ĺbkŃÉ˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙őđGî’ŕGđ@îŕ@>ŕBđEîoŕEńŮő>ŕB>RŕG>˙ęÁńŮ˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙ĂUÎíffĚ sƒ ˆ‰ÜĚnćÝÝٙťťgcněĚÝܙŸťš3>CLAS DYZMA €003_.H˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙Copyright (C)2000-2001 Pat Crowe. This Book Reader was distributed solely for the reading of classic books which are out of copyright. Program extends to address 3fffh. No responsibilty can be accepted for any breach of copyright nor for any other matter involved with material above this address. This material will have been added by a user of this program and not the author of this program. Please address any enquiries concerning breach of copyright or any other concerns, to that third party. óÍĆ>˙ęŔúPę ŔúQęŔ1ţ˙Íb͛ >ęa>ŕ&>ę Ŕ>˙ę ŔÍđ͜Í:Í\ÍćÍóÍ ÍBÍS ú‚˙§(Ţú ŔOÍŕ>ęŔͧ ÍÓ ÍŽ Íż ÍÓ ÍŽ ÍG ÍÓ ÍŽ úQęŔÍ|ÍĹÍr>ęÁ>xŕE>@ŕAŻŕ>ŕ˙>Óŕ@űÍ ÍvúÁˇ(ńŻęÁ́Ë VËw cËoÂÄËgÂŐË_ 9ËW -ËO ËG Ăú Ŕ<ţ >OÍŕĂú Ŕ<ţ >OÍłĂÍ ĂÍS ĚĹĂú Ŕţ(ţ(ţ(#ú Ŕţ("ţ(*ţ( *Í/ĂÍĹĂÍËĂ͘ĂÍ^ĂÍ÷ĂÍĂÍ#Ăú Ŕ=ţ˙ >OÍ|Ăú Ŕ<ţ >OÍ|Ă!>w# űÉ!6# ú6˙#6# öÉ! 6˙#6# ö6# úÉÍB͜ÍĹÉú ŔţČÍw Í ÍÓ úÁO> ‘O͜úÁOÍŽ úÁ<ţ 8>ęÁÉú Ŕţ ú ŔGÍ3 8 ř Í3 8 řÍ#@Íw  Í  úÍÓ úÁţ(=> ęÁúÁO> ‘ţ >O͜úÁOÍŽ ú Ŕţ 0<ę ŔÉú ŔţČŐĹúÁO ú Ŕţ ͟ Íw Í ÍÓ ÍŽ yţ  Ü{ę ŔÁŃÉĹú Ŕţ ú ŔĆ GÍ3  úÍ3  úúÁO Íw Í ÍÓ ÍŽ yţ  é> ę ŔÁÉ>ę Ŕ>ęÁ>ęŔę!>ęA!@}ęŔ|ęŔÍŃ!ĐŔ*§ úaŔ*§ úúŔOúŔG>š >¸ >>ęŔÉ>ęŔę!>ęA!@}ęŔ|ęŔÍ- űÍŃúŔ=ęŔ Í3  úÍĹÉÍ-(ÍŃ>ęŔúŔć€(ěÍĹÉÍŃ>ęŔúŔć€Ę˜ÍĹÉ Í3  úÍuĘ,ÍŃúŔţÂúŔţĘ#>ę Ŕ>ęŔúŔć€(ÖÍĹÉĺŐĹúŔoúŔg #F+NxĄ<(,xą úŔęŔ͡ ÍÓ ÍŽ úQęŔ>ęŔ$úŔţ(>ęŔÍŻ ÍÓ ÍŽ úQęŔ>ęŔÁŃáÉĺŐĹú Ŕţ˙(!В@§(=ůÍ3 yę Ŕ!В@y§( řÍ3 ÁŃáÉĺŐĹyę Ŕ>ęŔÍG ÍÓ ÍŽ úQęŔú ŔO>˙ę ŔÍ|ÁŃáÉĺŐĹyę Ŕţ(ţ(ţ(ţ( ţ($ţ((!pÍ(!€Í !Í! Í!°Í!ŔÍÁŃáÉÍćĺĹ~î˙" ů ôÁáÉĺŐĹú Ŕ!ů ţ(q! ţ(j!H ţ(c!p ţ(\!˜ ţ(U!Á ţ(N!Ň ţ(G!ę ţ(@! ţ (9!: ţ (2!b ţ (+!Ň &ĺŐĹ!ˆ ĺŐĹ!ŔĺŐĹ!Ú ĺŐĹ!ą ĺŐĹ!aŔ˛Ŕ*§ úÁŃáÉ Przewiń Wers Str. Roz. Wsz Liiku: Rivi Sivu Kapp LopBlättern: Zeil Seit Kapt AlleDéfiler: Ligne Page Chap ToutScrolla: Rad Sida Kap Hela Lista: Linea Pagina Cap. Tutto Blader: Lijn Blad Hfdst Alles Bla: Linje Side Kap Alle Despl.: Línea Página Cap. Todo Mudar: Linha Pagina Cap. Tudo Despl.: Línia Plana Cap. Tot ĺŐĹúŔGúŔ<¸8Í-(ÍŃ>>ę Ŕ7 ęŔ>ę Ŕ§ÁŃá§ÉĺŐĹúŔţÂO úŔţÂO úŔţ(úŔţ ÍuÍŃúŔ>ę Ŕ7 =ęŔ>ę Ŕ§ÁŃáÉĺŐĹúŔG!Đx§(~#§ ÷ô˛Ŕ*§ úÁŃá§ÉĺĹ!€6# xą řÁáÉĺŐĹy!ţ(#!@‘ţ(!€’ţ(!Ŕ“ţ(!€@y§(=ů]T! ÁÍćP* úÍćP* úÍćP* úÍćP* úÁŃáÉ> ę>ęA!  y§( ĺ>""Ŕ " úáúN"úO">ęúŔćęAÉ> ę>ęA!  y§( *GúN¸ 6*GúO¸ .Ŕ * ú>ęúŔę!úŔćęAÍŃ Í3  úÉ> ę>ęA!    ž # ÷őúŔćęAńÉĺŐĹ! Á@6# xą ř!˛Ŕ~#§(Í÷ öÁŃáÉĺĹÖ o&MD)))  0úŔţ( 8 V#F#Í' yţ őzƒ_ÁáÉĺŐĹk&)}ćđo Á ÁĹË!Ë ÁĹ{ć§(Ë8Ë=öxśw#wyśw#wÁŃáÉđ˙ˇŕ˙Íćđ@ćŕ@É>‘ŕ@É>äŕGŕHŕIÉĺŐÍć!`˜Ŕ>đ" üÍćŔ" üŃáÉĺŐ!`˜ y§(=ů> ‘W>ÍćÍ'(Í'(Í'(éőy§ ńń!`˜QÍćÍ'(Í'(Í'(éŃáÉĺĹú‚˙§(,>˙ŕO!˜`>" xą ř€>" xą ř`>" xą ř>ţŕOÁáÉĹw#< ú 6# úÁÉ!˜>"< ű! ˜"< ű!@˜6ń# úÉ!ŕ™ 6ň# ú!š>("< ű! š "< űÉ́Ĺ> ŕđđđđ/ćË7G>ŕđđđđđđđđđđ/ć°Gú€˙¨ ę˙xę€˙>0ŕú˙ÁÉţ(Ż>˙ę‚˙ÉĹ>˙ŕ$ˆ xą ű>ŕ$ÁÉőđ@ć€(đDţ‘ ôńɇ‡‡Ć€ęh˙ióúA˙ć ů*âű ňÉ>€ęh˙ióúA˙ć ů*âű ňÉ>€ęh˙@ióúA˙ć ů*âű ňɇ‡‡Ć€ęj˙kóúA˙ć ů*âű ňÉ>€ęj˙k@óúA˙ć ů*âű ňÉ˙ď=ď=|˙ď=˙˙ď=ď=˙ď=˙˙ď=ď=˙ď=˙˙ď=ď=ŕ˙ď=˙ď=ď=˙ď=ď=ď=ď=<ď=ď˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙MBFONTMonospaced @@@@@@   ŕ ŕ @ŔŔŕ``@€ @€ @ @@  `@@ @@@@@ @ @@ŕ@ @ŕ@ @`@ @@@€€ŕ     ŕ@Ŕ@@@@ŕŕ  @€€ŕŕ  `  ŕ€€  ŕ ŕ€€ŕ Ŕŕ€€ŕ  ŕŕ @@€€ŕ  ŕ  ŕŕ  ŕ ŕ@@ @ @€@ ŕŕ€@ @€ŕ  @@@ŕ ŕŕŕ€ŕŕ  ŕ   Ŕ  Ŕ  Ŕŕ€€€€€ŕŔ     Ŕŕ€€ŕ€€ŕŕ€€ŕ€€€ŕ€€€  ŕ   ŕ   ŕ@@@@@ŕ  ŕ   Ŕ   €€€€€€ŕ ŕ     ŕ      @     @ŕ  ŕ€€€ŕ    Ŕ ŕ  ŕŔ  ŕ€€ŕ ŕŕ@@@@@@      ŕ     @@     ŕ    @      ŕ@@@ŕ @@@€ŕ`@@@@@`€€@@@ ` `@ ŕ@ ŕ ŕ ŕ€€ŕ   ŕŕ€€€ŕ ŕ   ŕŕ ŕ€ŕ`@ŕ@@@@ŕ  ŕ ŕ€€Ŕ    @@@@@@ @€€  Ŕ  @@@@@@  ŕ   Ŕ    ŕ   ŕŕ  ŕ€€ŕ  ŕ Ŕ €€€ŕ€ŕ ŕ@`@@@     ŕ    @   ŕ   @     ŕ ŕŕ @€ŕ @@€@@ @@@@@@@€@@ @@€`€ŕŕŕŕŕŕŕ@ €`€ @ŕ     ŕ@€`@ŕ@@@@Ŕ   @ŕ@@@@@@ŕ@@@ŕ@@ € @€  @ŕ€ŕ ŕ @€@ @ŕ€ŕ ŕŕ     ŕ @ŕ @€ŕ @ŕ @€ŕŕ     ŕ @€@    ŔŔŕŕ`@ŕ@@ @ŕ€ŕ ŕ€@ @€ @ŕ€ŕ ŕŕ     ŕ @ŕ @€ŕ @ŕ @€ŕ@@@@@@@ŕ€€ŕ@€€€ Ŕ€ŕ @ ŕ  ŕ   0@@@@@@ŕ€ŕ ŕ ŕ ŕ€ŕŕ ŕ ŕ @€@ ŕ Ŕŕ€€@ŕ @@€ŕŕ ŕ@ŕ@ŕŔ @€ŕ@@`@Ŕ@@@€ŔŔŔŕ€€       @€Ŕ@Ŕŕ ŕ ŕ ŕ ŕ€@ @€@@@€ ŕ @@@ŕ @ŕŕ`ŕ€ ŕ @ŕ @€ŕ€@ŕ ŕ  @ŕ ŕ @ ŕ ŕ `€ŕ ŕ  ŕ ŕ @ŕ ŕ @ŕ€€€€ŕŕ€€€€ŕ@ €@ŕ€ŕ€ŕ @ŕ€ŕ€ŕŕ€€ŕ€€ŕ  ŕ€ŕ€ŕ€@ŕ@@ŕ @ŕ@@ŕ@ ŕ@@ŕ ŕ@@ŕŔ  ŕ  Ŕ @ ŕŕ  €@ŕ  ŕ@ŕ    ŕ@ ŕ  ŕP ŕ  ŕ ŕ  ŕ @ ŕ  ŕ  ŕ€@   ŕ @   ŕ@    ŕ    ŕ @  @@Ŕ€ŕ ŕ€ŔŔ Ŕ  Ŕ€€@ŕ ŕ ŕ @ŕ ŕ ŕ@ ŕ ŕ ŕP ŕ ŕ ŕ ŕ ŕ ŕ@ŕ ŕ ŕ @ŕ€€€ŕŕ€€ŕ@ €@ŕ ŕ€ŕ @ŕ ŕ€ŕŕ ŕ€ŕ  ŕ ŕ€ŕ€@@@@@@€@@@@@ €€€€ @@@@@ @  ŕ ŕ @ŕ   €@ŕ ŕ @ŕ  ŕ@ ŕ ŕP ŕ ŕ ŕ   ŕ@ŕ@ŕ ŕ ŕ€@  ŕ @  ŕ@   ŕ   ŕ @  ŕ ŕ€€ŕ ŕ€€   ŕ ŕMBFONTVariable pitch €€€€€€  PPřPřPP x ř(đ ŔČ @˜ŕ  @° Đ€€@€€€€€@€@@@@@€@ŕ@ @ŕ@@€Ŕ€ @@@€€@     @@Ŕ@@@@ŕŕ  @€€ŕŕ  `  ŕ€€  ŕ ŕ€€ŕ Ŕŕ€€ŕ  ŕŕ @@€€ŕ  ŕ  ŕŕ  ŕ ŕ€€@@€ @€@ ŔŔ€@ @€ŕ  @@@ŕ ŕŕŕ€ŕŕ  ŕ   Ŕ  Ŕ  Ŕŕ€€€€€ŕŔ     Ŕŕ€€ŕ€€ŕŕ€€ŕ€€€ŕ€€€  ŕ   ŕ   ŕ@@@@@ŕ  ŕ   Ŕ   €€€€€€ŕˆŘ¨ˆˆˆˆˆˆČ¨˜ˆˆŕ     ŕŕ  ŕ€€€ŕ    Ŕ ŕ  ŕŔ  ŕ€€ŕ ŕŕ@@@@@@      ŕ      @ˆˆˆ¨¨¨P   @      ŕ@@@ŕ @@@€ŕŔ€€€€€Ŕ€€@@@ Ŕ@@@@@Ŕ@ ŕ€@ŕ ŕ ŕ€€ŕ   ŕŕ€€€ŕ ŕ   ŕŕ ŕ€ŕ`@ŕ@@@@ŕ  ŕ ŕ€€Ŕ    €€€€€€@@@@@@€€€  Ŕ  €€€€€€€ř¨¨¨¨ŕ    @   @ŕ   Ŕ€ŕ   ` ࠀ€€ŕ€ŕ ŕ€Ŕ€€€Ŕ    ŕ    @ˆ¨¨¨P  @     ŕ ŕŕ @€ŕ @@€@@ €€€€€€€€@@ @@€P ŕŕŕŕŕŕŕ`€€`€€`ŕ     ŕ@€`@ŕ@@@@Ŕ  ¨@ŕ@@@@@@ŕ@@@ŕ@@ € @€P @ŕ€ŕ ŕ @€@ @ŕ€ŕ ŕŕ     ŕ @ŕ @€ŕ @ŕ @€ŕŕ     ŕ@€€@HHŔŔđřP ü\T @ŕ€ŕ ŕ€@ @€ @ŕ€ŕ ŕŕ     ŕ @ŕ @€ŕ @ŕ @€ŕ€€€€€€@ŕ€€ŕ@€€€ Ŕ€ŕˆpPpˆŕ  ŕ  °€€€€€€ŕ€ŕ ŕ ŕ x„´¤´„xŕ ŕ ŕ$HH$ŕ Ŕx„´¤„x@ŕ @@€ŕŕ ŕ@ŕ@ŕŔ @€ŕ@@`Ŕ@@@@€   ŕ€€ĐĐPPPPP€€Ŕ@Ŕŕ ŕ ŕ ŕ ŕH$H€€€  (8€€€°ˆ 8ŕ ŕ(č @ŕ @€ŕ€@ŕ ŕ   @ŕ ŕ  @ ŕ ŕ P ŕ ŕ  ŕ ŕ  @ŕ ŕ  @ŕ€€€€ŕŕ€€€€ŕ@ €@ŕ€ŕ€ŕŕ€€ŕ€€ŕ ŕ€€ŕ€€ŕ  ŕ€ŕ€ŕ€@ŕ@@ŕ @ŕ@@ŕ@ ŕ@@ŕ ŕ@@@ŕpHHčHHp¨ˆČ¨˜ˆ€@ŕ  ŕ@ŕ    ŕ@ ŕ  ŕP ŕ  ŕPpˆˆˆp @ řˆ˜¨Čˆř€@   ŕ @   ŕ@    ŕ    ŕ @  @@Ŕ€ŕ ŕ€Ŕ@ Ŕ  Ŕ€€@ŕ ŕ ŕ @ŕ ŕ ŕ@ ŕ ŕ ŕP ŕ ŕ ŕ ŕ ŕ ŕ@ŕ ŕ ŕ @ŕ€€€ŕŕ€€ŕ@ €@ŕ ŕ€ŕ @ŕ ŕ€ŕŕ ŕ€ŕ  ŕ ŕ€ŕ€@@@@@@€€€€€@ @@@@ @@@@@ @ p` @ŕ    €@ŕ  ŕ @ŕ   ŕ@ ŕ  ŕP ŕ  ŕ ŕ   ŕ@ŕ@ř¨¨ř@€@   ŕ @   ŕ@    ŕ    ŕ @  ŕ ŕ€€ŕ  ŕ€€   ŕ ŕPH c€˜ { cc)˜ c°6Ź= "KARIERA NIKODEMA DYZMY" TADEUSZ DOŁĘGA MOSTOWICZ Rozdział pierwszy Właœciciel restauracji dał znak taperowi i tango urwało się w połowie taktu.Tańczšcapara zatrzymała się w œrodku ringu. -No i co,panie dyrektorze?-zapytała szczupła blondynka,wyzwalajšc się z ramion partnera i podchodzšc do stolika,na którym pół-siedział gruby człowiek o spoconej twarzy. Właœciciel wzruszył ramionami. -Nie nada się?-lekko rzuciła blondynka. -Pewno,że nie.Drygu nijakiego nie ma ani szyku.Żeby choć jaki przystojny był... Zbliżył się tancerz. Blondynka przyjrzała się uważnie jego mocno znoszonemu ubraniu,rzednšcym włosom, koloru włoskiego orzecha,z lekka kędzierzawym i rozdzielonym na œrodku głowy,wšskim ustom i silnie rozwiniętej szczęce dolnej. -A pan już gdzie tańczył? -Nie.To jest,tańczyłem,ale prywatnie.Nawet mówili,że dobrze... -Ale gdzie?-obojętnie zapytał właœciciel restauracji.Kandydat na fordansera obrzucił smutnym wzrokiem pustš salę. -W swoich stronach,w Łyskowie.Grubas rozeœmiał się. -Warszawa,panie drogi,nie żaden Łysków.Tutrzeba elegancko,panie drogi,z szykiem, z fasonem.Szczerze panu powiem:nie nadajeszsię pan.Lepiej poszukaj pan sobie innej roboty. Zawrócił się na pięcie i poszedł do bufetu.Blondynka pobiegła do garderoby.Taper zamykał fortepian. Kandydat na fordansera leniwie przerzucił przez ramię płaszcz,wcisnšł na czoło kapelusz i ruszył do drzwi.Minšł go pikolo z tacš tartinek,w nozdrza uderzył smakowity,esencjonalny zapach kuchni. Ulicę zalewał goršcy potop słońca.Zbliżało się południe.Ludzi było niewiele.Ruszył wolnym krokiem ku Łazienkom.Na rogu Pięknej zatrzymał się,sięgnšł do kieszeni kamizelki i wyłowił niklowš monetę. Ostatni -pomyœlał. Zbliżył się do budki z papierosami. -Dwa grandpriksy. Przeliczył resztę i bezmyœlnie stanšł na przystanku tramwajowym.Jakiœ staruszek,wsparty na kiju,rzucił nań spojrzenie zamglonych oczu.Elegancka pani z kilkunastu paczkami w ręku raz po raz wyglšdała tramwaju. Obok niego,niecierpliwie się kręcšc,czekał chłopiec z ksišżkš pod pachš.Właœciwie nie była to ksišżka,lecz taka teczka,oprawna wszare płótno;gdy chłopak stanšł profilem,widać było plik listów,jakie zawierała,i brzeżek kilkudziesięciu kartek,na których kwitujš odbiorcy korespondencji.. Przyglšdał się chłopcu i przypomniał sobie,że podobnš teczkę nosił sam będšc gońcem u rejenta Windera,jeszcze przed wojnš,zanim został urzędnikiem na poczcie w Łyskowie. Tylko rejent zawsze używał kopert niebieskich,a te były białe. Nadjechała „dziewištka ”i chłopak wskoczył na tylnš platformę jeszcze w biegu,zawadził jednak przy tym teczkš o poręcz i listy się rozsypały. Ma szczeniak szczęœcie,że dziœ sucho -pomyœlał kandydat na fordansera,przyglšdajšc się chłopcu,który zbierał listy.Tramwaj ruszył i jeden zeœliznšł się po stopniu,i spadł na jezdnię. Kandydat na fordansera podniósł białš kopertę i poczšł niš machać za odjeżdżajšcym tramwajem.Chłopak wszakżetak był zajęty zbieraniem pozostałych listów,że tego nie zauważył. Była to wykwintna koperta z czerpanego papieru z adresem napisanym ręcznie: JW Pan Prezes Artur Rakowiecki w miejscu.Al.Ujazdowskie 7. Wewnštrz (koperta była nie zaklejona)znajdowała się równie wytworna karta,zgięta przez pół.Z jednej strony wydrukowano coœ po francusku,z drugiej,prawdopodobnie to samo,po polsku: Prezes Rady Ministrów ma zaszczyt prosia JW Pana o łaskawe wziecie udziału w raucie, który wydaje dn.15 lipca rb.o godz.8wieczór w dolnych salonach Hotelu Europejskiego ku uczczeniu przyjazdu J.E.Kanclerza Republiki Austriackiej. U dołu drobnymi literkami dodano:Strój balowy -ordery. Przeczytał jeszcze raz adres:Al.Ujazdowskie 7. Odnieœć?A może dadzš złotego lub dwa?...Spróbować nie zaszkodzi.Numer 7 to wszak zaledwie kilkadziesišt kroków. Na tablicy lokatorów przy nazwisku A.Rakowieckiego widniał numer 3 mieszkania, pierwsze piętro.Wszedł na schody i zadzwonił,raz,drugi.Nadszedł wreszcie dozorca domu i oœwiadczył,że panprezes wyjechał za granicę. -Pech. Wzruszył ramionami i trzymajšc list w ręku,poczšł iœć ku domowi.Minęło dobre pół godziny,nim dotarł na ulicę Łucka.Po skrzypišcych drewnianych schodach dobrnšł na czwarte piętro i nacisnšł klamkę. Buchnšł mu w twarz zaduch ciasnej izby,łšczšcy w sobie drażnišcy aromat przypieczonej cebuli,spalonego tłuszczu i woń suszšcych się pieluszek.Z kšta rozległ się głos kobiety: -Niech no pan drzwi zamyka,bo cug i jeszcze mi pan dziecko zaziębi.Burknšł coœ pod nosem,zdjšł kapelusz,powiesił palto nagwoŸdziu i usiadł przy oknie. -No i co -odezwała się kobieta -znowu pan miejsca nie znalazł? -Znowu... -Ej,panie Dyzma,po próżnicy pan tu bruki zbija,mówiłam panu.Na wsi,na prowincji o chleb łatwiej.Wiadomo:chłopi. Nic nie odpowiedział.Już trzeci miesišc byłbez pracy,odkšd zamknięto bar „Pod Słońcem ”na Pańskiej,gdzie jeszcze zarabiał swoje pięć złotych dziennie i kolację,grajšc na mandolinie.Prawda,póŸniejUrzšd Poœrednictwa Pracy dał mu robotę przy budowie węzła kolejowego,lecz Dyzmaani z inżynierem,ani z majstrem,ani z robotnikami nie mógł dojœć do ładu i po dwóch tygodniach wymówiono mu.W Łyskowie zaœ... Myœli kobiety tymi samymi musiały iœć torami,gdyż zapytała: -Panie Dyzma,a nie lepiej by panu wrócić w swoje strony,do rodziny?Zawszeć tamuj coœ dla pana znajdš. -Przecie mówiłem już pani Walentowej,że rodziny żadnej nie mam. -Poumierali? -Poumierali. Walentowa skończyła obieranie kartofli i stawiajšc sagan na ogniu zaczęła:.5 -Bo tu,w Warszawie,to i ludzie inne,a i pracy brak.Mój,niby,to tylko trzy dni w tygodniu robi,ledwie na żarcie starczy,a ichny derektor,znaczy się ten Purmanter,czy jak tam mu,to powiada,że może i całkiem fabrykę zamknš,bo odbytu ni ma.A i tak,żeby nie Mańka,to nie byłoby czym komornego opłacić.Zapracowuje się dziewczyna,a i to nic.Jak goœcia ze dwa razy na tydzień nie złapie... -Niech uważa -przerwał Dyzma -bo jak jš złapiš,że bez ksišżeczki...No! Walentowa przewinęła dziecko i rozwiesiła nad płytš mokrš pieluszkę. -Co pan kracze!-rzuciła opryskliwym głosem.-Pilnuj pan siebie.I tak już za trzy tygodnie nie płaci,a tylko miejsce zajmuje.Ważny mi sublikator. -Zapłacę -bšknšł Dyzma. -Zapłacisz pan albo nie.A piętnaœcie złotychto i tak pół darmo,ale piechotš nie chodzš. A pan co do jakiej roboty się weŸmie,to i zara wylejš... -Któż to taki pani Walentowej powiedział? -O wa,wielka mi tajemnica.Toć pan sam Mańce opowiadał.Zaległa cisza. Dyzma odwrócił się do okna i przyglšdał się odrapanym murom podwórza.Istotnie, przeœladował go jakiœ pech.Nigdzie na dłużej miejsca zagrzać nie mógł.Z gimnazjum wydalili go już z czwartej klasy za upór i brak pilnoœci.Rejent Winder trzymał go jeszcze najdłużej.Może dlatego,że mały Nikodem Dyzma znał językniemiecki o tyle,że rozumiał, dokšd go posyłano.PóŸniej Urzšd Poczty i Telegrafu,nędzna pensja i wieczne przyczepki naczelnika.Wojna,trzy lata służby w taborach baonu telegraficznego i jedyny awans na frajtra.Znowu poczta w Łyskowie,nim nie przyszła redukcja.Przez proboszcza dostał się do czytelni,lecz i tu ledwie przezimował,bo już w kwietniu okazało się,że nie umie utrzymać półek z ksišżkami w należytym porzšdku. Zresztš to było najciekawsze... Rozmyœlania Dyzmy przerwał ryk syren okolicznych fabryk.Walentowa zakrzštnęła się koło stołu,co widzšc Dyzma leniwie wstał i wyszedł. Bezmyœlnie błškał się rozprażonymi w słońcu ulicami,choć bolały go nogi.Pozostanie w mieszkaniu,wysłuchiwanieuszczypliwych uwag pana Walentego Barcikai lekceważšcych docinków Mańki,a zwłaszcza przyglšdanie się ich jedzeniu było ponad jego siły.Przecie sam już drugi dzień nic nie miał w ustach poza papierosami,na które chował ostatnie grosze. Przechodzšc obok wędliniarni,skšd zalatywał go nęcšcy zapach kiełbas,wstrzymywał oddech.Starał się odwracać głowę od okien sklepów spożywczych,a jednak głód nie dawał o sobie zapomnieć. Nikodem Dyzma jasno sobie zdawał sprawęz faktu,że żadne pomyœlniejsze perspektywy dlań nie istniejš. Czy to go przerażało?Bynajmniej.Psychika Nikodema Dyzmy pozbawionš była,na szczęœcie,elementu wyobraŸni.Zasięg jego przewidywań i planów nie przekraczał granic najbliższych dni i tak jak ubiegły tydzień wegetował dzięki sprzedanemu zegarkowi,tak następny mógłby przeżyć spieniężywszy frak i lakierki. Wprawdzie nabycie tego stroju kosztowało go wiele wyrzeczeń się i ograniczeń, wprawdzie z tym strojem wišzał nadzieję na łatwy chleb fordansera i na radykalnš poprawę swoich opłakanych warunków materialnych -teraz jednak,gdy po wielokrotnych zabiegach przekonał się,że nikt go na fordansera nie weŸmie,bez bólu postanowił rozstać się z tym wspaniałym ubiorem. Zbliżała się już szósta,gdy powzišł ostatecznš decyzję i zawrócił ku domowi. W mieszkaniu była tylko Mańka,wštła brunetka o nerwowych ruchach.Widocznie miała dziœ wyjœć na wieczór,bo siedziała przy oknie i malowała się.Że zaœ siedziała na jego walizie,Dyzma,nie chcšc jej przeszkadzać,ulokował się w kšcie i czekał.. Dziewczyna odezwała się pierwsza: -A odwróć się pan teraz,bo będę się przebierała. -Nie patrzę -odparł. -To i dobrze,bo od oskomy zęby się psujš. Zaklšł.Dziewczyna rozeœmiała się krótko i œcišgnęła sukienkę.Nikodem istotnie nie zwracał na niš uwagi,chyba o tyle tylko,że irytowała go do ostatecznoœci.Z jakšż satysfakcjš zamknšłby garœciš jej usta i wyrzucił za drzwi.Dokuczała mu systematycznie, zawzięcie,z jakšœ niezrozumiałš dlań pasjš.Nie obrażało to jego ambicji męskiej,gdyż życie nie dało mudotychczas warunków,w których ta mogłaby się rozwinšć.Nawet nie dotykało to jego godnoœci ludzkiej,ponieważ nigdy jejnie miał w wygórowanym stopniu,nie odczuwał zaœ w danym wypadku różnicy socjalnej między sobš,bezrobotnym „pracownikiem umysłowym ”,a tš dziewczynš.Po prostu miał dosyć tego ustawicznego dogryzania. Tymczasem Mańka ubrała się,narzuciła na ramiona chustkę,i stanšwszy przed Dyzmš, wyszczerzyła duże białe zęby. -No co,klasa dziewucha? -Poszła do cholery!-wyrzucił z wœciekłoœciš.Wzięła go dwoma palcami pod brodę,lecz szybko cofnęła rękę,gdyż Dyzmanagłym ruchem machnšł pięœciš,uderzajšc po wycišgniętej dłoni. -U,gadzina!-syknęła.-Obibruk,lajtuœ!Bić się tujeszcze będzie?!Patrzcie go,taka przywłoka... Mówiła jeszcze długo,lecz Dyzma nie słuchał.Zaczšł otwierać walizkę,a w myœli obliczał,że za frak może dostać chyba z pięćdziesišt złotych.Sam na Kiercelaku zapłacił siedemdziesišt.Na lakierkach też przyjdzie stracić z osiem,a może i dziesięć złotych. Dziecko poczęło drzeć się niemiłosiernie,pochwili przybiegła od sšsiadki Walentowa. Wówczas dopiero Mańka skończyła swš tyradę i trzasnšwszy drzwiami,wyszła. Nikodem Dyzma otworzył walizę i wyjšł frak. -Oho -uœmiechnęła się Walentowa -pan musi na bal pójdzie czy do œlubu. Nie odpowiedział.Złożył starannie spodnie,kamizelkę,frak,owinšł paczkę gazetš i poprosił o sznurek.Wrócił i Walenty,kobieta wzięła się do odgrzewania kartofli na kolację i izbę znowu napełnił zapach topionego smalcu. -Panie Dyzma -zapytał Walenty -co pan,idziesz na Kiercelak? -Na Kiercelak. -Dyć dziœ sobota.Żydów nie ma,a swoje to rzadko kupujš.A i to za psie pienišdze. Smalec skwierczał na patelni.Nikodem przełknšł œlinę. -Niech będzie za psie. Nagle przypomniał sobie,że nie przeszukał kieszeni fraka.Szybko rozwinšł paczkę. Rzeczywiœcie,w spodniach była szklana cygarniczka,a we fraku chusteczka do nosa.Wzišł oba znalezione przedmioty i wsunšł do kieszeni marynarki.Jednoczeœnie namacał w niej coœ nieznajomego.Jakby tektura...Aha,to ten znaleziony list.Zaproszenie. Ponownie wyjšł z koperty i przeczytać Na samym dole uderzył niespodziewanie w jegoœwiadomoœć drobny druk:„Strój balowy -ordery.” Rzucił okiem na frak.Raut...Jedzenie,dużo jedzenia,i to darmo. Wariat jestem -pomyœlał,jednakże znowu uważnie przeczytał zaproszenie:„15 lipca rb.o godz.8 wieczór.” Myœl nie dawała się odpędzić. -Panie Walenty,dziœ piętnasty?-zapytał. -A piętnasty. -A która to godzina będzie? -A będzie i dziesišta,ale teraz siódma.Dyzmastał chwilę nieruchomo.. -A cóż mi zrobiš?-pomyœlał.-Najwyżej wyrzucš za drzwi.Zresztš,na pewno tyle ludzi tam będzie... Wyjšł przybory do golenia i zaczšł się przebierać.Pracujšc w czytelni powiatowej,podczas długich godzin przedobiednich,kiedyprawie wcale nie było roboty,z nudów czytywał ksišżki.Nieraz też trafił na opis balów i rautów,urzšdzanych przez różnych hrabiów i ministrów.Wiedział -o ile ksišżki opisywały prawdę -że na takich wielkich przyjęciach zazwyczaj bywa wiele osób nie znajšcych się wzajemnie i że zatem może mu się udać to, zdawałoby się ryzykowne,przedsięwzięcie.Zwłaszcza jeżeli nie będzie specjalnie wyróżniał się wœród goœci.Barcikowie siedzieli przy stole,zajadajšc kartofle i popijajšc herbatę.-Jedzenie,dużo jedzenia -myœlał Dyzma -mięso,chleb,ryba...Umył się nad zlewem, rozczesał szorstkie włosy i nacišgnšł krochmalonš koszulę. -A nie mówiłam,że na wesele idzie -powiedziała Walentowa.Jej mšż obejrzał się na sublokatora i mruknšł: -Co nam do tego. Dyzma z trudem dopišł sztywny kołnierzyk,zawišzał krawat i nacišgnšł frak. -Jedzenie,dużo jedzenia -wyszeptał. -Co pan mówi? -Nic.Do widzenia. Zszedł z wolna ze schodów,zapinajšc gabardynowy płaszcz.Przy najbliższej latarni raz jeszcze obejrzał zaproszenie i stwierdził,że nie zawierało nazwiska adresata.Schował je do kieszeni,a kopertę porwał i wrzucił do rynsztoka. Doœć słabo orientował się jeszcze w mieœcie i chwilę się wahał,wreszcie postanowił iœć znajomš drogš.Skręcił w Żelaznš,na rogu Chłodnej zawrócił w stronę koœcioła.Stšd już widział Elektoralnši plac Bankowy. Ulice kipiały wieczornym życiem robotniczych dzielnic.Z otwart ych szynków dolatywały chrapliwe dŸwięki harmonii,po zaœmieconych chodnikach swobodnie flanowały grupki wyrostków i młodych robociarzy w porozpinanych marynarkach i bez kołnierzyków. Dziewczęta,po trzy,po cztery,wzišwszy się pod ręce,chichotały i szeptały ze sobš.Po bramach stały lub siedziały na wyniesionych z mieszkania taboretach kobiety starsze z dziećmi na rękach. -Fajerant -pomyœlał Dyzma. Na Elektoralnej również tłumy:œwiętujšcy Żydzi zapełniali nie tylko chodniki,lecz i Jezdnię.Gdy dotarł do placu Teatralnego,na ratuszowej wieży było już pięć po ósmej. Przyœpieszył kroku i po chwili był już przed hotelem. Widział,jak raz po raz zajeżdżały lœnišce samochody,jak wysiadali z nich eleganccy panowie i panie,strojne w futra pomimo tego upału. Uczuł się onieœmielony. Czy potrafi wœród nich się zachować?... Głód jednak przemógł.Jeœć,za wszelkš cenęjeœć!Niech sobie póŸniej wyrzucajš za drzwi.Korona przecie z głowy nie spadnie. Zacisnšł zęby i wszedł. Zanim się spostrzegł,służba zabrała mu palto i kapelusz,a jakiœ ugrzeczniony pan podprowadził do drzwi sali,a nawet je uniżonym gestem otworzył. W oczach Nikodema Dyzmy zawirowała biała obszerna sala,czarne plamy fraków, barwne suknie pań.Zmieszany zapach perfum i gwar głosów niemal go odurzyły. Stał nieruchomo przy drzwiach,gdy nagle spostrzegł tuż przed sobš uprzejmie pochylonego pana i jego wycišgniętš rękę.Machinalnie podał swojš. -Pan pozwoli -mówił ten -że się przedstawię,Antoniewski,sekretarz osobistypremiera. Pan pozwoli,że w imieniu pana premiera podziękuję panu za łaskawe przybycie.Proszę,pan będzie łaskaw,tu na razie przekšski. Nie dokończył i podbiegł do dwóch chudychpanów,którzy właœnie weszli. Nikodem Dyzma otarł pot z czoła. -Dzięki Bogu!Tylko teraz œmiało... Opanował się szybko i zaczšł się orientować w sytuacji.Zauważył,że dokoła kilku stołów panowie i panie jedzš,stojšc z talerzykami w ręku,lub siedzš przy małych stolikach. Postanowił opanować głód o tyle,by uważać,jak zachowujš się inni.Rozejrzał siępo stole zastawionym półmiskami z jakimœ dziwnym jadłem,jakiego jeszcze nie widział.Najchętniej chwyciłby któryœ z tych półmisków i zjadł jego zawartoœć gdzieœ w kšcie.Trzymał się jednak na wodzy,obserwował. Wreszcie zdecydował się i poczšł szukać ook\gbboÄeˆŠj ľAÔ48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŘ܈iC ř }x}`X¸ŠjPÄ cŠ c˝Ź c i)v) ß.[c€ :=.oczyma talerzy.Gdy znalazł i widelec,nałożył sobie dużo jakiejœ sałaty i kawał pasztetu.Usta miał pełne œliny.Nie mógł wprost oczu oderwać od talerza.Nagle,gdy odwrócił się,by upatrzyć sobie ustronniejsze miejsce,uczuł doœć silne uderzenie w łokieć.Talerz,wytršcony zręki,trzasnšł o podłogę. Dyzmę ogarnęła wœciekłoœć.Przed jego nosem bezceremonialnie przepychał się jakiœ gruby pan,który nawet nie raczył odwrócić się,by przeprosić za swš niezgrabnoœć.Gdyby Dyzma zdołał opanowaćswój gniew,na pewno zmitygowałby jego odruch.Teraz jednak wiedział tylko o jednym:ten oto gruby wytršcił mu z ręki jedzenie. Dwoma krokami dopadł winowajcy i z całejsiły chwycił go za łokieć. -Uważaj pan,do jasnej cholery,wybił mi panz ręki talerz!-rzucił mu w samš twarz. Oczy napadniętego wyrażały najwyższe zdumienie,a nawet przerażenie.Spojrzał na podłogę i zaczšł przepraszać,mocno skonsternowany. Wokół zrobiło się cicho.Nadbiegł kelner,uprzštnšł nieporzšdek,drugi podał Dyzmie nowy talerz. Jeszcze w chwili,gdy zaczšł nakładać nań tę samš sałatę,nie zdawał sobie sprawy z szaleństwa,jakie popełnił,ochłonšł dopiero,gdy znalazł się na uboczu.Nagle zrozumiał,że lada chwila mogš go wyrzucićza drzwi.Jadł łapczywie,aby zdšżyć zjeœć jak najwięcej. Tymczasem sala napełniała się coraz bardziej i Dyzma z ulgš stwierdził,że nikt nań nie zwraca uwagi.To go oœmieliło i znowu napełnił swój talerz.Jedzšc spostrzegł obok tacę z nalanymi kieliszkami.Wypił dwa,jeden po drugim.Uczuł się pewniejszym siebie.Gdy sięgnšł po trzeci,ze zdumieniem spostrzegł,że sšsiedni kieliszek,podniesionyczyjšœ rękš, uderza lekko o jego własny. Jednoczeœnie dobiegł jego uszu głos: -Pan pozwoli,że z nim wypiję? Obok stał wysoki brunet w mundurze pułkownika i uœmiechał się doń jakoœ dwuznacznie. Podnieœli kieliszki do ust i wypili.Pułkownik wycišgnšł rękę. -Jestem Wareda. -Jestem Dyzma -odpowiedział jak echo,œciskajšc dłoń. -Winszuję panu -pochylił się ku Dyzmie pułkownik -œwietnieœ pan tego Terkowskiego osadził.Widziałem.Dyzmie wystšpiły rumieńce na policzkach. -Aha -pomyœlał -ten mnie zaraz wyprosi.Ale jak oni to grzecznie zaczynajš... -Cha,cha -cicho zaœmiał się pułkownik Wareda -jeszcze teraz krew pana zalewa na wspomnienie tego cymbała.Winszuję,panie...Dyzma.Terkowski dawno nie dostał takiej nauczki.Zdrowie pańskie! Wypili i Dyzma połapał się w sytuacji o tyle,że pojšł,iż między owym grubym, Terkowskim,a pułkownikiem musi być na pieńku.. -Głupstwo -rzekł -szkoda tylko...tej...sałatyi talerzyka.Wareda wybuchnšł głoœnym œmiechem. -Pyszny kawał!Ależ pan jest złoœliwy,panie Dyzma,pańskie zdrowie! -Wie pan -dodał po chwili,stawiajšc kieliszek -że to pierwszorzędny kawał:Terkowski głupstwo,ale szkoda sałaty! Cieszył się ogromnie,a choć Dyzma nie mógł zmiarkować,o co właœciwie temu pułkownikowi chodzi,œmiał się również,majšc usta pełne tartinek. Pułkownik zaproponował papierosa i odeszlipod okno.Ledwie zdšżyli zapalić,gdy zbliżył się do nich krępy,siwiejšcy blondyn o żywych ruchach i szklistych oczach. -Wacek!-zawołał.-Daj no papierosa.Zapomniałem swoich.Pułkownik wycišgnšł ponownie srebrnš papieroœnicę. -Służę ci.Pozwól,że ci przedstawię:pan Dyzma,pan minister Jaszuński. Dyzma skurczył się w sobie.Nigdy w życiu nie widział ministra.Gdy w urzędzie pocztowym w Łyskowie mówiło się o ministrze,było w tym słowie coœ tak nierealnego, abstrakcyjnego,coœ tak nieskończenie odległego i niedosięgalnego...Znabożeństwem uœcisnšł wycišgniętš rękę. -WyobraŸ sobie -zaczšł pułkownik -że pan Dyzma miał przed chwilš incydent z tym bałwanem Terkowskim. -Ach!To pan?Co ty mówisz?-ożywił się minister.-Słyszałem,słyszałem.No,no! -Mało tego,uważasz -cišgnšł pułkownik -gdy mu gratuluję,pan Dyzma powiada: „Terkowski to głupstwo,ale szkoda sałaty!” Uważasz,,sałaty! Obaj wybuchnęli œmiechem,a Dyzma wtórował im bez przekonania.Nagle minister urwał i powiedział znaczšco: -Los rozdętych wielkoœci.Pcha się,bestia,nachalnie,póki jej kto jasnš cholerš w oczy nie zaœwieci,a póŸniej jest mniej warta od... -Od sałaty!-podchwycił pułkownik Wareda.Znowu zaczęli się œmiać,a minister, wzišwszy Dyzmę pod ramię,rzekł wesoło: -W każdym razie,panie Dyzma,szczerze gratuluję.Szczerze.Gdybyœmy mieli w kraju więcej ludzi takich jak pan,drogi przyjacielu,co to umiejš nie dać w swojš kaszę dmuchać, inaczej byœmy stali.Potrzeba ludzi silnych. Zbliżyło się jeszcze kilku panów.Zaczęła sięogólna rozmowa.Nikodem Dyzma ochłonšł. Napełniony żołšdek i wypity koniak uspokoiły napięte nerwy.Poczštkowo zdawało mu się, że biorš go za kogoœ innego,noszšcego to samo nazwisko (a możejest tu w Warszawie jaki krewny?);póŸniej jednak skombinował,że po prostu uważajš go za swego,i to pewno dlatego,że rugnšł tego jakiegoœ Terkowskiego.Kto to może być?Pewno też jakaœ figura. Rozważajšc sytuację doszedł do wniosku,żejednak najbezpieczniej będzie,gdy zaraz wyjdzie.Niepokoić go głównie zaczynał stojšcy opodal starszy pan,który wyraŸnie œledził go wzrokiem.Odbywał nawet nieznaczne manewry,by zajrzeć Dyzmie w twarz. -Ki diabeł,czego ten stary ode mnie chce? OdpowiedŸ przyszła szybko.Starszy pan zatrzymał przechodzšcego kelnera i powiedział mu kilka słów,wskazujšc ruchem głowy Dyzmę.Kelner skłonił się i zbliżywszy się do Dyzmy,zameldował: -Ten pan prosi szanownego pana na sekundkę. Nie było rady.O ucieczce nie mogło już byćmowy.Nikodem zrobił trzy kroki i obrzucił siwego jegomoœcia ponurym spojrzeniem.Ten jednak uœmiechnšł się szeroko i zaszczebiotał ugrzecznionym głosem: -Najmocniej,najmocniej wielce szanownego pana przepraszam,ale o ile się nie mylę,to miałem zaszczyt poznać szanownego pana w zeszłym roku na zjeŸdzie przemysłowców w Krakowie.Nie przypomina pan sobie?W kwietniu?Leon Kunicki? Mówił szybko i nieco seplenił.Mała nerwowa ręka wysunęła się ku Dyzmie natarczywie. -Leon Kunicki. -Nikodem Dyzma.Ale myli się pan,w Krakowie nigdy nie byłem.Musiał co być ktoœ do mnie podobny. Staruszek zaczšł przepraszać i sumitować się,przy czym wyrazy padały tak prędko,żeDyzma ledwie się mógł połapać w treœci. Tak,tak,oczywiœcie,stare oczy niedowidzš,dystrakcja,proszę darować,ale itak bardzo się cieszy,tu prawie nikogo nie zna,to przykro,nie ma z kim paru zdań zamienić,a nawet miałby tu specjalny interes,dlatego właœnie prosił znajomka o wyrobienie zaproszenia,ale trudno sobie poradzić,gdy się jest starym... -Nawet właœnie -cišgnšł jednym tonem -właœnie się ucieszyłem,że pana spotkałem,i to akurat widzšc,że pan w tak bliskich stosunkach jest z naszym czcigodnym panem ministrem rolnictwa,bo myœlę sobie,znajomy,zrobi mi łaskę i przedstawi jakoœ życzliwie panu ministrowi Jaszuńskiemu.Ale najmocniej,najmocniej przepraszam. -Nie ma za co. -O,nie,nie,oderwałem pana od miłej rozmowy z samym panem ministrem,ale,widzi pan,jestem prowincjonałem,u nas na wsi to tak wszystko,proszę wielce szanownego pana, kordialnie,po prostu... -To się rozgadał -pomyœlał Dyzma. -Tedy najmocniej przepraszam -seplenił staruszek -ale swojš drogš mógłby mi pan wyœwiadczyć serdecznš przysługę,staremu,bo cóż to pana kosztuje.-Jakš przysługę?-zdziwił się Dyzma. -Ach,ja się nie narzucam,ale gdyby wielce szanowny pan tylko zechciał tak na przykład przedstawić mnie panu ministrowi,od razu inaczej,uważa pan,zaczšłby mnie traktować,ze to niby z przyjacielskiej rekomendacji. -Z przyjacielskiej?-zdziwił się szczerze Dyzma. -Hę,hę,hę,niech się szanowny pan nie zapiera.Sam słyszałem rozmowę panów,stary jestem i niedowidzę,ale słuch mam dobry.Już ja ręczę,że jak pan mnie przedstawi,jak pan na przykład powie panuministrowi:„Drogi panie ministrze,pozwól,żeci przedstawię mego starego dobrego znajomego Leona Kunickiego!...” O!!To zupełnie co innego... -Ależ,panie!-protestował Dyzma. -Ja się nie narzucam,ja się nie narzucam,hę,hę,hę,ale byłbym stokrotnie,no stokrotnie wdzięczny,a cóż topana kosztuje? Wtem otwarto drzwi do sšsiedniej sali.Zrobił się ruch,lekki tłok przy drzwiach.Minister Jaszuński,mijajšc z dwoma panami Dyzmę i Kunickiego,uœmiechnšł się do Dyzmy i rzekłdo towarzyszy: -Oto nasz bohater dzisiejszego wieczoru.Kunicki niemal popchnšł Dyzmę i zgišł się przed ministrem w ukłonie.Nie widzšc innego sposobu Dyzma wypalił; -Pozwoli pan minister poznajomić się z panem Kunickim.To mój stary,dobry znajomy. Na twarzy ministra wyraziło się zdziwienie.Nie miał jednak nawet chwili czasu na odpowiedŸ,gdyż Kunicki,potrzšsajšc jego rękš,wybuchnšł całš tyradš,jaki to jest szczęœliwy z poznania tak znakomitego męża stanu,któremu ojczyzna,a specjalnie rolnictwo, a jeszcze bardzie)leœnictwo,ma do zawdzięczenia,że do grobu nie zapomni tej chwili,bo sam,jako rolnik i przemysłowiec drzewny,umie cenić wielkie zasługi na tym polu,że nie wszyscy,niestety,podwładni pana ministra zdolni sš zrozumieć wielkie jego myœli przewodnie,ale na to jest zawsze rada,że on,Kunicki,zacišgnšł niespłacony dług wdzięcznoœci wobec kochanego i łaskawegopana Dyzmy,który raczył go przedstawić. Potok seplenišcej wymowy płynšł tak wartko,że minister,coraz bardziej zdumiony,zdołał jedynie wymówić: -Bardzo mi przyjemnie.Gdy jednak natarczywy staruszek zaczšł mówić o lasach państwowych w GrodzieńszczyŸnie i o jakichœ tartakach,które...-minister przerwał sucho: -Niechże mi pan pozwoli nie zajmować się tymi sprawami na raucie.Inaczej nie miałbym co do roboty urzędujšc w ministerstwie.Podał rękę Dyzmie,Kunickiemuskinšł głowš i odszedł. -Twarda sztuka ten pański minister -rzekł Kunicki -no,nie przypuszczałem.Czy on zawsze jest taki? -Zawsze -odparł na wszelki wypadek Dyzma. Raut był skończony.Wielu jego uczestników przeszło jednak na kolację do sšsiedniej sali restauracyjnej. Staruszek przyczepił się do Dyzmy na dobre.Przy stole ulokował się obok niego i gadał nieustannie.Dyzmie zaczęło się kręcićw głowie. Wprawdzie głównymi winowajcami tego stanu rzeczy był koniak i kilka kieliszków wina, jednakże Dyzma poczšł odczuwać zmęczenie i sennoœć.Raz po raz na dobitek trzeba było pić i jeœć,co -zważywszy nieprawdopodobne iloœci pochłoniętych pokarmów -było wręcz męczšce.Dyzma z rozrzewnieniem myœlał o swym składanym wšskim łóżku,które zaraz po powrocie na Łuckš rozstawi sobie pod oknem.Jutro niedziela,pozwolš mu spać może i do dziesištej. Tymczasem Kunicki chwycił go pod ramię. -Drogi panie,niechże mi pan nie odmawia,dopiero jedenasta,wypije pan ze mnš kieliszek dobrego węgrzyna!Tutaj stoję,w Europejskim,zaraz na pierwszym piętrze.Mam do pana bardzo ważnš sprawę.No,drogi panie Dyzma,nie odmówi mipan przecie! Usišdziemy,panie,w ciszy,wygodnie,przy dobrym winku...No?Na pół godzinki,na kwadransik. Jednoczeœnie niemal cišgnšł Dyzmę.Wyszli do westybulu i po chwili znaleŸli się w obszernym pokoju.Kunicki zadzwonił na służbę i kazał podać węgierskie. W tymże czasie na dole kołowrotek oszklonych drzwi za każdym obrotem wyrzucał z wnętrza ucylindrowanych panów i strojne damy.Stojšcy na skraju chodnika szwajcar wywoływał samochody. -Auto pana ministra Jaszuńskiego! Zajechała lœnišca limuzyna i minister,żegnajšc się z pułkownikiem Weredš,zapytał: -Słuchaj no,Wacek,jak się nazywa ten twój facet,co to tak Terkowskiego objechał? -Byczy facet -stanowczo oœwiadczył nieco chwiejšcy się na nogach pułkownik -nazywasię Dyzma,pierwszorzędnie objechał... -To zdaje się jakiœ ziemianin czy przemysłowiec,bo wiesz,jest w przyjaŸni ztym znanym Kunickim,co to miał proces o dostawę podkładów kolejowych. -Powiadam ci,byczy goœć.Prosto z mostu go,panie tego. -Tak,to musi być silny charakter.Wierzę we frenologię.Czaszka naprzód podana i bardzorozwinięta szczęka.Wierzę we frenologię.No,serwus! Zawarczał motor,trzasnęły drzwiczki.Na chodniku pozostał pułkownik. -Urżnšł się czy co,do licha -rzekł do siebie-co ma wspólnego charakter z chronologiš?... Rozdział drugi Na stole stała lampa z zielonym,niskim kloszem,oœwietlajšc jedynie mały kršg pluszowej serwety,pudło z cygarami,omszałš butelkę i dwa kieliszki bursztynowego płynu.Pokój tonšł w mroku,w którym niewyraŸnie rozpływały się kontury sprzętów. Dyzma zapadł w miękki fotel i przymknšł oczy.Czuł się niezwykle ociężały i tak senny, że zasnšłby na pewno,słuchajšc tego monotonnego głosu,na który jak drobniutkie paciorki na cieniutkš niteczkę szybko nizały się bezdŸwięczne,seplenišce słowa,gdyby od czasu do czasu z drugiej strony stołu,z mroku,nie wysuwała się nagle w kršg lampy drobna postać Kunickiego,œwiecšc bielš gorsu i srebrnš siwiznš włosów. Małe,uważne a natarczywe oczy zdawały się wówczas wbijać w mrok,usiłujšc odnaleŸć spojrzenie Dyzmy. -Więc widzi pan,widzi pan,jak to jest ciężkoz tš biurokracjš małych urzędników prowincjonalnych.Szykany i szykany.Zasłaniajš się przepisami,ustawami,a wszystko po to, żeby mnie zrujnować,żeby odebrać chleb zatrudnionym u mnie robotnikom.Panie Dyzma,w panu,dalibóg,jedyny ratunek,jedyny ratunek. -We mnie?-zdziwił się Dyzma. -W panu -z przekonaniem powtórzył Kunicki.-Widzi pan,już czwarty raz wyjeżdżam w tej sprawie do Warszawy i powiedziałem sobie: jeżeli teraz nie wysadzę z siodła tego megognębiciela,tego tumana Olszewskiego,jeżeli teraz nie uzyskam w Ministerstwie Rolnictwa jakichœ ludzkich warunków na drzewo z lasów państwowych -koniec!Likwiduję wszystko!Sprzedam Żydomtartaki,fabrykę mebli, papiernię,fabrykę celulozy,za bezcen sprzedam,a sam sobie,czy ja wiem,w łeb palnę albo co. -Pańskie zdrowie,panie Dyzma -dodał po pauzie i wypił swój kieliszek duszkiem. -Ale cóż ja panu mogę pomóc? -He,he,he -rozeœmiał się Kunicki -szanowny pan żartuje sobie.Tylko odrobina dobrej woli,tylko odrobina...O,nie,proszę pana,ja sobie doskonale zdaję sprawę,że to panu zajmuje i pański cenny czas,i tego...no i koszty,ale przy takich stosunkach,ho...ho! Przysunšł krzesło i nagle zmienił ton. -Szanowny panie.Powiem po prostu,gdyby tak stanšł przede mnš jaki czarodziej i powiedział:„Kunicki!Postaram ci się tę sprawę załatwić,tego draba Olszewskiego wylać,na jego miejsce do Dyrekcji Lasów Państwowych wsadzić kogoœ,z kim można po ludzku gadać, postaram się o dobry kontyngent drzewa dla ciebie,co mi za to dasz?Otóż wówczas bez zajšknienia odparłbym:„Panie czarodzieju,trzydzieœci,niech będzie trzydzieœci pięć tysišczków gotóweczkš!JakBoga kocham!Na koszta dziesięć do ršczki,apo załatwieniu reszta.” Kunicki umilkł i czekał odpowiedzi.Lecz Dyzma milczał.Zrozumiał od razu,że ten otostaruszek proponuje mu łapówkę za robienie tego,czego on,Dyzma,on,Nikodem Dyzma, choćby na głowie się postawił,zrobić nie potrafi.Olbrzymia suma,suma,której wysokoœć tak.13 daleko wykraczała poza jego rzeczywistoœć,a nawet poza marzenia,jeszcze bardziej podkreœlała nierealnoœć całej transakcji.Gdyby Kunicki zaproponował trzysta czy pięćset złotych,interes straciłby dla Dyzmy swojš abstrakcyjnš nieosišgalnoœć i przedstawił się jako korzystna okazja nacišgnięcia starego.Przezgłowę Dyzmy przeleciała jeszcze myœl,czy nie nastraszyć Kunickiego,że zadenuncjuje go w policji.Może da na odczepnego z pięćdziesišt złotych.Kiedyœ pisarz sšdu pokoju w Łyskowie,Jurczak,w cen sposób zarobił całš setkę.Ale cóż,pisarz był u siebie w kancelarii,osoba urzędowa... Milczenie Dyzmy speszyło Kunickiego.Nie wiedział,co o nim sšdzić.Czy nie był zbyt obcesowy?...Czy go nie zraził?...To byłoby katastrofš.Wyczerpał już wszystkie stosunki i wpływy,wyrzucił na to masę pieniędzy,strawił moc czasu,gdyby i ta szansa wymknęła mu się z ręki...Postanowiłnaprawić i złagodzić obcesowoœć swej propozycji. -Oczywiœcie,szanowny panie,czarowników dziœ nie ma.He,he,he...A trudno wymagać od najżyczliwszego,od najłaskawszego przyjaciela,żeby zajmował się sprawami,które zna tylko z opowiadania.Wszak prawda? -Rzeczywiœcie. -Wie pan co,mam myœl!Panie Dyzma,drogi przyjacielu,niechże mi pan wyœwiadczy łaskę i przyjedzie do mnie,do Koborowa,na kilka tygodni.Wypocznie pan,użyje pan wsi, powietrze wspaniałe,konna jazda,mam motorówkę na jeziorze...A i przyjrzy się pan memu gospodarstwu,tartakom,no,panie ÄeˆŠj ľAÔ48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŘÜ@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż PÉ c ć c˙ c(k0‰.Œ c€śpolitykiem.Przyznaję się ze wstydem,że my,kobiety,w sprawach politycznych jesteœmy ignorantkami. -O,nie przesadzajmy -zaprzeczył Krzepicki ipodcišgnšł drugš nogawkę. Dyzma nie wiedział,co powiedzieć,i tylko chrzšknšł. Na ratunek przyszedł mu służšcy,który zjawił się z oznajmieniem,że podano do stołu. Podczas obiadu pani Przełęska i Krzepicki,którego raz nazywała po nazwisku,to znów „panem Zyziem ”,zaczęli wypytywać Dyzmę o sprawy koborowskie.Pani Przełęska interesowała się głównie kwestiš stosunku „tej nieszczęœliwej Niny ” do brata i do męża, natomiast pan Zyzio zasypywał Nikodema pytaniami dotyczšcymi dochodów Kunickiego i wartoœci majštku.Dyzma starał się odpowiadać najkrócej,by jakimœ nieopatrznym zwrotem nie zdradzić tego,żewłaœciwie ma bardzo mało wiadomoœci w tych kwestiach. -A niech szanowny pan raczy powiedzieć,czy choroba umysłowa Żorża jest tak rzucajšca się w oczy,że nie podobna myœleć o jego uwłasnowolnieniu? -Bo ja wiem...Wariat to on jest,ale może by potrafił zapanować nad sobš... -Słuszne spostrzeżenie -potwierdziła pani Przełęska.-Właœnie jego choroba polega na zaniku oœrodków hamujšcych,lecz sšdzę,że gdy pojmie koniecznoœć trzymania języka nawodzy,potrafi wytrwać bodaj przez krótki czas. -Chyba -potwierdził Dyzma. -Mam tylko obawę -cišgnęła pani Przełęska-czy Nina zgodzi się na nasze plany? -Phi -wzruszył ramionami Krzepicki.-A po coma je znać?Zrobi się wszystko po cichutku.Najważniejszš rzeczš jest znaleŸćodpowiednie wpływy w Ministerstwie Sprawiedliwoœci,ale o to kłopotać się nie potrzebujemy,skoro szczęœliwy los dał nam,jako sprzymierzeńca,wielce szanownego pana.Nieprawdaż?... -Ach,co za szczęœcie -zawołała pani Przełęska -za pan,właœnie pan,kolega Żorża i jego przyjaciel,spotkał go teraz! Na kawę przeszli do małego saloniku.Tutaj Krzepicki wyjšł notes i ołówek,po czym zaczšł: -Pozwoliłem sobie przygotować coœ w rodzaju małego referaciku -Państwo pozwolš?... Otóż całokształt sprawy przedstawia się,jak następuje:Wiemy,że hochsztapler,nazwiskiem Leon Kunik,lat szeœćdziesišt szeœć,syn maglarki Genowefy Kunikówny,urodzony w Krakowie,podejrzanybył o paserstwo;co uwidocznione jest w kartotece lwowskiej policji, następnie trudnił się lichwiarstwem i jako lichwiarz opętał rodzinę Ponimirskich,i podstępem wyzuł jš z majštku... -Pani Kunicka -przerwał Nikodem -twierdzi,że bynajmniej nie podstępem. -No,naturalnie,ale każdš rzecz można różnie interpretować.He,he,he...Już jeżeli prokurator otrzyma odpowiedniš instrukcję z góry,to da sobie radę.Wiemy następnie,że Kunik przed dziewięciu laty uzyskał dowodyosobiste,w których zmieniono mu nazwisko na „Kunicki ”i dodano imię ojca.To już jawny kryminał.Następnie znamy wszyscy proces jego o dostawę podkładów kolejowych.Wówczas,niestety,nie zostało wyœwietlone,nie dało się udowodnić,że podkłady w ogóle nie istniały.Kunicki wykazał się autentycznymi dokumentami,stwierdzajšcymi jego niewinnoœć,ale nie ulega wštpliwoœci,że dokumenty te uzyskał w nieuczciwy sposób.Przecie ten urzędnik kolejowy,który je wystawił,uciekł i przepadł jak kamfora.Wszystko to można odgrzebać i powtórnie wycišgnšć przed kratki sšdowe.Jak państwo sšdzš? -Oczywiœcie!-zawołała pani Przełęska. -I mnie się tak wydaje -powiedział Dyzma,przyglšdajšc się nieufnie spiczastej twarzy Krzepickiego.Nieustanna ruchliwoœć jej mięœni i połyskliwoœć podłużnych oczu robiły wrażenie natężonej czujnoœci i pogotowia.Oblizywał teraz końcem języka górnš wargę i dodał: -Najważniejszš wszakże rzeczš jest odebranie mu Koborowa.I tu zaczynajš się trudnoœci. Nominalnš właœcicielkš jest przecie pani Nina,a ona na to nie pójdzie. -Na pewno nie pójdzie -przytaknšł Dyzma. -Otóż właœnie -cišgnšł Krzepicki -pozostajenam t edy jedyne wyjœcie.Żorż musi wystšpić ze skargš do prokuratora na Kunickiego.Ta zaœ,między innymi,powinna zawierać zarzut,że Kunicki wymusza na siostrze oskarżyciela fałszywe zeznania... -Hm... -Otóż oskarżenie takie może wystosować Żorż jedynie wówczas,gdy zostanie uwłasnowolniony.Dlatego też zaczšć należy od uzyskania od władz sšdowych zarzšdzenia, aby stan umysłu Zorza zostałponownie zbadany.Radziłem się adwokata.Ten powiada,że taka rewizja w zasadzie jest możliwa.Trzeba tylko,by o takš rewizję wniósł ktoœ z krewnych Żorża. -Ja za żadne skarby!-protestowała pani Przełęska.-Za żadne skarby!Już doœć miałam przykroœci.Tego by jeszcze brakowało,żeby moje nazwisko było szargane w prasie... -No,dobrze,pani Fino -odparł Krzepicki nieco poirytowanym głosem -w takim razie jest pani zdania,że zrobi to Nina. -Nie -zaprzeczył Dyzma -pani Nina palcem nie ruszy. -A Żorż nie ma więcej krewnych -zaznaczyłKrzepicki,wystawiajšc palec wskazujšcy z niezwykle długim i lœnišcym paznokciem. -Wszystko jedno,ja nie będę się mieszała do tego...Wszystko jedno.Twarz Krzepickiegonabrała złego wyrazu. -Dobrze -rzekł zimno -zatem nie mamy o czym mówić.Stawia pani krzyżyk na tych czterdziestu tysišcach,które winien jest pani i mnie Żorż,no i krzyżyk na małżeństwie Biby Hulczyńskiej. Zapanowało milczenie. -Szkoda tylko -dorzucił -żeœmy trudzili wielce szanownego pana. -Kiedy ja nie mogę,naprawdę nie mogę!-uparcie broniła się pani Przełęska. -Nie pali się -powiedział po chwili Nikodem -można przecie odłożyć sprawę na póŸniej... -Może tymczasem znajdzie się jaka rada -dorzuciła z ulgš pani Przełęska. Krzepicki zerwał się z krzesła. -Tymczasem,tymczasem!A tymczasem jest to,że pienišdze sš mi potrzebne do zarżnięcia!... -No więc postaram się znaleŸć coœ dla pana-nieœmiało bšknęła pani Przełęska. -Ach -machnšł rękš Krzepicki z lekceważeniem -znowu pięćset złotych lub tysišc! Pani Przełęska poczerwieniała. -Może zostawi pan tę kwestię na póŸniej.Nie sšdzę,by to miało interesować pana Dyzmę. -Przepraszam -burknšł od niechcenia. -Może panowie jeszcze kawy pozwolš?...Napełniła filiżanki i dodała: -A może jednak pan Dyzma potrafiłby wywrzeć odpowiedni wpływ na Ninę?Skoro ona również męża nie znosi...Wyglšda pan naczłowieka,który może łamać przeszkody i naginać charaktery... -Tak,tylko jaki pan w tym miałby interes?!...-cynicznie rzucił Krzepicki. -Ależ,panie Zyziu -zaoponowała pani Przełęska.-pan Dyzma jest przyjacielem Zorza, nieprawdaż?A to chyba motyw wystarczajšcy.Krzepicki skrzywił się i strzepnšł palcami. -BšdŸmy szczerzy...Ja nie wierzę w platoniczne kombinacje,pan daruje,wielce szanowny panie Nikodemie,ale nie wierzę.Toteż sšdzę,że i pan,jako człowiek,hm... realny...Mówmy po prostu.Czy Żorż zainteresował pana materialnie w całej sprawie? -Jak to?-zapytał Dyzma. -No,czy pana zainteresował? -Niby,czy obiecał mi zapłacić? Pani Przełęska,sšdzšc,że Dyzma się obraził,zaczęła go przepraszać i wyjaœniać,że przecież pan Krzepicki nie to bynajmniej miał na myœli,żeby tego za złe mu nie brać itd. Zresztš sam rzekomy winowajca zreflektował się i wyjaœnił,że miał na myœli obawę o wydatki,jakie wielce szanowny pan mógłby mieć w zwišzku ze sprawš Zorza. Widzšc,że w ogóle rzecz się nie klei,pani Przełęska wystšpiła z projektem odłożenia decydujšcej rozmowy,a gdy dowiedziała się,że Dyzma zabawi w Warszawie może nawet dwa tygodnie,zaprosiła go na przyszły wtorek na brydża.Dyzma podziękował,mówišc,że w brydża grać me umie,lecz zgodził się przyjœć,kiedy dowiedział się,że nikt od niego nie będzie wymagał grania. -Będzie kilkadziesišt osób -mówiła pani Przełęska -a wœród nich spotka pan wielu znajomych,bo bywa u mnie i pan generał Różanowski,i minister Jaszuński,i prezes Grodzicki,i wiceminister Ulanicki... -A pułkownik Wareda?-zapytał Dyzma. -Owszem,dawniej bywał.Zna go pan? -Tak,to mój przyjaciel -odparł niedbale. -No,w takim razie postaram się,by był na pewno.To bardzo dzielny człowiek.I,o ile sięnie mylę,jest w doskonałych stosunkach z prokuratorem Ważykiem.Bodaj nawet Ważykożeniony jest z pierwszš żonš Waredy... -Tak,tak -potwierdził Krzepicki -z tš z domu Hamelbeinównš,a Ważyk może w naszej sprawie...zaważyć!He,he,he... Gdy Dyzma poczšł żegnać się z paniš Przełęska,wstał także Krzepicki,oœwiadczajšc,że i na niego wielki czas,bo musi jechać na Mokotów. -No,to odwiozę pana -rzekł Dyzma -moje auto stoi przed bramš. Pani Przełęska usiłowała Krzepickiego zatrzymać,lecz stanowczo odmówił: -Nie mogę.Przyjadę na kolację.Pa!... -Czy to pańska krewna pani Przełęska?-zapytał go Dyzma,gdy wychodzili na ulicę. -Nie.Stara dobra znajoma.Z jej mężem byłem w przyjaŸni. -To mšż pani Przełęskiej nie żyje? -Żyje -odparł Krzepicki,mrużšc oko -żyje,tylko nie wiem,z kim.Grasuje za granicš. Ależ wózek.Prima sort!Dużo też zjada benzyny? -Ze trzydzieœci z ogonkiem --odpowiedział uœmiechnięty szofer,zatrzaskujšc drzwiczki. -Dobrze jest mieć taki samochód -zakonkludował Krzepicki.Po drodze mówił dużo o interesach,jakie sš do zrobienia,jeżeli się tylko ma pienišdze,zaœ zmilczenia Dyzmy wywnioskował,że musi to być człowiek niezwykle sprytny i ostrożny. Gdy wreszcie młody człowiek wysiadł przyPolitechnice,szofer odwrócił się do Dyzmy. -Ja tego pana znam.To jest pan Krzepicki.Onmiał stajnię wyœcigowš,ale mu nie szło. -Musi to być cwaniak!-rzekł Nikodem. -O-ho-ho -pokręcił głowš szofer. Rozdział siódmy Był to obszerny gabinet w stylu Ludwika Filipa,o ciemnych zielonych tapetach i wysokich oknach,oszklonych do samej podłogi. Przy szerokim biurku,z brodš wspartš na obu rękach siedział pan minister Jaszuński,słuchajšc w milczeniu cichego,równomiernego głosu urzędnika,który już od godziny referował zwierzchnikowi stan rzeczy w polityce rolnej. Co pewien czas urzędnik odkładał notatnik iwyjmujšc z grubej teki wycinki gazet odczytywał różne ustępy,w których często powtarzały się liczby i takie słowa,jak:eksport, cetnar metryczny,pszenica,stan katastrofalny itp. Treœć referatu musiała być niewesoła,gdyżna czole ministra zarysowała się głęboka bruzda,która nie znikła nawet wówczas,gdyusta uœmiechały się,wymawiajšc uprzejmie podziękowanie za tak starannie przygotowany referat. Po powrocie z zagranicy minister Jaszuńskizastał w swoim resorcie sytuację niemal groŸnš.Opłakany stan rolnictwa i perspektywy ogromnego urodzaju wywołały zaciekłe ataki prasy opozycyjnej,a nawet pomruki niezadowolenia w dziennikach najbardziej zbliżonych do rzšdu. Z kilku rozmów,jakie już zdšżył przeprowadzić,minister Jaszuński zdołał wywnioskować,iż stanowisko jego jest poważnie zachwiane i że wielkš ulgš dla gabinetu byłaby jego dymisja.Nie powiedziano mu tego wprost.Bynajmniej.Lecz dano przecież do zrozumienia,że musi się znaleŸć kozioł ofiarny,którym trzeba okupić złš koniunkturę i błędnš politykę gospodarczš rzšdu.Premier robił niezwykle kwaœnš minęiwszak zupełnie wyraŸnie powiedział,że w obecnej sytuacji dymisja całego gabinetu byłaby niemożliwa,a trzeba się ratować rekonstrukcjš. Jaszuński nie wštpił,że nad wytworzeniem takiego nastroju pracował przede wszystkim Terkowski,którego wpływom premier tak łatwo ulega. Sytuacja dojrzewała i należało wreszcie powzišć stanowczš decyzję.Minister Jaszuński odkładał jš jednak do czasu porozumienia się ze swym zastępcš,wiceministrem Ulanickim. Czekał nań od rana,a nawet telefonował doń kilka razy,lecz w mieszkaniu odpowiadano, że pan œpi. Toteż gdy około drugiej Ulanicki stanšł na progu zielonego gabinetu,minister wybuchnšł: -Zwariowałeœ,czy co?Zalewasz się po nocach,a tu ziemia pod nogami się pali! -Może byœ najpierw przywitał się -odparł wšsal. -Dzień dobry -odburknšł minister. Ulanicki usiadł wygodnie i zapalił papierosa.Jaszuński chodził szerokimi krokami z rękoma w kieszeniach spodni. -Podpisałeœ traktat,i to na korzystnych warunkach.Winszuję -o dezwał s i ę b as Ulanickiego. -Nie ma czego -odparł minister -jest to prawdopodobnie przedostatni dokument,jaki podpisywałem. -Dlaczego przedostatni? -No bo ostatnim będzie proœba o dymisję. -Znasz Nikodema Dyzmę?-zapytał Ulanicki po pauzie. -Znam,co ten,co to Terkowskiego objechał.Co to ma do rzeczy? -Piłem z nim dziœ w nocy.Właœciwie mówišcod kilku dni z mm piję.Jaszuński wzruszył ramionami. -Tym gorzej,że pijesz. -Nieprawda,tym lepiej. -Więc gadaj!Do ciężkiego diabła!Nie jestem usposobiony do rozwišzywania szarad. -Otóż rozmawialiœmy o kryzysie.Powiadam,że jest Ÿle,i poprawy niema co oczekiwać. „Nie ma -powiadam -żadnych œrodków na zaradzenie złemu.”A Nikodem na to:„Jest œrodek:magazynować zboże.” Przerwał i patrzył uważnie w oczy ministra;ten jednak wzruszył ramionami. -Żeby rzšd magazynował? -Rzšd. -Bzdury!Skarb nie ma pieniędzy. -Czekaj,czekaj,i ja to samo powiedziałem,aon na to:„pieniędzy?Nie trzeba żadnych pieniędzy.” -Jak to?-zdziwił się Jaszuński. -Słuchaj!Powiadam ci,coœ niezwykłego.Otworzyłem gębę od ucha do ucha.Całe szczęœcie,że reszta towarzystwaurżnięta była w sztok i nikt nie słyszał! -Gadaj że! -Otóż słuchaj.Nie trzeba pieniędzy,powiada on,to niepoważna przeszkoda.Państwo możewypuœcić obligacje.Na sto,na dwieœcie milionów złotych.Płacić obligacjami i koniec.Obligacje oprocentować na cztery od lata i dać termin szeœcioletni.W cišgu szeœciu lat musi przyjœć dobra koniunktura bodaj raz,wtedy zboże sprzeda się w kraju czy za granicš i jest œwietny interes... -Czekaj,czekaj -przerwał minister -to nie jest zła myœl. -Nie jest zła?Genialna! -No,gadaj! -Ten Dyzma to,powiadam ci,fenomenalny łeb.Otóż -powiada -korzyœci ogromne.Po pierwsze uratowanie cen,po drugie,wzmożenie obrotów.W ten sposób państwo rzuci na rynek nowych sto,dwieœcie milionów złotych,bo obligacje muszš być bezimienne,zastšpiš kapitał gotówkowy itd.Rozumiesz?Zaczynam go wypytywać o szczegóły,a on powiada,że niejest fachowcem,ale że miał zamiar tobie topowiedzieć. -Mnie? -Tak.On do ciebie ma sentyment. -Czekaj no,więc jak on proponuje? Ulanicki ponownie opowiedział swojš rozmowę z Dyzmš,rozwijajšc kwestię i ilustrujšc jš cyframi.Tak się zapalił do projektu,że już chciał wezwać maszynistkę,by jej podyktować wzmiankę do prasy. Jaszuński,mniej impulsywny,powstrzymał go jednak.Rzecz należy gruntownie rozważyć, obmyœlić,opracować.I on jest zdania,że pomysł zasługuje na miano kapitalnego.Nie można jednak zabierać się doń łapu-capu. -Przede wszystkim absolutna tajemnica.A powtóre,trzeba jeszcze pokonferować z tym Dyzmš. -Mogę zaraz do niego zadzwonić. -A on jeszcze jest w Warszawie? -A jakże.Stoi w „Europie ”.Przyjechał trochę puœcić gotówki.Minister zdziwił się. -Co ty powiesz?A nie wyglšda na hulakę.O ilego sobie przypominam,jest to typ,wiesz, silnego człowieka.Tacy ludzie miewajš zwykle zdolnoœci wodza,organizatora...Zwłaszcza organizatora. -Tęga głowa -apodyktycznie dodał Ulanicki. -No i nasz człowiek.Ach,gdyby to okazało się rzeczš realnš!Klika Terkowskiego raz nazawsze dostałaby w skórę.A ja?To jest chciałem powiedzieć:a my?!...Czy ty,Jasiu, rozumiesz? -Ba!... Postanowili jeszcze dziœ wieczorem zrobić konferencję z Dyzmš.Minister skreœlił kilkasłów na karcie wizytowej i wysłał do „Europejskiego ”. Nikodem właœnie wstawał,gdy przynieœli list.Miał jeszcze doœć czasu,by ubrać się i spokojnie zjeœć obiad.Od ministerstwa dzieliło go zaledwie kil ka minut drogi.Spojrzał na zegarek i poszedł pieszo.Na dzwonek drzwi otworzył woŸny i obrzuciwszy Dyzmę niechętnym wzrokiem powiedział: -Pan czego?Biuro jest nieczynne. -Nastšp się pan -odparł Nikodem wynioœle -ja do ministra Jaszuńskiego. WoŸny zgišł się w ukłonie. -Najmocniej przepraszam szanownego pana,najmocniej przepraszam.Pan minister czeka w swoim gabinecie;jest też pan wiceminister Ulanicki. Z pieczołowitoœciš zdjšł Dyzmie palto. -Szanowny pan pozwoli ze mnš.To tu,na pierwszym piętrze.Nikodem nie zdawał sobie sprawy z faktu,że oto za chwilę będzie rozmawiał z ministrem,że to,co podczas wyjazdu z Koborowa wydawało sięzupełnym nieprawdopodobieństwem,nabierało oto realnych kształtów.Bieg zdarzeń niósł go ze sobš,niósł go nurt,którego działanie widział i odczuwał, lecz nie umiał sobie wytłumaczyć przyczyn tych działań i tajemnicy,dlaczego spotkało to właœnie jego,Nikodema Dyzmę. itnym j nikogo takiego,kogo ľAÔ48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŘÜ@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż8Pđ c9@v c:ś‹ c;A)s c<´5ś DGdy otrzymał wezwanie do ministra,domyœlił się od razu,że chodzi o obligacje zbożowe, o których słyszał od Kunickiego,a czym Ulanicki tak się zachwycał.Toteż obawiał się teraz, że minister zechce go wypytywać o szczegóły przeprowadzenia projektu.Należy być ostrożnym.Grunt to trzymać się najlepszej metody,która dotychczas w praktyce dawała niezawodne wyniki:mówić jak najmniej! Obaj dygnitarze przyjęli Dyzmę z wylaniem. Fakt,że Ulanicki był z nim na „ty ”,od razustworzył atmosferę intymnš.Minister Jaszuński zaczšł od komplementów.Przypomniał Nikodemowi bankiet z 15 lipca i zajœcie z Terkowskim. -Wtedy powiedziałem panu,że gdybyœmy więcej w kraju mieli takich jak pan,dobrze by nam się działo.Teraz przekonałem się,żedziałoby się nam œwietnie. -Zbyt łaskaw na mnie pan minister... -E!Nikodemie!Nie udawaj skromnisia!-zawołał wesoło Ulanicki.Rozmowa zeszła na kwestię obligacji zbożowych.Dyzma znalazł się w ogniu pytań,chociaż obaj dygnitarze zaczęli od tego,że,właœciwie mówišc,sami na rolnictwie nie bardzo się znajš,był bardzo ostrożny,by nie palnšć jakiegoœ głupstwa.Dobra pamięć przyszła mu o tyle z pomocš,że dawkujšc małymi dozami,zdołał powtórzyć niemal wszystko,co mu kiedyœ o tym powiedział Kunicki.Na wszelki wypadek dodał i to,co słyszał o „swoim ” projekcie od Ulanickiego.. Minister był zachwycony i zacierał ręce.Zapadł już zmierzch i Jaszuński,zapalajšc lampę, zawołał z humorem: -No,kochany panie Dyzmš,nie mogę wprawdzie nazwać pana złotoustym mówcš,ale głowę to pan ma na karku.Zatemœwietnie.Na razie będzie pan łaskaw zachować œcisłš tajemnicę.Do czasu.Bowiemjest jeszcze wiele rzeczy do zrobienia.Jaœ przygotuje projekt ustawy,pójdzie to na komitet ekonomiczny Rady Ministrów,ja zaœ jutro rozmówię się z premierem.Jedynym szkopułem,jaki widzę w pańskim znakomitym projekcie,jest kwestia magazynów.O budowaniu nowych mowy być nie może,nie dostaniemy kredytów.Zresztš jest to trudnoœć uboczna.W każdym razie,panie Nikodemie,realizacja pańskiego projektu nie odbędzie się bez pana,nie możeobyć się bez pana. -Oczywiœcie -wtršcił bas Ulanickiego. -Nie odmówi pan rzšdowi swojej współpracy.Mogę liczyć na pana? -Dlaczego nie,i owszem... -Zatem dziękuję serdecznie.Moim zdaniem wkażdej sprawie najważniejsze jest to,kto jšzałatwia.Kwestia personalna! Jaszuński zamykał biurko.Ulanicki zadzwonił na woŸnego.Nikodemowi przyszło na myœl,że teraz byłaby najodpowiedniejsza chwila do spróbowania,czy nie uda się załatwić proœby Kunickiego. -Panie ministrze -zaczšł -i ja mam interes. -No?Służę -z zaciekawieniem spojrzał nań Jaszuński. -Chodzi o to,że w grodzieńskiej Dyrekcji Lasów Państwowych rzšdzi dyrektor Olszewski.Ten Olszewski uwzišł się,żeby zaszkodzić tartakom koborowskim...On nienawidzi Kunickiego i dlatego coraz zmniejsza ten,no ten...kontyngent drzewa z lasów państwowych... -Ach,prawda -przerwał minister -coœ pamiętam.Były nawet jakieœ skargi.Ale ten Kunicki to podobno bardzo ciekawy jegomoœć.Czy pana z nim coœ łšczy? -Broń Boże.Tylko interesy... -Nikodem -wyjaœnił Ulanicki -jest jego sšsiadem i plenipotentem jego żony,z którš Kunicki,uważasz,jest na bakier, -Panie Nikodemie -powiedział minister -będęszczery.Nie chciałbym zmieniać zarzšdzeń Olszewskiego.Kunicki uchodzi za kanalię i krętacza.Ale panu wierzę bez zastrzeżeń.Czy rzeczywiœcie powiększenie kontyngentu drzewa z punktu widzenia interesów Skarbu byłoby słuszne?Tak czy nie? -Tak -kiwnšł głowš Dyzma. -Czy dyrektor Olszewski bez powodów szykanuje tartaki pani Kunickiej? -Bez powodów. -Rzecz załatwiona.Moim zdaniem umiejętnoœć kierowania polega na umiejętnoœci natychmiastowej decyzji. Wyjšł kartę wizytowš,nakreœlił na niej kilka wierszy i wręczajšc jš Dyzmie,rzekł z uœmiechem: -Służę panu.To jest bilecik do Olszewskiego.Niezależnie od tego jutro ranokażę wysłać doń odpowiedni telefonogram.Kiedy pan wraca na wieœ? -Pojutrze. -Szkoda.Ale nie mogę pana zatrzymywać.Niechże pan czeka na wiadomoœć ode mnie. Zaraz,zaraz,a ty,Jasiu,masz adres pana Dyzmy? -Mam.Zresztš jutro spotkamy się na brydżuu pani Przełęskiej.Nikodem też u niej bywa.-To œwietnie.No,więc jeszcze dziękuję i życzę pomyœlnej drogi. Oburšcz uœcisnšł dłoń Nikodema. Obaj z Ulanickim nałożyli palta i wyszli wraz z Dyzmš.Ulanicki chciał umówić się z nim na kolację,lecz minister postawił stanowcze weto. -Znowu się zalejesz,a teraz czas goršcy,niemożna pozwalać sobie na kacenjamer. Rozstali się na rogu Krakowskiego i Nikodem poszedł do hotelu.Po drodze przystanšł przed jednym z jasno oœwietlonych okien wystawowych,wyjšł z kieszeni bilet ministra i przeczytał: W Pan Dyr.Olszewski -Grodno. Proszę o przychylne i natychmiastowe załatwienie reklamacji JWP Nikodema Dyzmy w sprawie tartaków koborowskich. Jaszuński Starannie schował kartkę w pugilaresie.-Widzisz go,cholera!-powiedział głoœno. Brzmiało w tym zadowolenie,wesołoœć i zdziwienie,a raczej podziw dla samego siebie. Czuł,że grunt wzmacnia się pod jegonogami,że ci ludzie z tego obcego,zdawałoby się niedosięgalnego œrodowiska,którzy sobie coœ w nim,w Dyzmie,uwidzieli,diabli wiedzš dlaczego,może przecie majš trochę racji... Był kontent z siebie.W hotelu czekała go niespodzianka. Była to wšska,popielata koperta zaadresowana do niego.Gdy jš otworzył,owionšł go zapach znajomych perfum.Kartka była szczelnie pokryta ładnym okršgłym pismem,na dole zaœ widniał podpis:Nina Kunicka,Uœmiechnšł się.-Popatrz!Co też ona pisze? Zapalił lampkę przy łóżku,zdjšł buty i,ułożywszy się wygodnie,zaczšł czytać. Szanowny Panie Nikodemie! Zdziwi pana mój list,a zapewne jeszcze bardziej zawarta w nim proœba.Jeżeli jednak oœmielam się Pana niš obarczać,to jedynie dlatego,ze okazywana mi przez Panażyczliwoœć upoważnia mnie do nadziei,że Pan sie nie pogniewa. Chodzi o małe zakupy.Mianowicie w Grodnie nie moge dostać dobrych piłek tenisowych.Byłabym wdzięczna,gdyby pan kupił tuzin w Warszawie... Mogłabym wprawdzie napisać do sklepu,lecz wolę,by pan sam wybrał.Może to nieładnie,że zabieram Panuczas,czas tak cenny w Warszawie,gdzie mapan tyle zajęć i tyle rozrywek,teatry i przyjęcia,no i...piękne kobiety,które -jak mi powtórzyła niedyskretna Kasia -tak bardzo lubiš posyłać panom kwiaty.W Koborowie niema ładnych kobiet,lecz kwiaty sš przecież piękniejsze niż w Warszawie... Kiedy pan wraca? Właœciwie mówišc,nadużyłam słowa „wraca ”.Wszakże „wracać ”można jedynie do czegoœ,względnie do kogoœ,uważanego za swoje,za swego,za coœbliskiego,do czegoœ,z czym nas życie wišże lub uczucie łšczy... Koborowo jest dziœ smutne i szare.Już od szeregu dni jest takie.Ach,przecie Pan wie,jak je potrafię kochać,a jak muszę nienawidzić.Proszę niech Pan mi za złe nie bierze tego minorowego dysonansu,który wprowadzam w gwarnš i wesołš (zapewne) harmonie Panskiego nastroju.Cóż -przyznaję się -brakmi rozmów z Panem,a jestem taka samotna.Koborowo czeka Panskiego powrotu,Panie Nikodemie,pardon,znowu użyłam tego słowa,czeka pańskiego przyjazdu. Nina Kunicka Dyzma dwukrotnie przeczytał list,jeszcze powšchał kopertę i pomyœlał: -Wpadłem jej w oko...Cóż,młoda jeszcze,a mšż stary.A może by tak i skorzystać? Znowu nasunęły mu się obiekcje:Czy Kunickinie w rzuci go,gdy zacznie podejrzewać, lecz w tejże chwili zdał sobie sprawę,że teraz to już sytuacja grubo się zmieniła. -Spróbuj,stary draniu!Teraz trzymam ciebieza pysk.Cóż sobie myœlisz,z kim masz do czynienia?Z przyjacielem dygnitarzy!Rozumiesz?! Wstał i w skarpetkach podszedł do lustra,zapalił wszystkie lampy i wzišł się w boki,a głowę podniósł ku górze.Przyglšdał się sobie długo,aż doszedł do przekonania,że dotychczas sam nie doceniał swojej urody. -Ot,człowiek od dziecka patrzy,to i przyzwyczaił się,a jak do czego przyzwyczaisz się, zaraz ci się zdaje,że tonic nadzwyczajnego... W doskonałym nastroju spędził wieczór.Byłw kinie,póŸniej po kolacji w jakimœ barze. Spał do południa.Po œniadaniu załatwił sprawunki.Kupił też piłki tenisowe dla pani Niny.Po sutym obiedzie zdrzemnšł się aż dozmroku,gdy obudził go szofer.Trzeba było przebrać się we frak.Miasto już migotało tysišcami lamp elektrycznych i jarzyło się purpurowymi wężami neonowych reklam,gdysamochód ruszył z miejsca. Na rogu Marszałkowskiej i Chmielnej auto musiało stanšć.Policjant regulujšcy ruch przepuszczał właœnie długi szereg samochodów i dorożek z przecznicy.Nikodem bezmyœlnie obserwowałtłum przechodniów.Myœlał,jak to dobrze siedzieć w wygodnych poduszkach wspaniałego wozu,a jak Ÿle tłoczyć się w œcisku na chodniku. Nagle w tłumie dojrzał oczy uparcie weń wpatrzone.W tym miejscu Marszałkowska była słabo oœwietlona,toteż dopiero po chwili,zdołał poznać. Mańka. Skurczył się.Skulił ramiona tak,że dolna połowa twarzy ukryła się pod kołnierzem palta. Było już jednak za póŸno. Mańka,przepychajšc się łokciami,dobrnęła do skraju chodnika.Była tak blisko,że mogłachwycić za ramię.Nie oœmieliła się jednak i tylko jakimœ przyciszonym głosem wyrzuciła: -Nikodem!Nie poznajesz?... Nie mógł dłużej udawać,że jej nie widzi.Przy tym obawa,że szofer spostrzeżetę dziewczynę w chustce,jeżeli tylko scena stanie się głoœniejsza,skłoniła go do podstępu. Odwrócił się do niej i kładšc palec na ustach,zasyczał: -Tsss...jutro przyjdę... Dziewczyna porozumiewawczo skinęła głowš i zapytała szeptem: -O której? Lecz odpowiedzi już nie otrzymała.Pałeczkapolicjanta wykonała nowy ruch,auto ruszyło w wolnš przestrzeń ulicy.Mańka wychyliła się za nim i długo patrzyła. -Cholera -myœlał Dyzma -jeszcze ma œmiałoœć zaczepiać.Durna małpa.Ona pewno myœli,że ja i ten samochód skradłem. Rozeœmiał się po cichu,postanowił jednak wgodzinach wieczornych unikać Marszałkowskiej.Po co narażać się na spotkania i psuć sobie humor wspomnieniami... Mieszkanie pani Przełęskiej,po raz trzeci widziane przez Dyzmę,po raz trzeci wyglšdało inaczej.Wszystkie drzwi pootwierane,wszędzie moc œwiatła.W kilku pokojach rozstawione stoliki do kart,uderzajšce œwieżoœciš zielonego sukna,i małe stoliczki,pokryte białymi serwetkami,zastawione tacami,na których piętrzyły się ciastka i tartinki. Nikogo jeszcze nie było.Dyzma przeszedł kilka pokojów i zawrócił.Usiadł w salonie na kanapie.Z drugiego końca mieszkania dolatywały odgłosy jakiejœ sprzeczki,którawidocznie ożywiła się,gdyż słowa brzmiałycoraz wyraŸniej. -Nie dasz?Nie dasz?-krzyknšł głos męski.Nastšpiła dłuższa tyrada głosu niewieœciego. Nikodem zdołał z niej wyłapać jedynie epitety,gdyż te były specjalnie akcentowane. -Próżniak...takiego darmozjada...To szantaż!...niewdzięcznik!... -Ostatnie słowo!-zabrzmiał głos męski -dasz dwieœcie? -Nie dam! W przedpokoju rozległ się dzwonek.Sprzeczka ucichła,po chwili do salonu weszła uœmiechnięta pani Przełęska.Za niš z minš uprzejmš wsunšł się Krzepicki.Jednoczeœnie w drzwiach od przedpokoju stanšł jakiœ staruszek z ogromnš łysinš. Pani Przełęska witajšc i prezentujšc goœci zaczęła uskarżać się na niepunktualnoœć naszych panów.Staruszek,którego tytułowano panem profesorem,był głuchawy i to mocno.Toteż pani domu musiała mu powtarzać bardzo głoœno swoje spostrzeżenie o wadzie niepunktualnoœci coœ ze cztery razy.Za każdym razem profesor powtarzał: -Przepraszam,że co? Była już w rozpaczy,gdy przyszedł jej na pomoc Krzepicki.Stanšł przed profesorem i rzekł z układnym uœmiechem: -Tara-tara-bum-cyk-cyk,stara fujaro! Staruszek kiwnšł głowš i powiedział z przekonaniem: -A tak,tak,wieczory sš już zimne. Dyzma wybuchnšł œmiechem.Szalenie podobał mu się dowcip Krzepickiego,a że pani Przełęska wyszła witać nowych goœci,rzekł: -Czekaj pan i ja mu coœ powiem. -Byle nie za głoœno!-ostrzegł Krzepicki.Nikodem zwrócił się do profesora. -Pies ci gębę lizał,łysa pało! -Przepraszam,że co? -Że lizał! -Przepraszam,bo niedosłyszę,że co? Dyzma zanosił się od œmiechu,aż staruszek zaczšł go podejrzewać.Sytuację uratował Krzepicki,który huknšł profesorowi w samoucho: -Pan chciał profesorowi opowiedzieć najnowszš anegdotkę! -A słucham,słucham. Tymczasem do salonu weszło kilka osób,a zanim zdšżyli się przywitać,na progu stanšłpułkownik Wareda.To uwolniło Dyzmę od anegdotki. -Serwus,Nikuœ!Że cię widzę!-zawołał pułkownik. -Jak się masz,Wacuœ! -No co?Jakże tam,załatwiłeœ swoje sprawy u Jaszuńskiego? -Dziękuję.Wszystko w porzšdku. Salon i przyległe pokoje zaczęły się napełniać.Byli tylko panowie i coœ pięć czy szeœć starszych pań.Przy kilku stolikach usadowiono się już do brydża. Nikodem rozmawiał z Wareda,gdy przyszedł Ulanicki.Okazało się,że mimo zastrzeżonej przez ministra tajemnicy,pułkownik był również poinformowany o projekcie zbożowym Dyzmy,gdyż Ulanicki przy nim zaczšł swobodnie opowiadać o postępie sprawy,która -jego zdaniem -znajdowała się na najlepszej drodze.Wareda winszowałNikodemowi i życzył mu pomyœlnej realizacji kapitalnego planu. Gdy tak rozmawiali,zbliżyła się do nich paniPrzełęska z zapytaniem,czy nie zagraliby wbrydża.Pułkownik i Ulanicki zgodzili się chętnie. Wszystkie stoliki były już obsadzone i pani domu ofiarowała się im na partnerkę. Ponieważ Dyzma nie umiał grać,na czwartego zaproszono jakiegoœ chudego pana,który -jak Dyzma póŸniej się dowiedział -był jednym z dygnitarzy policyjnych. Przez pewien czas Nikodem przyglšdał się grze,lecz znudziło go to wreszcie i poszedłdo grupki nie grajšcych,gdzie dojrzał Krzepickiego. Gdy tylko się oddalił,dygnitarz policyjny zapytał pani Przełęskiej: -Kto to jest ten pan Dyzma? -Pan Dyzma?-odparła ze zdziwieniem -nie zna go pan?... -Niestety... -Jak to?-dodał Ulanicki -nie pamięta pan awantury z Terkowskim? -Aha!Już wiem. -Pan Dyzma -powiedziała pani Przełęska -tobardzo przyzwoity człowiek.Znam go stšd, że kolegował w Oksfordzie z moim siostrzeńcem Żorżem Ponimirskim.Sš od tamtych czasów w serdecznej przyjaŸni. -Ziemianin?... -Owszem,pochodzi z Kurlandii,a obecnie administruje dobrami mojej siostrzenicy. -Nikodem to tęga głowa -dorzucił Ulanicki.-Jaszuński powiada o nim,że zajdziejeszcze wyżej,niż komu zdawać się może. -I w ogóle byczy chłop -dodał Wareda. -Bardzo sympatyczny -zapewniła pani domu.-Istotnie -potwierdził z przekonaniem dygnitarz policyjny -robi solidne wrażenie. -Dwa trefle -zalicytował Ulanicki,podnoszšckrzaczaste brwi. -To zagrajmy trzy trefle -dodała grajšca zUlanickim pani Przełęska. Dyzma nudził się.W głębi duszy dziwił się ludziom,których bawiła gra.Zjadł już sporotartinek,ciastek i wypił kilka kieliszków koniaku.W towarzystwie nie grajšcych rozmawiano o polityce zagranicznej i o wyœcigach.Oba tematy były mu obce i nieinteresujšce.Toteż zaczšł myœleć o odwrocie.Skorzystał z momentu,gdy pani domu wstała na chwilę od stolika i dopędziwszy jš w przedpokoju,powiedział: -Przepraszam bardzo.Ja muszę już iœć. -Jaka szkoda,czy musi pan koniecznie? -Koniecznie.Jutro wyjeżdżam bardzo wczeœnie.Trzeba się wyspać. -A tak chciałabym z panem jeszcze obszerniej porozmawiać o wiadomej sprawie... -Nic straconego.Wkrótce będę w Warszawieznowu.W istocie Dyzma nie zamierzał spać. Wyszedłszy od Przełęskiej odprawił szofera,kazawszy mu podać samochód o siódmej rano i przygotować się do drogi.Sam poszedł pieszo. Zbliżała się już północ i ulice były niemal puste.Tu i ówdzie spotykał œpieszšcych do domu przechodniów.Dopiero na Nowym Œwiecie był większy ruch.Przyczyniały się do tego głównie grupki flanujšcych kobiet,których sposób bycia aż nazbyt wyraŸnie zdradzał ich fach. Dyzma długo się przyglšdał,zanim wybrał jednš z nich,tęgš brunetkę. Porozumienie osišgnięto szybko. Œwitało już,gdy wracał do swego hotelu.Przyszła mu na myœl Mańka i zauważył w duchu, że w gruncie rzeczy szkoda,że nie umówił się z niš. Niebo było pokryte ciężkimi,ołowianymi chmurami.Przed samš siódmš zaczšł padać deszcz. O godzinie siódmej uregulował należnoœć w hotelu.Szofer zajechał z nastawionš budš i Dyzma,klnšc pogodę,wcisnšł się w kac auta.Jechał do Grodna.Wolał przybyć do Koborowa z konkretnym rezultatem swojej warszawskiej wycieczki,by olœnić Kunickiego efektem,którym sam przecie byłakiego,kogo ľAÔ48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŘÜ@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż=Pc>U,<?a c€@â" cAý/‡ cB„=çzaskoczony. Nikodem zdawał sobie sprawę z faktu,że przychylnš decyzję ministra uzyskał dzięki powtórzeniu projektu podpowiedzianego przez Kunickiego.Skonstatowanie tego zupełnie wystarczyło do wycišgnięcia nasuwajšcego się wniosku:powtarzanie tego,co się słyszy od innych,i podawanie zawłasne może dać duże korzyœci. Postanowił stosować tę metodę jak najszerzej,majšc wszakże na uwadze niezbędnš ostrożnoœć.Ucieszyło go to odkrycie nowych możliwoœci obracania się w tym obcym œwiecie.A przecież już teraz zaczšł wierzyć w co,że w œwiecie tym zasymiluje się.Co dotyczy Koborowa,nie wštpił,że teraz Kunicki nie tylko nie będzie starał się go pozbyć,lecz musi trzymać takiego administratora rękami i zębami. -To też można wykorzystać.Drań,musi mi dołożyć pensji.Zatarł ręce.Czuł,że odwracasię nowa karta w jego życiu,a cóż go obchodziła kwestia,jakie jš pisały losy i dlaczego.Z rozmowy z ministrem Jaszuńskim zapamiętał zapewnienia,że on,Dyzma,nie będzie pominięty przy realizacji projektu zbożowego.Nie wiedział,co tu minister miał na myœli,i skłaniał się do przypuszczenia,że może muza projekt dadzš gratyfikację.Kiedyœ naczelnik poczty w Łyskowie,pan Boczek,opowiadał,że jeden z urzędników Okręgowej Dyrekcji Poczt dostał tysišc złotych nagrody za wymyœlenie nowego sposobu stemplowania listów. Jemu dadzš chyba więcej,bo zboże to przecież nie listy!Przypomnienie pana Boczka i Łyskowa wywołało uœmiech na twarzy Nikodema. -Co by oni też powiedzieli,gdyby tak dowiedzieli się,jakš ja teraz mam pensję i zjakimi figurami tykam się.Zdębieliby!...Hołota! Ministrowie,hrabiowie!Taka wielka pani jak ta Przełęska na obiad go zaprasza... Zresztš to go nie cieszyło.Męczyła go myœl,że niepotrzebnie wplštał się w sprawęPonimirskiego,z której i tak muszš być nici,a tylko zaszkodzić może,gdy -broń Boże-coœ się wyda przed Kunickim.Jucha sprytnyi ma tyle pieniędzy,że potrafi zemœcić się. Jedynym sposobem będzie powiedzieć Ponimirskiemu,że jego ciotka o niczym słyszeć nie chce,a na długu postawiła krzyżyk. Na tych rozmyœlaniach spłynšł Dyzmie czasaż do Grodna. Szofer,znajšcy miasto dobrze,od razu odnalazł czerwony koszarowy dom,w którym się mieœciła Dyrekcja Lasów. W biurze,jako że było po czwartej,Dyzma zastał tylko dyżurnego urzędnika. -Ja do pana Olszewskiego.Jest pan Olszewski? -Nie ma.Proszę zgłosić się w godzinach urzędowych -odparł sucho dyżurny. Dyzma podniósł głos: -To dla pana,panie młody,sš godziny urzędowe,nie dla mnie,a w ogóle proszę grzeczniej,kiedy nie wiesz pan,z kim pan gadasz. -Ja jestem grzeczny -bronił się urzędniczek -a skšd mam wiedzieć,do kogo mówię, skoro się pan nie przedstawił. -No,no,bez poufałoœci.A teraz rypaj pan doswego pana Olszewskiego i zamelduj,że przyjechał pan Dyzma z poleceniem od ministra.Żeby tu zaraz przyszedł,bo nie mam czasu. Urzędnik przeraził się i wœród ukłonów oœwiadczył,że wyjœć mu nie wolno,lecz może zatelefonować do mieszkania pana dyrektora. Zaprowadził Nikodema do gabinetu szefa i już nie zdziwił się,że arogancki goœć rozsiadł się w dyrektorskim fotelu za biurkiem. Nie minšł kwadrans,a zjawił się dyrektor Olszewski.Był nieco zaspany i wyraŸnie zaniepokojony.Na jego kwadratowej twarzydrgały wszystkie mięœnie,a przystrzyżone rudawo-blond wšsiki wycišgnęły się nad ustami liniš uprzejmego uœmiechu.Starał sięukryć to,że zaskoczyła go okolicznoœć zajęcia przez przybysza jego własnego fotela. -Jestem Olszewski,niezmiernie mi miło... -Nie wiem,czy panu miło -odparł Dyzma,z lekka unoszšc się i podajšc rękę.-Jestem Dyzma... -Ależ naturalnie,że miło...Właœnie dziœ rano otrzymałem telefonogram z ministerstwa. -Dziękuj pan Bogu,że nie otrzymał pan dymy. -Ależ,szanowny panie -zdenerwowanym głosem zaprotestował Olszewski -niczym na to nie zasłużyłem!Zawsze z największš œcisłoœciš stosowałem się do wszystkich ustaw i rozporzšdzeń.Nigdy na jednš literkę nie odstšpiłem... -I co z tego?-szyderczo zapytał Dyzma.-Jakpanu ta literka każe sprzedać firmom krajowym nie więcej,jak tyle a tyle,a pan resztę za psie pienišdze sprzedajesz zagranicy! Urzędnik wcišż bronił się,powołujšc się na daty i paragrafy,którymi sypał jak z rękawa. Jednakże Dyzma wycišgnšł notatnik zawierajšcy całš litanię spisanš przez Kunickiego i nie ustawał w ataku.Wreszcie najgwałtowniej napadł na Olszewskiego za przewlekanie spraw i odkładanie ich pod sukno,gdy zaœ ten zasłaniał się tym,że często trudno bywa powzišć decyzję,Nikodem bez zajšknienia powtórzyłaforyzm Jaszuńskiego: -Umiejętnoœć kierowania polega na umiejętnoœci szybkiej decyzji,panie kochany!Wydobył kartę wizytowš Jaszuńskiego i podał urzędnikowi.Ten długo roztrzęsionymirękoma szukał binokli,gdy zaœ je znalazł i przeczytał kartkę,stał się jeszcze bardziejuniżony. Zapewniał Dyzmę,że jest starym rutynowanym urzędnikiem,że zawsze œciœle trzymał się „literki ”,że ma żonę i czworodzieci,że personel biurowy jest do niczego,że przepisy częstokroć sš sprzeczne,więc co ma robić,musi je sprzecznie wykonywać,że pan Kunicki sam sytuację zaostrzył,ale że teraz doprawdy nie widzi żadnych przeszkód do załatwieniakontyngentu. Skończyło się na tym,że w gabinecie zjawiła się specjalnie sprowadzona maszynistka i że przystšpiono do sporzšdzenia odpowiednich dokumentów,œciœle według „literki ” notatek Kunickiego. Było już ciemno na dworze,gdy skończyli i Olszewski zaprosił Dyzmę na kolację.Ten jednak,pomyœlawszy sobie,że lepiej nie pozbywać się aureoli przyjaciela ministra, podziękował i poklepawszy urzędnika po ramieniu,pożegnał go słowami: -No,w porzšdku.A nie zadzieraj pan ze mnš,bo to,bracie,na dobre nie wyjdzie. Rozdział ósmy Awantura zaczęła się od tego,że pani Nina zmieniła suknię wieczorem na bardziej szykownš i że dłużej niż zwykle układała przed lustrem włosy.Kasia doœć miała zmysłu obserwacyjnego,by to spostrzec. -Szkoda -powiedziała lekko -że nie nałożyłaœ toalety balowej. -Kasiu! -Co? -Twoja uszczypliwoœć jest zupełnie nie na miejscu. -Więc po co się przebrałaœ?-z nieukrywanš ironiš zapytała Kasia. -Przebrałam się bez powodu.Ot,tak sobie.Dawno tej sukni nie nosiłam. -Wiesz dobrze -wybuchnęła Kasia -że w niejwyglšdasz œlicznie! -Wiem -odparła z uœmiechem Nina i obrzuciła Kasię powłóczystym spojrzeniem.-Nino! Nina uœmiechała się wcišż. -Nino!Przestań!-rzuciła ksišżkę,którš przedchwilš czytała,i zaczęła chodzić po pokoju.Wtem zatrzymała się przed Ninš i wyrzuciła z siebie: -Gardzę,rozumiesz,gardzę kobietami,które dla przypodobania się mężczyŸnie robiš z siebie -szukała mocnego epitetu -robiš z siebie kokotki!-wypaliła. Nina zbladła. -Kasiu,obrażasz mnie! -Kobieta przymilajšca się mężczyŸnie robi na mnie wrażenie,daruj,ale będę szczera, suki,tak,suki!... Oczy Niny zapełniły się łzami.Przez chwilę patrzyła na Kasię szeroko rozwartymi Ÿrenicami,póŸniej ukryła głowę w ramionach i zaczęła płakać.Szloch unosił nierównym rytmem jej łopatki,skóra na karku zaróżowiła się. Kasia zaciskała pišstki,była jednak zbyt wzburzona,by mogła się pohamować. -Może zaprzeczysz -wołała -może zaprzeczysz,że dziœ od południa,odkšd przyszła depesza,zmienił ci się nastrój?!Może zaprzeczysz,że przebrałaœ się dla Dyzmy?!Że teraz od godziny mizdrzysz się przed lustrem,żeby go o-cza-ro-wać! -Boże,Boże -szlochała Nina. -Brzydzę się tym,rozumiesz! Nina zerwała się z krzesła.Jej wilgotne oczy rozpłomieniły się buntem. -Więc tak,więc tak -wyszeptała dobitnie.-Prawda,masz rację,chcę go oczarować,chcę podobać się mu jak najbardziej...Jeżeli się tym brzydzisz,pomyœl,czy raczej ja nie powinnam się brzydzić tobš i sobš. Kasia wzięła się za boki,wybuchnęła œmiechem. -Też znalazłaœ sobie obiekt! Sšdziła,że zmiażdży Ninę swš ironiš,lecz tawyzywajšco podniosła główkę. -Tak,znalazłam! -Ordynarny brutal -wyrzuciła z pasjš Kasia -wulgarny typ „griaduszczewo chama ”... Goryl! -Właœnie,właœnie!I cóż z tego?-zarumieniona,podniecona w najwyższym stopniu wołała Nina.-Brutal?Tak!To jest typ nowoczesnego mężczyzny!To jest silny człowiek! Zwycięzca!Zdobywca życia!!...Po cóż mi zawsze wmawiasz,że jestem stuprocentowškobiecš?Uwierzyłam ci i teraz,kiedy spotykam na swojej drodze stuprocentowego mężczyznę... -Samca -syknęła Kasia. Nina przygryzła wargi i zatrzymała oddech. -Tak mówisz?...Więc dobrze,samca,samca...Czyż nie jestem samicš?! -Chama -dodała Kasia. -Nieprawda!Pan Nikodem nie jest chamem.Doœć miałam dowodów jego subtelnoœci. Jeżeli zaœ jest brusque,czyni toœwiadomie.To jest jego styl,jego typ.To ja nad tobš powinnam się litować,że natura ciętak upoœledziła,że nie jesteœ w stanie odczuć elektryzujšcego działania tej najpiękniejszej siły,tej władczej,prymitywnej męskoœci...Tak, właœnie prymitywnoœć,syplicyzm natury... -Jakoœ łatwo rezygnujesz z kulturalnych pretensji. -Kłamiesz,kłamiesz,œwiadomie kłamiesz,sama przyznawałaœ,że zenitem kultury jest wżycie się w prawa przyrody...-Po co te frazesy?-z zimnš ironiš przerwała Kasia.-Powiedz po prostu,że chcesz go mieć w łóżku,że trzęsiesz się z żšdzy podstawiania mu swego ciała... Chciała jeszcze mówić dalej,lecz widzšc,żeNina zakryła twarz chusteczkš i zaczęła płakać,umilkła. -Jakaż ty jesteœ...bez serca...jaka...bez serca...-wœród łkania powtarzała Nina. W oczach Kasi zapaliły się ogniki. -Ja?Bez serca?I to ty mnie mówisz,Nino!Nino! -Zostaje mi chyba -płakała tamta -samobójstwo...Boże,Boże...jakże ja jestem sama... Kasia nalała szklankę wody i przyniosła Ninie. -Wypij,Ninuœ,musisz się uspokoić,no wypij,kochana. -Nie,nie,nie chcę...Zostaw mnie,zostaw... -Wypij,Ninuœ -prosiła. -Nie chcę,idŸ,idŸ,jesteœ bez litoœci... Po zaciœniętych palcach œciekały łzy.Kasia objęła jš i szeptała pieszczotliwe słowa.Wtem Nina drgnęła.Z daleka rozległ się sygnał samochodu. Po chwili œwiatło jego reflektorów przesunęło się jaskrawš smugš przez półcień pokoju. -Nie płacz,Ninuœ,będziesz miała zaczerwienione oczy. -I tak nie zejdę na kolację -odparła Nina i zaszlochała znowu.Kasia okrywała pocałunkami jej mokre policzki,oczy,drgajšce usta,włosy. -Nie płacz,nie płacz,kochanie,byłam niedobra,brutalna,przebacz,najdroższa... Tuliła jš mocno w ramionach,jakby siłš uœcisku chciała zdusić spazm łkania. -Ninuœ,moja kochana Ninuœ! W drzwiach stanęła pokojówka,meldujšc,żekolację podano. -Powiedz panu,że paniš głowa boli l że nie zejdziemy na kolację.Gdy pokojówka wyszła, Nina zaczęła namawiać Kasię,by zostawiła jš i zeszła na dół.Kasia jednak ani słyszeć o tym nie chciała.Nina,chlipišc,ocierała oczy,gdy znowu zapukano. Do pokoju wpadł Kunicki.Był rozpromienionyi rozgestykulowany. -ChodŸcie,chodŸcie -seplenił -przyjechał Dyzma!A nie macie pojęcia,z jakimi rezultatami!To złoty człowiek!Powiadam wam,wszystko przeprowadził,co chciał! ChodŸcie!Umyœlnie prosiłem,by z opowiadaniem zaczekał na was... Tak był przejęty,że dopiero teraz spostrzegł,że musiała zajœć tu jakaœ awantura. -Co wam jest?No?ChodŸcie.Dajcie spokój...Chciał coœ dalej mówić,lecz Kasia nagle się zerwała i wskazujšc na drzwi,krzyknęła: -Wynoœ się! -Ależ... -Wynoœ się w tej chwili! Kunicki znieruchomiał.W małych oczkach zaiskrzyła się nienawiœć.Wyrzucił z siebie ordynarne przekleństwo i wybiegł z pokoju,tak trzasnšwszy drzwiami,że siedzšcy w hallu Nikodem aż podskoczył nakanapie. -Co się stało?-zapytał lokaja.Ten uœmiechnšł się porozumiewawczo. -Pewnie panienka wyrzuciła jaœnie pana za drzwi.Dokończył już szeptem,gdyż na schodach ukazał się Kunicki,któremu twarz rozpogodziła się w jednej chwili. -Jaka szkoda,kochany panie Nikodemie!Niech pan sobie wyobrazi,że żona moja ma silnš migrenę i nie może zejœć.A Kasia nie chce zostawić biedactwa samej.Trudno,he,he, he,zjemy kolację bez kobiecego towarzystwa. Wzišł Dyzmę pod ramię i przeszli do jadalni,w której służba zdšżyła już sprzštnšć dwa zbędne nakrycia. Tu Kunicki zaczšł szczegółowo wypytywać Nikodema o przebieg jego misji w Warszawie i w Grodnie.Po każdej zaœ odpowiedzi podskakiwał na krzeœle,klepišc się obu dłońmi po udach i wykrzykujšc entuzjastyczne pochwały. -Wie pan,drogi panie Nikodemie -zawołał wkońcu -że to podniesie dochód Koborowa o jakieœ sto do stu czterdziestu tysięcy rocznie!To znaczy,że według naszej umowypańska tantiema wyniesie ponad czterdzieœci tysięcy rocznie!Co?NieŸl e?Opłaciło się panu? -No,niby tak. -Jak to niby? -Wydatki miałem duże,bardzo duże.Ja liczyłem,że i pensja musi pójœć w górę. -Zgoda -odparł zimno Kunicki -więc dodaję pięćset.Będš okršgłe trzy tysišce. Dyzma chciał powiedzieć „dziękuję ”,lecz spostrzegłszy,że Kunicki patrzy nań z zaniepokojeniem,pokiwał się na krzeœle i powiedział: -To mało.Trzy pięćset. -Czy to znowu nie będzie za dużo? -Za dużo?Co pan sobie myœli?Jeżeli dla pana trzy pięćset za dużo,to wobec tego cztery. Kunicki skurczył się i chciał wszystko w żart obrócić,lecz Dyzma uparcie powtórzył:-Cztery! Przyparty do muru,musiał się zgodzić,osłaniajšc kapitulację przyznaniem Dyzmie umiejętnoœci załatwiania interesów. -Zgadzam się -mówił -tym chętniej,że szczęœliwy poczštek wróży równie szczęœliwe zakończenie. -Jak to?-zdziwił się Dyzma -przecie już sprawa skończona? -Sprawa kontyngentu tak.Ale ja uważam,kochany panie Nikodemie,że przydałaby się panu tantiema,przypuœćmy sto,a może i sto pięćdziesišt tysięcy złotych.Co? -No? -Jest na to sposób,œciœlej mówišc,pan ma na to sposób. -Ja? -Pan,kochany panie Nikodemie.Oczywiœcie kosztować to będzie wiele starań i zabiegów. Czy pan ma stosunki w Ministerstwie Komunikacji? -Komunikacji?Hm...znalazłyby się. -Otóż to -ucieszył się Kunicki -otóż to!A mógłby pan otrzymać większe dostawy podkładów kolejowych?...Co?To jest dopierointeres!Na tym dopiero robi się pienišdze! -Pan już na tym robił?-zapytał Dyzma.Kunicki zmieszał się. -Ach,myœli pan o tym procesie?Zaręczam panu,wszystko było dęte.Wrogów siać nie trzeba...Dęte.No i sšd musiał mnie uniewinnić.Miałem niezbite dowody w ręku. Uważnie przyglšdał się Dyzmie,a że ten milczał,Kunicki zaniepokoił się. -Sšdzi pan,że ten proces może nam teraz przeszkodzić w uzyskaniu dostaw? -Pomóc nie pomoże. -Ale da się zrobić?Co?W razie czego przeciesš dokumenty,mam je w ręku,w razie jakichœ zastrzeżeń mogę powtórnie udowodnić... Mówił jeszcze długo,rozwodzšc się nad szczegółami i cytujšc fragmenty swojej obrony w sšdzie. Zbliżała się już północ,gdy spostrzegł sennoœć słuchacza. -Ale pan jest zmęczony!No,wyœpi się pan i tak.I bardzo pana proszę,kochany panie Nikodemie,nie zadawaj pan sobie trudu zbytwiele.Oczywiœcie będę panu niezmiernie wdzięczny,jeżeli pan swoim bacznym okiem rzuci tu i ówdzie.Zawsze co dwie głowy,to nie jedna:ale,powtarzam,dzięki Bogu,jestem zdrów i nie widzę potrzeby obarczania mojšpracš.Niech pan wypoczywa sobie i czuje się jak w domu. -Dziękuję -rzekł Dyzma i ziewnšł. -Ale jeszcze jedno.Jak pan będzie miał ochotę i czas,niechże pan trochę zaopiekujesię moimi paniami.Kasia to jeszcze jeŸdzi konno,uprawia inne sporty,ale żona moja,biedactwo, nudzi się bardzo.Nie ma żadnego towarzystwa.Dzięki temu i nudy,i migreny,i melancholie. Przyzna pan:obcowanie jedynie z Kasiš musi wpływać Ÿle na stan nerwów.Więc będę bardzo wdzięczny,jeżeli pan znajdzie dla nich trochę czasu. Dyzma obiecał zajšć się rozerwaniem pani Niny,zaœ kładšc się spać,myœlał:-Taki starykanciarz,a taki frajer!Kobieta i tak na mnie leci,a on jeszcze jš popycha. Usiadł w łóżku oparty o poduszki i wyjšwszy z portfelu pienišdze,przeliczył jez grubsza, po czym na kartce papieru zaczšł obliczać,ile też będzie miał dochodu.Właœnie zamyœlił się nad kwotš tantiemy,gdy usłyszał przyciszone kroki w sšsiednim pokoju.Ktoœ szedł po omacku,gdyż kilka razy potršcił krzesła.Było już po drugiej.Zainteresowany,chciał wstać i wyjrzeć,gdy kroki zatrzymały się tuż przed drzwiami,po chwili zaœ klamka poruszyła się i drzwi zaczęły się uchylać. Na progu stanęła Kasia. Dyzma przetarł oczy i ze zdumienia otworzył usta. Miała na sobie czarnš jedwabnš pidżamę z czerwonymi wyłogami.Patrzyła nań spod spuszczonych rzęs.Cicho zamknęła za sobš kiego,kogo ľAÔ48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŘÜ@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żCP^ cDŽ ž cElü cFh'V cGž4Ÿ Rdrzwi i zbliżyła się do łóżka.W jej sposobiezachowania się nie znać było najmniejszegozażenowania i Dyzma przyglšdał się jej z rosnšcym zdumieniem. -Nie przeszkadzam panu?-zapytała swobodnie. -Niby mnie?Ależ...Co znowu? -Zapomniałam o papierosach -powiedziała niedbale -A ja myœlałem... -Co pan myœlał?-zapytała z akcentowanš wyniosłoœciš.Zmieszał się. -Myœlałem,że...że ma pani jakiœ interes.Zapaliła papierosa i skinęła głowš. -Owszem,mam. Przysunęła sobie krzesło i usiadła,zakładajšc nogę na nogę.Między czerwieniš atłasowego pantofelka a mankietem nogawki odsłoniła się szczupła kostka o smagłej skórze. Nikodem nigdy jeszcze nie widział kobiety w spodniach i wydawała się mu teraz nieprzyzwoitš.Milczenie przerwał znowu niski,głęboki alt Kasi: -Chcę z panem pomówić rzeczowo.Jakie ma pan zamiary w stosunku do Niny? -Ja?... -Proszę,niech pan nie stara się zbyć mnie wykrętami.Sšdzę,ze powinien pan po męsku i otwarcie postawić kwestię.Przecie nie zaprzeczy pan,że zabiegasz o jej względy.Wjakim celu? Dyzma wzruszył ramionami. -Chyba nie łudzi się pan,że Nina dla niego porzuci swego męża.Że durzy się teraz w panu,to jeszcze niczego nie przesšdza. -Skšd pani wie,że pani Nina durzy się?-zapytał zainteresowany. -Mniejsza o to.Przyszłam tu,by dowiedzieć się,czy pan jest dżentelmenem,czy też człowiekiem,który zdolny jest do podłego wyzyskania słaboœci uczciwej kobiety i uczciwej żony.Uważałabym pana za łotra gdyby pan,korzystajšc z sytuacji,zrobił z Niny swojš kochankę! Była wzburzona i głos jej zaczšł drgać niemal chrapliwie.Oczy iskrzyły się ciemnympołyskiem. -Czego się pani mnie czepia -odparł już nieco poirytowany -czy ja wsadzam nos w pani sprawy? -Tak?Więc mam to rozumieć jako zapowiedŸœwiństwa,do którego pan zmierza?Ach,z jakšż rozkoszš obiłabym pana nahajem po tej kwadratowej twarzy! -Że co?-warknšł Dyzma.-Że kogo?Mnie? -Pana!Pana!-zasyczała z nienawiœciš,zaciskajšc pišstki. Dyzma był wœciekły.Cóż sobie myœli ta smarkata!Przyłazi w nocy i... Nagle Kasia zerwała się z krzesła i chwyciła go za rękę. -Nie ruszy pan jej!Słyszy pan!Nie œmie pan jej ruszyć!Wargi jej dygotały.Nikodem jednym szarpnięciem uwolnił rękę. -Zrobię,jak zechcę!Rozumie pani?Co mi tu pani ma do gadania!Przygryzła wargi i odeszła do okna. -To też coœ takiego -odburknšł Dyzma. W gruncie rzeczy wcale nie mógł zorientować się w sytuacji.Wprawdzie mile go połechtało to,że pani Nina w nim się durzy,lecz nie rozumiał,dlaczego to tak oburza Kasię, dlaczego przyszła tutaj w nocy,zamiast po prostu podzielić się swoimipodejrzeniami z ojcem.Wiedział,że nienawidziła Kunickiego,lecz dlaczego w takim razie tak namiętnie pilnuje wiernoœci macochy?U tych wielkich państwa zawsze wszystko do góry nogami. Tymczasem Kasia odwróciła się i Nikodem znowu się zdziwił:uœmiechała się doń z kokieteriš. -Gniewa się pan na mnie?-zapytała z wyraŸnym przymilaniem się -bardzo? -Pewno,że bardzo. -Ale mnie pan nie wyprosi?Można usišœć? -Czas spać -bšknšł niechętnie. Rozeœmiała się wesoło i niespodziewanie usiadła na brzegu łóżka. -Czy pan zawsze noce spędza tak cnotliwie?Tak samotnie?...Spojrzał na niš zdumiony. Pochyliła się lekko ku niemu.Nad równiutkimrzędem niebywale białych zšbków rozchylały się ciemnowiœniowe wargi,nad nimi niepokojšco poruszały się nozdrza,rumieniec zabarwił brzoskwiniowš skórę policzków.Była tak ponętna,jakš jej dotychczas nigdy nie widział. Tylko oczy nie zmieniły swego pierwotnego wyrazu.Patrzyły zimno i badawczo spod wspaniałego wšskiego łuku zroœniętych brwi. -Pan na pewno tęskni za Warszawš,gdzie noce nie skazujš mężczyzny na samotnoœć tak jak tu,w Koborowie.O,ja rozumiem pana... -Co pani rozumie?-zapytał niepewnie. -Rozumiem,dlaczego pan bałamuci Ninę. -Ja nie bałamucę -powiedział szczerze.Rozeœmiała się i nagle pochyliwszygłowę musnęła policzkiem jego wargi. -Ot,jaka sprawa -pomyœlał Dyzma -to ona przez zazdroœć!Ta też leci na mnie! -Panie Nikodemie -zaczęła filuternie -rozumiem,że pan chce i tu mieć kobietę,alenie rozumiem,dlaczego właœnie Ninę.Czy ja się panu tak dalece nie podobam? Kołdra była cienka i czuł przez niš wyraŸnie ciepło jej ciała. -Dlaczego,owszem,pani mi się podoba. -Jestem młodsza od Niny...Nie jestem też od niej brzydsza.O,niech pan patrzy... Szybkimi ruchami rozpięła pidżamę.Czarny jedwab zsunšł się œlisko po smukłym,giętkim ciele i opadł na ziemię. Nikodem zbaraniał do reszty.Patrzył wytrzeszczonymi oczyma na tę dziwnš pannę,która tak bezwstydnie stała przed nim całkiem nago.Stała tak blisko,że mógłby rękš dosięgnšć tej œniadej skóry. -No co?Co?Podobam się panu? Kasia wybuchnęła cichym œmiechem. Dyzma bezradnie siedział z otwartymi ustami. -Ładna jestem -przechyliła zalotnie głowę -a może chce pan sprawdzić,jak gładkš mam skórę,jak jędrne mięœnie?O,proszę sięnie krępować!... Nie przestajšc œmiać się,zbliżyła się do samego łóżka. -No! W jej œmiechu coœ przestraszało Nikodema.Nie mógł zdobyć się na żaden ruch. -A może pan myœli,że jestem nierzšdnicš?...Tak?Nie,czarujšcy panie Nikodemie, upewniam go,że zachowałam dziewictwo,o czym może się pan przekonać,jeżeli to mu bardziej konweniuje niż romans z Ninš...No!...œmiało!... Uklękła na łóżku i nagłym ruchem przycisnęła głowę Nikodema do swoich piersi.Uczuł na twarzy ich chłodny,sprężysty dotyk,nozdrza napełniłysię zapachem młodego ciała, dziwnie ostrym i podniecajšcym,a przecież tak subtelnym. -No!... -Psiakrew!-wyrzucił przez zaciœnięte zęby Dyzma i zachłannym rzutem zagarnšł jš pod siebie. Twarz Kasi owiał goršcy oddech.le ogolonewargi zaczęły łapczywie szukać jej ust. Dłonie natrafiły na spoconš włochatš skórę.Ogarnšł jš me dajšcy się przezwyciężyć wstręt. Obrzydzenie œcisnęło jej gardło. -Precz,precz,proszę mnie puœcić,ohyda!...Precz!... Smukłe ciało w spazmatycznych,rozpaczliwych rzutach usiłowało wyrwać się z grubych łap. Na próżno. Teraz zrozumiała,że przeceniła swojš miłoœć do Niny,zrozumiała,że tego poœwięcenia znieœć nie potrafi,że woli umrzeć,niż swoimi uœciskami okupić tamto uczucie. Zrozumiała -za póŸno. Gdy szybko drżšcymi rękoma nakładała pidżamę,Nikodem zaœmiał się: -He,he,he...klasa z pani dziewucha.Obrzuciłago spojrzeniem pełnym nienawiœci i pogardy,lecz on tego nie spostrzegł i dodał: -Dobrze było?Co? -Bydlę!-rzuciła przez zaciœnięte zęby i szybko wybiegła z pokoju.Teraz Dyzma już całkiem pojšć nie mógł,o co tej panience chodzi. Przecież sama przyszła,sama chciała,a tymczasem... Długo nie mógł zasnšć.Rozmyœlajšc o całymzdarzeniu doszedł do przeœwiadczenia,że Kasia nie udawała obrzydzenia,że z romansu z niš nic nie będzie. -Oni tu wszyscy fiksum dyrdum -konkludował,przypomniawszy Ponimirskiego. Nazajutrz przy œniadaniu spotkał tylko Ninę,która wyjaœniła,że Kasia leży w łóżku.Z zachowania się Niny wywnioskował,że ta nic nie wie o wybryku Kasi. Wieczorem wrócił Kunicki i zaanektował Dyzmę aż do póŸnej nocy. Dopiero następnego ranka Nikodem spotkał Kasię w przejœciu do jadalni.Na jego ukłon odpowiedziała wyniosłym skinięciem głowy.Nina już siedziała przy stole.Obie panie były milczšce.Trzeba było zaczšć rozmowę.Na pierwszš wzmiankę Dyzmy o ładnej pogodzie, Kasia odpowiedziała z wyzywajšcš ironiš: -Ach,był pan łaskaw zauważyć to niezwykłe zjawisko.Gdy zaœ wstał,by sięgnšć po wędlinę,i wpakował rękaw w masło,zaœmiała się wyzywajšco: -Takie piękne ubranie!Jaka szkoda!Œlicznie zrobione,z takim smakiem.Czy pan ma krawca w Londynie? -Nie -odparł po prostu -ja kupuję ubrania gotowe.Nie odczuł szyderstwa i zdziwił sięw duchu,że to ubranie może się aż tak podobać.Nie zrozumiał też spojrzenia pełnego wyrzutu, jakim pani Nina próbowała powstrzymać docinki Kasi. -Widzisz -powiedziała pani Nina -dostałaœ dobrš nauczkę od pana Nikodema.Mówiłam ci,że snobizm nie może leżeć w naturze pana,człowieka czynu. Kasia zmięła serwetkę i wstała. -Ach,co mnie to obchodzi.Do widzenia! -Jedziesz do Krupiewa? -Tak. -Ale przed obiadem wrócisz? -Nie wiem.Zobaczę. Gdy wyszła,Dyzma zapytał ostrożnie: -Czego się panna Kasia złoœci?Nina skinęła głowš. -Ma pan rację.Właœnie złoœci się...Może...Czy ma pan wolny czas? -Owszem. -Może przejedziemy się łódkš? -Dobrze. Wzięła szal i parasol,gdyż słońce piekło niemiłosiernie. Szli wšskš dróżkš wœród œciernisk,ku nieruchomej tafli jeziora.Nina miała na sobie białš lekkš sukienkę,niemal przezroczystš,tak że Nikodem,idšc za niš,wyraŸnie odróżniał kształt nóg. By dojœć do łódek,trzeba było przejœć przez kładkę nad doœć szerokim rowem.Nina zawahała się. -Wie pan,lepiej przejdziemy dalszš drogš. -Boi się pani przejœć przez kładkę? -Trochę. -Nie ma czego.Kładka mocna. -Ale ja dostanę zawrotu głowy i stracę równowagę... -Hm...czy warto obchodzić?Ja paniš przeniosę. -Nie wypada!-uœmiechnęła się niemal figlarnie.Uœmiechnšł się i Dyzma.Pochylił sięi wzišł jš na ręce.Nie broniła się,a gdy znaleŸli się na kładce,objęła go za szyję i przywarła doń mocno. -Oj,ostrożnie... Umyœlnie szedł coraz wolniej i postawił jš na ziemi o parę kroków dalej,niż tego wymagała długoœć przeprawy.Nie zmęczył się,lecz że był nieco zadyszany,Nina zapytała: -Ciężka jestem?Jak długo mógłby pan mnie nieœć?Nikodem spojrzał w jej rozjarzone oczy. -Mógłbym ze trzy mile,z pięć mil... Odwróciła się szybko i szli w milczeniu,aż do łódki.Gdy już odpłynęli doœć daleko od brzegu,Nina powiedziała: -Niech mi pan tego nie weŸmie za złe,co powiem.Wydaje mi się,że kobieta nie może być szczęœliwa,jeżeli nie ma kogoœ,kto by jš nosił na rękach.Nie w przenoœni,nie.Wprost nosił na rękach. Dyzma złożył wiosła.Przypomniał mu się mały tłuœciutki pan Boczek i jego żona,która musiała ważyć co najmniej sto kilo.Boczek na pewno nie nosił jej na ręku -uœmiechnšł się - a jednak sš szczęœliwi. -Nie wszystkie kobiety -rzekł głoœno. -Zgadzam się,ale te kobiety,którym tego do szczęœcia nie brak,muszš być nieco wynaturzone,zmaskulinizowane,pozbawione tego,co stanowi treœć kobiecoœci.Na przykład...Kasia. W jej głosie brzmiała nuta niechęci. -Co,pokłóciła się pani z pannš Kasiš? -Nie to -odparła Nina -ona po prostu złoœcisię na mnie. -Za cóż to?Zawahała się. -Za co?...Ach,czy ja wiem...Może za to,że czuję do pana...sympatię. -Panna Kasia mnie me lubi? -Nie to. -A jednak nie lubi.Dziœ przy œniadaniu takie szpilki mi wsadzała. -No,ale pan nic sobie z tego nie robi.I odcišł się pan znakomicie.Pan tak umie kilkusłowami osadzić adwersanta... Dyzma rozeœmiał się.Przypomniał sobie opowiadanie Waredy o krynickim kawale Ulanickiego. -Czasami -powiedział -można to zrobić i bezsłów.Jak byłem w maju w Krynicy,to w moim pensjonacie mieszkał pewien bubek.Wie pani,taki elegant z morskiej pianki.Przy stole siedział naprzeciw mnie i co dzień przez cały obiad gadał i gadał!O czym on nie gadał! Wszystkimi językami!A wszyscy słuchajš,zwłaszcza panie!A on czaruje i czaruje. -Znam typy tego rodzaju -wtršciła Nina -takie bawidamki.Nie znoszę takich. -I ja też nie znoszę.Więc jednego dnia już nie mogłem wytrzymać.Kiedy ten już z pół godziny gadał,pochyliłem się raptem do niego i jak nie huknę:-Huuuu!... Nina wybuchnęła œmiechem. -A on co?-zapytała. -On?Zamilkł z miejsca i więcej go nie widzieliœmy.Wyjechał czy coœ. Pani Nina zawołała: -Ach,jakież to œwietne.I to takie w pańskimwłaœnie stylu!Gdyby mi pan nawet nie powiedział,że to pan tak zrobił,na pewno bym odgadła.Œwietne! Dyzma był kontent z efektu. -Wie pan -cišgnęła Nina -nigdy nie spotykałam takich mężczyzn jak pan.I wydaje mi się,że znamy się już od lat.Wydaje mi się,że potrafiłabym już dziœ powiedzieć œciœle,co pan w każdym wypadkuzrobi,co powie.I to jest zastanawiajšce,że jednak za każdym razem odkrywam w panu nowe rewelacje,nowe niespodzianki.A przecie pan jest monolitem... -Kim?... -Monolitem.Konstrukcja pańskiego charakteru jest matematycznie konsekwentna.Na przykład pański sposób obcowania z kobietami!Fascynuje prostotš.Prawda,może jest nieco surowy,a nawet,powiedziałabym,brutalny.Ale wyczuwa się pod nim głębię przemyœleń. Właœnie człowiek wielkiego czynu,właœnie głęboki intelektualista musi mieć sposób bycia, taki wyzwolony z wszelkich werteryzmów czy liryzmów,pozbawiony takiej ornamentacji i połyskliwego blichtru.O,pan nie należy do ludzi,którzy przypominajš mi sklep,gdyż wszystkie swoje wartoœci wystawiajš w witrynach.Przepraszam pana za tę metaforę.Pan na pewno nie znosi metafor? Nikodem nie wiedział,co znaczy to słowo,odparł więc na wszelki wypadek: -Dlaczego...owszem... -Pan jest uprzejmy.Ale to nie jest pańskie genre.W panu nic nie ma z baroku.Trafnie pana okreœliłam? Dyzma zaczšł się wewnętrznie irytować.Niewyobrażał sobie,by można było słuchać kogoœ mówišcego przecie po polsku i nie rozumieć ani jednego zdania. -Owszem -bšknšł. -Ach,pan nie lubi mówić o sobie. -Nie.Nie ma o czym. Chwilę milczał i dodał innym tonem: -Może popłyniemy do tego lasku?-Wskazał doœć odległy brzeg,poroœnięty soœninš. -Dobrze.Ale teraz ja będę wiosłowała,a panprzejdzie do steru. -Nie zmęczy się pani? -Nie.Trochę gimnastyki nie zawadzi.ŁódŸ była doœć wšska i chybotna.Wymijajšc się, musieli trzymać się siebie,by nie stracić równowagi. -Umie pan pływać?-zapytała. -Jak siekiera -odparł Nikodem i zaœmiał się. -I ja nie umiem.Musimy zatem zachować ostrożnoœć.Dopływali do lasku,powietrze było nasycone zapachem rozgrzanego słońcem żywicznego igliwia. -Wysišdziemy?-zapytała. -Możemy.Posiedzimy trochę w cieniu. -Tak,upał ogromny. Dziób łodzi œlisko osiadł na piaszczystym brzegu.Wyżej,gdzie zaczynały się drzewa, ziemia pokryta była gęstym wełnistym mchem. -Œlicznie tu,prawda?-zapytała Nina. -Niczego sobie. Siedli na mchu i Nikodem zapalił papierosa. -Czy bardzo zdziwił pana mój list? -Dlaczego,ucieszył mnie bardzo -odparł Dyzma,wycišgajšc z kieszeni wšskš kopertę- noszę ten list na sercu. Pani Nina zaczęła prosić,by zniszczył list,który przecie może wpaœć w czyjeœ ręce. -Niech pan nie zapomina,że jestem mężatkš.Proszę zniszczyć. -Za nic -upierał się Dyzma. -Niech pan mnie nie podejrzewa o tchórzostwo.Po prostu chciałabym uniknšć przykroœci. Wycišgnęła rękę,lecz Nikodem podniósł listtak wysoko,że nie mogła dosięgnšć. -No,proszę,niech pan odda. -Nie oddam -zaœmiał się. Widzšc,że Dyzma przekomarza się,Nina uœmiechnęła się również i upatrzywszy szczęœliwy moment,szybkim ruchem chciałalist wyrwać.Przechyliła się przy tym tak,żeoparła się o jego ramię.Nikodem objšł jš i zaczšł całować.Najpierw próbowała się bronić, lecz trwało to tylko chwilę. Z daleka,z drugiej strony jeziora,dolatywałledwie dosłyszalny warkot. To pracowały tartaki pana Kunickiego, Dyzma podłożył ręce pod głowę i wycišgnšł się na mchu.Nina siedziała skulona. Pochyliła się nad nim i szepnęła: -Po co,po co to zrobiłeœ?Teraz już nigdy cię nie zapomnę...Będę stokroć nieszczęœliwsza niż dotychczas...Boże,Boże!...Ja nie potrafię już teraz żyć tym strasznym życiem...Nie potrafię żyć bez pana... -A po co potrafiać? -Nie mów,nie mów tak,nie mów!Nie zniosę roli żony zdradzajšcej starego męża.To ohydne. -Przecie go nie kochasz... -Nienawidzę,nienawidzę! -No więc? -Ach,udajesz,że mnie nie rozumiesz.Ja nie potrafię żyć z wiecznym kłamstwem w duszy.To ponad moje siły.To zatrułoby mi każdš chwilę spędzonš z tobš...Boże,Boże, gdybym mogła zerwać te kajdany. -A cóż to trudnego?-wzruszył ramionami.-Tyle ludzi rozwodzi się. Zagryzła wargi. -Jestem niska,głupia,będziesz miał rację,jeżeli mnie potępisz,ale nie umiałabym obejœć się bez zbytku,bez atmosfery bogactwa.Wstydzę się tego...Gdybyœ ty był bogaty! -Może jeszcze i będę.Kto to może wiedzieć...-Kochany!-złożyła ręce jak do modlitwy -kochany!Ty przecie jesteœ taki silny,taki rozumny!Gdybyœ sobie postanowił,przeprowadziłbyœ wszystko.Prawda? -Prawda -odparł niepewnie. -Widzisz!Widzisz!Wyrwij mnie stšd!Ratuj mnie'.Zaczęła płakać. Dyzma objšł jš i przytulił.Nie wiedział,jak uspokoić jej płacz,więc milczał. -Jakiœ ty dobry,jakiœ ty kochany,żebyœ ty wiedział,jak ja ciebie strasznie kocham nęła za sobš kiego,kogo ľAÔ48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŘÜ@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żHP cIe c cJȲ cKz'ŐLO+{ c €MĘ8‰0 i...ja nie chcę,ja nie mogę mieć przed tobš tajemnic!Możesz mnš póŸniej pogardzać,ale wyznam ci wszystko.Obiecaj,że mi przebaczysz!Obiecaj!Ja,widzisz,jestem taka biedna,taka słaba. Ja doprawdy nie umiałam się bronić.Ona miała na mnie jakiœ wręcz hipnotyczny wpływ... -Jaka ona? -Kasia.Ale przysięgam ci,że więcej nie poddam się tej hipnozie już nigdy,przysięgam! Wierzysz mi? Nikodem absolutnie nie wiedział,o co jej chodzi.Skinšł więc głowš powiedział,że wierzy. Chwyciła jego rękę i przywarła do niej ustami. -Jakiœ ty dobry!Jakiœ ty dobry!...Zresztš Kasia i tak na szczęœcie wyjeżdża do Szwajcarii. -Kiedy wyjeżdża? -Już w przyszłym tygodniu.Na cały rok! -Na rok.To twego męża będzie dużo kosztowało. -Nie.Nic nie będzie kosztowało,bo Kasia od niego nie wzięłaby grosza. -To z czego będzie żyła? -Z czego?Ona przecie ma po matce doœć duży kapitał w banku. -Tak?Nie wiedziałem.Pan Kunicki nic mi o tym nie mówił. -Ach,po co o nim wspominasz!Mówmy o sobie. Czuła się niezwykle zdenerwowana i roztrzęsiona. Wracali w milczeniu. Na tarasie spotkali Kunickiego.Był uœmiechnięty i swoim zwyczajem zacierał małe ršczki. Przywitał ich z manifestacyjnš radoœciš,wypytywał o stan humorów i o wycieczkę łodziš, lecz gdyby nawet chcieli mu odpowiedzieć,nie znaleŸlibyna to miejsca w jego gadaninie. -No,a cóż tam słychać przy wielkim ołtarzu?-zagadnšł Kunicki. -Niby w Warszawie?Ano nic nadzwyczajnego.Gadaliœmy z Jaszuńskim i Ulanickim o moim projekcie magazynowania zboża. -Co pan mówi?No i co?Jakie wyniki?Sprawa jest na dobrej drodze? -Ano tak.Tylko,panie!Tajemnica państwowa!Kunicki położył palec na ustach i szepnšł: -Rozumiem!Tss...Żona idzie,to może pan mi po obiedzie opowie.Nie posiadam się z ciekawoœci. -Nie szkodzi -powiedział Nikodem -przecie pani Nina nikomu nie powie.Mogę przy niej opowiedzieć. -O czym?-zapytała Nina,nie patrzšc na nich.-Nino -ostrzegł Kunicki -uważaj tylko.To tajemnica państwowa.Pan Dyzma wraz z rzšdem przygotowuje kapitalny plan ratowania kraju przed kryzysem gospodarczym.To projekt pana Dyzmy,za który powinni go ozłocić!No więc jakże,kochany panie Nikodemie? Dyzma opowiedział pokrótce wszystko,co dotyczyło obligacji zbożowych.Kunicki zacierał ršczki i co parę zdań powtarzał: -Genialne,genialne! Pani Nina wpatrywała się w genialnego projektodawcę rozszerzonymi Ÿrenicami,w których malował się podziw. -Jednš tylko mamy trudnoœć -zakończył Dyzma -mianowicie nie ma gdzie składać zakupionego zboża.Na budowanie magazynów nie ma forsy. -Ha!-zawołał Kunicki -to rzeczywiœcie przeszkoda...Ale...Panie Nikodemie,a co by pan sšdził o takim wyjœciu z sytuacji:rzšd kupuje zboże,ale pod warunkiem,że sprzedajšcy zobowišzuje się je przechować.Powiedzmy,nie każdy ma gdzie przechować,ale zawsze ziemianinowi łatwiej jest nawet pobudować spichlerz i mieć zboże sprzedane,niż gnoić je również u siebie i bankrutować.Mnie to wyjœcie wydaje się realne.Co pan o tym sšdzi? Dyzma aż oniemiał.-To łeb ma stary drań -pomyœlał z podziwem i chrzšknšł: -Gadaliœmy o tym -rzekł chytrze -może i tak da się zrobić.Kunicki zaczšł rozstrzygać szczegółowo ten pomysł,a Nikodem słuchał chciwie,notujšc w pamięcisłowa „starego cwaniaka ”,gdy zjawił się lokaj. -Jaœnie pana proszš do telefonu.W nowym tartaku zerwała się transmisja i jest jakiœ nieszczęœliwy wypadek. -Co?Co ty mówisz!Prędzej samochód!Przepraszam państwa...Wyleciał zpokoju niemal biegiem.Kończyli obiad we dwójkę. -Z pana jest wielki ekonomista -powiedziałaNina nie podnoszšc oczu -czy pan studiowałza granicš?Dyzma nie zastanowił się i odparł: -Tak,w Oksfordzie. Na twarz Niny uderzyły rumieńce. -W Oksfordzie?...Czy...czy...nie kolegował pan tam z Jerzym Ponimirskim? Nikodem teraz dopiero połapał się,że palnšł głupstwo.Mogła przecie w każdej chwili zapytać brata i stwierdzić,że Dyzma zełgał.Nie było jednak wyjœcia.Trzeba brnšć dalej. -Owszem -rzekł -znałem.Dobry był kolega.Pani Nina milczała. -A wie pan -spytała po chwili -jakie nieszczęœcie go spotkało? -Nie. -Wpadł w ciężkš chorobę nerwowš.Prowadził niemożliwy tryb życia,pił,hulał, awanturował się i wreszciedoszedł do obłędu.Biedny Żorż!...Dwa lata był w domu obłškanych...Trochę go podleczyli.Nie ma już teraz napadów furii,lecz o zupełnym wyleczeniu,niestety,mowy być nie może...Biedny Żorż...Nie może pan sobie wyobrazić, jak strasznie cierpiałam z jego powodu...Tym bardziej że on od czasu swej choroby stał się tak nieżyczliwy dla mnie.Przedtem kochaliœmy się bardzo.Wie pan,że Żorż jest tu,w Koborowie... -Tak?... -Tak.Mieszka w pawilonie,w parku,z sanitariuszem.Nie widuje go pan dlatego,że lekarze zalecili mu jak najrzadsze obcowanie z ludŸmi,gdyż to pogarsza jego stan.Ale czy ja wiem,może ujrzenie pana,kolegi z dawnych lat,nie zaszkodziłobymu.Czy lubiliœcie się wzajemnie? -Owszem,żyliœmy ze sobš dobrze. Ninę to ucieszyło.Uczepiła się tego projektu i proszšc Dyzmę,by nie wspominało tym Kunickiemu,oœwiadczyła,że pójdš po obiedzie do pawilonu.Nikodem ocišgał się i próbował się wykręcić,lecz bojšc się wzbudzić podejrzenia,musiał się zgodzić. Gdy znaleŸli się wœród drzew,Nina zarzuciła mu ramiona na szyj ę i przytuliłasię doń całym ciałem.Nikodem,przejęty obawami „wsypania ”się,pocałował jš od niechcenia kilka razy. -Tak mi dobrze z panem -mówiła -tak czujęsię spokojna...Wsunęła rękę pod ramię Nikodema. -Kobieta zawsze jest bluszczem -powiedziała w zamyœleniu -będzie marnie wegetować, pełzajšc po ziemi,jeżeli nie znajdzie silnego drzewa,po którym może wspišć się ku słońcu... Dyzma pomyœlał,że to jest bardzo dobre powiedzenie i że warto je zapamiętać. Pawilon był małš willš w stylu odrodzenia,tak porosłš winem,że tylko gdzieniegdzie przeœwiecała białoœć jej œcian.Przed niš na gładko wystrzyżonym trawniku ujrzeli leżak i wycišgniętego na nim nieruchomo młodego hrabiego. Zbliżajšcych się dostrzegł ratlerek i zaczšłujadać histerycznym szczekaniem, przypominajšcym kaszel. Ponimirski leniwie odwrócił głowę i zmrużywszy oczy przed słońcem przyglšdał się nadchodzšcym przez chwilę.Nagle zerwał się na równe nogi,obcišgnšł ubranie i wsadził monokl w oko. -Dzień dobry,Żorż -wycišgnęła doń rękę Nina -przyprowadzam ci twego dawnego kolegę z Oksfordu.Poznajesz go? Ponimirski obrzucił ich głęboko nieufnym spojrzeniem.Z wolna ucałował rękę siostry.Z wyrazu twarzy można było wywnioskować,że obawiał się,czy jego spisek nie został wykryty.Ponuro spojrzał na Dyzmę i podał mu rękę. -Poznaję,naturalnie,miło mi,panie kolego,że mnie pan odwiedził.Nagle odwrócił się do siostry. -Wybacz,ale zostaw nas samych.Zrozumiałe,że po tak długim rozstaniu mamy sobie wiele rzeczy do powiedzenia.Może posiedzisz tu,a my się przejdziemy? Nina nie oponowała.Spojrzała porozumiewawczo w oczy Nikodema i weszła do pawilonu. Ponimirski,oglšdajšc się na wszystkie strony,odprowadził Dyzmę w pobliskš alejkę i opierajšc palec wskazujšcy o jego pierœ,zapytał gniewnie: -Co to ma znaczyć?Nędzniku!Zdekonspirowałeœ mnie przed Ninš?Może i ta szuja Kunik wie o wszystkim? -Ależ,broń Boże,ani słowa nie powiedziałemnikomu. -No,masz szczęœcie.A skšd ona wie,że przedstawiłem cię ciotce Przełęskiej jako kolegę z Oksfordu? -Tego nie wie.A co do Oksfordu,to sam powiedziałem,że uczyłem się tam.Tak wypadło z rozmowy. -Jesteœ pan nie tylko hochsztaplerem,ale w dodatku głupcem.Przecie nie umiesz słowa po angielsku! -Nie umiem. Ponimirski usiadł na ławce i œmiał się ku zaintrygowaniu ratlerka,który mu przyglšdał się bacznie. -No,jakże tam ciotka Przełęska i ten jej Krzepicki?Nie wyrzucili pana za drzwi? Dyzma chciał usišœć koło Ponimirskiego,lecz ten powstrzymał go ruchem ręki. -Nie znoszę,by ludzie pańskiej kondycji siadywali w mojej obecnoœci.Proszę opowiadać. Krótko,dokładnie i bez kłamstwa.Więc? Nikodem zdawał sobie sprawę,że mówi dońistota o niespełna rozumie,czuł jednak pomimo to onieœmielenie,jakiego nie budzili w nim ani ministrowie,ani generałowie,ani inne wielkie fisze w Warszawie. Zaczšł opowiadać,że pani Przełęska przyjęła go dobrze,że zarówno ona,jak i pan Krzepicki twierdzš,że teraz nic zrobić się nie da,że rzecz trzeba odłożyć na lat kilka. Gdy skończył,Ponimirski syknšł: -Sapristi!Nie łżesz pan? -Nie. -Wie pan,że jak żyję,nie słyszałem,by ktoœopowiadał coœkolwiek w sposób pozbawionytak dalece inteligencji.Czy pan skończyłeœ jakš szkołę? Dyzma milczał. -Co dotyczy sprawy,nie jestem takim bałwanem,bym zechciał z niej zrezygnować.Otóż wkrótce napiszę drugi list i pojedziesz pan z nim do Warszawy.Tymczasem do widzenia. Możesz pan odejœć.Brutus!Do nogi! -A jak będzie z paniš Ninš?-zagadnšł nieœmiało Dyzma. -Z paniš Ninš?...Ach,prawda.Zapomniałem o niej.ChodŸmy wobec tego.I zabierz jš pan ze sobš.Działa mi na nerwy.Ninę spotkali nazakręcie. -No cóż -uœmiechnęła się -miłe rozstrzšsali panowie wspomnienia? -Owszem -odparł Dyzma. -Moja droga -wycedził Ponimirski,poprawiajšc monokl -wspomnienia czasów,gdyœmy byli bardzo młodzi i bogaci,zawsze będš miłe.Nieprawdaż,drogi kolego? Ostatnie słowa wymówił ze specjalnym podkreœleniem i rozeœmiał się głoœno. -Naturalnie,kolego -potwierdził bez przekonania Dyzma,co wywołało jeszcze większš wesołoœć Ponimirskiego. -Mówiliœmy wyłšcznie o Oksfordzie i Londynie,gdzie tak cudownie bawiliœmy się zkolegš -powiedział wœród œmiechu.-Nie masz,moja droga,wyobrażenia,jak mi było miło usłyszeć nareszcie takš angielszczyznę,jakiej nie słyszałem od lat...Klepnšł Nikodema końcami palców po ramieniu i zapytał: -Isn't it,old boy? Dyzmie żyły nabrzmiały na skroniach.Wytężył pamięć i -o ulgo!-wypowiedział słowo, jedno jedyne angielskie słowo,jakiego w dystyngowanym towarzystwie łaskowskim od czasu do czasu używał syn rejenta Winder. -Yes. OdpowiedŸ ta jeszcze bardziej rozbawiła Ponimirskiego,natomiast Nina,widzšc speszenie Nikodema i kładšc je na karb przykroœci przestawania z nienormalnym dawnym kolegš, oœwiadczyła,że muszš już wracać.Ku jej radoœci brat nie objawił chęci zatrzymania Dyzmy i pożegnał się z nim bez nowych ekstrawagancji. -Biedny Żorż -odezwała się w alei -czy bardzo się zmienił? -Nie,nie bardzo.Może mu to przejdzie... -Niestety...Widziałam,jak przykre na panu wrażenie wywarła jego choroba.Może Ÿle zrobiłam,że zaprowadziłam pana do Żorża. -Dlaczego? -Wie pan,panie Nikodemie,niech pan go lepiej nie odwiedza,bo to nawet i jemu możeszkodzić.Lekarze mówiš,że obcowanie z ludŸmi działa nań podniecajšco,a zalecili ograniczenie podnieceń do minimum. -Jak pani chce. -Ja niczego nie chcę -przytuliła się do jego ramienia -tylko informuję,bo przecie wiem, że zrobi pan tak,jak będzie najmšdrzej i najlepiej. Zaczęła mówić o wioœnie,którš ma w duszy,i o tym,że najlepiej na teraŸniejszoœćoczy zamknšć,uważać jš za jakiœ nierealny sen,który minie,musi minšć,minie prędko.Gdy zażšdała od Dyzmy,by powiedział,że również w to wierzy -ten nierobił jej żadnych trudnoœci. Rozdział dziewišty Dni biegły równe,pogodne i jasne.Dyzma zadomowił się w Koborowie i czuł się jak usiebie w domu;Wprawdzie zły był trochę naNinę za jej stanowczoœć,z jakš upierała się przy zachowaniu wiernoœci małżeńskiejaż do nadejœcia chwili wyzwolenia,jednakże nie cierpiał z tego powodu.W naturze Nikodema Dyzmy nie leżała umiejętnoœć silnych pragnień,nie mówišc już o namiętnoœciach. Jadł dobrze,spał dobrze i próżnował. Czuł się z tym wszystkim znakomicie.Przytył nieco i opalił się,gdyż dla zabicia czasu wtoczył się trochę po okolicy.Poczštkowo robił to konno,lecz po kilku wycieczkach doszedłszy do spostrzeżenia,że to strasznie trzęsie,chodził już piechotš.Obejrzał jeszcze raz całe gospodarstwo,tartaki,papiernię,młyn,gdy gocoœ zaciekawiło,wypytywał oficjalistów, którzy na jego widok zdejmowali czapki.Wiedzieli,że nie z byle kim majš do czynienia. Otaczała Dyzmę atmosfera głębokiego szacunku i podziwu. Jedynymi chmurami na błękicie tych jasnych dni były scysje z pannš Kasiš. Wprawdzie awantury,wywoływane przez niš,dotyczyły raczej Niny,lecz nieraz mimochodem zawadzały i o Nikodema.W jednym wypadku -było to przy œniadaniu -gdy mu bardziej dopiekła,a każde jego zdanie wyszydzała bez miłosierdzia,Dyzma warknšł: -Zapomina pani,z kim ma pani do czynienia! -Nic mnie to nie obchodzi -wzruszyła ramionami -ale szachem perskim pan chyba nie jest?Czy nie trapi pana mania grandiosa? Dyzma nie zrozumiał,lecz z wyrazu twarzy pani Niny wywnioskował,że musi to być wielka obelga.Poczerwieniał i nagle z całej siły wyrżnšł pięœciš w stół. -Doœć tego,smarkata!-ryknšł.Na stole z brzękiem podskoczył y nakrycia,a obie panie oniemiały. Dopiero po chwili Kasia blada jak papier zerwała się i wybiegła.Nina nie powiedziała ani słowa,chociaż mina jej wyrażała zarówno aprobatę dla pointy Nikodema,jak i przestrach. Zaaplikowanie tak radykalnego œrodka poskutkowało,lecz poskutkowało tylko zewnętrznie.Prawda,od tego dnia Kasia nie dokuczała mu więcej ,lecz w jej oczach tym silniej żarzyła się nienawiœć,która wcišż się zbierajšc,musiała w końcu wybuchnšć. Eksplozja nastšpiła dla obu stron nieoczekiwanie jednej niedzieli z rana. Kunicki pracował w swoim gabinecie.Nina wyjechała do koœcioła.Nikodem siedział w jej buduarze i oglšdał albumy z fotografiami. Na to właœnie weszła Kasia. Jeden rzut oka wystarczył,by poznała,że trzymany przez Nikodema album zawiera wyłšcznie niezliczonš iloœć zdjęć Niny w różnych pozach,zdjęć robionych przez Kasię. -Proszę to oddać,to moje -zawołała,wyrywajšc mu album z impetem.-Nie można grzeczniej?!-krzyknšł Dyzma. Chciała już wyjœć,lecz to jš zatrzymało.Odwróciła się doń i przez chwilę milczała,lecz wyglšdała tak,że Nikodem przygotował się do zasłonięcia twarzy przed spodziewanym.78 uderzeniem,i tak,że miał ochotę chwycić jšw objęcia,przycisnšć te małe,wznoszšce się w przyœpieszonym oddechu piersi,przemocš wycałować te roziskrzone oczy i drgajšce pełne wargi,z których wreszcie zerwały się chlaszczšce jak bicz słowa: -To jest podłoœć,podłoœć!Pan jest nikczemny!Pan jš zbezczeœcił!Pan wdarł siędo domu mego ojca,by uwieœć jego żonę!Jeżeli pan nie wyniesie się stšd zaraz,przy pierwszej sposobnoœci,obiję pana harapem,jak psa!Drwię sobie z pańskiej pozycji socjalnej,drwię z pańskichstosunków!Rozumiesz pan!Memu ojcu możesz pan tym imponować,nie mnie! Radzę panu po dobremu:wynoœ się stšd,i to prędko!... Głos jej stawał się coraz donioœlejszy,a żedrzwi w amfiladzie były pootwierane,dobiegł do uszu Kunickiego.Rozpłomieniona Kasia nie słyszała jego szybkich drobnych kroczków.Nie słyszał ich i Nikodem,zaskoczony żywiołowym wybuchem tej,zdawałoby się,spokojnej panienki. Kunicki stanšł w progu,a twarz jego skurczyła się wœciekłoœciš. -Kasiu -powiedział cicho -proszę wyjœć. Nie ruszyła się z miejsca. -Proszę wyjœć -powtórzył jeszcze ciszej -masz przejœć do mego gabinetu i zaczekać na mnie. Mówił na pozór spokojnie,lecz w tym spokoju wisiał jakiœ nieodparty nacisk.Kasiawzruszyła ramionami,ale jednak usłuchała rozkazu. -Co tu było?-zapytał Kunicki Dyzmę. -Co było?A to było -odparł ten -że pańska córka kazała mi się wynosić z pańskiego domu i zrugała mnie od ostatnich.Diabli jš wiedzš,czego ona chce ode mnie,ale jak mnie wyrzucajš,to nie będę wracać oknem.Ana pański ten...kontyngent i na podkłady kolejowe to może pan teraz pogwizdać,bo ja... Kunicki chwycił go za rękę. -Panie Nikodemie,przepraszam pana bardzo za mojš córkę.Niech pan o wszystkim zapomni.Dziœ jeszcze Kasia wyjedzie za granicę.Czy to da panu dostatecznš satysfakcję? -Satysfakcję...a co nawymyœlała mi,to co? -Mówię panu,kochany panie Nikodemie,dziœ jeszcze wypędzę jš z domu. Stary był coraz bardziej poirytowany i coraz spokojniejszy na zewnštrz.Wycišgnšłdo Dyzmy rękę i zapytał: -No,zgoda? Nikodem podał swojš. Tegoż wieczora Kasia wyjechała.Nikt w domu nie wiedział,o czym mówił ojciec z córkš w zamkniętym gabinecie.Ani on,ani ona nikomu nic o tym nie powiedzieli.W dodatku Kasia wyjechała nie żegnajšc się nawet z Ninš.Jedynš w Koborowie istotš,z e kocham nęła za sobš kiego,kogo ľAÔ48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŘÜ@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żNP× c O'Đ c P÷M c QD) c RŃ6“? którš rozmawiała przed wyjazdem,była młodziutka garderobiana Irenka.Ta jednak opowiedzieć mogła tylko tyle,że panienka była bardzo zagniewana i że jš,Irenkę,obiecała sprowadzić do Szwajcarii. Po tej burzliwej i brzemiennej w skutki niedzieli żadna już chmurka me zaciemniałahoryzontu Nikodema Dyzmy.Kunicki wysilał się na uprzejmoœć.Nina ani słowem nie wspominała o nieobecnej,bo sama czuła sięteraz lżej i swobodniej. JeŸdziła z Nikodemem samochodem na dłuższe spacery.Pływali łódkš.Nie zmniejszyła się wszakże jej stanowczoœć i romans wcišż ograniczał się do rozmów,polegajšcych właœciwie na jej własnych monologach,oraz do przelotnych pocałunków.Wszelkie perswazje i namowy Nikodema nic odnosiły skutku. Nic mógł zrozumieć powodów tego uporu.Tym bardziej że od służby dowiedziałsię,iż pani Nina na noc zamyka się na klucz,a podobno robiła to zawsze,od samego niemal œlubu. Lokaj,który tych informacji Dyzmie udzielił,pokpiwał nawet nieznacznie z jaœnie pana,co po to z hrabiankš się ożenił,żeby córce zrobić przyjemnoœć. Wszystko to Dyzmie wydawało się mgliste i tajemnicze.Postanowił sobie kiedyœ przycisnšć Ninę do muru,by ta mu jasno wyłożyła,co i jak.Tymczasem dowiadywał się od niej wielu szczegółów z życia jej własnego i jej rodziny.Gdy chodziło o sprawy dotyczšce męża,Nina wykazywała zupełnš nieœwiadomoœć interesów. -Nic mnie to zresztš nie obchodzi -mawiała-to jest rzecz mężczyzn. W każdym razie o tyle była zorientowana,że powtarzała Dyzmie,iż ich przyszłoœć od niego tylko zależy,gdyż ona własnego nie ma nic,nawet przysłowiowej koszuli. Wprawiało to Nikodema w duże zakłopotanie,ponieważ nie miał najmniejszej nadziei zdobycia takiego majštku,jaki by wystarczał na zaspokojenieobecnych wymagań Niny. Zresztš nie zależało mu specjalnie na małżeństwie z niš.Owszem,podobała się mu bardzo, no i była wielkš damš,nie byle co,hrabianka Ponimirska...Ale ewentualnoœć ożenienia się z niš traktował jako rzecz nierealnš,na równi z innymi swymi sukcesami ostatnich czasów. Natomiast stan uczuć Niny nie budził w nim najmniejszych wštpliwoœci.Każdym gestem, każdym spojrzeniem i wreszcie niemal każdym słowem manifestowała swojš miłoœć. Kunicki,jak wnioskował Dyzma,zbyt był zajęty interesami i zbyt mało przestawał zżonš, by mógł ich podejrzewać.Zresztš samnamawiał ich do wycieczek we dwójkę. Po powrocie z jednej z takich wycieczek Nikodem zastał w hallu depeszę adresowanš do siebie.Otwierajšc jš był przekonany,że to wiadomoœć od ministra Jaszuńskiego.Spotkała go jednak niespodzianka:pod krótkim tekstem widniał podpis...Terkowskiego! Nikodem czytał,a Nina zaglšdała mu przez ramię.Depesza brzmiała: Pan Prezes Rady Ministrów prosi pana o przybycie jutro,tj.w pištek,o godz. siódmej na posiedzenie komitetu ekonomicznego RadyMinistrów w wiadomej sprawie. Terkowski. Nadszedł Kunicki i Dyzma podał mu depeszę.Stary przeczytał jš w mgnieniu okai z nieukrywanym podziwem zapytał: -Nadzwyczajne!Czy to w sprawie zbożowej?-Tak -potwierdził Nikodem. -Więc to już się robi? -A jak pan widzi. -Boże drogi -Kunicki rozstawił ręce.-Boże drogi,ile to przy pańskich wpływach, kochany panie Nikodemie,można dobrego ludziom zrobić! -Tak -uœmiechnęła się Nina -jeżeli tych wpływów używa się dla dobra ogółu,no i jeżeli się trafnie potrzeby ogółu ocenia. -O,przepraszam -zaoponował Kunicki -nie tylko dla ogółu.Czyż prywatnym ludziom nie należy pomagać?He,he!Na pewno w komitecie ekonomicznym bierze udział i minister komunikacji.Będzie pan miał możnoœć pomówić z nim przy sposobnoœci i o podkładach kolejowych.Co? Nikodem wpakował ręce w kieszenie spodnii skrzywił się. -Wolałbym nie teraz.Nieskładnie będzie. -Cóż znowu!Panie Nikodemie!Ja przecież żadnego nacisku nie wywieram.Całkowicie pozostawiam to do pańskiego uznania.Tylko tak mimochodem napomknšłem,gdyż dostawa podkładów to jest interes,o którym warto pamiętać,he,he. Na potwierdzenie tego zaraz po obiedzie zabrał Nikodema do swego gabinetu i zaczšł go piłować sšżnistym wykładem o szczegółach kwestii.Kiedy zaœ ten poruszyłhistorię dawnego procesu,stary zerwał się i wycišgnšł z kieszeni klucze. -Zaraz panu pokażę dokumenty.Moim zdaniem,powinny one wystarczyć,by jeszcze raz dowieœć,że byłem w porzšdku. Odsunšł ciężkš aksamitnš kotarę i Dyzma ujrzał kasę ogniotrwałš potężnych rozmiarów. Kunicki szybko jš otworzył,wyjšł zielonš teczkę i zaczšł wycišgać z niej pliki papierów, blankietów itp.Niektóre z nich odczytywał,inne podawał Dyzmie i ten udawał,że je czyta. Wyrwał się od Kunickiego dopiero wieczorem.Nina czekała nań na tarasie i poszli przejœć się.Była smutna i rozmarzona.Niespodziewany wyjazd Nikodema,tak nagle przerywajšcy sielankę,sprawił jej prawdziwš przykroœć.Gdy znaleŸli się wœród drzew,przytuliła się doń i szepnęła: -Ale,kochanie,nie będziesz długo siedział w Warszawie?Ninuœ będzie tu strasznie tęsknił.Cóż ja pocznę,tak bardzo przyzwyczaiłam się już do tego,że mogę pana widzieć co dzień,że mogę z nim rozmawiać,patrzeć w jego oczy... Nikodem zapewniał,że niedługo wróci.Dzień,dwa,najwyżej trzy.Przy kolacji Nina była bardzo ożywiona,a to dzięki projektowi męża,który wpadł na pomysł,byoboje odprowadzili kochanego pana Nikodema na stację.Tym bowiem razem Dyzma musiał jechać kolejš,gdyż samochód miał małš reperację. Na dworcu Nina była bardzo wzruszona.Wprawdzie nie mogła pożegnać Nikodema tak, jakby tego pragnęła,jednakże wzrok jej wyrażał tyle,że starczył za najgorętsze pocałunki. W przedziale pierwszej klasy Dyzma był sam.Kunicki bowiem dał napiwek konduktorowi,tłumaczšc,by ten nikogo tam nie wpuszczał,gdyż to jedzie sam pan Dyzma, wielka figura,osobisty przyjaciel wszystkich ministrów. Było to straszne pijaństwo.Nikodema przywieziono do hotelu pijanego w sztok i na rękach wniesiono do jego numeru. Bo też było co pić.Teraz,gdy oprzytomniał,jeszcze nie mógł wyjœć z podziwu nad zdarzeniami ubiegłego dnia,które zaznaczyły się w jego umyœle jakimiœ chaotycznymi liniami. Więc posiedzenie w wysokiej sali,posiedzenie,na którym on,Nikodem Dyzma,siedział przy jednym stole razem z premierem,razem z ministrami,jak równy zrównymi,za pan brat. Czytanie jakichœ sprawozdań,jakichœ cyfr...I jedna chwila,gdy wszyscy zaczęli mu œciskać ręce za to,że powtórzył to,co poradził Kunicki na magazynowanie zboża.Jak oni to nazwali?...Aha,lombard.Œmieszne!Dotychcza-s sšdził,że lombard służy jedynie do zastawiania zegarka lub ubrania...A póŸniej co zapytanie premiera: -Szanowny panie,czy pan zgodziłby się objšć kierownictwo państwowej polityki zbożowej? Gdy ocišgał się z odpowiedziš,a potem wymawiał się,że może nie potrafi,wszyscy hurmem namawiali,aż musiał się zgodzić. Rozeœmiał się. -To cholera!Do czego człowiek doszedł.Prezes Państwowego Banku Zbożowego!Pan Prezes! Przypomniał sobie póŸniej grupę dziennikarzy,którzy go zasypywali pytaniami, oœlepiajšcy blask magnezji.Aha,trzeba zobaczyć,czy co wydrukowali. Zadzwonił i kazał służšcemu kupić wszystkie dzienniki.Zaczšł się ubierać.Gdy przyniesiono gazety,chwycił pierwszš z brzegu i poczerwieniał. Na pierwszej stronie widniała jego fotografia. Stał z jednš rękš w kieszeni i z zamyœlonš minš.Wyglšdał poważnie.Ba!Imponujšco! Pod fotografiš podpis głosił: Dr Nikodem Dyzma,twórca nowego systemu polityki rolnej,otrzymał misje utworzenia Państwowego Banku Zbożowego i nominacje na jego prezesa. Obok,pod sensacyjnym tytułem,obszerny artykuł zawierał oficjalny komunikat rzšdu, życiorys Dyzmy i wywiad z nim samym. Komunikat doniósł o uchwale Rady Ministrów,która na wniosek ministra Jaszuńskiego postanowiła rozpoczšć decydujšcš walkę z kryzysem gospodarczym przez silnš interwencję na rynku zbożowym.Następował szczegółowy opis projektu i zapowiedŸ wydania rozporzšdzeń wykonawczych po przyjęciu ustawy przez Sejm. Życiorys dla samego Dyzmy był niespodziankš.Dowiedział się zeń,że urodziłsię w majštku ziemskim swoich rodziców wKurlandii,że gimnazjum ukończył w Rydze,awyższe studia ekonomiczne w Oksfordzie,żenastępnie jako oficer kawalerii bohatersko walczył na froncie bolszewickim,gdzie został ranny i odznaczony Virtuti Militari oraz Krzyżem Walecznych,ostatnio zaœ usunšł się z widowni,zajęty gospodarowaniem na wsi w województwie białostockim. Życiorys roił się od takich przymiotników,jak:œwiatły,znakomity,twór- czy...W końcu zaznaczono,że prezes Nikodem Dyzma cieszy się opiniš człowieka o niezwykłej sile woli i charakteru,znanegoz wybitnych zdolnoœci organizacyjnych. Największe zdumienie Nikodema wywołał jednak wywiad.Czytał i oczom nie wierzył. Wprawdzie wieczorem urżnšł się do nieprzytomnoœci,ale wówczas gdy rozmawiał z dziennikarzami,był całkiem przytomny.Przecie z tego,co tu napisali,on nie mówił ani jednego słowa!Tu były wydrukowane zdania,których,pomimo wysiłków,nie mógł zrozumieć,Były wyrazy,których znaczenia nie znał,opinia o różnych sprawach,o których nie tylko nie mówił,lecz nawet nie słyszał. Zaklšł,lecz nie było w tym złoœci.Przeciwnie,kontent był z tego,gdyż po przeczytaniu takiego wywiadu każdy musiał uważać pana Dyzmę,pana prezesa banku Dyzmę,za człowieka niepospolicie mšdrego. Niemal wszystkie dzienniki zamieœciły podobne artykuły i jego fotografie w różnych pozach.Najlepiej podobała mu się ta,gdzie siedział na kanapie między premierem a ministrem Jaszuńskim,oraz ta,na której schodził ze schodów,a za nim szedł starszy jegomoœć z siwymi wšsami i trzymał kapelusz w ręku,podczas gdy on,Nikodem,miał nakrytš głowę.Podpis pod tym zdjęciem głosił: Pan prezes Nikodem Dyzma opuszcza pałac Rady Ministrów w towarzystwie swego przyszłego współpracownika,nowo mianowanego dyrektora Banku Zbożowego,p.Władysława Wandryszewskiego,b.wiceministra Skarbu. -Ha -pomyœlał Nikodem -teraz cała Polska mnie zna. Nagle przeraził się.Przyszło mu na myœl,żeprzecież dzienniki dotrš też do Łyskowa,że pan Boczek,Jurczak i oni wszyscy,którzy gotak dobrze znajš,dobrze wiedzš,że to bujdaz tš Kurlandiš i z tym gimnazjum,iż Oksfordem. Choroba! A jeżeli któremu z nich strzeli do głowy napisać do jakiego dziennika całš prawdę? Po plecach przebiegły mrówki.Chodził po pokoju i klšł,póŸniej znowu wzišł się do przeglšdania pism i przyszedł do przekonania,że jakakolwiek denuncjacja ze strony dawnych znajomych jest mało prawdopodobna.Olœni ich i onieœmieli Jego stanowisko i stosunki. Chyba że donosić będš anonimowo...Ale anonimów poważnie się nie bierze. Uspokoił się znacznie.Natomiast podczas rozczytywania się w przypisywanych mu talentach zatroskała go inna myœl:jak sobie da radę? Niby największa praca spadnie na tego dyrektora Wandryszewskiego,ale przecie i on sam będzie musiał coœ robić,mówić,podpisywać,decydować...I to wszystko w sprawach przerażajšco niezrozumiałych!Nie ma innego sposobu,tylko trzeba znaleŸć kogoœ sprytnego...Żeby taki Kunicki zechciał,ale nie zechce...W ogóle teraz będzie musiał rozstać się z posadš w Koborowie.Zrobiło mu się przykro na myœl,że rozstanie się także z Ninš,ale powiedział sobie: „Trudno.Jak trzeba,to trza.Nie ona jedna naœwiecie.” Gorzej będzie z wynalezieniem takiego goœcia,co by za niego robił...Mógłby go zrobić, na przykład swoim sekretarzem... Nagle klepnšł się w czoło. „Krzepicki!” Aż podskoczył z radoœci.Krzepicki to cwaniak,kuty na cztery łapy,ten wie,co w trawie piszczy.W butelkę nabić się nie da,ale swój chłop,brat łata,jak zrobi się z nim sztamę, będzie ruszał mózgiem za dwóch. Tak go ucieszył ten pomysł,że postanowił zaraz odszukać Krzepickiego. Ubrał się szybko i po kwadransie dzwonił już do drzwi pani Przełęskiej.Właœnie wstawano od obiadu.Oprócz pani domu był Krzepicki i cherlawa panienka,bardzo piegowata,panna Hulczyńska. Przyjęto Dyzmę głoœnymi gratulacjami.Pani Przełęska nazwała go zbawcš ziemiaństwa.Zyzio Krzepicki -Napoleonem gospodarczym,a panna Hulczyńska patrzyławeń jak w słońce. Zaczęła się rozmowa o Koborowie i wszyscy bardzo się zmartwili,gdy Dyzma oœwiadczył, że teraz nie będzie miał czasuzajmować się sprawš Żorża Ponimirskiego. -Zresztš -dodał -z jego klepkami jest tak Ÿle,że nic nie dałoby się zrobić. Zyzio zaklšł,piegowata panienka zrobiła smutnš minę,a pani Przełęska wyraziła nadzieję, że nie trzeba tracić nadziei. Kulminacyjnym momentem wizyty Nikodema Dyzmy u pani Przełęskiej była chwila,gdy pocišgnšwszy łyk kawy powiedział: -A ja tu przyszedłem z propozycjš.Panie Krzepicki,pan nie posiada żadnej posady? -Nie. -A ma pan chęć? -Naturalnie!-klasnęła pulchnymi ršczkami pani Przełęska. -Bo widzi pan -cišgnšł Nikodem -ja będę teraz potrzebował sekretarza.Sekretarz prezesa banku to przecież nie byle co;To musi być,znaczy,inteligentny,sprytny i w ogóle, faktycznie odpowiedzialny.Uważasz pan? Krzepicki oblizał wargi i zrobił niedbałš minę. -Dziękuję,panie prezesie,ale nie wiem,czy potrafię.Poza tym...hm...powiem otwarcie, pan prezes mi tego za złe nie weŸmie,ale ja chyba nie nadaję się do funkcji urzędniczych. Stałe godziny biurowe,codzienne wczesne wstawanie... Dyzma klepnšł go po kolanie. -Nic się nie bój!Żadnych stałych godzin.Będziesz pan siedział w pracy tylko wtedy,gdy ja będę siedział,a co panu się zdaje,że prezes to ma siedzieć kamieniem?Od tego jest,panie, dyrektor.My będziemy tylko od głównych spraw,od ważniejszych.No,daj pan rękę! Pani Przełęska wybuchnęła entuzjazmem.Z emocji zaczęła Krzepickiego tykać, namawiajšc go gwałtownie do natychmiastowego przyjęcia propozycji. Zyzio uœmiechnšł się i podał rękę. -Bardzo dziękuję panu prezesowi.Ale czy można spytać,jakš gażę pan prezes mi przeznaczy? Nikodema nie połechtał „pan prezes ”.Wzišł się w boki i zapytał: -No,a ile pan chciałbyœ? -Czy ja wiem?... -No,œmiało -zachęcał Nikodem. -Jak pan prezes uważa. Dyzma uœmiechnšł się dobrotliwie. -Pan prezes uważa,że pan sekretarz sam musi powiedzieć.Wszyscy uprzejmie rozeœmieli się. -Mój Boże -wtršciła pani Przełęska -mnie się zdaje,że jakieœ tysišc złotych... -Tysišc dwieœcie!-spiesznie skorygował Krzepicki. -Co?Tysišc dwieœcie?No,więc ja panu dam tysišc pięćset.Obrzucił triumfujšcym spojrzeniem pokój,a Krzepicki wœród zachwyconych „ochów ”pani Przełęskiej zerwał się i głoœno szurgajšc nogami,dziękował panu prezesowi. Pani Przełęska oœwiadczyła,że to nie może skończyć się na sucho,i kazała służšcemu przynieœć butelkę szampana. -No -rzekł Dyzma podnoszšc szklaneczkę -no,panie Krzepicki,tylko jeden jedyny warunek:sztama!Rozumiesz pan?Szrama!Sztama,to znaczy,musimy trzymać się jeden z drugim.I ani pary z gęby o tym,o czym ze sobš gadamy... -Rozumiem,panie prezesie. -A ja panu powiem,że jak będę z pana zadowolony,to na œwięta czy przy innej okazji dwa,trzy tysišczki gratyfikacji. Krzepicki odprowadził Dyzmę do hotelu.Po drodze rozmawiali jeszcze o organizacji banku i Nikodem zapowiedział,że zaraz jutro poznajomi Krzepickiego z dyrektorem Wandryszewskim. -Nie będę miał zbyt wiele czasu,bo muszę załatwić inne sprawy,więc tak się umówimy, że organizacjš zajmie się Wandryszewski,a sprawozdania będzie składał nie mnie,tylko panu,rozumiesz pan?A pan będzie gadał ze mnš i referował,i moje rozporzšdzenia powtarzał tamtemu. -Tak będzie najlepiej -powtarzał Krzepicki. -Umiejętnoœć kierowania,panie Krzepicki,zapamiętaj to pan sobie,polega na umiejętnoœci szybkiej decyzji! W hotelu zastał Ulanickiego,który powitał go tubalnym „na zdar!” -Wiesz,Nikusiu,że jeszcze mi we łbie huczypo wczorajszej bibie.Ale!Czyœ ty złożył już wizyty? -Jakie wizyty? -No,wiesz,wypada.Premierowi,Jaszuńskie mu,Brożyńskiemu i jeszcze kilku,bo Terkowskiemu pewno nie chcesz?Chociaż,wiesz,widziałem wczoraj,że on żalu do ciebie nie ma. -Sšdzisz,że koniecznie trzeba? -No,niby tak. -Hm -zakłopotał się Dyzma -kiedy,wiesz,taksamemu...Gdybyœ ty ze mnš poszedł... -No,mogę pójœć... Ułożyli się,że jutro złożš wizyty,gdyż tego wieczora musieli jeszcze odbyć konferencjęw sprawie terminu otwarcia banku i rozpoczęcia jego działalnoœci. W niespełna dwa tygodnie wstępne prace organizacyjne znajdowały się już w pełnym sobš kiego,kogo ľAÔ48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŘÜ@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żSP§ c T÷ Ś c Uá c V~)ř c Wv6ăE biegu.Wyznaczono lokal w nowym gmachu przy ulicy Wspólnej,przeznaczajšc na biuro banku dwa piętra oraz oœmiopokojowe mieszkanie dla pana prezesa. Wprawdzie sama ustawa była jeszcze wałkowana na komisjach sejmowych,lecz nie ulegało wštpliwoœci,że obie izby uchwalš projekt rzšdowy bez większych poprawek. Dyzma nie miał z tym wszystkim kłopotu,gdyż wszelkie sprawy załatwiali Wandryszewski i Krzepicki. Ten ostatni okazał się nieoceniony.Zabrał się do pracy z zapałem,a że istotnie nie brakło mu sprytu,przeprowadzał co chciał,zasłaniajšc się wcišż stanowczo wypowiadanym zdaniem: -Pan prezes sobie tego życzy. Poczštkowo Wandryszewski i inni,niekontenci z wœcibiania się Krzepickiego w najdrobniejsze kwestie,zapytywali Dyzmę,czy istotnie tak postanowił,a nie inaczej,lecz Dyzma,chociażczęstokroć nawet nie wiedział,o co chodzi,nieodmiennie powtarzał: -Jak co mówi Krzepicki,to znaczy,że ja tak zdecydowałem i nie ma o czym gadać. Toteż wkrótce musiano się pogodzić z wœcibstwem Krzepickiego.On sam zresztš zaprzyjaŸnił się z panem prezesem na dobre.Oczywiœcie,stykajšc się z nim nieustannie, szybko zorientował się w licznych brakach swego szefa.Te mu wszakże szły na rękę,czynišc sekretarza niezbędnym dopełnieniem prezesa.Tym niemniej Dyzma i wobec Krzepickiego.84 stale się trzymał na bacznoœci,a że był otoczony ogólnym podziwem i szacunkiem,wcišż rosły jego potężne wpływy i stosunki,Krzepicki przyznawał muw duchu posiadanie jakiejœ tajemniczej siłyidziwnego umysłu. Często dziwiły go wprawdzie momenty jakby przyćmienia umysłu Nikodema,kiedy zdawał się nie orientować w najprostszychsprawach,lecz doszedł do przekonania,że pan prezes umyœlnie „udaje frajera ”,by tym lepiej przyłapać podwładnych na jakichœ kombinacjach.Zresztš wiedział,że jego pozycja zależy wyłšcznie od prezesa,że znowu osiadłby na lodzie,gdyby tylko kto inny został prezesem,że w jego interesie leży wzmacnianie stanowiska swego szefa,i robił wszystko,by jego osobę otoczyć aureolš nieprzystępnoœci i olimpijskoœci. To znowuż całkowicie konweniowało Dyzmie. Oszałamiajšce zaszczyty,jakie nań spadły,wprawdzie utwierdzał y go w przekonaniu,że sam siebie dotychczas nie doceniał,lecz w najmniejszym stopniu nie zmniejszyły jego ostrożnoœci,wynikajšcej ze œwiadomoœci braków we własnej inteligencji,obyciu, wychowaniu i wykształceniu.Najswobodniejszym był w stosunku do Krzepickiego,lecz i tu zawsze starał się być tajemniczym. Wkrótce zasłynšł dzięki temu jako „najmałomówniejszy człowiek w Polsce ”.Jedni kładli to na karb angielskiego sposobu bycia,inni przyjęli do wiadomoœci to,co powiedział na fajfie u premiera,gdy go panie nagabywały o rozmowę: -Nie mam o czym mówić. Oczywiœcie,kto ma tyle do myœlenia,nie ma nic do mówienia. Ponieważ wszakże Nikodema,chociaż tego po sobie nie pokazywał,doprowadzała nieraz do rozpaczy jego nieznajomoœć różnych form i niezrozumienie wielu słów,postanowił uzupełnić zasób swojej wiedzy. W tym celu wstšpił do jednej z księgarni naŒwiętokrzyskiej i nabył trzy dzieła: Słowniczek wyrazów obcych,Encyklopedię Powszechnš oraz Bon-ton. Zwłaszcza ta ostatnia ksišżka oddawać mu poczęła wielkie usługi .Zaraz pierwszego dnia znalazł w niej rozwišzanie tajemnicy,dlaczego Ulanicki kazał mu wrzucić do skrzynki u premiera nie jeden,lecz dwa bilety wizytowe. Co do Słowniczka,używał go systematycznie.Każde słowo,którego znaczenia nie znał, zapamiętywał,by póŸniej odszukać objaœnienie. Natomiast do encyklopedii zabrał się z całšsystematycznoœciš.Zaczšł jš czytać od poczštku i do wyjazdu zdšżył dojœć do litery „f ”.Nie bawiła go wprawdzie ta lektura,lecz widzšc doraŸne jej skutki w obcowaniu z ludŸmi,postanowił wszystko przeczytać do końca. Było to bodaj jedyne zajęcie Nikodema w owym okresie,jeżeli nieliczyć lektury listów Niny.Codziennie otrzymywał przynajmniej jeden.Były to listy długie i Dyzma,chociaż przyznawał,że sš piękne,w końcu stracił cierpliwoœć i przestał je czytać.Zaglšdał tylko na koniec,gdzie bywały zwykle informacje.Z nich dowiedział się,że Kunicki nie zamierza wyrzec się genialnego administratora,lecz uważa,że Nikodem będzie mógł łatwo pogodzić stanowisko prezesa banku ze stanowiskiem plenipotenta,gdyż Kunicki absolutnie żadnych zajęć mu nie narzuca,pozostawiajšc wolnš rękę. Nina bardzo się tym cieszyła i błagała Dyzmę,by na to się zgodził.Nikodem długo namyœlał się,lecz zdecydował się przyjšć propozycję dopiero wówczas,gdy Krzepicki z całš stanowczoœciš stwierdził,że od przybytku głowa nie boli. Nie napisał tego Ninie,gdyż zgodnie z jej proœbš w ogóle do niej nie pisywał.W Koborowie listy zawsze przechodziły przez ręce Kunickiego i Nina obawiała się,by ten nie otworzył koperty,jak to już przed parulaty zdarzyło się z listami Kasi. Urzšdzeniem mieszkania pana prezesa zajmował się Krzepicki,i to z takš energiš,że w cišgu dwóch tygodni wszystkobyło wykończone i Nikodem przeprowadził się z hotelu na Wspólnš. Nazajutrz wyjechał do Koborowa,by zabraćrzeczy i rozmówić się z Kunickim. Była to niedziela,a że zapomniał zadepeszować po konie,musiał iœć pieszo.Odległoœć nie przekraczała dwóch kilometrów,a że ranek był piękny,przechadzka ta Dyzmie sprawiła nawet przyjemnoœć. W pobliżu tartaku spotkał starszego majstra z papierni,który z szacunkiem ukłonił się Dyzmie.Dyzma przystanšł i zapytał: -Cóż tu u was słychać w Koborowie? -Dzięki Bogu,nic nowego,proszę pana administratora. -Nie jestem już administratorem,tylko prezesem banku.To nie czytaliœcie tego w gazecie? -Czytaliœmy,a jakże,że nas taki zaszczyt spotkał. -No więc?Więc mówi się do mnie „panie prezesie ”.Rozumiecie? -Rozumiem,panie prezesie. Dyzma włożył ręce w kieszenie,kiwnšł głowš i ruszył dalej.Po paru krokach odwrócił się jednak i zawołał: -Hej,człowieku! -Słucham,panie prezesie. -A pan Kunicki jest w pałacu? -Nie,panie prezesie,pan dziedzic pewnikiem w Siwym Borku,bo tam kolejkę zakładajš. -Przecież dziœ niedziela,œwięto. -O,u pana dziedzica to œwięto jest wtedy,jak roboty nie ma,panie prezesie -rzekł majster z gorzkš ironiš.Dyzma nasrożył się. -Tak powinno być.Praca to grunt!A wy tobyœcie wiecznie œwiętowali.Naród z was taki. Założył ręce na plecy i poszedł w stronę pałacu. Drzwi frontowe były zamknięte i dopiero pokilku dzwonkach otworzył je lokaj,który struchlał,ujrzawszy minę Dyzmy. -Co do cholery,powymieraliœcie tutaj!Dodzwonić się nie można. -Moje uszanowanie jaœnie panu,przepraszam najmocniej,byłem w kredensie... -Co w kredensie!Bałwanie jeden!Pół godzinyczekam,a on w kredensie.Bydlę nieskrobane!No,zdejmujże palto,co patrzyszjak wół na malowane wrota.Gdzie pani? -Nie ma,proszę pana administratora,jaœnie pani pojechała do koœcioła. -Po pierwsze,nie żaden pan administrator,tylko pan prezes,ćwoku jeden,a po drugie,to jak państwa nie ma,to wy tutaj sobie œwięto urzšdzacie,próżniaki!Nie ma œwięta!Œwięto jest wtedy,jak roboty nie ma,rozumiesz!Za mordę was trzeba trzymać!No,czego stoisz? Lokaj ukłonił się i wyœliznšł się do hallu. -Za mordę tych draniów trzeba trzymać -mruczał Dyzma do siebie -inaczej na łeb włażš. Włożył ręce w kieszenie i zaczšł chodzić.Wszystkie pokoje były już sprzštnięte,w sypialni Kunickiego natomiast na œrodku pokoju stała szczotka do zamiatania.Zadzwonił i bez słów wskazał służšcemu szczotkę. -Uch,cholera!-burknšł,gdy ten zniknšł za drzwiami.Obszedł cały parter i wszedł na górę.W saloniku Niny były otwarte okna.Niebył tu jeszcze nigdy i z ciekawoœciš zaczšłoglšdać meble,obrazy,fotografie. Tych najwięcej było na biurku.Nikodem usiadł na małym foteliku i przyglšdał się im.Od niechcenia spróbował otworzyć szufladę,lecz była zamknięta.Druga też,natomiast œrodkowa była otwarta. -Co też ona tu ma?-pomyœlał i odsunšł szufladkę do połowy.Wewnštrz panował takiż uderzajšcy ład jak i na biurku.W opaskach z niebieskich i zielonych wstšżek leżały listy. Zaczšł je przeglšdać.Były to przeważnie listy koleżanek Niny z klasztoru,niektóre były pisane po francusku. Tuż obok leżała ksišżka,oprawna w płótno.Zajrzał.Był to rękopis pisany rękš Niny. Więcej niż połowa kartek było czystych. -Pamiętnik -pomyœlał i zaciekawił się. Wzišł go i usiadł na oknie,by w porę zobaczyć nadjeżdżajšcy powóz. Na pierwszej kartce widniał aforyzm: „Wszystko zrozumieć -to wszystko przebaczyć.” Na odwrocie zaczynał się tekst: Przystępuje do pisania tego,co jest tak oœmieszone:pamietnik.Nie,to nie bedzie mój pamietnik.Pitigrilli powiada,że człowiek piszšcy pamietnik przypomina takiego, którypo wytarciu nosa przyglšda się chusteczce.Nie ma racji.Bo czyż chodzi o spisywanie zdarzeń?A nawet wrażeń?Przecie ja na przykład bedę pisałajedynie po to,by ujrzeć swoje myœli w konkretnym ich wyrazie.Wydaje mi się,ze wogóle musi nie wyrażona słowem czy pismem nie może bya myœlš sformułowanš,skonkretyzowanš. I drugie kłamstwo o pamietniku:zdaje sie,że to Oskar Wilde stwierdził,iż piszšcy pamietnik czyni to œwiadomie,jedynie po to,by ktoœ mógł kiedyœ to przeczytać. Mój Boże!Widocznie nie przyszło mu na myœl,że może istnieć człowiek nie majšcy na œwiecie nikogo,nikogo w całym przeraŸliwym tego słowa znaczeniu! Dla kogóż mogłabym pisać?Dla niego?Dla tego,który właœnie jest równoznaczny ze strasznš pustkš,otaczajšcš mnie,z pustkš,nie dajšcš się niczym zapełnić.Dla dzieci?Nie mam ich i niestety nigdy nie bedęmiała.Więc dla rodziny,która sie odsuneła ode mnie,czy dla półobłškanego Żorża? Kasia?...Och,nigdy!Jesteœmy na dwóch biegunach,ona mnie nigdy nie zrozumie. Cóż z tego,że mnie tak kocha.Czy można w ogólekochać,nie rozumiejšc?Sšdzę,że nie.Zresztšczyż to jest miłoœć?Jeżeli nawet tak,to miłoœć stojšca na bezwstydnie niskim poziomie.Nieraz myœlałam,że gdybym wskutek jakiegoœ przypadku została oszpecona...Kasia...Cóż,czym ona jest właociwie dla mnie?Dlaczego ja,która przy œwietle dziennym przeklinam ubiegłš noc,nieumiem obronić się przed tš nocš, obronić się,oczywiœcie,przed własnš słaboœciš?... Nikodem wzruszył ramionami. Ot,ględzi i tyle.Co to wszystko ma znaczyć? Przewrócił kilka kartek. Pamiętnik był pisany bez podania dat.Na jednej z dalszych stron znalazł krótkš wzmiankę o pobycie za granicš,dalej rozmyœlania na temat muzyki,póŸniej znowuo jakiejœ Bilitis i o jakiejœ Mnazidice.(Pewnokuzynki czy koleżanki Niny.) Chciał znaleŸć coœ o sobie.I rzeczywiœcie,po przeczytaniu kil kudziesięciu kart ujrzał swoje nazwisko. -No,zobaczymy -pomyœlał z zaciekawieniemizaczšł czytać: Poznałam dziœ nowego człowieka.Nazywa sie dziwnie:Nikodem Dyzma.Jest w tym brzmieniu coo tajemniczego i niepokojšcego.Ma opinie silnego człowieka.Wydaje mi się słuszna.Wyglšdałby dobrze z batem Nietzschego w reku.Po prostu emanuje zeń maskulinizm.Może zbyt brutalny,może zbyt symplistyczny,lecz tak potężny,że musi sugestionować.Kasia powiada,że on jest brusque i trywialny.W pierwszym ma racje. Co do drugiego,nie wyrobiłam jeszcze sobiezdania.Podoba mi się. Nikodem uœmiechnšł się,wyjšł notes i starannie zapisał wszystkie słowa niezrozumiałe. No,co dalej... Dalej było kilka stron zajętych opisem jakiegoœ snu i sprzeczki z Kasiš.Tu zatrzymał się, gdyż znowu była wzmianka o nim: Ona tego nie rozumie.Nienawidzi pana Nikodema,gdyż jej stosunek do życia jest zawsze patologiczny.Czymże jestem poza swojš kobiecoœciš?Przecie po to istnieje. Właœnie mój intelekt,moje wyrobienie artystyczne,słowem,wszystko ma służyć mojej kobiecoœci,nie odwrotnie.Cóż dziwnego,że działa na mnie.-przyznaje -nie tylko psychicznie,lecz i fizycznie obecnoœć mężczyzny.Mój Boże,czyż ja wiem,może rzeczywiœcie gdyby to był inny,równie zdrowy i normalnie meski człowiek,równie silnie działa3łby na mnie. -Widzisz jš!-pokręcił głowš Nikodem -byle portki,to już jej wystarczy. Wyjrzał przez okno i przekonał się,że może czytać bezpiecznie.Było teraz kilkanaœcie kart œwieżo zapisanych,gdyż atrament nie zdšżył jeszcze sczernieć. Dziœ wyjechał do Warszawy,wezwany przezpremiera.Jakże dziwnym uczuciem jest tesknota.Wprost wypija spokój duszy.Czy bedzie mnie tam zdradzał?Nie wiem, tak dalece go nie znam!Gdy o nim myœle,utwierdzam się w przeœwiadczeniu,żetreœciš jego istoty jest jakaœ tajemnica,tajemnica,która zamkneła go jak konchę.Kto wie,czy pod najwiekszym ciepłem promieni koncha kiedykolwiek się otworzy?I czy wreszcie otwarta,nie przerazi mnie? Nie wiem.Właœciwie mówišc,nic o nim nie wiem,poza tym,że pragnę go każdym nerwem i niemal każda myœlš.On tak mało mówi,tak mało i tak prosto,że doprawdy można by go posšdzić o brak inteligencji,gdyby nie codzienne dowody,że pod szeroko sklepionym czołem trwa nieustanna praca nieprzecietnego mózgu.Kasia twierdziła,że on nie jest kulturalny. Nieprawda.Jest może nie ucywilizowany,może ma pewne braki w wychowaniu, braki -przyznaje -zastanawiajšce,jeżeli chodzi o byłego oksfordczyka.Może to być jednak równie dobrze specjalna maniera.Coo w rodzaju manifestacyjnego lekceważenia form dla tym mocniejszego podkreœlenia wagi,jakš się przywišzuje do treœci To samo widocznejest w jego sposobie ubierania się.Jest niewštpliwie dobrze zbudowany,a tylko dzieki ubraniu wyglšda niezgrabnie.Zastanawiałam sie nad tym, czyjest ładny?Raczej nie.Czy? chodzi mi o jegourodę?Jest meski,hipnotyzuje mnie swš meskoœciš.Wolałabym,by miał ładniejsze ręce.Wysłałam dziœ długi list.Brak mi jego obecnoœci. Na drugiej kartce rękopis zaczynał się od dłuższego zdania w języku francuskim,po czym Nikodem przeczytał: Stało się nieszczęœcie.Myœlałam,że zemdleje,gdy przeczytałam dzienniki,Drżę na samo przypuszczenie,że może nie wrócićdo Koborowa. -To się kobita we mnie wklapała!-mruknšł do siebie Dyzma i pomyœlał,że chociaż to mile łechcze ambicję,jednak może się z czasem stać niewygodne. Leon wysłał doń depeszę gratulacyjnš.Boże,gdybyż on przyjšł propozycje Leona i został ze mnš.Myœlałamo ewentualnoœci zamieszkania w Warszawie.Nie,to jest niepodobieństwo.Bałabym się wyjœć na ulicę,by nie spotkać cioci Przełęskiej czy kogoœ z dawnych znajomych. Nie umiałabym im spojrzeć w oczy,a jednak nie potrafiłabym tym bardziej zrezygnować z widywania jego. Na następnej stronie była jeszcze krótsza notatka: Nie spałam całš noc.Boże!Przecie on teraz może stać się bogaty!!! Czy mnie kocha? Gdy go pytałam,odpowiedzial krótko:„Tak ”.A to może znaczyć bardzo wiele.Może też nic nie znaczyć... Nikodem przewrócił kartkę i spojrzał w okno.W końcu alei ujrzał zbliżajšcy się samochód.Wracał Kunicki.Szybko wstał,złożył pamiętnik Niny i wsunšł go do szuflady na dawne miejsce,po czym,starajšc się zachowywać jak najciszej,wyszedł na korytarz i zbiegł ze schodów. W samš porę,bowiem drzwi frontowe właœnie się otwierały i ujrzał w nich sylwetkę z rozkrzyżowanymi ramionami. Wpadł w objęcia Kunickiego. -Kochany,kochany panie Nikodemie!Nareszcie,nareszcie!Serdeczne gratulacje!Czy otrzymał pan mojš depeszę?I jakże?Organizuje pan ten bank z rozmachem!Prasa pisze o panu z najwyższym uznaniem!Serdecznie winszuję.Sam pan najlepiej wie,że mu życzęwszystkich pomyœlnoœci. -Dziękuję. -Niechże pan siada,kochany panie Nikodemie,kochany panie prezesie!Ja mam dla pana pewnš propozycję.Usadowił Dyzmę w fotelu i zapytał: -A może pan chciałby wypoczšć? -Nie.Nie zmęczyłem się. -No,to dzięki Bogu.Tedy niech mnie pan zechce wysłuchać.Z góry proszę,by pan niedawał natychmiastowej odpowiedzi,jeżeli taodpowiedŸ ma być odmowna.Dobrze? Nikodem uœmiechnšł się i przymrużył oko. -A jakbym tak zgadł,co mi pan chce zaproponować?Co? -Chyba niemożliwe?-zastanowił się Kunicki. -A pan chciałby,żebym ja został i nadal administratorem.Nie?Kunicki zerwał się i znowu chwycił Dyzmę w objęcia.Zaczšł obszernie motywować swój plan,aż udowodnił jak dwa razy dwa -cztery,że Nikodem powinien zgodzić się. -Przecie prezes banku,kochany panie Nikodemie,to nie urzędnik państwowy,ale szef przedsiębiorstwa,może dowolnie dysponować swoim czasem... Nikodem udawał,że się waha,lecz po kilku minutach zgodził się,pod tym jednak warunkiem,by Kunicki nie chwalił się ż w pełnym sobš kiego,kogo ľAÔ48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŘÜ@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żXPî c Y>É M Z× c €[Ţ%N c \,33 b nikomu,że pan prezes banku zbożowego jestu niego administratorem. Warunek oczywiœcie został przyjęty z całym zrozumieniem jego nieodzownoœci. Gdy rozmawiali o tym,wróciła pani Nina. Nie powiedziała nic na powitanie,lecz wyraz jej szeroko otwart ych oczu był takwymowny,że Kunicki musiałby nie mieć za grosz zmysłu spostrzegawczego,gdyby tegonie zauważył. Możliwe jednak,że nastrój,w którym się znajdował z racji nadspodziewanej zgody Dyzmy,zbytnio zwracał jego uwagę na szczęœliwy obrót sprawy,gdyż z miejsca i hałaœliwie zaczšł opowiadać żonie,jak bardzo się cieszy z tego,że kochany pan Nikodem nie porzuca Koborowa na łaskę losu,że,owszem,będzie czuwał nad jego interesami i obiecał często tu zaglšdać. -I ja bardzo się cieszę -powiedziała krótkoNina,po czym przeprosiła ich i poszła się przebrać,gdyż obiad w niedzielę podawano odrugiej. Dzień,ku z trudem ukrywanemu niezadowoleniu Niny,spędzili we trójkę.Kunicki żywo się interesował bankiem i terminem rozpoczęcia jego działalnoœci.Mówił dużo o ogólnym kryzysie,skarżył się na nadmierne podatki,na ciężar œwiadczeń socjalnych,leczjuż nie martwił się urodzajem,który wypadł w tym roku wręcz œwietnie. Po kolacji pojechali na spacer samochodem.Wieczór był wyjštkowo piękny,a droga wœród lasu,naœwietlona srebrem księżyca,miała jakiœ tajemniczy urok.Nina rozmarzona wtuliła się w poduszki auta,nawet Nikodem odczuwał coœniezwykłego w tym pędzie.Tylko Kunicki nie przestawał mówić. Po dziesištej byli już w domu.Nina szybko pobiegła na górę,jej mšż odprowadził Dyzmę do jego pokoju,życzšc przyjemnej nocy. Nikodem zaczšł się rozbierać. Teraz dopiero mógł w spokoju zastanowić się nad tym,co przeczytał w pamiętniku Niny. Trudno mu było zdobyć się na wyraŸnš o tym opinię.Jedno nie ulegało wštpliwoœci: zakochała się w nim na umór imiała nadzieję,że się z niš ożeni. Najbardziej kontent był z tego,że nie połapała się ani co do Oksfordu,ani co do jego inteligencji.Widocznie jego system był bez zarzutu.Ale co do ożenku... Właœciwie mówišc,pierwszy raz zamyœlił się nad tym poważnie.No,prawda,podobała się mu,mieć żonę hrabiankę to też nie w kijdmuchał.Żaden z tych wielkich dygnitarzy nie jest żonaty z arystokratkš...Tylko,z drugiej strony,żenić się z kobietš,która nic nie ma,a ma takie potrzeby...Tych sukien!...Trzy razy na dzień się przebiera,za granicę jeŸdzi, pierœcionki i bransolety zmienia...A przecie Kunicki w razie rozwodu złamanego grosza jej nie da... Wprawdzie z banku jest duża pensja,ale ta też nie wystarczy.Zresztš,kto wie,mogš go przecie z tego prezesostwa wylać,a wówczas co zrobi z tš babš na karku?...Zęby to Kunicki pomimo rozwodu zatrzymał go jako administratora!...Ale ba,otym nie ma gadania. I jeszcze jedno:co będzie z tym zwariowanym jej bratem.Trzeba będzie i tego gagatka wzišć za kark... Zgasił œwiatło i podcišgnšł kołdrę pod brodę. Myœl o Ponimirskim zdecydowała ostatecznie. Nie ma głupich -powiedział i przewrócił się na drugi bok.Już zasypiał,gdy nagle do uszu jego dobiegł szmer kroków na żwirowej alejce. -Co za cholera tam się włóczy po nocy -pomyœlał podnoszšc głowę. Nagle struchlał. Wœród fantastycznych smug cienia gałęzi zmieszanych z bladymi plamami księżyca ujrzał wyraŸnie jakšœ postać stojšcš przy oszklonych drzwiach od parku... -Złodziej!-przemknęło mu przez głowę. Postać stała chwilę nieruchomo,nagle podniosła rękę i rozległo się pukanie. Nikodemowi przebiegły mrówki po grzbieciei nagle olœniła go myœl: „Ponimirski!Zwariował całkiem i przyszedł mnie zabić.” Pukanie powtórzyło się na ten raz głoœniej.Dyzma nie ruszał się,po prostu bałsię poruszyć.Dopiero gdy zobaczył,że klamka się ugięła,a drzwi nie otworzyły się(więc sš zamknięte!),uspokoił się. To go oœmieliło.Cichutko wstał i idšc pod œcianš zbliżył się do drzwi.Ostrożnie wychylił głowę tak,by nie móc być dostrzeżonym. Omal nie krzyknšł ze zdziwienia. Za drzwiami stała Nina. Szybko nałożył spodnie od pidżamy i otworzył drzwi.Cicho wsunęła się do pokoju i zarzuciła mu ręce na szyję. Pocišgnšł jš w stronę łóżka. -Nie,nie -oparła się stanowczo -błagam cię,nie to...SišdŸmy sobie tu...Tak cię kochamza to,że umiesz rozumieć to moje może nawet przewrażliwienie na tym punkcie.Kochasz mnie? -Kocham. -Mój najsłodszy... Zaczęło się opowiadanie o tęsknocie,o nadziei,o radoœci,opowiadanie często przerywane pocałunkami. -I wiesz,musiałam przyjœć,nie zasnęłabym,gdybym dziœ jeszcze nie przytuliła się do ciebie,nie powiedziała ci,jak mi dobrze i spokojnie,gdy jesteœ przymnie,gdy mam tę pewnoœć,że żadna inna niekradnie mi ciebie.Powiedz,zdradzałeœ mnie?-Nie. -Na pewno? -Jak dotychczas -na pewno. -Powiedz -nalegała -czy nic masz w Warszawie dawnej kochanki?Zapewnił jš,żenie ma,w nagrodę za to został ponownie wycałowany. Zły był na siebie,że zabrakło mu stanowczoœci,obawiał się nawet,czy Nina po wyjœciu od niego nie nazwie go fujarš,coto cacka się z kobietš. Tymczasem ona zaczęła mówić o jego nowym stanowisku i o tym,czy teraz nie mogliby pobrać się. Trzeba było dyplomatyzować.Nikodem zastanowił się i odparł,że na razie muszš poczekać,bo jego dochody jeszcze nie sš wystarczajšce. -A po drugie,sama mówiłaœ,że nie chcesz mieszkać w Warszawie,a przecie ja muszę tam mieszkać. Nina zmartwiła się.Prawda...chyba żeby zamieszkali gdzieœ pod Warszawš.Nikodem mógłby dojeżdżać samochodem.Zaczęła układać plany na przyszłoœć. Nikodem poczuł sennoœć,a że bał się zasnšć,zapalił papierosa. -Ach -mówiła -i dzieci będziemy mieli.Jakaż to rozkosz,jakie szczęœcie mieć dzieci. Powiedz,kochanie,lubisz dzieci?Dyzma nie cierpiał dzieci i odparł: -Bardzo lubię. -Ach,to cudownie!Będziemy mieli dużo dzieci... -Słuchaj -przerwał jej -a czy twój mšż niespostrzeże,żeœ ty wyszła ze swojej sypialni? Zaniepokoiła się.Istotnie zbyt długo tu siedzi.Ostatecznie jest jej to obojętne,lecz pragnęłaby uniknšć awantury. Pożegnali się czule i wyszła. Dyzma położył się do łóżka,nacišgnšł kołdrę na głowę i mruknšł: -Ee...do cholery z takš miłoœciš. Rozdział dziesišty Państwowy Bank Zbożowy prosperował œwietnie.Eksperyment ekonomiczny udał się ponad wszelkie przewidywania.Zwróciło to bacznš uwagę innych państw europejskich,aprasa zagraniczna,a zwłaszcza w krajach rolniczych,domagała się od swoich rzšdów zastosowania „metody prezesa Dyzmy ”. Sam pan prezes stał się osobistoœciš cieszšcš się uznaniem sfer rzšdowych,a nawet opozycja traktowała go z szacunkiem,od czasu do czasu nie skšpišc komplementów. I nic w tym dziwnego. Państwowy Bank Zbożowy dzięki jego żelaznej ręce był podawany j ako wzór sprawnej organizacji,oszczędnej a mšdrej gospodarki i rozmachu w akcji. Nadto zasłynęła pracowitoœć prezesa Dyzmy. Człowiek ten odznaczał się bowiem nie tylko zdumiewajšcš pomysłowoœciš,lecz pracowitoœciš niezwykłš.Jego gabinet był niedostępnym sanktuarium,do którego niezmiernie rzadko wpuszczani bywali interesanci.Jedynie sekretarz Krzepicki miał tam wstęp nieograniczony.On to codziennie przedkładał prezesowi sprawozdanie poszczególnych szefów działów,on referował korespondencję,prasę i wszystkie sprawy bieżšce. Codziennie o godzinie jedenastej zjawiał się u pana prezesa dyrektor Wandryszewski na krótkš konferencję.Konferencja zaœ polegała na tym,że dyrektor przedstawiał najbardziej skomplikowane sprawy,normalnie wymagajšce długiego i gruntownego namysłu,zaœ prezes Dyzma nieodmiennie natychmiast wydawał ostatecznš decyzję: -Tę propozycję odrzucić.Albo też: -Załatwić przychylnie. Poczštkowo dyrektor miał daleko idšce wštpliwoœci,jednakże z biegiem czasu ku swemu najwyższemu zdumieniu przekonał się,że decyzje prezesa zawsze sš najszczęœliwsze. Oczywiœcie,nie przypuszczał nawet,by w tych decyzjach jakškolwiek rolę mogły odgrywać rozmowy prezesa z sekretarzem Krzepickim. W tymże czasie patera do biletów wizytowych w prywatnym mieszkaniu prezesa Dyzmy zaczęła napełniać się kartkami,na których widniały nazwiska ni etylko wszystkich grubych ryb politycznych ifinansowych,lecz i bardzo liczne nazwiska arystokratyczne.Nikodem własnoręcznie,zakażdym razem,gdy inne bilety przykrywały kartę księcia Tomasza Roztockiego,wydobywał jš i kładł na samym wierzchu. Wizyty przyjmował rzadko,tłumaczšc się nawałem pracy.Tym niemniej rewizytował wszystkich,baczšc,by œciœle przestrzegać przepisów zawartych w ksišżce Bon-ton. Stosunki z paniš Przełęskš i magiczne słowo „Oksford ”otwarły przed Nikodemem wszystkie drzwi pluto-i arystokracji.Ksišżę Tomasz nazywał go głoœno nowoczesnym Wokulskim,a multimilioner Zbigniew Szwarcnagel Neckerem dwudziestego wieku. Toteż za rzecz normalnš uznano,że gdy powstał ostry zatarg między rzšdem z jednej a przemysłem naftowym z drugiej strony,obie z ufnoœciš zwróciły się do prezesa Dyzmy, proszšc o arbitraż.Sprawa została przezeń rozstrzygnięta po salomonowemu.Najpierw.92 zwlekał z decyzjš,co zapewniło mu wdzięcznoœć przemysłowców,następnie zaœ uznał,że premie wywozowe na ropę naftowš nie mogš być stosowane,co zadowoliło rzšd. Z racji tego arbitrażu prasa ponownie zamieœciła podobiznę Nikodema,z czego tennie cieszyłby się wcale,gdyby mógł przewidzieć,jakie to da skutki i w jak prędkim czasie. Pewnego dnia urzędował w swym gabinecie,pochłonięty lekturš kroniki kryminalnej w sensacyjnych dziennikach,gdydobiegły go podniecone głosy z sšsiedniego pokoju,który był gabinetem Krzepickiego. WyraŸnie ktoœ chciał uzyskać audiencję u prezesa i wbrew wyprosinom Krzepickiego oœmielał się robić awanturę. Zirytowało to Dyzmę.Zerwał się i otworzyłdrzwi. -Cóż to za wrzask,do diabła! Krzepicki,który stał tuż przy drzwiach,zameldował: -Panie prezesie,tu jakiœ Bšczek czy Boczek chce gwałtem...Nie dokończył,gdyż gruby, niski człowiek wysunšł się przed niego i zawołał: -Serwus panie Nikodemie,to ja. Dyzma poczerwieniał.Przed nim z wycišgniętš łapš stał pan naczelnik urzędu pocztowego z Łyskowa.Trzeba było opanować się. -A dzień dobry -powiedział -proszę wejœć. Zamknšł drzwi,lecz liczšc się z tym,że Krzepicki może podsłuchiwać,odprowadził goœcia w najdalszy kšt pokoju i siadajšc na kanapie,wskazał mu krzesło. -Czego pan chce,panie Boczek? Boczek teraz dopiero uczuł się onieœmielony. -Ja tak po starej znajomoœci,panie Nikodemie... -Panie Boczek -przerwał Dyzma -do mnie prezes Rady Ministrów mówi „panie Nikodemie ”,a pan możesz wysilić się na pana prezesa. -Ja przepraszam,ale tak wyrwało się po dawnemu,po koleżeńsku...panie prezesie. -No,o tym pan zapomnij.Czego pan sobie życzysz,panie Boczek? -Ot tak,z uniżonš proœbš przyjechałem do pana prezesa,niby po starej znajomoœci. -Dobrze,dobrze,więc co? -O wstawienie się za mnš.Od miesišca już jestem bez posady,a żona,dzieci... -Wyleli pana? -Zwolnili,eee...panie Nik...panie prezesie,nasłali wrogi jakšœ komisję i tam był taki Skowronek z okręgu,pies nie człowiek,to on doszperał się jakichœ nieporzšdków w ksišżce przesyłek wartoœciowych,w tej samej,wie pan,co pan kiedyœ prowadził... -Ciszej,do cholery,czego pan wrzeszczysz? Boczek ze zdumieniem otworzył szeroko małe,zaroœnięte tłustymi powiekami oczy. Wcale nie mówił zbyt głoœno,więc?...Czyżbyjego dawny podwładny bał się,by ktoœ nie usłyszał,że...Boczek był doœć sprytny,by tospostrzec. -No więc,czego pan chcesz? -Prosiłbym pana prezesa o posadę,bo... -Nie mam żadnych posad.Wszystko zajęte. -Pan prezes żartuje.Na jedno kiwnięcie palcem wielmożnego pana prezesa... -Ale ja nie myœlę kiwać palcem,rozumiesz pan,panie Boczek?Ani myœlę!Dlaczegóż to mam kiwać,co?Niby z jakiej takiej parady?Jak byłem pod panem,panie ładny,to pan mnie traktowałeœ,pan wyrażałeœ się do mnie,a teraz to koza do woza?Figa z makiem,o! Boczek siedział ponury. -Guzik panu,nie posadę!Widzisz go!Wielkš szyszkę kroił,a teraz w pas się zgina. Nikodem w podnieceniu wstał i tupnšł nogš.-Wiesz pan,z kim masz do czynienia?Z panem prezesem,z przyjacielem ministrów! Bałwan jeden!Wstać,kiedy ja stoję!Boczek ocišgajšc się wstał. -Ja pana mogę zaraz ze schodów kazać zrzucić na zbity pysk!I nikt słowa nie powie! Wynoœ się,pókim dobry,i gębę na kłódkę,rozumiesz pan?!Ani słówkiem nikomuo pańskiej z......j poczcie i o tym,że mnie znasz!Ani słówkiem.A teraz wont! Boczek nie ruszał się z miejsca i po chwili,patrzšc w podłogę,powiedział: -Dobrze,ja pójdę...Tylko chciałem powiedzieć,że co do zrzucenia ze schodów,to niby nie tak łatwo...Jest jeszcze sprawiedliwoœć na œwiecie...A jakbyw jakiej gazecie napisali,że pan prezes swego byłego zwierzchnika... -Co?-ryknšł Dyzma. -Czego pan krzyczy,panie prezesie,co pan myœli,że mi pan język zawišże?Teraz pańskie na wierzchu,ale zobaczymy jeszcze.Idę...Do widzenia... Ukłonił się i ruszył ku drzwiom. -Czekaj pan!-zawołał Dyzma.Boczek stanšł,patrzšc spode łba. -Czekam,panie prezesie. -Co pan chciał zrobić? -Cóż ja mogę zrobić? -Uuu...gadzina!-Nikodem splunšł na dywan.Zatarł œlady nogš i siadajšc za biurkiem wzišł słuchawkę telefonu.Wymienił jakiœ numer i po chwili odezwał się: -Tu mówi prezes Banku Zbożowego Dyzma.Dzień dobry panu Dyrektorowi. -Dziękuję.Tak sobie.A,panie dyrektorze,czy nie wsadziłbyœ do swojej fabryki jednego faceta?... -Owszem,niczego,zdolny...tak...tak...Nazywa się Boczek,Józef Boczek. -Więc zrobione?...Dziękuję bardzo...zależało mi,owszem...Do widzenia. Odwrócił się do uœmiechniętego Boczka i powiedział: -No,niech tam pana szlag trafi.Dam panu miejsce. -Dziękuję uprzejmie panu prezesowi. -Tylko uważaj pan,panie Boczek -podszedł doń i grubš pięœć podniósł pod sam nos byłego szefa -tylko uważaj pan:mordę na kłódkę! -Rozumiem,panie prezesie,ani pary z gęby.-Ukłonił się i dziobnšł nosem w pięœć Dyzmy. Nikodem usiadł przy biurku i na kartce z notesu napisał adres. -Zgłosi się pan tam jutro o pierwszej. -Dziękuję panu prezesowi. Wycišgnšł rękę na pożegnanie i cofnšł jš,gdyż Nikodem swoje wpakował do kieszeni. Ukłonił się jeszcze raz bardzo nisko i wyszedł. -Cholera!-zaklšł Dyzma. Widział w oczach Boczka nienawiœć i chociaż był pewien,że teraz go nie wsypi e,postanowił coœ wymyœlić na zaradzenie niebezpieczeństwu.Tymczasem wszedł Krzepicki z jakšœ korespondencjš i z najnowszš plotkš,dotyczšcš jednego z buchalterów,który pisze listy miłosne do maszynistki z działu korespondencji, -Która to?-zapytał Nikodem. -Taka ładna brunetka.Siedzi przy oknie. -A co na to dyrektor? -Nie wie o niczym. -Czy nie wylać tego buchaltera?Krzepicki wzruszył ramionami. -Cii...po co?Szkoda go,żonaty,dzieciaty... -To œwinia!Powiedz mu pan,że ja wiem o wszystkim i żeby uspokoił się z tymi romansami. Krzepicki kiwnšł głowš i zaczšł streszczaćprzyniesione papiery.Nikodem słuchał z roztargnieniem i wreszcie przerwał: -A ona jest ładna? -Kto? -No ta brunetka. -Bardzo ładna. Dyzma uœmiechnšł się szeroko. -A względem tego?... Krzepicki przysiadł na rogu biurka. -Panie prezesie,czy to można o jakiej kobiecie coœ wiedzieć,he,he,he,he. Nikodem klepnšł go po kolanie. -Z pana to też numer!Ale żeby pan wiedział,z jakš kobietš ja miałem okolicznoœć,tobyœ pan zdębiał! -Chyba nie mówisz pan o pani Jaszuńskiej? -Tfu,klempa! -A ja jš znam? -Znasz pan,nie,znałeœ pan,jak jeszcze byłapannš.No?... -Pojęcia nie mam. Nikodem podniósł palec i wyrecytował: -Pani Kunicka. -Nina?...Nina?...Niemożliwe! -Daję słowo honoru. -Niemożliwe...Dyzma zatarł ręce. -Pierwszoklaœna baba!Powiadam panu tipes-topes!... -Niech się pan prezes nie gniewa,ale ja nigdy nie uwierzę,żeby Nina puszczała się z każdym. -A kto panu powiedział,że z każdym?Ze mnšto nie z każdym. -A choćby z panem -upierał się Krzepicki -już ja tam w swoim czasie próbowałem i nic. A teraz,jak ma męża... -IdŸże pan do bani z takim mężem -zirytował się Nikodem -stary piernik,gruchot,co ani be,ani me!A mnie ona kocha,rozumiesz pan,zakochała się w trymiga!... Krzepicki z niedowierzaniem oglšdał zwierzchnika.Znał subtelne usposobienie Niny i nie mógł sobie wyobrazić,jak ona... -No co,nie wierzy pan? -Wierzę,po kobietach można się wszystkiegospodziewać.W gruncie rzeczy pomyœlał,że łnym sobš kiego,kogo ľAÔ48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŘÜ@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż]P c ^l Ł c _4 c `C(ĺ c a(5  b29-0 €fakt ten jeszcze bardziej potwierdza to,że prezes Dyzma włada jakšœ tajemniczš siłš,której on,Krzepicki,me zna i nie rozumie,lecz której objawy widzi na każdym kroku. -W ogień rzuciłaby się za mnš -dodał chełpliwie Dyzma. -A może pan prezes się ożeni?Wzruszył ramionami. -Goła. -A Koborowo?Ona tam pewno ma jakšœ częœć? -Na papierze to niby całe Koborowo jej własnoœć.Ale tylko na papierze. -Zaraz,bo już nie pamiętam,dlaczego?Dyzmapokrótce wyjaœnił sytuację.Krzepicki pokręcił głowš. -Hm,ciekawe... Na tym urwała się rozmowa,gdyż zadzwonił telefon.Dyrektor Wandryszewski prosił Krzepickiego,by zajrzał doń na chwilę w ważnej sprawie. Tegoż wieczora pan prezes Dyzma był na fajfie u księstwa Roztockich,w pierwszym salonie nie tylko w stolicy,lecz i całego kraju.Z tego powodu Nikodem chciał nawet nałożyć frak,żeby było uroczyœciej i bardziej elegancko.Ponieważ zaœ Bon-ton wyraŸnie nakazywał smoking,na wszelki wypadek zadzwonił do Krzepickiego i za jego radš zrezygnował z fraka. WoŸny bankowy Ignacy,pełnišcy jednoczeœnie funkcję lokaja pana prezesa,otwierajšc przed nim drzwi oœwiadczył: -Jaœnie pan prezes wyglšda niczym Valentino! -Dobrze,co? -Wszystkie kobity:trup!-uderzył się w piersiIgnacy.To dodało Dyzmie pewnoœci siebie. W istocie miał dużš tremę.Co innego ministrowie,czy tam pani Przełęska,a co innego prawdziwa wielka arystokracja.Kiedyœ,jeszcze w Łyskowie,wyobrażał sobie ksišżšt i hrabiówtak,jak ich poznał w najpiękniejszej powieœci na œwiecie,w Tredowatej.Nawet œniło mu się raz,że sam jest ordynatem Michorowskim i jako taki zdobywa względy młodszej panny Boczkówny,córki tego samego łajdaka Boczka.Od czasu jednak pobytu w Koborowie i zawarcia znajomoœci z tym zwariowanym hrabia nabrał obawy,że wszyscy arystokraci będš go traktowali na sposób Ponimirskiego. To wstrzymało go nawet na czas dłuższy przed bywaniem w domach arystokrat ycznych, które go zapraszały.Ograniczał się do rzucania kart wizytowych i dopiero wieczór dzisiejszy miał być pierwszš próbš. Pocieszał się myœlš,że w salonie księcia Roztockiego od razu znajdzie oparcie o Jaszuńskiego i Waredę.Istotnie już w sieni ujrzał tego ostatniego,oddajšcego garderobę służbie. Przywitali się serdecznie i razem weszli po szerokich marmurowych schodach na pierwsze piętro,gdzie już było kilkanaœcie osób. Tuż przy progu stał ksišżę Tomasz,wysoki ismagły brunet o siwiejšcych włosach. Rozmawiał z dwoma panami po niemiecku. -Uważasz,Nikuœ -poinformował Wareda -tenmyszkowały mały to baron Reintz, dyplomata berliński,rekordzista samochodowy,wiesz?... -Aha,a ten drugi? -Hrabia Hieronim Koniecpolski.Wyglšda jak burłak znad Wołgi,bo podobno jego matka...Nie dokończył,gdyż w tej chwili ksišżę Tomasz spostrzegł Dyzmę i przeprosi wszytowarzyszy zbliżył się ku nowo przybywajšcym. -Witam,witam,nareszcie pan prezes był łaskaw.Kiedyż,pułkowniku,ujrzymy pana w generalskich szlifach?...Proszę,panowie pozwolš... Ruchem ręki skierował ich na prawo i przedstawił tamtym Dyzmę,pułkownik znał obu od dawna. Mówiono po niemiecku.Ksišżę podniósł pod niebiosa geniusz gospodarczy Dyzmy i raz po raz nazywał go Napoleonem ekonomicznym,na co dyplomata uprzejmie kiwał głowš,a hrabia Koniecpolski przytakiwał żarliwie. Nagle z kanapy powstała wysoka i niezwykle szczupła dama.Ksišżę przerwał swój wywód i wzišł Dyzmę pod rękę. -Pozwoli prezes,że go przedstawię mojej żonie.Od dawna pragnęła pana poznać. Wyprowadził go na spotkanie chudej damy,mogšcej liczyć równie dobrze lat dwadzieœcia pięć,jak i czterdzieœci.Uœmiechnęła się już z daleka i mm ksišżę zdšżył wymienić nazwisko Nikodema,zawołała: -Ależ wiem,wiem,już mi powiedziano.Witam pana,prezesie.Jakże się cieszę,że nareszciemam możnoœć podania ręki człowiekowi,który uratował egzystencję rdzenia narodu,jakim jest ziemiaństwo. Wycišgnęła ku Dyzmie szerokš brzydkš rękę z małym skromnym pierœcionkiem. -Rolnictwo,rolnictwo -lekko poprawił ksišżę.-Czyż to nie synonim?-..uœmiechnęła się księżna do Nikodema. -Przepraszam państwa -skłonił się jej mšż-ale mam obowišzki gospodarza. -Czy zechce pan być przedstawiony hrabinieKoniecpolskiej?To pańska wielbicielka. Chociaż wychowała się w Wiedniu i bardzo Ÿle mówi po polsku,żywo się interesuje naszymi sprawami.A propos,woli pan mówić po niemiecku czy po angielsku? -Wolę po polsku. -Ach,to bardzo patriotyczne.Rozumiem pana.Można poznać języki obce,by zaznajomić się bezpoœrednio z literaturš obcš,ale przecie najwyżej cenić swój własny.Na przykład Jean Ogiński...zna pan Ogińskiego?... -Bardzo mało... -No tak,przyznaję,że to trochę dziwak,leczkto wie,czy nie stanie się jednym z zasłużonych dla ojczyzny dzięki temu odkryciu.Mianowicie lansuje on hasło:mówmy z cudzoziemcami jedynie po polsku!To ładnie,prawda?Bo istotnie,dlaczego w Paryżu czy w Londynie my musimy używać ich języka?Niechże i oni,bawišc u nas,używajš naszego. -To prawda,tylko oni nie umiejš... -Ach,rozumiem,teoria bankrutuje w praktyce.Toteż ma prezes rację,że Jean Ogiński jest dziwakiem. Zbliżyli się do kšcika,gdzie siedem czy osiem osób,przeważnie panie,prowadziło ożywionš rozmowę. -Pozwólcie państwo -powiedziała księżna pofrancusku -że wam przedstawię prezesa Dyzmę. Panowie wstali i wymawiajšc swe nazwiska mocno œciskali ręce Nikodema.Pani Lala Koniecpolska zaszczebiotała coœ uprzejmego po niemiecku,jakiœ sztywny panw monoklu wypowiedział cedzšc słowa zdanie angielskie,z którego Nikodem zrozumiał tylko swoje nazwisko powtórzone dwukrotnie. Speszył się i chciał uciec,lecz księżna już znikła,a jemu podsunięto krzesło. Usiadł,nie było innego wyjœcia,i uœmiechnšłsię bezradnie.Zapanowała cisza i Dyzma pojšł,że musi coœ powiedzieć.Czuł w mózgurozpaczliwš pustkę i złoœć,że zaatakowano go w trzech niezrozumiałych dlań językach.Chciał coœ powiedzieć i nie mógł. Sytuację uratował tęgi łysy jegomoœć,siedzšcy obok hrabiny Koniec-polskiej, odezwawszy się: -Zatem mamy możnoœć sprawdzenia,że fama o małomównoœci pana prezesa nie jest legendš. -Nareszcie coœ po polsku!-wyrwało się Nikodemowi.Był tak podniecony beznadziejnoœciš swej sytuacji,że mimo woli wypowiedział to,co,zdawało się mu,grzebie go do reszty. Towarzystwo rozeœmiało się i Dyzma ku swemu zdumieniu spostrzegł,że nie tylko nie popełnił gafy,lecz powiedział coœ dowcipnego. -Pan prezes jest wrogiem języków obcych?-zapytała młoda panna o wšskich ustach i brwiach tak wyskubanych,że wyglšdały jak niteczki. -Nie,bynajmniej!-ochłonšł Dyzma.-Ja tylko uważam,że pan Ogiński ma rację.Trzeba znać języki obce dla literatury i dla zagranicy,a mówić po polsku. -Ach -zawołała hrabina Koniecpolska -a gdyktosz nie potrafi?Dyzma zastanowił się i odparł: -To niech się nauczy. -Brawo,brawo -rozległy się głosy. -Tak się rozcina węzły gordyjskie -z przekonaniem zaopiniował krępy brunet w złotych binoklach -to ma œcisły zwišzek z naszš godnoœciš państwowš. Sztywny pan w monoklu przechylił się do siwiejšcej damy i powiedział niemal głoœno:-Szambelan Jego Œwištobliwoœci znów nas poczęstuje mocarstwem.Przyszły hetman koronny! Wszyscy uœmiechnęli się,zaœ krępy brunet zaoponował: -Ordynacie,żartami tych kwestii nie zbywa się.Zawsze będę twierdził,że dwie drogi prowadzš do mocarstwowego rozwoju naszej kochanej ojczyzny:podniesienie naszej godnoœci i zwišzki rodzinne z wielkimi rodami europejskimi.Dlatego cieszę się,że mamy dziœ w naszym gronie męża stanu i człowieka czynu,który stał się moim poplecznikiem. Albowiem... Mówił dalej,a tymczasem Nikodem,korzystajšc z tego,że pan w monoklu poczęstował go papierosem,zapytał: -Dlaczego powiedział pan o tym panu,że to przyszły hetman? -Jak to?Prezes nie wie?To przecież poseł Laskownicki,ziemianin spod Krakowa.Ot, nieszkodliwy snobizm...Uważa się za magnata,bo żonaty z baronównš von Lidemark... -...idea myœli mocarstwowej -cišgnšł Laskownicki -od wieków była pielęgnowana właœnie w naszej sferze.Nie zapominajmy,że Czarniecki przepłynšł przez morze,że Żółkiewski zajšł Moskwę,że Jan Warneńczyk zdobył Wiedeń... -Wszystko to prawda -przerwał łysy hrabia -ale,kochany przyjacielu,dziœ mamy inne czasy. -A cóż to szkodzi?Dawniej karmazynowie przelewali swš błękitnš krew na rubieżach,dziœ my wewnštrz ojczyzny pozostaliœmy spadkobiercami idei mocarstwowej,niespożytš twierdzš,skarbnicš tej myœli! -Zdaje się -powiedziała matowym głosem siwiejšca dama -że w naszej skarbnicy pozostała niestety tylko idea. Pan w monoklu,nazwany przed chwilš ordynatem,odparł z półukłonem w stronę Nikodema: -Miejmy nadzieję,że wkrótce zapełni się bardziej konkretnš treœciš.Hrabina Koniecpolska z uroczym uœmiechem zwróciła się do Dyzmy: -Ach,sagen Się,bitte,Herr Praesident...ach,pardon...Mosze mi pan powi,jak sze robi taki szwietny pomysl? -Jaki pomysł? -No,ten jenialna pomysl z te obligacja zborżowa?Nigdy nie widziałam ludzi no...no... -Pomysłowych?-zagadnšł ordynat. -Mais non,ludzi w die Oekonomie takich,jak par example w muzice Strawiński... -Ach -wyjaœnił łysy pan -pani Lali chodzi o twórców nowych pršdów! -Tak,tak -potwierdziła -jestem ciekawy,jak to sze wymyœli?Nikodem wzruszył ramionami. -Całkiem prosto.Człowiek sišdzie,pomyœli i wymyœli.Dla ilustracji oparł na chwilę głowę na ręku.Wywołało to głoœny œmiech całego towarzystwa.Pani w popielatej sukience, dotychczas milczšco obserwujšcaDyzmę przez lorgnon,skinęła głowš. -Pan,prezesie,jest naprawdę nadzwyczajny.Pański rodzaj humoru przypomina mi Buster Keatona:nieruchoma maska znakomicie podkreœla dowcip. -Pan jest sloszliwy -robišc nieco urażonš minkę powiedziała hrabina Lala -ja pytala,czy to trudno wymiœlić cosz,taki pomysl? -Nie -odparł Dyzma -całkiem łatwo.Trzeba tylko mieć trochę do myœlenia... Nie mógł sobie przypomnieć,czy w Słowniku wyrazów obcych nazywało się to inwencja, czy intencjš?Na wszelki wypadekzakończył: -Mieć trochę...intencji. Znowu rozległ się œmiech,a siwiejšca dama zawołała do zbliżajšcej się pani domu: -Jeanetto!Twój prezes jest czarujšcy! -No i co za esprit d'a propos -dorzuciła młoda panna z oskalpowanymi brwiami. Księżna była uszczęœliwiona.Wprawdzie Dyzma nie zrobił takiej furory,jak sprowadzony na poprzedni fajf podobno autentyczny kuzyn Alain Gerbaulta,jednakże i dziœ wszyscy byli zadowoleni z atrakcji.Œwiadczyło o tym wcišż rosnšce koło osób,które otoczyło Nikodema. Międzyinnymi Dyzma przywitał się ze szczupłš starš damš,którš spotkał dawniej na brydżu u pani Przełęskiej.Była to baronowaLesner,przed którš pani Przełęska widocznie nie miała wielu tajemnic,gdyż ta zapytała z miejsca Dyzmę,czy nie wie,jak się ma „ten biedny George Ponimirski!” -Dziękuję,niezgorzej. -Ach,to pan zna Ponimirskiego?-zainteresowała się panna bez brwi. -Jeszcze jak -odparł -to mój kolega z Oksfordu.Zaczęła się rozmowa o rodzinie Ponimirskich,którš wszyscy tu dobrze znali.W pewnym momencie zabrał głos poseł Laskownicki: -Co za straszna tragedia tego domu!Wydali córkę za jakiegoœ lichwiarza,jak on się nazywa? -Kunicki -podpowiedział Nikodem. -Straszne -cišgnšł poseł -niedobrane zwišzki małżeńskie ograbiajš naszš sferę z... -Panie poœle -przerwała księżna -przepraszam,że przerywam,ale chciałabym zapytać...- a gdy zbliżył się do niej,dodała szeptem:-Niech pan uważa,prezes Dyzma jest,zdaje się, spokrewniony z Ponimirskimi. Tymczasem mówiono o pani Przełęskiej.Baronowa utrzymywała,że pani Przełęska na pewno przekroczyła pięćdziesištkę,natomiast ordynat twierdził,że nie doszła do czterdziestu pięciu.Nikodem uważał za stosowne sprostować: -Pani Przełęska ma trzydzieœci dwa lata. Wszyscy ze zdumieniem nań spojrzeli,zaœ łysy hrabia zapytał: -Skšdże pan to wie,panie prezesie?Czy to nie za mało czasami?-Co znowu -obruszył się Dyzma -wiem z całš dokładnoœciš.Mówiła mi to sama pani Przełęska. Powiedział to w najlepszej wierze i zdumiał się,że znowu wszyscy wybuchnęli œmiechem, a pani Koniecpolska po raz dziesišty powtórzyła,że jest „złoœliwy ”. Pomimo znacznego otrzaskania się w tym towarzystwie,Dyzma uczuł wielkš ulgę,gdy spostrzegł Jaszuńskiego.Przeprosił wszystkich i poszedł ku niemu.Po chwili obaj stali we framudze okna.Jaszuński opowiadał jakšœ anegdotę. -Niezwykły człowiek -rzekł poseł Laskownicki. -Z kim on tam rozmawia?-zapytała siwiejšca dama. -Ach,tak.Ten prezes Dyzma...Widać,że nawetprowadzšc lekkš konwersację waży w głowie poważne sprawy.Bardzo ciekawy typ. -Typ męża stanu -apodyktycznie zakończył poseł. -Wcale interesujšcy -dorzuciła panna bez brwi. -Czy on rzeczywiœcie wywodzi się z baronów kurlandzkich?-zapytała siwiejšca dama. -O tak -potwierdził Laskownicki,majšcy ambicje heraldyka -z całš pewnoœciš. -Zupełnie comme il faut -zakończyła księżna. Nikodem wczeœnie wrócił do domu i położył się do łóżka.Poczštkowo rozważał swoje sukcesy z przyjęcia u księstwa Roztockich. Poznał całš najwyższš arystokrację,która przyjmowała go z uznaniem.Otrzymał kilka zaproszeń na różne daty.Miał je zanotowaćw pugilaresie,gdyż postanowił bywać w jaknajwiększej iloœci domów.Zaszkodzić to nie może,a pomóc może. W gruncie rzeczy nie nabrał wygórowanegozdania o arystokracji. -Głupki -myœlał -doœć im byle co powiedzieć,a już zachwycajš się,jakby człowiek Amerykę odkrył. Nie znaczyło to,by zdecydował się na zmianę taktyki,której zawdzięczał famę małomównego. Rozmyœlania na te tematy wybiły go ze snu.Przewracał się z boku na bok,palił papierosy jeden po drugim i wreszcie zapalił œwiatło. Przyszło mu na myœl,czyby nie przejrzeć listów Niny... Miał ich trzy duże paczki,prawie wszystkienie otwarte.Położył się znowu i zaczšł je czytać.Powtarzało się w nich to samo:miłoœć,tęsknota,nadzieje,proœba o przyjazd,no i wszystkie długie wywody psychologiczne. Były tak nudne,że po kilku minutach zrzuciłje na podłogę i znowu zgasił œwiatło. Myœlał o kobietach,jakie spotkał w życiu.Nie było ich wiele i musiał w duchu przyznać, że żadna z nich nie zajęła mu tyle czasu i myœli,co Nina.Wspomniał o Mańce z Łuckiej. Pewno już całkiem zeszłana psy,a może i do ksišżeczki się dochrapała...W gruncie rzeczy szkoda dziewczyny...Co by też powiedziała,gdyby dowiedziała się,że ich były sublokator jest teraz takim grubym fiszem...Otworzyłaby gębę od ucha do ucha... Bo z tych pań,co spotkał w salonie u księcia Roztockiego... „No,i te leciały na mnie,ale prawdę powiedziawszy,nie wiedziałbym,co z takš robić... Chociaż wszystkie jednakie.Byle zdrowy chłop,jak się patrzy,każdej da radę...” Rozdział jedenasty Posiedzenie rady nadzorczej banku otworzył pan prezes Dyzma,po czym sekretarz Krzepicki odczytał porzšdek dzienny i głos zabrał dyrektor Wandryszewski. Zebrani w liczbie kilkunastu osób w skupieniu słuchali sprawozdania,z którego wynikało, że pierwszy okres działalnoœci Banku Zbożowego całkowicie potwierdził pokładane w nim nadzieje,czego dowodem jest wzmożenie obrotów w rolnictwie,masowe zakupy nawozów sztucznych,maszyn rolniczych,instalacji mleczarskich itp.Podniesienie ceny zbóż,jak wynika z zestawień,znakomicie wpłynęło na ogólne rozbudzenie życia gospodarczego w kraju,który wielkimi krokami zbliża się do likwidacji kryzysu ekonomicznego,co zawdzięcza genialnemu eksperymentowi naszego zasłużonego prezesa Nikodema Dyzmy i jego sprężystemu kierownictwu polityki rolnej. Rozległy się brawa i prezes,podniósłszy sięz miejsca,kłaniał się na wszystkie strony członkom rady nadzorczej. Przystšpiono właœnie do szczegółowych sprawozdań,gdy wszedł na palcach woŸny iwywołał sekretarza Krzepickiego.Po chwili ten powrócił i pochylił się nad uchem prezesa. -Panie prezesie,przyjechała hrabina Koniecpolska. -Koniecpolska?Czegóż ona chce znowu?-Chceparę słów zamienić.Ładna kobita.Nich pan prezes poprosi dyrektora departamentu Marczewskiego,by pana zastšpił,i niech panwyjdzie. -Czy to wypada? -Wypada.Nic już tu ważnego nie ma,a wnioski przyjmš bez dyskusji. -No dobrze.Ale co im powiedzieć? -Może pan powiedzieć,że musi pan przyjšć jakiegoœ etranżera. -Kogo? -Wszystko jedno,przecie pytać nie będš,etranżera. łnym sobš kiego,kogo ľAÔ48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŘÜ@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żcPĆ c d ď c e!c f&(Ë c gń4e I Nikodem kiwnšł rękš,przerywajšc urzędnikowi czytanie. -Bardzo panów przepraszam,ale mam ważnego interesanta,pana Etranżera.Może pan dyrektor Marczewski mnie zastšpi? -Ależ prosimy,prosimy.Dyzma ukłonił się i wyszedł. Gruby pan w czarnych okularach pochylił się ku sšsiadom i rzekł półgłosem: -Ten Dyzma to cišgle głowš kręci.Kanclerskiłeb! -Niestrudzona sztuka! W małym saloniku,stanowišcym poczekalnię,Dyzma ujrzał hrabinę Koniecpolskš,lecz w takim stroju,że z trudem jš poznał. Miała na sobie brezentowš kombinezę automobilowš I skórzany hełm,połyskujšcyna czole okularami,przywitała Nikodema z rozmachem i kaleczšc niemiłosiernie wyrazy oœwiadczyła,że przyjechała doń specjalnie,by go zabrać na wieœ. Zdziwił się tym bardzo.Nie miał najmniejszej ochoty jechać,tym bardziej,żena wieczór umówił się z Waredš.Jednakże pani Lala nie należała do ustępliwych.Zapowiadała niespodziankę,a gdy i to nie skutkowało,powiedziała wręcz,że jej mšż wyjechał za granicę, przy czym zrobiła do Dyzmy zachęcajšce „oko ”, Nie umiał się wykręcić.Musiał przejœć do swego mieszkania,przebrać się i zgodnie z instrukcjš pani Lali zabrać pidżamę.Ignacemu kazał poinformować Krzepickiego o wyjeŸdzie i zszedł ze schodów. Pani Koniecpolska siedziała już przy kierownicy dwuosobowej półwyœcigówki bezdrzwiczek,który to szczegół nie wydał się Dyzmie specjalnie zachęcajšcy do podróży. Ruszyła z miejsca szalonym tempem,omal nie przejechała policjanta na zbiegu ulic i szczerzšc zęby do swego nieco wystraszonego pasażera,dodała gazu.W kilka minut byli na rogatce.Zaczynała się tu droga prosta jak strzała i œwieżo wyasfaltowana,toteż pani Lala zwiększyła szybkoœć do stu dwudziestu. -Przijemni?-zapytała. -Nie -odparł szczerze. -Dlaczego? -Za szybko,oddychać trudno...Zwolniła. -Pan nie lubi szybkoœć? -Nie lubię.Rozeœmiała się. -A ja szalenie.W zeszli roku w Munchen na rajdzie automobilowim,ja wziela za szybkoœć druga nagroda,wtedy wycišgala... Przerwał jej głoœny trzask.Nacisnęła hamulce i zatrzymała wóz na skraju szosy.-Co się stało? -Kicha nawaliła!-œmiała się,wyskakujšc z auta.-No,panie,pomagać,pomagać... Pomógł jej odœrubować zapasowe koło i ustawić lewarek pod osiš.Gdy już byli gotowi do drogi,zawołała: -Szakrew!Brwia mi do oka zalazła!Rozeœmiał się. -Chyba rzęsa?Ofuknęła go: -Cicho,wszistko jedno!Proszę mi zobaczyć i poprawić,bo ręce mam brudny. Zajrzał.Istotnie jeden włosek rzęs bardzo długich zachylił się i drażnił powiekę. Już wycišgnšł rękę,by palcem usunšć przeszkodę,gdy dostał lekkiego klapsa. -Kto widział ręka,pan też ma brudny... -No więc czym?-zapytał zdumiony. -Ach,taki mšdry człowiek,taki głuptas!Ustami! Rozeœmiał się. Ano,to tym lepiej. Przesunšł kilkakrotnie wargami po drgajšcej powiece. -Już dobrze?Kiwnęła głowš. -W to oko dobrze,a teraz drugie. -Jak to?I w drugim nieporzšdek? -Jeszcze nie -œmiała się -ale może być póŸniej. Nadstawiła drugie oko,a kiedy zaczšł jš całować przywarła ustami do jego warg. -Przijemni?-zapytała. -Tak -odparł. -No,to jazda! Jednym susem znalazła się w aucie. -Siadać!Siadać! Maszyna ruszyła pełnym gazem. -To choroba!-pomyœlał Dyzma -te baby toby człowieka zjadły...Właœnie wyjeżdżali z lasku,gdy dopędzili inny wóz.Pani Lala krzyknęła coœ po francusku.Dwie młode panny odpowiedziały radosnymi nawoływaniami.Jakiœ czas oba samochody szły równo,przy czym panny przyglšdały się Dyzmie,a on im.Wyglšdały na przystojne,chociaż trudno było za to ręczyć,gdyż obie miały okulary automobilowe,zakrywajšce niemal pół twarzy. -Kto to?-zapytał pani Lali. -Panna Ikœ i panna Igrek -zaœmiała się w odpowiedzi. -Nie rozumiem. -Bo nie trzeba.Po cio wszystko rozumić?Przekona się pan w Borowie. -To one też jadš do pani? -Aha! -To tam więcej osób będzie? -O nie.Jaki pan ciekawy.Zobaczy pan.Mówiłam:niespodzianka. Był zły i najeżał się wewnętrznie. Sšdził,że hrabina Koniecpolska zabrała go tylko dlatego,że jej mšż wyjechał,w tym przekonaniu utwierdził go tym mocniej wypadek z rzęsš,a tymczasem dowiaduje się,że nie będš sami... Istotnie,gdy skręcili z szosy w bocznš drogę między nisko strzyżone żywopłoty,ujrzał duży pałac,przed podjazdem którego stało kilka samochodów.Na tarasie w trzcinowych fotelach siedziało coœ szeœć czy siedem pań.Gdy wóz pani Lali zatrzymał się,wszystkie zbiegły się po schodach,hałaœliwie witajšc paniš domu i z ciekawoœciš przyglšdajšc sięDyzmie,którego całkiem speszyła jednopłciowoœć towarzystwa. -Ach,więc tak wyglšda silny człowiek!-zawołała z egzaltacjš utleniona dama o silnie podkreœlonych oczach. Dyzma nastroszył się i skłonił w milczeniu.Pani Koniecpolska przeprosiła towarzystwo i pobiegła przebrać się.Tymczasem pozostałe panie otoczyły Nikodema. -Czy pan,panie Nikodemie,jest zwolennikiemObrzšdku Zachodniego?-zapytała rzeczowo przysadkowata brunetka.Dyzma ze zdziwieniem spojrzał jej w oczy. -Nie rozumiem,o co pani chodzi. -Niech się pan nie krępuje -uspokoiła go szczupła,blada panna o rozmarzonych oczach - my wszystkie jesteœmy wtajemniczone. -le ze mnš -pomyœlał Dyzma -strugajš ze mnie wariata. -Tak -potwierdziła brunetka -tyko że my niewiemy,czy pan należy do białego koœcioła czy do czarnego? -Jestem katolik -odparł Dyzma po chwili wahania.Ogólny œmiech speszył go jeszcze bardziej.Klšł w duchu siebie,że się dał namówić na wyjazd. -Ależ nie,panie prezesie -cieszyła się utleniona dama -pan jest niezrównany!Czyż każdy silny człowiek musi uważać kobiety za zbyt niepoważne do rozmowy o rzeczachnatury wyższej? -Pan prezes jest tajemniczy. -Nie,tylko nie wiem,o co paniom rozchodzi się. -No,dobrze -powiedziała brunetka -niech więc pan zaopiniuje,czy panna Rena może być dobrym przewodnikiem astralnych fluidów?Nikodem spojrzał na pannę Renę i wzruszył ramionami. -A skšd ja mogę wiedzieć? -Rozumiem,ale sšdzi pan? -Jeżeli drogę zna,to może.Zaległo milczenie.Panie spoważniały. -Mówi pan o drodze ezoterycznej?-zapytałabrunetka. -Tak -odparł Nikodem,postanawiajšc sobie zaraz po powrocie zajrzeć do słownika,by dowiedzieć się,dokšd prowadzi droga ezoteryczna. Tymczasem nadjechało auto dwóch panien,które minęli na szosie.Nowe powitania i prezentacje.Dowiedział się,że topanna Iwona (starsza)i panna Marietta (młodsza)Czarskie. Poszły zaraz przebrać się. -Bardzo miłe panienki -zauważyła utleniona dama -przy czym jestem zdania,że Mariettajest œwietnym materiałem na medium.Jej pogoda,połšczona z subtelnš nerwowoœciš,daje amalgamat niezwykle czuły,nie uważa pan,panie prezesie? Owszem,dlaczego... -Nie odmówi mi pan -atakowała go dalej -i zrobi pan z niš eksperyment?Mam wrażenie, że pańska wola przełamie z łatwoœciš spiralnš reakcję samowiedzy.Imperatyw nakazu zdolny jest zanimować nawet takie potencjalne uwarstwienia sił wyższych,o istnieniu których dotychczas sam subiekt czy obiekt,jeœli pan woli,nie miał choćby objawów czwartego stopnia.I właœnie flagracje intuicyjne... Na szczęœcie wróciła pani Koniecpolska i Dyzma otarł pot z czoła.-Tylko bacznoœć,moje panie -zawołała stojšc w progu -bo nasz goœć nie cierpi,kiedy mówi się w językach obcych! Dzień dobry...Dzień dobry... Witała się wesoło.Po chwili zjawił się służšcy zapraszajšc na œniadanie. Szczęœciem Dyzmy wielomównoœć towarzystwa uwalniała go od dłuższych oracji. Wystarczało od czasu od czasu odczepić się kilku monosylabami.Rozmawianoprzeważnie o modach i o projektach na jesień.Tylko rzeczowa brunetka wcišż powracała do tych dziwacznych spraw,które Dyzma poczštkowo brał za mistyfikację,a które naprowadziły go w końcu na domysł,że wszystko to musi miećjakiœ zwišzek z wirujšcymi stolikami. Była już godzina czwarta,gdy wstano od stołu.Ponieważ panie wypiły sporo wina i koniaku,nastrój był niezwykle ożywiony,graniczšcy niemal z frywolnoœciš,na tle której pełna godnoœci i zamyœlenia powaga Nikodema wyróżniała się dodatnio. Znowu przeniesiono się na taras,sprzed którego znikły już samochody,widocznie odprowadzone do garażu.Częœć towarzystwa rozbiegła się po pałacu i parku,natomiast pani domu wzięła Dyzmę pod rękę i zaprosiwszy przysadkowatš brunetkę,którš nazwała Stellš, zaprowadziła ich do małego saloniku.Nikodem domyœlał się,że teraz dowie się nareszcie o celu swego przyjazdu. Istotnie pani Koniecpolska zrobiła minkę bardzo serio i podczas gdy panna Stella rzeczowo zapaliła papierosa,założywszy nogę na nogę,zaczęła mówić,przy czym kaleczyła niemiłosiernie wyrazy i wtršcałamoc okreœleń w obcych językach. Mówiła o jakimœ objawieniu,które -o ile zrozumiał Dyzma -nakazywało zbudować w Polsce lożę,gdyż w wielu krajach takie loże sš,a tu dotychczas nie.Loża ma być na dwanaœcie pań i na jednego pana.Panie będšsię nazywały Pštniczkami Trzypromiennej Gwiazdy -zaœ pan -wielkim Trzynastym.On będzie rzšdził w Loży trzema prawami:życia, miłoœci i œmierci.W którym teatrze loża ma być wybudowana -pani Koniecpolska nie powiedziała. Następnie zabrała głos panna Stella.Ta już gadała tak niezrozumiale,że Nikodem prawie nic nie zrozumiał.To zdawało mu się,że majš założyć jakby klasztor,to znów,że szajkę szantażystów czy handlu żywym towarem,bo była mowa o „wcišganiu bodaj podstępem młodych dziewczšt ”,o „wymuszaniu spirytualnym ”,o „odwiecznym prawie niewolnictwa ” itp. Jedno zmiarkował,że hrabina jest w tym całym interesie mniejszš szyszkš niż pannaStella. Znowu zaczęła mówić pani Koniecpolska. Wyjaœniła,że powzięły postanowienie zwrócenia się do Nikodema z proœbš,by zechciał zostać Wielkim Trzynastym.Doszły bowiem do przekonania,że on najbardziej godny jest tej władzy,jako człowiek potężnej,nieugiętej woli i głębokiego umysłu.Że on tylko może.104 sprawiedliwie władać nad Lożš prawami życia,miłoœci i œmierci,tymi trzema promieniami, które składajš się na tajemnicę Powszechnego Zakonu Szczęœcia. Dyzma był wœciekły.Siedział z rękoma w kieszeniach i ponuro milczał.Przysięgał sobie w duchu ani palcem nie dotknšć tej afery.Po diabła mu to?Czy po to dochrapał się takiego stanowiska i takiej forsy,żeby teraz wleŸć do kryminału?O,nie! Toteż gdy w pewnym momencie obie panie wstały,a panna Stella grobowym głosem zapytała: -Mistrzu,czy zgadzasz się przyjšć œwięcenia Wielkiego Trzynastego?Odparł krótko: -Nie.Nie zgadzam się. Zdumienie i smutek odbiły się na ich twarzach. -Ależ dlaczego? -Nie mogę. -Czy sš jakieœ powody hermetyczne?-zapytała tajemniczo brunetka. -Mam swoje powody. Hrabina Koniecpolska załamała ręce. -Mistrzu!Wyjawić nam,może to jakie glupstwy? -Eee tam -machnšł rękš -ja nie znam się natych rzeczach.Brunetka oburzyła się: -Pan?Pan się nie zna?Proszę,Mistrzu,z nas nie żartować!Zresztš pani Lala ma objawienie,że tylko pan może być Wielkim Trzynastym. -Kiedy ja nie mam czasu!-irytował się Dyzma. -Mistrzu,to panu tak mało czasu zajmie.Przecie misteria będš odbywały się tylko raz na miesišc. -Nie chcę. Obie panie spojrzały na siebie,z rozpaczš. Nagle brunetka podniosła ręce do góry i zawołała tragicznym szeptem: -Imieniem Wszechmocnego Zakonu zaklinam ciebie:otwórz serce dla Trzech Promieni Wiekuistych! Pani Lala skrzyżowała ręce na swoim wydatnym biuœcie i z nabożeństwem pochyliła główkę. Nikodem trochę przestraszył się.Na ogół nie był przesšdny,lecz na wszelki wypadek wolał nie odrzucać możliwoœci istnienia kobiet o „złym oku ”,które mogš urok na człowieka rzucić. Przysadkowata panna Stella miała takie niesamowite oczy i tak je wlepiła w niego,że zrobiło się mu nieprzyjemnie. Poskrobał się w ciemię. -Tak zaraz,bez namysłu,nie mogę...Trzeba się zastanowić...Brunetka z triumfem spojrzała na paniš Lalę i zawołała: -Ależ naturalnie!Niech Mistrz rozkazuje!Chociaż wiemy od pana Terkowskiego,który jako wtajemniczony twierdzi,że pan posiada tajemniczš moc,a zatem... -Co tam Terkowski wie -przerwał Dyzma zły,że nie udaje mu się wykręcić -ja sam nie wiem,o co właœciwie się rozchodzi,co ma być... -W tej chwili.Mistrzu!-zatrzymała go brunetka i sięgnęła do torebki -w tej chwilidam Mistrzowi statut Loży i Wyznanie Trzech Kanonów Wiedzy. Wydobyła z torebki małš broszurkę i kilka arkuszy zapisanych maszynowym pismem, podajšc to wszystko Nikodemowi. -Doskonale!Pan,Mistrzu,rozejrzy się w tym.Dwie godziny wystarczš,prawda,Lalu? Zatem żegnamy,zostawiamy tu pana samego.O siódmej,przed obiadem,zgłosimy się,by z ust Mistrza usłyszeć decyzję ostatecznš.Niech Mšdroœć Gwiazdy prostujedrogi twoich myœli! Obie skłoniły się i w milczeniu wyszły. -Powariowały baby!Ciężka cholera!-zaklšł Dyzma i z rozmachem cisnšł trzymane w ręku papiery w kšt pokoju. Był w szczerym kłopocie.Wszystko to spadło nań tak niespodziewanie,a pachniałojakimœ ni to grubym szwindlem,ni to kombinacjš z duchami. Że też tym ludziom takie rzeczy w głowie.Forsę majš,znaczenie majš,a wymyœlili jeszcze coœ takiego!Z byka baby spadły czy co! Rosła w nim złoœć,że podstępem dał się zwabić tutaj.Gdyby to było w Warszawie, poszedłby do domu i już. Jednakże trzeba było zobaczyć,co tam stoi w tych papierach. Podniósł broszurkę i zaklšł:była drukowanapo francusku.Byłby jš znowu rzucił na ziemię,gdyby nie winieta,a raczej rysunek.Ten go zaciekawił. Wyobrażał dużš salę bez okien.W poœrodku na tronie siedział chudy facet z czarnš brodš i z zamkniętymi oczyma.Nad jego głowš jaœniała trzypromienna gwiazda i trzy płonšce pochodnie.Dookoła plackiem naziemi leżały nagie kobiety. Policzył końcem zapałki. Dwanaœcie!...Aha,to niby te pštniczki...A tym facetem to ja mam być...Co za cholera! Przerzucał kartki.Na ostatniej też był rysunek,na widok którego wzdrygnšł się: przedstawiono tu kozła o dwunastu rogach,kozła z twarzš ludzkš. Dyzma teraz już nie miał wštpliwoœci:Diabeł. Nie należał do wierzšcych ani do praktykujšcych,jednakże teraz uznał za stosowne przeżegnać się,po czym na wszelki wypadek chwycił się za guzik. Fu,œwinie! Z kolei zabrał się do maszynopisu i z ulgš skonstatował,że jest sporzšdzony w językupolskim. Czytał bardzo uważnie.Niektóre ustępy po dwa i trzy razy,a pomimo to wielu rzeczy nie rozumiał,głównie dlatego,że nie znał znaczenia całej masy wyrazów. Skombinował z całoœci to,że chodzi o stwarzanie „zrzeszeń siostrzanych ”,że celem takiego zrzeszenia ma być zbliżenie się do ideału trzech praw:życia,miłoœci i œmierci,że najwięcej mšdroœci zyskuje się przez rozkosz ducha,ciała i rozumu,że w tym celu dwanaœcie pštniczek musi pojšć jakšœ Łaskę Niewolnictwa i wybrać Dziewicę Orędowniczkę,która wyszuka Pana Woli,Mistrza Gwiazdy,Dawcę Zrozumienia,którego to nazywać będš Wielkim Trzynastym. Tu dowiedział się,że wybraniec taki musi odznaczać się wybitnymi talentami,być człowiekiem mšdrym,twórczym,płodnym,a przede wszystkim człowiekiem niesłychaniesilnej woli i pełni zdrowia fizycznego. Wielki Trzynasty funkcje swoje pełni przezlat trzy,po czym wybierajš następnego. Paragraf ten zawierał adnotację,że Wielki Trzynasty ma prawo bezwzględne rozkazywania Pštniczkom,a nieposłuszeństwo karać może według uznania.Natomiast za zdradę tajemnic Loży jest tylko jedna kara:œmierć. Następowały opisy obrzędów,gdzie była mowa o zespoleniu duchem i ciałem,o piciu wina,modlitwach i rozmowie ze zmarłymi. Na końcu były ostrzeżenia przed porównywaniem Zakonu z kultami czarnej czy białej magii. Nikodem złożył maszynopis i zamyœlił się. Niewštpliwie wszystko to było jakšœ sitwš,gdzie nie obchodzi się bez diabła.Dużodałby za to,żeby mógł o tym wiedzieć przed wyjazdem z Warszawy.Ho,ho,wówczas i dziesięć hrabin nie potrafiłoby wycišgnšć go tutaj,ale teraz?... Kto wie,co te „pštniczki ”z nim zrobiš,jeżeli odmówi?...Wtajemniczyły go i w obawie, by ich nie wsypał,gotowe mu jakš krzywdę zrobić...Przecie tu powiedziane,że za zdradę mogš ukatrupić. Ot,przyczepiły się,œcierwo! Wpakował ręce w kieszenie spodni i chodziłpo pokoju.Przyszło mu na myœl,że z drugiejstrony rzecz jednak nie wyglšda tak strasznie,jeżeli odeń będš wychodzić rozkazy...Co zaszkodzi spróbować? W każdym razie lepsze to,niż żeby miały dosypać mi jakiej trucizny czy zrobić na mnie machlojkę z diabłem. anżera. łnym sobš kiego,kogo ľAÔ48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŘÜ@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żhPĂ c iÖ c jéD c k-){ c l¨5e m 9e4 €Jeżeli z każdš minutš skłaniał się bardziej ku przyjęciu dziwacznej propozycji,odgrywała w tym rolę i pewnegorodzaju ciekawoœć:co też to będzie?Obawę,czy potrafi być t ym całym „trzynastym ”i do tego „wielkim ”,uspokajała go notatka w maszynopisie,zaznaczajšca,że Mistrz jest duchowym przewodnikiem Loży,zaœ formalne kierownictwo i celebracja obrzędów spoczywa na barkach siostry Orędowniczki. Gdy z wybiciem siódmej zapukano do drzwi,był już gotów z postanowieniem. Zaniepokoiło go to,że teraz zjawiła się tylko panna Stella.Obecnoœć hrabiny Koniecpolskiej z jej żywymi ruchami i rozeœmianymi oczyma dodawała bowiem całej historii bardziej ziemskiego charakteru.Natomiast brunetka miała w sobie coœ demonicznego,a nadto robiła wrażenie bardzo uczonej i surowej. Zamknęła drzwi za sobš i Nikodem odniósł nagle takie wrażenie,jak człowiek,który w pustym zaułku spotka uzbrojonego w grubykij przeciwnika. -Już siódma -wymówiła prawie barytonem. -Siódma?-uœmiechnšł się Dyzma.-Rzeczywiœcie,jak ten czas leci... -Jakaż jest pańska decyzja?Spodziewam się,że nie odrzucasz nakazu objawień? -Nie,nie odrzucam -zapewnił Nikodem. -Zatem stoję przed Wielkim Trzynastym,przed moim panem i rozkazodawcš. Pochyliła się nisko,tak nisko,że rozłożyste jej biodra wraz z suto uposażonym otoczeniem wysunęły się ku górze,do złudzenia przypominajšc bizantyńskš kopułę. Nagle wyprostowała się i głosem patetycznym wyrzuciła z siebie jakieœ pytanie po łacinie, po czym wpiła w Dyzmę wzrok żšdajšcy odpowiedzi. Nikodem skurczył się w sobie i z rozpaczš pomyœlał:-Czego ta wydra jeszcze czepia się!... Panna Stella przeczekała chwilę i powtórzyła łacińskie pytanie.Nie było wyjœcia.Trzeba było coœ odpowiedzieć.Nikodem goršczkowo przebiegał myœlš wszystkie strzępy słów łacińskich,jakie znał z koœcioła i ze szkoły.Nagle rozjaœniła się mu dusza i odpowiedział: -Terra est rotunda. Nie pamiętał już,co to znaczy.Tym mniej wiedział,czy jego odpowiedŸ ma jaki zwišzek z pytaniem,lecz chociaż cały zlany był zimnym potem,cieszył się,że przecież coœ odpowiedział po łacinie,i to widocznie nie bez sensu,gdyż brunetka znowu głębokosię pochyliła i,krzyżujšc ręce na piersi,odparła: -Wola twoja,Mistrzu. Następnie otworzyła drzwi i całkiem już zwykłym głosem oznajmiła,że obiad jest podany. Obiad był suty i wykwintny.Zastanowiło Dyzmę tylko to,że me dano do stołu nawet wina,gdy zaœ jednaz hrabianek Czarskich kapryœnie dopominałasię o „kroplę czegoœ mocniejszego dla animuszu ”,pani Koniec-polska z uœmiechem,lecz stanowczo odmówiła: -Nie,moja złota,teraz nie.Nie œpiesz się. Zresztš w ogóle nastrój stał się poważniejszy.Na twarzach wystšpiły rumieńce,niektóre panie ze zdenerwowania nic nie jadły.W spojrzeniach uparcie wracajšcych do Nikodema błyskały ogniki niepokoju. Gdy przeszli do buduaru na czarnš kawę i służba oddaliła się,pani Lala wyjrzała do sšsiedniego pokoju,by upewnić się,że nikt ich nie podsłuchuje,po czym dała znak brunetce. Ta wstała i wœród ogólnej ciszy zaczęła mówić: -Szanowne pani,zanim będę mogła was nazwać siostrami,szanowne panie i ty,panie- nisko ukłoniła się Dyzmie -teraz rozejdŸcie się do swych pokojów,by oddać się kontemplacji,by duchem i ciałem przygotować się do wielkiego misterium,które rozpocznie się punktualnie o północy.Macie w samotnoœci oczyœcić myœli wasze od spraw powszednich, macie zdjšć odzież pospolitš i przywdziać szaty białe,które znajdziecie przygotowane.Tak gotowe,macie czekać na mnie,która po każdš z was przyjdzie.RozejdŸcie się i czuwajcie. Wypowiedziawszy to,sama skierowała się ku wyjœciu.Jeszcze w drzwiach stanęła,by złożyć pokłon Nikodemowi,i znikła.Za niš wtenże sposób rozeszły się wszystkie.Pani Koniecpolska zaprowadziła Dyzmę do przeznaczonego dlań pokoju i pożegnała go milczšcym skinięciem głowy. -To choroba!-pomyœlał.-Pewno będš ducha wywoływać albo co. Rozejrzał się.Spodziewał się,że i w tym pokoju znajdzie coœ niezwykłego,lecz zawiódł się.Urzšdzenie niczym specjalnym nie wyróżniało się,jedynym zaœ przedmiotem intrygujšcym była czarna płaska walizka,stojšca na biurku. Po sutym obiedzie myœl pracowała leniwie i Nikodem rozcišgnšł się na sofie,by spokojnie rozważyć swojš sytuację. Nie odstępowało go uczucie niezadowolenia i obawy przed północnš uroczystoœciš. Pojęcia nie miał,jakš rolę będzie musiał w tym wszystkim odegrać.Co każš mu robić? Wprawdzie ma tam być głównš personš,ale me wie,czego od głównej persony te baby będš wymagały...Zresztš wszystko jest możliwe:a jeżeli każš mu wywołać diabła? -Tfu!-splunšł na dywan. Przyszło mu do głowy,że ostatecznie możewykręcić się chorobš.Na przykład reumatyzm.Już raz oddał mu doskonałe usługi w Koborowie... Przypomnienie Koborowa rozrzewniło go.Jakaż tam cisza,spokój,dobre żarcie,żadnej roboty...No i Nina...Ta lubiła całować się! Stwierdził,że jednak w Koborowie było najlepiej,zwłaszcza po wyjeŸdzie Kasi.Diablinadali ten cały projekt Kunickiego,przez który wrobił się na prezesa banku... Uœmiechnšł się do siebie. No,bracie,nie narzekaj,nie narzekaj,naprawdę to nie ma na co! Myœl snuła się coraz wolniej,obfita doza pokarmu zrobiła swoje.Nikodem zasnšł. Spał tak twardo,że nie słyszał pukania do drzwi,nie słyszał kroków panny Stelli ani trzasku zamka w czarnej walizce.Dopiero gdy mocno potrzšsnęła jego ramieniem,otworzył oczy. Od razu przypomniał sobie,gdzie się znajduje.Przed nim stała brunetka,trzymajšc coœ, jakby szlafrok z białego jedwabiu na czerwonej podszewce. Zerwał się na równe nogi i przetarł powieki. -Już czas,Mistrzu?-wyszeptała panna Stella. -Czas? -Tak.Wszystkie już czekajš.Proszę prędko przebrać się w habit. -Jak to?-zdziwił się -przy pani? -Nie,ja wyjdę.Tylko proszę zdjšć wszystko i nałożyć habit i te oto sandały. Wskazała mu czerwone miękkie pantofle zezłota gwiazdš,wyhaftowanš na noskach,po czym wyszła na palcach. Dyzma zaklšł,lecz nie zwlekał.Po kilku minutach był gotów.Szlafrok jak i pantofle okazały się nieco za obszerne.Chłodny dotyk jedwabiu do nagiej skóry działał orzeŸwiajšco. Spojrzał do lustra i nie mógł powstrzymać się od œmiechu.Szlafrok sięgał do ziemi,leczrozcięte rękawy i duży dekolt sprawiały dziwaczne wrażenie. Brunetka zjawiła się znowu.Wzięła go za rękę i w milczeniu wyprowadziła na ciemnykorytarz.Dokoła panowała zupełna cisza.Szli kilka minut,póŸniej były jakieœ schody i znowu korytarz.Przy jego końcu panna Stella zatrzymała się i trzykrotnie zapukała w drzwi,.108 te uchyliły się z lekka.Przesunęli się do jakiegoœ ciemnego pokoju,drzwi za nimi zamknęły się,jakby same,i Dyzma usłyszał dŸwięk klucza przekręcanego w zamku,a po chwili głos pani Koniecpolskiej: -Wszystko w porzšdku.Wszędzie drzwi pozamykane,służbie zakazałam wstępu do pałacu aż do południa. -Dobrze -odparła brunetka,nie puszczajšc ręki Nikodema -teraz wejdŸ i zajmij swoje miejsce. Teraz Dyzma spostrzegł,że pani Lala była również w białym szlafroku,gdyż wychodzšc odsłoniła na chwilę ciężkš kotarę,skšd padła smuga purpurowego œwiatła. Z kolei panna Stella znikła za kotarš,polecajšc jemu czekać na siebie.Zza kotary dobiegł Nikodema szmer rozmowy.Czas mu się dłużył,zbliżył się więc,by zajrzeć do œrodka,gdy nagle kotararozsunęła się,a na progu stanęła brunetka w białym szlafroku,pochylona w niskim,długim pokłonie. Był to dużych rozmiarów pokój,pozbawiony wszelkich mebli i całkowicie wysłany dywanami,na których rozrzucone leżały całe stosy ozdobnych poduszek.Tylko w œrodku stał wielki złocony fotel obity czerwonym atłasem,nad nim paliły się trzyœwiece. Nadto od sufitu zwieszała się ampla,zalewajšca wszystko purpurowym œwiatłem. Po obu stronach fotela ujrzał wszystkie panie w tych samych białych szlafrokach. Na przeciwległej œcianie rozcišgnięte było wielkie przeœcieradło z naklejonš na nim trzypromiennš złotš gwiazdš,pod którš nalepiony był napis wycięty z czerwonego papieru. Napis głosił: „Terra est rotunda.” -WnijdŸ,o panie!-zawołała panna Stella i usunšwszy się z drogi podprowadziła Nikodema do przeznaczonego dlań tronu. Gdy usiadł,panie otoczyły fotel półkolem,zaœ panna Stella wystšpiła na œrodek i zaczęła: -Wtajemniczeni!Wy,Pštniczki TrzypromiennejGwiazdy,i ty,Mistrzu,na którego piersi wkrótce zabłyœnie symbol wiedzy,władztwai szczęœcia.Oto ja,wasza siostra Orędowniczka, niegodnymi wargami oznajmiam wam godzinę otwarcia trzydziestej trzeciej Loży Zakonu Trzypromiennej Gwiazdy,której hasłem z woli Wielkiego Trzynastego będzie pełna głębokiej myœli sentencja:„Terra est rotunda!”Wišże się z tym wiara,że Zakon nasz opanuje całš ziemię,nadzieja,że Loża nasza stanie się jednym z mocnych ogniw wtym łańcuchu,i wskazanie,że my,żyjšcy na globie ziemskim ludzie,zamknšć się musimy w jego kręgu. Zaznaczam przy tym,że zgodnie z prawem Zakonu każdy z nas musi wypełnić nakaz drugiego,gdy ten wymieni œwięte hasło,dotykajšc lewš dłoniš czoła,serca i łona.Zanim przystšpimy do obrzędu,przypomnieć wam pragnę kanony hermetyczne... Dyzma przestał słuchać.Zbyt był zafrapowany oryginalnoœciš sytuacji,by mógł skupić tak długo uwagę na jednym punkcie.Przyglšdał się otaczajšcym go młodym kobietom i pannom. Niektóre z nichbardzo ładnie wyglšdały w dziwacznych szlafrokach.Nagie ramiona,jakby wypływajšce z białych fałd lœnišcego jedwabiu,głęboko wycięte dekolty i sam fakt,że wœród tylu kobiet jest tu jedynym mężczyznš -wszystko to działało podniecajšco. Już nie myœlał:co i jak,i dlaczego.Myœlał tylko:czy i kiedy?Tymczasem panna Stella zakończyła przemówienie i wydobyła z czerwonego pudełeczka małš złotš gwiazdkę, zawieszonš na takimż łańcuszku.Wœród uroczystego milczenia podeszła do Nikodema i zawiesiła mu gwiazdkę na szyi,po czym odstšpiła trzy kroki i upadła plackiem na dywan. Wszystkie pozostałe damy uczyniły to samo,za wyjštkiem pani Lali,która poszła do drzwi i przekręciła kontakt. Ampla zgasła.Nikodem wzdrygnšł się.Pogršżony w mroku pokój,trzy nikłe płomyki woskowych œwiec nad nim i te leżšce w bezruchu kontury białych postaci sprawiały wrażenie niesamowite. Nagle panna Stella jęczšcym głosem zawołała: -Witaj nam,witaj,panie życia,miłoœci i œmierci! -Witaj,witaj -po wielokroć powtórzyły drżšce głosy. -Witaj,nam,witaj,dawco woli! -Witaj,witaj -powtórzyły głosy. -Witaj szafarzu wiedzy! -Witaj...witaj... -Witaj,Mistrzu życia! -Witaj...witaj... -Witaj,twórco rozkoszy! -Witaj...witaj... Dyzma słuchał tej litanii i myœlał:-Powariowały te baby do reszty!...Nagle panna Stella skończyła,zbliżyła się do Dyzmy i,zanim zdołał zorientować się,pocałowała go w same usta.Ku jego zdumieniu po niej zrobiłato samo pani Lala,póŸniej obie hrabianki Czarskie i reszta pań. -Teraz spalcie kadzidła -rozkazała panna Stella. Po chwili z czterech rogów pokoju uniosły się sinawe dymki,pachnšce jakimœ dziwnym aromatem,słodkim i upajajšcym. Panie znowu zebrały się dookoła Dyzmy. Na znak panny Stelli wzięły się za ręce,tworzšc półkole.Ona sama wzniosła ręce ku górze i zawołała: -PrzybšdŸ,o przybšdŸ,Panie! -PrzybšdŸ -powtórzyły wszystkie. -Okaż nam łaskę swojš!-wołała panna Stella. -Okaż... -ZejdŸ między nas! -ZejdŸ... -Wstšp w duszę zastępcy Twego! -Wstšp... -Wstšp w ciało Mistrza naszego!... -Wstšp... -Zapal go płomieniem!... -Zapal... -Rozpłomień go Twš niezmiernš mocš! -Rozpłomień... -Przeniknij go żarem oddechu!... -Przeniknij!... Nikodema przeszedł dreszcz. -Kogo wołacie?-zapytał przez zaciœniętš krtań nieswoim głosem.Odpowiedziały mu krzyki przerażenia.Niektóre były tak przejmujšce,że mroziły mu krew w żyłach.-Przemówił,jest...To On!...-ozwały się głosy.-Kto?...-zapytał Dyzma trzęsšc się na całymciele.-Kogo wołacie? Wtem,jakby tuż za karkiem,usłyszał wyraŸne głoœne warczenie.Chciał zerwać się,lecz nie miał siły,wœród odurzajšcego dymu,napełniajšcego pokój,Ujrzał różnokolorowe migajšce ogniki. -Padnijcie na twarz -zawyła panna Stella.-On przybył!Chwała Ci,chwała.Władcomiłoœci,życia i œmierci,chwała ci,chwała.Ksišżę ciemnoœci!... Młodsza panna Czarska wybuchnęła spazmatycznym œmiechem,jedna z pań zerwała się i tulšc się do pani Lali,krzyczała -Widzę Go,widzę! -Kogo?-wrzasnšł rozpaczliwym głosem Dyzma. -Jego,Jego,Szatana... Nikodemowi nagle wydało się,że czyjeœ zimne ręce œciskajš go za kark.Z gardła wydobył się przeraŸliwy,nieartykułowany dŸwięk i Wielki Trzynasty opadł bezwładniena fotel. Zemdlał. Pierwszym wrażeniem,jakie odczuł wracajšc do przytomnoœci,był a słodycz rozpływajšca się w ustach.Otworzył oczy.Tuż przy nich ujrzał czarne Ÿrenice panny Stelli.Zanim odzyskał całkowitš œwiadomoœć,jej usta przylgnęły do jego warg i znowu poczuł na języku słodki płyno mocnym zapachu.Wino.Chciał zaczerpnšć powietrza i odepchnšł Stellę. Zobaczył wówczas wœród dymu białe postacie.Wynosiły z sšsiedniego pokoju stoliki, zastawione butelkami i kieliszkami.Pani Koniecpolska,z małym flakonikiem w ręku, kroplami odmierzała jakiœ płyn,po czym do kieliszków nalewano wino. Gdy już napełniono wszystkie,każda z pań wzięła jeden,a panna Stella podała Dyzmie największy. W pokoju panował teraz pogwar stłumionych rozmów.Nikodem pocišgnšł tęgi łyk i mlasnšł językiem. -Dziwne wino -zauważył. -Syćmy się dobrodziejstwem peyotlu -emfatycznie zawołała panna Stella. Kieliszki były już próżne i nalewano nowe. -Co jest w tym winie?-zapytał Dyzma.Stojšca obok panna Czarska usiadła na poręczy fotela i musnšwszy ustami uchoNikodema,powiedziała rozmarzonym głosem: -Boska trucizna peyotlu,boska...Czy czujesz war w żyłach,mój panie?Prawda?I taki cudny œpiew,i takie kolorowe...Prawda? -Prawda -stwierdził i wychylił kieliszek do dna. Czuł,że dzieje się z nim coœ niezwykłego.Opanowała go nagła radoœć,wszystko stało się wokół piękne,barwne,nawet przysadkowata panna Stella była powabna i kuszšca. Zresztš nastrój wszystkich zmienił się nie do poznania.Otoczył y Nikodema rozeœmianš grupš,napełniły pokój gwarem wesołych okrzyków,melodiami frywolnych piosenek.Jedna z rozmachem trzasnęła kieliszkiem o œcianę i zawoławszy:-Evoe!-jednym ruchem zrzuciłaz siebie szlafrok.Zaczęła tańczyć. -Brawo!Brawo!-zawołały inne. Po chwili dywan pokrył się białymi plamamijedwabiu... Do wcišż napełnianych kieliszków z małego flakonu spływały jasnozielone krople czarodziejskiego płynu. Przez kogoœ potršcony wywrócił się œwiecznik i pokój zaległa ciemnoœć,parna,krwista ciemnoœć,pełna namiętnych szeptów i spazmatycznego,oszalałego œmiechu. Rozdział dwunasty Przez szczelinę ciężkich firanek wdarła siędo pokoju czerwona smuga zachodzšcego słońca. Nikodem ociężałym ruchem sięgnšł po zegarek. Była szósta. Dziwne.Nie czuł ani bólu głowy,ani niesmaku w ustach,jak zwykle po większychpijaństwach. Był tylko straszliwie osłabiony. Każdy ruch,ba,każde podniesienie powiek wydawało się mu ciężkim trudem. A jednak trzeba było wstawać.Musi przeciejechać do Warszawy.Co sobie w banku pomyœlš... Zadzwonił. Zjawił się sztywny lokaj i oznajmił,że kšpiel jest przygotowana. Dyzma leniwie wcišgnšł na siebie pidżamę i przeszedł do łazienki.Tu,spojrzawszy w lustro,aż się przeraził:blady był jak płótno,pod oczyma wystšpiły dwa sine szerokie półkola. -Cholera -zaklšł -urzšdziły!...Ubrał się i powłóczšc nogami zszedł na dół.Tu czekała nań pani Koniecpolska,która na powitanie omdlałym ruchem podała mu rękę. -Głodny pan? -O,nie,dziękuję. Spojrzał na niš spod oka i spotkał figlarny,jak zwykle,wzrok.Zaczerwienił się po same uszy. -To cholera -pomyœlał -ani się zawstydzi.Bo chyba nie mogła zapomnieć? -Chciałbym jechać -odezwał się po pauzie. -Ależ proszę,samochód do pańskiej dyspozycji.W pożegnaniu nie było nic szczególnego i to właœnie jeszcze bardziej detonowało Nikodema.Gdy auto skręciło na szosę,obejrzał się. -To œwinie!-rzekł z przekonaniem. -Słucham jaœnie pana -odwrócił się szofer.-JedŸ pan,jedŸ pan,nie do pana gadam. -Przepraszam. Rozmyœlał o ubiegłej nocy.Czuł trochę strachu.Wspomnienie,że wszystko odbywałosię nie bez udziału diabła,gniotło go najbardziej.Natomiast cieszył się z odkrycia,że w tych najwyższych sferach ogo ľAÔ48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŘÜ@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żnPE c o• ÷ c pŒz c q'Ď c rŐ3 ^ sT?) towarzyskich ma takież prawa jak każdy hrabia czy ksišżę.Ba,większe. Muszš go słuchać,a niech na którš z nich tylko palcem kiwnie,to przyjdzie jak pierwsza lepsza z ulicy. Jakże inaczej wyobrażał je sobie,ilekroć widywał te dumne i eleganckie damy... Rozeœmiał się z zadowoleniem. Prawdę mówi Krzepicki:wszystkie takie same dziwki... Zaczšł padać deszcz.Gdy samochód zatrzymał się na Wspólnej,lało jak z cebra.Szybko przebiegł chodnik i wszedł do bramy.Gorzej było ze schodami. Wchodził na nie tak,jakby dŸwigał wielki ciężar. Urzšdziły,choroba! Ignacy powitał pana oznajmieniem,że przezwczorajszy i dzisiejszy dzień było z dziesięć osób,a pan sekretarz kilka razy,i cišgle dowiaduje się telefonem,czy pan prezes nie przyjechał.A najgorszy to był jeden nachał.Wymyœlał i koniecznie chciał sam obejœć mieszkanie,bo nie wierzył,że pana prezesa nie ma.Mówił,że pan prezes chowa się przed nim... -Jak wyglšdał?-zapytał Dyzma. -Taki niski,gruby. -Nie mówił,jak się nazywa? -Mówił,jakoœ Bšczek czy coœ... -Cholera!-zaklšł pan prezes.-Czego ten drańjeszcze chce?! -Jakby przyszedł,panie prezesie,to ja mogęgo zrzucić ze schodów -ofiarował się Ignacy. -Nie,nie trzeba. Zadzwonił telefon.Mówił Krzepicki.Sš bardzo ważne sprawy,czy może przyjechaćzaraz? -Stało się co? -Nic,nic nadzwyczajnego. -No,to czekam. Kazał Ignacemu przygotować czarnš kawę ipołożył się na kanapie. Zastanowił się,czy opowiedzieć Krzepickiemu wszystko,co go spotkało u hrabiny Koniecpolskiej...Doszedł jednak do przekonania,że mogłoby to uchodzić za zdradę,a ryzykować nie chciał. Ignacy przyniósł listy.Była to tylko prywatna korespondencja,której nie otwierał sekretarz,a składała się z trzechnowych listów od Niny oraz z niezwykle długiej depeszy Kunickiego,który prosił Dyzmę o spieszne zajęcie się sprawš podkładów kolejowych,gdyż kwestia stała się szczególnie aktualna. Przy czytaniu tej depeszy zastał Dyzmę Krzepicki.Zaczšł od żarcików na temat wycieczki z hrabinš Lalš,opowiedział kilka anegdotek,mimochodem napomknšł,że w banku wszystko w porzšdku,i lekko zapytał:-Kto to jest,panie prezesie,ten Boczek. Nikodem zmieszał się. -Boczek? -Tak,taki tłusty facet.Codziennie przychodzido banku i tak nachalnie domaga się audiencji u pana prezesa,jakby pewien był,że pan go przyjmie.Czy to znajomy panaprezesa? -Tak,owszem... -Bo,wie pan,wydawało mi się,że to wariat. -Dlaczego? -No,bo gdy mu powiedziałem,że pan prezesprzyjmuje w pištki,ten zaczšł awanturowaćsię.„Co to,powiada,w pištki,w pištki to wielki pan prezes może przyjmować kogo chce,a zobaczysz pan,jeszcze panu uszu natrze,że mnie nie wpuszczasz.Już ten wasz wielki prezes, powiada,to u mnie nie będzie taki fisz...” Dyzma siedział czerwony jak burak. -I co jeszcze mówił? Krzepicki zapalił papierosa i dorzucił: -Awanturnik i gbur...Pozwolił sobie nawet najakieœ idiotyczne groŸby pod pańskim adresem,że to on panu pokaże i tak dalej...Nikodem zmarszczył brwi i bšknšł: -Tak...Panie Krzepicki,jakby on znowu przyszedł,wpuœć go pan do mnie...To taki narwaniec...Zawsze był taki... -Dobrze,panie prezesie. Powiedział to całkiem po prostu,lecz Dyzmanie wštpił,że Krzepicki albo już coœ wywšchał,albo chce wywšchać.Postanowił za wszelkš cenę zmusić Boczka do milczenia. Krzepicki został u Nikodema na kolacji.Rozmowa zeszła na Koborowo i Dyzma powiedział z westchnieniem: -Jakże to miło jest mieszkać na wsi,żyć spokojnie... -Dobre wspomnienia ma pan prezes z Koborowa -zauważył Krzepicki.-A to ładny majštek!Cóż,niech pan rozwiedzie Ninę z Kunickim i ożeni się. -Ba -kiwnšł głowš Dyzma -gdyby Koborowo było jej,to w trymiga! -Ale przecież nominalnie ona jest właœcicielkš? -To i co?Kunicki ma plenipotencję bez ograniczeń. -Plenipotencję można cofnšć.Nikodem wzruszył ramionami. -Ale weksli cofnšć nie można.Krzepicki zamyœlił się i zaczšł gwizdać. -Ot,co -dorzucił Dyzma -guzik!Krzepicki nie przestawał gwizdać. -Co mamy jutro?-zapytał Nikodem. -Jutro...Nic specjalnego.Ale owszem,jest zaproszenie do cyrku.Wielka ma być sensacja. Przyjechał ten największy siłaczœwiatowy,zapomniałem,jak się nazywa,ale ma walczyć z mistrzem Polski,Wielagš.Pan prezes lubi walki francuskie? -Owszem.To pójdziemy?O której to? -O ósmej. Pożegnał sekretarza i położył się spać.Nakładajšc pidżamę zauważył,że ma na szyi złotš gwiazdkę.Czym prędzej zdjšł jš,wpakował do pudełka od zapałek i schował w biurku,a gaszšc œwiatło przeżegnał się na wszelki wypadek. Nazajutrz oczekiwania jego sprawdziły się.O pierwszej zjawił się Boczek.Istotnie zachowywał się z wielkš pewnoœciš siebie.Zdaleka wiało od niego wódkš. Dyzma zmienił taktykę. Podał Boczkowi rękę,podsunšł mu krzesło izapytał,jak mógł najuprzejmiej,czym możesłużyć.Natomiast Boczek,tym pewniej się czujšc,nie krępował się ani w słowach,ani w gestach.Posunšł się nawet do takiej poufałoœci,że klepnšł pana prezesa po ramieniu. Tego Dyzmie było już zanadto.Zerwał się z miejsca i wrzasnšł: -Wont!Cholero!Wont! Boczek patrzał nań jadowicie i wstał. -Popamiętasz jeszcze mnie,widzisz go,szyszka! -Czego ty chcesz ode mnie?Pieniędzy,draniu chcesz?-pienił się Dyzma. Boczek wzruszył ramionami. -Pienišdze też przydadzš się. -Uuu...swołocz!... Nikodem wyjšł z kieszeni dwadzieœcia złotych,po namyœle dorzucił drugie dwadzieœcia. -Czego pan piekli się,panie Nikodemie -pojednawczo zaczšł Boczek -przecie ja panu żadnej krzywdy nie chcę zrobić... -Nie chcę,nie chcę,a czego pan mordę rozpuszczasz przy moim sekretarzu,co? Boczek usiadł. -Sza,panie Nikodemie.Czy nie lepiej nam żyćw zgodzie?Pan mnie pomożesz,a ja panu szkodzić nie będę... -To nie dałem może panu posady? -Co mi za posada -wzruszył ramionami Boczek -osiem godzin człowiek tyra za głupie czterysta złotych.A przy tym w fabryce taki huk,że nerwy nie strzymajš.Tonie dla mnie... -Może pana ministrem zrobić,co?-zadrwił Dyzma. -Co pan kpisz,panie Nikodemie,a niby dlaczego pana zrobili prezesem banku? -Bo rozum mam,rozumiesz pan? -Każdy ma swój rozum.A ja tak myœlę,że jeżeli pan możesz być prezesem,to mnie wprost niehonorowo,żebym ja,dawniejszy pański zwierzchnik,nie miał pensji choćby zosiemset złotych. -Zwariowałeœ pan,panie Boczek?Osiemset złotych,któż to panu da? -Tylko bez bujania,panie Nikodemie,już ja wiem,że jak się pan postarasz,to niejeden taki znajdzie się,co da. W oczach Dyzmy zabłysła nienawiœć.Powzišł nagle postanowienie. -No,dobrze,panie Boczek,widzę,że muszę...Hm...mogę pana zrobić zastępcš dyrektora Państwowych Składów Spirytusowych...Chcesz pan? -To już pewno będzie lepiej.To może z mieszkaniem dostanę?Rodzinę trzeba będzie sprowadzić. -Pewno,że jest i mieszkanie.Ładne mieszkanie,cztery pokoje,kuchnia,i opał darmowy,i œwiatło. -A pensja? -Pensja będzie z tysišc złotych. Boczek rozrzewnił się.Wstał i wzišł Dyzmęw objęcia. -No widzisz pan,panie Nikodem,my swojak!zjednych stron,to musimy się wspomagać. -Pewno -potwierdził Nikodem. -Zawsze byłem pańskim przyjacielem.Inni odsuwali się od pana,że to,powiadali bękart,niby z nieprawego łoża,podrzutek... -Przestań pan,do cholery! -Toż mówię,inni tak w całym Łyskowie na pana,a ja nic i nawet w swoim domu pana przyjmowałem... -Wielkie mecyje -pogardliwie skrzywił się Dyzma. -Kiedyœ były wielkie -flegmatycznie zauważył Boczek -ale co będziemy się spierać. Nikodem siedział ponury jak noc.Wypomnienie tego,że jest podrzutkiem,skręciło mu wnętrznoœci.Naglez całš jasnoœciš uprzytomnił sobie,że dla nich dwóch,dla niego i dla Boczka,za mało miejsca w Warszawie...Nie tylko w Warszawie. Wypogodzony wyraz twarzy Boczka znikłby bez œladu,gdyby mógł on teraz odczytać myœli swego dawnego podwładnego. -Tak panu powiem,panie Boczek -zaczšł Dyzma -przyjdŸ pan jutro i przynieœ pan swoje papiery,wszystkie papiery,bo wystarać się o takš posadę dla pana,to nie byle co.Trzeba będzie dużo nagadać się i wytłumaczyć,że pan potrafisz być zastępcšdyrektora. -Serdeczne dzięki,nie pożałuje pan tego,panie Nikodem. -Wiem,że nie pożałuję -mruknšł Dyzma -teraz jeszcze jedno:ani słówkiem nikomu,bo na to miejsce amatorów ze sto będzie,rozumiesz pan? -Juœci rozumiem. -No to fertig.Jutro o jedenastej. Zapukano do drzwi i w progu ukazał się Krzepicki.Boczek chytrze mrugnšł do Dyzmyi skłonił mu się tak nisko,jak tylko pozwalała mu jego tusza. -Najniższe uszanowanie panu prezesowi,będzie załatwione wedle rozkazupana prezesa. -Do widzenia,możesz pan iœć. Nikodem spostrzegł,że Krzepicki,udajšc zajętego trzymanymi w ręku papierami,spodoka obserwował znikajšcego za drzwiami Boczka. -No,cóż tam,panie Krzepicki? -Wszystko w porzšdku.Oto zaproszenie do cyrku. -A prawda,idziemy. -Dzwoniła jeszcze hrabianka Czarska,ale powiedziałem,że pan prezes zajęty. -To szkoda. -He,he,he!Rozumiem pana prezesa.Te panny Czarskie to fin-fin...W zeszłym roku... Nie dokończył,gdyż do gabinetu wpadł,nie zamykajšc za sobš drzwi pułkownik Wareda. -Serwus,Nikuœ!Gdzież to ciebie anieli noszš! -Jak się masz,Waciu.Krzepicki skłonił się i wyszedł. -Wiesz,bracie -zawołał pułkownik -zaszedłem tu do ciebie,bo przyszło mi na myœl,czy nie wybrałbyœ się do cyrku dziœ przyjechał,wiesz,ten Tracco,najsilniejszy człowiek œwiata, będzie walczył z naszym mistrzem Wielagš. -Wiem,nawet wybieram się. -A to klasa!-klepnšł Dyzmę po kolanie.-Będzie cała paczka,Uszycki,Ulanicki,Romanowicz z żonš... Odezwał się telefon. -Halo! Krzepicki oznajmił,że znowu dzwoni panna Czarska,czy połšczyć? -Dawaj pan...Halo!...Tak,to ja,dzień dobry pani...Zasłonił tubę rękš i szepnšł do Waredy: -To hrabianka Czarska! -Fiu...fiu...-pokręcił ten głowš. -Ależ nie przeszkadza pani.Wprost naprzeciw,bardzo mi przyjemnie... Przytrzymał słuchawkę ramieniem i zapaliłpapierosa,którym go poczęstował pułkownik. -Ależ,proszę pani,ja na literaturze nie znamsię...Słowo honoru...A kiedy to? -...No,dobrze,dobrze...A jakże zdrowie siostrzyczki?Hm...Wie pani,i ja też,ale o tymprzez telefon lepiej nie mówić...Co,do teatru?Eee...wie pani co,czy nie chciałyby panie pójœć ze mnš do cyrku?...O nie,dziœ walczy najsilniejszy człowiek œwiata...Jak?...Wacek, jak się on nazywa? -Włoch,Tracco...Nie,tu u mnie siedzi mój przyjaciel,Wareda... -Nikuœ,powiedz jej,że ršczki całuję. -Ršczki pani całuje...Będzie,a jakże...No,to dobrze się składa.Zajadę po panie moim samochodem...Do widzenia.Położył słuchawkę i uœmiechnšł się. -Ach te baby,te baby!... -Pójdš?-zapytał pułkownik. -Jeszcze by nie! -No to chodŸ,jedziemy na obiad. -Zabierzemy i Krzepickiego. -Jak chcesz -zgodził się Wareda. W restauracji spotkali Ulanickiego i od razu zrobiło się wesoło. -Znacie już tę anegdotę o buldogu i pinczerku?Gadajcie,co?-zapytał,gdy podano kawę. -Uważaj!-ostrzegł Wareda.-Nie zapominaj,że kto opowie stary kawał,stawia butelkę koniaku. -Nie mšdrzyj się,Wacuœ -skarcił go z poważnš minš Ulanicki.-Likurgiem,który tę zasadę prawnš ustanowił,byłem przecie ja sam we własnej osobie.Ale słuchajcie.Otóż siedzi sobie na rogu Marszałkowskiej wyżeł... -Mówiłeœ,buldog... -Nie zawracaj kontrafałdy.Siedzi sobie wyżeł i patrzy,a tu z Ogrodu Saskiego pędzibuldog,olbrzymi buldog...Dyzma wstał i bšknšł: -Na chwilę przepraszam. -Znasz ten kawał?-zapytał Wareda.Nikodemnie znał,lecz odpowiedział: -Znam. Prędko włożył płaszcz i wybiegł drzwiami,uchylonymi przez portiera. Szofer nacisnšł starter i otworzył drzwiczki. -Możesz pan jechać do domu -powiedział Dyzma.Stał chwilkę na chodniku,zanim auto odjechało,po czym poszedł w kierunku Bielańskiej i wsiadł do taksówki. -Róg Karolkowej i Wolskiej. Kiedy jeszcze był mandolinistš w barze „Pod Słoniem ”,często odwiedzał z kolegami i przygodnymi kompanami tamte strony.Goœcie w barze czasami w przypływie dobrego humoru zabierali ze sobš orkiestrę. Na długiej,wšskiej ulicy Karolkowej było ich kilka. Gdy auto stanęło,Nikodem zapłacił i,odczekawszy,aż szofer odjechał,skręcił w Karolkowš. Po obu stronach piętrzyły się jednostajne kamienice z czerwonej cegły:fabryki. Jednostajne mury tu i ówdzie dzielił wysokidrewniany parkan lub mały drewniany domek,w którego oknach pobłyskiwało œwiatło małych żarówek zza żółtych firanek.Były to knajpy robotnicze,tak mało różnišce się jedna od drugiej,że trudno byłoby je rozpoznać. Nikodem szedł pewnym krokiem,aż pchnšł wšskie drzwi. Od razu ogarnšł go zapach piwa i kiszonej kapusty.Szeroka lada,oszklona i przysłonięta białymi firaneczkami,zajmowała połowę niedużej salki,której kamiennš podłogę pokrywały œwieże trociny. Zza zielonej kotary dochodziły głoœne dŸwięki harmonii i skrzypiec.Za ladš stał ponury mężczyzna o czerwonej twarzy i dwie podstarzałe kobiety.W bufetowej sali tylko dwa stoliki były zajęte. Nikodem podszedł do szynkwasu. -Większš?-zapytał gospodarz. -Lej pan -odparł Dyzma.Wypił i sięgnšł po dzwonko œledzia. -No co,panie Malinowski,jak idzie? -Ot,pomału. -A gra u pana Ambroziak,harmonista Ambroziak? -Bo co?-nieufnie zapytał gospodarz. -Nalej pan -powiedział Dyzma i wypił.Przekšsił grzybkiem. -Pan mnie nie pamięta,panie Malinowski,co? -Tylu się ludzi zna -obojętnie zauważył knajpiarz. -Jestem Pyzdraj.„Pod Słoniem ” na Pańskiej grałem.. -Na Pańskiej? -Tak.Mandolinistš.Nazywajš mnie Pyzdraj.Restaurator nalał bez proœby kieliszek. -A tak,owszem...No i jak tam? -Żyje się... Łyknšł wódkę i zapytał: -A tam -wskazał podbródkiem na kotarę -gra Ambroziak?Niech pan powie,to mój kolega... -Gra -lakonicznie odparł restaurator. Nikodem wzišł wykałaczkę w zęby i uchyliłzielonego kretonu. Tu było więcej osób,a orkiestra grała długo,widocznie na zamówienie. Jednakże harmonista spostrzegł Dyzmę i gdy tylko skończyli tango,zbliżył się ku niemu. -Dobry wieczór,Pyzdraj. -Dobry wieczór -odparł prawie wesoło.-Z tej okazji daj pan większe piwo,panie Malinowski. -No,jak przyszedł stary kompan -dodał harmonista -to daj pan dwie z kropelkami. Wypili. -Interes macie?-zapytał Ambroziak.Nikodemkiwnšł głowš. -A wy teraz gdzie pracujecie? -Ja -odparł po chwili wahania -et,na prowincji. -Żyjecie? -Żyję. -No,jak macie interes,to sišdziem z boku.Wzięli swoje kufle i poszli pod okno. -Ambroziak -zaczšł Dyzma -musicie mnie postarej znajomoœci zrobić jednš rzecz... -Jakš rzecz? -Ludzi mi trzeba trzech,czterech ludzi,takich co pietra nie majš,a gładko się załatwiš. -Mokra robota?-zagadnšł harmonista przyciszonym głosem.Nikodem pokiwał się na krzeœle. -Jeden tacce dojadł mi do żywego. -Goœć polityczny?-zaciekawił się Ambroziak.-Nie,gdzież tam...taki...drań... -I co?Trzeba ukatrupić?Nikodem poskrobał się po ramieniu. -Nie,po co,tylko zamknšć pysk,żeby nie gadał...Harmonista wychylił kieliszek l splunšł. -Można,dlaczego nie,tylko trzeba wybulić zesto złociszów...Może sto dwadzieœcia... -Dam radę -odparł Dyzma. Ambroziak kiwnšł głowš,wstał i znikł za kotarš.Dyzma czekał.Po chwili harmonista wrócił w towarzystwie małego blondyna o uœmiechniętych oczach. -Poznajomcie się,kolego Pyzdraj,Franek Lewandowszczak.Blondynek wycišgnšł rękę,niespodziewanie wielkš i sękatš. -Kto umarł?-zapytał wesoło. -Tak sobie -odparł Dyzma z namysłem -mały interes. -Jak interes,to i zagrycha będzie?Nikodem kiwnšł na gospodarza. -Panie Malinowski,butelka czystej i kotlet wieprzowy.Ambroziak pochylił się do blondyna. -Panie Franek,a kogo pan weŸmie? -Myœlę,że Antek Klawisz pójdzie i Teœć pójdzie.Starczy. -We trójkę starczy?-z powštpiewaniem zapytał Nikodem. -A co?Taki silny?...Szemrany facet czy zielony? -Zielony.Z prowincji...Gruby jak beczka. -Zrobi się -skinšł głowš Franek -ale za przeproszeniem,pan to kto jesteœ? -Co ci,Franek,do tego -wmieszał się Ambroziak -mój przyjaciel i tyle.Po co wszędzie suniesz nos? -Nie sunę,tak przez ciekawoœć.No to gadaj pan.Nikodem pochylił się nad stolikiem i zaczšł objaœniać.Zarówno Lewandowski,jak i harmonista pili,me wylewajšc za kołnierz,a Dyzma dotrzymywał towarzystwa.Toteż gospodarz wkrótce zabrał pustš,a postawiłpełnš butelkę.Również,nie czekajšc zamówienia,przyniósł nowy kotlet na zimno i kiszony ogórek. Wiedział,że jak ktoœ z Lewandowskim „ma 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŘÜ@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żtPŠ c uů Ś c vŸl c w (Q x\)H c €y¤5´ H gadanie ”,to bez sznapsa nie obejdzie się. Ambroziak kilka razy wstawał,wzywany do orkiestry,i wracał do stolika.Gospodarz zapalił lampę gazowš.Drzwi raz po raz otwierały się,do knajpy przychodzili nowi goœcie. Prawie wszyscy zamieniali ukłon z Lewandowskim,który niedbale kiwał głowš. Dyzma dużo słyszał o nim.Nigdy jednak nie przypuszczał,że ten osławiony awanturnik,przed którego nożem czuł respekt niejedenna Woli i na Czystem,wyglšdać może tak chłopaczkowato i łagodnie.W każdym razie wiedział,że w pewne ręce oddaje sprawę. Zbliżała się ósma,gdy zapłacił rachunek i dyskretnie podsunšł Frankowi stuzłotówkę.-I grunt,przeszukać kieszenie,żeby œladu nie było -powiedział œciskajšc węzłowatš rękę na pożegnanie. Gdy wychodził,Ambroziak odprowadził go do drzwi i po zapewnieniu,że Franek to marmur-żelazo,poprosił o pożyczenie dziesięciu złotych,a chowajšc pienišdze do kieszeni rzekł nie bez ironii: -Wy to tam na wsi dorabiacie się.Forsy jak lodu! -Ot,idzie sobie. Ulica była pusta.Doszedł do rogu Wolskiej i stanšł na przystanku tramwajowym. Wkrótce nadeszła „dziewištka ”. Cyrk był pełny.W ogólnym gwarze zmieszanych głosów ostro odcinały się okrzyki kršżšcych wœród publicznoœci chłopców. -Czekolada,lemoniada,wafle! Gdy Nikodem wchodził z pannami Czarskimi,orkiestra zagrała właœnie marsza i na arenę gęsiego wkroczyli atleci. Było ich coœ dziesięciu.MężczyŸni ogromnego wzrostu,o potwornie rozroœniętych mięœniach,z byczymi karkami,w skšpych trykotach,odsłaniajšcych fałdy skóry poroœniętych kępkami włosia. Szli rytmicznym krokiem,zataczajšc kršg wokół areny. Kiedy towarzystwo przedostało się do swojej loży,w której już siedział pułkownik Wareda,panna Marietta Czarska rozeœmiała się: -Imponujšce góry mięsa! Witali się. -To Mik -poinformował Wareda.-Ma budowę chłopięcš,ale silniejszy jest od niejednego ztych hipopotamów. Rozpoczęła się prezentacja. Atleci stali w szeregu,zaœ sędzia przy stoliku jury wymieniał ich nazwiska. Przy każdym podawał jakiœ tytuł:mistrz Anglii,mistrz Brazylii ,mistrz Europy itp. Przy dwóch nazwiskach galerie rozbrzmiewały oklaskami.Tak witano mistrza Polski, Wielagę,i olbrzymiego Włocha,Tracco. Następnie arena opustoszała.Pozostali tylkodwaj przeciwnicy:opasły Niemiec o małpio długich rękach i smukły Mulat Mik,wyglšdajšcy przy swym przeciwniku jak antylopa,która za chwilę zostanie stratowana przez nosorożca. Rozległ się gwizdek i przeciwnicy zwarli się. -Już go wzišł -zawołał Dyzma,widzšc,jak pod samym ciężarem Niemca Mulat zwalił się na dywan. -Nie,bracie -uœmiechnšł się Wareda -trzebadobrze namęczyć się,zanim tego piskorza przyciœnie się na obie łopatki. Istotnie Mulat jednym zręcznym ruchem wyœliznšł się z łap przeciwnika,a gdy ten chrapišc z wysiłku podniósł go w górę,by ponownie rzucić o dywan,Mik niespodziewanie odbił się jednš nogš od ziemi,co -mogło się wydawać -ułatwiło tylko manewr Niemcowi, lecz dało wynik wręcz niezwykły.Mianowicie smagłe ciało Mulata œmignęło łukiem nad głowš przeciwnika,a że ten trzymał go pod ramionami,stracił równowagę,padajšc na wznak. W tejże chwili Mulat płaskim skokiem znalazł się na jego piersi. Sędzia z gwizdkiem w ustach podbiegł w sam czas,by uchwycić moment,gdy obie łopatki Niemca dotykały dywanu.A trwało to dosłownie moment,gdyż pokonany z dzikim rykiem zerwał się,zrzucajšc swego pogromcę z takš łatwoœciš,z jakš koń wyrzuca z siodła niewprawnego jeŸdŸca. Jednakże walka była skończona i przewodniczšcy jury ogłosił zwycięstwo Mulata,który z uœmiechem kłaniał się wokół,dziękujšc za gromkie brawa. Natomiast pokonany,klnšc,schodził z areny,żegnany gwizdaniem galerii. -Ach,jakiż on jest piękny,ten Mulat -zachwycała się Marietta Czarska.-Jak z bršzu! Panie prezesie,czy to byłby wielki skandal,gdybyœmy zabrali go ze sobš na kolację? -Ależ,Marietto -reflektowała jš siostra. -Chyba nie wypada -powiedział Dyzma,lecz reszta towarzystwa zaopiniowała,że będzieto równie dobra atrakcja,jak każda inna,a jeżeli pójdš do gabinetu,to wszystko będzie w porzšdku. Tymczasem na arenie ukazała się druga para. Dyzma z roznamiętnieniem wpatrywał się wwalczšcych.W momentach niebezpiecznych tak z emocji zaciskał dłonie,że te aż trzeszczały w stawach.Przez zaciœnięte zęby wyrywały się mu raz po raz słowa zachęty: -Mocniej,wal go... Spocone cielska przewalały się po arenie,wœród stękania i charkotu przyduszonych gardzieli. Z galem raz po raz zrywały się okrzyki,gwizdania i brawa. Pary atletów zmieniały się już kilkakrotnie. Wreszcie przyszła kolej na walkę,która stanowiła głównš sensację wieczoru. Naprzeciw siebie stanęli dwaj najsilniejsi przeciwnicy. Mistrz Polski,Wielaga,o potwornie szerokichramionach i herkulesowych barach,z krótkim zdeformowanym nosem i wygolonš głowš,robił wrażenie goryla.Naprzeciw wyższy i szczuplejszy Tracco o lœnišcej skórze,pod którš grały wielkie supły mięœni,stał na rozstawionych nogach,przypominajšcych dwa sękate pnie dębu. Wœród zupełnej ciszy rozległ się gwizdek. Przeciwnicy,nie œpieszšc się i mierżšc się spojrzeniami,szli ku sobie.Obaj oceniali poważnie czekajšcš ich walkę,lecz od pierwszego chwytu stało się jasne,że każdy z nich innš obrał taktykę.Polak chciałnadać walce błyskawiczne tempo.Włoch natomiast postanowił przecišgać zapasy jaknajdłużej,liczšc na zmęczenie przeciwnika. Toteż prawie nie opierał się i po kilku chwytach dał się wcišgnšć w piruet i położył się brzuchem na dywanie. Wielaga stanšł nad nim i usiłował przewrócić go na wznak.Trwało to kilka minut. Widzšc,że nic nie wskóra,z pasjš zaczšł nacierać mu kark. -Co on robi?-zapytała panna Marietta. Wareda pochylił się ku niej i nie odwracajšc oczu od areny,objaœnił: -To nazywa się masaż.Uważa pani,bić nie wolno,ale taki masaż jest dopuszczalny.Tymsposobem rozgniata się mięœnie karku i znacznie je osłabia. -No i skóra od tego boli. Widocznie i Włoch doszedł do tego przekonania,gdyż poderwał się nagle i wymknšwszy się z ršk przeciwnika,chwyciłgo w pasie z tyłu. Miał jednak zbyt krótkie ręce,jak na objętoœć Wielagi.Ten bowiem jednym wdechem natężył brzuch i splecione dłonie Tracca rozsunęły się natychmiast. Galeria przyjęła ten efekt rzęsistymi oklaskami. W ogóle od poczštku nie ulegało wštpliwoœci,że wszystkie sympatie widowni sš po stronie zapaœnika polskiego. Tymczasem walka nie dawała rezultatów,codoprowadziło Wielagę do nieukrywanej wœciekłoœci.Podniecały jš okrzyki z galerii: -Wielaga,nie daj się! -Wal Italiańca! -Brawo,Wielaga! Oczy atlety nabiegły krwiš,z piersi wydobywało się głuche rzężenie.Walka stawała się coraz gwałtowniejsza.Zwarte ze sobš ciała pokryły się kroplami potu. Wielaga z wœciekłoœciš atakował przeciwnika,ten bronił się zawzięcie,lecz zawsze w dobrym stylu i zgodnie z regulaminem,podczas gdy Wielaga nie hamował już brutalnej żšdzy pokonania Włocha,a nawet sędzia kilkakrotnie musiał interweniować,gdyż używał niedozwolonychchwytów. Nagle udało mu się ujšć Tracca w straszliwy chwyt,zwany podwójnym nelsonem. Ogromne jego ręce przesunęły się z tyłu pod ramionami Włocha i zwarły się na jego karku. Cyrk zamarł w oczekiwaniu. Zapaœnicy trwali w kamiennym bezruchu,w bezruchu tak pełnym wysiłku,że kłęby mięœni zdawały się rozsadzać skórę. Wielaga cisnšł.Twarz Włocha stała się najpierw purpurowa,póŸniej sina.Oczy wytrzeszczały się mękš nie do zniesienia,z otwartych ust po wysuniętym języku œciekała œlina. -Ohyda!-powiedziała panna Marietta i zakryła oczy. -On go zamorduje -przeraziła się jej siostra -panie prezesie,to okropne... -A niech i skręci mu kark!-odparł Dyzma. -Wstyd,panie prezesie -denerwowała się Marietta. -Przecie może się poddać -wzruszył ramionami pułkownik.Lecz Włoch nie myœlało poddaniu się.Znosił piekielny ból i było widoczne,że nie ustšpi. Wielaga też doszedł do przekonania,a wiedzšc,że wkrótce rozlegnie się gwizdek sędziego na przerwę,postanowił za wszelkšcenę skończyć. Nagłym ruchem targnšł przeciwnika w bokinieznacznie podstawiwszy nogę,rzucił o ziemię i przywalił sobš na obie łopatki. Cyrk zatrzšsł się w posadach.Ogromny ryk,burza oklasków i tupanie tysišca nóg zmieszały się w hałas,w którym zarówno gwizdek sędziego,jak i dzwonek przewodniczšcego stały się nieme. -Brawo,brawo,Wielaga!-ryczał Dyzma,aż mupot wystšpił na czoło. Tymczasem zapaœnicy podnieœli się z dywanu. Wielaga kłaniał się dokoła,natomiast Tracco podszedł do stolika j ury i coœ mówił , pocierajšc siny kark. Wreszcie hałas ucichł.Wówczas sędzia wyszedł na œrodek areny i oznajmił: -Spotkanie zapaœnicze mistrza Polski,Wielagi,z mistrzem Włoch,Tracco,zostało nie rozstrzygnięte,gdyż Wielaga położył przeciwnika dzięki podstawieniu nogi,co jestchwytem niedozwolonym.Jury postanowiło...Dalsze jego słowa zagłuszył ryk protestów. -Nieprawda! -Nie podstawił nogi! -Sędzia kalosz! -Wielaga zwyciężył! -Precz z Italiańcem! Wreszcie pozwolono dojœć do głosu przewodniczšcemu jury. -Proszę państwa.Walka została nie rozstrzygnięta,gdyż Wielaga podstawił nogę.Widział to nie tylko sędzia,lecz i ja. -Nieprawda,nie podstawił!-krzyknšł Dyzma.-To pan mówi nieprawdę -oburzył się przewodniczšcy. -Że co?-krzyczał Dyzma.-Że co?Jak ja mówię,że nie podstawił ,ja,prezes Państwowego Banku Zbożowego,to mnie więcej można wierzyć,jak takiemu bubkowi z gwizdkiem. Cyrk zatrzšsł się od oklasków. -Brawo,brawo! -Prawdę mówi! Przewodniczšcy podniósł się z miejsca i zawołał: -W zapasach wyrokuje jury,a nie publicznoœć.Walka została nie rozstrzygnięta. Nikodem stracił całkiem panowanie nad sobš i ryknšł na cały cyrk: -A g....! Efekt był kolosalny.Z galerii podniósł się istny huragan oklasków,œmiechu i okrzyków, wœród których słowo użyte przed chwilš przez Dyzmę powtarzało się wcišż. Nikodem wpakował ręce w kieszenie i powiedział: -ChodŸmy z tej budy,bo mnie szlag trafi.Wychodzili,œmiejšc się. -No -mówił pułkownik Wareda -dopiero to ci zrobi popularnoœć! -Eee... -Nie żadne eee...tylko popularnoœć.Jutro cała Warszawa tylko o tym będzie mówiła. Zobaczysz.Ludzie lubiš mocne słowa... Nazajutrz nie tylko mówiono o tym,lecz i pisano.Niemal wszystkie dzienniki podały szczegółowy i pikantny opis awantury,a niektóre zamieœciły nawet fotografię bohatera wieczoru. Nikodem był zły na siebie. -Miałem rację -mówił do Krzepickiego -że ich rugnšłem,ale teraz gotowi mnie za ordynusa mieć. -Co tam,drobiazg -pocieszał Krzepicki. -Bo mnie rozzłoœcili,dranie! Rozdział trzynasty Ulica Krochmalna o tej porze była całkiem pusta.I nie dziw,bo minęła północ a mieszkańcy tej dzielnicy już o szóstej wstajš do pracy.W nikłym œwietle gazowychlatarń stały œpišce kamienice z czerwonej cegły.Z rzadka rozlegały się kroki przechodnia œpieszšcego do domu. Tylko w jednej bramie stali trzej mężczyŸni.Stali w milczeniu,oparci o mur.Czekali. Można by było pomyœleć,że zdrzemnęli się,gdyby nie trzy żarzšce się punkty papierosów. Wtem doszedł do ich uszu odgłos ciężkich kroków.Ktoœ szedł od strony ulicy Żelaznej. Jeden z oczekujšcychw bramie przykucnšł i ostrożnie wychylił głowę tuż nad ziemiš,po czym cofnšł się i szepnšł: -Jest. Kroki zbliżały się i po minucie ujrzeli niskiego,grubego człowieka w czarnej jesionce. Gdy minšł bramę,wysunęli się za nim. Obejrzał się. -Panie -zawołał szczupły blondyn -ma pan zapałkę? -Mam -odparł tamten i przystanšł,sięgajšc do kieszeni. -Pan się nazywasz Boczek?-nagle zapytał blondyn.Grubas przyjrzał się mu. -Skšd pan mnie zna? -Skšd,a stšd,draniu,że mordy nie trzymasz na kłódkę! -Kiedy... Nie dokończył.Potężny cios twardej pięœci rozmiażdżył mu nos i górnš wargę. Jednoczeœnie otrzymał z tyłu uderzenie w głowę i silne kopnięcie w brzuch. -Jezu!-krzyknšł i potoczył się do rynsztoka. Pod czaszkš uczuł szum,w ustach smak krwi. Napastnicy nie uważali jednak roboty za skończonš.Jeden pochylił się nad leżšcym i walił go pięœciami w brzuch i w piersi,drugizbiegł na jezdnię i wymierzył obcasami dwa straszliwe ciosy w twarz. Okropny ból poderwał leżšcego.Z nieprawdopodobnš,jak na jego tuszę,szybkoœciš, stanšł na równe nogi i rozpaczliwym głosem ryknšł: -Ratunku!Ratunku!... -Zatknij mu pysk!-zdyszanym szeptem zawołał blondyn.Drugi chwycił leżšcy na chodniku kapelusz ofiary i przytknšł go do zmasakrowanej twarzy. -Ratunku!...ratunku!-krzyczał ten bez przerwy.Z daleka na rogu ulicy przystanšł ktoœ. -Te,Franek,ktoœ idzie. -Ratunku!Ratunku!... -Nie ma rady,trzeba go pomacać. Szczęknęła sprężyna składanego noża i szerokie długie ostrze bezgłoœnie wpiło siępo rękojeœć w ciało.Raz,drugi,trzeci... -Fertig. Wytarł nóż o jesionkę.Dwaj pozostali szybko przeszukali kieszenie.Zegarek,paszport, pugilares... Po chwili ulica Krochmalna była znowu pusta. Niebo poczynało już szarzeć,gdy skręcili wniš dwaj policjanci na rowerach.Nocny patrol. -Patrz no -zawołał jeden -tam ktoœ leży. -Pewno pijak. Zeskoczyli z rowerów i od razu po kałuży krwi poznali,z czym majš do czynienia. -Oporzšdzony jak wieprz. -Zobacz no puls. -Zimny już. -To naród,psia ich mać!Trzeba jechać do komisariatu. -To już trzeci w tym tygodniu. Zaczšł prószyć deszcz.Drobny,zimny jesienny deszcz. Nocy dzisiejszej patrol rowerowy VIII komisariatu policji państwowej znalazł na ulicy Krochmalnej trupa mężczyzny,lat około pięćdziesięciu. Przybyły lekarz Pogotowia stwierdził œmierć wskutek przebicia worka sercowegoostrym narzedziem i wskutek upływu krwi oraz pękniecia czaszki.Wskutek zupełnego zmiażdżenia twarzy trudno ustalić tożsamoœć ofiary.Żadnych dokumentów ani przedmiotów mogšcych ułatwić œledztwo nie znaleziono.Zwłoki przewieziono do prosektorium.Istnieje przypuszczenie,iż zmarły zginšł wskutek porachunków partyjnych. Prezes Nikodem Dyzma złożył gazetę i zaczšł bębnić palcami po suknie biurka. -A cóż ja na co poradzę -wzruszył ramionami. Poczštkowo przeraził się faktu œmierci Boczka.Przyszło mu na myœl,że œledztwo dojdzie do niego.Bał się też,że widmo zamordowanego nie da mu spać po nocach. Z drugiej strony œwiadomoœć nieistnienia tego wysoce niebezpiecznego człowieka, œwiadomoœć bezpieczeństwa i zniknięcia wiszšcej dotychczas nad głowš groŸby była uczuciem silniejszym od obaw,które z biegiem czasu malały do zera. Któż jego,prezesa banku,może posšdzić o podmawianie jakichœ bandytów do mordu! Zresztš czyż on,Dyzma,winien jest œmierci Boczka?Przecież jej nie chciał. -Sam sobie winien.Głupia pała...Doigrał się...Do gabinetu wszedł Krzepicki.Zamknšł za sobš drzwi l z tajemniczym uœmiechem powiedział: -Panie prezesie,czy zechce pan przyjšć pewnego interesanta?Interesanta bardzo ciekawego. -Kogo? -Pańskiego dobrego znajomego. Dyzma zbladł jak płótno.Zerwał się z miejsca i,drżšc na całym ciele,zapytał nieswoim głosem: -Kto?!... Opanował go nieludzki strach,że tam za drzwiami czeka Boczek,pokrwawiony,ze zmasakrowanš twarzš... -Co panu jest,panie prezesie?-z niepokojem zapytał Krzepicki.Dyzma oparł się o biurko.-Pan jest chory? -Nie,nie...Więc kto tam jest? -Kunicki. -Ach,Kunicki...Dobrze... -Przyjmie go pan? -Dobrze. Po chwili do gabinetu wpadł Kunicki.Rumianyiruchliwy jak zawsze.Już w progu rozpoczšłpowitania,wyrzucajšc seplenišce słowa z niesłychanš szybkoœciš. Nikodem patrzał na niego kilka minut,nie mogšc na tyle się skupić,by zrozumieć,co mówi. -A,bo człowiek,kochany panie Nikodemie,latma coraz więcej,a jednak nie starzeje się. Ale i pan doskonale wyglšda.Cóż tam w polityce.Co?Jak interesy?Skarżš się wszyscy na stagnację,na podatki,panie złoty,przecie ten podatek obrotowy to zarzyna obywatela!I œwiadczenia!Słowo daję.Œliczny ma pan gabinet,ze smakiem,st ylem.Może zrobi mi pan łaskę,kochany panieNikodemie,no,mój drogi,nie odmówi mi pan izje ze mnš œniadanko, od rana nic w ustachnie miałem...Œliczny gabinet.Nie wybierze się pan do mnie,do Koborowa?Wprawdzie pogoda pod psem,ale spokój,spokój.Dla nerwów to konieczne i Nina ucieszy się,biedactwo,taka samotna...Przyjechałby pan na parę dni,co? -Owszem,może w przyszłym tygodniu. -Królu złoty,dziękuję,bardzo dziękuję.No toział,że jak ktoœ z Lewandowskim „ma 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŘÜ@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żzP c {p i c |Ů­/ }† j c€~đ-&cH drzwi sšsiednich pokojów,by lokaj nie mógłich podsłuchać,zabrali się do wertowania znalezionych przez Nikodema dokumentów. Krzepicki był zachwycony.Zacierał ręce,a kiedy w paczce listów znaleŸli dowody przekupienia urzędnika w zwišzku z dawnym procesem,zerwał się i zawołał: -No,nie ma na co czekać,jedziemy do Urzędu Œledczego. -A weksle?-zapytał Dyzma. -Weksle...hm....Wprawdzie można by je zatrzymać na wypadek zmi any uczuć i zamiarów pani Niny,ale bezpieczniej spalić,oczywiœcie,jeżeli jest pan pewien,że pani Nina wyjdzie za pana. -To murowane. -No więc klasa.Jedziemy. Naczelnik Urzędu Œledczego,nadkomisarz Reich,należał do gatunku ludzi bezkompromisowych w walce o byt.Zimny,wyrachowany,trzeŸwy i przenikliwy,od razu połapał się w intencjach prezesa Dyzmy.Pomimo bujnej elokwencji Krzepickiego, starajšcego się stworzyć pozory bezinteresownoœci pryncypała,nadkomisarz Reich w końcu wręcz zapytał: -A pan prezes zamierza ożenić się z paniš Kunickš?Nie było innego wyjœcia i Dyzma musiał powiedzieć,że istotnie myœli o tym. -Niech pan prezes nie przypuszcza,że chcę wtršcać się w jego sprawy osobiste. Bynajmniej.Sšdzę jednak,że wsadzenie Kunickiego do więzienia pocišgnie za sobš jako naturalnš konsekwencję proces sšdowy. -Prawda -potwierdził Krzepicki. -Otóż to -cišgnšł naczelnik -a chyba proces taki,który z natury rzeczy byłby sensacjš, nie będzie miłš rzeczš dla pańskiej przyszłej małżonki,panie prezesie,ani dla pana. -Hm...więc co robić?... Nadkomisarz Reich siedział chwilę w milczeniu. -Panie prezesie -zaczšł z namysłem -byłoby jedno wyjœcie z s ytuacji... -Jakie?... -Powiedzmy,że Kunickiemu grozi dziesięć,a najmniej szeœć lat ciężkiego więzienia.To nieulega wštpliwoœci.Dowody sš tego rodzaju,że wymigać się nie potrafi.Otóż,co by pan powiedział na to,panie prezesie,gdybyœmy spróbowali ułożyć się z Kunickim?... -Ułożyć się? -No tak.Chyba jemu najmniej może zależeć na zdobyciu dziesięciu lat ciupy.Ja myœlę,że zgodziłby się na takš propozycję:on zrzeka się wszelkich pretensji do majštku żony i do pana,za to pan daje mu pewnš kwotę pieniędzy i paszport zagraniczny.Niech sobie jedzie na zbity łeb,dokšd chce. -To gotów póŸniej wrócić. -Jest i na to rada.Zrobimy tak:dzisiaj go aresztuję,bardzo surowo przesłucham,pokażę mu wszystkie te szpargały i zamknę na jakieœ,powiedzmy,trzy dni,żeby zmiękł.PóŸniej go znowu wezmę na przesłuchanie i wówczas zaproponuję ugodę.Nie przyjmie,tym gorzej dla niego,a jeżeli przyjmie,dam mu paszport i pozwolę uciec za granicę.Uciec!Rozumiecie, panowie?Uciec to znaczy nie móc wrócić,gdyż rozeœlę za nim listy gończe.Co pan na to powie,panie prezesie? -Bardzo mšdre -skinšł głowš Krzepicki. -I ja to samo myœlę -dodał Dyzma. -Wprawdzie -cišgnšł Reich -jest to plan doskonały,ale nie wiem czy będę mógł to przeprowadzić.Zważcie,panowie,że w razie wykrycia się całej sprawy ja będę najbardziej poszkodowany.Dymisja pewna,a może być i kryminał.Otóż,to jest ryzyko... -Panie naczelniku -przerwał Krzepicki -mniesię wydaje,że obawy te nie majš podstaw. Niech pan weŸmie pod uwagę wpływy w rzšdzie pana prezesa.Chyba nie znajdzie panw Warszawie nikogo,kto by mógł przeprowadzić tyle,ile pan prezes Dyzma. Naczelnik pochylił się w ukłonie. -O,wiem to doskonale.Tym milej mi byłoby zrobić takš drobnš usługę człowiekowi tak zasłużonemu,tym bardziej,że nie wštpię,iż pan prezes zechce zachować mnie w łaskawej pamięci. -Naturalnie -skinšł głowš Dyzma. -Serdeczne dzięki,panie prezesie.Jak zaœ wysoko cenię poparcie pana prezesa,niech œwiadczy fakt,że właœnie w tych dniach wybieram się do niego z pewnš małš proœbš. -Chętnie zrobię wszystko,co będę mógł. -To dla pana prezesa drobiazg,a dla mnie bardzo ważna rzecz.Mianowicie od nowego roku ustępuje ze stanowiska zastępca głównego komendanta policji.Gdybym miał poparcie tak poważnej osobistoœci,jak pan prezes,mógłbym liczyć na pewno na nominację... -A od kogo to zależy?-zapytał Nikodem. -Od pana ministra spraw wewnętrznych. -Jeżeli tak -rzekł Dyzma -możesz pan być spokojny.To mój przyjaciel. -Serdeczne,serdeczne dzięki. Zerwał się,by uœcisnšć rękę Nikodema. Następnie zaczęli omawiać szczegóły sprawy.Reich i Krzepicki nie zapomnieli o najmniejszym drobiazgu i Dyzma z podziwem słuchał przyznajšc w duchu,że sam nie potrafiłby dać sobie rady. Gdy wrócili do banku,czekał już tu Kunicki.Jego ruchy,wyraz twarzy i oczu -wszystko zdradzało wielkie zaniepokojenie.Krzepicki w przejœciu obrzucił go ironicznym spojrzeniem, lecz ten nawet nie zauważył jego.Podbiegł nerwowym krokiem na spotkanie Dyzmy i zaseplenił: -Przyjechał pan!Cieszę się bardzo.Przywiózł pan teczkę? -Dzień dobry.Przywiozłem. -Panie Nikodemie,doprawdy nie rozumiem,coto wszystko znaczy? -Niby co? -No z tš audiencjš u ministra!Czerpak powiedział mi,że odłożona.Minister wcale nie wyjeżdża.Panie Nikodemie,on wcale nie miał zamiaru wyjechać.Co to ma znaczyć? -ChodŸmy do mego mieszkania -odparł czerwienišc się Dyzma -tam panu wytłumaczę. -Doprawdy,doprawdy nie rozumiem -sepleniłbez przerwy,drepczšc za Nikodemem. -Niech Ignacy idzie sobie na miasto -rzekł Dyzma do służšcego.Gdy Ignacy wyszedł, zwrócił się do Kunicklego: -Panie Kunicki...hm...Otóż pańska żona postanowiła wzišć rozwód. -Co takiego?!-poderwał się Kunicki. -To,co pan słyszy.Rozwodzi się i wychodzi za mnie,Kunicki obrzucił Dyzmę złym wzrokiem. -Ach,tak...Może przyjechała z panem? -Nie,została w Koborowie.Stary gryzł wargi. -Kiedy moja żona powzięła to postanowienie?Przecież to niemożliwe!Nic mi nie wspominała!Może to chwilowy kaprys?Kaprys pod wpływem pańskiej intrygi... -Jakiej tam intrygi...Po prostu zakochała sięwe mnie i ma doœć starego dziada.. -Ale ten stary dziad -zasyczał Kunicki -ma miliony. -Guzik ma,nie miliony.Miliony i Koborowo sš własnoœciš Niny. -Na papierze,tylko na papierze,szanowny panie!Nie ma na co łakomić się. -Albo i jest na co -filozoficznie odparł Dyzma. -Niestety,przykro mi bardzo -zjadliwie rozeœmiał się Kunicki -ale mam weksle żony, które opiewajš na takš sumę,że z nawišzkš pokrywajš całš wartoœć majštku.Nikodem wpakował ręce w kieszenie spodnii wydšł wargi. -Co do weksli,panie Kunicki,to weksle rzeczywiœcie były.Były,ale spłonęły. Kunicki zbladł œmiertelnie.Trzęsšc się całym ciałem i z trudnoœciš łapišc oddech,zajęczał: -Co?Co?...Jak to? -Tak to. -Skradłeœ?!Skradłeœ mi weksle?!Klucz,proszę zaraz oddać klucz od kasy. -Klucza nie oddam. -Ależ to rabunek!Złodziej,bandyta!Ja ciebie do kryminału wsadzę. -Stul mordę,stary grandziarzu!-ryknšł Dyzma. -Rabunek!Dawaj klucz! -Nie dam,bo klucz nie twój,rozumiesz,prajdocho!Nie twój,tylko Niny.Jej majštek,jej kasa i jej klucz. -O nie!Łotrze,nie myœl,że stary Kunicki pozwoli się wystrychnšć na dudka.Jest jeszcze sprawiedliwoœć w Polsce,sš sšdy!Sšœwiadkowie,którzy widzieli,że ci klucz dawałem.Z wolna,bratku!Nina też będzie musiała pod przysięgš zeznać,że podpisała mi weksle. -Nie bój się.To już moja sprawa. -Sš jeszcze sšdy!-pienił się Kunicki.W przedpokoju rozległ się dzwonek. -Bydlę,on sšdem straszy,tfu!-splunšł Dyzmana podłogę i poszedł otworzyć drzwi. -Łajdak!Łajdak!-Kunicki biegał po pokoju jaklis w klatce.-Zaraz muszę iœć do prokuratora,do policji... Lecz iœć nie potrzebował:drzwi otworzyły się i do pokoju wszedł przodownik i dwaj wywiadowcy po cywilnemu. -Czy pan nazywa się Kunicki Leon,vel Kunik Leon?-zapytał szorstkim głosem przodownik. -Tak,Kunicki. -Jest pan aresztowany.Proszę nałożyć paltoi iœć z nami. -Ja?Aresztowany?Ale za co?To chyba pomyłka. -Nie ma żadnej pomyłki.Oto rozkaz aresztowania. -Ale za co? -To nie moja rzecz -wzruszył ramionami policjant.-W Urzędzi e Œledczym powiedzš panu.No,jazda!Ma pan broń? -Nie. -Obszukać go! Wywiadowcy obmacali mu kieszenie.Broni niebyło. -No,jazda!Moje uszanowanie panu prezesowi.Przepraszam,że zakłóciliœmy spokój,ale taki miałem rozkaz. -Jak rozkaz,to rozkaz -powiedział Dyzma.-Do widzenia.Kunicki odwrócił się i chciał coœ jeszcze powiedzieć,lecz popchnięty przez wywiadowcę,zatoczył się i od razu znalazł się za drzwiami. Nikodem długo stał w pustym przedpokoju.Wreszcie przygładził przed lustrem włosy i wszedł do jadalni.Na stole przygotowane było œniadanie,o którym dotychczas nie pomyœlał. Teraz poczuł ostry głód.Kawa była już zimna i cukier niechciał w niej rozpuœcić się.Wyjšł z kredensu karafkę z wódkš,na talerz nałożył dużo szynki,kiełbasy,cielęciny i zabrał się do jedzenia. -A widocznie było mi pisane zostać wielkim panem -odezwał się głoœno przy trzecim kieliszku.-Pańskie zdrowie,panie prezesie!W szyby siekł drobny,ostry deszcz,za oknami było szaro. Rozdział piętnasty Dyzma nie lubił generała Jarzynowskiego z powodu jego drwišcej miny,oziębłoœci i głównie dlatego,że najbliższym przyjacielem generała był Terkowski.Toteż pomimo kilkakrotnych zaprosili wykręcał się od bywania u państwa Jarzynowskich.Tego jednak dnia musiał wreszcie pojechać do nich na wieczór,gdyż generał oœwiadczył wręcz,że „nieobecnoœćpana prezesa będzie uważał za obrazę osobistš ”.Zresztš Dyzma wiedział,że Terkowski siedzi w Żegiestowie i że zatem nie spotka go na pewno. Do unikania Terkowskiego właœciwie nie miał istotnych powodów.Osobiœcie nie czuł doń antypatii,jednakże powszechna fama głosiła,iż sš zaciętymi wrogami,a głosiła tak uporczywie,że Nikodem sam w końcu wto uwierzył,a doœć miał sprytu,by spostrzec wyraŸnš rezerwę Terkowskiego iusprawiedliwionš zresztš niechęć jego do siebie.Na szczęœcie Dyzma zbyt mocnš miałpozycję,by potrzebował liczyć się z tym faktem.Wolał jednak nie stykać się z Terkowskim i z tego względu,że z napomknień pań „pštniczek ” domyœlał się,iż gruby szef gabinetu premiera ma jakiœ zwišzek z „wtajemniczonymi ”, których po prostu się obawiał. Jarzynowscy mieszkali na Wilczej i Dyzma wybrał się pieszo.Przyjęcie musiało być większe,gdyż przed bramš stało kilkanaœciesamochodów.Przedpokój literalnie zapchany był paltami,zaœ z sšsiednich pokojów buchał gwar œmiechów i rozmów. Generałostwo powitali go z atencjš i wprowadzili do salonu właœnie w chwili,gdyzaległa cisza i jakaœ dama kwadratowej tuszy,z obnażonymi rękoma,przypominajšcymi dwie ćwiartki cielęciny,zasiadała do fortepianu.Z koniecznoœci zatrzymał się przy drzwiach imilczšcymi skinieniami głowy odpowiadał naukłony znajomych,poczštkowo nie orientujšc się,komu się kłania. Pierwszš osobš,którš poznał w tłoku czarnych fraków,był Terkowski. -Szlag by go trafił!-mruknšł do siebie,podczas gdy fortepian rozbrzmiał jakimiœ mocnymi akordami. Postanowił tak manewrować,by nie spotkaćsię z Terkowskim,co przy tej liczbie goœci było do zrobienia,tym bardziej że i Terkowski nie będzie szukał zetknięcia się z Dyzmš. Jakież jednak było zdumienie panaNikodema,gdy po paru chwilach ujrzał grubasa zmierzajšcego wprost ku niemu.Terkowski uœcisnšł mu rękę i lekko wzišwszy pod ramię, powiedział szeptem: -ChodŸmy na papierosa. Wszystkie oczy zwróciły się na nich,gdy opuszczali salon,niknšc za kotarš gabinetu generała. Tam Terkowski wydobył z kieszeni ogromnšzłotš papieroœnicę i częstujšc Nikodema zaczšł kordialnie: -Sto lat nie widziałem szanownego pana prezesa...Dyzma milczał,zaskoczony i pełennieufnoœci. -Jakże zdrowie?-cišgnšł grubas.-Ja bo po szeœciu tygodniach odpoczynku œwietnie się czuję.Nie uwierzy pan prezes,ale ubyło mi siedem kilo.Niezła porcja,co? -Niczego sobie -odparł Dyzma. -Nie ma to,prezesie,jak odpoczynek.Zmiana œrodowiska,o!Nowi ludzie,nowe sprawy, nowy tryb życia,nowe œrodowisko... -Pan był w Żegiestowie?-zapytał Nikodem,żeby coœ powiedzieć. -Tak.Odœwieżyłem się tam gruntownie. Z salonu buczał fortepian,z sšsiedniego pokoju dolatywały urywane słowa licytacji brydżowej.Terkowski mówił swoim głuchymciężkim głosem,wydobywajšcym się gdzieœ spod olbrzymiego białego plastra gorsu.Jego małe rybie oczy pływały w tłustych powiekach, a grube krótkie palce zdawały się pieœcić wielkš bursztynowš cygarniczkę. -Czego ta cholera chce ode mnie -łamał sobie głowę Dyzma. -A wie pan prezes -nie zmieniajšc tonu cišgnšł Terkowski -że miałem przyjemnoœćpoznać pańskiego starego znajomego,bardzo miły człowiek,rejent Winder. Umilkł nagle,a jego oczy badawczo zatrzymały się na twarzy Nikodema. Ten naprawdę nic dosłyszał i zapytał: -Co pan mówi? -Spotkałem pańskiego starego znajomego.Nikodem zacisnšł szczęki. -Kogóż to? -Pana Windera.Bardzo miły człowiek. -Jak?Windera?...Nie przypominam sobie.Całšsiłš woli zapanował nad wrażeniem i zmusił siebie,by spojrzeć Terkowskiemu wprost w oczy. -Jak to?Nie przypomina sobie pan prezes rejenta Windera?... -Rejenta?...Nie.Nie znam.Terkowski rozeœmiał się z wyraŸnš ironiš. -A on dobrze pana prezesa pamięta.Jechaliœmy w jednym przedziale i ten miły staruszek wiele mi o panu opowiedział i o Łyskowie... Dyzmie zakręciło się w głowie.Więc koniec?Katastrofa?Zdemaskowano go?Aż do bólu zacisnšł w kieszeniach pięœci .Przez myœl przebiegło mu,by po prostu rzucić sięna Terkowskiego,chwycić go za szyję,za tłustš,przelewajšcš się fałdami przez kołnierzyk szyję i dusić,aż ta obleœna twarz zsinieje.Skurczył się w sobie.Wszystkie mięœnie nabrzmiały mu tak,że aż uczuł ich drżenie. -Przepraszam najmocniej -zabrzmiał nagle tuż przy mm głos jakiejœ pani,która w przejœciu go potršciła.To go otrzeŸwiło w jednej chwili. -O jakim Łyskowie?Co pan opowiadasz?-Wzruszył ramionami.-Wszystkoto jakaœ bujda.Żadnego Windera me znam. Terkowski podniósł brwi i strzepnšł flegmatycznie popiół z papierosa. -Ach,naturalnie -odparł spokojnie -może to jakaœ pomyłka. -Pewno,że pomyłka -uspokajał się Nikodem.-Ma się rozumieć.Tym bardziej się cieszę,żewkrótce będziemy mogli jš wyjaœnić.W przyszłym tygodniu przyjedzie do Warszawy rejent Winder.Zaprosiłem go,bo to bardzo, bardzo miły człowiek.Widocznie mówił o kimœ,kto ma zaszczyt nosić pańskie nazwisko,a może o jakimœ pańskim krewnym...He,he,he! Dyzma nie miał czasu odpowiedzieć.Koncert w salonie skończył się i wœród ogłuszajšcych oklasków do gabinetu weszłokilkanaœcie osób,otaczajšc ich zwartym kołem. Resztę wieczoru spędził Nikodem jak na rozżarzonych węglach,wreszcie około północy wymknšł się cichaczem. Siekł ostry drobny deszcz.Nie zapinajšc palta,Dyzma szedł wolno do domu.Tutaj,nic rozbierajšc się,rzucił się na kanapę. Sprawa była jasna. Jest teraz w rękach Terkowskiego.A Terkowski nie daruje.Mœciwa jucha.I sprawa z nim to nie z takim Boczkiem... Wzdrygnšł się. Wstał,pozapalał wszystkie œwiatła,zdjšł palto,kapelusz,frak i zaczšł chodzić po pokoju. Pod czaszkš myœli kręciły się jak kołowrotek,aż czoło pokryło się potem. -Bo jeżeliby teraz sprzštnšć Windera...Dałoby się może zrobić...To i co z tego?... Terkowski raz wpadłszy na œlad Łyskowa już nie da się zbić z tropu.A jak Windera nie stanie,no!To od razu będzie wiedział,czyja ręka...Nie tylko wylejš.Jeszcze do kryminału wsadzš... Prosić?...O,nie,to by się na mc nie zdało. Zbyt dobrze wiedział,co to jest Terkowski. Huczało mu w głowie.Całš noc spędził bezsennie.Czuł się teraz przeraŸliwie samotny i bezsilny.Przecie nawet Krzepickiemu nie mógł się zwierzyć...Co robić...co robić... Œniadania nie jadł i kazał Ignacemu zadzwonić do banku,że czuj e się niezdrów i nie przyjdzie.Jednakże już w pół godziny potem skombinował,że jego nieobecnoœć może dojœć do wiadomoœci Terkowskiego.Opanowała go złoœć.Zwymyœlał bez powodu Ignacego i poszedł do banku.Tu ostentacyjnie zlustrował wszystkie biura,zajrzał do Wandryszewskiego i zrobił mu awanturę o spóŸnienie bilansu,chociaż sam poprzedniegodnia zaakceptował trzy dni zwłoki.Krzepickiemu burknšł „dzień dobry ” i zamknšł się na klucz w gabinecie. Rozważał długo,czy też Terkowski mówił już komuœ o swych informacjach i podejrzeniach,doszedł wszakże do przekonania,że tak sprytny człowiek nie zechciałby się dzielić z kimkolwiek posiadanš przewagš.Jak jej użyje?Dyzma nie łudził się,że Terkowski zechce ze skandalem „wywalić ” i jego,,i Jaszuńskiego,i Pilchena... Było zatem jedyne wyjœcie:podać się zaraz m „ma 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŘÜ@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż‹P cŒY Nc§H cŽď(#<0ď c€>] do dymisji,zebrać forsy,co się da,nie zapomnieć o kasie koborowskiej,wzišć paszport zagraniczny i wyjechać jeszcze przed przyjazdem rejenta Windera do Warszawy.Oczywiœcie na małżeństwo z Ninš krzyżyk. Kunickiego trzeba wypuœcić i pogodzić się z nim jakoœ...Żeby nie skarżył... -Cholera!... Odezwał się telefon.Krzepicki meldował,że przyszła hrabina Koniecpolska i jeszcze jedna pani.Koniecznie chcš się widzieć. -Powiedz pan,że jestem chory. -Mówiłem -tłumaczył się Krzepicki -powiadajš,żeby zameldować pomimo to,bo pan prezes na pewno przyjmie. Ponury jak noc położył słuchawkę i otworzył drzwi. -Proszę -odezwał się szorstko. Z paniš Koniecpolskš była ta demoniczna panna Stella.To wprawiło Dyzmę w jeszcze gorszy humor. Zaczęły go troskliwie wypytywać o zdrowiei doradzać różnych lekarzy. W końcu wyraziły przekonanie,że ta niedyspozycja nie przeszkodzi Mistrzowi w odbyciu w terminie misterium Loży.Termin właœnie przypada jutro,na nieszczęœcie mšż pani Koniecpolskiej siedzi w majštku i misterium można urzšdzić tylko w mieszkaniu Wielkiego Trzynastego.To już do reszty zirytowało Dyzmę. -Niech mi panie dadzš œwięty spokój.Nie mam teraz głowy do tego. -Wyzdrowieje Mistrz do jutra -zawyrokowała apodyktycznie panna Stella -a obowišzek Gwiazdy Trzypromiennej musi być dokonany. -Co tam wyzdrowieję,nie wyzdrowieję -szarpnšł się Dyzma.-Zdrów jestem,ale głowy nie mam do tego.Mam ważniejsze sprawy na karku. Zaległo milczenie.Nikodem podparł pięœciš brodę i odwrócił twarz do okna. -Panie Miszcz -odezwała się cicho pani Koniecpolska -pan mieć jakieœ przykroszcz?Nikodem zaœmiał się ironicznie. -Przykroœć,przykroœć...cha,cha,przykroœć-.-.-.-Taki gałgan znajdzie się,co człowiekowi na łeb włazi... -O,chyba pan,Mistrzu,każdemu potrafi dać radę -z przekonaniem powiedziała panna Stale. Nikodem spojrzał na niš uważnie. -Nie każdemu.Jak kto pod ziemiš ryje,jak œwinia,oczernia,łże jak pies...Chce człowieka z błotem zmieszać,wygryŸć...Oczy panny Stelli zwęziły się. -Któż to taki? Dyzma machnšł rękš i milczał. -Powiedz,Mistrzu,kto jest przeciw tobie? -Co mam gadać... -Potrzeba powiedzieć -dŸwięcznym głosikiem zawołała pani Koniecpolska -potrzeba. Możem cosz wimiœlić,jakiego sposoba. -Zakon Gwiazdy Trzypromiennej jest potężny -poważnie dodała panna Stella. Nikodem wcišgnšł szyję w podniesione ramiona i nieoczekiwanie dla samego siebie powiedział: -Terkowski. Na twarzach obu pań odbiło się zdumienie.Dyzma zaklšł w duchu:po co tym babom powiedział?Idiota. Panna Stella wstała i uroczyœcie zbliżyła się do Dyzmy. -Mistrzu!Masz prawo rozkazywać.Czy ten człowiek musi zginšć? Dyzma przestraszył się.Zwariowała baba. -Mistrzu!-cišgnęła panna Stella.-Czy ma być usunięty raz na zawsze,czy tylko na pewienczas?Rozkazuj. Nikodem rozeœmiał się.Wydało mu się czymœ dziecinnie głupim,że ta przysadkowata małpa,z tym całym poważnym,jak na kazaniu głosem,pyta się,co zrobić z takim potentatem jak Terkowski.W tejże jednak chwili przyszło mu na myœl,że zaledwie kilka dni go dzieli od przyjazdu Windera.A wówczas szlus.Skończone wszystko.Jak się Terkowski zwšcha z Winderem...Chyba żeby Terkowskiego wówczas w Warszawie me było. -Niech pani wyprawi Terkowskiego do Afryki na drzewo czy do innej ciężkiej cholery!- rzucił z gorzkim szyderstwem. -Kiedy?-twardo zapytała panna Stella. -A choćby i dziœ,cha,cha,cha...Z pani to wesoła kobita!No,ale nie zawracajmy sobie głowy bajkami.Więc co z tym misterium? Panie kategorycznie zażšdały dotrzymania terminu.Wobec strachu przed jakimœ bliżej nie okreœlonym nieszczęœciem,jakim miało grozić niewypełnienie obrzędów,Dyzma skapitulował i zgodził się drugie zebranie Loży Gwiazdy Trzypromiennej urzšdzić u siebie. Wieczorem dla „zalania robaka ”pojechał zWaredš do „Oazy ”,a wróciwszy do domu zasnšł snem kamiennym. Od rana zaczęło się od tego,że panna Stellaz paniš Lalš Koniecpolska przewróciły do góry nogami całe mieszkanie,które Nikodemmusiał im oddać na łup.Poczciwy Ignacy otrzymał trzydniowy urlop,gdyż Dyzma pragnšł jak najœciœlej zakonspirować „misterium ”.Z tego powodu cała ciężka robota,jak przesuwanie mebli,rozkładanie dywanów itp.,spadła na niego samego. Po częœci był z tego zadowolony,gdyż mniejmiał czasu do myœlenie o Terkowskim i o groŸbie przyjazdu Windera.Panie nie wspominały o Terkowskim.Widocznie zapomniały.- To i lepiej -myœlał -wczoraj nie potrzebnie wysypałem się przed nimi.Z furiš przesuwał meble i dŸwigał dywany. Toteż wieczorem był już tak zmachany,że chętnie zamknšłby się w swojej sypialni na cztery spusty.Niestety,sypialnia została wybrana,jak i trzy inne pokoje z łazienkš,na garderobę dla pštniczek. O jedenastej powstała straszna awantura,okazało się bowiem,że jedna z pań przybyć nie może,gdyż w ostatniej chwili powrócił jej mšż.Ponieważ zaœ przepisy stanowczo wymagały obecnoœci dwunastu pštniczek,wszystkie panie były zrozpaczone. Nikodem natychmiast zaproponował odłożenie misterium na dalszy tydzień,lecz panna Stella z oburzeniem oœwiadczyła,że byłoby to już pogwałceniem kanonów i że nigdy nie pójdzie drogš najsłabszego oporu.Trzeba jakoœ temu zaradzić.Z niespodziewanym sukursem przyszła jedna z pań,baronowa Wehlbergowa.Zna jednš dziewczynę,którš bez obawy o zdradę można po prostu wynajšć na tę noc.Jest to miła i młoda dziewczyna,„girl ” w jednym z kabaretów.Baronowa zna jš dobrze,gdyż przed zamšżpójœciem sama œpiewała w tymkabarecie i wie,że owej małej Władzi można powierzyć niejednš tajemnicę. Nie było innego wyjœcia,zgodzono się więc na małš Władzię,którš też natychmiast wytelefonowano.Poczštkowo odmówiła ze względu na zły humor swego przyjaciela,z którym umówiła się na dansing,jednakże dała się przekonać przy pomocy wymownego argumentu pod postaciš stuzłotówki. Dzięki temu misterium mogło się rozpoczšć punktualnie o północy z zachowaniem całego rytuału. O pierwszej,podczas wywoływania szatana,był mały incydent z Władziš.Już półprzytomna,rozpłakała się i krzyczała,że chce wyjœć.Ledwie zdołano jšprzekonać.Po wypiciu wina z peyotlem uspokoiła się zupełnie. O drugiej salon prezesa Nikodema Dyzmy niczym nie przypominał już salonu jakiegokolwiek,a zwłaszcza salonu któregokolwiek z prezesów. Podobny był raczej trochę do wędzarni,nieco do łaŸni rzymskiej i najwięcej do domu,o którym nikt nie mógłby powiedzieć,że jest za bardzo prywatny. PóŸny œwit grudniowy zaglšdał już przez szpary zasłon okiennych,gdy towarzystwo rozeszło się do swoich pokojów.Na placu pozostał jedynie Wielki Trzynasty.Siedział oparty o œcianę i chrapał tak,że aż szyby się trzęsły. Było dobrze po południu,gdy obudził się.Byłpiekielnie wyczerpany,w głowie huczał mu młyn. Ubrał się i zajrzał do swojej sypialni.Panie pštniczki zaczęły budzić się.W łazience byłtłok.Jedna po drugiej żegnała się z Nikodemem i wychodziły,ledwie trzymajšc się na nogach. Wreszcie został sam.Pootwierał okna i ociężałymi ruchami zabrał się do przyprowadzenia mieszkania do jakiego takiego porzšdku. Właœnie przesuwał pianino,gdy w przedpokoju rozległ się dzwonek.PrzyszedłKrzepicki. -Oho,panie Nikodemie!-zawołał ze œmiechem.-Musiała być grubsza bibka. Od czasu aresztowania Kunickiego zażyłoœć z pryncypałem tak wzrosła,że nie tytułował go już panem prezesem. -Niech ich cholera weŸmie -zaklšł ponuro Dyzma. -Ależ pan wyglšda -podziwiał Krzepicki -nie wiedziałem,że pan lubi takie zabawki. -Diabła tam lubi! -Ach,więc to przez umartwienie? -Niech pana szlag trafi -zirytował się Dyzma -pomógłbyœ pan lepiej. -Ale po co pan to sam robi?Gdzież Ignacy? Dyzma sapał i nic nie odpowiedział.Wreszcie zaklšł i rzucił się na kanapę. Krzepicki zapalił papierosa. -Wracam od Reicha. -No? -Kunik wreszcie zmiękł.Noc w ciemnej i nieopalonej celi pomogła.Żšdał tylko widzenia się z żonš i upierał się przy tym.Ustšpił dopiero wówczas,gdy Reich przeczytał mu ipokazał ten list od pani Niny,który ostatniopan otrzymał.Zgadza się na sto tysięcy,ale pod warunkiem wydania mu kompromitujšcych dokumentów. -No i co? -Oczywiœcie Reich jest za mšdry,żeby na to poszedł.Jedno mu obiecał,że dokumenty zatrzyma u siebie,nie w aktach Urzędu Œledczego. -Zgodził się w końcu? -Powiedział,że prosi o jeszcze jeden dzień namysłu.Niech się pan nie obawia.Musi zgodzić się. Wstał,strzepnšł popiół i dodał: -A swojš drogš powinien pan donieœć pani Ninie,że jej mšż zostanie zwolniony i z własnej woli jedzie za granicę...Hm...Może pan nawet napisać,ze zabiera połowę swego majštku w gotówce i w papierach wartoœciowych.To uspokoi jej,że tak powiem,ciekawoœć. -Tak -zauważył po namyœle Dyzma -trochę pucu nie zaszkodzi.Tylko ja myœlę,że lepiej nie pisać.Taki list może komu wpaœć w ręcealbo co... Nagle Nikodem przypomniał Terkowskiego iwzdrygnšł się.Nie,nie...Postanowił za wszelkš cenę o tym nie myœleć.Ot będzie,co będzie.Byle nie myœleć o tym...Byle nie teraz.Koborowo...Jechać...Wszystkie członki odmawiały mu posłuszeństwa.Skrzywił się i odpowiedział: -Aby nie dziœ. Istotnie Dyzma był doszczętnie wyczerpany.Cały dzień przeleżał bezczynnie na kanapie. Nie podnosił się nawet do telefonu,który dzwonił kilkakrotnie. Myœli jego koncentrowały się na tym,jak w bezpieczny sposób wycofać się z Loży Gwiazdy Trzy promiennej.Druga z tych nocnych orgii,które go przerażały i doprowadzały do œmiertelnego zmęczenia,zdecydowanie wpłynęła na jego ustosunkowanie się do zaszczytnej roli Wielkiego Trzynastego. Rozumujšc zresztš logicznie,doszedł do przekonania,że i tak dzięki Loży nawišzał bardzo bliskie znajomoœci z paniami z najwyższego towarzystwa,że otwarte sš dla niego ich domy i gdyby udało mu się teraz jakoœ z Zakonu wykręcić,w niczym byto nie zmniejszyło zdobytych stosunków. Ale jak wykręcić się?Najproœciej byłoby poradzić się Krzepickiego,który na wszystko ma gotowe sposoby.Jednakże nie mógł tego zrobić.W pamięci zbyt mocno tkwiła groŸba œmierci za zdradę tajemnic Loży. Po długich rozmyœlaniach wpadł na pomysł:Czy nie najlepiej powiedzieć tym zwariowanym babom,że dzisiejszej nocy diabeł zabronił mi być tym całym trzynastym?... Nie podobam mu się więcej i zapowiedział,że więcej nie zjawi się,jeżeli będę ja... Postanowił zaraz nazajutrz pójœćdo hrabiny Koniecpolskiej i tak sprawę postawić. Niech sobie zamęczajš kogo innego.Rozeœmiał się.Przyszedł mu na myœl Wareda. Wpakuję Waredę!Powiem,że diabeł gwałtemchciał Waredy.Ignacy podał kolację i przyniósł wieczorne dzienniki.Dyzma odsunšł je niechętnie i zabrał się do jedzenia,gdy zadzwonił telefon.TelefonowałWareda.Po krótkich powitaniach zapytał: -No,czytałeœ? -Niby co?-bšknšł Dyzma. -Jak to co?Greka udajesz?Nie wiesz niby? -Ale gadajże! -No o wyjeŸdzie Terkowskiego.Dyzma zachwiał się na nogach. -Że...że...co? -No,że dziœ wieczór wyjeżdża do Pekinu jako poseł na nowš placówkę.Nie czytałeœ wieczornej prasy? Mówił coœ jeszcze,ale Nikodem nie słyszał.Rzucił słuchawkę na widełki i pobiegł do jadalni. Szybko rozłożył dzienniki. Istotnie wszystkie donosiły,że w zwišzku znowym ukonstytuowaniem się władzy w Chinach dotychczasowy szef gabinetu premiera,podsekretarz stanu Jan Terkowski,został mianowany posłem i ministrem pełnomocnym przy rzšdzie chińskim i dziœ odjeżdża do Pekinu. Dyzma podniósł oczy znad gazety.Serce waliło mu w piersi,jak bęben. Zerwał się z miejsca i zaczšł krzyczeć: -Ura!Ura!Ura!... Przybiegł zdumiony Ignacy i zatrzymał się w progu. -Czy pan prezes wołał? -Ignacy!Dawaj wódki!Musimy ten interes oblać!Służšcy wydobył karafkę i kieliszki i nalał jeden. -Nalewaj drugi!-krzyknšł Dyzma -no,na pohybel sukinsynom!Wypili.Jeden,drugi, trzeci,czwarty...Nikodem usiadł. -Wiesz co,Ignacy? -Słucham pana prezesa. -Uważaj:kto mnie w drogę włazi,mnie,Nikodemowi Dyzmie,tego zawszediabli wezmš. Rozumiesz? Wychylił kieliszek i mimo woli spojrzał w czarnš czeluœć drzwi do gabinetu:z ciemnoœci patrzyły nań fosforyzujšce okršgłe oczy. Splunšł i przeżegnał się. -Pijmy,Ignacy! Było grubo po północy,gdy kładšc się do łóżka powiedział służšcemu. -Uważasz,Ignacy,baby to mogš œwiat do góry nogami przewrócić,bo trzymajš z diabłami... -I pewno -potwierdził Ignacy. Rozdział szesnasty We wtorek Nikodem wraz z Krzepickim byli u mecenasa Licuńskicgo,specjalisty od spraw rozwodowych,a w œrodę po raz ostatni u nadkomisarza Reicha,na ręce którego złożyli sto tysięcy złotych. We czwartek zaœ z Dworca Głównego odchodziły dwa pocišgi w dwóch przeciwnych kierunkach.W jednym siedział skulony,stary,trzęsšcy się na całym ciele człowieczek.W drugim prezes PaństwowegoBanku Zbożowego,wesoło żegnajšcy się z gronem przyjaciół odprowadzajšcych go życzeniami i powinszowaniami. I staruszek nie był samotny.W drugim roguprzedziału siedział krępy mężczyzna o czerwonej twarzy,z prawš rękš ukrytš w kieszeni palta charakteryst ycznym ruchem,który w danym wypadku był raczejwynikiem profesjonalnego nałogu,nie zaœ potrzeby. Pocišg Warszawa -Berlin odszedł pierwszy.W niespełna dziesięć minut po nimruszył drugi na Białystok -Grodno. Ze stopni wagonu zeskoczył ostatni Krzepicki,który w urywanych zdaniach składał szefowi poœpiesznš relację z rozmowy,jakš przeprowadził z Kunickim przed jego odjazdem w Urzędzie Œledczym.Ze sprawozdania tego wynikało,żeKunicki nie robił żadnych trudnoœci,że jest zupełnie zrezygnowany i złamany,że udzielił informacji i wyjaœnień, dotyczšcych interesów Koborowa nowemu administratorowi,którym z woli narzeczonego i plenipotenta właœcicielki zostaje Krzepicki. Dyzma był zupełnie zadowolony. Rozlokowawszy się w pustym przedziale,zaczšł rozmyœlać o swojej nowej roli. Niewštpliwie trzeba teraz zrzecsię prezesury banku.Bo i co mu po tym całym banku? Kolosalne dochody Koborowa,wygodne i spokojne życie,brak koniecznoœci trzymania uwagi w nieustannym napięciu,by nie palnšć czegoœ nieodpowiedniego -wszystko to przemawiałoza porzuceniem banku. Oczywiœcie zdawał sobie sprawę,że sam niepodołałby administrowaniu Koborowem. Na szczęœcie miał pod rękš Krzepickiego,którypotrafił wszystko.Dyzma nie miał najmniejszej wštpliwoœci,że w sprawach pieniężnych zbytnio ufać sekretarzowi nie należy. Pocieszał się jednak myœlš,że Krzepicki nie zechce narażać się na stratę tak korzystnego stanowiska. Za oknami wagonu rozcišgała się rozległa równina pokryta grubym œniegiem. Przypomniał mu się Terkowski.Zacisnšł szczęki.Teraz już dobrze zdawał sobie sprawę z faktu,że uwolnienie się od Terkowskiego zawdzięczał paniom z Loży.Jakimi drogami działały,jakie wpływy były na ich usługi -nie wiedział i wiedzieć nie chciał.Bał się ich.Bał się teraz bardziejniż wówczas,gdy drżał przed zażyłoœciš tych bab z duchami.Żywi sš niebezpieczniejsi. Toteż nie zaniechał postanowienia:jak najprędzej wyjœć z Loży.Oczywiœcie utrzymywać nadal możliwie bliskie stosunki z tymi paniami,ale raczej wepchnšć na swoje miejsce Waredę. Œmiał się w duchu,przypominajšc sobie skupione miny pani Koniec-polskiej i panny Stelli,gdy im ponuro zakomunikował „wolę szatana ”.Już pułkownik będzie się miał z pyszna. Pocišg zanurzył się w korytarzu leœnym. Zbliżał się już wieczór,mglisty wieczór zimowy,gdy załomotały pod kołami zwrotnice Koborowa. Na peronie stał jakiœ urzędnik kolejowy i Nina.Dojrzała Nikodema w oknie i jej twarzrozjaœniła się uœmiechem. Na powitanie wycišgnęła doń ręce,wskutekczego musiał postawić walizkę na œniegu. -Nareszcie,nareszcie... Przeszli przez pusty budynek stacyjny i wsiedli do auta.Motor rozbudził się na warkot starteru,koła poœliznęły się na œniegu i samochód ruszył. -Powiedz,powiedz...czy on...czy on...od razu się zgodził?W głosie jej drgał niepokój. Dyzma rozeœmiał się. -Musiał. -Jak to musiał?-przestraszyła się. -Nineczko -odparł krótko -sama mówiłaœ,że miłoœć wszystko zwycięża. Gdy mijali tartaki,rozbłysły właœnie latarnie.Kilku ludzi,stojšcych przy drodze,zdjęło czapki. -No i co...co on teraz będzie robił? -A co to nas obchodzi -wzruszył ramionami Nikodem.-Zabrał wszystko,co było w bankach.Było prawie tyle,co warte Koborowo.Z głodu nie umrze. yjœcie:podać się zaraz m „ma 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŘÜ@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż‘P2 c’‚ % c“§Ű c”‚& c•™33–Š:É#€-Wyjechał za granicę? -Tak. -A nie wróci? -Mowy nie ma.Już ja ci ręczę.Zamyœliła się.-Powiedziałeœ,Niko,że musiał się zgodzić.Czy...czy były jakieœ powody natury... -Nie masz większego zmartwienia,Nineczko?Rzecz załatwiona i koniec.Co cię to teraz obchodzi? -Jednak on był moim mężem... -A ja ci mówię,że nawet nie był.Zdziwiła się. -Jak to nie był? Zaczšł jej wyjaœniać,jak umiał,zawiłš procedurę unieważniania małżeństw i powtarzać argumentację adwokata. -Za dwa miesišce,jak dobrze pójdzie,będziesz znowu pannš Ponimirskš,a za trzy,jeżeli masz jeszcze na to chęć,zostaniesz mojš żonš. Milczała. Zaniepokoiło to Dyzmę.A może teraz rozmyœli się?...Może,poczuwszy wolnoœć,niezechce wišzać się z nim. -Czemu milczysz,kochana Nineczko?-zapytałnajsłodziej,jak potrafił. -Ach,nic,nic -ocknęła się -myœlałam o tej historii.Ale nic trzeba o tym myœleć, prawda?...Minęło...przeszło...Widocznie tak się stać musiało... Przytuliła się do niego. -Życie takie jest -powiedział z przekonaniem. -Boję się życia.Życie jest groŸne. -Ja się go tam nie boję. -O,wiem,bo ty jesteœ silny,strasznie silny.Wszystkie okna pałacu koborowskiego jarzyły się œwiatłem.Nina wyjaœniła,że ostatnio co wieczór kazała robić takš iluminację,gdyż bała się ciemnoœci. W hallu zebrała się cała służba. Wprawdzie nie wiedzieli nic konkretnego,lecz z urywkowych spostrzeżeń szofera,który bez pana powrócił z Warszawy,wycišgali pewne wnioski,obecnie potwierdzone niebywałym wypadkiem wyjazdu pani na stację.Czuli,że się coœ œwięci.Nina nazwała to intuicjš,a Nikodem -nosem.Na twarzy pokojówki,której kazał przygotować sobie łóżko w sypialni Kunickiego,nie dojrzał ani cienia zdziwienia. Nina martwiła się,że znowu zostanie sama,gdy on pojedzie do Warszawy. -JedŸ i ty,Nineczko.Zabiorę cię ze sobš. -Ba -uœmiechnęła się -gdyby to było możliwe. -A dlaczego nie?-zdziwił się. -Nie wypada.Jak to?Nie rozumiesz,jaki wywołałoby to skandal? -Phi -wzruszył ramionami -wielkie rzeczy.Przecie my się pobierzemy.Zresztš możesz mieszkać w hotelu i będziemy widywali się codziennie. Klasnęła w ręce. -Mam,mam!Ciocia Przełęska!Zamieszkam u cioci Przełęskiej! -No widzisz. -Ale nie chciałabym,żeby mój pobyt w Warszawie przecišgnšł się dłużej.Nie lubię miasta.Najlepiej czuję się w Koborowie.Prawda,Niku,że my będziemy mieszkali stale w Koborowie? -Ma się wiedzieć.Doœć mam już tej Warszawy.Powyżej uszu. -Jakiœ ty dobry.ChodŸ,zagram ci coœ,co grywałam zawsze,myœlšc o tobie. Przeszli do małego saloniku.Nina otworzyłapianino. -A ty nie grasz?-zapytała. -Tylko na mandolinie. Rozeœmiała się. -Chyba żartujesz? -Jak Boga kocham. -To takie komiczne:grać na mandolinie. -Dlaczego? -Nie wiem,ale wydaje mi się,że to musi byćstrasznie zabawne.Taki poważny prezes, mšż stanu i raptem mandolina. -Żałuję,że instrument zostawiłem w Warszawie.Zagrałbym ci też jeden kawałek.Pocałowała go w same usta,lecz gdy chciałjš objšć,wywinęła się ze œmiechem i zaczęła grać. -Ładne?-zapytała,zamykajšc wieko. -Owszem.Nawet bardzo ładne.A słowa do tego jakie? -Jak to słowa?-zdziwiła się -Aha!Ty myœlałeœ,że to z opery?Nie,to jest sonata,wiesz czyja? -Czyja? -Czajkowskiego. -Aha,ładny kawałek.A jak się nazywa? -C-moll. -Ce mol?Œmiesznie.Dlaczego nie de mucha?Nina,rozbawiona,zarzuciła mu ręce na szyję. -Mój pan dziœ jest nastrojony żartobliwie.E...teraz już wiem:z tš mandolinšto też był żart.Niedobry!Tak dworować ze swojej małej Nineczki.Nineczka!Wiesz,że mnie nikt tak nie nazywał?...Ni-ne-cz-ka...Wiesz,że to może nie jest najładniej,ale mnie się najbardziej podoba,no powiedz... -Nineczka -powiedział Dyzma i pomyœlał:-Coona chce,do choroby,od mojej mandoliny? -Tak lubię,najbardziej lubię.Mówisz to tak twardo.Jest wtedy w twoim głosie taka chropowatoœć,siła,nie:rozkaz jakby.Nie wiem dlaczego,ale wydaje mi się,że taki głos muszš mieć marynarze o krtaniach przesyconych solš i jodem. -Jodem?To marynarze tak często pędzlujš sobie gardła? Rozeœmiała się. -Naprawdę jesteœ dziœ w doskonałym humorze.Wiesz,ty masz prawdziwy talent mówienia dowcipów.Wygłaszasz je zawsze z ta powagš,która potęguje ich siłę komicznš. Nie masz pojęcia,jaka jestem szczęœliwa,gdy mogę być przy tobie.Tak mi zaraz lekko, swobodnie,radoœnie i tak bezpiecznie.Od wielu,wielu dni twoja mała Nineczka będzie po raz pierwszy spała słodko i spokojnie,nie będš przeszkadzały smutne myœli... Nikodem zmrużył oko. -Ale za to będzie przeszkadzało co innego. Spšsowiała i przytuliła się doń mocniej. -Nie,nie -oponowała bez przekonania.-Nineczka będzie spała słodko na górze,a Nik słodko na dole. -Mowy nie ma.Teraz już mowy nie ma.Szkoda każde następne słowo. -Niku!... -Fertig!...Załatwione,postanowione.Nie ma o czym gadać.Jak tylko służba wyniesie się, moja Nineczka zejdzie na dół. -Nie zejdzie -przekomarzała się. -To ja pójdę na górę. -I zastanę drzwi zamknięte na klucz -œmiała się,ocierajšc policzek o jego usta. -Drzwi?Co mi tam drzwi!Wyłamię w trymiga.-Och,ty mój najdroższy siłaczu!Daj uszko,coœ ci powiem.Zbliżyła usta do ucha Nikodema i wyszeptała: -Nineczka przyjdzie do swego pana. -Tak to rozumiem... Było już po jedenastej,gdy rozstali się i Dyzma poszedł do sypialni Kunickiego. Po drodze zapalił œwiatło w gabinecie i otworzył pancernš kasę.Na półkach piętrzyły się stosy banknotów.Wzišł jednš paczkę i chwiał niš w powietrzu,jakby chcšc zważyć jej ciężar. -Moje...Wszystko moje.Forsa,kasa,pałac,fabryki...Grube miliony. Rozbierajšc się,starał się wyobrazić sobie,jak będzie z tego olbrzymiego majštkukorzystać. Przede wszystkim postanowił zaraz jutro zrobić lustrację majštku i wezwać oficjalistów na rodzaj odprawy.Układał w myœli przemówienie,jakie do nich wygłosi,gdy skrzypnęły drzwi. Przyszła Nina. Nikodemowi nie było sšdzone spać tej nocy.O siódmej służba rozpoczynała sprzštanie iNina musiała zdšżyć przejœć na górę,zanimlokaje nadejdš ze służbowego skrzydła.Dyzma zapalił papierosa i poprawił poduszki. -Jeżeli tak zawsze będzie -pomyœlał -długo nie pocišgnę.Chciał zasnšć,lecz nie mógł. -Trzeba wstawać -mruknšł i zadzwonił.Kazał przygotować kšpiel i zrobić zaraz jajecznicę z dziesięciu jaj z szynkš. -Tylko żeby była tłusta! Gdy już był ubrany i przeszedł do jadalni,skonstatował,że stół nie jest nakryty,a jajecznicy nie podano.Zwymyœlał lokaja od bałwanów,a gdy ten zaczšł tłumaczyć się,że wyst ygłaby,ryknšł: -Milcz,durniu,nie wystygłaby,żebyœ na poręzrobił.Mogłeœ uważać,że wychodzę z łazienki.Ja was hołotę,nauczę porzšdku!Dawaj jajecznicę i każ osiodłać konia...Stój!Nie, każ zaprzšc sanki. -Słucham jaœnie pana. Po œniadaniu siadł na małe eleganckie sanki,zaprzężone w parę koni w lejc i kazał jechać do papierni.Zaraz w kantorze uderzył go widok urzędników pijšcych herbatę. -Co to,do cholery!-krzyknšł.-Fabryka czy knajpa?Urzędnicy zerwali się na równe nogi.-Co to za moda!Czy wam za to płaci się,żebyœcie tu żarli?!WoŸny!Gdzie jest woŸny? -Jestem,proszę pana prezesa. -Zabrać mi zaraz te szklanki,do ciężkiej cholery!I więcej ni gdy nie podawać.A panowie możecie zryć w domu.Zrozumiano? Przeszedł przez biuro i otworzył drzwi gabinetu dyrektora.Gabinet był pusty. -Gdzie dyrektor? -Pan dyrektor przychodzi o dziewištej -drżšcym głosem wyjaœnił jeden z urzędników. -Coo?...O dziewištej?Darmozjady,psiakrew! Wszedł do fabryki.Praca wrzała tu w pełni.Robotnicy witali Dyzmę charakterystycznym skinięciem głowy,w którym przejawia się cała nieufnoœć,hardoœć i obawy,jakie czuje robotnik wobec pracodawcy. Młody inżynier przybiegł do Dyzmy i przywitał go z szacunkiem. -Jak tam -zapytał Nikodem -w porzšdku? -Wszystko w porzšdku,proszę pana prezesa. -Niech pan powie swemu dyrektorowi,żeby przychodził do fabryki o godzinie siódmej. Zwierzchnik powinien dawać przykład podwładnym. Podał mu rękę i wyszedł. Młyn,tartaki,stajnie,obory,gorzelnia -wszystko to zajęło mu czas do południa.Przeszedł przez Koborowo jak groŸna burza,pozostawiajšc za sobš panikę.Gdy podjeżdżał do pałacu,ujrzał w oknie Ninę. Uœmiechnięta stała z podniesionymi rękoma i machała nimi na powitanie. Była jeszcze w szlafroczku,lecz zbiegła dohalki,gdyż w sšsiednim pokoju lokaj nakrywał stół. -Byłem w gospodarstwie.Robiłem przeglšd. -l jakże? -Za dużo próżniaków.Ja ich teraz wezmę dogalopu. -Kochanie,ja nie chcę,żebyœ ty zajmował się gospodarstwem.Po naszym œlubie musiszwzišć administratora.Pomyœl:to zabiera tyle czasu!Cały dzień byłbyœ poza domem,ja niechcę zostawać sama.Zrobisz to,Niku? -Już zrobiłem -rozeœmiał się. -Jak to? -Zaangażowałem administratora. -Tak?To znakomicie. -No bo jak mamy jechać do Warszawy na kilka miesięcy,to musi ktoœ pilnować,bo całe Koborowo rozkradliby. -A kogo zaangażował mój pan? -Niejaki Krzepicki,znasz go,zdaje się? -Jak to?Zyzio?Zyzio Krzepicki,adiutant cioci Przełęskiej? -Aha.Ten sam. -Komiczny chłopak.Kiedyœ mi nadskakiwał.Ale on dawniej nie miał najlepszej opinii. -Prawdę powiedziawszy,ja nic złego o nim nie słyszałem.Od założenia banku jest moim sekretarzem. -I jesteœ z niego zadowolony? -Dlaczego nie?A ty nie chcesz,żeby on administrował? -Cóż znowu!Mój drogi,ja tak dalece nie interesuję się tymi sprawami i tak gruntownie na nich się nic znam. Zaczęli schodzić się oficjaliœci i służšcy zameldował o tym Dyzmie.Gdy Nikodem wszedł do obszernej kancelarii,znajdujšcejsię tuż za gabinetem,kilkunastu panów,rozmawiajšcych półgłosem,wstało na jego powitanie. Skinšł im głowš i usiadł przy biurku nie proszšc ich siadać.-Zawołałem panów -zaczšł, bębnišc palcami po suknie -żeby podać do waszej wiadomoœci,że właœcicielka Koborowa, pani Nina Kunicka,rozwodzi się z mężem i dlatego odebrała od niego plenipotencję. Jedynym jej plenipotentem jestem ja.A ja zapowiadam,że ceckać się nie będę.Wiecie pewno z gazet,że Bank Zbożowy jest jak lalka,bo ja,ot tak,wszystko trzymam za pysk.Powtarzam, że ceckać się nie lubię.Podniecał się własnymi słowami i mówił coraz głoœniej: -Powiem krótko:robota to nie zabawa.U mniemusi się tyrać,bo za próżniactwo forsy dawać me myœlę!Zrozumiano?!Wylewać będę na zbity łeb darmozjadów.A jeżeli.Boże broń,kogoœ złapię na jakiejœ machlojce,jeżeli dowiem się,że kto z was robi na lewo!No!To wsadzę do ciupy bez żadnego pardonu!U mnie żartów nie ma!Zrozumiano? Uderzył pięœciš w stół. Zdumieni oficjaliœci stali w milczeniu. -Przyjedzie tu pan Krzepicki,którego wzišłem na administratora.Macie jego słuchać we wszystkim.Ale w dzisiejszych czasach to i rodzonemu bratu nie można wierzyć.Więc umyœliłem sobie tak:jakby który z panów zauważył,że szykuje się jakikant,rozumiecie,to jeżeli mnie o tym doniesie,dostanie do łapy pięć tysięcy złotych i jeszcze podwyżkę pensji,ja krzywdy nikomu nie zrobię,będę dla was jakrodzony ojciec,ale nabić się w butelkę nie dam. To wszystko.Możecie panowie iœć do zajęcia. Jeden z obecnych,siwy,zgarbiony człowiek,kierownik gorzelni,zrobił kilka kroków naprzód i odezwał się: -Panie prezesie... -No,co tam jeszcze? -Z tego,co pan prezes mówił... -A pan zrozumiałeœ to,co mówiłem? -Tak jest,ale... -Wszystko pan zrozumiałeœ? -Wszystko i dlatego właœnie... -To nie mamy o czym gadać,ja tu zwołałempanów nie na rozmówki.A komu się co nie podoba -wolna droga.Na œwieży luft!Nikogo nie trzymam za połę.Tylko radzę zastanowić się!O posadę dziœ nie tak łatwo.A œwiadectwo to już dam takie,że no!A i stosunki też mam! Już tam nie radziłbym nikomu w Polsce być moim wrogiem!Do widzenia panom! Wyszedł,trzasnšwszy drzwiami. Przez chwilę panowało zupełne milczenie. -Ładna historia -odezwał się jeden z zebranych. --Ależ to oburzajšce -zawołał kierownik gorzelni -przecie on z nas chce szpiegów zrobić! -I co za ton! -Ja tam pójdę do dymisji. -Przecie on nas potraktował jak sołdatów. -A co za język!To skandal!Mówił do nas jakimœ żargonem,jakby uważał,że inteligentnego języka nie zrozumiemy! -Mówił jakby po to,żeby nas obrazić! -Jedno tylko mamy wyjœcie:gremialnie podaćsię do dymisji. -Byle tylko solidarnie! Nie wszyscy wszakże podzielali ten poglšd.Młody,niewiele ponad trzydziestkę liczšcy agronom,nazwiskiem Taniewski,zaoponował: -A ja z góry uprzedzam:na mnie,panowie,meliczcie. -Ani na mnie -dodał weterynarz.Posypały się pytania pełne oburzenia.Taniewski wzruszył ramionami. -O co panom chodzi?Jeżeli o formę tej odprawy,to ja to uważam za rzecz błahš.Prezes Dyzma jest za wielkim człowiekiem,ma takie zasługi wobec kraju ityle państwowych spraw na głowie,że jeżeli nie robi z nami Wersalu,nie ma czemusię dziwić.Zresztš to nie zebranie towarzyskie,a sprawy... -Sprawy szpiegowskie!Wstyd panu,panie Taniewski,miałem pana za mniej giętkiego wkwestiach etyki -oburzał się główny buchalter. -Przepraszam bardzo,ale on nikogo nie zmusza do szpiegowania. -Tak?A co znaczš te nagrody dla denuncjantów? -Kto panu każe zgłaszać się po nagrodę?-zirytował się Taniewski. -A poza tym,jak widzę,że kto kradnie,to mój psi obowišzek jest podać to do wiadomoœci okradanego.Nie?Może nie?Nie widzę w tym nic zdrożnego,że pan prezes chce sobie,a raczej nie sobie nawet,tylko swojej mandantce,zapewnić gwarancję od nadużyć.Mšdrze robi i tyle!Tylko bałwan daje się okradać.Cóż myœlicie,gdyby w banku u siebie patrzył przez palce na złodziejstwa,zasłynšłby na cały œwiat?Potrafiłby tak w kilka miesięcy uzdrowić życie gospodarcze?...A że wymagasumiennej i pilnej pracy,to ma rację czy nie?Co? Przerwał i czekał opozycji.Jednakże wszyscy milczeli. -Życie to nie siu bŸdziu!A my,Polacy,to zaraz po-draż-nio-na ambicja i hopaj siupaj,a póŸniej jazda na bruk i z całej ambicji skamleć pod innymi drzwiami o pracę.Ja tam za dużo tego widziałem,mnie na to nikt nie nabierze.Zresztš,między nami mówišc,nie widzę tu miejsca na obrazę.Co tu gadać:on jest znakomity mšż stanu,geniusz ekonomiczny,a my,za przeproszeniem panów,drobne kiełbie,pętaki.Kto ma zielono w głowie,niechsobie „wycišgnie konsekwencje ”,a ja nic,tylko zostaję,ale powiadam,że prezes jest morowy goœć, wie,czego chce,a że w bawełnę nie obwija,to stać go na to i koniec.Zaległa cisza. -Niewštpliwie ma pan rację -odezwał się jeden głos.Przytwierdził mu drugi,trzeci, dziesišty... -No pewnie,że mam -dorzucił Taniewski,bioršc futro z wieszaka.Kierownik gorzelni rozłożył ręce. -Ha,róbcie panowie,jak chcecie.Ja jednak podziękuję za służbę.Wszyscy zaczęli go namawiać,by dał spokój,że jakoœ się ułoży,że o posadę trudno.Staruszek jednak tylko kiwał głowš. -Nie,panowie.Wiem,że trudno,ale ja tam nie przyzwyczaiłem się do takiego systemu pracy.To nic dla mnie.Wy może nawet macie słusznoœć,ale ja j estem za stary,myœlę kategoriami przedwojennymi.Nie potrafię. Rozchodzili się z wolna.Za ostatnim zamknęły się drzwi.Na nie malowanych deskach podłogi pozostały liczne mokre œlady stóp,œnieg bowiem na dworze był dniatego niezwykle lepki. Rozdział siedemnasty Dwa najładniejsze pokoje w mieszkaniu paniPrzełęskiej zostały oddane do dyspozycji kochanej Ninusi.Wyglšdały jak dwa wielkie klomby i co wieczora lokaj z pokojówkš niemało mieli roboty z wynoszeniem koszówi doniczek do kredensowego,by uratować jaœnie panienkę (taki tytuł nakazała jaœnie pani)przed niechybnym uduszeniem się. Codziennie od południa rozpoczynała się pielgrzymka pań i panów z mondu,œpieszšcych obejrzeć żywš sensacjęsezonu. Trwało to tydzień małymi dawkami i przypieczętowane zostało wielkim balem,wydanym przez paniš Przełęskš,by wszystkim wobec zaprezentować ukochanš siostrzenicę. Na bal raczyli nawet przybyć księstwo Roztoccy,którzy witajšcej ich z wypiekami na twarzy pani Przełęskiej oœwiadczyli,że miło jest im bardzo znaleŸć się w rym domu,który swojš sympatiš darzy prezes Nikodem Dyzma. Na ogół w tych sferach mówiono już niemal głoœno o zaręczynach Nikodema,które oficjalnie ogłoszone zostanš dopiero po uzyskaniu przez Ninę unieważnienia małżeństwa. Kwestiš frapujšcš wszystkich i nie dajšcš spać damom,słynšcym z tego,że zawsze sšdoskonale poinformowane,było pytanie:co się stało z tym Kunickim? Wiedziano tyle tylko,że wyjechał za granicęaz m „ma 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŘÜ@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż—P} c˜Í ó c™Ŕč cš¨(j c›4P Ri zgodził się na unieważnienie.Ale dlaczego? No i dlaczego zostawił Ninie cały majštek?.... O tym mogło powiedzieć tylko kilka osób,lecz Krzepicki zbywał pytania uœmiechem,pani Przełęska nie należała do kobiet,z których cokolwiek można wbrew ich woli wydusić.Niny pytać nie wypadało,no a prezesa Dyzmy nikt by się nie odważył. Pani Koniecpolska,która spróbowała,opierajšc się na -jak sšdziła -upoważniajšcym jš do poufałoœci niedawnym współwyznawstwie Trzypromiennej Gwiazdy,skarżyła się póŸniej: -WyobraŸcie sobie,zapytał mnie,czy nie mam większego zmartwienia! Bal udał się znakomicie,chociaż jego bohaterka nie umiała ukryć zażenowania, wynikajšcego z jej obecnej sytuacji i z faktu powrotu do dawnego stanowiska. W Warszawie otoczyła jš atmosfera zaciekawionej życzliwoœci i szacunku,który -jak szybko zorientowała się -zawdzięczaławielkiej popularnoœci Nikodema. Każdy człowiek,zbliżajšcy się do niej,uważał za swój œwięty obowišzek przynajmniej kilka zdań powiedzieć o Dyzmie,używajšc samych superlatywów.Słuchała tego z niesłabnšcš przyjemnoœciš,lecz i z cieniem jakiegoœ prawie zdziwienia.Wiedziała przecie od dawna,że Nikodem jest znakomitoœciš,że jest poważnym mężem stanu i człowiekiem wielkiej wiedzy i zalet.Tam jednak,w Koborowie,wydał się jej mniejszym.Teraz,gdy ze wszystkich stron słyszała tylko słowa podziwu i zachwytu,gdy przekonała się,że zbyt nisko oceniała jego wartoœć,nabrała wobec niegopewnego rodzaju onieœmielenia. Tryb życia Niny ułożył się,pomimo swojej atrakcyjnoœci,a raczej dzięki nieustannej atrakcyjnoœci -jednostajnie. Z rana chodziła z ciotkš na spacer lub robiła zakupy w sklepach.O pierwszej wracała, zastajšc zawsze kogoœ,kto przyszedł jš obejrzeć,póŸniej był obiad albo w domu,albo u.154 znajomych,czasami na zaproszenie Nikodema w restauracji.O siódmej zjawiał się on sam i jechali do teatru czy kina.W pierwszym wypadku Nikodem odprowadzał jš do domu i żegnali się w bramie,natomiast w drugim -kino kończy się znacznie wczeœniej niż teatr - wchodził z niš na górę i razem jedli kolację. Nikodem wcišż nalegał,by przyszła do niego,lecz ona odkładała to z dnia na dzień.Byli właœnie na bardzo sproœnej farsie i Dyzma postanowił sforsować jej upór.Gdy samochód zatrzymał się przed domem pani Przełęskiej,odprawił auto. -Pójdę pieszo.To niedaleko -powiedział szoferowi. Kiedy Nina chciała nacisnšć guzik dzwonka,powstrzymał jej rękę. -Nie,Nineczko,teraz pójdziemy do mnie. -O nie,ja idę do siebie. -Koniecznie musisz! -Ależ to niemożliwe!Co sobie ciocia o mnie pomyœli. -Pomyœli,co zechce.Cóż co ciebie obchodzi? -Nie,nie -upierała się. -Na chwilę,na pół godzinki -prosił -czy ty mnie już nie kochasz?Przytuliła się do megoi szepnęła: -Więc dobrze,ale nie teraz. -Teraz. -Nie.Jutro.Powiemy,że idziemy do kina. Skrzywił się i chciał jeszcze nalegać,lecz Nina zadzwoniła i w bramie rozległy się kroki stróża. Szybko pocałowała go w usta i zniknęła w bramie. Mróz był doœć duży i Nikodem nastawił kołnierz futra.Zrobił kilka kroków w kierunku domu,lecz zaraz zatrzymał się i zawrócił ku Kruczej.W Alejach Jerozolimskich był jeszcze doœć duży ruch,a Nowy Œwiat ujrzał gęsto zatłoczony. Wstšpił do baru,wypił kilka wódek i zjadł wielkš porcję golonki z grochem.Za bufetemstała tęga dziewczyna w białym kitlu. -Niczegowata baba -pomyœlał i nagle przyszło mu na myœl,że przecie doœć jest wyjœć na ulicę i kiwnšć palcem na takš,która mu się podoba. Zapłacił,wbrew zwyczajowi nie sprawdzajšc rachunku,i wyszedł. Wybór istotnie był niemały.Po kilku minutach upatrzył sobie jednš.Nie chciał jej zabierać do domu,wolał wydać na hotel.Zaprowadziła go do jakiejœ brudnej nory na Chmielnej. Było już po trzeciej,gdy zaczšł się ubierać,wyjšł dwadzieœcia złotych,położyłna stoliku i,mruknšwszy „do widzenia ”,wyszedł na ciemny korytarz.Gdzieœ na samym końcu paliła się żarówka. Gruba baba,właœcicielka hotelu,wprowadzała właœnie nowš parę,w drugim końcu korytarza otworzyły się drzwi -ktoœ wychodził. Nikodem z przyzwyczajenia sięgnšł po papieroœnicę i skonstatował jej brak.Szybkozawrócił i,nie zamykajšc drzwi,wpadł do pokoju. Dziewczyna siedziała na łóżku w kucki i wyszczerbionym grzebieniem czesała zmierzwione włosy. -Dawaj porcygar,cholero! -Jaki porcygar? -Jaki?Już ja ci pokażę,jaki!Dawaj zaraz,bo itak znajdę,a tobie mordę rozbiję! -Czego wrzeszczysz?Chcesz zbiegowisko zrobić?!Drzwi nie możesz zamknšć?! Obejrzał się.Istotnie w ciemnym korytarzu ktoœ stał.Gdy odwrócił się tak,że na jego twarz padło œwiatło,usłyszał cichy okrzyk,a póŸniej szybkie kroki. Zamknšł drzwi,przekręcił klucz i schował do kieszeni.Podszedł do łóżka.Dziewczyna wcišż flegmatycznie rozczesywała włosy.Jednym ruchem wyrwał jej grzebieńi cisnšł o podłogę. -Nooo....Czego się rzucasz,frajerze?!-powiedziała prawie barytonem. -Oddaj porcygar,słyszysz! -Ja nie brałam -wzruszyła ramionami.Zamachnšł się i uderzył jš w twarz tak silnie,że wywróciła się i głowš stuknęła o œcianę. -Dawaj!Cholero!-zamachnšł się znowu.Zakryła twarz łokciem.Chwycił jej torebkę. Wewnštrz było kilka ubogich drobiazgów,para wymiętych banknotów i brudna chustka do nosa.Przyglšdała się mu w milczeniu. -Uu...żmija! Jednym ruchem wyrwał spod niej poduszkęirzucił na podłogę.Wraz z niš z brzękiem upadła papieroœnica.Podniósł jš,obejrzał i schował do kieszeni. -Złodziejka -mruknšł -œcierwo. -Sameœ,frajerze,jš tam schował! -Łżesz!-ryknšł. Nie odpowiedziała.Otworzył drzwi i wyszedł.Na ulicy z rzadka paliły się latarnie. Dorożki ani œladu.Trzeba było iœć pieszo.Mróz zwiększył się,œnieg pod nogamiskrzypiał.Przechodniów było niewielu.Szedłprędko.Gdy skręcał w Marszałkowskš, obejrzał się.Po drugiej stronie w odległoœcikilku kamienic również prędko szła jakaœ dziewczyna. -Druga taka sama -pomyœlał -nie ma głupich. Szedł tak szybko,że tamta musiała prawie biec,jednakże widocznie postanowiła nie dać za wygranš,gdyż odwróciwszy się przyNowogrodzkiej,zobaczył jš znowu.Przystanšł,lecz ku jego zdziwieniu i ona wówczas przystanęła koło jakiejœ nie oœwietlonej wystawy sklepowej.Drobna,ubogo ubrana dziewczyna w czarnym kapeluszu. Splunšł i poszedł dalej.Zawrócił na ulicę Wspólnš.Po kilku minutach był już przed swojš bramš.Stróż otworzył i nisko się ukłonił. -O której wrócił szofer?-zapytał Dyzma,gdyż lubił kontrolować podwładnych.-Tak,proszę wielmożnego pana,około jedenastej. -A dach na garażu naprawili? -A jakże,proszę wielmożnego pana. Skinšł mu głowš i wszedł na schody.Ani Nikodem,ani stróż nie zauważyli sylwetki dziewczyny,która przyglšdała się im przez okratowanie bramy.Serce jej biło mocno. Podniosła oczy na fronton gmachu.Na wysokoœci pierwszego piętra widniał czarny napis: PAŃSTWOWY BANK ZBOŻOWY Bank!... I nagle wszystko stało się jasne.Zupełnie jasne.Nikodem,jej Nikodem,który jš porzucił, chociaż go tak kochała,chociaż gowcišż kocha i zapomnieć nie może,Nikodem szykuje wielkš robotę.Może podkop,a może tylko rozprucie kasy...W każdym razie ze stróżem jest w zmowie.Przecie widziała,jak go wpuœcił i rozmawiał z nim po cichu. Państwowy Bank Zbożowy. A może wkręcił się tam na woŸnego?Ale chyba nie,po cóż by przychodził w nocy. Serce jej biło mocno. Przeszła na drugš stronę i czekała. Może zadzwoniš dzwonki alarmowe,może u wylotu ulicy ukaże się policja?O,wówczas dobrze wie,co zrobić należy:zadzwoni i uprzedzi stróża...Prawda,Nikodem okłamał jš, zapomniał,nie wrócił,ale jeszcze może wrócić...Dobrze mu powodzi się,futro ma...Awtedy jechał bogatš maszynš...Gdy mieszkał u nich na Łuckiej,nawet nie œniło się jej,że ten Dyzma to taki klawy chłop,szemrany,swój...Œwit już przenikał przez gruby kożuch chmur,gdy zdecydowała się odejœć.Zimno było. Gdy doszła na ulicę Łucka,brama już była otwarta -dwadzieœcia groszy oszczędnoœci. Następnego ranka poszła na Wspólnš.Z niepokojem myœlała o tym,że zobaczy bank otoczony przez policję,że Nikodem może jest aresztowany,a może udało mu się zbiec. Odetchnęła z ulga.Kołowrót drzwi kręcił się nieustannie.Wchodzili i wychodzili interesanci,raz po raz zatrzymywały się samochody.Chyba podkop albo wyłom w murze... Na dłuższš metę...Odnalazła go nareszcie.O,teraz już jej nie ucieknie.Pewnabyła,że w cišgu dnia tutaj go nie zobaczy,ale przyjdzie wieczorem,będzie warować i stanic mu twarzš w twarz...I przyszła. Dziesišta,jedenasta...Nerwowym krokiem chodziła po przeciwległym trotuarze.Padał miękki,łagodny œnieg,wielkie jego płaty podœwiatło latarni z białych stawały się czarnymi. Zaczepiono jš dwa razy.Nawet jeden facet był młody i wyglšdał zamożnie,ale przeczšco pokręciła głowš. Zaczęła niepokoić się:a może on dziœ nie przyjdzie?...Jednakże będzie czekać!Musi... MężczyŸni to zawsze tacy,jak z oczu,to i z pamięci.Ten Zosiny rudy Władek to też przecie wrócił do niej... Niecierpliwie wyglšdała ku Marszałkowskiej i w przeciwnš stronę i dopiero trzask zamykanej bramy zwrócił jej uwagę na kamienicę,w której mieœci się bank. Wychodził z niej Nikodem w towarzystwie jakiejœ eleganckiej pani.Œmielisię do siebie. Dziewczyna ukryła się za występem muru.Przeszli na jej stronę,a że chodnik był wšski, mogła ich dosięgnšć rękš,gdy jš mijali.Dobiegł jš wyraŸnie głos Nikodema: -Jak ty zechcesz,kochana Nineczko,to...Dalsze słowa zagłuszyła tršbka przejeżdżajšcego taksometru,natomiast zobaczyła,że wzięli się pod ręce. -To taki!...-powiedziała w zamyœleniu.Wolnymkrokiem ruszyła za nimi. Nie zdziwił jš fakt istnienia rywalki.Przecienie mogła przypuszczać,by nie miał żadnej kobiety.Przestraszyła jš wszakże pięknoœć tej pani. Kocha jš...na pewno kocha...Ale dlaczego -zrodził się płomyk nadziei -dlaczego w takim razie wczorajszej nocy z innš w hotelu?... Tkwiła w tym jakaœ tajemnica.Gdyby nie to,może dopędziłaby ich zaraz rzuciła tej kobiecie w oczy,że ma starsze,dawniejsze prawo do Nikodema,że go kocha... Wróci do mnie,wróci...Powiem mu,że oczy wypłakałam,że każda z takich jak ja ma swego przyjaciela,a ja jednak nie mam,chociaż pierwszorzędni chłopcy napraszali się...Musi wrócić... Nikodem odprowadził Ninę i zawrócił do domu.Rozmyœlał właœnie nad tym,że Jurczak, uchodzšcy w Łyskowie za znawcę kobiet,jednak mylił się,twierdzšc,że tylko brunetki sš namiętne,gdy usłyszał swoje imię. Odwrócił się.Przed nim stała Mańka. -Nikodem -szepnęła cicho. -Ach,to ty -powiedział nie ukrywajšc niezadowolenia. -Pamiętasz mnie?... -Czego chcesz? Patrzyła nań szeroko otwartymi oczyma.Nie wiedziała,co ma mówić. -No,czego chcesz?-zapytał poirytowanym głosem. -To tak mnie witasz?Co ja ci złego zrobiłam,Nikodem?-rzekła z wyrzutem. -A tam,z tym bajdurzeniem!Ani złego,ani dobrego,czego chcesz?Milczała. -Gadaj,do cholery! Dziewczyna wcišż milczała. Zaklšł i chciał odejœć,lecz chwyciła go za rękaw. -Puœć! -Nie puszczę.Musisz mnie wysłuchać. -No więc gadaj,do pioruna,o co chodzi? -Widzisz,Nikodem,ty pewno nie wiesz,że ja bardzo za tobš tęskniłam,bo wiesz,że nawet kochanka nie mam,wcišż czekam na ciebie...Szukałam cię,cišgle myœlałam,że jednak wrócisz,że nie zapomniałeœ. Wzruszył ramionami. -Co w ogóle miałem pamiętać albo zapominać? -Ale mówiłeœ,że wrócisz! -Œlubu z tobš nie brałem.Mało co się mówi. -Widzisz...ja ciebie kocham.Rozeœmiał się głoœno. -Wielkie mecyje!Co noc kogoœ kochasz. -To mi wymawiasz?Niby co,dla przyjemnoœci jestem „takš ”?Z głodu zdechłabym. Muszę,chociaż za każdym razem rzygać mi się chce z obrzydzenia. -Dobrze,dobrze,już tylko nie bujaj. -Prawdę mówię.Chyba nikt mi nie pozazdroœci.Psie życie. -No,ale co to mnie obchodzi? -Wróć do mnie! -Nie.Nic z tego. -Możesz mieszkać u nas darmo.Zapłacę za ciebie.Wybuchnšł œmiechem.Przyglšdała mu się z niepokojem. -Czego się œmiejesz? -Œmieję się,bo durna jesteœ.Wybij to sobie zgłowy. -Dlaczego mnie nie chcesz?Czy już ci nie podobam się? -A odczep się,Mańka,pókim dobry. -A przecie wtedy mówiłeœ,że wrócisz. -Pluję na to,co mówiłem!Rozumiesz?Teraz żenię się i wybij sobie ze ba,żebym takim patałachem jak ty sobie głowę zawracał.Nie takie ja teraz mam kobiety. -Żenisz się z tš,coœ z niš szedł? -Z tš czy nie z tš,nie twojej babki interes. -Ja wiem,że z tš.-W głosie jej zabrzmiała nienawiœć. -Co tobie do tego? -To,że ciebie kocham!-krzyknęła. -Cicho,czego wrzeszczysz!Kochasz,to kochaj,mam to gdzieœ.A teraz odczep się,bonie mam czasu.Znowu chwyciła go za rękaw. -Zaczekaj jeszcze chwilę. -No. -PójdŸ ze mnš na noc... Uczepiła się nadziei,że zdoła go jeszcze namówić,odcišgnšć od tamtej. Odepchnšł jš lekko. -OdejdŸ. -Nikodem!... W jej oczach zabłysły łzy. -Jeszcze mi tu wyć zaczniesz,no mówię ci,że nie mogę.Dziœ nie nogę.Gdybym nawet chciał. -Dlaczego? -Mam robotę. -Aha!...-skinęła głowš z powagš. Zrozumiała,że oczywiœcie taka rzecz jak „zrobienie ”banku to nie byle co i że ona,Mańka, wobec tego nic nie znaczy. -Ale póŸniej -zaczęła -póŸniej... -Może póŸniej.Do widzenia. Chciał odejœć,lecz jeszcze raz go zatrzymała. -Nikodem,nie pocałujesz mnie? -Ojej!Nudzisz. Pochylił się ku mej i cmoknšł w policzek.Mańka wszakże nie dała się tym zbyć i objšwszy szyję Dyzmy przywarła dojego ust.Miała wargi soczyste,jędrne i zimne od mrozu. -No,doœć -odsunšł jš od siebie. -Wróć!Wróć do mnie -wyszeptała. -A to piła z ciebie.Zobaczę,może póŸniej.Do widzenia. Skinęła w milczeniu głowš. Długo jeszcze stała na miejscu,patrzšc za nim.Gdy znikł na skrzyżowaniu ulic,otarła chustkš oczy i poszła w przeciwnš stronę. Nikodem był wœciekły.Ta Mańka,która zjawiła się nagle ni z tego,ni z owego...Dawno o niej zapomniał...I w ogóle jakim prawem go się czepia?!...No oczywiœcie,kocha się i w gruncie dobra dziewczyna,ale to jeszcze nie powód,by łaziła za nim... Jeszcze mnie kiedy skompromituje.Albo Ninie nagada czego.Cholera! Postanowił sobie,że jeżeli go jeszcze raz zaczepi,tak jš obsztorcuje,że już więcej nie oœmieli się. W mieszkaniu powietrze było jeszcze przesycone perfumami Niny.Rozebrał się i chciał położyć się do łóżka,gdy przypomniał sobie,że jutro rano Krzepicki wyjeżdża do Koborowa i że musi mu przygotować różne papiery. Pracował dobre pół godziny i kończył właœnie,gdy rozległ się dzwonek telefonu.Podniósł słuchawkę. Telefonował Wareda.Siedzš całš paczkš w knajpie i zdecydowali wydzwonić Nikodema. -Od czasu przyjazdu pani Niny -skarżył się pułkownik -wcale cię me widzimy. Przyjeżdżaj koniecznie. Dyzma jednak kategorycznie odmówił.Był zmęczony i senny. W ogóle nie lubił knajpy.Wypić od czasu do czasu -owszem,ale siedzieć godzinami przy stoliku i zalać się na trupa -nie.Jeżeli dawniej birbantował z Waredš,Ulanickim i innymi, robił to tylko dla nawišzania stosunków. Teraz marzeniem jego,do którego stale powracał,było równe,spokojne życie w Koborowie. Sprawa unieważnienia małżeństwa Niny posuwała się szybko.Największe ułatwieniew niej stwarzał fakt sfałszowania nazwiska przez męża -resztę robiły pienišdze,a tych obecnie Dyzmie nie brakowało. Dni upływały jeden za drugim,nie przynoszšc ważniejszych zdarzeń.Nieobecnoœć Krzepickiego dała się jednak odczuwać Nikodemowi na każdym kroku przy urzędowaniu w banku. Chociaż miał już niejakš rutynę i wiedział,co należy robić w t ym,a co w tymwypadku, bywały jednak kwestie,którym podołać nie umiał.Wówczas jedynym ratunkiem był ciężki atak reumatyzmu. Jeżeli wszakże popełnił,pomimo posuniętych do maksimum ostrożnoœci,kilka błędów - kładziono to na karb roztargnienia pana prezesa z powodu zakochania,o którym w banku obszernie dyskutowano.ródłem głównych informacji w tym względzie był Ignacy,który codziennie nosił kosze kwiatów do mieszkania narzeczonej pana prezesa. Nina bywała kilka razy w tygodniu u Nikodema. Pani Przełęska,nie wiedzšc o tym,głoœno i wobec wszystkich zachwycała się wielkimi zmianami na awantaż w urodzie i usposobieniu siostrzenicy. -Kochać i być kochanš -mówiła do niej -to,moja droga,najlepsza kosmetyka dla kobiety.Przecież ty rozkwitasz w oczach!Nina œmiała się póŸniej,opowiadajšcto Nikodemowi.O swoim mężu nie myœlała prawie wcale.Zresztš nie miała na to chał za granicęaz m „ma 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŘÜ@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żœP#csË cž>† cŸÄ(Ő c ™5ˇ XĄP?)czasu.Wir.159 towarzyski wcišgnšł jš całkowicie.A bawiła się tym lepiej,że miałaogromne powodzenie. Młodzi i starsi panowie nadskakiwali jej zawzięcie,w każdym salonie otaczało jš moc wielbicieli. Wœród nich znalazł się i taki,na którego Dyzma zaczšł patrzeć z niepokojem. Niepokój zaœ ten uzasadniały nie tyle zaletytamtego,ile zachowanie się Niny.Wyróżniałago aż nazbyt oczywiœcie.Najczęœciej z nim rozmawiała i tańczyła. Był to prawie czterdziestoletni mężczyzna,wysoki,szczupły,o włosach konopiastych, wyzłoconych od słońca.Spadłnagle,diabli wiedzš skšd,chyba z całego œwiata,gdyż opowiadał o Australii,Peru,czy Grenlandii z takš swobodš,jakby to były Konstancin czy Milanówek.Nazywał się Hell,Oskar Hell.Mówił o sobie,że urodził się w Rosji,a Dyzmę nazywał kolegš,od czasu gdy dowiedział się,że jest oksfordczykiem.Sam studiował w Cambridge.Władał zresztš językiem polskimrównie dobrze,jak i dziesištkiem innych.Gdy go proszono,by okreœlił swojš narodowoœć,zabawnym ruchem rozkładał ręce. Na Ninie od poczštku wywarł dodatnie wrażenie,co Nikodem dostrzegł bez trudu,tym bardziej że nie starała się swej sympatii dla tego przybłędy ukryć. Sytuacji jeszcze nic można było nazwać niebezpiecznš,jednakże niepokój Dyzmy wzrastał.Na dobitek nie miał pod ręka Krzepickiego,który na wszystko umie znaleŸć sposoby.Napisał doń o wszystkim,odpowiedzi jednak nie mógł się doczekać. Tymczasem Oskar Heli zadomowiłsię w Warszawie na dobre.Nawišzał szerokie stosunki, był na każdym balu,„fiksie ”,dansingu.A że nie prowadził żadnych interesów,a zawsze miał pienišdze,uznany został za bogatego,a nawet za pożšdanš partię.Przywiózł go do Polski hrabia Pomiałowski,zaprosiwszy na polowanie na dziki.Sam niewiele mógł o Hellupowiedzieć,gdyż poznał go na pokładzie statku włoskiego podczas wycieczki do Wysp Kanaryjskich. Nikodem cały zasób swego sprytu skierował ku odseparowaniu Niny od tego obieżyœwiata, bał się jednak postawić przed niš kwestię otwarcie,wiedział bowiem,że tym może sprawę pogorszyć. Taki stan rzeczy trwałby nie wiadomo jak długo,gdyby w rozmowie między Hellem a Ninš nie padło raz przypadkowo imię Kasi Kunickiej. Okazało się,że Heli znał jš dobrze,że spotykał się z niš często w Davos,Cannes i w Genewie,że nawet korespondujš od czasudo czasu,gdyż oboje interesujš się telepatiši wymieniajš na ten temat nowe spostrzeżenia i informacje. Ninę bardzo podnieciła ta wiadomoœć.Nie miała dotychczas pojęcia,co się z Kasiš dzieje, a lubiła jš przecie bardzo.Zresztš zbyt mocne wišzały jš z Kasiš wspomnienia,by mogła obojętnie odnieœć siędo tej niespodzianki. Naturalnie przy pierwszej sposobnoœci powiedziała Nikodemowi: -WyobraŸ sobie,że pan Heli dobrze zna Kasię!Spotkał jš za granicš,a nawet pisujš do siebie listy!Biedna Kasia,taka samotna...Żal mi jej bardzo -Eee...może ten cały Hell kłamie. -Nikuœ!Jak możesz tak mówić -oburzała się-pan Oskar Jest prawdziwym dżentelmenem.To zdecydowało. Dyzma postanowił działać.I to natychmiast.Postanowił poradzić się Waredyi tegoż dnia umówił się z nim na kolację. Po pierwszej wódce przystšpił do rzeczy. -Widzisz,Wacuœ...Ty znasz tego Hella? -Znam.Wesoły goœć. -Wesoły,nie wesoły,pies z nim tańcował!Ale widzisz,on mi nawala w parafię. -Niby w czym? -Włazi mi w paradę u mojej narzeczonej. -No to zdziel draba po gębie i jak będzie sięstawiał,para pistoletów koniec. -Pojedynek?-skrzywił się Dyzma. -No,pewno.Ja ci,Nikuœ,powiadam:w takich wypadkach najlepiej szast prast bez gadania. -Kiedy widzisz...Mnie nie o to chodzi.Chodzi obabę.A baba to jeszcze gotowa więcej na niego lecieć,jak go przetršcę albo co. -A więc jak myœlisz postšpić?Dyzma podrapał się w podbródek. -Żeby może takiego aresztować?...Czort jego wie,co on za ptaszek,obieżyœwiat, włóczęga... -Hm...między nami mówišc,nie ma żadnego powodu. -A może szpieg?-niepewnie powiedział Dyzma. -A jeżeli nie?Niby dlaczego ma być zaraz szpiegiem? -Może nie być,a może i być.Nikt go nie zna.Skšd ma forsę?Co?Z czego żyje? -Hm... -Przybłęda.Obcy obywatel!... -No tak -zastanowił się Wareda -możliwe.Można by sprawdzić jego dokumenty. Ewentualnie nawet zrobić rewizję w jego hotelu,ale jak okaże się,że jest w porzšdku,będzie fiasko.To nie jest sposób... Wypił kieliszek wódki i nagle uderzył dłonišw stół. -Będzie sposób!A wiesz,że to będzie sposób... -No? -Tobie przecie nie chodzi o to,żeby go wsadzić,tylko o to,żeby go...odsadzić? -Jak to odsadzić? -No,odsadzić od pani Niny. -Ano tak. -No więc to jest sposób.Aresztuje się go,zrobi się rewizję,puœci się o tym wzmiankę do gazet,a póŸniej faceta się przeprosi i wypuœci. -No,co to pomoże? -Jak to co?Nie kapujesz? -Nie. -No przecie to proste.Cóż ty myœlisz,że pani Nina zechce przestawać z takim,co jest podejrzany o szpiegostwo?Dyzma zastanowił się i odparł po pauzie: -Chyba nie. -Że w ogóle takiego będš przyjmować w towarzystwie?...Nie,bracie,po takim szpasiebędzie musiał zapakować manatki i wyjechać. -Hm...Ale...może przecie wytłumaczyć,że to była pomyłka -zauważył Nikodem. -A my -powiedział Wareda -możemy dać do zrozumienia,że go wypuszczono,bo był za sprytny i umiał ukryć w porę dowody winy.Dyzma przyznał pułkownikowi rację.Plan był gotów i nie zwlekajšc z jego wykonaniem Wareda zadzwonił do swego kolegi,szefa drugiego oddziału Sztabu,pułkownika Jarca. Wieczorem spotkali się już we trójkę.Przed Jarcem nie wyjaœnili całej sprawy,gdyż Dyzma nie chciał wtajemniczać go w swoje niepokoje narzeczeńskie.Zresztš Jarc nie interesował się nimi.Wystarczyło mu w zupełnoœci to,że prezes Dyzma podejrzewa tego cudzoziemca,który nie ma tu żadnego znaczenia,że prezesowi zależy na skompromitowaniu Hella,no i że kolacja byławyœmienita. Nazajutrz rzecz miała być przeprowadzonawczesnym rankiem. Nikodem od przyjœcia do banku był w podnieconym nastroju.Nie mógł się doczekać pism popołudniowych i co kilka minut wysyłał woŸnego na ulicę,by dowiedzieć się,czy jeszcze nie wyszły. Wreszcie woŸny przyniósł trzy dzienniki. Dyzma zaczšł je goršczkowo przeglšdać.W dwóch pierwszych nie było ani słowa o Hellu. Natomiast trzeci podawał na pierwszej stronie czarnym drukiem niedużšwzmiankę pt.:„Na tropie nowej jaczejki szpiegowskiej ”.„Aresztowanie wytwornegoszpiega w luksusowym hotelu ”. We wzmiance nie było -jak się ułożyli -podane całkowite nazwisko Hella.Figurowałtam jako H.Natomiast szereg informacji o nim zamieszczono w ten sposób,że nikt,kto znał Hella,nie mógł mieć najmniejszych wštpliwoœci,że tu o niego właœnie chodzi. Dyzma zatarł ręce. Odzyskał równowagę ducha,zaczšł przeglšdać papiery,kazał przynieœć korespondencję do podpisu,żartobliwie rozmawiał z sekretarkš,zrobił rajd po biurach banku,przy czym z uœmiechem odpowiadał na ukłony,po czym zabrał się do czytania listów.Między innymi znalazł listKrzepickiego.Ten pisał: Szanowny Panie Prezesie! Przede wszystkim spieszę donieoa,że wszystko dotychczas w porzšdku.Z żadnš opozycjš nie spotkałem się ani z sabotażem.Już po trochu orientuje się w interesach. Koborowo to złote jabłko.Moje powinszowania.Za miesišc będe znał tu każdš trocine i każdy kamyczek.Ale tu wszyscy bojš się Pana Prezesa jak ognia!Jeszcze bardziej niż w banku.Byłem już dwa razy w Grodnie w Urzedzie Skarbowym.Rabinowicz,daje po 700 zł za sztuke.Chcę wzišć 30 jałówek,ale płaci wekslami szeœciomiesiecznymi firmy „NatanGolder i S-ka ”,żyro kantoru bankierskiego Kugla w Białymstoku. Prosze Pana Prezesa depeszować,czy mam je przyjšć?Kasperski powiada,że sš pewne. Hella,o którym Pan Prezes pisze,nie znam i nic o nim nie słyszałem.Jeżeli chodzi o mojš radę,to radze zbytnio nie przejmowaćsię.Ale ostrożnoœć nie zawadzi nigdy. Toteż zdaje mi się,że najlepiej będzie powiedzieć pani Ninie,że ten Hell cierpi na nieuleczalnš wenerycznš chorobę.To jš odstraszy. Byłem dwa razy w pawilonie u Żorża Ponimirskiego,gdyż jest cieżko chory.Lekarzpowiada,że zapalenie płuc.Goršczka bardzo wysoka,majaczy,wcale mnie nie poznał.Tak myœlę,że może kipnšć.Gdy dowiedział sie,żeKunickiego diabli wzieli, dostał szału radoœci i bez palta wybiegł do parku.Oczywiœcie zaziębił się.Latał po parku i krzyczał na całe gardło.W gruncie rzeczy szkoda mi go.Biedny chłopak, Dalej Krzepicki zdawał relację z wpływów iwydatków,prosił Nikodema o przyœpieszenie sprawy podkładów kolejowych i zapowiadał,że wkrótce wpadnie na dzień,dwa do Warszawy. Nikodem był kontent.Podyktował maszynistce depeszę,polecajšca przyjšć weksle,o ile Krzepicki sam w nie wierzy,i zadzwonił do pani,Przełęskiej,że zaprasza się do niej na obiad. Gdy przyszedł,oprócz domowych zastał młodszš hrabiankę Czarskš i dwóch młodych ludzi,których poznał,lecz nazwisk ich nie pamiętał. Zaraz po powitaniach zapytał: -Wiedzš już państwo o tym aresztowaniu? -O jakim? -Nic,nie wiemy. -Kogo aresztowali? -Jak to -pokiwał głowš Dyzma -w dzisiejszych czasach nikogo nie można być pewnym. A taki wydawał się sympatyczny facet. -Ale kto?-nie mogła wytrzymać pani Przełęska. -Kto?Ano ten Oskar Hell. -Kto?-zapytała niespokojnie Nina. -Hell -odparł obserwujšc wyraz jej twarzy.-Niemożliwe!Pan Oskar?! Nikodem flegmatycznie sięgnšł do kieszeni ipodał gazetę pani Przełęskiej,wskazujšc miejsce zakreœlone czerwonym ołówkiem. Przeczytała głoœno i zakończyła westchnieniem: -A to ładna historia!Mój Boże! Nina wzięła dziennik i sama przeczytała wzmiankę.Była tym przygnębiona. -Jak to nikomu dziœ wierzyć nie można -sentencjonalnie powiedziała pani Przełęska. -Ohyda -wyrzuciła z siebie Nina -ludzie sš ohydni.Jedno wielkie bagnisko! -No,nie trzeba przesadzać -rzekł krótko Dyzma. Zaczęła się rozmowa o Hellu,przy czym wszyscy przypomnieli sobie różne szczegóły z jego zachowania się,które od dawna wyglšdały wysoce podejrzanie. Nina nie słyszała rozmowy.Myœlała o tym,jak zły i fałszywy jest œwiat,jak bardzo w nim sama jest i bezbronna,jak nieprzygotowana na niespodziewane ciosy,które mogš spaœć z każdej strony. Przyglšdała się Dyzmie.Wełniste włosy,kwadratowe czoło,krótki nos,usta wšskie i ogromna,potężna szczęka dolna.Tułów może przydługi i rozstawione nogi. -Zdawałoby się,zwykły człowiek -myœlała -a jednak w tej pozornej pospolitoœci uderza jakaœ skupiona,zaczajona siła,jakaœuœpiona moc,ale celowo ukrywana...Nik...mójNik... Była jakby zaskoczona tym,że ten poważny człowiek z mšdrym półuœmiechem na twarzy, słuchajšcy w milczeniu paplaniny tych ludzi,że ten mšż stanu,wielki ekonomista,ten człowiek tak...obcy,może nieobcy,lecz jakby jej daleki,jest jej Nikiem!No tak!Jej narzeczonym,wkrótce mężem,jest tym,który będzie odtšd kierować jej losem,życiem,który zapewni jej bezpieczeństwo,osłoni przed wszelkim złem...O,on to potrafi,jak nikt inny.Jest jak piramida na pustyni,której żaden huragan nie poruszy...Pan Hell też był prawdziwym mężczyznš,ale... Wolała już o nim nie myœleć. Podano do stołu.Toczyła się zwykła rozmowa o niczym. Gdy po obiedzie na chwilę znaleŸli się sami,szepnęła Dyzmie: -Kocham,bardzo kocham.Wzišł jš za rękę i pocałował. -Niku...Dziœ pojedziemy do ciebie? -A chciałabyœ?-zapytał figlarnie. Przygryzła wargi i,patrzšc mu prosto w oczy rozszerzonymi Ÿrenicami,wyszeptała: -Bardzo,bardzo...bardzo... Nieco zbladła,co już Dyzma znał dobrze. -Trzy dni -mówiła -nie byliœmy razem... -Dobrze -skinšł głowš i pomyœlał:-Oho,będzie zajęcie.Gdy wychodzili przed ósmš, Nina zapowiedziała,że idš do Opery.Ze œmiechem wyjaœniła Nikodemowi póŸniej,że dlatego wybrała Operę,że dziœ grajš tam „Afrykankę ”,która kończy się aż po północy. -Przebiegła jest twoja Nineczka,prawda? -Ho...ho! Przeczekał,aż kroki Niny ucichły w bramie,i spojrzał na zegarek.Była pierwsza.Zawrócił ku domowi. Znajdował się zaledwie kilkanaœcie metrów od kamienicy,w której mieœcił się bank,gdy ujrzał Mańkę.Stała oparta o latarnię.WyraŸnie czekała na niego. Nastroszył się.Chciał przejœć,udajšc,że jejnie spostrzega,lecz zastšpiła mu drogę. -Czego?-warknšł głucho. -Nikodem... -Czego?! -Nikodem...Nie gniewaj się...Ale ja bez ciebieżyć nie mogę... -Poszła wont!Pluję na ciebie!I nie leŸ,œcierwo jedna,bo ci pysk rozwalę! Patrzała nań przerażonymi oczyma. -Ale za co?Za co,Nikodem? -Nadojadłaœ mnie,do cholery,i już. -Ale ja ciebie kocham,a ty obiecałeœ. -Pluję na to,co obiecałem,i na ciebie pluję!Rozumiesz?!Byle dziwka,byle szmata przyczepi się i napastuje.Taki poœmieciuch! -Nikodem!... -Wont,cholero!!! Pchnšł jš tak,że zatoczyła się i upadła na stertę brudnego œniegu. Nie wstawała.Patrzyła za odchodzšcym. -To tak?! Zakryła twarz zmarzniętymi rękoma i płakała. -Poœmieciuch...dziwka...szmata... Nagle zerwała się i pogroziła pięœciš w kierunku banku. -Poczekajże ty! Otrzepała paletko ze œniegu i prędko,jak mogła najprędzej,zaczęła iœć ku Marszałkowskiej. „Popamiętasz mnie jeszcze,popamiętasz!...Jacię nic będę miała,ale i tamta nie!Już ja cięurzšdzę.” Chęć zemsty,natychmiastowej zemsty,opanowała jš wszechwładnie.Prawie biegła. Nie zawahała się,gdy stojšcy przy wejœciu policjant zapytał jš,czego chce. -Chcę kapować na jednego -powiedziała. -Kapować?...Dobra,idŸ do dyżurnego przodownika.Tamte drzwi.W dużym pokoju, przedzielonym balustradkš,stanęła przed biurkiem. -Czego?-zapytał zajęty pisaniem przodowniknie podnoszšc oczu.Rozejrzała się.Byli sami.-Wsypać chcę jednego. -No?-zapytał flegmatycznie. -On w maju jeszcze zakatrupił jednego Żyda.Dużo forsy zagrabił.Sam chwalił się i pokazywał.A teraz szykuje się do obrobienia banku na Wspólnej. Przodownik odłożył pióro i podniósł na niš oczy. -Banku?Kto taki? -Nazywa się Dyzma.Nikodem Dyzma. -A ty skšd o tym wiesz? -Wiem. -Jak się nazywasz? -Mańka Barcik. -Adres? -Łucka 36. -Zawód twój? -Dziewczynka -odparła po chwili wahania. -A dlaczego go sypiesz? -To moja sprawa. Przodownik zanotował nazwisko i adres. -Powiadasz,że szykuje się na bank na Wspólnej? -Tak. -A wiesz,że tu żartów nie ma?Jeżeli zełgałaœ,pójdziesz do aresztu. -Wiem. Przyjrzał się jej.Była spokojna.Z zaciętego wyrazu jej twarzy wywnioskował,że mówi prawdę. -Gdzie on teraz jest ten Dyzma? -W banku. -Co?! -Sama widziałam,jak wchodził.On ze stróżem ma sztamę.Policjant chwycił słuchawkę telefonu i wymienił numer. -Jest pan komisarz?...Proszę koniecznie obudzić.Ważna sprawa.Tu dyżurny przodownik Kasparski. Po dłuższej chwili odezwał się komisarz.Przodownik zameldował mu,że jest takie doniesienie. -Zatrzymać jš -kazał komisarz -zaraz przyjadę i sam jš zbadam.Przodownik położył słuchawkę i wskazał Mańce ławkępod œcianš. -Poczekaj. -Dobrze. Usiadła.O,on jš popamięta! Nikodem leżał w łóżku i czytał gazetę,gdy zadzwonił telefon. Zaklšł i postanowił me wstawać.Telefon jednak nie przestawał dzwonić. -Co za cholera?! Nie nakładajšc pantofli wyskoczył Ÿ łóżka,w ciemnym gabinecie potknšł się o krzesło. -Halo! -Czy mogę mówić z panem prezesem Dyzmš? -Jestem.Kto mówi? -Tu mówi komisarz Jaskólski.Moje uszanowanie panu prezesowi. -Dzień dobry.O co chodzi? -Przepraszam pana prezesa,że dzwonię tak póŸno,ale jest bardzo ważna sprawa. -Co za sprawa? -Zgłosiła się do komisariatu prostytutka,nazwiskiem Barcik,zeznaje,że pan prezes robi podkop pod Bankiem Zbożowym. -Co?... Komisarz wybuchnšł œmiechem. -Nie wyglšda na wariatkę,ale z uporem twierdzi to,co panu prezesowi mówię?Czy pan prezes jš zna? -A czort jš wie! -No,naturalnie.Kazałem jš zatrzymać.Myœlałem poczštkowo,że jest pijana,ale nie.Ona nie wie,że pan jest prezesem Banku Zbożowego.I chociaż jej topowiedziałem,nie chce cofnšć zeznania.Musimieć do pana prezesa jakšœ złoœć.Czy pan prezes rzeczywiœcie mieszkał kiedyœ na ulicy Łuckiej? -Ależ Boże broń!Jak żyję,nie mieszkałem. -Byłem tego pewny -odparł komisarz.-To gadzina!Uœmieje się pan prezes,ale ona twierdzi,że pan w maju zabił i obrabował jakiegoœ Żyda. Nawet wymienia hotel,w którym pan pokazywał jej owe zrabowane pienišdze! -A to cholera! -No,to zrozumiałe,panie prezesie.Ale nie wiem,co mam z mš zrobić? -Wylać na zbitš mordę! -Kiedy ona gwałtem upiera się przy swoim zeznaniu i żšda,żeby je zaprotokołować. ma 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŘÜ@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż˘Pő cŁE ˝¤y c€Ľ{¸ cŚ3+ł c§ć8|3Formalnie rzecz bioršc,musiałbym w każdym razie zrobić protokół. -A po co?-poœpiesznie zapytał Dyzma.-Nie trzeba żadnego protokołu. -Rozumiem,panie prezesie,ale można by spisać i pocišgnšć jš do odpowiedzialnoœci za fałszywe oskarżenie. -Eee tam,po co? -Posiedzi ze trzy miesišce. -Nie warto.Najlepiej niech pan komisarz poradzi jej,żeby dał a spokój. -Ba!Nie zgodzi się.Zacięta bestia. -No,to zależy od tego,jak pan będzie radził.-Nie rozumiem,panie prezesie? -Już tam wy,policja,macie swoje sposoby. -Aha!-połapał się komisarz.-Będzie załatwione,panie prezesie.Moje najniższe uszanowanie.Jeszcze raz przepraszam za niepokój. -Szkodzi nic.Dziękuję bardzo.A ja już przy sposobnoœci będę pamiętał o panu,panie komisarzu. Komisarz rozpłynšł się w podziękowaniach i kładšc słuchawkę,nacisnšł jednoczeœnie guzik dzwonka.W drzwiach stanšł policjant. -Dawać jš tu. -No,więc widzisz,całe twoje zeznanie jest fałszywe.Pójdziesz do kryminału. Czekał na jej odpowiedŸ,lecz dziewczyna milczała. -Ale szkoda mi ciebie.Jesteœ młoda i głupia,więc jeszcze radzę ci po dobroci,cofnij swoje zeznanie. -Nie cofnę -powiedziała z uporem -niech tam będzie i kryminał.Komisarz zerwał się na równe nogi i zaczšł krzyczeć walšc pięœciš w stół: -Ach,ty gadzino!Cofniesz!Ja ci powiadam,że cofniesz!Jak pies odszczekasz! Chodził wzburzony po pokoju.Wreszcie zatrzymał się przed Mańkš. -No?Cofniesz? -Nie -odpowiedziała krótko i przygryzła wargi. -Walasek -rzekł do wchodzšcego policjanta -weŸcie jš do ostatniego pokoju i wytłumaczcie,ze składanie fałszywych oskarżeń na dostojników państwa nie kalkuluje się. -Rozkaz,panie komisarzu. Wzišł dziewczynę za łokieć i wyprowadził na korytarz. * -Do aresztu?-zapytała. -Nie.Na dancing do „Oazy ”. W niedużym pokoju kilku policjantów grało w karty.Wchodzšcš dziewczynę powitali ironicznymi wykrzyknikami.Odłożyli karty i jeden z nich zawołał:-No,skoro mamy miłetowarzystwo,to może zabawimy się w piłeczkę?Panieneczka gra w piłeczkę? Mańka szeroko otworzyła oczy.Domyœliła się,że z niej kpiš.Chciała coœ powiedzieć,gdy stojšcy za niš policjant popchnšł jš lekko przed siebie wprost na swego kolegę.Ten z kolei podał jš w ten sam sposób Walaskowi.Walasek następnemu.Zataczajšc się,wpadała w coraz to inne ręce.Poczštkowo nie wydawało jej się to rzeczš zbyt przykrš,lecz tempo zaczęło wzrastać.Uderzenia ršk w piersi i plecy stawały się coraz gwałtowniejsze.Uczuła zawrót głowy i ból w płucach.Kapelusz spadł z głowy,torebka wymknęła się z rękii stuknęła o podłogę,wysypujšc swš zawartoœć. Mańka zrozumiała,że jedynym ratunkiem jest uczepić się jednego z policjantów tak mocno,żeby nie mógł jej odepchnšć.Jednakże na próżno starała się co zrobić.Chciała upaœć, lecz i to było nieprawdopodobieństwem.Zaczęła krzyczeć.Wówczas przerwano zabawę. Jeden z policjantów zatknšł jej usta. -Nie œpiewaj,aniołku,tu nie opera! -Za co mnie bijecie,za co...-jęczała,łapišc oddech. -No,rozbieraj się panieneczko -zawołał Walasek. -Po co?-zapytała Mańka. -Będziemy się kochać -rozeœmiał się Walasek -no prędzej!.Ponieważ nie usłuchała, chwycił jš za włosy i rzucił o ziemię. -Rozbieraj się,kiedy ci mówię! Zaczęła płakać.Chwycili jš pod ręce,zdjęli płaszcz,perkalowš bluzkę,wymiętš wełnianš spódnicę,resztę zdjęła sama. Tymczasem jeden z policjantów przyniósł kubeł wody,drugi zanurzył w nim wyjęte z szafy przeœcieradło.Mańka stała w kšcie szczupła,skulona,z przerażeniem przypatrujšc się tym przygotowaniom.Wiedziała,co znaczš.Z wykręconego przeœcieradła lały się strugi brudnej wody.Trzęsła się z zimna,pomimo to dotknięcie lodowatego przeœcieradła sparzyło jej skórę jak ogniem. -Nie bijcie mnie,darujcie,nie bijcie -skamlała. -Zakneblować-jš! * Wlokła się długo,bardzo długo.Słońce już wzeszło,coraz więcej ludzi było na ulicy. Zataczała się i potykała.Przechodnie oglšdali się za niš.Jakaœ starsza pani,mijajšc jš, powiedziała z pogardš: -Tfy,bezwstydna pijaczka! Mańka nic nie odpowiedziała. Rozdział osiemnasty Gabinet mecenasa urzšdzony był z przepychem,łšczšcym powagę z elegancjš,surowoœć form ze znajomoœciš smaku,słowem,odznaczał się tymi samymi cechami,co i jego właœciciel,siwy już dżentelmen z niedużš,kwadratowo przystrzyżonš brodš,znakomitoœć w dziedzinie rozwodowej,radny miasta.KuratorTowarzystwa Ochrony Rodziny i szambelan Jego Œwištobliwoœci. Dyzma,siedzšc przed biurkiem,przyglšdał się mu z szacunkiem i z uwagš sł uchał cichego,spokojnego głosu,łagodnie,lecz dobitnie odliczajšcego wyrazy z płynnoœciš szerokiej powolnej rzeki. Nad głowš mecenasa w szerokich złoconych ramach wisiał wielki portret papieża. Nie przerywajšc mówienia,adwokatotworzył biurko,wydobył teczkę,a z niej złożony we czworo wielki dokument na pergaminie.Rozłożył go w powietrzu. Ze œrodka zwisały na białych jedwabnych sznurkach dwie wielkie woskowe pieczęcie. Jednš z nich mecenas ucałował ze czciš i podał dokument Dyzmie. Dokument sporzšdzony był po łacinie,jednakże Nikodem dobrze wiedział,co zawiera. Było to unieważnienie małżeństwa Niny. Teraz,gdy już je miał w ręku,przyszło mu na myœl,że jednak bardzo drogo kosztowało. -Ciekawa rzecz,ile jeszcze zaœpiewa dla siebie ten adwokat -pomyœlał. Jakby w odpowiedzi na jego nie wymówione pytanie mecenas wydobył z teczki małš karteczkę,coœ zliczył złotym ołówkiem i powiedział: -Moje honorarium zaœ wynosi cztery tysišce dwieœcie złotych.Dyzma aż podskoczył na krzeœle. -Ile? -Cztery tysišce dwieœcie,panie prezesie. -Pan chyba żartuje!Myœlałem,że będzie tysišc,niech dwa!... -Panie prezesie,miałem zaszczyt od poczštku uprzedzić pana,że podejmuję się sprawy jedynie pod warunkiem uznania mego normalnego honorarium i wszelkich ubocznych kosztów. -Ale cztery tysišce!To razem kosztuje bliskoszeœćdziesišt tysięcy! -Pan prezes zechce wzišć pod uwagę,że żaden inny adwokat w tych warunkach mc mógł unieważnienia przeprowadzić.Musiałem wydać znaczne kwoty na sporzšdzenie dodatkowych zeznańœwiadków... -Ale ci œwiadkowie przecie już nie żyjš.Adwokat uœmiechnšł się blado. -Istotnie,a chyba nic sšdzi pan prezes,by wydobycie zeznań zza grobu miało kosztować taniej?...Nikodem zrozumiał. -To znaczy?...-zapytał. -Znaczy -odparł wstajšc adwokat -że skorotrzeba,to trzeba.Nikodem sięgnšł do kieszeni,wyjšł plik banknotów,odliczył należnoœć i wstał. Odprowadzajšc go do przedpokoju adwokat tłumaczył mu jeszcze,jak należy załatwić formalnoœci pozostałe,a mianowicie przeprowadzenie odpowiednich zmian w księgach sianu cywilnego itp. Pożegnał go wreszcie ukłonem,pełnym dostojeństwa i powagi.Prosto od adwokata Nikodem pojechał do Niny. Był w doskonałym humorze.W ostatnich dniach wszystko mu się dobrze składało.Mańka całkowicie znikła z horyzontu.Przez trzy doby dręczył go niepokój,czy nie ponowi ona próby oskarżenia go w policji czy u prokuratora.Na szczęœcie widocznie uspokoiła się. Miał teraz w ręku dokument otwierajšcy mu możnoœć ożenienia się z Ninš i wyjazdu z Warszawy. Nadto otrzymał dziœ rano depeszę,w którejKrzepicki zapowiadał swój przyjazd. To zaœdla Dyzmy było rzeczš niezmiernie ważnš,gdyż we œrodę miało się odbyć posiedzenie komitetu ekonomicznego Rady Ministrów.Chodziło zaœ o sprawę wysoce niepokojšcš.Minister skarbu miał zażšdać sprzedania zlombardowanego przez bank zboża na eksport.Nikodem zaœ będzie zmuszony do zabrania głosu i zajęcia stanowiska za lub przeciw projektowi,nie wiedział zaœ,jak ma postšpić.Dlatego przyjazd Krzepickiego był mu bardzo na rękę. Częstokroć i sam zdobywał się w ostatnich czasach na wypowiadanie się w różnych kwestiach,gdy były one dyskutowane w prasie.Wówczas wybierał opinię,jakš uważał za najsłuszniejszš,i podawał jš jako własnš.W tym wszakże wypadku wszystko odbywało się w œcisłej tajemnicy. U pani Przełęskiej zastał nastrój podniecony.Ona sama miała wypieki na twarzy,zaœ Nina była blada. -Co się stało?-zapytał zdziwiony. -Ach,panie prezesie,panie prezesie -denerwowała się pani Przełęska -niech pan sobie wyobrazi,że tego pana Hella wypuœcili z więzienia! -Aresztowano go przez pomyłkę -szybko dorzuciła Nina -przeprosili go teraz.On jestcałkiem niewinny.Dyzma spochmurniał i nasrożył się. -Ach -gestykulujšc mówiła pani Przełęska -myœlałam,że dostanę ataku sercowego! Niech pan sobie wyobrazi,przed pół godzinšdzwoni Janek Karczewski,wie pan,ten tenisista,i powiada,że telefonował doń ten Hell,że wyjaœnił całš pomyłkę i że prosił go o zakomunikowanie tego Czarskim,nam i w ogóle wszystkim!Na domiar zapowiedział Jankowi,że przyjdzie do nas osobiœcie wyjaœnić sytuację.Co robić?!Pojęcia nie mam,jak postšpić!Czy można takiego pana przyjmować?!Przecie siedział w więzieniu oskarżony o szpiegostwo! -Tak -wtršciła nieœmiało Nina -lecz oskarżenie zostało cofnięte. -Co robić?!Prezesie,co pan o tym sšdzi?Czy słyszał już pan o tym wszystkim? Nikodem zrobił poważnš minę. -Nie tylko słyszałem,lecz wszystko wiem dokładnie.Otóż Hell został zwolniony z więzienia tylko dlatego,że był na tyle sprytny,że w porę zniszczył główne dowody swej winy. -Co prezes mówi?! -To,co wiem.Powiedział mi o tym sam szef drugiego oddziału Sztabu.Hell jest hersztemszpiegowskiej szajki bolszewickiej i długo go œledzono.Gdy zaœ dokonano u niego rewizji, znaleziono zamiast obcišżajšcych dokumentów kupkę popiołu.Wtedy trzeba było go dla pozoru przeprosić i wypuœcić,żeby w odpowiedniej chwili na dobre przyłapać.Szef drugiego oddziału specjalnie dzwonił do mnie i do innych osobistoœci,które znajš tajemnice państwowe,żebyœmy byli z tym ptaszkiem ostrożni. -No,jeżeli tak,to rzecz jest całkiem jasna -zawyrokowała pani Przełęska. Nina milczała. Siedzieli w salonie,z którego drzwi do przedpokoju były otwarte.Toteż gdy rozległsię dzwonek,pani Przełęska poœpieszyła je lekko przymknšć na wszelki wypadek. Po kilku minutach wszedł lokaj i zameldował: -Pan Oskar Hell. Wówczas pani Przełęska powiedziała tak głoœno,że w przedpokoju musiano wyraŸniesłyszeć każde słowo: -Powiedz temu panu,że nas nie ma w domu iże w ogóle dla pewnych osób nie będzie nasnigdy. Z przedpokoju doleciał ich uszu trzask zamykanych drzwi. -Jakże Ÿli sš ludzie -westchnęła Nina. Nikodem odwrócił się i udawał,że przyglšda się bibelotom w serwantce.W szybie serwantki dostrzegł kontury swej uœmiechniętej twarzy i uœmiechnšł się jeszcze szczerzej. Krzepicki przeczytał uważnie szeœć stron maszynowego pisma,zawierajšcych wniosek ministra skarbu,póŸniej przejrzał ceduły zagranicznych i krajowych giełd zbożowychi wzruszył ramionami. -Hm...Co pan zatem sšdzi,panie prezesie?Nikodem zmarszczył czoło. -Ja?...Co ja sšdzę?...Ano sšdzę,że to nie jestnajlepszy interes. -Ależ to jest najgorszy interes!To jest samobójstwo!Jak to?Teraz,w naj gorszej koniunkturze,sprzedawać zboże.Teraz,kiedyz góry wiadomo,że trzeba na transakcji stracić od trzydziestu do czterdziestu procent!Przecie to szaleństwo!A zresztš rzucenie na rynek międzynarodowy takiej iloœci zboża obniży jeszcze ceny,zatem i u nas spadnš.Mało tego! Obligacje zbożowe też zlecš na zbity pysk.Nikodem pokiwał głowš. -Właœnie to samo mówiłem wczoraj Jaszuńskiemu.Zapowiedziałem,że najostrzejwystšpię przeciw wnioskowi ministra skarbu. -No,naturalnie!Pan prezes ma zupełnš rację. -Chciałem jednak usłyszeć i pańskie zdanie.Rad jestem,że zgadzamy się.No,panieKrzepicki,niech pan teraz weŸmie maszynistkę i podyktuje jej odpowiedŸ na wniosek.Już ja im dam bobu. W dwie godziny odpowiedŸ była gotowa.Posiedzenie komitetu ekonomicznego miało odbyć się o siódmej,mieli zatem godzinę czasu. Spędzili jš na rozmowie o sprawach koborowskich i o małżeństwie Nikodema. Największym kłopotem tego ostatniego było pytanie,co po œlubie zrobi z Żorżem Ponimirskim.Wiedział,że Nina będzie upierała się przy przetranslokowaniu go z pawilonu do pałacu. Niejednokrotnie wspominała o tym.Dyzma nie miał ostatecznie nic przeciw temu.Żorż nie był przecie aż takim wariatem,żeby go należało wsadzić do Tworek.Obawiał się tylko, by nie zaczšł go sypać z tym Oksfordem. Oczywiœcie przed Krzepickim z tego rodzajuobawami nie zdradzał się.Ten zaœ był zdania,że należy spróbować zaspokoić życzenia Niny.Jeżeli się okaże,że Żorż jest nie do zniesienia,umieœci się go w jakimœ sanatorium.Na tym stanęło. Krzepicki odwiózł Dyzmę do gmachu Rady Ministrów i pojechał do pani Przełęskiej. Nikodem tymczasem siedział przy dużym stole milczšcy i zacięty,spode łba przyglšdajšc się prezydujšcemu premierowi,ministrowi skarbu,który właœnie przemawiał,i pozostałym kilkunastu dygnitarzom.Przy sšsiednim stoliku siedziały dwie stenografistki. Minister skarbu suchym,urywanym głosem uzasadniał swój wniosek.Wyjaœniał,że jedynym sposobem pokrycia deficytów budżetowych jest sprzedanie zlombardowanego zboża.Tymczasem może się poprawić koniunktura międzynarodowa i zdołamy uzyskać pożyczkę zagranicznš.Na zakończenie dodał,że jest filologiem,na ekonomii zna się o tyle,o ile go mogło nauczyć doœwiadczenie kilku lat,że urzšd objšł wbrew własnej woli,że jednak nie myœli być malowanym ministrem skarbu,i dlatego,jeżeli jego wniosek zostanie odrzucony,stanowczo podaje się do dymisji.Z kolei premier zapewnił przedmówcę,że jego zasługi sš wysoko cenione i że wniosek winien być przyjęty. Powszechne potakiwanie było na to odpowiedziš. Jednakże przez cały czas wszystkie oczy zwrócone były na Dyzmę,uporczywie milczšcego.Oczekiwano od niego czegoœ niespodziewanego i nie zawiedziono się.Gdy premier zwrócił się doń z uœmiechem,zapytujšc o zdanie,Nikodem wstał. -Proszę panów.Ja tam gadać nie lubię.Powiem krótko.Chodzi nie o nas,a o dobro państwa i na siu bŸdziu czy na inne fintifluszki nie czas.To,co tu gada się,to wszystko do chrzanu.Ja ograniczę się do przeczytania mojej deklaracji. Rozłożył przed sobš przygotowanš przez Krzepickiego odpowiedŸ i przeczytał. Już podczas czytania wœród zebranych dałosię zauważyć poruszenie,gdy zaœ skończył,minister skarbu zerwał się wzburzony,gestykulujšc i protestujšc. Zapanował ogólny gwar,ostra wymiana zdań,a nawet kłótnia,która stopniowo,na skutek perswazji premiera,przeszła w dyskusję. Minister Jaszuński w pewnym momencie z irytacjš zapytał Dyzmę: -Dlaczegóż to pan prezes zajmuje dziœ takienieubłagane stanowisko,skoro jeszcze przedwczoraj w rozmowie ze mnš zapewniał,że w zasadzie zgadza się na wniosek? Dyzma poczerwieniał. -Nigdy tego nie mówiłem! -Owszem,mówił pan,że może to i dobrze będzie. -Nieprawda! -To pan mówi nieprawdę!-krzyknšł Jaszuński.-Może nie tymi słowami pan mówił,ale mniej więcej oznaczały one zgodę na projekt. -Ależ,panie kolego -zjadliwym tonem powiedział minister skarbu -czy pan nic rozumie, że prezes Dyzma użył tego podstępu,by nas zaskoczyć swojš opozycjš?Nikodem wstał. -Nie mam więcej nic do gadania.Ja powiedziałem,co miałem do powiedzenia.A panowie róbcie,jak chcecie.Wniosek ministraskarbu został przyjęty. -Mnie tam gancpomada -mówił tegoż wieczora Nikodem do Krzepickiego,gdy razem wracali od pani Przełęskiej -i tak podaję się przecie do dymisji. -Ale szkoda banku!Dyzma wzruszył ramionami. -Pański pomysł!Pańskie dziecko! -Pal ich diabli. -Ale jutro będzie huczek! -Jaki huczek?-zdziwił się Nikodem. -No w prasie.Przecie oni popełniajš szaleństwo.Na pewno znaczna częœć prasy stanie po pańskiej stronie. -I co mi z tego? -No,oczywiœcie,zysk platoniczny,ale wie panprezes,że mam pewnš myœl!-No? -Zdarza się wyœmienita dla pana okazja.Mianowicie zaraz jutro podać się do dymisji. -Ee...nie warto,chciałem podać się do dymisji przed œlubem.Po co tracić te kilka tysięcy złotych? -Pan prezes miałby rację,gdyby nie to,że i tak od razu następcy nie będš mieli.Zresztš na pewno nie zechcš takiego człowieka jak pan tak zaraz puœcić.I tak przecišgnie się,aprofit moralny dla pana duży. -Jaki profit? -No,to proste.Zgłosi pan dymisję bez podania powodów.Wówczas stanie się jasne,że wobec uchwalenia przez rzšd wniosku,zarzynajšcego Bank Zbożowy,pan nie chciał ponosić za to żadnej odpowiedzialnoœci. -Aha -zorientował się Dyzma. by je zaprotokołować. ma 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŘÜ@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż¨`ĚŠ,ž c€ŞĘx cŤB( cŹj) c­q6k ŽÜ7„5€-Widzi pan,panie prezesie,że mam rację.A cała opinia stanie po pańskiej stronie. Nikodem rozeœmiał się i klepnšł Krzepickiego po ramieniu. -Cwaniak z pana,panie Krzepicki. -Do usług pana prezesa. Rozdział dziewiętnasty Przepowiednia Krzepickiego sprawdziła się o tyle,że nazajutrz w większoœci dzienników ukazały się wzmianki,lecz bardzo mgliste i powœcišgliwe,oraz komunikat oficjalny o uchwale komitetu ekonomicznego,ostro skomentowany przez prasę opozycyjnš. Tegoż dnia Nikodem wraz z Krzepickim,który towarzyszył szefowi dla podkreœlenia powagi chwili,złożył wizytę premierowi i wręczył mu proœbę o dymisję.Premier,zaskoczony tym i zdezorientowany,długo prosił Dyzmę,by niezaostrzał sytuacji i dymisję cofnšł.Ten jednak z całš stanowczoœciš oœwiadczył,żepostanowienie jego jest nieodwołalne.Zgodził się napełnienie swych funkcji do czasu nominacji następcy,lecz z naciskiem zapewnił premiera,ze absolutnie żadne okolicznoœci ani namowy nie zmieniš tej decyzji. Gdy wychodził z pałacu Rady Ministrów,Nikodem został kilkakrotnie sfotografowany przez reporterów trzech redakcji,uprzedzonych przez Krzepickiego ozamierzonej dymisji. Odbyło się to tuż przed godzinš pierwszš,a już o drugiej przyjechał do banku minister Jaszuński.Byłzupełnie rozstrojony nerwowo,ręce trzęsły mu się jak galareta.Co kilka zdań powtarzał: -Na miły Bóg,pan tego nie zrobi! Przekładał,tłumaczył,namawiał,dowodził-,- że to niepatriotycznie,że dymisja ta wywoła popłoch w sferach gospodarczych,że zrodzš się niebezpieczne dl a państwa wstrzšsy natury politycznej,że może doprowadzić do rozłamów,które zachwiejš gabinet.Apelowałdalej do Dyzmy,jako do przyjaciela,który nie powinien jemu,Jaszuńskiemu,i innym podstawiać nogi. Dyzma nie zdšżył jeszcze nic powiedzieć,gdy zameldowano minist ra skarbu,tuż po nim przybył poseł Lewandowski,pułkownik Wareda,wiceminister Ulanicki,prezes Hirszman i ksišżę Roztocki.Jednoczeœnie odezwał się telefon:prezesa Dyzmę wzywano do Zamku na godzinę pištš.Zmobilizowano wszystkich,by odwieœć Nikodema od zamiaru ustšpienia.Za tę cenę godzono się nawet na zanulowanie uchwały komitetu ekonomicznego,lecz Dyzma był niewzruszony. -Nigdy swoich postanowień nie zmieniam.W poczekalni zebrał się tłum dziennikarzy. Wyszedł do nich na chwilę i powiedział: -Chcecie panowie wiedzieć,co jest?Otóż tak,podałem się do dymisji. -A z jakich powodów,panie prezesie? -Z powodów osobistych.To wszystko,co mogę panom powiedzieć. -Czy postanowienie pana prezesa jest nieodwołalne?-Marmur,żelazo,beton!Skinšł głowš i wyszedł. -To istotnie żelazny człowiek -rzekł jeden z dziennikarzy.-I mššššdry polityk!-dorzuciłdrugi.-Już on wie,co robi!Poranna prasa aż jarzyła się od sensacyjnych tytułów.W sferach politycznych wrzało.Przewidywano dymisję ministra skarbu,nawet ustšpienie całego gabinetu.Oczywiœcie,zgodnie z przewidywaniami Krzepickiego,wycišgnięto sprawę komitetu ekonomicznego jako bezpoœredniš przyczynę rezygnacji prezesaDyzmy.Skšdœ wydostano jego deklarację,która zrobiła kolosalne wrażenie.Za wyjštkiem dzienników oficjalnych wszystkie stanęły po stronie Dyzmy,nie szczędzšc superlatywów dla oceny jego wiedzy,rozumu i zalet charakteru.Przypomniano jego słówko z cyrku,podawano jego życiorys,no i fotografię z podpisem w rodzaju: Znakomity ekonomista,prezes Nikodem Dyzma,który uratował kraj od kryzysu gospodarczego,opuszcza w towarzystwie sekretarza osobistego,p.Z.Krzepickiego, pałac Rady Ministrów po wręczeniu swojej dymisji,bedšcej protestem wybitnego meża stanu przeciw samobójczej polityce gabinetu. Nawet te dzienniki opozycyjne,które od niedawna chętnie go atakowały,teraz wysoko podnosiły jego zalety,używajšc nazwiska prezesa Dyzmy do ataków na rzšd. Nina z wypiekami na twarzy przeglšdała stosy dzienników.Wzruszenie zatamowało jej oddech.Mój Boże!Przecie to jej Nikodem,jakiż on wielki!Czuła do siebie żal,że jakoœ nie umiała pojšć jego wielkoœci.Była dumna. Sama prosiła go,by porzucił bank.Chciała go mieć przecie tylko dla siebie.Lecz teraz, gdy uœwiadomiła sobie,jakš olbrzymiš stratę ponosi państwo,ukochana ojczyzna, zawstydziła się swoich egoistycznych pragnień,postanowiła prosić narzeczonego,by dymisję cofnšł. Wybiegła do przedpokoju.Oczekiwała Nikodema zasępionego trudem decyzji,przejętego troskš o losy państwa,starganego walkš prywatnego zakochanego człowieka z mężem stanu, dŸwigajšcym ciężar odpowiedzialnoœci. Toteż wesoła mina Dyzmy wprowadziła jš w zdumienie,trwajšce póty,póki nie wytłumaczyła sobie,że Nikodem maskuje smutek uœmiechem,by jej nie martwić. Powitała go goršcymi pocałunkami i zaprowadziła do swego pokoju.Tu z całym poczuciem wielkoœci swej ofiary oznajmiła Nikodemowi,że gotowa jest wyrzec się Koborowa i zamieszkać w Warszawie,skoro tego dobro kraju wymaga.Może za rok znajdzie się ktoœ,kto będzie mógł zastšpić Nikodema na prezesurze banku i wówczas...-Nie ma o czym mówić -przerwał Nikodem -byłem na Zamku i dymisję przyjęto. -Ależ oni będš szczęœliwi,gdy pomimo to zostaniesz! -Wiadomo! -I kraj na tym zyska. -Pewno,że zyskałby, -Więc? -Nie znasz się,Nineczko,na polityce.Ja zrobiłem tak jak trzeba. A po drugie,zanadto kocham ciebie i chcę być przy tobie w Koborowie.Masz o to żal do mnie? Nina zarzuciła mu ręce na szyję. -Kochany,kochany,jeżeli tylko...Zapukano do drzwi. Przyszła pani Przełęska.Nastšpiła cała seria zachwytów nad Dyzmš,zakończonych patetycznym westchnieniem: -Nawet nie wiesz,droga Ninuœ nawet nie zdajesz sobie sprawy,jak jesteœ szczęœliwa,że taki człowiek znalazł się na twej drodze! Zaczęto omawiać sprawę œlubu. Nina oœwiadczyła,że pragnie,by œlub odbył się skromnie i cicho w koborowskim parafialnym koœciółku,a póŸniej pojadš na całš wiosnę do Algieru czy Egiptu. Pani Przełęska akceptowała drugš częœć projektu.Natomiast wystšpiła opozycyjnie przeciw pierwszej. -Ależ,Ninuœ,to nonsens chować się z tym œlubem.Więcej niż nonsens,to nietakt! -Cóż chcesz,ciociu,tatuœ zawsze mówił,że siedemdziesišt pięć procent kobiet nie ma taktu za grosz.Jestem tylko kobietš. -Sšdzę -nie ustępowała pani Przełęska -że pan prezes absolutnie nie zgodzi się na twójzamiar.Jakże można?!Właœnie twój œlub musi odbyć się w Warszawie,z pompš,z licznym orszakiem.Żeby i przyjaciele twoi,i przyjaciele pana prezesa mogli być obecni.Mon Dieu! Hrabianka Ponimirska wychodzi za znakomitego męża stanu!Co tu jest do ukrywania?! Rozchorowałabym się,gdybyœcie inaczej postanowili.No,panie prezesie,apeluję do pańskiej decyzji! Nikodem wysunšł dolnš wargę i podniósł brwi. -I ja tak sobie myœlę:czemu by nie w Warszawie? -Brawo,brawo -cieszyła się pani Przełęska -oto mšdre słowo.Widzisz,Ninuœ, wiedziałam,że pan prezes tak postanowi.Urzšdzi się póŸniej wielkie przyjęcie...Trudno, Ninuœ,musisz się liczyć z tym,że twój narzeczony nie jest prywatnym człowiekiem... -Teraz jest -wtršciła Nina. -Ach,teraz,teraz.Co znaczy teraz.Na mieœcie wszyscy mówiš,że tylko patrzeć,a zostanie ministrem! -Eee...tam -machnšł rękš Dyzma -nie trzebaprzesadzać.Ale pani ma rację.Przyjęcie zrobi się. Nina potulnie zgodziła się.Skoro Nik tego sobie życzy,widocznie ma jakieœ ukryte powody,których nie chce ujawnić,a ona od dawna zrezygnowała z prób przeniknięcia tej zamkniętej duszy,której zgłębić me umiała,a tylko swoim instynktem kobiecym czuła,że dusza ta jest niezłomna. -A co do tej podróży -zaczšł Nikodem -to ja myœlę,że lepiej me jechać. Nikodem zmarszczył czoło i potarł dłonie.Bał się jak ognia samej myœli wyjazdu za granicę,gdzie od razu ujawniłaby się jego nieznajomoœć obcych języków.Tymi strzępami niemiecczyzny,jakimi od biedy mógł się posługiwać,nie dałby sobie rady. -Czy pan prezes -słodko spytała pani Przełęska -uważa,że to niepatriotycznie w dzisiejszych czasach wozić pienišdze za granicę?Ależ wszyscy to robiš! -Właœnie!Właœnie Ÿle robiš!Każdy grosz wywieziony za granicę to okradanie własnego kraju -zacytował hasło przeczytane niedawno na jakimœ plakacie propagandowym.-le robiš. -No,ale prezes tak zasłużony dla ojczyzny... -Tym bardziej!Ja muszę dawać dobry przykład innym.Nie,za granicę nie pojedziemy. Możemy podróżować po kraju. -Masz rację,Niku,byłam niemšdra,gdy tamto mówiłam.Pojedziemy do Zakopanego, Krynicy,w Beskidy... Na progu stanšł służšcy i zwrócił się do Niny: -Proszę jaœnie panienki,jakaœ pani przyszłado jaœnie panienki. -Do mnie?Kto? -Nie chce powiedzieć nazwiska.Jest w salonie. -Przepraszam -powiedziała Nina -zobaczę,kto to taki. Przeszła przez jadalnię,buduar i otworzyładrzwi do salonu. Mimo woli krzyknęła. Przed niš stała Kasia. W krótkim,popielicowym futerku i w małymfutrzanym kołpaczku,z papierosem w ustach -wyglšdała jak smukły,młody chłopiec,który na chwilę włożył spódniczkę. -Dzień dobry,Nino -powiedziała tym tak dobrze znanym metalicznym altem. Ninie krew uderzyła do twarzy.Nie wiedziała,co ma zrobić.Niespodziewany przyjazd Kasi wprawił jš w wielkie zakłopotanie,bo przecie i radoœć jej sprawił.Mówiła innym i sobie samej,że zapomni,lecz teraz przekonała się,że pamięta.Jakżeby zapomnieć można! Pierwsza wiosna,pierwsze oszałamiajšce odkrycie rozkosznej tajemnicy,którš naturaw niej zamknęła... -Nie przywitasz się ze mnš?-Kasia zrobiła kilka kroków i stanęła tuż przy Ninie.-Możegniewasz się,że przyjechałam?Nina oprzytomniała. -Ależ nie,Kasiu,bynajmniej...Bardzo się cieszę.Kasia ujęła jej dłoń i delikatnie,lecz stanowczo przycišgnęła Ninę do siebie. -Nie,tak oficjalnie witać się z tobš nie potrafię.Otoczyła ramieniem szyję Niny i przywarła do jej ust.Stało się to tak nieoczekiwanie,że Nina nie miała czasu na odsunięcie się.Dopiero po chwili uwolniła sięod uœcisku i szepnęła z wyrzutem: -Kasiu!... Kasia patrzyła w jej oczy i odparła: -Daruj...Masz usta jeszcze œwieższe i jeszcze bardziej soczyste niż dawniej...Nie poprosisz,bym usiadła?... -Ależ,Kasiu!-podsunęła jej fotel,sama zajęła drugi.Kasia wyjęła z kieszeni futra dużš złotš papieroœnicę,zapaliła nowego papierosa i przyglšdała się w milczeniu Ninie. -Dużo palisz -bšknęła Nina. -Nie pytasz mnie,skšd się tu wzięłam? -W Koborowie podano ci mój adres? -Nie,pisał do mnie pan Oskar Hell,któregoœ poznała. -Aha!Biedny człowiek. -Dlaczego biedny?O ile wiem,jest bogaty i zupełnie z siebie zadowolony -zdziwiła się Kasia. -Nie wiem,czy słyszałaœ -powiedziała Nina-on tu był aresztowany,oskarżony o szpiegostwo. Kasia wzruszyła ramionami. -Możliwe.Nic to mnie nie obchodzi.O tyle jestem mu wdzięczna,że dał mi garœć wiadomoœci o tobie...Rozwodzisz się z tym starym łajdakiem? -Kasiu,jak możesz tak mówić o swoim własnym ojcu! -Dajmy spokój temu.Więc?Rozwodzisz się? -Tak,a właœciwie już nie.Uzyskałam unieważnienie małżeństwa. -Bardzo mšdrze zrobiłaœ.Pisał mi Hell,że mój szanowny ojciec zostawił ci Koborowo.Doprawdy nie mogłam tego pojšć.Skšd to bydlę zdobyło się na tyle szlachetnoœci.Ale mniejsza o to.Przyjechałam tu,by cię zabrać.Musisz pojechać ze mnš.To ci œwietnie zrobi. Teraz na Sycylii jest wiosna... Nina uœmiechnęła się blado. -Nie,Kasiu,nie mogę... -Tu niebo wisi nad głowš jak groŸba,tam jarzy się uœmiechem... -Za miesišc mój œlub -powiedziała cicho Nina. Kasia zerwała się z miejsca i rozgniotła papierosa w popielniczce. -Aha,więc to prawda.Nina milczała. -O,wy nędzne niewolnice!Nie potraficie żyć bez jarzma,bez kieratu!Wychodzisz za tego Dyzmę? -Kocham go. -Psiakrew!-zaklęła Kasia.Gniotła rękawiczki.-Nino,Nino!-wybuchnęła nagle -ty nie możesz tego zrobić!Nino,czy ty nie zdajesz sobie sprawy z tego,co się ze mnš dzieje?Czy nie masz już dla mnie iskierki uczucia?! Pomyœl,zastanów się!... -Nie męcz mnie,Kasiu,wiesz,jak bardzo cię lubię.Ale mówię ci...uważam za swój obowišzek powiedzieć,chcę być uczciwa...Przysięgłam jemu i sobie,że nigdydo ciebie nie wrócę... -Nino,błagam cię,odłóż ten œlub,zlituj się nade mnš!...Na pół roku,na trzy miesišce... Może ci przyjdš refleksje,może dojdziesz do przekonania,że chcesz popełnić błšd!Nino, błagam cię,a nuż przyjdziesz doprzeœwiadczenia,że on nie jest godzien ciebie...O nic nie proszę,tylko o zwłokę,o małš zwłokę!... Nina z uœmiechem zaprzeczyła ruchem głowy. -Mylisz się,to ja nie jestem jego warta.Mało go znasz,zresztš siedzisz wcišż za granicš, nie zdajesz sobie sprawyz tego,czym on jest dla kraju i społeczeństwa,jaki to... -Ach,cóż on mnie obchodzi -przerwała Kasia.-Mnie chodzi tylko o ciebie,o twoje szczęœcie i o moje szczęœcie!Nino,Nino,błagam cię...Nino...Nino... Upadła na kolana,chwyciła ręce Niny i zaczęła okrywać je pocałunkami. -O krótkš zwłokę...Błagam... -Kasiu,uspokój się,co ty robisz,Kasiu,opamiętaj się.W przyległym pokoju rozległy się kroki.Kasia ciężko podniosła się z podłogi.Leniwym ruchem wzięła rękawiczki. -Pójdę już. -BšdŸ zdrowa -powiedziała Nina -i nie myœl Ÿle o mnie...Kasia w milczeniu skinęła głowš.Stała chwilę,przyglšdajšc się Ninie,gdy drzwi się otworzyły i wszedł Nikodem. Poczštkowo zdumienie odebrało mu mowę,lecz prędko odzyskał równowagę.Obieręce wsunšł w kieszenie spodni i zapytał burkliwym głosem: -Czego pani sobie życzy tutaj? Kasia zmierzyła go wzrokiem pełnym nienawiœci. Dyzma spostrzegł bladoœć Niny.Domyœlił się,że musiała tu zajœć jakaœ awantura,i opanowała go złoœć. -Pytam,czego pani chce od mojej narzeczonej?Co? -Ależ,Niku!-próbowała zmitygować go Nina. -Po co paniš tu diabli znowu przynieœli?Ja nie życzę sobie widywać...Nie dokończył, gdyż Kasia wybuchnęła ostrym ironicznym œmiechem i odwróciła się doń plecami. Drzwi za niš trzasnęły głoœno. -Czego ona chciała od ciebie?-zapytał po pauzie Nikodem. Nina rozpłakała się.Nie mógł się z niš dogadać i zły chodził po salonie,roztršcajšc meble. Nadeszła i pani Przełęska,lecz szybko wycofała się,sšdzšc,że trafiła na scenę zazdroœci czy jakšœ grubszš sprzeczkę narzeczonych.Dopiero po pewnym czasie Nina uspokoiła się,lecz nic nie chciała powiedzieć. Zapewniała tylko Nikodema,że może być pewny jej wiernoœci i że Kasia nigdy więcejnie wróci. -Co ma piernik do wiatraka -łamał sobie głowę Dyzma -baby to doprawdy majš we łbie groch z kapustš. Rozdział dwudziesty Był to moment wzruszajšcy.W sali posiedzeń,z której usunięto stoły i krzesła,zebrał się cały personel banku. Na przedzie stał dyrektor,tuż za nim dwaj jego zastępcy,dalej prokurenci i wreszcie wszyscy urzędnicy i urzędniczki.Półgłosem prowadzono rozmowy,gdy drzwi otworzyły się szeroko i wszedł pan prezes. Sto par oczu wpiło się z zaciekawieniem w jego twarz,pragnšc odczytać myœli szefa,lecz kamienna maska jego rysów była jak zawsze tajemnicza i nieprzenikniona. Stanšł przed nimi,chrzšknšł i zaczšł mówić: -Moi państwo.Zaprosiłem was tutaj,żeby was pożegnać.Pomimo tego,że gwałtem chcš mnie zatrzymać na stanowisku,odchodzę.Może wiecie,dlaczego,a może i nie wiecie,ale to wszystko jedno.Odchodzšc chciałem wam podziękować za to,żeœcie państwo byli pracowici i służbiœci,żeœcie pomogli mnie,twórcy tego banku,w jego wzorowym prowadzeniu. Myœlę,że zachowacie o mnie dobrš pamięć,bo byłem dla was prawdziwym ojcem i -nie chwalšc się -niejeden pod mojš rękš sporo nauczył się.Nie wiem jeszcze,kto będzie moim następcš.Ale to jedno wam powiem,że musicie go tak samo szanować jak i mnie,bozwierzchnika zawsze szanować trzeba,chociaż to i nie będzie na pewno żaden wielki mšż stanu,a może nawet spartoli to,co ja tak dobrze zrobiłem,ale zwierzchnik to zwierzchnik. Pracujcie dalej dla dobra kochanej ojczyzny,żeby państwo miało korzyœć,skoro wam płaci. Żal mi wasopuszczać,bo chociaż może i nie byłem z wami delikatny,ale taka już moja natura,a sercem do was przywišzałem się. Wyjšł chusteczkę i głoœno wytarł nos. Z kolei wystšpił dyrektor i w dłuższym przemówieniu podniósł wielkie zasługi prezesa Nikodema Dyzmy,podkreœlił jego znakomity talent organizacyjny i życzliwy stosunek do podwładnych.Na zakończenie wyraził w imieniu swoim i wszystkich zebranych serdeczny żal,że tracš tak mšdrego kierownika,po czym wœród głoœnych wiwatów wręczył prezesowi tował się Dyzma. by je zaprotokołować. ma 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŘÜ@”ŞjüŠj{ˇ÷żŻPb U°˛ L c€ąţc˛˙&O cłN4 Zwspaniały „biuwar ” na biurko,,wykonany ze złoconej skóry. Okładkę stanowiła wielka srebrna płyta,na której u góry wyrzeŸbiona była podobizna Nikodema,u dołu gmach banku,a w œrodku adres treœci następujšcej: Czcigodnemu Panu Nikodemowi Dyzmie,znakomitemu ekonomiœcie,twórcy, założycielowi,organizatorowi i pierwszemu Prezesowi Panstwowego Banku Zborzowego -wdzięczni podwładni. Następowały liczne podpisy. Podczas całej uroczystoœci sekretarz osobisty pana prezesa notował treœć przemówień, teraz szybko przepisał dedykację i polecił jednemu z urzędników zrobić odpowiedniš iloœć odpisów i rozesłaćdo prasy. Sam œpieszył się bardzo,gdyż musieli jeszcze przebrać się we fraki,by zdšżyć napożegnalny bankiet,jaki na czeœć Nikodema wydawał prezes Rady Ministrów. Dyzma tymczasem żegnał się z urzędnikami,wszystkim podajšc rękę. Po przybyciu do pałacu Rady Ministrów Nikodem dowiedział się,że przygotowano dlań niespodziankę:przed bankietem miał być udekorowany. Przy stole wznoszono wiele toastów,nacechowanych serdecznoœciš,chodziło bowiem o zatarcie w opinii publicznej wrażenia dymisji. Już pod koniec bankietu wstał Ulanicki i wygłosił w wesołym tonie utrzymane przemówienie,w którym oznajmił,że winowajca dzisiejszej uroczystoœci upoważnił go do zawiadomienia zebranych,iż wkrótce wstępuje w zwišzki małżeńskie z hrabiankš Ninš Ponimirskš,naktóre to obrzędy,połšczone z masowš konsumpcjš alkoholu,będzie miał satysfakcję zaprosić wszystkich obecnych. Powitano to okrzykami żartobliwych życzeńipytań,gdyż wiadomoœć nie była dla nikogo niespodziankš. Po bankiecie odbył się raut,na który przybyło jeszcze kilkadziesišt osób.Powszechnym tematem rozmów było ustšpienie prezesa Dyzmy i konsekwencje,jakie to może pocišgnšć. Przede wszystkim zwracano uwagę na wysoce niepokojšcy fakt znacznego spadku obligacji Banku Zbożowego na giełdzie.Optymiœci utrzymywali,że jest to objaw zdenerwowania, wywołanego dymisjšDyzmy,i że obligacje znowu pójdš w górę,pesymiœci natomiast wyrażali obawę,że może dojœć do krachu.Gdy interpelowano w tej sprawie Nikodema,ten wzruszał ramionami. -Rzšd zrobił,jak chciał,a co z tego będzie,zobaczycie.Oczywiœcie,oœwiadczenie to komentowano jako przepowiednię kryzysu,a że ostatnie miesišce przyniosły szereg nowych zaostrzeń politycznych i niepowodzeń gospodarczych,gabinetowi nie wróżono długotrwałego żywota.W tej sytuacji osoba prezesa Dyzmy,œwietnego organizatora i silnego człowieka, usuwajšcego się z życia publicznego z racjiodmiennych poglšdów,musiała na siebie zwracać uwagę. Gdy jeden z dziennikarzy chciał go wybadać,czy ewentualnie w razie upadku gabinetu nie zabiegałby o jakš tekę w nowym rzšdzie,Dyzma kategorycznie zaprzeczył: -Nie,panie,ja jadę do siebie na wieœ i biorę się do gospodarki.Oczywiœcie wiadomoœć obiegła natychmiast salony,nikt jednak uwierzyć nie chciał,by była prawdziwa. Rozdział dwudziesty pierwszy Dwadzieœcia dwie karety,sto z górš samochodów.Tłumy zaległy plac przed koœciołem i przyległe ulice,ruch tramwajowy wstrzymano.Dwa długie kordony policji utrzymywały porzšdek.Po schodach œwištyni spływał aż na jezdnię czerwony dywan.Przy wejœciu policjanci sprawdzali karty wstępu.Przez otwarte drzwi widniało wnętrze koœcioła, rozjarzone tysišcami lamp i tonšce w kwiatach. Auta i karety zatrzymywały się przy czerwonym chodniku i natychmiast w tłumiepoznawano pasażerów i szmer wymawianych nazwisk biegł wœród stłoczonych głów. -Ksišżę Roztocki...Ambasador włoski...Minister Jaszuński...Panie we wspaniałych toaletach,panowie w lœnišcych mundurach lub we frakach.Zapach perfum,kwiatów, benzyny. Koœciół był pełen po brzegi,a auta wcišż nadjeżdżały.Właœnie zajechała wspaniała limuzyna i wysiadł z niej prezes Nikodem Dyzma. -Pan młody,patrzcie,patrzcie,prezes Dyzma...Znali go dobrze z licznych podobizn w dziennikach.Gdzieœ w dalszych szeregach ktoœ krzyknšł: -Niech żyje prezes Dyzma! -Niech żyje,niech żyje!-krzyknšł tłum.Wszystkie kapelusze zawachlowały nad głowami. -Niech żyje!Niech żyje! Nikodem zatrzymał się na stopniach i kłaniał się cylindrem na wszystkie strony. Na jego poważnym obliczu zjawił się dobrotliwy uœmiech.Tłum ryczał w entuzjazmie, gdy właœnie zajechała kareta Niny.Patrzšc na scenę owacji dla narzeczonego omal nie rozpłakała się ze wzruszenia. -Widzisz -mówiła jej do ucha pani Przełęska -że i Polacy umiejš ocenić zasługi swych wielkich ludzi. Nikodem zszedł do nich i wœród nieustajšcych okrzyków wprowadził Ninę do koœcioła. Zagrzmiały organy. Dawno nie widziano tak wspaniałego œlubu. Po skończonej ceremonii wychodzšcych państwa młodych powitano nowymi wiwatami, po czym ci odjechali karetš na tradycyjny spacer po Alejach. Tymczasem niekończšcy się sznur pojazdówprzewiózł goœci do Hotelu Europejskiego, gdzie przygotowano ucztę weselnš na dwieœcie czterdzieœci osób. Przed hotelem również oczekiwał nadjeżdżajšcych tłum ciekawych. I tu prezesa Dyzmę powitały okrzyki: -Niech żyje! Nikodem był rozpromieniony,Nina jaœniała uœmiechem.Przyjmowali życzenia od niekończšcego się korowodu goœci.Przy obiedzie toastom również nie było końca. Odczytywanie depesz gratulacyjnych zajęło bitš godzinę czasu,t ak że bal rozpoczšł siędopiero o jedenastej.Pan młody tańczył do upadłego,i to z takim szykiem,że goœcie,nieznajšcy jego sukcesów łyskowskich,dzielili się spostrzeżeniami w rodzaju: -Kto by przypuœcił,że prezes Dyzma ma takie poczucie komizmu!Albo: -Podochocił sobie młody małżonek i bawi się tańcem. -Ba,dlaczego nie ma się bawić?Żona jak cacko,a Koborowo to ponoć magnacka fortuna. Był już jasny ranek,gdy majšcy nad wszystkim pieczę Krzepicki dał hasło do zakończenia balu.O ósmej dwadzieœcia odchodzi pocišg,którym młoda para udawała się do Koborowa. Większoœć towarzystwa odprowadzała jš na dworzec kolejowy.Salonowy wagon, użyczony przez ministra komunikacji,był dosłownie zapchany kwiatami.Ostatnie życzenia, pożegnania,gwizdek lokomotywy i pocišg ruszył. Nina i Nikodem kłaniali się,stojšc w otwartych oknach,z oddalajšcego się peronupowiewało ku nim mnóstwo chusteczek i kapeluszy,aż pocišg nabrał pędu i peron znikł w szarej mgle miasta.Nina zarzuciła mężowi ręce na szyję. -Boże!Jaka ja jestem szczęœliwa?Niku,powiedz,czym ja na to szczęœcie,czym na ciebie zasłużyłam? -Czym?...hm...czym zasłużyłaœ?... -Tak,Niku,czym zasłużyłam,że ty,wielki,mšdry,uwielbiany,że ty jesteœ moim mężem? Czym?... Dyzma zastanowił się i podrapał się w podbródek.Absolutnie nie mógł znaleŸć odpowiedzi i to go poirytowało. -Eeee tam -burknšł -nie masz większego zmartwienia?!...Zwarli się w pocałunku. Drogę od stacji aż do pałacu wysypano gęsto tatarakiem,po bokach ustawiono dwa szpalery zielonych brzózek.Sam budynek stacyjny przystrojono zielonymi wieńcami,peron zatłoczyli robotnicy i oficjaliœci koborowscy oraz liczni ciekawscy z całej okolicy.Wielu z nich wczoraj słyszało przez radio „Veni Creator ”,œpiewany przez znakomitych solistów,l chóry i organy,i wiwaty na czeœćpana młodego.Toteż zainteresowanie było ogromne. Gdy w oddali ukazał się pocišg,gwar rozmów ucichł jak nożem ucišł,natomiast orkiestra amatorska huknęła marszem i zapanował nastrój uroczysty. Na przód peronu wystšpili główniejsi oficjaliœci i córeczka kierownika młyna parowego w białej sukience z bukietem polnych kwiatów. Niestety,wagon salonowy,wskutek nieuwagi maszynisty,zatrzymał się znacznie poza œrodkiem peronu,między magazynem zbożowym a kioskiem dla pań i panów.Cała elita musiała tedy wraz z dziewczynkš przegalopować się,by zdšżyć na czas wysiadania państwa młodych.Nadbiegli w sam raz i dziewczynka wręczyła Ninie kwiat y.Miała zadeklamować wierszyk,lecz dostała tremy i mimo podpowiadaj ani rusz ust nie mogła otworzyć.Nina wycałowała małš,podczas gdy Dyzma przyjmował życzenia,stojšc na stopniu wagonu. Na zakończenie uznał za stosowne przemówić:-Dziękujemy wam bardzo.I ja,i moja żona postaramy się,żeby nikt z was nigdy nie żałował lego,że tak serdecznie nas witał.Na razie dla uczczenia dnia naszego œlubu każę wszystkim bez wyjštku pracownikom wypłacić gratyfikację.Niech tam mnie kosztuje. Huragan wiwatów był odpowiedziš na jego słowa,orkiestra rżnęła tusz.Pasażerowie zsšsiednich wagonów przyglšdali się z zaciekawieniem tej scenie,a niektórzy,podnieceni nastrojem,pokrzykiwalirównież.Zwłaszcza zwracał uwagę chudy Żydek,z okna wagonu trzeciej klasy,który,Bóg wie dlaczego,darł się na całe gardło: -Wiwajt,wiwajt! Na progu pałacu ekonom i ochmistrzyni w otoczeniu całej służby witali państwa młodych chlebem i solš. Nikodem położył na tacy dwie pięćsetki i powiedział: -Do podziału. W pałacu już Krzepicki przeprowadził zasadnicze zmiany: Na górze w dawnym apartamencie Niny urzšdzono goœcinne pokoje,zaœ jej sypialnięprzeniesiono do pokoju sšsiadujšcego bezpoœrednio z sypialniš Nikodema i po obu stronach umieszczono dwie łazienki.Całe lewe skrzydło przemeblowano na mieszkania dla Żorża. Pawilon zaœ w parku miał zajšć Krzepicki. Po balu i podróży państwo młodzi czuli się zmęczeni i poszli spać stosunkowo wczeœnie. Jeszcze wieczorem ułożyli sobie,że jutro razem pójdš do pawilonu,by rozmówić się z Żorżem i zaproponować mu translokację do pałacu. Dyzma jednak myœlał nad tym długo przed zaœnięciem i doszedł do wniosku,że wizyta u Ponimirskiego wraz z Ninš może być niepożšdanš ze względu na nieobliczalnoœć Ponimirskiego. A nuż wœcieknie się i zacznie sypać! Dlatego kazał się obudzić o ósmej. Nie zawiódł się.Zajrzawszy do sypialni żonyprzekonał się,że jeszcze œpi.Zresztš nigdy nie wstawała wczeœnie. Nikodem ubrał się prędko,zapowiedział służbie,że będzie jadł œniadanie,gdy się pani obudzi,i poszedł do parku. Z góry ułożył sobie plan rozmowy z Żorżem.Jednakże zbliżajšc się do pawilonu uczuł,że traci pewnoœć siebie.Ponimirski był jedynym człowiekiem,przed którym miał rodzaj obawy. Było to zrozumiałe,zważywszy nienormalny stan umysłu Żorża i jego niespodziewane szusy. Dyzma zastał go jeszcze w łóżku.Jadł właœnie kaszkę na mleku i gwizdał jakšœ piosenkę. Ratlerek siedział na kołdrze i od czasu do czasu od niechcenia lizał kaszkę ztalerza swego pana. Lokaj zamknšł drzwi za Dyzmš i teraz dopiero Ponimirski spostrzegł jego obecnoœć. -Dzień dobry -powiedział Nikodem. -A!-rozeœmiał się hrabia.-Mój szanowny kolega!Odstaw no,kolego,tę parszywš kaszkę. Nikodem posłusznie wykonał rozkaz i usiadł na krzeœle tuż przy łóżku.Ponimirskiprzyglšdał się mu z jadowitym uœmiechem.Jego ogromne oczy,osadzone w bezkrwistej twarzyczce chorowitego dziecka,ostry nos i ruchliwe wšskie wargi zdradzały wielkie ukontentowanie. -Jakże zdrowie pańskie?-zaczšł Dyzma.-Podobno ciężko pan chorował? -Dziękuję.Niech się kolega o moje zdrowie nie troszczy. -Ja nie troszczę się jak kolega -wypalił Dyzma -tylko jako szwagier. -Cooo?... -Jako pański szwagier -powtórzył Nikodemspecjalnie głoœno dla dodania sobie kurażu. -Co to znaczy?!-wrzasnšł hrabia. -Co ma znaczyć,znaczy,że jesteœmy szwagrami.Ożeniłem się z pańskš siostrš. Ponimirski jednym ruchem odrzucił kołdrę istanšł na łóżku w różowej jedwabnej pidżamie,pochylony ku Nikodemowi.-Kłamiesz!Łżesz bezczelnie,bałwanie! Dyzmę ogarnęła wœciekłoœć.Jemu,wielkiemuprezesowi Dyzmie,jemu,na czeœć którego wiwatujš tłumy,który za pan brat żyje z najwyższymi sferami,ktoœ oœmiela się powiedzieć coœ tak obelżywego?...Zerwał się z miejsca,z całej siły chwycił Żorża zaprzegub ręki i cisnšł nim o łóżko. Ponimirski syknšł z bólu i opadł na poœciel.Ratlerek zaczšł gwałtownie ujadać. -Uuuu...cholera -mruknšł Nikodem.W drzwiach stanęła pielęgniarka i lokaj. -Czy panu hrabiemu gorzej?Może jestem potrzebna?-zapytała. -Wont do diabła!-ryknšł Dyzma i oboje momentalnie zniknęli.Zapalił papierosa i poczęstował Ponimirskiego.Ten po chwili wahania przyjšł. -Widzisz,hrabio,że ze mnš żartów nie ma.Powiadam,że ożeniłem się z pańskš siostrš. Przedwczoraj odbył się nasz œlub.Co hrabia o tym sšdzi? -To skandal! -Dlaczego skandal! -Jak mogła hrabianka Ponimirska wyjœć za takiego gbura i chama,za człowieka tak gminnego jak pan?Panie...panie...no jakże panu? -Dyzma -powiedział Nikodem. -Œmieszne nazwisko -wzruszył ramionami Ponimirski. -Więc wolał pan,żeby została nadal żonš kryminalisty Kunika?Co? -No nie.W każdym razie...Przypuszczam,że pan,chociaż jesteœ figurš wysoce obskurnš,nie będziesz większym łajdakiem od Kunika.Jesteœ na to zresztš za głupi,bo... -Panie hrabio -przerwał Dyzma groŸnie -radzę liczyć się ze słowami! Ponimirski zamilkł. -Zamiast mnie obrażać,dziękuj pan Bogu. -Ho?! -Tak,dziękuj!Bo ja nie będę znęcać się nad panem tak jak pański pierwszy szwagier. Przeniesie się pan do pałacu i będzie pan miał zupełnš swobodę.Będziemy żyć razem,we trójkę,jadać razem,w goœcinę jeŸdzić i goœci przyjmować... Ponimirski ożywił się. -Mówi pan serio? -Zupełnie serio. -I będš dawali mi konie pod wierzch? -Wszystko.W ogóle będziesz pan swobodny.Nawet dam panu pienišdze na drobne wydatki.Długi pańskie już zapłaciłem.Ale i ja mam swoje warunki. -Jakie?-zaniepokoił się Ponimirski.-Więc przede wszystkim buzię na kłódkę.Na œmiesz pan powiedzieć,że to,coœ o mnie opowiadał o tym Oksfordzie i o Kurlandii,to nieprawda. Żorż rozeœmiał się. -Zatem ludzie wierzš w ten absurd? -Czemuż nie majš wierzyć? -No,przecie doœć na pana spojrzeć!Dyzma zmarszczył czoło. -Nie pański interes.Doœć,że masz milczeć.A po drugie,po cichu,żeby nikt nie wiedział, musisz mnie trochę poduczyć po angielsku. -Ja?-oburzył się Ponimirski.-Ja mam chamów uczyć?to już bezczelne! -Milcz,głupia małpo!-ryknšł Dyzma.-Wybieraj,jak chcesz.Albo to,co ci każę,albo w trymiga przeflancuję cię do Tworek.Ponimirski przygryzł wargi i rozpłakał się. -Brutus,Brutus -mówił wœród łkania,głaszczšc ratlerka -słyszysz?Twegopana chcš zamknšć znowu w domu wariatów...Brutus!... Po jego bladej okršgłej twarzyczce ciekły łzy w takiej obfitoœci,że aż zdziwiło to Dyzmę. -No -zapytał -co wolisz? -Proszę do mnie nie mówić na ty -wynioœle odparł Ponimirski i od razu przestał płakać. -A niby dlaczego?Jak jesteœmy teraz szwagrami...Właœnie powinniœmy być „na ty ”.Co by ludzie powiedzieli?Dawni koledzy i szwagry do tego,żeby „na pan ”?... -Zabawne!-zgryŸliwie uœmiechnšł się Ponimirski.-Czy pan jednak nie zdaje sobie sprawy z dystansu,jaki nas dzieli? -Niby jaki dystans?Chyba ten,że ja jestem normalny,a ty masz fiksum dyrdum we łbie.Słowem,wybieraj,jak chcesz.Powtarzam:pamiętaj,że ze mnš żartów nie ma!A i w mordę potrafię dać tak,że wszystkie zęby wylecš. Podsunšł mu pod nos zaciœniętš pięœć,lecz wbrew jego oczekiwaniu Ponimirski ucieszył się. -Naprawdę?To ciekawe.Często słyszałem,że sš takie uderzenia,ale nie zdarzyło mi się widzieć.Wie pan co?Zadzwonię na Antoniego,a pan zademonstruje na nim taki cios. Dobrze? Już sięgnšł rękš do dzwonka,lecz Dyzma powstrzymał go: -Co pan strugasz wariata.Ja nie Antoniemu dam w mordę,a tobie.Spróbuj tylko.No więc?Zgadzasz się? Ponimirski rozpaczliwym ruchem załamał ręce i ciężko westchnšł: -Och,cóż za poniżenie,co za upadek!Mam tego bałwana,tego muzyka nazywać „na ty ”i na dobitek pakować angielszczyznę w tentępy łeb!Co za czaszka,przecie to lombrozoska czaszka. Dyzma podniósł się i spojrzał na zegarek. -No,to bšdŸ zdrów! -Pan odchodzi?...Niech pan jeszcze posiedzi,bo mi nudno samemu. -Nie będziesz sam.Jeszcze dzisiaj wyœlę ciędo Tworek.Ponimirski wyskoczył z łóżka i drżšc na całym ciele podbiegł do Nikodema:-Nic!Nie!Ja zgadzam się na wszystko. -Zgadzasz się? -Tak. -I nie rozpuœcisz pyska? -Nic. -Będziesz mnie uczył? -Będę. -No,klawo,a teraz nazwij mnie po imieniu. -Kiedy ja nie pamiętam tego imienia.To jakieœ idiotyczne imię. -Nikodem. -Teraz już wiem...Nikodemie. -Więc sztama? -Co? -No,zgoda między nami? -Zgoda. -Daj,Żorż,łapę!Serwus. Podali sobie ręce i Dyzma wyszedł. Ponimirski usiadł na dywanie i œmiał się długo,sam nic wiedzšc z czego. Wreszcie zaczšł krzyczeć: -Antoni!Antoni!Antoni! Gdy służšcy uchylił drzwi,Ponimirski rzuciły je zaprotokołować. ma 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŘÜ@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż´pč ľXc€śr@.ˇ˛c€¸ľ#cšş1hş"2ď c€ť?isię nań z pięœciami: -Czemuœ zamilczał przede mnš? -Co zamilczałem,paniczu? -To,że moja siostra wychodzi za mšż!Stary oœle!...No teraz szybko pakuj rzeczy! -Pakować,po co,paniczu! -Przeprowadzamy się. -Dokšd? -Do pałacu! Rozdział dwudziesty drugi W dwa dni po przyjeŸdzie młodych państwawrócił też do Koborowa Krzepicki,który likwidował w Warszawie interesy pryncypała. Musiał od razu wzišć się do wielkiej roboty,gdyż właœnie rozpoczynano dostawyprogów kolejowych,a i normalne prace wiosenne wymagały nieustannego dozoru.Z tego względu mało czasu mógł poœwięcić Nikodemowi i jego żonie,którzy zresztš me martwili się z tego powodu.Dnie i tygodnie upływały im na rozrywkach,jakich mogły dostarczać wycieczki łodziš,samochodem,końmi i wreszcie gra wbilard. Nina czuła się zupełnie szczęœliwa.Wprawdzie rodziły się w niej odczasu do czasu pewne wštpliwoœci,lecz wszelkie objawy,przemawiajšce przeciw niemu,kładła na karb jego dziwactw i uprzedzeń,które należało tak znakomitemu człowiekowi i tak wybitnej indywidualnoœci przebaczyć.Zresztš tyle miała tytułów do goršcej dla niego wdzięcznoœci! Jeżeli zaœ w cišgu dnia nasuwały się jej powštpiewania i przypuszczenia,przychodziła noc i swymi wrażeniami zacierała wszystko.Zmysły Niny,które tak długo nie znajdowały naturalnego ujœcia dla swego wybujałego rozrostu,były w niej elementem decydujšcym. Toteż małżeństwo czuło się dobrze i zapowiadało się trwale.Po dwóch miesišcach dopiero zamierzali złożyć wizyty w okolicznych dworach i zaczšć przyjmować u siebie,tym bardziej że na lato oczekiwali pani Przełęskiej i wielu goœci z Warszawy. Nikodem sporo czasu poœwięcał nauce.Zamykał się w bibliotece z Ponimirskim lub sam i czytał.Robił to z niechęciš,lecz doœć miał sprytu na to,by rozumieć,jakie korzyœci daje ksišżka czy język obcy, Nieraz wieczorem przy kolacji mimochodemwspominał o rzeczach œwieżo przeczytanych, cytujšc poglšdy różnych pisarzy,i widział efekt,jaki tym wywoływał przy stole.Nie tylko Nina,lecz iKrzepicki wysłuchiwali z szacunkiem jego powiedzeń.Wkrótce w Koborowie utarł się termin dla godzin spędzanych przez Nikodema w bibliotece.Nazywało się to,że pan dziedzic „pracuje naukowo ”. Z rzadka tylko Dyzma odwiedzał folwarki i zakłady przemysłowe.Całe gospodarstwo było na głowie Krzepickiego,a ustawiczny wzrost dochodów był namacalnym dowodem,że nowy administrator œwietnie sobie daje radę. Żorż Ponimirski szybko przystosował się doswej nowej roli i zachowywał się w sposóbnie dajšcy Nikodemowi powodów do niezadowolenia.Wprawdzie bywały wypadki,że wyrywał się z jakimœ dwuznacznym słowem czy z sarkastycznymœmiechem,lecz zaraz opanowywał się i cichł pod groŸnym spojrzeniem szwagra.Z siostrš prawie nie rozmawiał. Czuł do niej zadawniony żal,a zresztš miał manię uważania kobiet za istoty pozbawione zdolnoœci myœlenia i rozumowania. W każdym razie używał w pełni od dawna nie posiadanej swobody,jeŸdził konno,a nawet samochodem.Dyzma pozwolił mu na to,po cichu żywišc nadzieję,że kiedyœ kark skręci..185 Żorż jednak,chociaż urzšdzał masę psikusów,awantur i brewerii,jeżeli o jego własnš skórę chodziło,umiał być ostrożny.Jego lekki obłęd,nieszkodliwy dla otoczenia,wkrótce stał się ulubionym tematem anegdotek w całej okolicy. Krzepickiego traktował wynioœle.Podawał mu dwa palce i z reguł y nie odpowiadał najego pytania,jeżeli nie zawierały „proszę pana hrabiego ”.Krzepicki œmiał się z tego inic sobie me robił z fum Żorża. -Œmieszny wariat -mówił -zawsze się ubawię jego wybrykami.Na wsi to nieoceniona rzecz.Teraz rozumiem,dlaczego dawniej królowie trzymali błaznów. -Niech go cholera weŸmie -odpowiadał Dyzma. Z Warszawy nadchodziły tymczasem listy od dawnych przyjaciół i wiadomoœci wcale nie pocieszajšce. Kryzys gospodarczy rósł z dnia na dzień,cozresztš powoli dawało się wyczuwać i w Koborowie. Papiernia i tartaki szły wyłšcznie zamówieniami rzšdowymi.Mnożšce się bankructwa raz po raz zarywały interesy Dyzmy.Na szczęœcie ruchliwoœć Krzepickiego i dostawy dla rzšdu gwarantowały mu nadal grube dochody.W każdym razie w porównaniu z okolicznym ziemiaństwem mógł się uważać za Krezusa.Im powodziło się coraz gorzej.Doszło do tego, że w najbliższym sšsiedztwie wystawiono na licytację trzydzieœci majštków. Zresztš z całego kraju nadchodziły wieœci nie lepsze.Rolnicy zaprzestali używania sztucznych nawozów,własne wydatki zmniejszyli do minimum.Co więcej,szerokim echem zaczęły się rozchodzić pogłoski,że wielu sprzedawało zlombardowane zboże,stanowišce własnoœć Państwowego Banku Zbożowego.W zwišzku z tym i wskutek innych komplikacji gospodarczych obligacje banku zaczęły spadać na łeb na szyję.Wœród posiadaczy tych obligacji wybuchła panika.Zastój w handlu i na giełdzie,ciężki kryzys w przemyœle i niewypłacalnoœć podatników składały się na obraz groŸnego niebezpieczeństwa.Dzienniki przepełniły sięwiadomoœciami o bankructwach,lokautach,strajkach i masowych samobójstwach ludzi,którzy potracili fortuny lub możnoœć znalezienia zarobku.Pomruk niezadowolenia rósł w kraju,kierujšc się przeciw rzšdowi.Coraz głoœniej rozbrzmiewało wołanie o silnego człowieka,który by ujšł w mocnš rękę sterpaństwa i znalazł œrodki zaradcze przeciw kryzysowi. Tymczasem zbliżały się żniwa i nad państwem zawisła znowu klęska urodzaju. Nikodem czytał dzienniki i kręcił głowš: -Cholera!Co to z tego może wyjœć?... Rozdział dwudziesty trzeci Od dawna w Koborowie nie obchodzono dożynek tak hucznie jak tego roku. Nowy dziedzic miał szerokš rękę i lubił zabawić się.Goœci zjechało się mnóstwo. Pierwsza przybyła pani Przełęska z niezliczonym taborem kufrów,tegoż wieczora przyjechał pułkownik Wareda i obie hrabianki Czarskie.Nazajutrz oba samochody koborowskie i dwa powozy czynne były przez cały dzień. Przyjechał wojewoda Szejmont z żonš i synem,starosta Ciszko,ministrowa Jaszuńska, baronostwo Rehlfowie,Uszycki zsiostrš,komendant okręgu korpusowego generał Czakowicz z dwoma adiutantami,Ulanicki,Holszycki,ordynatowa Korzecka i kilkanaœcie osób z okolicy.Pałac zaroił się goœćmi,napełnił się gwarem i ruchem.Nina była uszczęœliwiona.Tak lubiła życie towarzyskie.Od tygodnia wraz z Krzepickim opracowywała program rozrywek,wycieczek i zabaw,zajmowała sięlustracjš zapasów spiżarni i piwnic, uzupełnianiem sztabu służby,przygotowywaniem pokojów goœcinnych i milionem innych spraw,wynikajšcych z koniecznoœci godnegoprzyjęcia krewnych,znajomych i przyjaciół.Żorż był zelektryzowany.Kręcił się wœród goœci,bawił panie,pokazywał panom stajnie i w ogóle starał się reprezentować.Poczuł się znowu wielkim panem i niemal zapomniał,że to nie on jest właœcicielem Koborowa.Goœcie,dyskretnie uprzedzeni przez Krzepickiego i przez paniš Przełęska o jego chorobie umysłowej,byli dlań pobłażliwi i nie przeczyli mu w niczym. Nikodem witał wszystkich uprzejmie,lecz zrezerwš,która utrwalała wokół niego atmosferę respektu i szacunku.Pomimo obecnoœci wielu osób nie zmienił zwyczaju zamykania się w bibliotece.Przyczyniło się to do tym większego poważania go przez goœci. Wieczorami w parku grała sprowadzona z Warszawy orkiestra i całe towarzystwo używało œwieżego powietrza,spacerujšc lub tańczšc na trawniku,oœwietlonym kolorowymi lampami. Czasem konno lub powozami jeżdżono do lasu.Nina bardzo lubiła te wycieczki przy księżycu. Od rana kwitł tenis.Oba korty były zajęte do południa,kiedy podawano lunch.Zresztš każdy robił co mu się podobało,przez cały dzień.Poważniejsza częœć towarzystwa z zainteresowaniem zwiedzała zakłady przemysłowe i zabudowania gospodarskie,młodsi używali konnej jazdy,kšpieli w jeziorze,organizowali wyœcigi motorówek i wioœlarskie. -Œlicznie tu u państwa -mówili wszyscy Ninie i Nikodemowi.-Koborowo to prawdziwecacko. I rzeczywiœcie wszyscy czuli się znakomicie.Palarnia została opanowana przez brydżystów,którzy prawie nie wstawali od stolików.W pokoju œniadaniowym przez cały dzień podawano przekšski i napoje wyskokowe. W trzecim dniu wydano wielki bal. Było to coœ wspaniałego.Na zaproszonych sto czterdzieœci osób przyjechało sto szeœćdziesišt trzy. Bal rozpoczšł się o dziesištej wieczorem,a został zamknięty hucznym mazurem o pierwszej po południu. Wypito moc alkoholu,w rezultacie czego służba miała masę roboty z odszukiwaniempo krzakach i zakamarkach „trupów ” i z odnoszeniem ich do łóżek.. Zresztš wszyscy poszli spać,gdyż wieczorem miała się odbyć zabawa dożynkowa. Wokół gazonu przed pałacem ustawiono beczki ze smołš oraz długi e stoły dla chłopów, zaœ na werandzie dla goœci.Wojewoda żartował,że Dyzma będzie musiał zatańczyć z przodownicš,czyli ze żniwiarkš samowišzałkš. -To zastanawiajšce -dodał -jak niesłychanieszybko mechanizacja wywraca wszelkie tradycje.Takie na przykład dożynki dziœ straciły rację istnienia. -To smutne -powiedziała Nina. -Tak,zgadzam się z paniš,ale jednak prawdziwe. -A czym się to wszystko skończy -westchnšł siwy pan Rojczyński,sšsiad Koborowa.- Istne szaleństwo:maszyny nie tylko wulgaryzujš nasze życie,odbierajš mupiękno,lecz i samego człowieka wypierajš. -Kto kogo wypiera -oburzył się Dyzma -przecie widzisz pan,że urzšdzamy dożynki,a ludzie się cieszš.A jeżeli tam trocha hołoty powyzdycha,to i czort z niš.Ogólny dobrobyt od maszyn roœnie.Ot co.Zawrócił się na pięcie i odszedł. -Ma rację,ma rację -pokiwał głowš generał. -Ale niezbyt,hm...niezbyt po wersalsku jš wyraża -z akcentem zdziwienia zauważył stary ziemianin.Wojewoda uœmiechnšł się pobłażliwie. -Mój panie,niech mi pan wierzy:wolno mu,stać go na to.Generał baron Cambronne był wersalczykiem!... Zagrała orkiestra.Przed pałac zaczęły napływać gromadki włoœcian.Nadcišgnšł wreszcie korowód żniwiarzy,œpiewajšcy dożynkowš piosenkę białoruskš bez słów.Wtym tęsknym a- a-a-a,o melodii surowej,niewprawnej i o szorstkim dŸwięku,brzmiała nie radoœć dokonanych żniw,lecz jakby dziki œpiew pobojowiska.Nina zawsze zastanawiała się nad tš niepokojšcš melodiš,która przechowała się zapewne od tysięcy l at.Nie wiedziała dlaczego, lecz była pewna,że tak musiał brzmieć œpiew Indian. Tymczasem korowód się zbliżył.Na czele szła rosła,tęga dziewucha o szerokich, rozłożystych biodrach i bujnych piersiach,które zdawały się rozsadzać wyszywanš zgrzebnš koszulę.Spod krótkiej czerwonej spódnicy widoczne były grube,lecz kształtne łydki i bose stopy,w przeciwieństwie do innych dziewczšt,które miały jedwabne pończochy i lakierowane pantofelki na francuskich obcasach.Przodownica musiała być znaczniebiedniejsza od swych koleżanek.Niosła w ręku wielki wieniec,uwity z żyta. Stojšcy obok Ponimirskiego baron Rehlf wzišł go pod ramię i rzekł półgłosem: -Cóż za wspaniały okaz!Istna Pomona!Samica ludzka pełnej krwi.Wyobrażam sobie, jakie musi mieć mięœnie brzucha i ud!Nie wiedziałem,hrabio,że na Kresach,gdzie chłopstwo pod względem eugenicznym tak fatalnie się prezentuje,zobaczę coœ tak okazowego.Zresztš one wszystkie sš ładne.Do diaska,nawet majš rasę.Niewytłumaczalne! Żorż umieœcił monokl w orbicie oka i spojrzał lekceważšco na Rehlfa. -Owszem,całkiem wytłumaczalne,baronie.Ponimirscy sš panami na Koborowie od pięciuset lat,a o ilemi wiadomo,żaden z moich czcigodnych przodków nie był przeciwnikiem uœwiadamiania ludu w jego nadobniejszej połowie. -Rozumiem,rozumiem -pokiwał głowš baron-a plebs wcišż twierdzi,że my, arystokracja,zajmujemy się wyłšcznie ulepszaniem rasy koni i bydła.Doœć spojrzećna to chłopstwo,by stwierdzić,że i w tej dziedzinie my robimy najwięcej. -Przepraszam -przerwał Ponimirski -jak to my? -No,arystokracja. -W takim razie nie zrozumieliœmy się.Ja mówiłem o rodzie Ponimirskich,o starej arystokracji. Schował monokl do kieszeni i odwrócił się od czerwonego jak burak barona. Po okolicznoœciowych przyœpiewkach przyszła kolej na tańce i pijatykę.Ponieważwieczór był wyjštkowo chłodny i panie zaczęły się na to skarżyć,towarzystwo z tarasu przeniosło się do pałacu.Pozostał tylko Dyzma,który nie tyle z obowišzku,ile dla przyjemnoœci tańczył zapamiętale z dziewuchami,a najwięcej z przodownicš.Niezwracajšc uwagi na ponurš minę jej narzeczonego,barczystego robotnika z tartaku,w pewnej chwili wzišł dziewczynę pod rękę i poprowadził do parku. Ta nie opierała się panu dziedzicowi.A narzeczony urżnšł się z tego powodu do reszty. Baron Rehlf,wracajšc z przechadzkipo parku,gdzie chciał wysapać swojš złoœćna tego idiotę Ponimirskiego,stał się mimowolnym widzem pewnej sceny,która nasuwała mu takš refleksję: „Więc miałem rację,nie tylko stara arystokracja,lecz i nowa dba o podniesienierasy chłopstwa ”. Na wschodzie niebo zaczynało szarzeć. Rozdział dwudziesty czwarty Wiadomoœć przyszła tuż przed obiadem,wywołujšc ogólne podniecenie. Gabinet podał się do dymisji i dymisja została przyjęta. Ulanicki otrzymał depeszę z Warszawy,wzywajšcš go do natychmiastowego powrotu. Zmiana rzšdu dla większoœci goœci koborowskich była kwestiš obchodzšcš ich bezpoœrednio. Niejednemu z nich mogły się zachwiać szansę na utrzymanie zajmowanych stanowisk. Toteż o niczym innym nie mówiono,a Ulanicki chodził po hallu i klšł. Pani Jaszuńska wyjechała jeszcze przed obiadem. Wojewoda Szejmont telefonował do swego urzędu i polecił informować się o najdrobniejszych szczegółach przesilenia natychmiast po nadejœciu wiadomoœci z Warszawy. Wieczorem nadeszły dzienniki.Ich łamy przepełnione były informacjami i pogłoskami politycznymi,mnóstwem sprzecznych horoskopów i przewidywań oraz ocen sytuacji.W jednym zgadzały się wszystkie:rzšd upadł,gdyż nie umiał opanować kryzysu gospodarczego, zatem jego następcš musi być gabinet wyjštkowo silny i kierowany przez człowieka niepoœledniego autorytetu. Z szeregu wymienianych przez prasę domniemanych kandydatów na stanowisko premiera -wybijało się nazwisko generała Troczyńskiego,który już jako państwowy zarzšdca Kas Chorych i delegat na Międzynarodowy Kongres Kultury i Sztuki zdobył popularnoœć,którš utrwalił wydaniem broszury pt.„Błędy strategiczne Napoleona Pierwszego,Aleksandra Macedońskiego i innych ”.Poprzednia jego praca zatytułowana „Precz z komunizmem!”oraz zakupiony przez Muzeum Rzeczyspospolitej obraz olejny,przedstawiajšcy autoportret generała w chwili,gdy brawurowym ciosem dzidy przebija jaguara,zyskały dlań od dawna uznanie. W Koborowie obszernie omawiano tę kandydaturę,która -co należy przyznać -nie wywołała u nikogo większych zastrzeżeń. Jedynie podczas kolacji rozwinęła się dyskusja na temat wštpliwoœci barona co dokolorystyki tła we wspomnianym obrazie, -Niku -zapytała Nina -a twoim zdaniem kto powinien teraz zostać premierem? -Czy ja wiem... -Jednakże? -Hm...jak nie Troczyński,to może Jaszuński?... Nieco podchmielony pułkownik Wareda stuknšł kieliszkiem w stół, -Nie,Nikodem,wiesz,kto powinien zostać premierem? -Kto? -Ty. Zaległo milczenie.Wszystkie oczy skierowały się na Dyzmę.Ten zmarszczył czoło i w przekonaniu,że Wareda zeń pokpiwa,burknšł z niechęciš: -Urżnšłeœ się,Wacek.Daj spokój. Nina wstała,dajšc tym samym hasło do przejœcia do salonu.W ogólnym gwarze nie słyszano sumitacji pułkownika. -Proponuję przejażdżkę po jeziorze -zawołała jedna z pań.-Tak cudnie œwieci księżyc! Towarzystwo zgodziło się z ochotš. Istotnie spacer był niezwykle miły.Jezioro leżało nieruchome,jak płyta agatu,usiane brylancikami gwiazd,wœród których jaœniał księżyc,majšcy wedle obliczeń wojewody Szejmonta co najmniej pięćset karatów. Gdy łódki wœród cichego plusku wioseł wysunęły się na wodę,zaczęto œpiewać. -Jaka szkoda -westchnšł Nikodem -że nie mam pod rękę mandoliny. -Pan gra na mandolinie?-zdziwiła się panna Czarska. -Gram.A szczególniej lubię grać w księżycowš noc na łódce.Wtedy przychodzi natchnienie.Noc,księżyc,horyzontem pachnie...Wszyscy wybuchnęli œmiechem,a starosta Ciszko zawołał: -Że też pan prezes nawet nasze niewinne œpiewy wyœmiać musi. -Ach,panie -wzruszyła ramionami pani Przełęska -czy panu prezesowi takie rzeczy leżš na głowie! -Ja rozumiem -bronił się starosta -przecie i rzuciły je zaprotokołować. ma 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŘÜźPŸ c˝ď m cž\h cżÄ(l cŔ06#˙˙czytałem,że Bank Zbożowy postanowiono zamknšć.Taki bank.Przykro jest twórcy takiego dzieła patrzeć na jego upadek...Prawda, panie prezesie? -A może nie?-odpowiedział pytaniem Dyzma. -I pomyœleć -cišgnšł starosta -że zawsze i wszędzie najważniejszš rzeczš jest nie to,jak się robi,ile to,kto robi.Póki pan prezes kierował bankiem,wszystko było dobrze. -Może jeszcze się poprawi -wtršcił Dyzma. -Ale!-machnšł rękš starosta.-Wystarczyło kilka miesięcy,a już zbankrutował. Człowiek,tylko człowiek! -Œwięta racja -potwierdziła z przekonaniempani Przełęska. -Halo,Nikodem!-krzyknšł z dalszej łodzi Ponimirski -może zaœpiewamy sobie oksfordzkš piosenkę wioœlarskš?Co? -Zaœpiewajcie,zaœpiewajcie -prosiły panie. -Ależ ja nie mam głosu -z irytacjš bronił się Dyzma. -Ma,ma -krzyczał ukontentowany psikusem Żorż -cóż to,zapomniałeœ,jakeœmy sobie porykiwali na Tamizie?Lord Caeledin of Newdawn twierdził,że œpiewasz,jak... Nie dokończył. Nikodem machnšł wiosłem i rzęsiste bryzgiwody spadły na Ponimirskiego i na resztę towarzystwa w jego łodzi. -Przepraszam państwa -ekskuzował się Dyzma -ale jemu tylko zimna woda pomaga. Byli już przy brzegu.Po kilku minutach doszlido alei.Przed pałacem stał jakiœ obcy samochód,bardzo zakurzony.Szofer krzštałsię przy podniesionej masce silnika. -Kto to przyjechał?-zapytał Dyzma. -Pan dyrektor Litwinek. -Litwinek?-Nikodem podniósł brwi. Wprawdzie podczas oficjalnych przyjęć w Zamku poznał doktora Litwinka,który był tam dyrektorem sekretariatu,lecz ich znajomoœć nie miała takiego charakteru,jaki by mógł upoważniać Litwinka do odwiedzin w Koborowie. Nadeszła reszta towarzystwa. W hallu Krzepicki rozmawiał z wysokim,szpakowatym brunetem.Obaj przy wejœciu Dyzmy wstali.Nastšpiły powitania i prezentacje. -Jakże tam,dyrektorze,przesilenie rzšdowe?-rzucił od niechcenia Nikodem. -Właœnie w tej sprawie miałem zaszczyt tuprzybyć -skłonił się doktor Litwinek. -Jak to w tej sprawie? Wszyscy oczekiwali w napięciu odpowiedzi. Litwinek sięgnšł do teki i wyjšł kopertę,po czym zrobił małš pauzę i wœród ogólnej ciszy powiedział uroczystym głosem: -Wielce szanowny panie prezesie.Przybywamtu z polecenia pana prezydenta Rzeczypospolitej,by w jego imieniu prosić pana o przyjęcie misji tworzenia nowego rzšdu. Oto list odręczny prezydenta. W wycišgniętej ręce trzymał kopertę. Nikodem poczerwieniał i otworzył usta. -Że...że co? Doktor Litwinek,kontem z wrażenia,jakie wywołał,uœmiechnšł się nieznacznie. -Pan prezydent Rzeczypospolitej ma nadzieję,że pan,panie prezesie zechce stworzyć nowy gabinet i stanšć na jego czele. Dyzma niepewnym ruchem wzišł kopertę i drżšcymi rękoma wyjšł z niej arkusz papieru. Czytał,lecz litery skakały mu przed oczyma. Istotnie,odręczne pismo zawierało powtórzenie tego,co powiedział Litwinek.Pomału złożył list.Na jego twarzymalowała się troska. -Pan prezydent nie wštpi -cišgnšł Litwinek -że pan prezes nie odmówi mu,zwłaszcza dziœ,w dobie ciężkich zadrażnień politycznych i ostrego kryzysu gospodarczego,kiedy trzeba kraj ratować przed staczaniem się po równi pochyłej.Trudne i wielkie to zadanie.Pan prezydent wierzy że właœnie pan,który cieszy się nie tylko jego,lecz całego społeczeństwa zaufaniem,skutecznie temu podoła.Ze wysoki autorytet,wiedza i doœwiadczenie,jakie sš udziałem pana prezesa,dadzš pełnię rękojmi,iż stworzy pan rzšd silnej ręki,że podŸwignie pan pomyœlnoœć kraju,który z takim utęsknieniem oczekuje silnego człowieka.Pozwoli pan, że złożę i moje skromne zapewnienie,że wierzę,iż tylko panmoże tego dokonać,panie premierze. Skłonił się nisko i umilkł.Efekt był kolosalny. Litwinek po raz pierwszy spełniał misję tak zaszczytnš i pragnšc wywołać potężne wrażenie,nie zawiódł się. Na wszystkich twarzach znać było wzruszenie.Oto w ich obecnoœci ster nawy państwowej przechodził w ręce człowieka,co tu gadać,wielkiego człowieka!Nina,blada jak papier,kurczowo wpiła się palcami w poręcz krzesła. Wareda miał minę.Jakby za chwilę miał się rozpłakać.Krzepicki stał z podniesionš głowš i dumnym spojrzeniem obrzucał obecnych.Zza jego ramienia patrzyły rozwarte niebywał ym zdumieniem ogromneniebieskie oczy Żorża Ponimirskiego. Nikt nie oœmielił się usišœć. Pierwszy ruszył się wojewoda Szejmont.Podszedł do Nikodema i,nisko pochylajšc głowę, uœcisnšł jego rękę. -Zechce pan premier przyjšć naprawdę serdeczne życzenia,lecz nie powinszowania,bo te w danej historycznej chwili należš się nam,obywatelom państwa ijego sługom. Za przykładem wojewody poszli wszyscy goœcie.Nikodem w milczeniu podawał im rękę, a twarz miał zasępionš. Zdawał sobie jasno sprawę z rozmiarów zaszczytu,jaki go spotkał.On,Nikodem Dyzma, mizerny urzędniczyna z Łyskowa,mógłby teraz kierować losami wielkiego państwa,jeŸdzić własnym pocišgiem,być na ustach całego kraju,ba,całego œwiata! Ale...ale właœciwie...co mu po tym? Znowu nerwowe,pełne zasadzek życie w Warszawie,znowu trzymanie się na bacznoœci przed każdym słowem... Ale władza,wielka władza nad trzydziestu zgórš milionami ludzi!Tysišce jest takich,co za jeden dzień takiej władzy i tego tytułu,tytułu prezesa Rady Ministrów,oddałoby życie!... Gabinet premiera Dyzmy...Rzšd Nikodema Dyzmy...Wojsko prezentuje broń,okręty wojenne salutujš salwami...Cokolwiek powie,przedrukujš to dzienniki całego œwiata. Władza,sława... -Oczekuję łaskawej odpowiedzi pana premiera -odezwał się Litwinek. Nikodem ocknšł się i powiódł okiem dookoła.Wszystkie oczy były weń wpatrzone. Chrzšknšł i podniósł się z fotela. -Proszę zostawić mi pół godziny do namysłu -powiedział głucho.-Panie Krzepicki,niech pan idzie ze mnš. Skierował się do gabinetu,Krzepicki wszedłza nim i zamknšł drzwi. -Zastanawiam się,co zrobić?-zaczšł Dyzma. -Jak to,zastanawia się pan prezes?Przecie to jasne!Taki zaszczyt,taka władza! -No,oczywiœcie,ale z drugiej strony,widzi pan,to bardzo odpowiedzialne stanowisko.Tunie jakiœ tam bank,to całe państwo. -Cóż z tego? -A to,że mogę sobie nie dać z tym rady. -Da pan prezes radę. Nikodem cmoknšł z powštpiewaniem. -Niby teraz?Przecie tyle tych kryzysów,coraz ciężej... -Znajdzie pan prezes jakiœ pomysł,już o to się nie boję.Co jak co,a szczęœliwych pomysłów panu nie brak.I niech pan prezessobie wyobrazi:obejmuje pan rzšdy,ludnoœć jest zadowolona,poprawia się z miejsca nastrój społeczeństwa,robi pan kilka efektownych posunięć...A niech jeszcze przyjdzie dobra koniunktura!... -A jak nie przyjdzie?...Hę,panie,zblamuję sięityle. -No i wielka rzecz,zwali się wtedy wszystko na złš koniunkturę i kryzys ogólnoœwiatowy. Mało to gabinetów upadło?Zapukano do drzwi.Była to Nina. -Nie przeszkodzę ci?-zapytała nieœmiało. -Nie,owszem,chodŸ. -Proszę pani -powiedział załamujšc ręce Krzepicki -niech pani sobie wyobrazi,że pan prezes jeszcze się waha! -Uważasz,Nineczko,nie jest to takie proste.A po drugie,dobrze mi tu w Koborowie. Nina rozpromieniła się. -Kochany!Jakiœ ty dla mnie dobry!Ale,Niku,janie jestem takš egoistkš,żeby ze szkodš dlaojczyzny starać się o zatrzymanie cię tutaj.Zrobisz,jak postanowisz,jednak,moim zdaniem,powinienieœ ratować kraj. -Tak myœlisz? -Ty sam wiesz najlepiej,co jest twoim obowišzkiem.Nie posšdzaj mnie tylko,broń Boże, o snobizm.Zapewniam cię,że wolę być z tobš tutaj,niż nazywać się paniš premierowš. Jednakże wierzšc w to,że ty zmiłoœci dla mnie pozbawisz państwo swojejręki kierowniczej, napawa mnie niepokojem... -Hm -zamyœlił się Dyzma. -Panie prezesie -rozpoczšł Krzepicki,widzšcskłanianie się pryncypała ku przychylnej decyzji -panie prezesie,ot już mam myœl.Wkrótce po objęciu urzędowania wyjedziemy do Londynu. -Po co?-z niechęciš zapytał Dyzma. -Po co?Po pożyczkę zagranicznš,kto inny niedostałby,ale pan ma przecież tam szalone stosunki.Zapewne niejeden z pańskich kolegów oksfordzkich zajmuje teraz w angielskim życiu publicznym wysokie stanowisko.A nuż uda się panu prezesowi uzyskać pożyczkę? Krzepicki nie zdawał sobie sprawy,że sam dobił swoje pragnienia.Nikodem zmarszczyłbrwi i rękš dał mu znak,by zamilkł. -Tak -myœlał -zupełnie zapomniałem o tym...Jako premier musiałbym przyjmować różnych ambasadorów...Może nawet jeŸdzić do Genewy.Wprawdzie mógłbym wzišć tłumacza,ale zaraz by wyszło na jaw,że jaoprócz polskiego to żadnym językiem ani be,ani me...I o tym parszywym Oksfordzie...A zresztš po co mi to?... Podniósł się z krzesła.Nina i Krzepicki patrzyli nań z niepokojem. -Otóż postanowiłem -odezwał się głosem,któremu nadał ton bezwzględnej stanowczoœci -premierostwa nie przyjmuję.-Panie prezesie,ależ... -Żadnego gadania!Nie przyjmuję i już.Fertig!Krzepicki opadł na krzesło,Nina stała jak skamieniała.Nikodem poprawił włosy,wysoko podniósł głowę i otworzył drzwi.W hallu natychmiast zapanowało milczenie i wszyscy zerwali się na równe nogi. Dyzma,nie zamykajšc za sobš drzwi,zrobił trzy kroki w kierunku doktora Litwinka. Rozejrzał się i powiedział cichym głosem: -Panie Litwinek,powtórz pan panu prezydentowi Rzeczypospolitej ,że za zaszczyt dziękuję,ale premierem nie zostanę. -Panie prezesie!...-wybuchnšł wojewoda Szejmont,lecz natychmiast zamikł. -Ależ dlaczego?!Dlaczego?-histerycznie zawołała pani Przełęska.Dyzma zmarszczył brwi. -Mam swoje powody -odparł drewnianym głosem. -Czy decyzja pana prezesa -zapytał doktor Litwinek -jest ostateczna? -Każda moja decyzja jest ostateczna. -Czy zechce pan prezes skreœlić odpowiednie pismo do głowy państwa? -Mogę skreœlić. Nikodem skinšł głowš i znikł w gabinecie.Gdy drzwi się za nim zamknęły,rozległ się głoœny gwar wykrzykników. -Dlaczego?!Nie rozumiem dlaczego?! -Ależ to okropne!Kraj jest w rozpaczliwym,dosłownie w rozpaczliwym położeniu! Doprawdy nie widzę nikogo,kto by prezesa mógł w tym zastšpić! Wareda pokiwał głowš. -Obraził się,oczywiœcie obraził się,że wbrew jego wskazówkom zmarnowali Bank Zbożowy. Nagle wœród chwilowej ciszy zza drzwi gabinetu doleciał podniesiony głos Dyzmy: -Pisz pan,do cholery ciężkiej,kiedy panu mówię!Basta!Usłyszeli przyciszone cykanie maszyny do pisania. -Mnie się zdaje -zaczęła pani Przełęska -żena postanowienie pana prezesa wpłynęła głównie kwestia jego uczuć,miłoœci dla mojej siostrzenicy.Przecie pobrali się zaledwie przed kilku miesišcami.Urzšd zaœ premiera pochłania więcej godzin,niż ich zawiera doba.A prezes jest naturš głęboko uczuciowš,chociaż to umie ukryć.My kobietyznamy się na tym. -O tak!-potwierdziła hrabianka Czarska.Rehlf wzruszył ramionami. -Moim zdaniem,zarówno panie,jak i pan pułkownik mylicie się,i to grubo.O ile obserwowałem działalnoœć prezesa Dyzmy oraz o ile go znam osobiœcie,ten człowiek nie jest zdolny do kierowania się względamina osobiste sprawy. -To mšż stanu całš gębš!-zawołał wojewoda Szejmont.-Jeżeli teraz odmówił,widocznie ma jakieœ głębsze powody natury politycznej. -Ależ kraj stacza się ku przepaœci! -Nam się tak zdaje -uœmiechnšł się wojewoda -nam się tak zdaje.Ale w gruncie rzeczy nie jest tak Ÿle.Jestem pewien,że prezes,który się na sprawach ekonomicznych lepiej od nas.194 rozumie,niewidzi jeszcze tak wielkiego niebezpieczeństwa,by osobiœcie musiał œpieszyć na ratunek. -Przecie już raz ratował!I to jak skutecznie! -Cincinnatus -rzekł sentencjonalnie wojewoda -daje się oderwać od pługa tylkow razie ostatecznego niebezpieczeństwa! -Tak,tak!-zawołała z egzaltacjš jedna z pań.-Wówczas stanie u steru i uratuje naszš ojczyznę! -Niezwykły człowiek -rzekł drżšcym głosem doktor Litwinek. -Wielki człowiek -zaakcentował wojewoda.Nagle z kšta rozległ się długi,skrzeczšcy œmiech. Ponimirski dotychczas siedział cicho,a że nikt nań nie zwracał uwagi,nie zauważono jego ironicznej miny.Żorż przysłuchiwał sięi wreszcie me wytrzymał.Œmiał się teraz zataczajšc się na krzeœle. -Z czego się pan œmieje?-obrażonym tonem zapytał wojewoda.Żorż zerwał się,urwał zmiejsca œmiech,kilkakrotnie próbował założyć monokl,lecz ręce mu tak się trzęsły,że nie mógł sobie dać z mm rady.Był zdenerwowany i wzburzony do ostatnich granic. -Z czego?Nie z czego,moi państwo,tylko z kogo?!Z was się œmieję,z was!Z całego społeczeństwa,z wszystkich kochanych rodaków! -Panie!... -Milczeć -wrzasnšł Ponimirski i jego blada twarzyczka chorowitego dziecka zrobiła sięczerwona z wœciekłoœci.-Milczeć!Sapristi!Z was się œmieję!Z was!Elita!Cha,cha,cha... Otóż oœwiadczam wam,że wasz mšż stanu,wasz Cincinnatus,wasz wielki człowiek,wasz Nikodem Dyzma to zwykły oszust,co was za nos wodzi,to sprytny łajdak,fałszerz i jednoczeœnie kompletny kretyn!Idiota,nie majšcy zielonego pojęcia nie tylko o ekonomii, lecz o ortografii.To cham,bez cienia kindersztuby,bez najmniejszego okrzesania! Przyjrzyjcie się jego mużyckiej gębie i jego prostackim manierom!Skończony tuman, kompletne zero!Daję słowo honoru,że nie tylko w żadnym Oksfordzie nie był,lecz żadnego języka nie zna!Wulgarna figura spod ciemnej gwiazdy,o moralnoœci rzezimieszka.Sapristi! Czy wy tego nie widzicie?le powiedziałem,że on was za noswodzi!To wy sami wwindowaliœcie to bydlę na piedestał!Wy!Ludzie pozbawieni wszelkichrozumnych kryteriów.Z was się œmieję,głuptasy!Z was!Motłoch!... Nareszcie udało mu się włożyć monokl.Obrzucił wszystkich pogardliwym spojrzeniem i wyszedł trzaskajšc drzwiami. Doktor Litwinek przerażonym i zdumionym wzrokiem przesunšł po twarzach obecnych:na każdej był zakłopotany uœmiech,pełen politowania. -Co to znaczy?-zapytał.-Kto to ten pan?Pani Przełęska odezwała się: -Niech pan wybaczy,panie dyrektorze,to mój siostrzeniec,a szwagier prezesa.Zwyklebywa spokojny...jest niespełna rozumu. -To wariat -wyjaœnił wojewoda. -Biedny chłopak -westchnęła panna Czarska. -Aha -uœmiechnšł się doktor Litwinek -no,oczywiœcie,wariat. -----------Konwersja: rpg6@go2.pl domniemanych kandydatów na stanowisko premiera -wybijało się nazwisko generała Troczyńskiego,który już jako państwowy zarzšdca Kas Chorych i delegat na Międzynarodowy Kongres Kultury i Sztuki zdobył popularnoœć,którš utrwalił wydaniem broszury pt.„Błędy strategiczne Napoleona Pierwszego,Aleksandra Macedońskiego i innych ”.Poprzednia jego praca zatytułowana „Precz z komunizmem!”oraz zakupiony przez Muzeum Rzeczyspospolitej obraz olejny,przedstawiajšcy autoportret generała w chwili,gdy brawurowym ciosem dzidy przebija jaguara,zyskały dlań od dawna uznanie. W Koborowie obszernie omawiano tę kandydaturę,która -co należy przyznać -nie wywołała u nikogo większych zastrzeżeń. Jedynie podczas kolacji rozwinęła się dyskusja na temat wštpliwoœci barona co dokolorystyki tła we wspomnianym obrazie, -Niku -zapytała Nina -a twoim zdaniem kto powinien teraz zostać premierem? -Czy ja wiem... -Jednakże? -Hm...jak nie Troczyński,to może Jaszuński?... Nieco podchmielony pułkownik Wareda stuknšł kieliszkiem w stół, -Nie,Nikodem,wiesz,kto powinien zostać premierem? -Kto? -Ty. Zaległo milczenie.Wszystkie oczy skierowały się na Dyzmę.Ten zmarszczył czoło i w przekonaniu,że Wareda zeń pokpiwa,burknšł z niechęciš: -Urżnšłeœ się,Wacek.Daj spokój. Nina wstała,dajšc tym samym hasło do przejœcia do salonu.W ogólnym gwarze nie słyszano sumitacji pułkownika. -Proponuję przejażdżkę po jeziorze -zawołała jedna z pań.-Tak cudnie œwieci księżyc! Towarzystwo zgodziło się z ochotš. Istotnie spacer był niezwykle miły.Jezioro leżało nieruchome,jak płyta agatu,usiane brylancikami gwiazd,wœród których jaœniał księżyc,majšcy wedle obliczeń wojewody Szejmonta co najmniej pięćset karatów. Gdy łódki wœród cichego plusku wioseł wysunęły się na wodę,zaczęto œpiewać. -Jaka szkoda -westchnšł Nikodem -że nie mam pod rękę mandoliny. -Pan gra na mandolinie?-zdziwiła się panna Czarska. -Gram.A szczególniej lubię grać w księżycowš noc na łódce.Wtedy przychodzi natchnienie.Noc,księżyc,horyzontem pachnie...Wszyscy wybuchnęli œmiechem,a starosta Ciszko zawołał: -Że też pan prezes nawet nasze niewinne œpiewy wyœmiać musi. -Ach,panie -wzruszyła ramionami pani Przełęska -czy panu prezesowi takie rzeczy leżš na głowie! -Ja rozumiem -bronił się starosta -przecie i rzuciły je zaprotokołować. ma 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŘÜ@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż