kroczš kwiecistym szlakiem błędów,własnych Rad niepamiętni. LAERTES BšdŸ o mnie spokojna I bšdŸ mi zdrowa.Lecz oto nasz ojciec. P o l o n i u s z wchodzi. Podwójne błogosławieństwo,podwójne Szczęœcie przynosi:szczęœliwe spotkanie, Które mi zdarza sposobnoœć ku temu. POLONIUSZ Laertes jeszcze tu?Dalej na okręt! Wiatr wzdyma żagle,czekajš na ciebie, Raz jeszcze daję ci błogosławieństwo Na drogę. kładzie rękę na głowę synowi WeŸ je i wraŸ sobie w pamięć Tych kilka przestróg:Nie bšdŸ skorym myœliWprowadzać w słowa,a zamiarów w czyny.BšdŸ popularnym,ale nigdy gminnym. Przyjaciół,których doœwiadczysz,a których Wybór okaże się być ciebie godnym, Przykuj do siebie żelaznymi klamry; Ale nie plugaw sobie ršk uœciskiem Dłoni pierwszego lepszego socjusza.13) Strzeż się zatargów,jeœli zaœ w nie zajdziesz, Tak się w nich znajduj,aby twój przeciwnik Nadal się ciebie strzec musiał.Miej zawżdy Ucho otworem,ale rzadko kiedy Otwieraj usta.Chwytaj zdania drugich, Ale sšd własny zatrzymuj przy sobie. Noœ się kosztownie,o ile ci na to Mieszek pozwoli,ale bez przesady; Wytwornie,ale niewybrednie;często Bowiem ubranie zdradza grunt człowieka I pod tym względem Francuzi szczególniej Sš pełni taktu.Nie pożyczaj drugim Ani od drugich;bo pożyczkę danš Tracim najczęœciej razem z przyjacielem, A branš psujem rzšd potrzebny w domu. Słowem,rzetelnym bšdŸ sam względem siebie, A jako po dniu noc z porzšdku idzie, Tak za tym pójdzie,że i względem drugich Będziesz rzetelnym.BšdŸ zdrów,niech cię moje Błogosławieństwo utwierdzi w tej mierze. [13) Socjusz (łac)- towarzysz.] LAERTES Z pokorš żegnam cię,ojcze i panie. POLONIUSZ IdŸ już;czas nagli,wszystko w pogotowiu. LAERTES BšdŸ zdrowa,siostro,i pamiętaj na to, Com ci powiedział. OFELIA Zamknęłam to w sercu, A ty masz klucz od niego. LAERTES BšdŸ mi zdrowa. Wychodzi. POLONIUSZ Cóż to on tobie powiedział,Ofelio? OFELIA Coœ,co tyczyło się księcia Hamleta. POLONIUSZ W porę mi o tym wspominasz.Słyszałem, Że on cię często nawiedzał w tych czasach I że znajdował z twojej strony przystęp Łatwy i chętny.Jeżeli tak było (A udzielono mi o tym wiadomoœć Jako przestrogę),muszę ci powiedzieć, Że się nie cenisz tak,jakby przystało Dbałej o sławę córce Poloniusza. Jakież wy macie stosunki?Mów prawdę. OFELIA Oœwiadczył mi się,ojcze,z swš skłonnoœciš.POLONIUSZ Z skłonnoœciš?Hm,hm!Mówisz jak dzierlatkaNiedoœwiadczona w rzeczach niebezpiecznych. Wierzyszli tym tak zwanym oœwiadczeniom?OFELIA Nie wiem,co myœleć mam,mój ojcze. POLONIUSZ Nie wiesz? To ja ci powiem:Masz myœleć,żeœ dziecko, Gdy oœwiadczenia te bez poœwiadczenia Rozsšdku bierzesz za dobrš monetę. Nie radzę ci się z nim œwiadczyć,inaczej (Że tej igraszki słów jeszcze użyję) Doœwiadczysz następstw niedobrych. OFELIA Wynurzał Mi swojš miłoœć bardzo obyczajnie. POLONIUSZ Tak,tak,bo czynić to jest obyczajem. OFELIA I słowa swoje stwierdził najœwiętszymi, Jak być mogš,przysięgami. POLONIUSZ Plewy Na młode wróble!Wiem ja,gdy krew kipi, Jak wtedy dusza hojnš jest w kładzeniu Przysišg na usta.Nie bierz tych wybuchów Za ogień,więcej z nich œwiatła niż ciepła, A i to œwiatło gaœnie w oka mgnieniu. BšdŸ odtšd trochę skšpsza w przystępnoœciI więcej sobie waż rozmowę swojš Niż wyzywanie drugich do rozmowy. Co się zaœ księcia Hamleta dotyczy, Bacz na to,że on jeszcze młodzieniaszek I że mu więcej jest wolno,niż tobie Może być wolno kiedykolwiek.Słowem, Nie ufaj jego przysięgom,bo one Sš jak kuglarze,czym innym,niż szaty Ich pokazujš:orędownicami Bezbożnych chuci,bioršcymi pozór Œwiętoœci,aby tym łacniej usidlić Naiwne serca.Krótko mówišc,nie chcę, Abyœ od dziœ dnia czas swój marnowała Na zadawanie się z księciem Hamletem. Pamiętaj,nie chcę tego.Możesz odejœć. OFELIA Będęć posłusznš,panie. Wychodzš. SCENA CZWARTA Taras zamkowy. Wchodzš H a m l e t,H o r a c y i M a r c e l l u s. HAMLET Ostry wiatr wieje;przejmujšce zimno. HORACY W istocie:bardzo szczypišce powietrze. HAMLET Która godzina? HORACY Dwunasta dochodzi. MARCELLUS Dwunasta biła już. HORACY Już?Nie słyszałem. Zbliża się zatem czas,o którym widmo Zwykło się jawić. Odgłos tršb i wystrzałów za scenš. Co to znaczy,panie? HAMLET To znaczy,że król czuwa z czarš w ręku, Zgraje opilców dworskich przepijajšc; Każdy zaœ taki sygnał tršb i kotłów Jest triumfalnym hasłem nowej miary Przezeń spełnionej. HORACY Czy to taki zwyczaj? HAMLET Zwyczaj zaiste;moim jednak zdaniem, Lubom tu zrodzon i z tym oswojony, Chlubniej byłoby taki zwyczaj łamać Niż zachowywać.Te biby na zabój W poœmiech i wzgardę tylko nas podajš U innych ludów:beczkami nas mieniš I trzodzie chlewnej właœciwy przydomek.28Hańbi nazwisko nasze.W rzeczy samej, Choćbyœmy zresztš byli bez zarzutu, To jedno już by starło z naszych czynów Zaszczytnš cechę ich wnętrznej wartoœci. I pojedynczym ludziom się to zdarza: Niejeden skutkiem naturalnych przywar – Czyli to rodu (czemu nic nie winien Bo któż obiera sobie pochodzenie), Czy to jakiegoœ krwi usposobienia, Które częstokroć rwie tamy rozumu, Czy to nałogu przeciwnego formom Przyzwoitoœci – niejeden,,powiadam, Upoœledzony w taki sposób jakš Szczególnš wadš,bšdŸ to organicznie, BšdŸ przypadkowo – choćby jego cnoty Były skšdinšd jako kryształ czyste I mnogie,jako być mogš w człowieku – Tš jednš skazš zarażony będzie W opinii ludzi.Jedna drachma 14) złego Niweczy wszelkie szlachetne pierwiastki. D u c h wchodzi. [14) Drachma - jednostka wagi aptekarskiej.] HORACY Widzisz go,panie. HAMLET Aniołowie Pana Zastępów,miejcie mię w swojej opiece! Błogosławionyœ ty czy potępiony, Tchnieszli tchem niebios czy wyziewem piekieł. Maszli zamiary zgubne czy przyjazne, Przychodzisz w takiej postaci,że muszę Wydobyć z ciebie głos.Hamlecie,królu, Ojcze mój,władco Danii,odpowiadaj! Nie pozostawiaj mię w nieœwiadomoœci; Powiedz,dlaczego œwięte koœci twoje, Na wieki w trumnie złożone,przebiły Œmiertelny całun;dlaczego grobowiec, W którym widzielim cię zstępujšcego, Podniósł swe ciężkie marmurowe wieko, Żeby cię zwrócić ziemi?Co to znaczy? Że ty,trup,znowu w kompletnym rynsztunkuPodksiężycowy ten padół odwiedzasz, Czynišc noc strasznš i nas,niedołężnych Synów tej ziemi,wstrzšsajšc myœlami, Przechodzšcymi metę naszych pojęć? O,powiedz,co to jest!Co za cel tego? Czego chcesz od nas? HORACY Daje ci znak,panie, Abyœ z nim poszedł,jakby chciał sam na sam Pomówić z tobš. MARCELLUS Jak uprzejmym gestem Wzywa cię,panie,w ustronniejsze miejsce. Nie idŸ z nim jednak. HORACY Nie chodŸ,moœci ksišżę. HAMLET Chce ze mnš mówić:pójdę. HORACY Nie czyń tego, Łaskawy panie. HAMLET Czegóż bym się lękał? To życie szpilki złamanej niewarte, A dusza moja,jak on,nieœmiertelna. Patrz,znowu na mnie kiwa...Pójdę za nim. HORACY A gdyby on cię zaprowadził,panie, Nad przepaœć,na brzeg owej groŸnej skały, Która się stromo spuszcza w morskš otchłań, I tam przedzierzgnšł się w inne postacie, Jeszcze straszniejsze,które by ci mogły Odjšć,o panie,przytomnoœć umysłu I w obłškanie cię wprawić?Zważ tylko! Już samo tamto miejsce bez żadnego Innego wpływu budzi rozpaczliwe Usposobienie w każdym,kto spostrzeże Morze na tyle sšżni tuż pod sobš I słyszy jego huk. HAMLET Wcišż na mnie kiwa. IdŸ już,idŸ;pójdę z tobš. MARCELLUS Zostań,panie. HAMLET Puœć mnie! HORACY Wstrzymaj się,panie,pozostań! HAMLET Los mój mnie woła i najmniejszš żyłkę Mojego ciała czyni tak potężnš Jak najsilniejszy nerw lwa nemejskiego.15) D u c h nie przestaje kiwać. Cišgle mnie wzywa!Puœćcie mnie! wyrywajšc się Na Boga! W upiora zmienię tego,co mnie dłużej Wstrzymywać będzie.–IdŸ,œpieszę za tobš. D u c h i H a m l e t wychodzš. [15) Lew nemejski - niezwyciężony lew pokonany dopiero przez Herkulesa na polachNemei w Grecji.] HORACY Imaginacja w szał go wprawia. MARCELLUS IdŸmy W trop za nim;tu nie w porę posłuszeństwo. HORACY IdŸmy. Na czymże się to skończy? MARCELLUS Widno Jest coœ chorobliwego w państwie duńskim.úˆŠj ľAô 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đj  pcý cŒ|cÔaÜ!–c€r* c’2’ c$=b"HORACY Niebo zaradzi temu. MARCELLUS Spieszmy za nim. Wychodzš. SCENA PIĽTA Oddalona częœć tarasu. Wchodzš D u c h i H a m l e t. HAMLET Gdzie mnie prowadzisz?Mów;nie pójdę dalej.DUCH Słuchaj mnie. HAMLET Słucham. DUCH Zbliża się godzina, O której w srogie,siarczyste płomienie Muszę powrócić znowu. HAMLET Biedny duchu! DUCH Nie lituj się nade mnš,ale bacznym Uchem ogarnij to,co ci mam odkryć. HAMLET Mów,powinnoœciš mojš słuchać ciebie. DUCH Jak niemniej zemœcić się,gdy mnie wysłuchasz. HAMLET Zemœcić się? DUCH Jestem duchem twojego ojca, Skazanym tułać się nocš po œwiecie, A przez dzień jęczeć w ogniu,póki wszystekKał popełnionych za żywota grzechów Nie wypalił się we mnie.Gdybym miejsca Mojej pokuty sekret mógł wyjawić, Takie bym rzeczy ci opisał,których Najmniejszy szczegół rozdarłby ci duszę, Młodš krew twojš zmroził,oczy twoje Jak gwiazdy z posad wydobył,zwinięte, Gładkie kędziory twoje wyprostował Tak,że ich każdy włos stanšłby dębem Jako na jeżu kolce;ale takich Podań nie znosi ludzkie ucho.Słuchaj, O,słuchaj,słuchaj,jeœli choć cokolwiek Kochałeœ twego ojca. HAMLET Przebóg! DUCH Pomœcij Œmierć jego,dzieło ohydnego mordu! HAMLET Mordu? DUCH Tak,mordu;wszelki mord ohydny, Lecz ten był nadzwyczajny,niesłychany. HAMLET Dlaboga,wymień go,wymień czym prędzej, Abym na skrzydłach chyżych jak modlitwa Lub myœl kochanka podšżył ku zemœcie. DUCH Zdajesz się pełen dobrych chęci,byłbyœ Też nikczemniejszy niż najlichsze ziele, Wegetujšce nad brzegami Lety,16) Gdybyœ pozostał na to obojętny. Słuchaj więc,słuchaj,Hamlecie.Puszczono Rozgłos,że podczas mego snu w ogrodzie Wšż mnie ukšsił;takim to skłamanym Powodem œmierci mej zwiedziono Danię; Dowiedz się bowiem,szlachetny młodzieńcze, Że ów wšż,który zabił twego ojca, Nosi dziœ jego koronę. [16) Leta -w mitologii greckiej rzeka zapomnienia w królestwie zmarłych.] HAMLET O nieba! Stryj!Nie zawiodły mnie przeczucia moje. DUCH Ten to bezwstydny,cudzołożny potwór Zdradnymi dary,czarami wymowy (Przeklęte dary,przeklęta wymowa, Która tak może złudzić!)ku sromocie Potrafił skłonić wolę mojej niby Cnotliwej żony.O Hamlecie!cóż to Był za upadek!Ode mnie,którego Miłoœć statecznie chodziła dłoń w dłoni Z œlubnš przysięgš,w objęcia nędznika, Którego dary przyrodzone były Naprzeciw moich tak liche! Lecz jako cnota pozostaje czystš, Choćby jš sproœnoœć w postaci niebianki Usiłowała skusić,tak zła żšdza, Choćby jš łšczył œlub z aniołem nawet, Prędko uprzykrzy sobie œwięte łoże I rzuci się na barłóg. Ale doœć tego!Już powietrze ranne Czuć mi się daje;muszę kończyć:kiedym Raz po południu jak zwykle w ogrodzie Bezpiecznie zasnšł,wkradł się stryj twój zflaszkš Zawierajšcš blekotowe 17) krople I wlał mi w ucho ten zabójczy rozczyn, Którego siła tak jest nieprzyjazna Ludzkiej naturze,że jak żywe srebro Przebiega nagle wszystkie drogi,wszystkie Kanały ciała i jako sok kwaœny Wlany do mleka œcina wnet i zgęszcza Wszystkš krew zdrowš.Tak było i z mojš; I wraz plugawy tršd,jak u Łazarza, Wystšpił na mnie i brzydkš skorupš Pokrył mi całe ciało. Tak to œpišc,rękš brata pozbawiony Zostałem życia,berła i małżonki, Skoszony w samym kwiecie moich grzechów: Bez namaszczenia,bez przygotowania, Bez porachunku z sobš wyprawiony Zdać porachunek z win jeszcze nie zmytych.O,to okropne!okropne!okropne! Maszli iskierkę czucia,nie œcierp tego; Nie pozwól,aby łoże władców Danii Było ohydnym gniazdem wszeteczeństwa. Jakkolwiek jednak czyn ten pomœcić zechcesz, Nie kalaj swojej duszy,nie czyń przeciw Matce zamachów;pozostaw jš niebu I owym cierniom,które w głębi łona Występnych siedzš;zrobiš one swoje. BšdŸ zdrów,œwiecšcy robaczek oznajmia, Że ranek już jest bliski;wštłe bowiem Œwiatełko jego znacznie już pobladło; Żegnam cię,żegnam cię;pamiętaj o mnie. Znika. [17) Blekot - trujšca roœlina.] HAMLET O wy niebieskie potęgi!O ziemio! Cóż więcej?Mamże piekło jeszcze wezwać?Nie,o nie!Krzep się,krzep się,serce moje! Prężcie się,nerwy!Pamiętać o tobie? O biedny duchu,stanie ci się zadoœć. Dopóki tylko w tej znękanej głowie Pamięć żyć będzie.Pamiętać o tobie? Wraz pamięć moja z tablic swych wykreœli Wszelkie powszednie,tuzinkowe myœli; Ksišżkowš mšdroœć,obrazy,wrażenia, Płody młodoœci lub zastanowienia, Wszystko,co zwišzek ma z przyszłym mym bytem; To,coœ mi zlecił,to tylko wyrytem W księdze mojego mózgu pozostanie; Tak mi dopomóż,wiekuisty Panie! O wiarołomna niewiasto!O łotrze, Uœmiechajšcy się,bezczelny łotrze! Musze to sobie zapisać,że można Nosić na ustach uœmiech i być łotrem – W Dani przynajmniej wyjmuje pugilares i zapisuje Tak;siedŸ tu,stryjaszku, Terazże duszo moja,pilnuj hasła, A tym jest:Żegnam cię,pamiętaj o mnie! Przysięgłem mu być wiernym. HORACY za scenš Królewiczu! MARCELLUS podobnież Ksišżę Hamlecie! HORACY Chroń go,Panie! HAMLET Amen! MARCELLUS Hop,hop,hop,moœci ksišżę! HAMLET Hop,hop,chłopcze! Tu,tu,mój ptaszku! H o r a c y i M a r c e l l u s wchodzš. HORACY I cóż? MARCELLUS I cóż,panie? HAMLET Dziwy! HORACY Opowiedz nam to,panie. HAMLET Właœnie! Żebyœcie potem roztršbili. HORACY Jaż bym Mógł to uczynić? MARCELLUS O,ani ja pewnie! HAMLET Cóż wy powiecie na to?Któż by sšdził? Ale będziecie milczeć? HORACY I MARCELLUS Jak Bóg w niebie! HAMLET Nie ma na całš Danię nikczemnika, Który by nie był kompletnym ladaco. HORACY Do objawienia nam tego nie trzeba, Żeby aż duchy wychodziły z grobów. HAMLET W istocie,macie słusznoœć.Owóż tedy Nie pozostaje nam teraz nic więcej, Jeno bez żadnych dalszych korowodów Uœcisnšć sobie dłonie i pójœć z Bogiem. Wy idŸcie,gdzie wam każe iœć interes Lub skłonnoœć – każdy bowiem na tym œwiecie Ma jakšœ skłonnoœć lub interes;ja zaœ W prostocie mojej pójdę się pomodlić. HORACY To sš czcze tylko słowa,moœci ksišżę. HAMLET Przykro mi,żeœcie obrażeni;z serca W istocie,z serca przykro. HORACY Moœci ksišżę,Nie ma tu żadnej obrazy. HAMLET I owszem Zaprawdę mówię wam,jest tu obraza, I wielka.Co się tyczy tego ducha, Jest to duch dobry;poprzestańcie na tym; Co zaœ pomiędzy nim a mnš tu zaszło, Ciekawoœć swojš w tej mierze przytłumcie Całš możliwš dozš rezygnacji. A teraz,moi mili przyjaciele, W imię przyjaŸni,w imię koleżeństwa, Zróbcie mi jednš grzecznoœć. HORACY Jakš,panie? HAMLET Nie mówcie,coœcie widzieli tej nocy. HORACY I MARCELLUS Nie powiem,panie. HAMLET Przysišżcie mi na to. HORACY Na honor,nic nie powiem. MARCELLUS A ja także, Na honor. HAMLET Na ten miecz raczej przysišżcie. MARCELLUS Jużeœmy,panie,przysięgli. HAMLET Przysišżcie Na ten miecz,na ten miecz,mówię. DUCH spod ziemi Przysišżcie! HAMLET Ha,to ty!Stamtšd odzywasz się,stary? Słyszycie tego kipra 18) tam w piwnicy? Prrysišżcież! [18) Kiper - piwniczy,,zarzšdzajšcy piwnicami z winami.] HORACY Na cóż mamy przysišc,panie? HAMLET Że o tym,coœcie widzieli,nikomu Nigdy a nigdy nie powiecie słowa. Przysišżcież na ten miecz! DUCH spod ziemi Przysišżcie! HAMLET Znowu? Hic et ubique?19) Odmieńmy więc miejsce. PójdŸcie tu,moi panowie,połóżcie Na moim mieczu palce i przysišżcie, Że o tym,coœcie słyszeli,nikomu Nic nie powiecie. [19) Hic et ubique (łac)- tu i wszędzie.] DUCH spod ziemi Przysišżcie! HAMLET Ha,krecie! Tak prędko umiesz szybować pod ziemiš? Wyborny z ciebie minier!No,panowie. HORACY Na Boga,to sš rzeczy niepojęte! HAMLET Chciałżebyœ wszystko pojšć?O Horacy, Więcej jest rzeczy na ziemi i w niebie, Niż się ich œniło waszym filozofom. PójdŸcie tu,i pierwej w imię Boga, Przysišżcie,że jakkolwiek bym się kiedy Wydawał dzikim,dziwacznym w obejœciu – Być bowiem może,że mi się na przyszłoœć Wyda stosownym przybrać takš postać – Że,mówię,widzšc mnie takim, Żaden z was ani potrzšsaniem głowy, Ani wzruszeniem ramion,ani wreszcie Jakimikolwiek wštpliwymi słowy, Jako to:„Hm,hm,wiem ja ”;albo:„Mógłbym, Gdybym chciał ”;albo:„Gdybym był gadułš ”; Albo:„Sš tacy,co by mogli ” – zgoła,, Niczym dwuznacznym nie da się domyœlić, Że wie coœ o mnie.Poprzysišżcież na to, Jeœli pragniecie,aby się nad wami W nieszczęœciu Pan Bóg zmiłował. DUCH spod ziemi Przysišżcie! HAMLET Ukój się,ukój,rozdrażniony duchu! Pomnijcież na wasz œlub,mili panowie, A przez co tylko taki biedny człowiek Jak Hamlet,będzie wam zdolny okazać Swojš życzliwoœć,to was nie ominie. Teraz rozejdŸmy się.– Œwiat wyszedł z formy I mnież;to trzeba wracać go do normy! Wychodzš. AKT DRUGI SCENA PIERWSZA 20) Pokój w domu P o l o n i u s z a. P o l o n i u s z i R a j n o l d. [20) Między pierwszym a drugim aktem upłynęło około dwóch miesięcy.] POLONIUSZ Rajnoldzie,oddasz mu waszmoœć to pismo I te pienišdze. RAJNOLD Nie omieszkam,panie. POLONIUSZ Zanim się jednak doń udasz,Rajnoldzie, Mšdrze byœ zrobił,ażebyœ poprzednio O jego sprawowaniu się wywiedział. RAJNOLD Tak też myœlałem,panie. POLONIUSZ Dobrzeœ myœlał, Bardzoœ roztropnie myœlał.Przede wszystkim Wypytasz mi się najdokładniej,jacy Sš Duńczykowie w Paryżu;jak który I z czego żyje:gdzie bywa i jakie Z kim ma stosunki;gdy zaœ skutkiem takich Krętobadawczych,manowcowych pytań Dojdziesz,że oni znajš mego syna, Wtedy przystšpisz do materii o nim Bliżej niżeli w poprzednich pytaniach. Powiesz na przykład,udajšc,jakobyœ Znasz go z daleka:„Znam jego familię, Jego przyjaciół,a w częœci i jego ”; Rozumiesz mnie,Rajnoldzie? RAJNOLD Najzupełniej. POLONIUSZ „I jego w częœci,wprawdzie – dodać możesz – Niewiele,jestli on wszakże tym samym, O którym myœlę,wietrznik to,rozpustnik, Skłonny do tego i tego.” Zwal wtedy,, Co ci się żywnie podoba,na niego; Jednakże nic takiego,co by mogło Szwank przynieœć jego sławie;tego strzeż się. Takie jedynie przypisz mu wybryki, Jakie z młodoœciš i krewkoœciš w parze Zazwyczaj chodzš. RAJNOLD Więc,na przykład,hazard? POLONIUSZ Tak,albo pochop do zwad,klštw,pijatyk, Gachostwa wreszcie:tak daleko możesz Posunšć swoje kłamstwa. RAJNOLD Ależ,panie, To by już jego sławie szwank przyniosło. POLONIUSZ Bynajmniej,jeœli tylko będziesz umiał Wzišć się do rzeczy.Nie trzeba ci dawać Do zrozumienia,że on w żšdzach swoich Jest rozpasany,tego nie chcę;wytknij Jego usterki tak subtelnie,żeby One się zdały tylko nadużyciem Wolnoœci,duszy ognistej wybuchem, Obłędem wrzšcej krwi,słowem,pustotš Właœciwš wszystkim młodym. RAJNOLD Rad bym wiedzieć, Łaskawy panie... POLONIUSZ Do czego to wszystko? RAJNOLD Tak,panie. POLONIUSZ Zaraz ci powiem:mój zamiar Uzasadniony i,jak się spodziewam, Niepłonnš skutku dajšcy rękojmię. Skoro na mego syna złożysz waszmoœć Te drobne chyba,niby skazy,którym Ulega każda rzecz,gdy się wyrabia, Wtedy,jeżeli tylko ten,którego Za język cišgnšć będziesz,kiedykolwiek Młodzieńca w mowie będšcego widział Jednej z powyższych praktyk oddanego, Ten ktoœ,bšdŸ pewien,przywtórzy ci zaraz W ten sposób:„Moœci dobrodzieju ”,albo: „Mój miły panie ”,albo:„Widzisz waćpan ” Stosownie do zwyczaju miejscowego Lub w miarę swojej atencji. RAJNOLD Rozumiem. POLONIUSZ Skoro zaœ to ci powie,powie potem... Cóżem to dalej miał mówić?Do licha, Miałem powiedzieć coœ,na czymżem stanšł?RAJNOLD Na tym podobno,że ktoœ mi przywtórzy. POLONIUSZ Że ci przywtórzy,aha!tak więc tedy Ten ktoœ przywtórzy ci pewnie w ten sposób: „Znam tego pana,widziałem go wczoraj ”, Albo:„Owego dnia,wtedy a wtedy, Z tym a z tym,i w istocie grał wysoko ”; Albo:„Pokłócił się ”,albo:„Miał w czubku ”, Albo:„Widziałem,jak wchodził do domu Podejrzanego ”,i tak dalej.Tak to Na wędę fałszu złowisz karpia prawdy. Tak to rozumni,zręczni ludzie,boczkiem, Rzemiennym dyszlem zachodzšc,umiejš Trafiać do celu:i tak samo waszmoœć, Według wskazówki i instrukcji,jakš Ci udzieliłem,poweŸmiesz języka O moim synu.Wiesz już,o co idzie? RAJNOLD Wiem,panie. POLONIUSZ JedŸ więc,niech cię Bóg prowadzi! RAJNOLD Dziękuję... POLONIUSZ Zresztš sam œledŸ jego kroki. RAJNOLD Dopełnię tego. POLONIUSZ A niech mi się ćwiczy W muzyce. RAJNOLD Dobrze,panie. Wychodzi.Wchodzi O f e l i a. POLONIUSZ BšdŸ zdrów,waszmoœć. Co ci to jest,Ofelio?Co się stało? OFELIA Ach,panie,takem strasznie się przelękła. POLONIUSZ Czego?dlaboga? OFELIA Siedziałam przy krosnach W moim pokoju,gdy wtem ksišżę Hamlet, Z odkrytš głowš,rozpięty,w obwisłych Brudnych pończochach,blady jak koszula, Chwiejšcy się na nogach,z tak okropnym Wyrazem twarzy,jakby się wydostał Z piekła i jego zgrozę chciał obwieœcić, Stanšł przede mnš. POLONIUSZ Czyliżby z miłoœci Oszalał? OFELIA Nie wiem,ale się obawiam. POLONIUSZ Cóż ci powiedział? OFELIA Ujšł mnie za rękę, Nie mówišc słowa,i usilnie jš trzymał; Cofnšł się potem na długoœć ramienia I,drugš rękę przytknšwszy do czoła, W twarz mojš wlepił oczy tak badawczo, Jak gdyby jš chciał narysować.Długo Tak stał,nareszcie,lekko potrzšsajšc Moim ramieniem i kiwajšc głowš, Wydał tak ciężkie,żałosne westchnienie, Że się zdawało,iż mu piersi pęknš I życie z niego uleci.Odstšpił Wtedy ode mnie i powolnym krokiem Szedł z odwróconš głowš poza siebie, Kierujšc się ku drzwiom.Przeszedł w ten sposób Przez cały pokój,bez pomocy oczu, I wyszedł,cišgle wpatrujšc się we mnie. POLONIUSZ Muszę natychmiast udać się do króla; Sš to objawy gwałtowne miłoœci, Która się trawi w sobie i prowadzi Do rozpaczliwych kroków,tak jak każda Inna namiętnoœć trapišca ród ludzki; Boleję nad tym.Możesz tymi czasy Przykre mu jakie słowo powiedziała? OFELIA Nie,panie;tylko tak jak rozkazałeœ, Odesłałam mu listy i wzbroniłam Dalszych odwiedzin. POLONIUSZ To go w szał wprawiło. Boleję nad tym,żem jego skłonnoœci Dokładniej,pilniej nie zbadał.Myœlałem, Że on cię durzy,przywieœć chce o zgubę. Przeklinam teraz mojš podejrzliwoœć. Zdaje się,że nam,starym,jest właœciwe Przebierać miarę w przezornoœci,tak jak Nawzajem młodym mało jej posiadać. Biegnę do króla;zatajenie tego Więcej niż rozgłos zrzšdzić może złego. PójdŸ. Wychodzš. SCENA DRUGA Sala w zamku. K r ó l,K r ó l o w a,R o z e n k r a n c,G i l d e n s t e r n i orszak. KRÓL Witaj,Rozenkranc,witaj Gildensternie! Poœpiechu,z jakim was tu wezwaliœmy, Nie sama tylko chęć widzenia panów Była przyczynš,ale i potrzeba Waszej pomocy.Wiecie już o dziwnym Przeistoczeniu się Hamleta,mówię. Przeistoczeniu,bo nic w nim tak wewnštrz, Jak i na zewnštrz nie jest tym,czym było. Co by innego jak œmierć ojca mogło Do tego stopnia wywieœć go za obręb Jego natury,nie pojmuję wcale. Proszę was przeto,was,coœcie z nim wzroœli I z bliska z jego wiekiem i myœlami Sšsiadujecie,abyœcie czas jakiœ Raczyli u nas zostać,by Hamleta Trochę rozerwać,a przy tej okazji Zbadać powody obcego nam smutku, Na który,gdyby stał się nam wiadomym, ZnaleŸlibyœmy może jaki œrodek. KRÓLOWA Często on o was wspominał,panowie, I wiem,że nie ma na œwiecie dwóch ludzi Bardziej mu niż wy miłych.Jeœli w dowód Życzliwych chęci i uczuć uprzejmych Zechcecie trochę czasu tu przepędzić I wesprzeć nasze nadzieje,możecie Liczyć na takš wdzięcznoœć z naszej strony, Jaka przystoi monarchom. ROZENKRANC Obojgu Waszym królewskim moœciom służy prawo, Z mocy najwyższej ich władzy nad nami, Wolę swš w rozkaz przyoblekać raczej Niż w proœbę. GILDENSTERN Będziem jednakże posłuszni I dobrowolnie na rozkazy waszych Królewskich moœci u stóp ich składamy Nasze usługi. KRÓL Dzięki ci za to,Rozenkranc,i tobie, Kochany Gildensternie. KRÓLOWA Dzięki ci za to,Gildenstern,i tobie Kochany Rozenkranc.IdŸcie natychmiast Do mego syna. do dworzan Niech tam który wskaże Tym panom,gdzie jest Hamlet. GILDENSTERN Oby nieba Nie uczyniły naszych usiłowań Bezowocnymi! KRÓLOWA Daj to,dobry Boże! R o z e n k r a n c,G i l d e n s t e r n i jeden z dworzan wychodzš. Wchodzi P o l o n i u s z. POLONIUSZ Panie!Wysłane do Norwegii posły Szczęœliwie sš już w tej chwili z powrotem.KRÓL Zawszeœ był waćpan ojcem dobrych nowin. POLONIUSZ BšdŸ przekonany,miłoœciwy panie, Że obowišzki moje względem Boga duńskim.úˆŠj ľAô 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đj  p c{ c›ęc…@cĹ# cĎ+Ľ ct5Ë c ??:I mego władcy,tak samo jak duszę, Trzymam w porzšdku.Jako,zdaje mi się (Jeżeli tylko ten mózg nie zszedł na bok Z drogi trafnoœci,którš zwykł był kroczyć), Że ostatecznie nie jest mi już obcym, Skšd bierze Ÿródło szaleństwo Hamleta. KRÓL Mów;o tym chcemy wiedzieć przede wszystkim. POLONIUSZ Daj,panie,pierwej posłuchanie posłom; Wieœć moja będzie na wety po uczcie. KRÓL Zróbże im zaszczyt i sam ich tu wprowadŸ. Wychodzi Poloniusz On utrzymuje,kochana Gertrudo, Że odkrył powód tej zmiany Hamleta. KRÓLOWA Nie jest nim,moim zdaniem,nic innego, Tylko œmierć ojca i nasz rychły zwišzek. P o l o n i u s z wraca,a wraz z nim wchodzš K o r n e l i u s z i W o l t y m a n d. KRÓL Dojdziemy tego.Witajcie,panowie. Cóż nam œle przez was nasz brat,król norweski? WOLTYMAND Najuprzejmiejszych pozdrowień zamianę. Na przełożenie nasze kazał zaraz Wstrzymać zacišgi swojego synowca, Które mu zdały się być wymierzone Przeciw Polakom,które jednak,bliżej Poznawszy,znalazł zwróconymi przeciw Waszej królewskiej moœci.Rozjštrzony Takim niegodnym korzystaniem z jego PóŸnego wieku i niemocy,kazał Zatrzymać gońcom Fortynbrasa,który Z pokorš stawił się i,wysłuchawszy Napomnień stryja,przysišg wobec niego, Że póki życia nigdy przeciw waszej Królewskiej moœci nie wzniesie oręża: Czym ucieszony starzec trzy tysišce Koron intraty 21) rocznej mu przeznaczył I owe wojska,przezeń zwerbowane, Użyć pozwolił mu przeciw Polakom. Nam zaœ doręczył ten list,którym prosi podaje papier Waszš królewskš moœć o pozwolenie Przejœcia tym wojskom przez duńskie dzierżawy, Przy zapewnieniu im bezpieczeństw,w liœcieTym wymienionych. [21) Intrata - dochód,,zysk] KRÓL Poprzestajem na tym W wolniejszym czasie przejrzymy to pismo,Pomyœlim nad nim,odpowiemy na nie. Tymczasem waszmoœć panom dziękujemy Za ich skuteczne trudy.IdŸcie spoczšć. Będziemy dzisiaj wieczerzali razem; Miło nam widzieć was z powrotem. W o l t y m a n d i K o r n e l i u s z wychodzš. POLONIUSZ To się Dobrze powiodło.Miłoœciwy panie I miłoœciwa pani,chcieć okreœlić, Czym jest majestat,czym powinnoœć sługi, Dlaczego dzień jest dniem,a noc jest nocš, A czas jest czasem,byłoby to jedno, Co chcieć zmarnować dzień,noc i czas drogi. Z tego powodu,ile że treœciwoœć Jest duszš mowy,a rozwlekłoœć ciałem I powierzchownym tylko bawidełkiem, Chcę być treœciwym.Cny wasz syn oszalał, Oszalał,mówię;œciœle bowiem bioršc, Szaleństwo czymże jest,jeœli nie stanem Człowieka szalonego ? KRÓLOWA Więcej treœci W mniej sztucznych frazesach. POLONIUSZ Przysięgam,o pani, Że się bynajmniej o sztukę nie silę. Syn wasz oszalał,jest to prawda;prawda, Że to nieszczęœcie i nieszczęœcie wzajem, Że to jest prawda.Otóż się skleiła Dziwna figura jakaœ retoryczna. Bodaj to!Licho zabierz sztuczne frazesy! Stanšłem tedy na tym,że dostojny Syn wasz sfiksował;dobrze;idzie teraz O wyœledzenie przyczyn tej fiksacji, Która,nie będšc fikcjš,już tym samym Nie może nie mieć przyczyn;to rzecz pewna; W jaki zaœ sposób pewna i o ile, Rozważcie państwo sami. Mam córkę;mam jš,ponieważ jest moja. Ta tedy dziewka,pomna obowišzku I rozkazowi mojemu powolna, Oddała mi ten œwistek.Posłuchajcie I konkludujcie państwo. czyta „Do niebiańskiego bóstwa mojej duszy,tysišcem wdzięków okraszonej Ofelii ” To niestosowne wyrażenie,trywialne wyrażenie.Okraszonej – nie jestże wyrażeniem trywialnym??Ale idŸmy dalej,(czyta)„Twojemu cudnie białemu łonu powierzam tych kilka wyrazów.” KRÓLOWA Czy to Hamlet do niej pisał? POLONIUSZ Cierpliwoœci,miłoœciwa pani;niczego nie zataję. czyta „Wštp,czy gwiazdy lœniš na niebie; Wštp o tym,czy słońce wschodzi; Wštp,czy prawdy blask nie zawodzi; Lecz nie wštp,że kocham ciebie. O najmilsza Ofelio,nie biegłym w rymowaniu;nie umiem skandować westchnień moich,ale że cię bardzo,a bardzo kocham,temu wierz.BšdŸ zdrowa.Twój na zawsze,dopóki ta machina pozostanie jego własnoœciš, Hamlet ”. To mi posłuszna pokazała córka I uszom moim odkryła zarazem, Tak co do czasu,miejsca,jak sposobu, Wszystkie zaloty jego. KRÓL Ale jakże Ona przjęła te jego zaloty?! POLONIUSZ Cóż o mnie myœlisz,moœci królu? KRÓL Myœlę, Żeœ waćpan prawy,honorowy człowiek. POLONIUSZ Takim starałem się zawsze okazać. Cóż byœ mógł sobie o mnie myœleć,panie, Gdybym tę miłoœć tak namiętnš widział Był w jej zarodzie (a mówišc nawiasem, Dostrzegłem jš był pierwej,nim mi o niej Doniosła moja córka);cóż by sobie Królowa pani mogła o mnie myœleć, Gdybym był wtedy spokojnie odegrał Rolę koperty lub pugilaresu Lub serce moje zrobił głuchoniemym I gnuœnym okiem patrzał na tę miłoœć? Cóż byœcie państwo mogli byli sobie O mnie pomyœleć?Jam sprawy nie zaspał I wnet dziewczynie mojej powiedziałem: „Hamlet jest księciem nad waœcinš sferę; Nie będzie z tego nic.” Dałem jej przy tymSurowe upomnienia,aby odtšd Nie przyjmowała ani jego wizyt, Ani biletów,ani podarunków. Takem uczynił;ona usłuchała, A on,on,krótko mówišc,zawiedziony W swoich nadziejach,popadł najprzód w smutek Potem w bezsennoœć,potem w wstręt do jadła Następnie w niemoc,następnie w goršczkę, I tak stopniami aż w szaleństwo,które Trawi go teraz z wielkim naszym żalem. KRÓL Cóż mówisz na to? KRÓLOWA Hm!to by być mogło. POLONIUSZ Czy się zdarzyło kiedy,rad bym wiedzieć, Aby tam,gdzie ja powiedziałem:tak jest, W istocie było inaczej? KRÓL Nie pomnę. POLONIUSZ wskazuje na kark i głowę Zdejmcie to z tego, jeżeli tak nie jest. Skoro sposobnoœć posłuży,wykryję, Gdzie siedzi prawda,chociażby się skryła W wnętrznoœciach ziemi. KRÓL Jakżebyœmy mogli Sprawdzić to? POLONIUSZ Wiecie państwo,że on czasem Przez kilka godzin zwykł się w tej galerii Przechadzać. KRÓLOWA W rzeczy samej zwykł to czynić. POLONIUSZ Takš więc porę upatrzywszy kiedy, Wprowadzę tutaj mojš córkę:wasze Królewskie moœcie będš mogły wtedy Ukryć się ze mnš owdzie za obiciem I być œwiadkami ich spotkania.Jeœli On jej nie kocha i nie skutkiem tego Utracił zmysły,to niech z szambelana Zostanę prostym chłopem albo klechš Wchodzi H a m l e t,czytajšc. KRÓLOWA Patrzcie,jak smutno biedny chłopiec z ksišżkš Zbliża się tutaj. POLONIUSZ Oddalcie się,państwo, Błagam was;ja z nim pomówię,pozwólcie. K r ó l i K r ó l o w a wychodzš ze swym orszakiem. Jakże się miewa mój łaskawy ksišżę Hamlet? HAMLET Dobrze,dzięki Bogu. POLONIUSZ Wieszli,kto jestem,panie? HAMLET Wiem doskonale:jesteœ rybak. POLONIUSZ Zaprawdę,nie jestem nim. HAMLET Tym ci gorzej,rad bym,żebyœ był tak uczciwym człowiekiem. POLONIUSZ Uczciwym,moœci ksišżę? HAMLET Tak jest,moœci panie.Być uczciwym w dziejach tego œwiata na jedno wychodzi,co być wybranym międzytysišcami. POLONIUSZ Masz wielkš słusznoœć,moœci ksišżę. HAMLET Jeżeli bowiem słonce płodzi w zdechłym psie robaki,promienie bóstwa œcierwo całujš.Czy masz waćpan córkę? POLONIUSZ Mam,panie. HAMLET Nie pozwalaj jej chodzić po słońcu.Wprawdzie poczęcie jest błogosławieństwem,ale gdyby twoja córka poczęła,na pewno byœ jej nie błogosławił.Miej to na względzie,mój przyjacielu. POLONIUSZ Co przez to rozumiesz,moœci ksišżę?(do siebie)Zawsze mu się marzy moja córka.A jednak nie poznał mnie zrazu,wzišł mnie zarybaka.Daleko z nim już zaszło,daleko zaszło.I mnie, prawdę mówišc,za młodu miłoœć przyprowadziła do ostatecznoœci podobnych prawie.Muszę go jeszcze raz zagadnšć,(głoœno)Cóż to czytasz,moœci ksišżę? HAMLET Słowa,słowa,słowa. POLONIUSZ A o treœć czy mogę spytać? HAMLET Czyjš? POLONIUSZ Tej ksišżki,którš ksišżę czytasz. HAMLET Potwarze,mój panie,same potwarze.Ten łotr satyryk utrzymuje,że starzy ludzie majš siwe brody i zmarszczki na twarzy;żeim ambra i kalafonia ciecze z oczu;że majš zupełny brak dowcipu obok wielkiego wycieńczenia łydek.Lubo ja temu wszystkiemu najsilniej i nšjpotężniej daję wiarę,przecież nie sšdzę,aby o tym pisać przystało;bo waszmoœć sam stałbyœ się pewnie jak ja starym,gdybyœ mógł jak rak w tył kroczyć. POLONIUSZ Chociaż to wariacja,nie jest jednakże bez metody.Może byœ chciał zejœć,moœci ksišżę? HAMLET Z tego œwiata? POLONIUSZ W rzeczy samej,byłoby to zejœciem.(do siebie)Jak trafne ma czasem odpowiedzi!Darten często bywa udziałem szalonych,gdy tymczasem przytomni i rozumni nie zawsze sš zarówno szczęœliwi.Muszę go już opuœcići niezwłocznie pomyœleć o sposobach,jakby się on i moja córka zejœć mogli.(głoœno)Miłoœciwy ksišżę,zmuszony jestem pozbawić waszš ksišżęcš moœć dłuższej mojej obecnoœci. HAMLET Nie możesz mnie,mój panie,pozbawić niczego,czego bym chętniej się nie wyrzekł:wyjšwszy życia,wyjšwszy życia,wyjšwszy życia,wyjšwszy życia. POLONIUSZ Żegnam cię,mój łaskawy ksišżę. HAMLET Nudni starzy głupcy R o z e n k r a n c i G i l d e n s t e r n wchodzš. POLONIUSZ Szukacie,panowie,księcia Hamleta?Oto jest. Wychodzi. ROZENKRANC do P o l o n i u s z a Bogu cię polecamy. GILDENSTERN Miłoœciwy ksišżę! ROZENKRANC Drogi nasz ksišżę! HAMLET Kochani,dobrzy przyjaciele!Jak się masz,Gildensternie?A,Rozenkranc!Jak się macie,moi chłopcy? ROZENKRANC Zwyczajnie,jak nic nie znaczšcy ludzie. GILDENSTERN Szczęœliwi przez to,że niezbyt szczęœliwi. Czepca Fortuny 22) nie jesteœmy guzem. [22) Fortuna - bogini szczęœcia.] HAMLET Ale i nie podeszwš jej trzewików? ROZENKRANC Nie,moœci ksišżę. HAMLET A więc mieszkacie u jej albo raczej w centrum jej łask? GILDENSTERN Niby tak,w jej prywatnych apartamentach. HAMLET Czyli w apartamentach wstydliwych.Słusznie,Fortuna to nie lada dziewka.I cóż tam nowego? ROZENKRANC Nic,panie,wyjšwszy,że œwiat spoczciwiał. HAMLET Więc bliski jest dzień sšdu.Ale wiadomoœć wasza nieprawdziwa.A teraz pytanie bardziej szczegółowe.Powiedzcie mi,w czymeœcie tak przeskrobali Fortunie,że wastu do więzienia wtršciła? GILDENSTERN Do więzienia? HAMLET Dania jest więzieniem. ROZENKRANC Więc nim i œwiat jest także. HAMLET O,i wielkim!pełnym turm,lochów i ciemnic.Dania jest jednym z najgorszych. ROZENKRANC Nie myœlimy tak,moœci ksišżę. HAMLET Więc dla was nie jest takš.W rzeczy samej,nic nie jest złem ani dobrem samo przez się,tylko myœl nasza czyni to i owo takim.Dla mnie Dania jest więzieniem. ROZENKRANC. Skutek to chyba,panie,twojej ambicji.Dania jest dla niej za ciasna. HAMLET O Boże!ja bym mógł być zamknięty w łupinie orzecha i jeszcze bym się sšdził panem niezmierzonej przestrzeni,gdybym tylko złych snów nie miewał. GILDENSTERN A te sny sš właœnie wytworem ambicji;istota bowiem ambicji nie jest czyminnym,tylko snów cieniem. HAMLET Same już sny nie sš czym innym,tylko cieniem. ROZENKRANC Zapewne,ambicja zaœ w moich oczach jest tak powietrznej i znikomej natury,że możnajš nazwać cieniem cienia. HAMLET Takim sposobem żebracy sš ciałami,a nasi monarchowie i nadęci bohaterowie cieniami żebraków.Nie poszlibyœmyż do dworu?bo doprawdy nie umiem rozumować. ROZENKRANC I GILDENSTERN Służymy waszej ksišżęcej moœci. HAMLET Dajmy pokój temu;nie chcę was liczyć do rzędu sług moich,bo,zaprawdę,przysługujšmi się okropnie.Ale powiedzcie mi,tak po przyjacielsku,co porabiacie w Elzynorze? ROZENKRANC Chcieliœmy cię odwiedzić,moœci ksišżę;innego celu nie mamy. HAMLET Taki ze mnie nędzarz,żem nawet w podziękiubogi;dziękuję wam jednak,chociaż to podziękowanie,wierzcie mi,kochani przyjaciele,niewarte i pół szelšga.Czy nie posyłano po was?PrzybyliœcieŸ mnie odwiedzić z własnego popędu,z dobrej woli?Powiedzcie mi,powiedzcie;bšdŸcie szczerzy.I cóż? GILDENSTERN Cóż mamy powiedzieć,moœci ksišżę? HAMLET Co bšdŸ,byle się stosowało do rzeczy.Posyłano po was:widzę w waszych oczach pewien rodzaj wyznania,które skromnoœć na próżno usiłuje pokryć.Wiem,że miłoœciwy król i miłoœciwa królowa.posyłali po was. ROZENKRANC W jakimże by celu,moœci ksišżę? HAMLET Tegoć się od was chcę dowiedzieć.Ale zaklinam was na prawa naszego koleżeństwa,na współdŸwięk młodych lat naszych,na.obowišzki naszej statecznej przyjaŸni,na wszystko, co jest najœwiętszeina co lepszy mówca lepiej by was niż ja mógł zaklšć,powiedzcie mi rzetelnie,otwarcie:posyłanoż po was czy nie posyłano? ROZENKRANC do G i l d e n s t e r n a Cóż ty na to? HAMLET na stronie Aha, przyszliœcie mnie więc wymacać. (głoœno) Jeżeli mi dobrze życzycie,powiedzcie praw-dę. GILDENSTERN W istocie,posyłano po nas. HAMLET Powiem wam,w jakim celu;tym sposobem domyœlnoœć moja uprzedzi waszš gadatliwoœć i dyskretnoœć wasza nie będzie dyskredytowana.Od niejakiego czasu,nie wiem skšd,ze szczętem humor straciłem;zarzuciłem dawne przywyknieniaitak ponure popadłem usposobienie,że ten piękny obszar ziemski pustyniš mi się wydaje;to wspaniałe sklepienie tam w górze,ten cudnie wiszšcy firmament,ta majestatyczna przestrzeń złotymi obsypana iskrami niczym innym nie jest w moich oczach,jak tylko marnym,zaraŸliwym zbiorem wyziewów. Jak doskonałym tworem jest człowiek!Jak wielkim przez rozum!Jak niewyczerpanym wswych zdolnoœciach!Jak szlachetnym postawš i w poruszeniach!Czynami podobnym do anioła,pojętnoœciš zbliżonym do bóstwa!Ozdobš on i zaszczytem œwiata.Arcytypem wszech jestestw!A przecież czymże jest dla mnie ta kwintesencj a prochu?Synowie ziemi nie pocišgajš mnie ani jej córki,jakkolwiek,sšdzšc po waszym uœmiechu,zdajecie się to przypuszczać. ROZENKRANC Myœl taka,panie,nie przeszła mi przez głowę. HAMLET Dlaczegoż się waćpan rozeœmiałeœ,kiedym powiedział,że mnie synowie ziemi nie pocišgajš? ROZENKRANC Bom sobie pomyœlał,jakie w takim razie przyjęcie znajdš aktorowie,którycheœmy w drodze spotkali,a którzy tu dšżš celem ofiarowania waszej ksišżęcej moœci usług swoich. HAMLET Ten,co gra króla,godnie będzie przyjęty;jego królewska moœć otrzyma ode mnie pamištkę; awanturniczy rycerz będzie mógł do woli użyć tarczy i miecza;kochaneknie będzie darmo wzdychał;melancholik spokojnie odegra swojš rolę;błazen pobudzido œmiechu tych,co majš łechczywe płuca;a piękna dama swobodnie wywnętrzy swe uczucia,jeœli nie będzie miała wstrętu do wiersza bez rymu.Cóż to za aktorowie? ROZENKRANC Ciż sami,którzy cię zwykli byli zadowalać,moœci ksišżę;aktorowie tragicznize stolicy. HAMLET Skšdże im przyszło teraz po œwiecie wędrować?Na miejscu siedzšc lepiej by wyszli tak pod względem sławy,jak korzyœci. ROZENKRANC Przyczynš ich wędrowania były,jak się zdaje,œwieżo zaszłe innowacje.23) [23) Innowacje - rozruchy w efekcie których zamknięto londyńskie teatry.] HAMLET Sšż oni jeszcze tak samo lubiani jak wtedy,kiedym był w stolicy?Zawszeż liczne majš publicum? ROZENKRANC Zaiste,teraz nie bardzo. HAMLET Skšdże to pochodzi?Czy się opuœcili w sztuce? ROZENKRANC Bynajmniej:usiłowania ich postępujš zawszerównym krokiem;ale wylęgło się tam stado dzieci,24) małych indyczšt,które piszczš jak opętane i gwałtowne za to odbierajš oklaski.Te sš teraz w modzie i tak dalece oczerniajš teatr niższej klasy (tak nazywajš tamten),że niejeden z rapierem przy boku,bojšc się piór gęsich,nie œmie sięjuż tam pokazać. [24) Stado dzieci -dziecięce trupy teatralne]HAMLET Sšli to dzieci naprawdę?Któż ich utrzymuje?Jak sš płatni?Myœlšż oni tylko dopóty sztukę uprawiać,dopóki nie stracš dyszkantu?Nie powiedzšż wtedy,gdy sami spadnš między niższš klasę (co jest bardzo prawdopodobne,jeœli ich sytuacja się nie poprawi),że piszšcy dla nich krzywdę im wyrzšdzili,każšc im wykrzykiwać na ich własnš przyszłoœć? ROZENKRANC BšdŸ co bšdŸ,z obu stron niemało było hałasu i publicznoœć nie miała sobie za grzech podżegać ich nawzajem do kłótni.Przez czas jakiœ nie można było grosza na żadnej sztuce zarobić,jeżeli autorzy i aktorzy za łby się w niej nie pojedli. HAMLET Czy być może? GILDENSTERN Niemało też łbów porozbijano. HAMLET I smarkacze wzięli górę? ROZENKRANC Nie inaczej.Herkules 25) zmuszony był kapitulować przed Pigmejczykami. [25) Herkules dŸwigajšcy kulę ziemskš widniał na frontonie teatru „The Globe ” - tu aluzja do rywalizacji dziecięcych trup teatralnych.] ględem Boga duńskim.úˆŠj ľAô 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đj  !`śc" Œ c#˘4 c$Ö] c%3' H&60*c€'`8CHAMLET Nie ma w tym nic dziwnego,boć mój stryj jest królem duńskim;i ciż sami,którzy mu za życia mego ojca wykrzywiali gęby,dajš teraz dwadzieœcia,czterdzieœci,pięćdziesišt i sto dukatów za jego portret w miniaturze.Do licha!musi w tym być coœ nadnaturalnego.Gdyby to filozofia mogła wytłumaczyć? Odgłos tršb za scenš. GILDENSTERN Zapewne to aktorowie. HAMLET Koledzy, miłymiœcie goœćmi w Elzyorze.Podajcie mi dłonie.Do orszaku goœcinnoœci należy etykieta i ceremonie;winienem was przeto podjšć tym trybem:inaczej,moje obejœcie się z aktorami,które,uprzedzam was,będziesię musiało okazać uprzejme,wydałoby się goœcinniejsze niż z wami.Zostaliœcie przyjęci z otwartymi rękoma,al e mój stryj–ojciec i moja matka –stryjenka zostali oszukani. GILDENSTERN Jakim sposobem,drogi ksišżę? HAMLET Szalony jestem tylko przy wietrze północno–zachodnim;kiedy z południa wieje,umiem odróżnić jastrzębie od czapli. Wchodzi Poloniusz POLONIUSZ Dobre nowiny,panowie,wesołe nowiny! HAMLET Słuchaj go,Gildensternie,i ty także.Słuchajcie z uwagš.Ten wielkolud dzieciuch nie wyszedł jeszcze z pieluch. ROZENKRANC Chyba wszedł w nie powtórnie;bo mówiš,żestarzy ludzie na nowo stajš się dziećmi. HAMLET Prorokuję wam,że przychodzi nam zwiastować aktorów;uważcie tylko. – Masz waćpan słusznoœć::było w poniedziałek z rana,w rzeczy samej. POLONIUSZ Moœci ksišżę,mam ci oznajmić coœ nowego. HAMLET Moœci panie,mam ci oznajmić coœ nowego.Gdy Roscjusz 26) w Rzymie był aktorem... [26) Roscjusz - aktor rzymski z I w..p.n.e. ]POLONIUSZ Aktorowie przybyli,moœci ksišżę. HAMLET Ejże? Ejże? POLONIUSZ Na honor,moœci ksišżę. HAMLET œpiewajšc Każdy więc aktor przyjechał na oœle. POLONIUSZ Sš to aktorowie najlepsi w œwiecie,zdatni do wszelkiego rodzaju przedstawień:tragicznych, komicznych,historyczno –sielankowych,tragiczno –historycznych,tragiczno –komiczno –historyczno –sielankowych:czy to w scenach cišgłych,czy to w luŸnym poemacie.Seneka 27) nie jest dla nich za ciężki ani Plaut 28) za lekki.Tak w recytowaniu,jak w improwizowaniu nie majšsobie równych. [27) Seneka - filozof rzymski,,autor słynnych tragedii.28) Plaut - Plautus - rzymski autor komedii.] HAMLET O Jefte,29) sędzio Izraela,jakiż to skarb posiadłeœ! [29) Jeffe - sędzia ze Starego Testamentu,,który œlubował złożyć w ofierze Bogu pierwszš osobę,którš spotka po powrocie do ojczyzny,była niš jego córka.] POLONIUSZ Jakiż on skarb posiadał,moœci ksišżę? HAMLET Ba! Córkę gładkš,nic więcej, Którš wielce miłował. POLONIUSZ na stronie Zawsze mu się marzy moja córka. HAMLET Nieprawdaż,stary Jefte? POLONIUSZ Jeżeli mnie nazywasz Jeftem,moœci ksišżę,to nie przeczę,iż posiadam córkę,którš wielce miłuję. HAMLET Ależ nie to idzie za tym. POLONIUSZ Cóż za tym idzie,moœci ksišżę? HAMLET Ba! To,co rzekomo Bogu wiadomo. A potem,jak wiesz waćpan, Stać się musiało, Co snadŸ się stało. Pierwszy dwuwiersz tej pobożnej pieœni więcej objaœni waćpana,niż ja mogę;bo oto nadchodzi moja rozrywka. Wchodzi czterech lub pięciu aktorów. Witam was,moœci panowie,witam.Cieszę się,że cię oglšdam w dobrym zdrowiu.Witajcie przyjaciele.O stary,jakšżeœsobie brodę wyhodował,odkšd cię ostatni raz widziałem!Przyszedłeœ mię tu niš straszyć?A,to ty,piękna damo 30) !Szlachetna dziewico,dalipan,od czasu jak cię ostatni raz widziałem,zbliżyłaœ się ku niebu na całš wysokoœć korka.Nie daj Boże,aby głos twój,jak dukat oberżnięty,wyszedł z obiegu!Witajcie nam,wszyscy bez wyjštku! Będziemy jak francuscy łowcy rzucać się na wszystko,co ujrzymy.Nie moglibyœmyż usłyszeć czegoœ zaraz?Dajcie nam próbkę swego talentu:przedeklamujcie co patetycznego. [30) Do 1660 roku role kobiece w teatrze grali młodzi chłopcy PIERWSZY AKTOR Co na przykład,panie? HAMLET Słyszałem cię raz deklamujšcego jeden ustęp,ustęp sztuki,która nigdy granš nie była albo co najwięcej raz tylko,bo,ile pamiętam,nie podobała się publicznoœci;był to kawior dla jej podniebień:moim jednak zdaniem i tych,których sšd o takich rzeczach równego z moim był wzrostu,była to sztuka wyborna,dobrze podzielona na sceny,ułożona z równš zręcznoœciš, jak naturalnoœciš.Przypominamsobie kogoœ,co mówił,że braknie tym wierszom sosu dla dodania smaku osnowie,iosnowy,która by pozwalała posšdzić autorao uczucie;przyznawał jej wszakże dobrš manierę,jędrnoœć w obrobieniu i pięknoœć,lubo bez wdzięku.W sztuce tej szczególnie lubiłem jeden ustęp,to jest opowiadanie Eneasza 31) :mianowicie owo miejsce,w którym ten bohater opisuje Dydonie œmierć Priama.Jeżeli je pamiętasz,to zacznij od tego wiersza:Zaraz,zaraz... „Okrutny Pirrus,jak ów zwierz hirkański...”32) Nie,nie tak się zaczyna,ale zawsze od Pirrusa. ,,Okrutny Pirrus,którego zbroica, Czarna jak jego myœl,podobna była Do owej nocy,gdy w złowrogim koniu 33) Chytrze ukryty leżał,powlókł teraz Strasznš swš postać dzikszš jeszcze barwš: Od stóp do głowy czerwieniš się odział, Zbroczon krwiš ojców,matek,córek,synów, Spiekły od żaru płonšcego miasta, Które przeklętym blaskiem przyœwiecało Mordercy swego pana;rozpalony Gniewem i ogniem i skrzepły zarazem Od stęgłej na nim posoki,oczyma Jak karbunkuły 34) płomieniejšcymi Szuka piekielny Pirrus sędziwego Starca Priama.” – Mów dalej.. [31) Eneasz - bohater „Eneidy ” rzymskiegopoety Wergiliusza w przedstawianym fragmencie opisuje œmierć króla Troi,Priama zabitego przez Pirrusa syna Achillesa.32) Zwierz hirkański - tygrys z Hirkanii nad Morzem Kaspijskim.33) Złowrogi koń - koń trojański.34) Karbunkuł- czerwony kamień szlachetny.] POLONIUSZ Jak żywo,œlicznie deklamujesz,moœci ksišżę,z doskonałym akcentem i spadkiem głosu. PIERWSZY AKTOR „Znajduje go wreszcie Słabo na Greków nacierajšcego. Rdzawy miecz jego,zbuntowany przeciw Jego ramieniu,nieposłuszny woli, Płazem uderza,kędy spadnie.Z całš Przewagš siły rzuca się na niego Pirrus;z wœciekłoœciš próżny cios wymierza; Lecz sam już zamach,sam œwist jego stali Obala starca;wtedy oto Ilium 35) Jak gdyby chciało nowy cios odwrócić, Koronowanš płomieniami głowę Chyli ku ziemi i trzaskiem okropnym W niewolę ima Pirrusowe ucho; Bo patrzcie!oto zabójczy miecz jego Nad mlecznš głowš czcigodnego starca Już,już wzniesiony,zda się,jakby nagle Ugrzšzł w powietrzu.Jak kamienny posšg Bóstwa zagłady,ważšc się pomiędzy Czynem i wolš,stal czas jakiœ Pirrus I nie przedsiębrał niczego. Lecz jako nieraz widzimy przed burzš Ciszę na niebie,spokojnoœć w obłokach, Wichry uœpione,a na dole ziemię Jak grób milczšcš,wtem przerażajšcy Piorun rozdziera chmurę:tak po chwili Zbudzona zemsta podżega na nowo Zastałe ramię Pirrusa i nigdy Niemiłosierniej ciężki młot cyklopów Nie spadł na Marsa wiecznotrwałš zbroję,36) Jak teraz krwawy miecz Pirrusa spada Na sędziwego Priama. Hańba ci,zmienna Fortuno!Bogowie. Wy wszyscy,którzy zasiadacie owdzie, W radzie Olimpu,odejmcie jej władzę! Połamcie szprychy i dzwona jej koła 37) I stoczcie kršgłš piastę z szczytu niebios W bezdennš otchłań piekieł!” [35) Ilium - tu:pałac króla Priama.36) Zbroja Marsa - zbroja wykuta przez pomocników Wulkana,Cyklopów.37) Koło Fortuny obrazowało zmienne koleje ludzkichlosów] POLONIUSZ To za długie. HAMLET Więc razem z twojš brodš pójdzie do balwierza.Mów dalej,bracie.Jemu by trzeba jasełek lub fars plugawych,inaczej zaœnie.Dalej,przejdŸ teraz do Hekuby.38) [38) Hekuba - królowa Troi,,żona Priama.] PIERWSZY AKTOR „Ale kto widział nieszczęsnš królowę. Jak rozczochrana...” HAMLET Jak to,rozczochrana? POLONIUSZ To dobre wyrażenie;rozczochrana królowa jest dobrym wyrażeniem. PIERWSZY AKTOR „Jak rozczochrana,grożšca płomieniom Łez potokami,biegła tu i owdzie, Boso,z łachmanem na tej samej głowie, Którš niedawno jeszcze diadem stroił; Odziana,miasto sukni,przeœcieradłem, W chwili popłochu schwyconym naprędce; O,kto by to był wdział,ten zmaczanym W żółci językiem byłby wyzionšł Przeciw Fortunie ostatnie bluŸnierstwa; A gdyby były jš widziały nieba W tej chwili,kiedy ujrzała Pirrusa Z dzikš radoœciš siekšcego mieczem Ciało jej męża,wybuch jej boleœci Byłby był z oczu ich promieniejšcych (Jeżeli tylko rzeczy tego œwiata Mogš je wzruszyć)zdrój rosy wycisnšł I współjęk z piersi bogów.” POLONIUSZ Patrzcie,jak mu się twarz zmieniła i łzy mu w oczach stanęły.Skończ już,waćpan. HAMLET Dosyć tego,dopowiesz mi resztę niebawem.Moœci panie,zechciej dojrzeć,aby ci ichmoœcie dobrze byli ugoszczeni.Słyszysz,waćpan?Niech znajdš dobre przyjęcie;bo oni sš streszczonš,żywškronikš czasu.Byłoby lepiej dla waćpana zyskać po œmierci niepochlebny napis na nagrobku niż za życia niekorzystne ich œwiadectwo na scenie. POLONIUSZ Moœci ksišżę,obejdę się z nimi stosownie doich zasługi. HAMLET Do paralusza!znacznie lepiej.Gdybyœmy się obchodzili z każdym wedle jego zasług,któżby uniknšł chłosty?ObchodŸ się z nimi waćpan odpowiednio do własnej twej zacnoœci i godnoœci.Im mniej kto zasługuje na względy,tym więcej ma zasługi nasze względem niego uprzejmoœć.OdprowadŸ ich. POLONIUSZ PójdŸcie,panowie. Wychodzi z kilkoma aktorami. HAMLET IdŸcie z nim,moi przyjaciele;dacie nam jutro jakie przedstawienie.Słuchaj no,stary,możecie grać „Zabójstwo Gonzagi ”?39) [39) „Zabójstwo Gonzagi ” - œladów tej sztuki nie odnaleziono.] PIERWSZY AKTOR Możemy,panie. HAMLET To grajcie je jutro.Nie mógłżebyœ w potrzebie nauczyć się dwunastu do piętnastu wierszy, które bym napisał i wtršcił do twojej roli? PIERWSZY AKTOR Czemu nie,łaskawy panie. HAMLET To dobrze.Udaj się za tamtym jegomoœciem,tylko nie drwij z niego,proszę cię. Wychodzi A k t o r. Kochani przyjaciele,(do R o z e n k r a n c a i G i l d e n s t e r n a)pozwólcie was pożegnać.Do zobaczenia wieczorem. ROZENKRANC I GILDENSTERN Żegnamy cię,drogi ksišżę. Wychodzš. HAMLET Bóg z wami!Otóż nareszcie sam jestem. O,jakiż ze mnie głšb,jaki ciemięga! Czyliż to nie jest zgrozš,że ten aktor, Niby w wzruszeniu,w parodii uczucia, Do tego stopnia mógł nagišć swš duszę Do swoich pojęć,że za jej zrzšdzeniem Twarz mu pobladła,z oczu łzy pociekły, Oblicze jego,głos,ruch,cała postać Zastosowała się do jego myœli? I gwoli komuż to?gwoli Hekubie! Cóż z nim Hekuba,on z niš ma wspólnego, Żeby aż płakał nad jej losem?Cóż by Ten człowiek czynił,gdyby miał podobny Mojemu;powód i bodziec do wrzenia? Zalałby łzami całš scenę,rozdarł Uszy słuchaczów rażšcymi słowy, W występnych rozpacz wzbudził,dreszcz wniewinnych Zmieszał prostaczków i sparaliżował Ich wzrok pospołu ze słuchem. A ja,ospały niedołęga,drzemię Jak Maciek,œwiętej niepamiętny sprawy, I ani usty ujšć się nie umiem Za tego króla,na którego włoœci I drogim życiu dokonany został Najohydniejszy rozbój.Jestżem tchórzem? Któż mi zarzuci podłoœć?Któż mnie może Wzišć za kark,za nos powieœć,w twarz mi plunšć, Wyrzucić w oczy kłamstwo?Któż to może? A jednak Zasługiwałbym na to,bo w istocie Muszę mieć chyba wnętrznoœci gołębia I brak zupełny żółci,nadajšcej Gorycz poczucia krzywdy,kiedym jeszcze Nie napisał dotšd stada sępów œcierwem Tego nędznika.O bezwstydny łotrze! Zakamieniały,krwawy,sproœny łotrze! Bodajżem!Mnież to przystoi,synowi, Jedynakowi zamordowanego Drogiego ojca,od nieba i piekła Powołanemu do zemsty,jak baba Marnymi słowy dawać folgę sercu I na przekleństwach czas trawić jak prosta, Karczemna dziewka?! Fuj!fuj!Gdzież moja głowa?Powiadajš, Że zatwardziali złoczyńcy,obecni Na przedstawieniu okropnych widowisk, Tak silnym zdjęci bywali wrażeniem, Ze sami swoje wyznawali zbrodnie: Mord bowiem,choćby ust nie miał,cudowny Ma organ mowy.Każę tym aktorom Coœ podobnego do sceny zabójstwa Ojca mojego odegrać przed stryjem; Patrzeć mu będę w oczy,œledzić będę Najmniejszy jego ruch:jeżeli zadrgnie, Wiem,co mam czynić.Ten duch,com go widział, Mógł być szatanem (bo szatan przybiera, Jakš chce postać)i nadużywajšc Mojej słaboœci i smętnoœci (taki Bowiem stan duszy bardzo mu dogodny), Cišgnie mnie może w przepaœć?Chcę pewniejszej Niż ta rękojmi.Zamierzona sztuka Będzie probierzem,40) którym,jak na wędę,Sumienie króla na wierzch wydobędę. Wychodzi. [40) Probierz – sprawdzian.] AKT TRZECI SCENA PIERWSZA Pokój w zamku. K r ó l,K r ó l o w a,P o l o n i u s z,O f e li a, R o z e n k r a n c i G i l d e n s t e r n KRÓL I nie mogliœcie wyrozumieć żadnym Zwrotem rozmowy,skšd to rozprzężenie, Które mu pokój zakłóca tak dzikim I niebezpiecznym rodzajem maniactwa? ROZENKRANC Przyznaje,że się czuje rozstrojony; Lecz przez co,w żaden sposób wyznać nie chce. GILDENSTERN Nie znaleŸliœmy go bynajmniej skłonnym Do wywnętrzania się;zręcznym dziwactwemTrzymał nas,owszem,z daleka od siebie, Kiedyœmy chcieli z niego coœ wycišgnšć. KRÓLOWA Jakże was przyjšł? ROZENKRANC Bardzo grzecznie. GILDENSTERN Ale Nie bez przymusu. ROZENKRANC Skšpy był w pytaniach, A w odpowiedziach odbiegał od rzeczy. KRÓLOWA Nasunęliœcież mu jakš rozrywkę? ROZENKRANC Traf zrzšdził,żeœmy spotkali na drodze Trupę aktorów:wspomnieliœmy o tym Księciu i to go trochę ucieszyło. Ci aktorowie już się tu znajdujš I,jak słyszałem,otrzymali rozkaz Grania mu dzisiaj. POLONIUSZ Tak jest w rzeczy samej I mnie zlecił prosić najpokorniej Wasze królewskie moœcie,by raczyły Być obecnymi na tym widowisku. KRÓL Z największš chęciš.Serdeczniem rad,że sięDo tego skłania.Wcišż go utrzymujcie, Moi panowie,w tym usposobieniu I podniecajcie w nim gust do takiego Rodzaju zabaw ROZENKRANC I GILDENSTERN Uczynim to,panie. Wychodzš. KRÓL Oddal się także,kochana Gertrudo. Ułożyliœmy rzecz tak aby Hamlet, Niby przypadkiem,zszedł się tu z Ofeliš. Ja i jej ojciec (będzie to szpiegostwo Godziwe)tak się tu ulokujemy, Abyœmy widzšc,niewidzialni sami, O tym spotkaniu z bliska mogli sšdzić I z zachowania się jego wnioskować, Czy to miłoœci wpływ,czy nie miłoœci Tak go udręcza. KRÓLOWA Jestem ci posłuszna, Mój mężu.Dałby Bóg,luba Ofelio, Aby potęga twoich wdzięków była Błogim powodem,tej zmiany Hamleta: Wtedy szlachetnoœć twoja,mam nadzieję, Na dawnš by go sprowadziła drogę, Ku zaszczytowi was obojga. OFELIA Pragnę, Aby tak było,miłoœciwa pani. K r ó l o w a wychodzi. POLONIUSZ Ofelio,chodŸ tu sobie.Najjaœniejszy, My się umieœcim tam. do O f e l i i Czytaj tę ksišżkę, Aby ten pozór zajęcia ubarwił Twojš samotnoœć.Tak to my,grzesznicy, Rzekomo œwiętš minš,uczynkami Budujšcymi pocukrzamy nieraz Samego diabla. KRÓL na stronie Prawda! Jakże srodze Bicz tych wyrazów chłoszcze mi sumienie! Twarz nierzšdnicy,różem upiększona, Nie tak jest szpetna obok tej powłoki Jak czyn mój obok pokostu słów moich. O,ciężkież moje brzemię! POLONIUSZ Już nadchodzi. Œpieszmy na miejsce,miłoœciwy panie K r ó l i P o l o n i u s z wychodzš.H a m l et wchodzi. HAMLET Być albo nie być,to wielkie pytanie. Jestli w istocie szlachetniejszš rzeczš Znosić pociski zawistnego losu Czy też,stawiwszy czoło morzu nędzy, Przez opór wybrnšć z niego?– Umrzeć – zasnšć – I na tym koniec.– Gdybyœmy wiedzieli,, Że raz zasnšwszy,zakończym na zawsze Boleœci serca i owe tysišczne Właœciwe naszej naturze wstrzšœnienia, Kres taki byłby celem na tej ziemi Najpożšdańszym.Umrzeć – zasnšć..–Zasnšć!Może œnić?– w tym sęk cały,jakie bowiem W tym œnie œmiertelnym marzenia przyjœć mogš, Kiedy zrzucimy z siebie więzy ciała, To zastanawia nas:i toć to czyni Tak długowiecznš niedolę;bo któż by Œcierpiał pogardę i zniewagi œwiata, Krzywdy ciemiężcy,obelgi dumnego, Lekceważonej miłoœci męczarnie, Odwłokę prawa,butę władz i owe Upokorzenia,które nieustannie Cichej zasługi stajš się udziałem, Gdyby od tego kawałkiem żelaza Mógł się zwolnić?Któż by dŸwigał ciężar Nudnego życia i pocił się pod nim, Gdyby obawa czegoœ poza grobem, Obawa tego obcego nam kraju, Skšd nikt nie wraca,nie wštliła woli I nie kazała nam pędzić dni raczej W złem już wiadomym niż uchodzšc przed nim Popadać w inne,którego nie znamy. Tak to rozwaga czyni nas tchórzami; Przedsiębiorczoœci hoża cera blednie h.] ględem Boga duńskim.úˆŠj ľAô 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đj  @”ŞjüŠj{ˇ÷ż(`ţc)^ a c*żź c+{ţc,y(œc-.‡ c.œ7ČSPod wpływem wahań i zamiary pełne Jędrnoœci,zbite z wytkniętej kolei, Tracš nazwisko czynu.– Ha!!co widzę? Piękna Ofelia!–Nimfo,w modłach swoich Pomnij o moich grzechach. OFELIA Jakże zdrowie Waszej ksišżęcej moœci od dni tylu? HAMLET Dobre;pokornie dziękuję waćpannie. OFELIA Mam jeszcze od was,panie,kilka drobnych Pamištek,dawno zwrócić je pragnęłam: Odbierzcie je dziœ,proszę. HAMLET Jako żywo! Jam nigdy w życiu nic nie dał waćpannie. OFELIA Wiesz dobrze,moœci ksišżę,żeœ to czynił, I upominki swoje ubarwiałeœ Takimi słowy,które wszelkiej rzeczy Wartoœć podnoszš.Woń ich uleciała: WeŸ je na powrót,panie,w oczach bowiem Każdej szlachetnie myœlšcej osoby Najdroższe dary lichymi się stajš, Gdy dawca martwi.Ot sš. HAMLET Cha –cha –cha!Jestżeœ uczciwa? OFELIA Moœci ksišżę! HAMLET Jestżeœ piękna? OFELIA Co znaczš te pytania? HAMLET To,że jeżeli jesteœ uczciwa i piękna,uczciwoœć twoja nie powinna mieć nic do czynienia z pięknoœciš. OFELIA Jak to panie?Możeż pięknoœć z czym lepszym chodzi w parze niż z uczciwoœciš? HAMLET Zapewne,tylko że potęga pięknoœci prędzej obróci uczciwoœć w rajfurkę,41) niż wpływuczciwoœci potrafi pięknoœć na swoje kopyto przerobić.Było to niegdyœ paradoksem,ale w nowszych czasach okazuje się pewnikiem.Kochałem dawniej waćpannę. [41) Rajfurka - stręczycielka.] OFELIA W rzeczy samej,dawałeœ mi to ksišżę do zrozumienia. HAMLET Nie trzeba ci było tak rozumieć;bo cnota nie daje się w stary nasz pień wszczepić tak,żebyœmy tršcić nim przestali.Nie kochałem cię wcale. OFELIA Tym bardziej więc zostałam zawiedziona. HAMLET IdŸ waćpanna do klasztoru;na co ci mnożyćgrzeszników?Ja sam jako tako jestem uczciwy; a przecież mógłbym sobie zarzucić takie rzeczy,że lepiej by było,gdyby mnie była matka na œwiat nie wydała.Jestem nadzwyczajnie dumny,mœciwy,chciwy wł adzy;więcej mam przywar niż władz umysłowych do ich poznania,niż wyobraŸni do dania o nich wyobrażenia i czasu do okazania ich w postępkach.Czego się takie figury tłuc majšpomiędzy ziemiš i niebem?Jesteœmy arcyhultaje,wszyscy bez wyjštku;żadnemu z nas nie ufaj.IdŸ prosto do klasztoru.Gdzież waćpanny ojciec? OFELIA W domu,moœci ksišżę.42 [42) Ofelia nie mówi prawdy - wie,że ojciecikról podsłuchujš rozmowę.] HAMLET Zamknijże go na klucz,aby nigdzie indziej nie grał roli błazna,tylko we własnym domu. BšdŸ zdrowa. OFELIA na stronie Panie, zmiłuj się nad nim! HAMLET Jeżeli za mšż pójœć chcesz,dam ci w posagitę przestrogę:Chociażbyœ jak œnieg czysta była, jak lód nieskalana,przecież nie ujdziesz obmowy.Wstšp do klasztoru.Adieu.Albo jeżeli koniecznie potrzebować będziesz wyjœć za mšż,to wyjdŸ za głupca,bo rozsšdni ludzie wiedzš bardzo dobrze,jakie z nich czynicie potwory.IdŸ czym prędzej do klasztoru.Adieu. OFELIA na stronie O nieba, wesprzyjcie go swš łaskš! HAMLET Słyszałem też o malowaniu się waszym:nie doœć wam jednej twarzy otrzymanej od Boga, dorabiacie sobie drugš;sztafirujecie się,krygujecie,cedzicie słowa,przedrzeŸniacie boskie stworzenia i swawolę pokrywacie płaszczykiem naiwnoœci.Precz,precz!nie chcę już patrzeć na to:to mnie we wœciekłoœć wprawia.Wara odtšd mężczyznom żenić się;ci,co się już pożenili,jednego wyjšwszy,niech żyjš zdrowi,reszta pozostać winna tak,jak jest.Do klasztoru!Do klasztoru! Wychodzi. OFELIA O,jak szlachetny duch zwichnięty został! Dworaka,wodza,mędrca ton,miecz,umysł; Kwiat oczekiwań potężnego państwa, Wzór ukształcenia,zwierciadło poloru, Cel zwracajšcej się uwagi œwiata: Wszystko to,wszystko wniwecz obrócone! I ja,ze wszystkich kobiet najnędzniejsza, Com ssała nektar słodkich jego œlubów, Skazanam teraz widzieć tę wspaniałš, Wybranš duszę,jak spękany dzwonek, Chrapliwie tylko wydajšcy dŸwięki; To czyste Ÿródło bogatej młodoœci Zmšcone szałem.O,czemuż musiałam Ujrzeć,co widzę,widzieć,co widziałam. Wchodzš K r ó l i P o l o n i u s z. KRÓL Miłoœć!Nie takie sš jej symptomata.43) To,co on mówił,choć trochę bez zwišzku, Cechy szaleństwa nie nosiło wcale. Ponura jego smętnoœć wysiaduje Coœ złowrogiego,co wylęgłe z jajka Mogłoby stać się zgubne.Pragnšc przeto Zapobiec złemu,po œwieżym namyœle, Postanowiłem wysłać go niezwłocznie Do Anglii celem niby zażšdania Przynależnego nam haraczu.Może Ta podroż,widok różnych miejsc i rzeczy, Potrafi z jego serca wyrugować To coœ,wokoło czego jego myœli, Bijšc się cišgle i skrycie nurtujšc, Tak go z właœciwych wyrywajš karbów. Cóż waćpan na to? [43) Symptomata - objawy.] POLONIUSZ Może to być dobre; Rozumiem jednak zawsze,że prawdziwym Jšdrem i Ÿródłem tej jego choroby Jest bezwzajemna miłoœć.No,Ofelio, Nie potrzebujesz nam objawiać tego, Coć mówił ksišżę Hamlet,boœmy sami Wszystko słyszeli.Uczyń,co chcesz,panie; Jeżeli jednak uznasz to stosownym, Niech po skończonym,dzisiaj widowisku Królowa matka w poufnej rozmowie Prosi go,aby jej zwierzył swój smutek. Niechaj z nim mówi bez ogródki;ja zaœ, Jeœli się na to zgodzi wasza wielkoœć, Przyłożę ucho do tego sam na sam. Nie wydobędzieli nic z niego,wtedy Œlij go do Anglii,panie,albo zamknij, Gdzie mšdroœć twoja wskaże. KRÓL Dobra rada: Szalonych możnych pilnie strzec wypada. Wychodzš. SCENA DRUGA Wielka sala tamże. Wchodzi H a m l e t z kilkoma aktorami. HAMLET Proszę cię,wyrecytuj ten kawałek tak,jak ci go przepowiedziałem,gładko,bez wysilenia. Ale jeżeli masz wrzeszczeć,tak jak to czyniš niektórzy nasi aktorowie,to niech lepiej moje wiersze deklamuje miejskipachołek.Nie siecz też za bardzo rękš powietrza w taki sposób: bšdŸ raczej ruchów swoich panem;wœród największego bowiem potoku i,że tak powiem, wiru namiętnoœci,trzeba ci zachować umiarkowanie,zdolne nadać wewnętrznej twojej burzy pozór spokoju.Nie posiadam się z oburzenia słyszšc,jak siaki taki barczysty gbur w peruce w gałgany obracauczucie,prawdziwy z niego łach robi,by zadowolić uszy narodku,który po największej częœci kocha się tylko w niezrozumiałych gestach i wrzawie.Oćwiczyć bym rad kazał takiego chama,by się bardziej hamował,gdy gra Heroda albo Termaganta. Proszę cię, chroń się tego. PIERWSZY AKTOR Zapewniam waszš wysokoœć. HAMLET Nie bšdŸ też z drugiej strony za miękki;niech własna twoja rozwaga przewodnikiem ci będzie.Zastosuj akcję do słów;a słowa do akcji,majšc przede wszystkim to na względzie,abyœ nie przekroczył granic natury;wszystko bowiem,co przesadzone,przeciwne jest intencjom teatru,którego przeznaczeniem,jak dawniej tak i teraz,było i jest służyć niejako za zwierciadło naturze,pokazywać cnocie własne jej rysy,złoœci żywy jej obraz,a œwiatu i duchowi wieku postać ich i piętno.Owóż przeholowanie tego celu lub niedosięgnięcie może wprawdzie rozœmieszyć prostaczków,ale znajšcym się na rzeczy musi pójœć w niesmak,nagana zaœjednego z tych ostatnich,na szali waszych zasług przeważyć musi poklask całego tłumu pierwszych.Widziałem ja aktorów i znaleŸli się tacy,co ich chwalili,głoœno nawet;aktorów, którzy (bogobojnie mówišc)ani z mowy,ani z ruchów nie byli podobni do chrzeœcijan ani do pogan,ani do ludzi,a rzucali się i ryczeli tak,iż pomyœlałem sobie,że chyba jaki najemnik natury sfabrykował ludzkoœć;tak bezecnie jš naœladowali. PIERWSZY AKTOR Pochlebiamy sobie,żeœmy się tego pozbyli cokolwiek. HAMLET O,pozbšdŸcie się tego ze szczętem.Tym zaœ,co u was grajš błaznów,zakażcie jak nšjsurowiej prawić co bšdŸ więcej nad to,co stoi w ich roli;sš bowiem między nimi tacy,co się namawiajš do œmiechu,aby w pewnej liczbie jałowych spektatorów także œmiech wzbudzić,i to właœnie w chwili kiedyprzypada jaki szczegół sztuki zasługujšcy na uwagę.To niegodziwoœć,dowodzšca politowania godnej próżnoœci w błaŸnie,który tak czyni.IdŸcie i bšdŸcie w pogotowiu.Aktorowie wychodzš. Wchodzš P o l o n i u s z, R o z e n k r a n c i G i l d e n s t e r n. No i cóż, moœci panie? Czy król chce spożyć ten kęs widowiska? POLONIUSZ Jego królewska moœć przybędzie,królowa jejmoœć także,i to zaraz. HAMLET Powiedzże,waćpan,aktorom,niech się œpieszš. Poloniusz wychodzi. A panowież to nie dopomożecie ich znaglić do poœpiechu? ROZENKRANC I GILDENSTERN I owszem,moœci ksišżę. Wychodzš HAMLET Hola,Horacy! Horacy wchodzi HORACY Co rozkażesz,panie? HAMLET Horacy,tyœ najsprawiedliwszy z ludzi, Z którymi kiedykolwiek przestawałem. HORACY O panie! HAMLET Nie myœl,że ci chcę pochlebiać. Czegóż bym mógł się spodziewać od ciebie, Który nic nie masz,krom rzeœkoœci ducha, Ku wyżywieniu się i ku okryciu? Któż by pochlebiał biednym!Niechaj w cukrze Smażony język liże głupiš pychę, Niech się zawiasy kolan uginajš Tam,gdzie łaszenie się zdobywa korzyœć. Słuchaj:od chwili kiedy dusza moja Mogła być paniš swojego wyboru I ludzi jednych przenosić nad drugich, Od owej chwili już cię ona sobie Upodobała;boœ ty,wiele cierpišc, Takim był zawsze,jak byœ nic nie cierpiał; Boœ ty Fortunie zarówno był wdzięczny Za jej umizgi i przeœladowania; A błogosławion,w kim krew z przekonaniemTak sš zmieszane,iż on palcom losu Nie służy za flet do wydania dŸwięków Wedle kaprysu.O,daj mi człowieka, Nie będšcego żšdz swych niewolnikiem, A w głębi mego serca go umieszczę, W sercu samegoż serca,tak jak ciebie. Za wiele tego już podobno.W sztuce, Która niebawem ma być przedstawiona, Jest jedna scena zbliżona do tego, Com ci o œmierci mego ojca zwierzył. Gdy się ta scena pertraktować będzie, Zwróć,proszę,całš potęgę uwagi Na mego stryja.Jeœli jego wina Podczas tej sceny sama się nie zdradzi, Ów niby zacny duch był potępieńcem, A moje myœli tak czarne jak sadza W kuŸni Wulkana.45) Nie spuszczaj go z oczu, Ja mój wzrok także pilnie w twarz mu wryję, A potem zlejem nasze spostrzeżenia W stanowczš formę wniosku. [45) Wulkan - rzymski bóg,kowal i władca ognia,jego kuŸnia mieœciła się w kraterze Etny na Sycylii.] HORACY Dobrze,panie; Jeżeli skradnie co mojej bacznoœci I ujdzie cały,zapłacę tę kradzież. HAMLET Już idš;muszę znowu zostać głupcem. Dalej na miejsce! Marsz.Odgłos tršb. K r ó l,K r ó l o w a,P o l o n i u s z, O f e l i a,R o z e n k r a n c,G i l d e n s te r n i inne osoby wchodzš. KRÓL Jakże się miewa nasz syn,Hamlet? HAMLET Wybornie,żyję jak kameleon powietrzem nadzianym obietnicami;46) kapłonów nie moglibyœcie lepiej tuczyć. [46) W œredniowieczu wierzono,że kameleonżywi się powietrzem] KRÓL Nie mam co zrobić z tš odpowiedziš.Te słowa nie do mnie należš. HAMLET Ani do mnie już teraz.(do P o l o n i u s z a)Waćpan grywałeœ kiedyœ na uniwersytecie,jeżeli się nie mylę? POLONIUSZ Tak jest,moœci ksišżę,i miałem sławę dobrego aktora. HAMLET A cóżeœ pan przedstawiał? POLONIUSZ Przedstawiałem Juliusza Cezara 47) i zostałem zabity na Kapitolu.Brutus mnie zabił. [47) Œmierć Cezara była częstym tematem sztuk grywanych w tych czasach.] HAMLET Cóż to za brutalstwo było z jego strony,żeby tak kapitalne cielę tam zabijać!– Czy aktorowie już w pogotowiu? ROZENKRANC Czekajš,panie,na twe rozkazy. KRÓLOWA PódŸ tu,kochany Hamlecie,sišdŸ przy mnie. HAMLET Wybacz,kochana matko,tu jest metal silniej pocišgajšcy. POLONIUSZ do K r ó l a Słyszałeœ, panie? HAMLET do O f e l i i Mogęż, o pani, lec na twoim łonie? OFELIA Nie,moœci ksišżę. HAMLET To jest na twoim łonie głowę wsparłszy? OFELIA Możesz,ksišżę. HAMLET kładšc się u jej nóg Sšdziszli, żem miał w myœli co innego? OFELIA Ja nic nie sšdzę. HAMLET To by był pomysł nie lada położyć się między nogami dziewczyny. OFELIA Co takiego? HAMLET Nic. OFELIA Ksišżę dziœ jesteœ wesół. HAMLET Kto?ja? OFELIA Nie inaczej. HAMLET O,jestem tylko twoim wesołkiem.Cóż zresztš człowiek ma czynić,jeżeli nie weselić się? Oto na przykład moja matka,patrz pani,jak promieniejšco wyglšda,chociaż mój ojciec zmarł przed dwiema godzinami. OFELIA Przed dwa razy dwoma miesišcami,moœci ksišżę. HAMLET Tak to już dawno?Niechże się diabeł czarnonosi,ja przywdzieję sobole.Dlaboga?Od dwóch miesięcy zmarły i jeszcze nie zapomniany?Jest więc nadzi eja,że pamięć wielkich ludzi zdoła przetrwać ich żywot przez pół roku;notabene,jeżeli ufundujš koœcioły;w przeciwnym razie niech się nie skarżš,jeżeli ich spotka los tego konika,48) któremu na nagrobku napisano:„Konik zdechł,więc go w miech.” [48) Konik – rodzaj lajkonika w majowych zabawach ludowych w Anglii.] Odgłos tršb.Po czym następuje pantomima.Para królewskich małżonków w czułej komitywie schodzi na scenę.Królowa œciska króla i on jš nawzajem,klęka przed nim z wyrazem najtkliwszego przywišzania;on jš podnosi i głowę na jej piersi skłania;kładzie się potem na kwiecistej darni i zasypia.Ona,widzšc go uœpionego,odchodzi.Po niejakiej chwili ukazuje się jakiœ człowiek,zbliża się do œpišcego,zdejmuje mu z głowy koronę, całuje jš,wlewa potem w ucho królowi truciznę i wychodzi.Królowa powraca,znajduje króla nieżywego i bardzo rozpacza.Zabójca w towarzystwie dwóch czy trzech niemych osób wchodzi znowu i niby także lamentuje.Wynoszš trupa.Zabójcaskłada przed królowš dary i oœwiadcza jej swojš miłoœć.Ona okazuje zrazu wstręt i niechęć,w końcu jednak podaje mu rękę.Wychodzš. OFELIA Co to było,moœci ksišżę? HAMLET To był hultajski bigos,a oznacza zbrodnię. OFELIA Zapewne ta pantomima zawierała w sobie treœć sztuki? Wchodzi P r o l o g. HAMLET Dowiemy się od tego jegomoœcia.Aktorowie nie umiejš trzymać języka za zębami;muszšwszystko wypaplać. OFELIA Czy on nam odkryje znaczenie tego? HAMLET Niezawodnie,tak jak wszystko,co byœ mu pani odkryła.Nie wstydŸ się tylko pokazać mu,co masz do pokazania,a on się nie powstydzi powiedzieć ci,co to znaczy. OFELIA Ladaco z waœci,ladaco.Będę patrzeć na sztukę. PROLOG Cni panowie i cne damy, Dla was i dla naszej dramy Kornie was o wzglšd błagamy. HAMLET Prologli to czy dewiza na sygnet? OFELIA To było krótkie HAMLET Jak miłoœć kobiety. Wchodzš K r ó l aktor i K r ó l o w a aktorka. KRÓL AKTOR „Trzydzieœci razy Feba 49) rumaki obiegły Kršg Tellury 50) i przestwór Neptuna rozległy I trzydzieœcikroć razy dwanaœcie na przemian Zapłonšł i zbladł miesišc nad głowami Ziemian, Odkšd nam Amor serca,Hymen 51) złšczył dłonie Węzłem,który się chyba rozwišże po zgonie. [49 Febus - bóg słońca..50 Tellus - bogini ziemi.51 Hymen - bóg zwišzków małżeńskich.] KRÓLOWA AKTORKA Obyœmy drugie tyle zmian luny 52) i słońca Zliczyli,nim miłoœci dożyjemy końca! Lecz ach!już od pewnego czasu niezbadana W zdrowiu,w humorze twoim,panie,zaszła zmiana. Lękam się...niechaj jednak te niewieœcie trwogi Nie przyczyniajšc cierpień,o mężu mój drogi. Obawy u płci naszej z miłoœci się rodzš Jak ta lub nie istniejš,lub w miarę przechodzš. Czym moja miłoœć,tego liczneœ miał objawy; W jakim zaœ stopniu miłoœć,w takim i obawy. Gdzie wielka miłoœć,lada wštpliwoœć przeraża, I z zwiększeniem się obaw miłoœć się pomnaża. [52 Luna - księżyc.] KRÓL AKTOR Tak,najmilsza,opuszczę cię,i to niedługo, Coraz już siły skšpszš darzš mię posługš; Ty zostaniesz;żyć będziesz na tym pięknym œwiecie Szanowana,kochana,i może ci splecie Wieniec drugi małżonek. KRÓLOWA AKTORKA O,wstrzymaj te słowa! Zbrodniš by w moim łonie była myœl takowaObym przy drugim mężu była potępionš! Taka tylko drugiego może zostać żonš, Co zabiła pierwszego.” HAMLET To piołun. KRÓLOWA AKTORKA „Podłe tylko chucie Klejš powtórne zwišzki,lecz nigdy uczucie. Zabójczyni pierwszego powtórnie go zgładza, Gdy nowego małżonka w łoże swe wprowadza. KRÓL AKTOR Że myœlisz tak,jak mówisz,najzupełniej wierzę; Nieraz jednak człek łamie to,co przedsiębierze. Zamiar jest niewolnikiem wyłšcznym pamięci. Nagle zrodzony,ale słabej konsystencji; Krzepko wisi,jak owoc nieŸrzały u drzewa. Lecz gdy zmięknie,przed czasem lada wiatr go zwiewa. Nie dziw,że nie pomnimy wypłacać na dobie53) Długu,któryœmy winni tylko samym sobie. To,co postanawiamy w chwili uniesienia, Z uniesieniem minionym w parę się zamienia; Zbytnia gwałtownoœć czy to radoœci,czy smutku, h.] ględem Boga duńskim.úˆŠj ľAô 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đj  @”ŞjüŠj{ˇ÷ż/pŠc0 Üc1őÄc2š“c3LŮc4%(ľ c5Ú2ƒ c6]<#2Sama własne swe chęci wydziedzicza z skutku, Gdzie radoœć pusta,smutek przechodzi w rozpacze, Tam po chwili cieszy się smutek,radoœć płacze. Œwiat ten nie wiekuisty ni się kto zdumiewa,Że z przesileniem szczęœcia i miłoœć omdlewa; Kwestia to bowiem jeszcze mieszczšca zawiłoœć, Czy miłoœć jedna szczęœcie,czy też szczęœcie miłoœć? Możny runšł,pierzchajš wraz czcicieli zgraje; Biedny wzniósł się,aliœci wróg dłoń mu podaje. Zdaje się więc,że miłoœć szczęœciu jest służebna, Ma przyjaciół,komu ich miłoœć niepotrzebna, A kto w potrzebie niby przyjaciela wzywa, Gotowego w nim sobie wroga wychowywa. Słowem,skończyłbym na tym,od czego zaczšłem, Chęć i moc nasza tak sš odrębnym żywiołem, Że najczęœciej upada to,co człek zamierzy,Myœl nasza do nas,cel jej nie do nas należy.Tak i ta myœl,że z drugim nie będziesz złšczona, Skona w tobie,gdy pierwszy twój małżonek skona. [53 Na dobie - we właœciwym czasie.] KRÓLOWA AKTORKA Niech mi niebo odmówi œwiatła,ziemia wody, Noc nie da odpoczynku,dzień nie da swobody! W rozpacz niech wszelka moja zmieni się pociecha, Los tylko więŸnia w lochu niech mi się uœmiecha; Wszystko to,co rumieniec przeistacza w bladoœć, Niech będzie mym udziałem,gdy uczuję radoœć. Tu i tam niech ponoszę kaŸń co chwila nowš, Jeœli żonš zostanę,raz zostawszy wdowš!” HAMLET do O f e l i i Gdyby tę przysięgę miała złamać. KRÓL AKTOR „Œlub to straszliwy.–Luba,opuœć mię na chwilę: Myœli mi się mieszajš;może snem zasilę Znękane ciało. Zasypia. KRÓLOWA AKTORKA Niech cię kołysze sen błogi I wszelkie zło omija z dala nasze progi!” Wychodzi. HAMLET do K r ó l o w e j Jak ci się, pani, podoba ta sztuka? KRÓLOWA Zdaje mi się,że ta dama przyrzeka za wiele.HAMLET O,ale dotrzyma słowa. KRÓL Czy znasz waćpan treœć tej sztuki?Nie mieœciż ona w sobie nic zdrożnego? HAMLET Nic zgoła;oni tylko żartujš,trujš żartem;nic zdrożnego w œwiecie. KRÓL Jakiż ta sztuka ma tytuł? HAMLET „Łapka na myszy ”.Skšd zaœ taki?Przez przenoœnię.Przedstawia ona morderstwo dokonane w Wiedniu.Zamordowany ksišżę nazywał się Gonzago,a jego małżonka Baptysta.Arcyszelmowska to sprawka,jak zaraz obaczymy.Ale co nam do tego?Wasza królewska moœć i my wszyscy mamy spokojne sumienie,nie może nas to dotknšć.Niech się drapie,kto ma liszaj;nasza skóra zdrowa. Wchodzi Lucjan. To jest niejaki Lucjan,synowiec króla. OFELIA Objaœniasz,moœci ksišżę,tak dobrze jak chór starożytny. HAMLET Mógłbym być poœrednikiem między paniš a jej kochankiem,gdybym tylko był œwiadkiemwaszych igraszek. OFELIA Kolšcy masz dowcip,moœci ksišżę. HAMLET Odpokutowałabyœ,pani,niejednym jękiem stępienie mi kolca. OFELIA Coraz to lepiej i zarazem gorzej. HAMLET Tak właœnie traktujecie swych mężów.Dalej,morderco; Zrzuć twš przeklętš larwę i zaczynaj: Już kruk krakaniem Do zemsty daje hasło. LUCJAN „Myœl czarna,ręka pewna,płyn dzielny,czassprzyja. Nie tamuje zamiaru obecnoœć niczyja. Szary wyskoku,w północ z zabójczych ziół zebrany, Po trzykroć pod Hekaty 54) klštwš gotowany, Władzę twš czarodziejskš,strasznš w swym rozwiciu Okaż niezwłocznie na tym zdrowym jeszczeżyciu.”55) Wlewa truciznę w ucho œpišcemu. [54 Hekate - bogini księżyca,,czarów i zbrodni.55 Kwestia Lucjana jest dodatkiem do tekstu sztuki napisanym przez Hamleta wcelu zdemaskowania Klaudiusza.] HAMLET Truje go w jego własnym ogrodzie dla zagrabienia jego państwa.Nazwisko tamtegojest Gonzago;rzecz autentyczna i we włoskim tekœcie wybornie opisana.Teraz zobaczymy,jakim sposobem morderca pozyskuje miłoœć żony Gonzagi. OFELIA Król powstaje. HAMLET Jak to?Strwożony fałszywym alarmem? KRÓLOWA Co ci jest,panie? POLONIUSZ Niech skończš widowisko! KRÓL Œwiatła!WychodŸmy. POLONIUSZ Œwiatła! œwiatła! œwiatła! Wszyscy wychodzš prócz H a m l e t a i H or a c e g o. HAMLET Niech ryczy z bólu ranny łoœ, Zwierz zdrów przebiega knieje, Ktoœ nie œpi,aby spać mógł ktoœ. To sš zwyczajne dzieje. Powiedz mi,waćpan,czy ta komedia,z dodatkiem lasu piór na głowie i pary prowansalskich róż u dziurawych trzewików,nie powinna by(jeœli resztka mojego szczęœcia mnie zawiedzie) zapewnić mi udział w jakiej trupie aktorów?Hę! HORACY Połowę udziału. HAMLET Ależ cały. Wiedz bowiem,miły mój Damonie, Że z raju dziœ tu step; Gdzie wczora Jowisz był na tronie, Tam dziœ panuje – pustka..56) [56 Do rymu byłoby:kiep] HORACY Mogłeœ dorymować,moœci ksišżę. HAMLET O Horacy!Słowa tego ducha złota warte.Czywidziałeœ? HORACY NajwyraŸniej. HAMLET Kiedy była mowa o otruciu?... HORACY Uważałem dobrze. HAMLET Cha!cha!–Nie ma tam gdzie jakiego grajka?Hej! Bo skoro król komedii nie lubi,pewnikiem Król jegomoœć komedii nie jest lubownikiem A co,sš grajkowie? Wchodzš R o z e n k r a n c i G i l d e n s te r n GILDENSTERN Moœci ksišżę,niech nam wolno będzie powiedzieć jedno słowo. HAMLET Ile ich jest w słowniku. GILDENSTERN Moœci ksišżę,król... HAMLET Cóż król porabia,moœci panie? GILDENSTERN Od wyjœcia stšd bardzo zaniemógł. HAMLET Z przepicia? GILDENSTERN Z wzburzenia żółci. HAMLET Troskliwoœć pańska byłaby się była okazała trafniejsza,udajšc się w takim razie do doktora. Bo gdybym ja mu zapisał na przeczyszczenie,mogłoby mu to jeszcze bardziej żółć wzburzyć. GILDENSTERN Racz,łaskawy panie,zamknšć swš mowę w pewne szranki i nie odskakiwać tak dziko odcelu,w jakim przychodzim. HAMLET Jestem już potulny:mów,waćpan. GILDENSTERN Królowa,matka waszej ksišżęcej moœci,w najgłębszym rozżaleniu przysyła nas do ciebie, panie. HAMLET Miło mi panów powitać. GILDENSTERN Nie,moœci ksišżę,te grzecznoœci nie w porę.Jeœli się waszej ksišżęcej moœci podoba dać nam zdrowš odpowiedŸ,wypełnimy poleceniejego matki;w przeciwnym razie,przebaczenie waszej ksišżęcej moœci i oddalenie się nasze będzie jedynym owocem naszego tu przybycia. HAMLET Nie mogę,doprawdy. GILDENSTERN Czego,moœci ksišżę? HAMLET Dać panom zdrowej odpowiedzi,bom chory na głowę;na jakš wszakże będę się mógł zdobyć,takš im służyć będę albo raczej matce mojej.Dlatego przystšpmy wprost do rzeczy,bez korowodów.Mówicie więc,panowie,że moja matka... ROZENKRANC Nie tai tego,że postępowanie waszej ksišżęcej moœci w podziw jš i zdumienie wprawia. HAMLET O dziwny synu,który tak możesz zdumiewaćmatkę twojš!A czy nie ma tam czasem jakiego postscriptum pod tym macierzyńskim podziwem?Powiedzcie no,panowie. ROZENKRANC Życzeniem jej jest,abyœ się ksišżę z niš widział w jej gabinecie,nim się udasz na spoczynek. HAMLET Będę jej posłuszny,choćby była dziesięć razy mojš matkš.Czy macie,panowie,co więcej do powiedzenia? ROZENKRANC Moœci ksišżę,był czas,żeœ mię lubił. HAMLET Na Bakcha i Merkurego 57) !i teraz jeszcze.[57 Bachus - bóg wina,,Merkury - posłaniecbogów,,także opiekun handlarzy i złodziei.] ROZENKRANC Łaskawy ksišżę,co cię udręcza?Dobrowolniezamykasz drzwi swobodzie,ukrywajšc troski swoje przed przyjacielem. HAMLET Nie mam widoków,mój panie. ROZENKRANC Jak to?kiedy sam król zapewnia waszej ksišżęcej moœci następstwo duńskiego tronu! HAMLET Tak,tak,ale znasz pan przysłowie:dostał koń owsa...58) koniec trochę niesmaczny. Muzykanci wchodzš. Otóż i gędŸba.Pozwól no mi,bracie,swego fletu,(bioršc G i l d e n s t e r n a na stronę) Dlaczego tak tropisz wkoło mnie,jak gdybyœmię chciał w lisiš jamę zapędzić? [58 Odpowiednik naszego „Nim słońce zajdzie,rosa oczy wyje ”.] GILDENSTERN O panie!jeœli mię żarliwoœć uczyniła za œmiałym,przywišzanie moje słusznie możesz nazwać nieokrzesanym. HAMLET Nie rozumiem tego dobrze.Zagraj no,proszę,na tym flecie. GILDENSTERN Nie umiem,moœci ksišżę. HAMLET Proszę cię. GILDENSTERN Nie umiem,doprawdy. HAMLET Jak mnie kochasz. GILDENSTERN Nie potrafię z niego wydobyć głosu,moœci ksišżę. HAMLET To tak łatwo przecie jak kłamać.Przebierajpo tych dziurkach palcami,włóż ten koniec w usta i zadmij,a wydobędziesz ton najdŸwięczniejszy.Patrz,tu sš klapy.59) [59 Klapy - przykrywki do zamykania bocznych otworów w instrumentach dętych.] GILDENSTERN Ale ja ich użyć nie umiem do wydania jakiej bšdŸ melodii,nie znam się na tym. HAMLET Patrzże teraz,za jakiego mnie masz bajbardzo.60) Chciałbyœ grać na mnie,wmawiasz w siebie, że znasz mój mechanizm?Chciałbyœ wyrwaćze mnie rdzeń mej tajemnicy,wycisnšć ze mnie całš skalę tonów,od najniższej nuty aż do dyszkantu;a w tym tu marnym instrumencietyle jest głosu,tyle harmonii,jednakże nie możesz go skłonić do przemówienia.Cóż u kata!czy sšdzisz,że na mnie łatwiej zagrać niż na flecie?Miej mię,za jaki chcesz,instrument:przędšć,rozstroić mię potrafisz,ale zagrać na mnie – nigdy.. Wchodzi P o l o n i u s z Witam waćpana dobrodzieja. [60 Bajbardzo -byle co,ladaco.] POLONIUSZ Moœci ksišżę,królowa jejmoœć życzy sobie zwaszš Ksišżęcš moœciš pomówić,i to zaraz. HAMLET Czy widzisz tam waćpan tę chmurę z kształtu podobnš do wielbłšda? POLONIUSZ W rzeczy samej,istny wielbłšd. HAMLET Zdaję mi się,że jest podobniejsza do łasicy.POLONIUSZ Prawda,z boku podobniejsza do łasicy. HAMLET Albo raczej do wieloryba. POLONIUSZ Bardzo podobna do wieloryba. HAMLET No,to dobrze;zaraz pójdę do matki.Z tymi głupcami trzeba by zgłupieć naprawdę.Zaraz idę. POLONIUSZ Œpieszę to powiedzieć. HAMLET „Zaraz ”,łatwo da się powiedzieć.Zostawcie mnie,przyjaciele. Wychodzš R o z e n k r a n c,G i l d e n s t e r n i H o r a c y. Teraz jest właœnie czarodziejska,straszna Godzina nocy,w której się podnoszš Groby i same piekła wyziewajš Na œwiat zarazę.O,teraz bym gotów Pić krew i takie rzeczy wykonywać, Na których widok dzień by zbladł;lecz teraz Mam iœć do matki.O serce,nie zaprzecz Naturze mojej!Niech nigdy w to łono Nie znajdzie wstępu neronowa 61) dusza! Niech będę srogim,ale nie wyrodnym! Sztylety w ustach mam,ale nie w dłoni! Niechaj mój język będzie w tym spotkaniu Obłudny względem serca i jakkolwiek Słowa me będš miotać się i srożyć, Pieczęci,duszo,nie daj doń przyłożyć! Wychodzi. [61 Neronowa dusza - rzymski cesarz Neron kazał zamordować swojš matkę Agrypinę,,winnš œmierci męża.] SCENA TRZECIA Pokój tamże. K r ó l,R o z e n k r a n c i G i l d e n s t er n. KRÓL Nie można mu dowierzać,nie byłoby Nawet roztropnie,gdybyœmy mu dłużej Wodze szaleństwa puszczać dali.BšdŸcie Więc w pogotowiu,skoro odbierzecie Zlecenia już się przygotowujšce, Natychmiast jedŸcie z nim do Anglii.Dobro Naszego państwa nie pozwala cierpieć Takiej bliskoœci hazardu,na który Jego wybryki z każdš chwilš bardziej Nas wystawiajš. GILDENSTER Będziem w pogotowiu. Œwięta i bogobojna to troskliwoœć Waszej królewskiej moœci,bo tu idzie O zachowanie bezpieczeństwa tylu Tysięcy ludzi,które pod jej berłem Żyjš szczęœliwie. ROZENKRANC Każdy pojedynczy, Prywatny żywot już jest w obowišzku Wszelkimi siły i z całš dzielnoœciš Chronić i bronić siebie od uszczerbku: O ileż więcej taki byt,na którym Polega życie milionów!Nie kończy Nigdy majestat sam jeden dni swoich; Jak spadajšcy potok chłonie z sobš Wszystko,co było w pobliskoœci.Jest on Niby potężnym kołem przytwierdzonym Do szczytu góry,przy którego dzwonach Olbrzymich mszš krocie przyczepionych Drobiazgów;jeœli to koło się stoczy, Wraz każda z owych podrzędnych jednostekChyżo mknie w przepaœć.Nigdy bez współdŸwięku Jęków ogólnych król nie wydał jęku. KRÓL Spiesznie gotujcie się do tej podróży. Trzeba nam spętać ten postrach,co teraz Za bardzo hula. GILDENSTERN I ROZENKRANC Będziem się œpieszyli. Wychodzš. Wchodzi P o l o n i u s z. POLONIUSZ Ma przyjœć niebawem do pokoju matki; Ja za obiciem stanę i wysłucham, Co się tam będzie działo.Pewny jestem, Że mu królowa jejmoœć zmyję głowę; Trzeba atoli,jak to bardzo mšdrze Wasza królewska moœć zauważyła, Aby krom matki,bo matki z natury Sš stronne,jeszcze drugi jaki œwiadek Był tam obecny.Idę więc i zanim Wasza królewska moœć pójdzie do łóżka, Będę z powrotem,by zdać sprawę z tego, Czego się dowiem. KRÓL Dziękujęć,mój drogi. Wychodzi P o l o n i u s z. O,kał mej zbrodni cuchnie aż w niebiosa! Najstarsza klštwa na niej cišży,stygmat 62) Bratniego mordu!Nie mogę się modlić, Chociaż pragnienie dorównywa chęci; Moc winy mojej kruszy moc mej woli; I jako człowiek rozdwojeń w działaniu, Stoję wahajšc się,co mam wprzód zaczšć, I nic nie czynię.Jak to?choćby nawet Ta dłoń przeklęta była od krwi bratniej Dwakroć tak brudna,czyliż miłosierne Nieba nie majš dżdżu do jej obmycia, Aby zbielała jak œnieg?Na cóż łaska, Jeœli nie na to,by przebaczać winnym Czymże sš modły,jeżeli nie owš Podwójnš siłš,zdolnš nas podeprzeć, Gdy mamy upaœć,lub podnieœć na nowo, Kiedy upadniem?Wzniosę przeto oczy; Błšd mój już minšł.Lecz,ach!jaki rodzaj Modlitwy może być dla mnie pomocny? Przebacz mi moje ohydne morderstwo! To być nie może;boć jeszcze posiadam To wszystko,co mię wiodło do morderstwa:Koronę,władzę,żonę brata.Możeż Być rozgrzeszonym,kto dzierży plon grzechu? W praktykach tego zepsutego œwiata Zdarza się zbrodni pozłoconš rękš Usuwać na bok sprawiedliwoœć;nieraz Widziano nawet prawo przekupione Owocem gwałtu;ale tam tak nie jest: Tam nie popłaca szalbierstwo;tam czyny Nago się jawiš i człowiek,stawiony Naprzeciw swoich przestępstw oko w oko, Musi je wyznać.Cóż mi więc zostaje? Spróbować,czego żal dokaże?Czegóż On nie dokaże?Lecz czegóż dokaże, Gdy winowajca nie może żałować? O straszna dolo!serce jak œmierć czarne! Spętana duszo,która,usiłujšc Być wolna,coraz okropniej się wikłasz! PrzyjdŸcie mi w pomoc,o wy aniołowie! Zegnijcie się,kolana!i ty,stalš Okute serce,zmięknij jako nerwy Nowo narodzonego niemowlęcia! Jeszcze się wszystko da naprawić. Klęka. Wchodzi H a m l e t. [62 Stygmat - znak,,piętno.] HAMLET Modli się;teraz mógłbym to uczynić; Teraz uczynię.Ale tym sposobem Pójdzie do nieba;i toż będzie zemstš? Trzeba się nad tym zastanowić.Nędznik Zabija mego ojca i ja za to, Ja,syn jedyny zamordowanego, Posyłam tegoż nędznika do nieba. To by nagrodš było,a nie zemstš. On go tyrańsko zgładził,w sennej dobie, W stanie sytoœci,w maju,jego grzechów; Jak tam rachunek.jego stoi,Bogu Wiadomo;sšdzšc atoli po ludzku, le z nim być musi.I jaż bym się zemœcił, Gdybym go zabił teraz,kiedy skruchš Oczyszcza duszę,przygotowanego, Opatrzonego w podróż z tego œwiata? Nie.Czekaj,mieczu,sposobniejszej pory. Kiedy pijany będzie,we œnie,w gniewie Albo wœród uciech kazirodnych;kiedy Grać lub klšć będzie,lub co bšdŸ innego Czynić,co wcale nie pachnie zbawieniem; Wtedy go ugodŸ tak,żeby aż nogi Zadarł ku niebu,aby jego dusza Tak wtedy była przeklęta i czarna Jak piekło,w które pójdzie.Matka czeka, Ten tylko kordiał 63) œmierć twojš odwleka.Wychodzi. [63 Kordiał - lek.] KRÓL powstajšc Słowa wzlatujš, myœl w prochu się grzebie; Ach!słów bez myœli nie przyjmujš w niebie. Wychodzi. SCENA CZWARTA Inny pokój tamże. K r ó l o w a i P o l o n i u s z. POLONIUSZ Przyjdzie wnet.Mów z nim,pani,bez ogródki,Powiedz mu,że się już przebrała miarka Jego wybryków,że wasza dostojnoœć Za długo stoisz jako parawan Pomiędzy nim a ogniem.Tu się skryję; Tylko z nim ostro. HAMLET za scenš Matko, o Matko! . . . KRÓLOWA Nie turbuj się,waćpan; Zgromię go należycie.WyjdŸ,już idzie. P o l o n i u s z kryje się.H a m l e t wchodzi. HAMLET Jestem więc,matko,czego żšdasz? KRÓLOWA Hamlecie,bardzoœ zmartwił twego ojca. HAMLET Matko,zmartwiłaœ bardzo mego ojca. KRÓLOWA Przestań,odpowiedŸ twoja bezrozumna. HAMLET Przestań;pytanie twe bezbożne. KRÓLOWA Cóż to Znaczy,Hamlecie? HAMLET Czego żšdasz,matko? KRÓLOWA Czy mnie już nie znasz? HAMLET O,znam,na krucyfiks! Jesteœ królowš,żonš twego szwagra, Obyœ nie była niš.Jesteœ mš matkš. KRÓLOWA Muszę więc kogo innego przywoływać, Co się rozmówi z tobš. HAMLET Siadaj,pani; Nie wyjdziesz stšd,na krok się stšd nie ruszysz, Póki nie stawię przed tobš zwierciadła, W którym się przejrzysz z gruntu. KRÓLOWA Co chcesz czynić? Boga duńskim.úˆŠj ľAô 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đj  7pc8ýĘ c9Ç: c:š@;ş# c€<Ő,÷c=Ě3šc>…;ţ5Nie chcesz mię zabić przecie.Hej!ratunku! POLONIUSZ za obiciem Ratunku! HAMLET dobywajšc szpady Cóż to? szczur? Bij,zabij szczura! Ten sztych dukata wart. Zadaje pchnięcie przez obicie. POLONIUSZ za obiciem Zabity jestem! Pada i umiera. KRÓLOWA Nieszczęsny,cóżeœ uczynił? HAMLET Sam nie wiem. Czy to król? Podnosi obicie i wycišga P o l o n i u s z a. KRÓLOWA Co za czyn zapamiętały! HAMLET Zapamiętały czyn!W istocie,matko; Tak samo prawie,jak zgładzać ze œwiata Króla,a potem iœć za jego brata. KRÓLOWA Jak zgładzać króla? HAMLET Takem wyrzekł,pani. do P o l o n i u s z a BšdŸ zdrów,usłużno –wœcibski,biedny głupcze! Wzišłem cię za lepszego;znieœ twš dolę; Widzisz,że czasem Ÿle być zbyt gorliwym.– Nie łam ršk,pani;sišdŸ i œcierp,że raczej Ja serce twoje teraz łamać będę; I skruszę je,na Boga,jeœli nie jest Z nieprzełomnego metalu i jeœli Przeklęty nałóg nie zrobił go wałem Przeciw wszelkiemu wpływowi uczucia. KRÓLOWA Cóżem ja popełniła,że się ważysz Tak obelżywš mowš na mnie targać? HAMLET Czyn,który kazi wdzięk i kwiat skromnoœci, Cnotę w obłudę zmienia;zdziera różę Z hożego czoła niewinnej miłoœci I sadza na nim wrzody;który œwięte Małżeńskie œluby czyni fałszywymi, Jako zaklęcia gracza,a religię Czczš grš wyrazów.Płoni się twarz nieba I wiecznie trwały ten gmach chorobliwš Przybiera postać wobec tego czynu Jak gdyby w wilię dnia sšdnego. KRÓLOWA Przebóg! Jakiż to czyn tak grzmišcy zarzut œcišga? HAMLET Spójrz,pani,na ten portret i na tamten, Na ten konterfekt 64) dwóch rodzonych braci Patrz,ile wdzięku mieœci to oblicze: Czoło Jowisza,Hyperiona włosy; Wzrok Marsa,groŸny i rozkazujšcy; Postawa godna Merkurego,kiedy Na niebotyczny szczyt góry zstępuje. Wszystko tu tak jest pełne,tak skończone, Jakby dla dania pierwowzoru męża Każdy bóg swojš pieczęć był przyłożył Na tym człowieku:to był twój małżonek. Patrz teraz owdzie,to twój mšż dzisiejszy; Jak zaœniedziały kłos,zarażajšcy Zdrowego brata.Maszli,pani,oczy, Żeœ mogła rzucić to górne pastwisko Dla paszy na tym bagnie?Gdzie masz oczy? Nie możesz tego tłumaczyć miłoœciš, Bo w twoim wieku krew nie war,pokornie Słucha rozwagi,a jakaż rozwaga Mogłaby kazać przenieœć to nad tamto? Masz,pani,zmysły,to pewna,boć przecie Nie jesteœ martwa;ale i to pewna, Że zmysły te sš zwichnięte;bo tu by Nawet szalony nie zbłšdził w wyborze; Bo nigdy jeszcze żadne obłškanie Do tego stopnia nie stępiło zmysłów, Aby im jakiœ organ nie pozostał Do namacania tak wielkiej różnicy. jakiż,u licha,bies przy ciuciubabce Tak cię zaœlepił?Wzrok bez dotykania, Czucie bez wzroku,słuch bez ršk i oczu, Węch bez wszystkiego innego,ba,nawet Najułomniejsza częœć zdrowego zmysłu Tak by nie mogła się zmylić.O wstydzie! Gdzie twój rumieniec?Piekielny rokoszu, Jeœli ty możesz płomień twój rozniecać W łonie matrony,to zaiste cnocie Wrzšcej młodoœci stać się trzeba woskiem I stopnieć w własnym ogniu.Niech się przeciw Atakom pokus odtšd srom nie zbroi, Skoro lšd płonie tak żywo i rozum Żšdz jest faktorem.65) [64 Konterfekt - obraz,,wizerunek.65 Faktor - poœrednik.] KRÓLOWA O,przestań,Hamlecie! Ty oczy moje zwracasz w głšb mej duszy; Widzę w niej czarne,szpetne plamy,których Zmyć nie potrafię. HAMLET Ha!tak żyć w barłogu Kazirodnego łoża,gnić w sproœnoœci, Z œmietnika rozkosz chłeptać!... KRÓLOWA Przestań,przestań! Każde twe słowo razi mnie jak sztylet. Przestań,Hamlecie luby! HAMLET Zbój i podlec; Nikczemnik niewart setnej częœci setki Twego pierwszego męża;rzezimieszek, Który z wystawy œcišgnšł drogi diadem I w kieszeń schował... KRÓLOWA Przestań. D u c h wchodzi HAMLET Król z postawy, Z szmat i okrawek... Osłońcie mię opiekuńczymi skrzydły Œwięte zastępy niebios!Czego żšdasz, Szanowna maro? KRÓLOWA Niestety!Oszalał. HAMLET Co cię sprowadza?Przychodziszli zgromić Opieszałego syna,że tak gnuœnie Czas marnotrawi,w odwłokę puszczajšc Spełnienie twego strasznego rozkazu? O,mów! DUCH Pamiętaj na twe przyrzeczenie, Przychodzę po to tylko,żebym wzmocnił Zwštlone nieco przedsięwzięcie twoje, Ale patrz,w jakim stanie twoja matka! O,stań pomiędzy niš a jej sumieniem Odbywajšcym walkę;wyobraŸnia Najsilniej działa w słabym ciele.Przemów Do niej,Hamlecie. HAMLET Co ci jest,o pani? KRÓLOWA Niestety,raczej ty powiedz,co tobie, Że tak upornie oczy w próżnię wlepiasz I z bezcielesnym rozmawiasz powietrzem? Dziko z twych oczu strzela wnętrzny płomień; I gładkie włosy twoje,jak żołnierze Zbudzeni ze snu alarmem,powstajš I wyprężone stojš.O mój synu, Skrop tę trawišcš cię goršczkę chłodem Zastanowienia.W co się tak wpatrujesz? HAMLET W niego!tam!w niego!Patrz,jaki on blady! Ach!jego postać,jego sprawa zdolna Byłaby wzruszyć głazy.Nie patrz na mnie! Bo od żałosnych tych spojrzeń rozmięknie Tęgoœć mej woli i wbrew zamiarowi Nie krew pocieknie,ale łzy. KRÓLOWA Do kogo Zwracasz te słowa? HAMLET Czy nic tam nie widzisz? KRÓLOWA Nic zgoła,chociaż wszystko,co jest,widzę. HAMLET I nic nie słyszysz? KRÓLOWA Nic oprócz nas dwojga. HAMLET Patrz!tam!Nie widzisz go?Już się oddala! Mój ojciec!On to,w tejże samej szacie, W którš za życia lubił się przybierać. Patrz,już jest blisko drzwi;już jest za progiem. Duch wychodzi. KRÓLOWA Płód to chorobliwego mózgu twego. W tworzeniu tego rodzaju widziadeł Goršczka bardzo jest biegła. HAMLET Goršczka! Puls mój spokojnie bije i do taktu, Tak jak twój,pani.W tym,co powiedziałem, Nie było nic od rzeczy.Chcesz dowodu, To ci powtórzę każde moje słowo, A tego przecie wariat nie potrafi. O matko,matko!przez miłoœć zbawienia, Nie kładŸ pochlebnej maœci na twš duszę Tš myœlš,że to nie sumienie twoje, Ale szaleństwo moje przemawiało. Ona by tylko zacišgnęła błonš I zabliŸniła miejsca owrzodzone, Ale zepsuta materia dlatego Nie przestawałaby wewnštrz nurtować. Wyspowiadaj się niebu,żałuj tego, Co przeszło,chroń się tego,co przyjœć może, I nie pokrywaj chwastu mierzwš 66) ,aby Rósł bujniej.Przebacz mi tę mojš cnotę: Bo w dychawicznym biegu tego œwiata Przychodzi cnocie przepraszać występek, Korzyć się przed nim i niewiele żebrać O przyzwolenie zrobienia mu dobrze. [66 Mierzwa - nawóz.] KRÓLOWA Hamlecie,na pół rozdarłeœ mi serce. HAMLET O,rzuć precz,pani,częœć jego poœledniš I zacznij z drugš tym czyœciejsze życie. Dobranoc...tylko nie wespół z mym stryjem,Pożycz choć cnoty,jeżeli jej nie masz. Nałóg,ten potwór,imajšcy zmysły W szatańskie pęta,jest jednak aniołem Przez to,że prawym,szlachetnym popędom Użycza także szat,które wcišgnšwszy Nietrudno nosić.Wstrzymaj się dziœ,pani, A umartwienie to uczynić łatwym Jutrzejsze,dalsze jeszcze łatwiejszymi! Bo przywyknienie zdolne jest nieledwie Odmienić stempel natury i albo Wciela szatana,albo go cudownš Siłš wypędza.Jeszcze raz dobranoc. A zapragniesz być błogosławiona, I ja poproszęć o błogosławieństwo.– Co się dotyczy tego jegomoœcia, wskazujšc na P o l o n i u s z a W istocie,żal mi go;lecz widno nieba Dla ukarania nas zobopólnego Chłosty mię swojej zrobiły narzędziem. Pogrzeb mu sprawię i odpłacę godnie Œmierć mu zadanš.– Dobranoc tymczasem Miłoœć to mojš tak zatwardza duszę; Chcšc być łagodnym,okrutnym być muszej A!jeszcze parę słów. KRÓLOWA Cóż mam uczynić? HAMLET Nic,pani,wcale;owszem,nie masz czynić Tego,coć powiem,abyœ uczyniła; Gdy cię pijany król wezwie do łoża, Nazwie swš kotkš,z pieszczot w twarz uszczypnie, Wtedy za parę ckliwych pocałunków, Albo łaskotek niecnych jego palców Odkryj mu wszystko,coœ tu usłyszała; Powiedz mu,żem ja w gruncie nie szalony, Tylko szalony przez podstęp.To byłby Czyn budujšcy;bo któraż królowa, Piękna,roztropna,dobrych obyczajów, Coœ podobnego mogłaby zataić Przed nietoperzem,wygš,koczkodanem? Pytam się,która?Nie,wbrew rozumowi I wbrew dyskrecji otwórz kosz na dachu, Wypuœć zeń ptaki,jako małpa w bajce,67) A potem sama w kosz wlazłszy,dla próby, Ruń na złamanie karku. [67 Aluzja do bajki,niezachowanej do naszych czasów.] KRÓLOWA BšdŸ przekonany,że jeżeli słowa Sš tchnień,a tchnienia życia wynikłoœciš, Nie mam doœć życia do wydania w słowach Tego wszystkiego,co mi powiedziałeœ. HAMLET Muszę do Anglii jechać,czy wiesz,pani? KRÓLOWA Niestety! zapomniałam;tak,podobno. HAMLET Już sš gotowe listy i dwóch moich Koleżków – którym ufam tak jak żmijom – Ma je wzišć.Misja ich polega na tym, Żeby mi wskazać,gdzie raki zimujš. Życzę im szczęœcia;idzie tu albowiem O to,ażeby inżyniera własnš Jego petardš wysadzić w powietrze; A to sęk będzie właœnie,bo ja głębiej O parę sšżni podkopię ich minę I puszczę ich aż pod księżyc. Bodaj to,kiedy się przy jednym dziele Z dwóch stron przeciwnych zejdš dwa fortele.– Dobranoc,matko.Trzeba mi stšd sprzštnšć Tę bryłę mięsa.Coœ teraz pan radca Cichy,poważny,on,co był przed chwilš Uosobionš,głoœnš krotofilš. PójdŸ,waszmoœć,musim skończyć z sobš sprawę. Dobranoc,matko. Wychodzi wlokšc ciało P o l o n i u s z a. AKT CZWARTY SCENA PIERWSZA Ten sam pokój,co w końcu aktu poprzedniego. K r ó l o w a,R o z e n k r a n c i G i l d e n s t e r n, po chwili wchodzi K r ó l. KRÓL Tych głuchych jęków,tych przecišgłych westchnień Musi być powód;winniœmy go dociec. Gdzie syn twój,pani? KRÓLOWA do R o z e n k r a n c a i G i l d e n s t e r n a Odstšpcie na chwilę. Tamci odchodzš. Ach, panie, cóżem widziała tej nocy! KRÓL CóŸeœ widziała,Gertrudo?Mów:co się Dzieje z Hamletem? KRÓLOWA Szaleje jak morze I wicher,kiedy w zawody spór wiodš, Kto z nich silniejszy.Usłyszawszy szelest Poza obiciem,w niepohamowanym Zapędzie dobył szpady i wołajšc: „Szczur!”,przebił szpadš owdzie ukrytego Nieszczęœliwego starca. KRÓL Co za wœciekłoœć! Tak samo by się było stało ze mnš, Gdybym był tam się znalazł.Wolnoœć jego Zagraża wszystkim,mnie i tobie samej. Niestety!jakież zadoœćuczynienie Wymazać zdoła ten krwawy postępek? Moja to,moja wina,bo przezornoœć Nakazywała mi wczeœnie wzišć w kluby,68)Poskromić tego młodego szaleńca; Ale kochałem go,tak go kochałem, Żem nie chciał wejrzeć w tę smutnš koniecznoœć; I jak ktoœ brzydkš dotknięty chorobš, Chcšc jš zataić,pozwoliłem złemu Pójœć aż do rdzenia życia.Gdzież on poszedł? [68 Wzišć w kluby - poskromić.] KRÓLOWA Złożyć w ustroniu ciało zabitego, Przy czym szaleństwo jego,jako ruda Drogiego kruszcu zmieszanego z podłym, Szlachetnš stronę ukazało:płakał Nad tym,co zrobił. KRÓL WyjdŸmy stšd,Gertrudo, Prędzej niż słońce szczyty gór ozłoci, Musi on wsišœć na okręt:nam zaœ trzeba Całej powagi i zręcznoœci użyć Na ubarwienie i uniewinnienie Tego niecnego czynu.– Gildensternie!! Wchodzš R o z e n k r a n c i G i l d e n s te r n. IdŸcie i weŸcie z sobš jeszcze kogo. Hamlet w szaleństwie zabił Poloniusza I gdzieœ go powlókł z tego tu pokoju. IdŸcie,wynajdŸcie go,przemówcie grzecznieI każcie ciało zanieœć do kaplicy. Spieszcie się,proszę was. Wychodzš R o z e n k r a n c i G i l d e n s t e r n. PójdŸmy,Gertrudo, Zgromadzim naszych najlepszych przyjaciółI odkryjemy im tak to,co zaszło, Jak to,co czynić zamierzamy.Może Takim,sposobem potwarz,której poszept Z jednego krańca œwiata do drugiego Szparko jak działo do tarczy przenosi Zatruty pocisk,minie nas i tylko Nieczułe zrani powietrze.PójdŸ,luba! Trapi i trwoży mnie ta ciężka próba. SCENA DRUGA Inny pokój tamże. Wchodzi H a m l e t. HAMLET Bezpiecznie schowany. ROZENKRANC za scenš Hamlecie! Ksišżę Hamlecie! HAMLET Ale cicho;cóż to za hałas?ktoœ wołał Hamleta;a!to oni. Wchodzš R o z e n k r a n c i G i l d e n s te r n. ROZENKRANC Przychodzim cię zapytać,moœci ksišżę, Gdzieœ podział trupa? HAMLET Złšczyłem go z prochem, Z którym najbliższe miał powinowactwo. ROZENKRANC Racz nam powiedzieć,panie,gdzie on leży, Byœmy go mogli przenieœć do kaplicy. HAMLET Nie sšdŸcie tego. ROZENKRANC Czego,moœci ksišżę? HAMLET Ażebym umiał być panem waszej tajemnicy,a swojej własnej nie umiał.Poza tym kiedy pytanie czyni gšbka,jakšż odpowiedŸ ma dać syn królewski? ROZENKRANC Maszli mnie,ksišżę,za gšbkę? HAMLET Nie inaczej;za gšbkę,która wcišga w siebie królewskie fawory,nagrody i łaski.Ale takieistoty wyœwiadczajš ostatecznie samemuż królowi przysługę.Trzyma on je w gębie jakmałpa i cmoka,aby je połknšł potem.Skoro zapotrzebuje tego,co waœć zbierzesz,doœć mu cię będzie œcisnšć,a wnet nasiškła gšbka znowu będzie sucha. ROZENKRANC Nie rozumiem tego,moœci ksišżę. HAMLET Tym lepiej.Gdy o łajdactwie mowa,na dobie 69) tępa głowa. [69 Na dobie - to wtedy.] ROZENKRANC Moœci ksišżę,trzeba,żebyœ nam powiedział koniecznie,gdzie jest ciało,i poszedł z namido króla. HAMLET Ciało jest w posiadaniu króla,ale król nie jest w posiadaniu ciała;król jest czymœ. GILDENSTERN Jak to czymœ? HAMLET Niczym.ProwadŸcie mnie do niego.Lis do nory,wszyscy za nim. Wychodzš. SCENA TRZECIA Inny pokój tamże. K r ó l w towarzystwie kilku panów. KRÓL Kazałem szukać go i znaleŸć ciało. Jak niebezpieczne jest pozostawienie Tego młodzieńca na wolnoœci,sami Widzimy teraz,niestety,zbyt jasno. Nie nam tu jednak wypada surowe Stosować œrodki.On ma zachowanie U ludu,który nie bierze na rozum, Ale na oko;gdzie zaœ to ma miejsce, Tam zwykle bywa ważona na szali Nie wina,ale kara winowajcy. Trzeba dlatego,ażeby to nagłe Jego wysłanie wydało się krokiem Od dawna ułożonym!Złe gwałtowne Gwałtownym tylko leczy się lekarstwem Lub żadnym. Wchodzi R o z e n k r a n c. I cóż? ROZENKRANC Gdzie złożone ciało, Wydobyć z niego nie mogliœmy,panie. KRÓL Gdzież on jest? ROZENKRANC Czeka na rozkazy waszej Królewskiej moœci w przyległym pokoju, Pod strażš. KRÓL Niechaj wejdzie. ROZENKRANC Gildensternie, WprowadŸ tu księcia. Wchodzš H a m l e t i G i l d e n s t e r n. KRÓL Hamlecie,gdzie Poloniusz? HAMLET Na kolacji. KRÓL Na kolacji?gdzie? HAMLET Nie tam,gdzie on je,ale tam,gdzie jego jedzš.Zebrał się właœnie koło niego kongres politycznych robaków.W gastronomii nie ma,panie,większego potentata jak robak.Tuczymy wszelkie istotydla karmienia siebie,siebie zaœ tuczymy dla robaków.Tłusty król i chudy pachołek sš totylko różne potrawy,dwa dania na jeden stół,i basta. KRÓL Niestety! HAMLET Rybak może wsadzić na wędę robaka,który jego królewskš moœć pożywał,i spożyć rybę, która tego robaka zjadła. KRÓL Co przez to rozumiesz? HAMLET Nic;to tylko pokazuje,jakim sposobem król może odbyć podróż przez wnętrznoœci charłaka. KRÓL Gdzie Poloniusz? HAMLET W niebie.Każ go tam szukać;a jeżeli go posłowie twoi tam nie znajdš,poszukaj go sam w innym miejscu.To pewna jednak,że jeżeli go nie znajdziecie w tym miejscu,poczujecie go w następnym na schodach prowadzšcych do galerii. KRÓL do kilku osób z orszaku IdŸcie go tam poszukać. HAMLET Będzie czekał,aż przyjdziecie. Wychodzi kilka osób z orszaku. KRÓL Hamlecie,własne twoje bezpieczeństwo, Którego pragniem,tak jak opłakujem To,coœ uczynił,wymaga,ażebyœ Czyn ten niezwłocznym opłacił wyjazdem. Gotuj się przeto;okręt już pod żaglem, Wiatr sprzyja;orszak twój czeka i wszystko Wskazujeć drogę do Anglii. HAMLET Do Anglii? KRÓL Tak jest,Hamlecie. HAMLET Dobrze. KRÓL Będzie dobrze, Hamlecie;gdybyœ widział moje chęci! HAMLET Widzę cherubina,który je widzi.Do Anglii zatem!IdŸmy,panowie.BšdŸ zdrowa,kochana matko. KRÓL Jam przywišzany twój ojciec,Hamlecie. HAMLET Matko! Ojciec i matka tyle znaczš co mšż i żona,a mšż i żona sš jednym ciałem;a więc, matko!Dalej,do Anglii! Wychodzi. KRÓL IdŸcie w trop za nim.Zwabcie go czym prędzej Na okręt;niechaj odpłynie dziœ jeszcze, Przygotowane już i przewidziane Wszystko,co będzie wam potrzebne.Spieszcie, Spieszcie,nie tracšc czasu. Wychodzš R o z e n k r a n c i G i l d e n s t e r n. A ty,Anglio, Jeœli ci przyjaŸń moja pożšdana (O czym nie wštpię,boœ œwieżo uczuła Mojš potęgę,i gojšc dotychczas Blizny zadane duńskim mieczem.,trwożne Niesiesz nam hołdy),Anglio,nie waż lekce Wszechwładnej woli mojej,która w listach, a duńskim.úˆŠj ľAô 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đj  ?pmc@Ý_ cA<—cBÓ cCŰ"ăcDž*cE?2ŰcF:p1Zaklinajšcych cię o tę przysługę, WyraŸnie żšda od ciebie niezwłocznej Œmierci Hamleta.Wypełnij to,Anglio, Bo on mi trawi krew jak zaród suchot, Z którego ty mnie masz uleczyć.Póki To się nie stanie,poty w żadnej doli Nic mnie nie znęci i nie zadowoli. Wychodzi. SCENA CZWARTA Równina w Danii. Wchodzi F o r t y n b r a s z wojskiem. FORTYNBRAS Moœci rotmistrzu,idŸ,pozdrów ode mnie Duńskiego króla;powiedz mu,że wskutek Przyrzeczeń,jakie od niego otrzymał, Fortynbras prosi go o glejt 70) do przejœciaPrzez duńskie kraje.Wiesz,gdzie się zejœć mamy. Jeżeli jego królewska moœć będzie Miała co do nas,to mu przjdziem oddać Należnš czołobitnoœć.Tak mu powiedz. [70 Glejt - list żelazny,,przepustka.] ROTMISTRZ Oznajmię mu to,panie, FORTYNBRAS Naprzód!z wolna! Wychodzi z wojskiem. Wchodzš H a m l e t,R o z e n k r a n c i G il d e n s t e r n. HAMLET Czyje to wojska, rotmistrzu? ROTMISTRZ Norweskie. HAMLET Gdzie one idš? ROTMISTRZ Ku granicom Polski. HAMLET Kto ma nad nimi dowództwo? ROTMISTRZ Synowiec Starego króla,Fortynbras. HAMLET Czy pochód Ich ma na celu podbój całej Polski Lub pewnej częœci tylko? ROTMISTRZ Prawdę mówišc I bez dodatków,idziemy zagarnšć Marny kęs ziemi,z którego krom sławy Żaden nam inny nie przyjdzie pożytek. Za parę mendli dukatów nie chciałbym Wzišć go w dzierżawę,i pewnie by więcej Nie przyniósł ani nam,ani Polakom, Gdyby był w czynsz puszczony. HAMLET W takim razie Polacy pewnie bronić go nie będš. ROTMISTRZ Już tam sš ze swym wojskiem. HAMLET Wartoż tracić Parę tysięcy dusz i dziesięć razy Tyle dukatów za taki psi ogon? Jest to,zaprawdę,œlepy wrzód pokoju I pomyœlnoœci,który wewnštrz pęka I ani znaku nie daje na zewnštrz, Dlaczego człowiek umiera.Dziękujęć, Moœci rotmistrzu. ROTMISTRZ Bóg z wami,panowie. Wychodzi. ROZENKRANC Pójdziemyż dalej,moœci ksišżę? HAMLET Zaraz Służyć wam będę.IdŸcie trochę naprzód. Wychodzš R o z e n k r a n c i G i l d e n s t e r n. Jakże mnie wszystko oskarża i wszystko Leniwej zemœcie mej bodŸca dodaje! Czymże jest człowiek,jeżeli najwyższym.104 Jego zadaniem i dobrem na ziemi Jest tylko spanie i jadło?Bydlęciem, Szczerym bydlęciem.Ten,co nas obdarzył Tak dzielnš władzš myœlenia,że może I wstecz,i naprzód poglšdać,nie na to Dał nam tę zdolnoœć,ten udział boskoœci Rozumem zwany,aby w nas jałowo Leżał i butwiał.Jestli to więc skutkiem Zwierzęcej,bydła godnej niepamięci, Czy trwożliwego i drobiazgowego Przewidywania,które œciœle bioršc, Zawsze ma w sobie trzy częœci tchórzostwa, A tylko jednš mšdroœci.Doprawdy, Nie mogę tego pojšć,że aż dotšd Mówię do siebie:trzeba to uczynić, I kończę na tym,kiedy mi do czynu Nie brak powodów,woli,sił i œrodków. Przykłady,wielkie jak œwiat,stojš przecie Przede mnš;choćby to wojsko tak liczne I tak zasobne,pod wodzš takiego Młodego księcia,który,zapalony Szlachetnš żšdzš sławy,lekceważy Ukrytš szalę wypadków i chętnie, Co jest doczesne i przemijajšce, Na sztych wystawia hazardom zagładzie, Za co?za marnš łupinę orzecha. Prawdziwie wielkim być to nie wojować O byle głupstwo bez wielkiej przyczyny, Lecz wielkomyœlnie o ŸdŸbło nawet walczyć, Gdzie honor każe.I cóż ja wart jestem, Ja,który ojca zgon,zhańbienie matki Œpišco przepuszczam?gdy oto ze wstydem Widzę przed sobš bliskš œmierć dwudziestu Tysięcy ludzi,którzy dla chimery,71) Dla widma sławy,w grób idš jak w łóżko, Aby wywalczyć nikczemnš piędŸ ziemi Na której nie ma doœć miejsca do walki Ani doœć darni,by skryła mogiły Tych,co polegnš.BšdŸ odtšd zażartš, O wolo moja,albo wzgardy wartš! Wychodzi. [71 Chimera –mrzonka.] SCENA PIĽTA Elzynor.Pokój w zamku. Wchodzš K r ó l o w a i H o r a c y. KRÓLOWA Nie chcę jej widzieć. HORACY Natarczywie prosi O możnoœć wnijœcia;stan jej budzi litoœć. KRÓLOWA Cóż jej jest? HORACY Cišgle wspomina o ojcu, Słyszała,mówi,że œwiat krzywo idzie; Wzdycha i chwyta się za serce;lada Fraszka jš drażni;słowa jej bez zwišzku Nie okreœlajš niczego,jednakże Zastanawiajš;podnosi je słuchacz I zszywa podług kroju własnych myœli; Każdy zaœ wyraz jej,obok wyrazu Jej twarzy,ruchów i postawy,takie Czyni wrażenie,że można by myœleć, Iż jest w nim jakaœ myœl,tylko zawiła I bardzo smutna. KRÓLOWA Muszę z niš pomówić; Mogłaby bowiem złym ludziom dać powód Do niebezpiecznych przypuszczeń.Niech wnijdzie. H o r a c y wychodzi. Chora ma dusza każdš rzecz powszedniš Złowrogich następstw sšdzi przepowiedniš,Jak głupio w trwodze występek przesadza,Że drżšc przed zdradš sam się prawie zdradza. H o r a c y wprowadza O f e l i ę OFELIA Gdzie jest ozdoba majestatu Danii? KRÓLOWA Czego chcesz,luba Ofelio? OFELIA œpiewa Po czym ja cię poznam teraz, O kochanku mój? Płaszcz pielgrzymi,kij,sandały, Twójże to jest strój? KRÓLOWA Niestety,kochane dziewczę,co znaczy ten œpiew? OFELIA Czy tak?nie,pani;posłuchaj tylko: œpiewa On zmarł,znikł z naszego grona; Zmarł,opuœcił nas; U nóg Jego darń zielona, W głowach zimny głaz. Och!Och! KRÓLOWA Ależ,Ofelio. OFELIA Proszę cię,pani,słuchaj, œpiewa Całun jego,jak œnieg biały. Król wchodzi. KRÓLOWA Ach,patrz,mój mężu. OFELIA œpiewa Na całunie kwiat; Choć go łzy nie opłakały, Na mogiłę padł. KRÓL Jak się masz,œliczna panienko? OFELIA Dobrze; Bóg wam zapłać.Mówiš,że sowa była córkšpiekarza.72) Ach,panie!Wiemy,czym jesteœmy,ale nie wiemy,co się z nami stanie.Niech wam Bóg pomaga przy wieczerzy! [72 Według œredniowiecznej legendy z hrabstwa Gloucester,córka piekarza została zamieniona w sowę za odmowę podania chleba Chrystusowi] KRÓL Marzy jej się o ojcu. OFELIA Nie mówmy już o tym,proszę;ale jak się was pytać będš,co to znaczy,to powiedzcie:Dzień dobry,dziœ œwięty Walenty.73) Dopiero co œwitać poczyna; Młodzieniec snem leży ujęty, A hoża doń puka dziewczyna. Poskoczył kochanek,wdział szaty, Drzwi rozwarł przed swojš jedynš I weszła dziewczyna do chaty, Lecz z chaty nie wyszła dziewczynš. [73 Dzień œwiętego Walentego - 14 lutego,,dzień zakochanych.] KRÓL Nadobna Ofelio! OFELIA Dajmy pokój przysięgom;zaraz skończę: Bezbożnoœć to wielka;Bóg widzi, Jak wielka w mężczyznach bezbożnoœć! Cny młodzian się tego nie wstydzi, Gdy tylko nastręczy się możnoœć. Wszak nimeœ cel życzeń otrzymał, Przysišgłeœ się ze mnš ożenić! To ona mu tak mówi,a on jej odpowiada: I byłbym był słowa dotrzymał, Lecz trzeba ci było się cenić. KRÓL Jak dawno ona w tym stanie? OFELIA Jeszcze się wszystko naprawi,mam nadzieję.Tylko cierpliwoœci!Ale nie mogę nie zapłakać, pomyœlawszy,że go majš złożyć w zimnš ziemię.Mój brat dowie się o tym,a zatem dziękuję państwu za dobrš radę.Niech powóz zajeżdża!Dobranoc,panie;dobranoc,œliczne panie, dobranoc,dobranoc. Wychodzi. KRÓL IdŸ waćpan za niš,niech jej pilnie strzegš. H o r a c y wychodzi. Jest to trucizna głębokiej boleœci, Której œmierć ojca Ÿródłem.O Gertrudo! Gertrudo!ziszcza się na nas ta prawda, Że kiedy kogo nawiedzajš smutki, To nigdy luzem,a zawżdy gromadnie. Naprzód zabójstwo jej ojca,następnie Wyjazd twojego syna,nieszczęsnego Sprawcy własnego swojego wygnania; Głuche szemranie ludu,uprzedzone I złem brzemienne żywišcego myœli Z powodu œmierci cnego Poloniusza, Którego skore pochowanie było Niedorzecznoœciš z naszej strony;teraz To biedne dziewczę,wyzute z szlachetnej Władzy rozumu,bez której jesteœmy Lalkami tylko albo zwierzętami; Nareszcie,i to jedno tyle waży Co tamto wszystko,brat jej potajemnie Powraca z Francji,karmi się zdumieniem, Kryje się w chmurach i nadstawia ucho Donosicielom,którzy jadowite O œmierci ojca wdmuchujš mu wieœci – Wieœci z uszczerbkiem naszym,przeciw którym Zastanowienie,ubogie w dowody, Nic nie podoła.O Gertrudo,zbieg ten Wypadków,na kształt kilkuramiennego Narzędzia œmierci,z wielu stron od razu Zabójczš ranę mi zadaje. Zgiełk zewnštrz. KRÓLOWA Przebóg! Cóż to za hałas? Wchodzi jeden z D w o r z a n. KRÓL Hola!Szwajcarowie! Gdzie oni?Niechaj drzwi pilnie obsadzš. Skšd ten zgiełk? DWORZANIN Chroń się,miłoœciwy królu, Ocean,z łoża swojego wybiegły, Nie chłonie z większš gwałtownoœciš nizin,Jako Laertes na czele powstańców Straż twš powala.Lud go głosi panem; I jakby œwiat był dopiero w zawišzku, Przeszłoœć zatarta,zapomniany zwyczaj, Te słów hamulce i wszelkiej swawoli, Słychać wołanie:„Wybierajmy króla! Laertes królem!” Czapki,,dłonie,usta Ze wszech stron wtórzš temu okrzykowi: „Laertes królem!Wiwat król Laertes!” KRÓLOWA Jak ujadajš za fałszywym wiatrem! O,pod trop gonisz;podła duńska psiarnio! KRÓL Drzwi wyłamano. L a e r t e s wchodzi uzbrojony,za nim D u ń c z y c y. LAERTES Gdzie ten król?– Stańcie owdzie,przyjaciele.DUŃCZYCY Pozwól nam także wejœć. LAERTES Nie wchodŸcie,proszę. DUŃCZYCY Będziem posłuszni. Cofajš się za drzwi. LAERTES Dziękuję wam;stójcie Przy drzwiach na straży.– Nienawistny królu,, Oddaj mi ojca! KRÓLOWA Z wolna,Laertesie, Zbierz trochę zimnej krwi. LAERTES Kropla krwi zimnej Byłaby we mnie œwiadectwem bękarctwa, Uršgowiskiem przeciw memu ojcu, Zakałem,który by piętno bezwstydu Wyrył na czystym czole matki mojej. KRÓL Jakiż cię powód skłania,Laertesie, Tak buntowniczo przeciw nam powstawać? Odstšp,Gertrudo,nie lękaj się o nas; Taka jest bowiem boskoœć majestatu, Że zdrada,choćby nie wiedzieć co chciała, Tępi o niego swój pocisk.– Powiedz mi,Laertesie,co to znaczy?– Gertrudo,daj mu pokój.– Mów,,młodzieńcze. LAERTES Ty sam mów raczej:gdzie mój ojciec? KRÓL Umarł. KRÓLOWA Ale nie z jego winy. KRÓL Daj mu pokój. Niech się wypyta do sytoœci. LAERTES Jakim Sposobem umarł?Nie dam się omamić. Do czarta z uległoœciš!Niechaj w piekło Pójdš przysięgi!Sumienie,powinnoœć Niech w najczarniejszej przepadnš otchłani! Uršgam potępieniu.Na to przyszło, Że oba œwiaty niczym sš w mych oczach: Wszystko mi obojętne,bylem tylko Sowicie pomœcił ojca. KRÓL Któż ci broni? LAERTES Nikt w œwiecie,jego własna moja wola; Możnoœć zaœ mojš któremu tak urzšdzę, Że z małš garœciš œrodków wiele wskóra. KRÓL Chceszli się czegoœ pewnego dowiedzieć O œmierci ojca twego,Laertesie? Jestże w twej zemœcie zapisana zguba Zarówno jego przyjaciół i wrogów? Tych,co zyskali,i tych,co stracili? LAERTES Niczyja,tylko jego nieprzyjaciół. KRÓL Chceszże ich poznać? LAERTES Przyjaciołom jego Szeroko moje otworzę ramiona I,jak pelikan 74) dzielšcy się życiem, Obdzielę ich krwiš mojš. [74 W œredniowieczu wierzono,że w czasie głodu samica pelikana karmi pisklęta swojš krwiš.] KRÓL Teraz mówisz, Jak nieodrodny syn i prawy szlachcic. Żem ja nie winien œmierci twego ojca, Owszem,najmocniej niš jestem dotknięty, To się okaże wnet rozwadze twojej Tak jasne jak dzień oczom. DUŃCZYCY za scenš Puœćcie jš! LAERTES Co to jest?Skšd ten hałas? O f e l i a wchodzi,fantastycznie ubrana w kłosy i kwiaty. O wœciekłoœci! Spal mi mózg!Soli łez,straw mi zmysł wzroku! Na Boga!Za to twoje obłškanie Ciężkš zapłatę œcišgnę z jego sprawców, Tak,że aż szala od jej wagi całkiem Na dół opadnie.O majowa różo! Kochane dziewczę,luba siostro,wdzięczna Moja Ofelio!Boże!czy podobna, Aby dziewczęcy umysł był tak wštły Jak życie starca?Miłoœć uszlachetnia Naturę ludzkš,gdy zaœ ta szlachetna, Wtedy zamyka najlepszš swš czšstkę W grobie tych,których kochała. OFELIA œpiewa Pochłonęła go zimna mogiła, Pieszczoty moje,nie ma was już! I na grób jego œciekło łez siła. BšdŸ zdrów,mój gołšbku! LAERTES Gdybyœ przy zdrowych zmysłach chciała kogo Zagrzać do zemsty,wymowniej byœ tego Dopišć nie mogła. OFELIA Trzeba wam mówić pacierz po nim,skoro mówicie,że już po nim.Nieprawdaż,jak się to ładnie składa?Fałszywy to sługa,który uwiódł córkę swego pana. LAERTES Ten nonsens więcej wart niż sensownoœć. OFELIA do L a e r t e s a Oto rozmaryn 75) na pamištkę; proszę cię, luby, pamiętaj; a to bratki, żebyœ o mnie myœlał. [75 Symboliczne znaczenie kwiatów:rozmaryn - pamięć,,bratki - troskai myœlenie o kimœ,,koper i orliki - pochlebstwo i niewdzięcznoœć,ruta - żal i pokuta,,stokrotka - niewiernoœć,,fiołki - wiernoœć.] LEARTES Przezorny obłędzie!Niezapomnienie łšczyszdo pamięci. OFELIA do Króla Oto koper dla was i orliki. (do Królowej) Oto ruta;częœć jej wam daję,a częœć sobie zachowam;w niedzielę możemy jš nazywać zielem łaski,ale ty swojš rutkę musisz nosić trochę inaczej niż ja.Oto stokrotki.Rada bym wam dać i fiołków,ale mi wszystkie ze œmierciš ojca powiędły.Mówiš,że szczęœliwie skończył. œpiewa Bo luby mój Jasio to skarb mój jedyny. LAERTES Tęsknotę,smutek,boleœć,piekło samo Zamienia ona w wdzięk i luboœć. OFELIA œpiewa Czyliż on już nie powróci? Czyliż on już nie powróci? Nie,nie on œpi w grobie: Zaœnij i ty sobie, Już on nigdy nie powróci. Œnieżnš była jego broda, Włos na głowie cały mleczny; Już po nim,już po nim Na próżno łzy ronim. Boże,daj mu pokój wieczny! i wszystkim dobrym chrzeœcijanom! Będę się za was modliła.Bóg z wami! Wychodzi. LAERTES Boże!Ty patrzysz na to? KRÓL Laertesie, Muszę podzielić z tobš to cierpienie, Chyba mi prawa do tego zaprzeczysz, Ustšp tymczasem.Wybierz,kogo zechcesz, Spoœród przyjaciół swych nšjzaufańszych, Niech ten rozsšdzi nas,jeœli mię uzna Winnym w tej sprawie bšdŸ wprost,bšdŸ poœrednio, Natychmiast oddam ci na satysfakcję Tron,państwo,życie,wszystko,co posiadam; W przeciwnym razie ty twojš zranionš Duszę cierpliwie porucz naszej pieczy, A wtedy razem pomyœlimy nad tym, Jakby jš spełna zaspokoić. LAERTES Zgoda,Ta jego nagła œmierć,ten cichy pogrzeb, Bez żadnych oznak,szpady ani herbów, Bez ceremonii,bez pompy pogrzebu.. Wszystko to woła na mnie wniebogłosy O œcisłe œledztwo. KRÓL Sprostasz temu snadnie; Gdzie zaœ jest wina,tam niech kara spadnie.ChodŸ ze mnš. Wychodzš. SCENA VI Inny pokój w zamku. H o r a c y i jego S ł u g a. HORACY Co to za ludzie,co chcš mówić ze mnš? SŁUGA Sš to majtkowie,panie;majš,mówiš, Listy do pana. HORACY Wpuœć ich. S ł u g a wychodzi. Nie wiem,kto by Spomiędzy całej rzeszy tego œwiata, Mógł pisać do mnie,jeżeli nie Hamlet. M a j t k o w i e wchodzš. PIERWSZY MAJTEK Bóg wam pomagaj,panie. HORACY I wam nawzajem. PIERWSZY MAJTEK Pomoże,jeżeli mu się podoba.Oto list do was,jeżeli tylko miano wasze Horacy,jak nas o tym zapewniono.Oddał nam go jakiœ poseł wyprawiony do Anglii. HORACY czyta „Horacy, jak tylko ten list przeczytasz,dopomóż oddawcom jego dostać się do króla,majš onipismo i do niego.Zaledwieœmy przebyli dwa dni na morzu,gdy silnie uzbrojony statek korsarski wyprawił na nas łowy.Ponieważ miał nad nami w żaglach przewagę,zmuszeni byliœmy stawić mu czoło i przyjšć bitwę,wœród której wrzeniawskoczyłem na ów statek.W tejże chwili piraci oddalili się od naszego okrętu i tym sposobem sam jeden zostałem ich jeńcem.Obeszli się ze mnš,jak poczciwym łotrom przystoi;ale wiedzieli,co czyniš; muszę się im za to dobrze wywdzięczyć.Postaraj się,aby król odebrał to,co doń piszę,i œpiesz do mnie tak chyżo,jak gdybyœ uciekał przed œmierciš.Mam ci coœ do powiedzenia na ucho,co cię w oniemienie wprawi,a przecieżsłowa będš tu tylko cieniem rzecz y samej.Ci dobrzy ludziska doprowadzš cię domiejsca,gdzie się znajduję.Rozenkranc i Gildenstern peregrynujš do Anglii;o nich także mam ci wiele do powiedzenia.BšdŸ zdrów. Twój,jak go znasz, Hamlet ” ChodŸcie,ułatwię drogę tamtym listom, O ile tylko będę mógł najprędzej, Byœcie tym prędzej mnie zaprowadzili Do tego,co je wam oddał. Wychodzš. SCENA VII Inny pokój tamże. K r ó l i L a e r t e s. KRÓL Teraz mię musisz w sšdzie swym rozgrzeszyć I w sercu swoim umieœcić przyjaŸnie, Skoroœ jawnego nabrał przekonania, Że ten,co zabił twego ojca,godził Na własne moje życie. LAERTES Rzecz widoczna; Nie mogę sobie tylko wytłumaczyć, Dlaczego przeciw tym jego knowaniom, Tak karygodnym i wyrodnym razem, Nie przedsięwzišłeœ,panie,żadnych œrodkówJak ci to własne twoje bezpieczeństwo, Monarsza godnoœć,mšdroœć,wszystko zgołakim.úˆŠj ľAô 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đj  Gpĺ cHU É cI cJ>Ľ)Kă"ôc€L×+´cM‹4‘cN=nPowinno było radzić? KRÓL O,z dwóch przyczyn, Które ci może wydadzš się błahe, Dla mnie sš jednak bardzo ważne.Najprzód,Królowa,matka jego,żyje prawie Jego widokiem,a ja,niech to będzie Słaboœć lub cnota,tak dalece jestem Ciałem i duszš do niej przywišzany, Że jako gwiazda w jednej tylko sferze Kršżšca,przez niš się tylko poruszam. Drugš przyczynš,dla której go jawnie Skarcić nie mogłem,była miłoœć ludu, Która usterki jego topi w sobie. I,jako owo Ÿródło drzewo w kamień, Zmienia naganę w chwalbę.Strzały moje Za tępe przeciw takiemu wiatrowi, Byłyby w łuk mój powróciły nazad, Zamiast dosięgnšć,gdzie bym je był posłał.LAERTES Tak więc straciłem najlepszego ojca; Siostrę znajduję pchniętš w głšb rozpaczy. Siostrę,ach!której szanowne przymioty (Jeżeli można chwalić,co minione) Wyzywajšco jaœniały na szczycie Widowni wieku.Ależ przyjdzie chwila Mej zemsty. KRÓL Możesz być o to spokojny, Nie sšdŸ,ażebym był z tak miękkiej gliny, Iżbym pozwolił się niebezpieczeństwu Targać za brodę i miał to za fraszkę. Wkrótce ci powiem coœ więcej.Kochałem Twojego ojca,kocham też i siebie: To ci powinno dać do zrozumienia! Wchodzi P o k o j o w i e c. Co tam masz? POKOJOWIEC Listy od księcia Hamleta: Ten do was,panie,a ten do królowej. KRÓL Od kogo?Od Hamleta?Któż je przyniósł? POKOJOWIEC Jacyœ majtkowie,panie;tak przynajmniej Mówił mi Klaudio,który je odebrał I mnie doręczył.Ja ich nie widziałem. KRÓL Zostaw nas;słuchaj listu,Laertesie. Wychodzi P o k o j o w i e c,K r ó l czyta. „Pospieszam waszš królewskš wielkoœć uwiadomić,żem nago na jej ziemię wysadzony został.Jutro prosić będę o pozwolenie ujrzenia jego królewskiego oblicza i wtedy,wybłagawszy sobie najprzód waszej wielkoœci przebaczenie,będę miał honor zdać jej sprawę z wypadku,który spowodował mój nagły i osobliwszy powrót. Hamlet ” Co się to znaczy?Wróciliż i tamci? Czyli też to jest tylko jakiœ podstęp? LAERTES Nie poznajeszli,panie,kto to pisał? KRÓL Ręka Hamleta.Nago – i w przypisku Stoi:„Sam jeden ”.Rozumiesz to waćpan? LAERTES Bynajmniej.Ale niech wraca!RaŸnieje Chore me serce na myœl,że niebawem Będę mu w ucho mógł wtłoczyć te słowa: „Tyœ to jest tego sprawcš ”. KRÓL Skoro tak jest – A czyżby mogło być inaczej?– chceszże Posłuchać mojej rady,Laertesie? LAERTES I owszem,panie;pod warunkiem jednak, Aby tej rady celem nie był pokój. KRÓL Twój własny tylko.Jeœli on,wstręt czujšc Do tej podróży i niełatwo skłonny Znów jš przedsiębrać,istotnie powrócił, Mam ja nań inny œrodek w pogotowiu, Który nie może chybić;œmierć zaœ jego Nie œcišgnie ani cienia podejrzenia, I sama nawet matka jego nazwie To dzieło skutkiem trafu. LAERTES RadŸ więc,panie. Chętnieć posłusznym będę,i tym chętniej, Jeżeli będę mógł być wykonawcš Tego pomysłu. KRÓL O toć właœnie idzie. Od czasu twego wyjazdu,szeroko Wobec Hamleta mówiono o pewnym Talencie,w którym masz być celujšcy. Wszystkie zdolnoœci twoje razem wzięte Nie obudzały w nim tyle zazdroœci Ile ta jedna,najmniej w moich oczach Ceny majšca. LAERTES Jakaż to jest zdolnoœć? KRÓL Błaha jak wstšżka,którš sobie młodzież Zdobi kapelusz,jednakże potrzebna; Lekki,swobodny strój przystoi bowiem Rzeœkiej młodzieży,tak jak ciepłe futro, I długa suknia póŸnemu wiekowi, Bo mu przyczynia zdrowia i powagi. Był tu przed paru miesišcami pewien Normandzki rycerz;widziałem Francuzów Służyłem nawet kiedyœ między nimi; Mistrze to w konnej jeŸdzie;ale ten był Diabłem wcielonym;przyrasta!do siodła I tak cudownie zażywał rumaka, Że koń i jeŸdziec zdawali się w jednej Formie ulani.Co bšdŸ o tym kunszcie Pomyœleć mogłem,wszystko niższym było Od tego,czego ów zuch dokazywał. LAERTES Normandczyk,mówisz,panie? KRÓL Tak.Normandczyk. LAERTES Lamond!jak żyw tu stoję! KRÓL Ten sam. LAERTES Lamond. Od razu go poznałem.On jest chlubš, Istnym klejnotem swojego narodu. KRÓL Ten tedy Lamond szeroko i długo Rozwodził się nad tobš,Laertesie. I tak wynosił twš biegłoœć i zręcznoœć W robieniu broniš,zwłaszcza też rapierem, Że,wnoszšc,z jego opisu,ciekawy Byłby to widok,gdyby ci kto sprostał. Spomiędzy jego współziomków najpierwsi, Mówił,fechmistrze stracili przytomnoœć, Oko i zwinnoœć w spotkaniu się z tobš. Opowiadanie to wzbudziło takš Zawiœć w Hamlecie,że niczego odtšd Nie pragnšł,jeno twojego powrotu I spróbowania się z tobš na ostrze. Otóż więc... LAERTES Cóż więc,panie? KRÓL Laertesie, Kochałżeœ ojca?albo jestżeœ tylko Pokrowcem żalu,postaciš bez serca? LAERTES Dlaczego się mnie,panie,o to pytasz? KRÓL Nie przeto,abym w wštpliwoœć podawał Twojš ku niemu miłoœć lecz dlatego, Iż wiem,że miłoœć jest dziecięciem czasu; A doœwiadczenie uczy mnie codziennie, Że czas miarkuje jej siłę i zapał. Płomień miłoœci zawżdy mieœci w sobie Coœ na kształt knota,co moc jego tłumi, I w jednostajnym nic nie trwa wigorze; Bo wigor,z zbytku krwi dostajšc pleury,77) Własnym nadmiarem zabity zostaje. Kto chce,powinien wraz to,co chce,spełnić;Bo to „chce ” zmienne tyle napotyka Tam i szkopułów,ile jest na œwiecie Ramion,języków i przygód,a póŸniej Owo „powinien ” staje się niewczesnym Westchnieniem,które,niosšc ulgę,szkodzi.78)Lecz wróćmy w sam rdzeń wrzodu:Hamlet wraca, Cóż chcesz przedsięwzišć,aby się okazać Nie w słowach,ale w czynie dobrym synem? [77 Pleura - zapalenie..78 W owych czasach wierzono,iż głębokie westchnenie,choć przynosiło ulgę powodowało utratę kropli krwi - czyli było szkodliwe.] LAERTES Podcišć mu gardło na œrodku koœcioła. KRÓL Zemsta,zaiste,nie może znać granic I żadne miejsce uœwięcać mordercy; Chceszli się jednak zemœcić,Laertesie, Zamknij się na czas jakiœ w swym pokoju. Hamlet przybywszy dowie się,żeœ wrócił. Głosić będziemy przed nim twojš zręcznoœćI sławę,którš ci zrobił ów Francuz, W dubelt powleczem werniksem.79) WyjdŸ wtedy I przyjm spotkanie się z nim,do którego Znajdziesz sposobnoœć.Jego lekkomyœlnoœć, Niepodejrzliwoœć i szlachetnoœć sprawiš, Że nie obejrzy kling,z łatwoœciš zatem, Chociażby trochę używszy podstępu, Będziesz mógł wybrać rapier nie stępiony I umiejętnym pchnięciem odwetować Œmierć ojca. [79 wyolbrzymienie sławy Laertesa.] LAERTES Zrobię tak i dla pewnoœci Nabalsamuję ostrze mego miecza. Nabyłem od pewnego szarlatana Takš maœć,że gdy nóż w niej umaczany Najmniej zadraœnie żyjšcš istotę, Nie ma pomiędzy najzbawienniejszymi Ziołami œrodka,który by potrafił Uchronić jš od œmierci.Tym to jadem Miecz mój omaszczę;niech go drasnę tylko, Już będzie po nim. KRÓL Rozważmy to głębiej I baczmy,jakie nam okolicznoœci I czas w tej mierze mogš dać poparcie; Bo gdyby to nas miało zawieœć,gdyby Plan nasz chybiony miał wypłynšć na wierzch, Lepiej by go zaniechać.Trzeba zatem, Aby ten projekt miał w odwodzie drugi, Który w potrzebie przyszedłby mu w pomoc. Czekaj – pomyœlmy trochę..Uroczysty Postawię zakład na kartę twej sztuki; A potem – potem....Ha!wiem już,co robić. Gdy was bój znuży,tak że się aż obu Czuć da pragnienie (ostro żgaj dlatego), I gdy on zechce czego do ochłody, Wtedy podadzš mu puchar,z którego Jeden łyk,w razie gdyby jakim trafem Uszedł twojego zatrutego ciosu, Da nam skuteczny sukurs!Skšd ta wrzawa? Wchodzi K r ó l o w a Co to jest,droga małżonko? KRÓLOWA Nieszczęœcia Nawałem biegnš jedne za drugimi Laertes,siostra twoja utonęła. LAERTES Przebóg! Gdzie? KRÓLOWA Owdzie nad potokiem stoi Pochyła wierzba,której siwe liœcie W lustrze się czyste przeglšdajš wody. Tam ona wiła fantastyczne wieńce Z pokrzyw,stokrotek,jaskrów i podłużnych Karmazynowych kwiatów,którym nasi Sproœni pasterze szpetnš dajš nazwę, A zaœ dziewice w skromnoœci je zowiš Palcami zmarłych.Otóż chcšc zawiesić Jeden z tych wianków na zwisłej gałęzi, Nie doœć ostrożnie wspięła się na drzewo. Złoœliwa gałšŸ złamała się pod niš. I z kwiecistymi trofeami swymi Wpadło w toń biedne dziewczę.Przez czas jakiœ Wzdęta sukienka niosła jš po wierzchu Jak nimfę wodnš i wtedy,nieboga, Jakby nie znajšc swego położenia Lub jakby czuła się w swoim żywiole, Œpiewała starych piosenek urywki, Ale niedługo to trwało,bo wkrótce Nasiškłe szaty pocišgnęły z sobš Biednš ofiarę ze sfer melodyjnych W zimny muł œmierci. LAERTES A więc utonęła? KRÓLOWA Niestety! LAERTES Biedna Ofelio,za wiele Masz już wilgoci,wstrzymam więc łzy moje, A jednak jest to rzecz ludzka,natura Żšda praw swoich na przekór wstydowi; Gdy te strumienie œcieknš,zniewieœciałoœć Wyjdzie wraz z nimi z serca. Żegnam cię,panie,mam w ustach wyrazy, Które płomieniem rade by wybuchnšć; Ale je gasi to dzieciństwo. Wychodzi. KRÓL IdŸmy Za nim,Gertrudo.Ten wypadek może Na nowo zażec jego wœciekłoœć,którš Z takim mozołem ledwie uœmierzyłem. IdŸmy więc za nim. Wychodzš. AKT PIĽTY SCENA PIERWSZA Cmentarz. Dwóch G r a b a r z y z rydlami itd.wchodzina scenę. PIERWSZY GRABARZ Godziż się po chrzeœcijańsku grzebać kogoœ,co samowolnie szuka zbawienia? DRUGI GRABARZ Co się tam o to pytasz;bierz się lepiej żywodo kopania.Fizyk był przy niej i zakwalifikował jš do chrzeœcijańskiego pogrzebu. PIERWSZY GRABARZ Jak to być może?Nie utopiła się przecie bez przyczynienia się własnego. DRUGI GRABARZ Powiadam ci,że tak zeznano. PIERWSZY GRABARZ Musiało być przyczynienie się,a to punkt właœnie stanowi.Kiedy się topię,w takim razie popełniam czyn,a czyn się popełnia trojako:działajšc,wykonywšjšc i uskuteczniajšc.Tak więc widzisz,że się utopiła z umysłu. DRUGI GRABARZ Ależ,pozwól... PIERWSZY GRABARZ Gadaj zdrów.Tu płynie woda,dajmy na to,a tu stoi człowiek,dajmy na to:jeżeli człowiek pójdzie do wody i utopi się,rad nierad,to jużci nie zaprzeczy temu,że poszedł;ale jeżeli woda przyjdzie do niego izatopi go,to co innego;wtedy nie można powiedzieć,że on się utopił.Wierzaj mi,kumie,że kto sam nie jest winien swojej œmierci,ten sam sobie życia nie skraca. DRUGI GRABARZ Czy prawo tak mówi? PIERWSZY GRABARZ Ma się rozumieć prawo fizyczne. DRUGI GRABARZ Chcesz wiedzieć prawdę?Gdyby to nie była dygnitarska córka,nie byłaby po chrzeœcijańsku chowana. PIERWSZY GRABARZ Trafiłeœ w sedno.Czy to sprawiedliwie,że panowie dygnitarze większš na tym œwiecie majš zachętę do topienia się i wieszania niżich współbracia w Chrystusie?Podaj mi rydel.Nie ma dawniejszych dygnitarzy niż ogrodnicy,górnicy i grabarze,bo oni idš w prostej linii od ojca Adama. DRUGI GRABARZ Czy Adam był dygnitarzem? PIERWSZY GRABARZ A jakże?on pierwszy przecie krzyż nosił. DRUGI GRABARZ Ejże,ejże!nie nosił żadnego. PIERWSZY GRABARZ Czyœ waœć poganin?Tak –że Pismo rozumiesz?Pismo powiada,że Adam ziemię kopał:kopišc,musiał ci się schylać,a jakżeby się mógł schylić nie majšc krzyża?Zadam ci jeszcze jedno pytanie,a jeżeli mi sprytnie nie odpowiesz,to cię nazwę... DRUGI GRABARZ No,no. PIERWSZY GRABARZ Co to za rzemieœlnik,co trwalej buduje niż murarz,cieœla i majster okrętowy? DRUGI GRABARZ Szubienicznik,bo jego budowla przetrzyma tysišc lokatorów. PIERWSZY GRABARZ Podoba mi się twój dowcip.W istocie,szubienica wyœwiadcza przysługi,alekomu?oto tym, co się Ÿle zasługujš;a ponieważ ty się Ÿle zasługujesz Bogu,twierdzšc,że szubienica jest trwalsza niż koœciół,powinna ci więc szubienica wyœwiadczyć swojš przysługę.Ale wróćmy do rzeczy. DRUGI GRABARZ Któż buduje trwalej niż murarz,cieœla i majster okrętowy? PIERWSZY GRABARZ O to właœnie idzie. DRUGI GRABARZ Zaraz ci powiem. PIERWSZY GRABARZ Słucham. DRUGI GRABARZ Do licha,nie mogę jakoœ. H a m l e t i H o r a c y ukazujš się w pewnej odległoœci. PIERWSZY GRABARZ Nie łam sobie już nad tym mózgownicy;osła batem nie popędzisz;a kiedy cię kto o to jeszcze raz zapyta,to mupowiedz:grabarz.Domy jego roboty przetrwajš do dnia sšdu.IdŸ do szynku i przynieœ mi półkwaterek gorzałki. Drugi g r a b a r z wychodzi. P i e r w s z y g r a b a r z kopie i œpiewa Za młodu – o,,gdyby ten wiek mógł powrócić! Miłostki mym były żywiołem Pokochać,odkochać,uœcisnšć,porzucić, To u mnie zwyczajnym szło kołem.80) [80 piosenka autorstwa lorda Vaux z antologii wydanej w 1557 roku.] HAMLET Czy ten człowiek nie zna natury swego rzemiosła?Œpiewa przy kopaniu grobu. HORACY Przyzwyczajenie wyrobiło w nim ten rodzajswobody. HAMLET Tak to bywa we wszystkim;im mniej się do czego rękę przykłada,tym delikatniejsze jejczucie. PIERWSZY GRABARZ œpiewa Lecz staroœć nie radoœć napadłszy znienacka Zwaliła mię swoim obuchem; Znikł kuraż i rezon,i mina junacka: Ni œladu,żem kiedyœ był zuchem. Wyrzuca czaszkę. HAMLET Ta czaszka miała także język i mogła œpiewać.Patrz,jak niš poniewiera ten hultaj;pomiata niš,jak gdyby była szczękš Kaina,pierwszego mordercy.Może to czaszka jakiego dyplomaty,co to chciał podejœć Pana Boga,a teraz jš podszedł ten osioł.No nie? HORACY Być może. HAMLET Albo jakiego dworaka,który mógł mówić:dzień dobry,jaœnie wielmożny panie;jakże zdrowie waszej ekscelencji?Albo jakiego zausznika,który chwalił konia swego mecenasa,aby go od niego wyłudzić?Jak myœlisz? HORACY Mogłoby to być,moœci ksišżę. HAMLET Taka to kolej rzeczy.A teraz,gdy stracił szczękę,musi służyć pani Gliœcie i cierpieć szturchańce zakrystiańskiej łopaty.Co za radykalna przemiana!Szkoda,że jej nie możemy oglšdać.Czyliż utrzymanie tych koœci na to tylko tyle kosztowało,aby z czasem grano w nie jak w kręgle?Ból czuję w moich na tę myœl. PIERWSZY GRABARZ œpiewa Łoże w ziemi i wór zgrzebny Na pokrycie koœci; Oto cały sprzęt potrzebny Dla tutejszych goœci. Wyrzuca czaszkę. HAMLET Masz i drugš.Nie jestże to czasem czerep adwokata?Gdzież się podziały jego kruczki iwkręty,jego ewentualnoœci,jego kazualnoœciimatactwa?Jak może znieœć,aby ten grubianin bił w ciemię swojš plugawš motykš,i nie wystšpić przeciw niemu z akcjš o czynnš obelgę? Hm,hm!A może też to był swojego czasu jaki wielki posesjonat,który skupował dobra drogš licytacyj,subhastacyj,81) komplanacyj,82) transakcyj i cesyj 83) ?Natoż mu się zdała czysta masa nieruchomoœci,aby sam,stawszy się nieruchomoœciš,obrócił się w masę błota?Nie zdołaliż ci,co mu pisali ewicje,84) ewinkować mu większej przestrzeni,tylko takš,jakš wzdłuż i wszerz pokryje para fascykułów 85) ?Kontrakty kupna jego majštków zaledwie by się w takim obrębie zmieœciły;a samże ich dziedzic nie ma mieć więcej miejsca?Hę?[81 Subhastacja - wywłaszczenie na mocy wyroku sšdowego..82 Komplancja - ugoda między stronami sporu..83 Cesja - przekazanie praw..84 Ewicja -wyzucie z dóbr,ewinkować - przywłaszczyć..85 Fascykuł - zwój dokumentów.] HORACY Ani o włos więcej,moœci ksišżę. HAMLET Nie jestże pergamin ze skór baranich? HORACY Nie inaczej;i z cielęcych także. HAMLET Barany i cielęta z tych,co w nim bezpieczeństwa szukajš!Muszę pomówić z tym człowiekiem.Czyj to grób,przyjacielu? PIERWSZY GRABARZ Mój. œpiewa Oto cały sprzęt potrzebny Dla tutejszych goœci. HAMLET Twój,nie przeczę,bo w nim siedzisz. PIERWSZY GRABARZ Waspan w nim nie siedzisz,toteż on nie waspana;co do mnie,nie siedzę w nim,a jednak moim. HAMLET Twoim więc jest,bo w nim stoisz. PIERWSZY GRABARZ Nie stoję w nim;stoję pod koœciołem. HAMLET Cóż to za jegomoœć ma leżeć w tym grobie?PIERWSZY GRABARZ Żaden jegomoœć. HAMLET A więc kobieta. PIERWSZY GRABARZ Kobieta też nie. HAMLET Więc któż tu będzie pochowany? PIERWSZY GRABARZ Ktoœ,kto był kobietš,ale wieczne jej odpoczywanie,bo umarła. HAMLET Cięty hultaj!Trzeba nam ważyć słowa,inaczej igraszka ich wystrychnie nasna dudków.Za- prawdę,mój Horacy,œwiat sięstał tak dowcipny,od trzech lat to uważam,że chłop swoim wielkim palcem u nogi nagniotków nabawia dworaka następujšc mu na pięty.Od jak dawna jesteœgrabarzem? PIERWSZY GRABARZ Dniem,w którym zaczšłem tę profesję,był właœnie ten dzień roku spomiędzy wszystkich innych,w którym nieboszczyk nasz król Hamlet pobił Fortynbrasa. HAMLET Jakże to dawno? PIERWSZY GRABARZ Nie wiesz,waspan?Każdy smyk u nas wie o tym.Było to tego dnia kiedy młody Hamlet przyszedł na œwiat;ten sam,co to kim.úˆŠj ľAô 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đj  OpYcPÉçcQ°cRżĐ cS"ń cT€,S cUÓ5[cV.>[ zwariował i został wysłany do Anglii. HAMLET Czy tak?A dlaczegóż on został wysłany do Anglii? PIERWSZY GRABARZ Dlatego właœnie,że zwariował.Ma on tam rozum odzyskać;ale chociażby go nie odzyskał, nie będzie tam o to kłopotu. HAMLET Dlaczego? PIERWSZY GRABARZ Bo tam tego nie dostrzegš nawet;tam wszyscy wariaci,tak jak on. HAMLET Skutkiem czego on zwariował? PIERWSZY GRABARZ Skutkiem pewnej przyczyny. HAMLET Jakiej przyczyny? PIERWSZY GRABARZ Skutkiem utraty rozumu. HAMLET Gdzieżby to być mogło? PIERWSZY GRABARZ Gdzie?Tu w Danii,której ziemię kopię od lat trzydziestu. HAMLET Jak długo może kto leżeć w ziemi,nim zgnije? PIERWSZY GRABARZ Jeżeli nie zgnił przed œmierciš (co się w tych czasach zdarza,mamy bowiem ciała,które pod tym względem nie czekajš,aż się je w ziemię włoży),to może przeleżeć jakie osiem albo dziewięć lat.Grabarz przeleży lat dziesięć. HAMLET Dlaczego ten jeden więcej niż drudzy? PIERWSZY GRABARZ Bo mu jego rzemiosło tak wygarbowało skórę,że kawał czasu może wodę wstrzymać;a woda,panie,jest straszliwš naszych grzesznych ciał niszczycielkš.Oto czaszka,która od dwudziestu trzech lat leżyw ziemi. HAMLET Czyjšż ona była? PIERWSZY GRABARZ Sławnego wartogłowa.Czyjš,na przykład,jak myœlicie? HAMLET Nie domyœlam się wcale. PIERWSZY GRABARZ Zaraza na niego!Przypominam sobie,jak mi wylał na głowę całš butlę reńskiego.Ta czaszka,proszę pana,była własnoœciš Yoryka,królewskiego błazna. HAMLET podnoszšc czaszkę Jego PIERWSZY GRABARZ Jego samego. HAMLET Pozwól,niech się jej przyjrzę.Biedny Yoryku!Znałem go,mój Horacy;był to człowiek niewyczerpany w żartach,niezrównanej fantazji mało tysišc razy piastował mię na ręku,a teraz – jakżemię jego widok odraża i aż w gardle œciska!!Tu wisiały owe wargi,które nie wiem jak często całowałem.Gdzież sš teraztwoje drwinki,twoje wyskoki,twoje œpiewki,twoje koncepty,przy których cały stół trzšsł się od œmiechu?Nicże z nich niepozostało na wyszydzenie swych własnych,tak teraz wyszczerzonych zębów?IdŸże teraz do gotowalni modnej damy i powiedz jej,że chociażby się na cal grubo malowała,przecież się takiej fizjognomii doczeka.PobudŸ jš przez to do œmiechu.Proszę cię,mój Horacy,powiedz mi jednš rzecz. HORACY Co,mój ksišżę? HAMLET Czy myœlisz,że Aleksander Wielki tak samo w ziemi wyglšdał? HORACY Zupełnie tak. HAMLET I tak samo pachniał?Brr! Odrzuca czaszkę. HORACY Zupełnie tak,moœci ksišżę. HAMLET Jak nikczemna dola może się stać naszym udziałem!Nie mogłażby wyobraŸnia,idšc w trop za szlachetnym prochem Aleksandra,znaleŸć go na ostatku zatykajšcego dziurę w beczce? HORACY Tak brać rzeczy,byłoby to brać je za œciœle. HAMLET Bynajmniej;można by go tam przeprowadzić,rozumujšc z umiarem i z wszelkim prawdopodobieństwem,na przykład w taki sposób:Aleksander umarł,Aleksander został pogrzebiony, Aleksander w proch się obrócił,proch jest ziemiš,z ziemi robimy kit i dlaczegóż byœmytym kitem,w który on się zamienił,nie moglizalepić beczki piwa? Potężny Cezar przedzierzgnšł się w glinę, Którš przed wiatrem chłop zatkał szczelinę. Zatrzšsłszy œwiatem pójœć na polep chaty, Toż kres wielkoœci,toż los potentaty?! Lecz cicho – patrz::król tu nadchodzi. Księża procesjonalnie wchodzš,za nimi niosšzwłoki O f e l i i,tuż za zwłokami postępuje Laertes i żałobnicy,następnie K ró l,K r ó l o w a i orszak. Królowa,cały dwór.Czyjże to pogrzeb? I ceremonia skrócona!To znaczy, Że ten,którego zwłoki tak prowadzš, Sam sobie musiał rozpaczliwš dłoniš Odebrać życie.Ktoœ to z wyższej klasy. Odstšpmy na bok i patrzmy. Usuwa się z H o r a c y m na stronę. LAERTES Jakiż obrzšdek pozostaje? HAMLET Jest to Laertes,zacny młodzian.Uważajmy. LAERTES Jakiż obrzšdek jeszcze pozostaje? KSIĽDZ Posunęliœmy ten akt tak daleko, Jak tylko mandat nam pozwala.Œmierć jej Była wštpliwa i gdyby był wyższy Nakaz nie przemógł rygoru przepisów, W nie poœwięconej musiałaby ziemi Przeleżeć do dnia sšdu.Miasto modłów Spadłyby na niš gruzy i kamienie; Tak zaœ zachowa swój dziewiczy wieniec I towarzyszyć jej będzie do grobu Kwiat i dŸwięk dzwonów. LAERTES Więcej nic? KSIĽDZ Nic więcej. Skazilibyœmy obrzšdek za zmarłych, Gdybyœmy nad niš requiem 86) œpiewali, Tak jak to czynim tym,co bogobojnie Oddali ducha. [86 Requiem –modlitwa za umarłych] LAERTES Spuœćcie jš do grobu, Niechaj z tych pięknych,nieskalanych szczštków Fiołki wykwitnš!A ty,twardy księże, Wiedz,że pomiędzy chórami aniołów Wznosić się będzie moja siostra wtedy, Gdy ty się w prochu wić będziesz. HAMLET Ofelia! KRÓLOWA sypišc kwiaty Najmilsza z dziewic, bšdŸ zdrowa! Myœlałam Widzieć cię żonš mojego Hamleta; Prędzej się w kwiaty spodziewałam stroić Twoje małżeńskie łoże niż mogiłę. LAERTES Trzykroć trzydzieœci razy ciężkie ,,biada ”Niech na przeklętš głowę tego spada, Kto podłym czynem zmšcił twoje zmysły! Nie sypcie jeszcze ziemi,niech się jeszcze Raz jej kochanym widokiem napieszczę! wskakuje w grób Walcie proch teraz na dwojakie zwłoki, Aż usypiecie kurhan tak wysoki Jak Pelion 87) albo prujšcy obłoki Podniebny Olimp.88) [87 Pelion - szczyt górski na pograniczu Tesalii i Macedonii.88 Olimp - najwyższy szczyt Grecji.] HAMLET ukazujšc się Co to jest za człowiek, Którego boleœć brzmi z takš przesadš? Którego objaw żalu zatrzymuje Gwiazdy w ich biegu i obraca one W słuchaczy osłupiałych?To ja jestem Hamlet,syn Danii. Wskakuje w grób. LAERTES Poleć duszę czartu! HAMLET le się wasć modlisz.Puœć mi gardło,proszę; Bo choć nie jestem prędki i drażliwy, Ale mam w sobie coœ niebezpiecznego, Czego ci radzę strzec się.Odejm rękę. KRÓL Hola!Rozdzielcie ich. KRÓLOWA Hamlecie,synu! DWORZANIE Panowie! HORACY Hamuj się,łaskawy ksišżę. Dworzanie rozdzielajš ich i obydwaj wychodzš z grobu. HAMLET Walczyć z nim będę o lepszš dopóty, Dopóki powiek na wieki nie zawrę. KRÓLOWA O co,mój synu? HAMLET Kochałem Ofelię – Tysišc by braci z całš swš miłoœciš Nie mogło memu wyrównać uczuciu.– Cóż byœ ty dla niej uczynił? KRÓL do Laertesa To nowy Wyskok szaleństwa. KRÓLOWA Podobnież O, miej wzglšd na niego! HAMLET Mów,do pioruna!Mów,co byœ uczynił? Jesteœli gotów płakać,bić się,poœcić? Dać się rozedrzeć?rzekę wypić do dna? Jeœć krokodyle?I jam także gotów. Przyszedłeœ tutaj jęczeć,w grób jej skakaćDla uršgania mi?Daj się z niš razem Żywcem pogrzebać,i ja to uczynię; A jeœli prawisz o górach,niech na nas Runš miliony włók ziemi,aż kopiec, Co z niej powstanie,sterczšc w głšb eteru Ossę 89) w brodawkę zmieni.Jeœli umiesz Szermować gębš,i ja to potrafię. [89 Ossa -jeden z greckich szczytów.] KRÓLOWA Szał to,któremu chwilowo ulega; Gdy go ominie,wraz jak gołębica, Po wylężeniu swoich złotych pisklšt, Potulnie zwiesi głowę i zamilknie. HAMLET Powiedz mi,waćpan,co się to ma znaczyć, Że się obchodzisz ze mnš tak niegodnie? Jam ci tak sprzyjał!Ale mniejsza o to; Choćby Herkules dał się i posiekać, Zawsze kot miauczeć będzie,a pies szczekać. Wychodzi. KRÓL Horacy,proszę cię,miej go na oku. H o r a c y wychodzi.K r ó l do L a e r t e sa Uzbrój cierpliwoœć tym,co ułożone Pomiędzy nami;rzecz się sama składa. Gertrudo,każ tam komu nad nim czuwać. Grób ten mieć będzie wkrótce żywy pomnik,A my spokojnoœć;lecz nim to się stanie, Cierpliwie nasze prowadŸmy zadanie. Wszyscy wychodzš. SCENA II Sala w zamku. H a m l e t i H o r a c y. HAMLET Dosyć już o tym;słuchaj teraz dalej. Pamiętasz całš okolicznoœć? HORACY Pamiętam,moœci ksišżę. HAMLET W duszy mojej Wrzał jakiœ rodzaj walki,skutkiem której Ani na chwilę nie zmrużyłem oka. Zdawało mi się,żem był w położeniu Gorszym niż więzień przykuty do galer. Nagle,i niech się œwięci ona nagłoœć! Trzeba ci bowiem wiedzieć,że nie wszystko Bywa po diable,co czynimy nagle. Że,owszem,czasem niezastanowienie Lepiej nam służy niż najumiejętniej Skombinowane plany;co dowodzi, Że jakieœ dobre bóstwo kształt nadaje Naszym działaniom z gruba obciosanym. HORACY To pewna. HAMLET Nagle przywdziałem kapotę I wyskoczywszy z kajuty,po macku Szukałem miejsca,gdzie spali;znalazłem Wreszcie mych œpiochów,wyjšłem im pakietI powróciłem z nim do mego kšta. Strach tak dalece zrobił mię niepomnym Na delikatnoœć,żem rozpieczętował Dokument w którym odkryłem,cóż na to Powiesz,Horacy!królewskie szelmostwo: Jawne wezwanie,mnóstwem różnych racji Naszpikowane,w imię dobra Danii; I Anglii dobra,z którym się istnienie Takiego jak ja upiora nie zgadza, Aby za odebraniem niniejszego, Bez ceremonii i bez zwłoki,nawet Na wyostrzenie miecza nie czekajšc, Głowa mi była zdjęta. HORACY Czy podobna? HAMLET Oto dokument;przejrz go w wolnej chwili. A teraz,chceszli wiedzieć,com ja zrobił? HORACY Błagam cię,panie,powiedz. HAMLET Tak wplštany W hultajskie sidła,nie zdołałem jeszcze Do mego mózgu z prologiem wystšpić, Gdy on już zaczšł swojš rolę.Siadłem I napisałem inny list;jak tylko Mogłem najpiękniej.Dawniej,naœladujšc Przykład uczonych naszych i statystów, Za ujmę miałem sobie pięknie pisać I zadawałem sobie wielkš pracę Nad zapomnieniem tego kunsztu;teraz Wyœwiadczył mi on kapitalnie ważnš Przysługę.Chceszli usłyszeć,co w sobie Mój list zawierał? HORACY Pragnę,moœci ksišżę. HAMLET Oto zaklęcia jak najuroczystsze Ze strony króla:jeœli Anglia szczerze Chce mu dać dowód hołdowniczej wiary; Jeœli stosunki między nami majš Kwitnšć jak palma;jeœli pokój stale Ma nam zaplatać swš girlandę z kłosów I stać jak koma między okresami Naszej przyjaŸni (takich szumnych „jeœli ”Było tam więcej),aby w takim razie Angielski władca wraz po odczytaniu I rozpoznaniu treœci tego pisma, Nie namyœlajšc się i ćwierć sekundy, Oddawców jego,bez spowiedzi nawet, Ze œwiata sprzštnšć kazał. HORACY Jakżeœ,panie, Zapieczętował to pismo? HAMLET Tu właœnie Najwidoczniejszy był wpływ Opatrznoœci; Miałem przy sobie sygnet mego ojca, Rżnięty zupełnie tak jak pieczęć Danii. Złożywszy tedy list na wzór tamtego I opatrzywszy stemplem i adresem, Niepostrzeżenie wsadziłem podrzutka W miejsce prawego pomiotu.Nazajutrz Mieliœmy bitwę morskš;wiesz już resztę. HORACY Tak więc Rozenkranc i Gildenstern poszli Na œmierć niechybnš. HAMLET Samić jej szukali; Sumienie moje spokojne w tej mierze: Własne to wœcibstwo wtršciło ich w przepaœć. Biada podrzędnym istotom,gdy wchodzš Pomiędzy ostrza potężnych szermierzy. HORACY Cóż to za człowiek z tego króla! HAMLET Mamże Jeszcze się wahać?On mi zabił ojca, Zhańbił mi matkę i niecnie się wcisnšł Między elekcję a moje nadzieje. Na życie moje tak podstępnie godził. Nie będzież to czyn najzupełniej zgodny Z słusznoœciš dać mu odwet tym ramieniem? I nie byłożby to krzyczšcš rzeczš Pozwolić,aby się taki rak dłużej Wpoœród nas szerzył? HORACY Wkrótce mu zapewne Doniosš z Anglii o skutku poselstwa. HAMLET Zapewne,trzeba mi przeto się œpieszyć. Życie człowieka zdmuchnšć jest to tyle Co zliczyć jeden.Przykro mi jednakże, Żem się zapomniał względem Laertesa; W obrazie bowiem jego losu widzę Wierne odbicie mojej własnej doli. Cenię go bardzo;słyszšc wszakże owe Przechwałki jego boleœci,nie mogłem Być panem siebie. HORACY Cicho,ktoœ nadchodzi. Wchodzi O z r y k OZRYK Stokroć szczęœliwa chwila,która nam pozwoliła waszš ksišżęcš moœć ujrzeć znowu. HAMLET Pokornie dziękuję waćpanu.(na stronie do Horacego)Czy znasz tę muchę wodnš? HORACY Nie,moœci ksišżę. HAMLET Tym lepiej dla zbawienia duszy twojej,bo znać go jest występkiem.Ma on pod dostatkiem ziemi,i żyznej.Niech bydlę będziepanem między bydlętami,wraz będzie miało swój żłób przy królewskim stole.To istny gawron,ale,jak powiadam,hojnie uposażony błotem. OZRYK Łaskawy ksišżę,jeżeli wasza ksišżęca moœćmasz czas wolny,miałbym szczęœcie zakomunikować mu coœ z polecenia jego królewskiej moœci. HAMLET Z całym natężeniem ducha gotów jestem to coœ odebrać.Zrób pan właœciwy użytek ze swojej czapki;czapka stworzona na głowę. OZRYK Dziękuję waszej ksišżęcej moœci;bardzo dziœ goršco. HAMLET Gdzież tam!raczej bardzo zimno;wiatr z północy. OZRYK W istocie,moœci ksišżę,zimno jakoœ. HAMLET Podobno jednak masz waćpan słusznoœć;parno jest i goršco jak na moje usposobienie. OZRYK Nadzwyczajnie,moœci ksišżę;tak jest parno,że wypowiedzieć tego nie umiem.Łaskawy ksišżę,król jegomoœć kazał mi waszej ksišżęcej moœci oznajmić,że wielki na waszš ksišżęcš moœć zakład stawił.Rzecz się tak ma... HAMLET Nie zapominajże,waćpan,bardzo proszę. Pokazuje mu,aby włożył kapelusz. OZRYK Nie,moœci ksišżę;doprawdy,dla własnej mojej wygody.Od niejakiego czasu jest tu nadworze Laertes,nieporównany młodzian,pełen najwytworniejszych przymiotów,nadzwyczaj miły w towarzystwie i dystyngowany w obejœciu.Nahonor,jest to,że użyję poetycznego wyrażenia,istny inwentarz albo kalendarz ukształcenia,bo znajdziesz w nim,moœci ksišżę, kwintesencję tego wszystkiego,co prawdziwe ukształcony człowiek znaleŸć pragnie. HAMLET Moœci panie,zalety jego nie cierpiš upoœledzenia w ustach waćpana;jakkolwiek wyliczenie ich inwentarzowe nabawiłoby arytmetykę pamięciowš zawrotu głowy i jeszcze by mogło rzecz oddać tylko in crudo 90) ze względu na wysoki stopień jego ogłady.Co do mnie,sprowadzajšc pochwały do najprostszych wyrzutów,mam go za młodego człowieka wielkich nadziei;za siewek cnót tak rzadkich i szacownych,że bez przesady mówišc,podobne do niego jest zwierciadło,w którym się przeglšda;kto zaœidzie w jego œlady,jest jego cieniem,niczym więcej. [90 In crudo - z grubsza.] OZRYK Opis waszej ksišżęcej moœci ze wszech miar trafny. HAMLET Do czegóż to zmierza,mój panie?W jakimże celu chuchamy na tę doskonałoœć naszym ułomnym oddechem? OZRYK Jak to,moœci ksišżę? HORACY Czyż można nie rozumieć ojczystego języka?Ale myœlę,że się porozumiecie. HAMLET Co znaczy wyjechanie na harc z tym panem? OZRYK Wasza ksišżęca moœć mówi o Laertesie? HORACY Worek jego już próżny;wyszyplił całš gotówkę dowcipu. HAMLET Nie inaczej,o Laertesie. OZRYK Widzę,że ksišżę pan nie jesteœ nieumiejętny.HAMLET Cieszę się,że pan to widzisz,lubo zaprawdę,niewiele mogę na tym zyskać.Cóż dalej? OZRYK Widzę,że ksišżę pan nie jesteœ nieumiejętnyw ocenianiu znakomitej wyższoœci Laertesa.HAMLET Nie mogę tego przyznać,nie porównawszy się z nim poprzednio;znać bowiem drugich dokładnie jest to znać samego siebie. OZRYK Mówię o jego wyższoœci w władaniu broniš,powszechna bowiem opinia uważa go za nieporównanego w tym kunszcie. HAMLET W jakimże on rodzaju broni tak jest mocny?OZRYK Na rapiery i florety. HAMLET W dwóch aż rodzajach broni tak odrębnych!Cóż dalej? OZRYK Król jegomoœć stawił w zakład szeœć berberyjskich 91) koni;on zaœ,ile wiem,szeœć francuskich szpad i puginałów,92) z należšcymi do nich przyborami,jak to:pendentami,93 pasami i tak dalej.Spomiędzy tych rynsztunków trzy sš w istocie bardzo ozdobne,pasujšce do rękojeœci, nader misternie wyrobione i œwieżego pomysłu. [91 Berberyjskie konie - konie Berberów,,północnoafrykańskiego szczepu Arabów.92 Puginał - rodzaj sztyletu..93 Pendent - pas do zawieszania szabli.] HAMLET Co pan nazywasz rynsztunkami? HORACY Wiedziałem,ksišżę,że będš ci potrzebne komentarze,zanim dowiesz się końca. OZRYK Rynsztunki,moœci ksišżę,to pendenty. HAMLET Wyrażenie to byłoby bardziej z rzeczš spokrewnione,gdybyœmy armaty mogli nosić u boku; tymczasem jednak przyjmijmy je zapendenty.Tak więc szeœć berberyjskich koniz jednej strony,a z drugiej szeœć francuskich rożnów z ich przyborami i trzyœwieżego pomysłu rynsztunki.To prawdziwiefrancuski zakład przeciw duńskiemu.O cóż on stawiony? OZRYK Król jegomoœć założył się,że w spotkaniu zwaszš ksišżęcš moœciš w dwunastu pchnięciach z obojej strony Laertes nie osišgnie przewagi trzech trafień.Szansa więc jego do szansy Laertesa ma się jak dwanaœcie do dziewięciu;i zaraz by się to rozstrzygnęło,gdybyœ ksišżę pan raczył przychylnie odpowiedzieć. HAMLET A gdybym odpowiedział:nie? kim.úˆŠj ľAô 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đj  WPcXß’ cYqAcZ˛éc[›[c\ö&LN˙˙OZRYK Chciałem powiedzieć,gdybyœ ksišżę pan raczył osobš swojš odpowiedzieć temu zadaniu. HAMLET Będę się tu przechadzał w tej sali;jest to czas,w którym używam wytchnienia.Jeœli ten pan ma ochotę i królowi jegomoœci to dogadza,mogę im służyć zaraz.Niech przyniosš florety. Rozegram ten zakład na rzecz króla;jeżeli zaœ mi się nie powiedzie,zyskam tylko na własny mój rachunek trochę konfuzji i kontuzji.94) [94 Konfuzja i kontuzja - wstyd i rana.] OZRYK Mamże donieœć w tym sposobie? HAMLET W tym duchu;z przyozdobieniami,jakie się panu stosowne wydadzš. OZRYK Polecam waszej ksišżęcej moœci moje usługi. Wychodzi. HAMLET Uniżony,uniżony.Dobrze czyni,że się sam poleca,żaden ludzki język nie uczyniłby tego. HORACY Ta czajka lata z skorupš od jaja na głowie.HAMLET On komplementy stroił już do cycka,nim go ssać zaczšł.Jest to jedna z baniek tego wietrznego œwiata,wydęta tchnieniem mody i przybrana w konwencyjnš szatę;rodzaj szumowiny różnorodnych pierwiastków,łudzšcej oczy zarówno najciemniejszej,jak najœwiatlejszej opinii;ale dmuchnij tylko,natychmiast pryœnie bšbel. Wchodzi D w o r z a n i n. DWORZANIN Moœci ksišżę,jego królewska moœć przesłałwaszej ksišżęcej wysokoœci pozdrowienie przez Ozryka,który wróciwszy oznajmił mu,że ksišżę czekasz na niego,w tej sali.Przysyła on mnie teraz z zapytaniem,czy wasza ksišżęca moœć trwasz w chęci fechtowania się z Laertesem,czyli też żšdasz zwłoki. HAMLET Stały jestem w mych postanowieniach,a te sš zgodne z życzeniami króla.Jeœli on gotów, moja gotowoœć nie zostanie w tyle,tak teraz,jak kiedykolwiek,pod warunkiem,że zawsze będę do tego równie sposobny jak teraz. DWORZANIN Król i królowa,i wszyscy inni nadejdš tu niebawem. HAMLET W stosownš porę. DWORZANIN Królowa życzy sobie,abyœ,ksišżę,przemówiłkilka uprzejmych słów do Laertesa,nim się z nim spotkasz. HAMLET Dobrze mi radzi. D w o r z a n i n wychodzi. HORACY Przegrasz ten zakład,ksišżę. HAMLET Nie sšdzę;od czasu jego wyjazdu do Francjinie przestawałem się ćwiczyć;wygram przykorzystnych warunkach.Nie uwierzysz jednak,jak mi coœ ciężko na sercu;ale to nic. HORACY Drogi ksišżę. HAMLET To dzieciństwo;jakiœ rodzaj przeczucia,które by mogło zastraszyć kobietę. HORACY Jeżeli dusza twoja,panie,czuje wstręt jakowy,bšdŸ jej posłuszny.Pójdę ich wstrzymać od przybycia tu;powiem,że się,ksišżę,nie czujesz usposobiony. HAMLET Daj pokój;drwię z wróżb.Lichy nawet wróbel nie padnie bez szczególnego dopuszczenia Opatrznoœci.Jeżeli się to stanie teraz,nie stanie się póŸniej,jeżeli siępóŸniej nie stanie,stanie się teraz;jeżeli nieteraz,to musi się stać póŸniej;wszystko polega na tym,żeby być w pogotowiu,ponieważ nikt nie wie,co ma utracić,cóż szkodzi,że coœ wczeœniej utraci? K r ó l,K r ó l o w a,L a e r t e s,dworzanie i słudzy z floretami i inne osoby wchodzš na scenę. KRÓL Synu Hamlecie,weŸ tę dłoń z ršk moich. Łšczy rękę L a e r t e s a z rękš H a m l e t a. HAMLET Przebacz mi,waćpan,krzywdęm ci wyrzšdził; Lecz przebacz jako honorowy człowiek. Wszyscy tu wiedzš i pan sam wiesz pewnie,Jak ciężka trapi mię niemoc umysłu. Oœwiadczam przeto,iż to,com uczynił W grubiański sposób ubliżajšcego Twojemu sercu,czci twej lub stopniowi, Nie było niczym innym jak szaleństwem. Czyliż to Hamlet skrzywdził Laertesa? Nie;Hamlet bowiem nie był samym sobš. Skoro więc Hamlet nie sam był krzywdzšcym, Więc Hamlet temu nic nie winien;Hamlet Zaprzecza temu.Któż więc temu winien? Jego szaleństwo.W takim razie Hamlet Sam raczej także został pokrzywdzony; Szaleństwo jego było jego wrogiem. Oby to moje wyparcie się jawne Wszelkiej złej względem waćpana intencji Mogło mię w jego szlachetnym uznaniu Tak uniewinnić,jak gdybym był na wiatr Wypuœcił strzałę,która poza domem Trafiła brata mojego. LAERTES Doœć na tym Mojemu sercu,które by mię było W tym razie głównie skłaniało do zemsty; Wszakże stosujšc się do praw honoru, Muszę się z dala mieć od pojednania, Dopóki starsi mężowie,uznanej W rzeczach honoru powagi, Nie upoważniš mię do tego kroku I nie wyrzeknš,że sławy mej żadna Nie kazi plama.Tymczasem atoli Przyjmuję,panie,ofiarę twych uczuć Jako prawdziwš i uwłaczać onej Nie myœlę. HAMLET Z serca dziękuję waćpanu Swobodnie mogę teraz ten braterski Zakład rozegrać.Podajcie mi floret. LAERTES Podajcie i mnie także. HAMLET Laertesie, Biegłoœć twa wobec mojego fuszerstwa Jak gwiazda błyszczeć będzie wpoœród nocy. LAERTES Żartujesz ze mnie,ksišżę. HAMLET Nie,na honor. KRÓL Podaj im,Ozryk,florety.Hamlecie, Znasz już warunki zakładu? HAMLET Znam,panie. Wasza królewska moœć zawarowałeœ For słabszej stronie. KRÓL Nie skutkiem obawy: Widziałem dawniej was obu.Laertes Postšpił odtšd,dlatego for daję. LAERTES Ten jest za ciężki dla mnie,dajcie inny. HAMLET Ten mi do ręki.Sšli to florety Równej długoœci? OZRYK Równej,moœci ksišżę. KRÓL Postawcie kubki z winem tu na stole. Gdy Hamlet zada pierwszy cios lub drugi, Lub gdy zwycięsko odparuje trzeci, Niech wtedy działa zagrzmiš z wszystkich wałów; Król spełni toast za zdrowie Hamleta I w puchar jego wrzuci perłę,droższš Niż te,co czterech z rzędu duńskich królówDiadem zdobiły.Przynieœcie puchary. Niech tršby kotłom,a kotły armatom, Armaty niebu,a niebiosa ziemi Oznajmiš grzmišcym echem,że król pije Na czeœć Hamleta.Zacznijcie teraz; A wy,sędziowie,baczcie pilnym okiem. HAMLET Dalej więc! LAERTES Jestem w pogotowiu,panie. Składajš się. HAMLET To raz. LAERTES Nie. HAMLET Niechaj sędziowie rozstrzygnš. OZRYK Dotknięcie było jawne. LAERTES Dobrze;dalej! KRÓL Stójcie!Hej!wina!Ta perła do ciebie Należy,synu;piję za twe zdrowie. Oddajcie puchar księciu. Odgłos tršb i huk dział. HAMLET Poczekajcie: Niech się załatwię pierwej z drugim pchnięciem. Dalej! Składajš się. To drugi raz;cóż waćpan na to? LAERTES Dotknšłeœ,moœci ksišżę;nie zaprzeczam. KRÓL Nasz syn wygrywa. KRÓLOWA On tłustej kompleksji I tchu krótkiego.Hamlecie,masz chustkę, Obetrzyj sobie czoło;matka pije Za powodzenie twoje. HAMLET Dobra matko. KRÓL Gertrudo,nie pij. KRÓLOWA Chcę pić.Wybacz,panie. KRÓL na stronie Zatruty był ten kielich; już za póŸno. HAMLET Nie mogę teraz pić,pani,za chwilę. KRÓLOWA Czekaj,obetrę ci twarz. LAERTES do Króla Teraz, panie, Ja go ugodzę. KRÓL Powštpiewam o tym. LAERTES na stronie Lecz jest to niemal wbrew memu sumieniu. HAMLET No,Laertesie;żarty ze mnie stroisz. Proszę cię,natrzyj z całš gwałtownoœciš, Bo mógłbym myœleć,że mię masz za fryca. LAERTES Sam tego żšdasz,ksišżę;dobrze zatem. Składajš się. OZRYK Chybione z obu stron. LAERTES Pilnuj się teraz. L a e r t e s rani H a m l e t a;po czym w zapale przemieniajš florety i H a m l e t rani L a e r t e s a. KRÓL Hola,rozdzielcie ich,zbyt się zaparli. HAMLET Nie jeszcze,jeszcze. Królowa pada OZRYK Patrzcie,co się dzieje Z królowš. HORACY Z obu krew ciecze.O!panie, Tyœ ranny. OZRYK Jestżeœ ranny, Laertesie? LAERTES Jak bekas w własne złowiłem się sidło; Słusznie ofiarš padam własnej zdrady. HAMLET Cóż to królowej? KRÓL Omdlała z przestrachu, Widzšc cię rannym. KRÓLOWA Nie,nie,ten to napój. Ten napój,drogi Hamlecie!ten napój... Jestem otruta. Umiera. HAMLET O podłoœci!Hola! Pozamykajcie drzwi!Szukajcie zdrajcy! L a e r t e s pada. LAERTES Oto tu leży.Zgubionyœ,Hamlecie. Nie uratujšć żadne leki œwiata; I pół godziny życia nie ma w tobie. Narzędzie zdrajcy sam trzymasz w swym ręku Nie przytępione i zatrute.Wpadłem W ten sam dół,którym wykopał pod tobš. Już nie powstanę,królowa otruta; Nie mogę więcej mówić;król,król winien. HAMLET Więc i to ostrze zatrute?Trucizno, Dokończ swojego dzieła. Przebija K r ó l a. OZRYK i inni Zdrada! Zdrada! KRÓL Ratujcie!to nic,nic,draœniętym tylko. HAMLET Wszeteczny,zbójczy,przeklęty Duńczyku, Wysšcz ten kielich.A co?jest w nim perła? IdŸ w œlad za mojš matkš. K r ó l umiera. LAERTES Sprawiedliwš Œmierć poniósł;on to sam jad ten przyrzšdzał. Przebaczmy sobie wzajem,cny Hamlecie, Niech duszy twojej nie cięży œmierć moja I mego ojca – ani twoja mojej!! Umiera. HAMLET Niechaj ci nieba jej nie pamiętajš! Zaraz za tobš pójdę.O Horacy! Umieram.Żegnam cię,matko nieszczęsna! Wam,co stoicie tu bladzi i drżšcy, Tylko jako niemi widzowie tragedii, Mógłbym ja,gdybym miał czas,wiele rzeczyPowiedzieć,ale œmierć,ten srogi kapral, Stoi nade mnš.Umieram,Horacy. Ty pozostajesz.Wytłumacz mš sprawę Tym,co jej z bliska nie znajš. HORACY Nic z tego, Więcej mam w sobie krwi rzymskiej niż duńskiej.95) Jeszcze tam trochę jest wina! [95 Aluzja do samobójczej œmierci Brutusa iKasjusza.] HAMLET Człowieku, Jeœli masz serce,oddaj mi ten kielich! Oddaj,na Boga!Jak upoœledzone Imię by po mnie pozostało,gdyby Ta tajemnica nie miała wyjœć na jaw! O,mój Horacy!Jeœli kiedykolwiek W poczciwym sercu,twoim miałem miejsce,Wyrzecz się jeszcze na chwilę zbawienia I ponieœ trudy oddychania dłużej W zepsutej atmosferze tego œwiata Dla objaœnienia moich dziejów. Marsz w odległoœci i wystrzały. Cóż to Za zgiełk wojenny? OZRYK To młody Fortynbras, Wracajšc z polskiej wojny,daje salwy Angielskim posłom. HAMLET Żegnam cię,Horacy; Potęga jadu mroczy zmysły moje. Już się angielskich posłów nie doczekam! Lecz przepowiadam ci,że wybór padnie Na Fortynbrasa.Za nim,konajšcy, Głos daję;powiedz mu to i opowiedz, Co poprzedziło.Reszta jest milczeniem. Umiera. HORACY Pękło cne serce.Dobranoc,mój ksišżę; Niechaj ci do snu nucš chóry niebian! Marsz za scenš Po co ten odgłos aż tu? F o r t y n b r a s i posłowie angielscy z orszakiem swoim wchodzš. FORTYNBRAS Niech zobaczę Na własne oczy! HORACY Cóż to chcecie widzieć? Chcecieli ujrzeć coœ nadzwyczajnego Lub żałosnego nad wszelkie wyrazy, Przestańcie szukać dalej. FORTYNBRAS Czy zniszczenie Tron tu obrało sobie?Dumna œmierci, Jakież dziœ œwięto w twym ciemnym królestwie, Żeœ tak morderczo za jednym zamachem, Tyle ksišżęcych głów œcięła! PIERWSZY POSEŁ Ten widok Zbyt jest okropny.SpóŸniony nasz przyjazd. Głuche sš uszy tego,który miał nam Dać posłuchanie,aby się dowiedzieć, Że zadoœć stało się jego żšdaniu I że Rozenkranc wespół z Gildensternem Straceni;któż nam podziękuje za to? HORACY Nie on zapewne,chociażby ku temu Miał odpowiednie warunki żywota; Nigdy on bowiem ich œmierci nie pragnšł. Lecz skoro po tych fatalnych wypadkach Wy z polskiej wojny,a wy z granic Anglii Tak bezpoœrednio przybywacie,każcież, Aby te zwłoki wysoko na marach Na widok były wystawione;mnie zaœ Pozwólcie i wszem wobec,i każdemu Nieœwiadomemu prawdy opowiedzieć, Jak się to stało.Przyjdzie wam usłyszeć O czynach krwawych,wszetecznych,wyrodnych, O chłostach trafu,przypadkowych mordach,O œmierciach skutkiem zdrady lub przemocy, O mężobójczych planach,które spadły Na wynalazcy głowę.O tym wszystkim Ja wam dać mogę wieœć dokładnš. FORTYNBRAS Pilno Nam to usłyszeć.Niechaj się w tym celu Niezwłocznie zbierze czoło waszych mężów. Co się mnie tyczy,z boleœniš przyjmuję, Co mi przyjazny los zdarza;mam bowiem Do tego kraju z dawien dawna prawa, Które obecnie muszę poprzeć. HORACY O tym Będę miał także coœ do powiedzenia, Zgodnie z życzeniem tego,co już nigdy Nie wyda głosu,ale pierwej muszę Wypełnić tamto,aby obłęd ludzki Więcej tymczasem klęsk i niefortunnych Przygód nie zrzšdził. FORTYNBRAS Niech czterech dowódców Złoży Hamleta,jako bohatera, Na wywyższeniu,niewštpliwie bowiem Byłby był wzorem królów się okazał Dożywszy berła;a gdy orszak ciało Jego niosšcy postępować będzie, Niechaj muzyka i salwy rozgłoœnie, Czym był,zaœwiadczš.Podnieœcie te zwłoki, Bo nie to miejsce,lecz pobojowisko Godne oglšdać takie widowisko. Każcie dać ognia z dział. Marsz pogrzebowy.Wychodzš unoszšc zwłoki,po czym huk dział słyszeć się daje.------Konwersja: rpg6@go2.pl n właœciwy użytek ze swojej czapki;czapka stworzona na głowę. OZRYK Dziękuję waszej ksišżęcej moœci;bardzo dziœ goršco. HAMLET Gdzież tam!raczej bardzo zimno;wiatr z północy. OZRYK W istocie,moœci ksišżę,zimno jakoœ. HAMLET Podobno jednak masz waćpan słusznoœć;parno jest i goršco jak na moje usposobienie. OZRYK Nadzwyczajnie,moœci ksišżę;tak jest parno,że wypowiedzieć tego nie umiem.Łaskawy ksišżę,król jegomoœć kazał mi waszej ksišżęcej moœci oznajmić,że wielki na waszš ksišżęcš moœć zakład stawił.Rzecz się tak ma... HAMLET Nie zapominajże,waćpan,bardzo proszę. Pokazuje mu,aby włożył kapelusz. OZRYK Nie,moœci ksišżę;doprawdy,dla własnej mojej wygody.Od niejakiego czasu jest tu nadworze Laertes,nieporównany młodzian,pełen najwytworniejszych przymiotów,nadzwyczaj miły w towarzystwie i dystyngowany w obejœciu.Nahonor,jest to,że użyję poetycznego wyrażenia,istny inwentarz albo kalendarz ukształcenia,bo znajdziesz w nim,moœci ksišżę, kwintesencję tego wszystkiego,co prawdziwe ukształcony człowiek znaleŸć pragnie. HAMLET Moœci panie,zalety jego nie cierpiš upoœledzenia w ustach waćpana;jakkolwiek wyliczenie ich inwentarzowe nabawiłoby arytmetykę pamięciowš zawrotu głowy i jeszcze by mogło rzecz oddać tylko in crudo 90) ze względu na wysoki stopień jego ogłady.Co do mnie,sprowadzajšc pochwały do najprostszych wyrzutów,mam go za młodego człowieka wielkich nadziei;za siewek cnót tak rzadkich i szacownych,że bez przesady mówišc,podobne do niego jest zwierciadło,w którym się przeglšda;kto zaœidzie w jego œlady,jest jego cieniem,niczym więcej. [90 In crudo - z grubsza.] OZRYK Opis waszej ksišżęcej moœci ze wszech miar trafny. HAMLET Do czegóż to zmierza,mój panie?W jakimże celu chuchamy na tę doskonałoœć naszym ułomnym oddechem? OZRYK Jak to,moœci ksišżę? HORACY Czyż można nie rozumieć ojczystego języka?Ale myœlę,że się porozumiecie. HAMLET Co znaczy wyjechanie na harc z tym panem? OZRYK Wasza ksišżęca moœć mówi o Laertesie? HORACY Worek jego już próżny;wyszyplił całš gotówkę dowcipu. HAMLET Nie inaczej,o Laertesie. OZRYK Widzę,że ksišżę pan nie jesteœ nieumiejętny.HAMLET Cieszę się,że pan to widzisz,lubo zaprawdę,niewiele mogę na tym zyskać.Cóż dalej? OZRYK Widzę,że ksišżę pan nie jesteœ nieumiejętnyw ocenianiu znakomitej wyższoœci Laertesa.HAMLET Nie mogę tego przyznać,nie porównawszy się z nim poprzednio;znać bowiem drugich dokładnie jest to znać samego siebie. OZRYK Mówię o jego wyższoœci w władaniu broniš,powszechna bowiem opinia uważa go za nieporównanego w tym kunszcie. HAMLET W jakimże on rodzaju broni tak jest mocny?OZRYK Na rapiery i florety. HAMLET W dwóch aż rodzajach broni tak odrębnych!Cóż dalej? OZRYK Król jegomoœć stawił w zakład szeœć berberyjskich 91) koni;on zaœ,ile wiem,szeœć francuskich szpad i puginałów,92) z należšcymi do nich przyborami,jak to:pendentami,93 pasami i tak dalej.Spomiędzy tych rynsztunków trzy sš w istocie bardzo ozdobne,pasujšce do rękojeœci, nader misternie wyrobione i œwieżego pomysłu. [91 Berberyjskie konie - konie Berberów,,północnoafrykańskiego szczepu Arabów.92 Puginał - rodzaj sztyletu..93 Pendent - pas do zawieszania szabli.] HAMLET Co pan nazywasz rynsztunkami? HORACY Wiedziałem,ksišżę,że będš ci potrzebne komentarze,zanim dowiesz się końca. OZRYK Rynsztunki,moœci ksišżę,to pendenty. HAMLET Wyrażenie to byłoby bardziej z rzeczš spokrewnione,gdybyœmy armaty mogli nosić u boku; tymczasem jednak przyjmijmy je zapendenty.Tak więc szeœć berberyjskich koniz jednej strony,a z drugiej szeœć francuskich rożnów z ich przyborami i trzyœwieżego pomysłu rynsztunki.To prawdziwiefrancuski zakład przeciw duńskiemu.O cóż on stawiony? OZRYK Król jegomoœć założył się,że w spotkaniu zwaszš ksišżęcš moœciš w dwunastu pchnięciach z obojej strony Laertes nie osišgnie przewagi trzech trafień.Szansa więc jego do szansy Laertesa ma się jak dwanaœcie do dziewięciu;i zaraz by się to rozstrzygnęło,gdybyœ ksišżę pan raczył przychylnie odpowiedzieć. HAMLET A gdybym odpowiedział:nie? kim.úˆŠj ľAô 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đj  @”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż