ĺbkŃÉ˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙őđGî’ŕGđ@îŕ@>ŕBđEîoŕEńŮő>ŕB>RŕG>˙ęÁńŮ˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙ĂUÎíffĚ sƒ ˆ‰ÜĚnćÝÝٙťťgcněĚÝܙŸťš3>CLAS MAKBET €003Sáő˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙Copyright (C)2000-2001 Pat Crowe. This Book Reader was distributed solely for the reading of classic books which are out of copyright. Program extends to address 3fffh. No responsibilty can be accepted for any breach of copyright nor for any other matter involved with material above this address. This material will have been added by a user of this program and not the author of this program. Please address any enquiries concerning breach of copyright or any other concerns, to that third party. óÍĆ>˙ęŔúPę ŔúQęŔ1ţ˙Íb͛ >ęa>ŕ&>ę Ŕ>˙ę ŔÍđ͜Í:Í\ÍćÍóÍ ÍBÍS ú‚˙§(Ţú ŔOÍŕ>ęŔͧ ÍÓ ÍŽ Íż ÍÓ ÍŽ ÍG ÍÓ ÍŽ úQęŔÍ|ÍĹÍr>ęÁ>xŕE>@ŕAŻŕ>ŕ˙>Óŕ@űÍ ÍvúÁˇ(ńŻęÁ́Ë VËw cËoÂÄËgÂŐË_ 9ËW -ËO ËG Ăú Ŕ<ţ >OÍŕĂú Ŕ<ţ >OÍłĂÍ ĂÍS ĚĹĂú Ŕţ(ţ(ţ(#ú Ŕţ("ţ(*ţ( *Í/ĂÍĹĂÍËĂ͘ĂÍ^ĂÍ÷ĂÍĂÍ#Ăú Ŕ=ţ˙ >OÍ|Ăú Ŕ<ţ >OÍ|Ă!>w# űÉ!6# ú6˙#6# öÉ! 6˙#6# ö6# úÉÍB͜ÍĹÉú ŔţČÍw Í ÍÓ úÁO> ‘O͜úÁOÍŽ úÁ<ţ 8>ęÁÉú Ŕţ ú ŔGÍ3 8 ř Í3 8 řÍ#@Íw  Í  úÍÓ úÁţ(=> ęÁúÁO> ‘ţ >O͜úÁOÍŽ ú Ŕţ 0<ę ŔÉú ŔţČŐĹúÁO ú Ŕţ ͟ Íw Í ÍÓ ÍŽ yţ  Ü{ę ŔÁŃÉĹú Ŕţ ú ŔĆ GÍ3  úÍ3  úúÁO Íw Í ÍÓ ÍŽ yţ  é> ę ŔÁÉ>ę Ŕ>ęÁ>ęŔę!>ęA!@}ęŔ|ęŔÍŃ!ĐŔ*§ úaŔ*§ úúŔOúŔG>š >¸ >>ęŔÉ>ęŔę!>ęA!@}ęŔ|ęŔÍ- űÍŃúŔ=ęŔ Í3  úÍĹÉÍ-(ÍŃ>ęŔúŔć€(ěÍĹÉÍŃ>ęŔúŔć€Ę˜ÍĹÉ Í3  úÍuĘ,ÍŃúŔţÂúŔţĘ#>ę Ŕ>ęŔúŔć€(ÖÍĹÉĺŐĹúŔoúŔg #F+NxĄ<(,xą úŔęŔ͡ ÍÓ ÍŽ úQęŔ>ęŔ$úŔţ(>ęŔÍŻ ÍÓ ÍŽ úQęŔ>ęŔÁŃáÉĺŐĹú Ŕţ˙(!В@§(=ůÍ3 yę Ŕ!В@y§( řÍ3 ÁŃáÉĺŐĹyę Ŕ>ęŔÍG ÍÓ ÍŽ úQęŔú ŔO>˙ę ŔÍ|ÁŃáÉĺŐĹyę Ŕţ(ţ(ţ(ţ( ţ($ţ((!pÍ(!€Í !Í! Í!°Í!ŔÍÁŃáÉÍćĺĹ~î˙" ů ôÁáÉĺŐĹú Ŕ!ů ţ(q! ţ(j!H ţ(c!p ţ(\!˜ ţ(U!Á ţ(N!Ň ţ(G!ę ţ(@! ţ (9!: ţ (2!b ţ (+!Ň &ĺŐĹ!ˆ ĺŐĹ!ŔĺŐĹ!Ú ĺŐĹ!ą ĺŐĹ!aŔ˛Ŕ*§ úÁŃáÉ Przewiń Wers Str. Roz. Wsz Liiku: Rivi Sivu Kapp LopBlättern: Zeil Seit Kapt AlleDéfiler: Ligne Page Chap ToutScrolla: Rad Sida Kap Hela Lista: Linea Pagina Cap. Tutto Blader: Lijn Blad Hfdst Alles Bla: Linje Side Kap Alle Despl.: Línea Página Cap. Todo Mudar: Linha Pagina Cap. Tudo Despl.: Línia Plana Cap. Tot ĺŐĹúŔGúŔ<¸8Í-(ÍŃ>>ę Ŕ7 ęŔ>ę Ŕ§ÁŃá§ÉĺŐĹúŔţÂO úŔţÂO úŔţ(úŔţ ÍuÍŃúŔ>ę Ŕ7 =ęŔ>ę Ŕ§ÁŃáÉĺŐĹúŔG!Đx§(~#§ ÷ô˛Ŕ*§ úÁŃá§ÉĺĹ!€6# xą řÁáÉĺŐĹy!ţ(#!@‘ţ(!€’ţ(!Ŕ“ţ(!€@y§(=ů]T! ÁÍćP* úÍćP* úÍćP* úÍćP* úÁŃáÉ> ę>ęA!  y§( ĺ>""Ŕ " úáúN"úO">ęúŔćęAÉ> ę>ęA!  y§( *GúN¸ 6*GúO¸ .Ŕ * ú>ęúŔę!úŔćęAÍŃ Í3  úÉ> ę>ęA!    ž # ÷őúŔćęAńÉĺŐĹ! Á@6# xą ř!˛Ŕ~#§(Í÷ öÁŃáÉĺĹÖ o&MD)))  0úŔţ( 8 V#F#Í' yţ őzƒ_ÁáÉĺŐĹk&)}ćđo Á ÁĹË!Ë ÁĹ{ć§(Ë8Ë=öxśw#wyśw#wÁŃáÉđ˙ˇŕ˙Íćđ@ćŕ@É>‘ŕ@É>äŕGŕHŕIÉĺŐÍć!`˜Ŕ>đ" üÍćŔ" üŃáÉĺŐ!`˜ y§(=ů> ‘W>ÍćÍ'(Í'(Í'(éőy§ ńń!`˜QÍćÍ'(Í'(Í'(éŃáÉĺĹú‚˙§(,>˙ŕO!˜`>" xą ř€>" xą ř`>" xą ř>ţŕOÁáÉĹw#< ú 6# úÁÉ!˜>"< ű! ˜"< ű!@˜6ń# úÉ!ŕ™ 6ň# ú!š>("< ű! š "< űÉ́Ĺ> ŕđđđđ/ćË7G>ŕđđđđđđđđđđ/ć°Gú€˙¨ ę˙xę€˙>0ŕú˙ÁÉţ(Ż>˙ę‚˙ÉĹ>˙ŕ$ˆ xą ű>ŕ$ÁÉőđ@ć€(đDţ‘ ôńɇ‡‡Ć€ęh˙ióúA˙ć ů*âű ňÉ>€ęh˙ióúA˙ć ů*âű ňÉ>€ęh˙@ióúA˙ć ů*âű ňɇ‡‡Ć€ęj˙kóúA˙ć ů*âű ňÉ>€ęj˙k@óúA˙ć ů*âű ňÉ˙ď=ď=|˙ď=˙˙ď=ď=˙ď=˙˙ď=ď=˙ď=˙˙ď=ď=ŕ˙ď=˙ď=ď=˙ď=ď=ď=ď=<ď=ď˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙MBFONTMonospaced @@@@@@   ŕ ŕ @ŔŔŕ``@€ @€ @ @@  `@@ @@@@@ @ @@ŕ@ @ŕ@ @`@ @@@€€ŕ     ŕ@Ŕ@@@@ŕŕ  @€€ŕŕ  `  ŕ€€  ŕ ŕ€€ŕ Ŕŕ€€ŕ  ŕŕ @@€€ŕ  ŕ  ŕŕ  ŕ ŕ@@ @ @€@ ŕŕ€@ @€ŕ  @@@ŕ ŕŕŕ€ŕŕ  ŕ   Ŕ  Ŕ  Ŕŕ€€€€€ŕŔ     Ŕŕ€€ŕ€€ŕŕ€€ŕ€€€ŕ€€€  ŕ   ŕ   ŕ@@@@@ŕ  ŕ   Ŕ   €€€€€€ŕ ŕ     ŕ      @     @ŕ  ŕ€€€ŕ    Ŕ ŕ  ŕŔ  ŕ€€ŕ ŕŕ@@@@@@      ŕ     @@     ŕ    @      ŕ@@@ŕ @@@€ŕ`@@@@@`€€@@@ ` `@ ŕ@ ŕ ŕ ŕ€€ŕ   ŕŕ€€€ŕ ŕ   ŕŕ ŕ€ŕ`@ŕ@@@@ŕ  ŕ ŕ€€Ŕ    @@@@@@ @€€  Ŕ  @@@@@@  ŕ   Ŕ    ŕ   ŕŕ  ŕ€€ŕ  ŕ Ŕ €€€ŕ€ŕ ŕ@`@@@     ŕ    @   ŕ   @     ŕ ŕŕ @€ŕ @@€@@ @@@@@@@€@@ @@€`€ŕŕŕŕŕŕŕ@ €`€ @ŕ     ŕ@€`@ŕ@@@@Ŕ   @ŕ@@@@@@ŕ@@@ŕ@@ € @€  @ŕ€ŕ ŕ @€@ @ŕ€ŕ ŕŕ     ŕ @ŕ @€ŕ @ŕ @€ŕŕ     ŕ @€@    ŔŔŕŕ`@ŕ@@ @ŕ€ŕ ŕ€@ @€ @ŕ€ŕ ŕŕ     ŕ @ŕ @€ŕ @ŕ @€ŕ@@@@@@@ŕ€€ŕ@€€€ Ŕ€ŕ @ ŕ  ŕ   0@@@@@@ŕ€ŕ ŕ ŕ ŕ€ŕŕ ŕ ŕ @€@ ŕ Ŕŕ€€@ŕ @@€ŕŕ ŕ@ŕ@ŕŔ @€ŕ@@`@Ŕ@@@€ŔŔŔŕ€€       @€Ŕ@Ŕŕ ŕ ŕ ŕ ŕ€@ @€@@@€ ŕ @@@ŕ @ŕŕ`ŕ€ ŕ @ŕ @€ŕ€@ŕ ŕ  @ŕ ŕ @ ŕ ŕ `€ŕ ŕ  ŕ ŕ @ŕ ŕ @ŕ€€€€ŕŕ€€€€ŕ@ €@ŕ€ŕ€ŕ @ŕ€ŕ€ŕŕ€€ŕ€€ŕ  ŕ€ŕ€ŕ€@ŕ@@ŕ @ŕ@@ŕ@ ŕ@@ŕ ŕ@@ŕŔ  ŕ  Ŕ @ ŕŕ  €@ŕ  ŕ@ŕ    ŕ@ ŕ  ŕP ŕ  ŕ ŕ  ŕ @ ŕ  ŕ  ŕ€@   ŕ @   ŕ@    ŕ    ŕ @  @@Ŕ€ŕ ŕ€ŔŔ Ŕ  Ŕ€€@ŕ ŕ ŕ @ŕ ŕ ŕ@ ŕ ŕ ŕP ŕ ŕ ŕ ŕ ŕ ŕ@ŕ ŕ ŕ @ŕ€€€ŕŕ€€ŕ@ €@ŕ ŕ€ŕ @ŕ ŕ€ŕŕ ŕ€ŕ  ŕ ŕ€ŕ€@@@@@@€@@@@@ €€€€ @@@@@ @  ŕ ŕ @ŕ   €@ŕ ŕ @ŕ  ŕ@ ŕ ŕP ŕ ŕ ŕ   ŕ@ŕ@ŕ ŕ ŕ€@  ŕ @  ŕ@   ŕ   ŕ @  ŕ ŕ€€ŕ ŕ€€   ŕ ŕMBFONTVariable pitch €€€€€€  PPřPřPP x ř(đ ŔČ @˜ŕ  @° Đ€€@€€€€€@€@@@@@€@ŕ@ @ŕ@@€Ŕ€ @@@€€@     @@Ŕ@@@@ŕŕ  @€€ŕŕ  `  ŕ€€  ŕ ŕ€€ŕ Ŕŕ€€ŕ  ŕŕ @@€€ŕ  ŕ  ŕŕ  ŕ ŕ€€@@€ @€@ ŔŔ€@ @€ŕ  @@@ŕ ŕŕŕ€ŕŕ  ŕ   Ŕ  Ŕ  Ŕŕ€€€€€ŕŔ     Ŕŕ€€ŕ€€ŕŕ€€ŕ€€€ŕ€€€  ŕ   ŕ   ŕ@@@@@ŕ  ŕ   Ŕ   €€€€€€ŕˆŘ¨ˆˆˆˆˆˆČ¨˜ˆˆŕ     ŕŕ  ŕ€€€ŕ    Ŕ ŕ  ŕŔ  ŕ€€ŕ ŕŕ@@@@@@      ŕ      @ˆˆˆ¨¨¨P   @      ŕ@@@ŕ @@@€ŕŔ€€€€€Ŕ€€@@@ Ŕ@@@@@Ŕ@ ŕ€@ŕ ŕ ŕ€€ŕ   ŕŕ€€€ŕ ŕ   ŕŕ ŕ€ŕ`@ŕ@@@@ŕ  ŕ ŕ€€Ŕ    €€€€€€@@@@@@€€€  Ŕ  €€€€€€€ř¨¨¨¨ŕ    @   @ŕ   Ŕ€ŕ   ` ࠀ€€ŕ€ŕ ŕ€Ŕ€€€Ŕ    ŕ    @ˆ¨¨¨P  @     ŕ ŕŕ @€ŕ @@€@@ €€€€€€€€@@ @@€P ŕŕŕŕŕŕŕ`€€`€€`ŕ     ŕ@€`@ŕ@@@@Ŕ  ¨@ŕ@@@@@@ŕ@@@ŕ@@ € @€P @ŕ€ŕ ŕ @€@ @ŕ€ŕ ŕŕ     ŕ @ŕ @€ŕ @ŕ @€ŕŕ     ŕ@€€@HHŔŔđřP ü\T @ŕ€ŕ ŕ€@ @€ @ŕ€ŕ ŕŕ     ŕ @ŕ @€ŕ @ŕ @€ŕ€€€€€€@ŕ€€ŕ@€€€ Ŕ€ŕˆpPpˆŕ  ŕ  °€€€€€€ŕ€ŕ ŕ ŕ x„´¤´„xŕ ŕ ŕ$HH$ŕ Ŕx„´¤„x@ŕ @@€ŕŕ ŕ@ŕ@ŕŔ @€ŕ@@`Ŕ@@@@€   ŕ€€ĐĐPPPPP€€Ŕ@Ŕŕ ŕ ŕ ŕ ŕH$H€€€  (8€€€°ˆ 8ŕ ŕ(č @ŕ @€ŕ€@ŕ ŕ   @ŕ ŕ  @ ŕ ŕ P ŕ ŕ  ŕ ŕ  @ŕ ŕ  @ŕ€€€€ŕŕ€€€€ŕ@ €@ŕ€ŕ€ŕŕ€€ŕ€€ŕ ŕ€€ŕ€€ŕ  ŕ€ŕ€ŕ€@ŕ@@ŕ @ŕ@@ŕ@ ŕ@@ŕ ŕ@@@ŕpHHčHHp¨ˆČ¨˜ˆ€@ŕ  ŕ@ŕ    ŕ@ ŕ  ŕP ŕ  ŕPpˆˆˆp @ řˆ˜¨Čˆř€@   ŕ @   ŕ@    ŕ    ŕ @  @@Ŕ€ŕ ŕ€Ŕ@ Ŕ  Ŕ€€@ŕ ŕ ŕ @ŕ ŕ ŕ@ ŕ ŕ ŕP ŕ ŕ ŕ ŕ ŕ ŕ@ŕ ŕ ŕ @ŕ€€€ŕŕ€€ŕ@ €@ŕ ŕ€ŕ @ŕ ŕ€ŕŕ ŕ€ŕ  ŕ ŕ€ŕ€@@@@@@€€€€€@ @@@@ @@@@@ @ p` @ŕ    €@ŕ  ŕ @ŕ   ŕ@ ŕ  ŕP ŕ  ŕ ŕ   ŕ@ŕ@ř¨¨ř@€@   ŕ @   ŕ@    ŕ    ŕ @  ŕ ŕ€€ŕ  ŕ€€   ŕ ŕpř €hšc€ ŁcĽ~ c#Ŕcă& cű/W cR96< " MAKBET " WILLIAM SHAKESPEARE OSOBY Dunkan - król szkocki Malkolm i Donalbein - jego synowie Makbet i Banko - wodzowie Makduf, Lennox, Rosse, Menteith, Angus, Caithness -panowie szkoccy Fleance - syn Banka Siward - hrabia Northumberland, dowódca wojsk angielskich Młody Siward - jego syn Sejton - oficer pod rozkazami Makbeta Chłopiec - syn Makdufa Lekarz angielski Lekarz szkocki Żołnierz OdŸwierny Starzec Lady Makbet Lady Makduf Dama - na usługach Lady Makbet Hekate i Trzy Czarownice Lordowie, panowie, dowódcy wojsk, żołnierze, zbójcy, słudzy i gońcy. Duch Banka i wiele innych zjawisk. Rzecz dzieje się przy końcu czwartego aktuw Anglii, przez wszystkie inne - w Szkocji. AKT PIERWSZY SCENA PIERWSZA Pusta okolica. Grzmoty i błyskawice. T r z y c z a r o w n i c e wchodzš PIERWSZA CZAROWNICA Rychłoż się zejdziem znów przy blasku Błyskawic i piorunów trzasku? DRUGA CZAROWNICA Gdy bitwa owdzie wrzšca Docišgnie się do końca. TRZECIA CZAROWNICA Więc przed zachodem słońca, PIERWSZA CZAROWNICA Gdzież schadzka? DRUGA CZAROWNICA Jak ten chrust Na wrzosach. TRZECIA CZAROWNICA Tam Makbet z naszych ust Dowie się o swych losach. PIERWSZA CZAROWNICA Słyszę głos arcywiedŸmy. WSZYSTKIE TRZY Ropucha skrzeczy. JedŸmy! Szpetnoœć upięknia, pięknoœć szpeci; Nuże przez mgły i par zamieci! Znikajš. SCENA DRUGA Obóz pod Forres. Wojenna wrzawa za scenš. K r ó l D u n k a n, M a l k o l m, D o n a l b e i n, L e n n o x z orszakiem wchodzš i spotykajš rannego Ż o ł n i e r z a. DUNKAN Cóż to za człowiek krwiš zbroczony? Wnoszšc Z jego ran, będzie on mógł nam udzielić Najœwieższš wieœć o bitwie. MALKOLM Jest to mężny Wojownik, panie, którego odwadze Winienem wolnoœć. Witaj, przyjacielu! Powiedz królowi, jaki był los bitwy, Kiedyœ jej pole opuszczał. ŻOŁNIERZ Wštpliwy, Jak los dwóch burzš miotanych pływaków. Którzy o siebie zwarci wysilajš Całš swš sztukę. Okrutny Makdonwald (Godzien haniebnej nazwy buntownika, Bo go natura mnóstwem wszelkich złoœci Uposażyła), wsparty posiłkami Kemów z zachodnich wysp i galloglasów. Brał już nad nami górę i fortuna, Jak nierzšdnica, zdała się uœmiechać Przeklętej jego sprawie: gdy wtem Makbet, Dzielny nasz Makbet, gardzšc szalš szczęœcia, Mieczem, dymišcym się krwiš jak kadzidłem, Torujšc sobie drogę wœród zastępów, Przedarł się aż do zdrajcy i dopóty Nieubłagane zadawał mu cięcia, Aż go rozršbał od czaszki do szczęki I głowę jego zatknšł u blank naszych. DUNKAN O zacny mężu, waleczny Makbecie! ŻOŁNIERZ Jak gdy ze wschodu, skšd słońce zabłysło, Wypada burza brzemienna gromami, Tak z radosnego nam przed chwilš Ÿródła Wynikła nagle bieda. Uważ, królu: Zaledwie słusznoœć, uzbrojona męstwem, Zmusiła nędznych kemów do ucieczka. Aliœci szczęœcia próbujšc na nowo, Wzmocniony œwieżym ludem i rynsztunkiem,Natarł norweski władca. DUNKAN Nie strwożyłoż To naszych wodzów, Makbeta i Banka? ŻOŁNIERZ Jak wróble orła albo lwa zajšce. Zaprawdę, zdało się, że to dwa działa Podwójnie ostrym ładunkiem nabite. Z tak podwojonš uderzyli silš Na nieprzyjaciół. Czy chcieli się skšpać W goršcych ranach, czy też upamiętnić Drugš Golgotę, tego już nie umiem Powiedzieć. Siły już mnie opuszczajš I rany moje wzywajš pomocy. DUNKAN Zdobiš cię one tak samo jak wieœci, Które przyniosłeœ: jak jedne, tak drugie Tchnš chwałš. Niech go opatrzš lekarze. Ż o ł n i e r z wsparty na ramieniu dwóch innych wychodzi. Wchodzi R o s s e. Któż się to zbliża? MALKOLM Szlachetny tan Rosse. LENNOX Skwapliwy poœpiech widać w jego oczach. Kto tak wyglšda, ten bywa zwiastunem Niezwykłych rzeczy. ROSSE Niech Bóg chroni króla! DUNKAN Witaj, szlachetny tanie! skšd przybywasz? ROSSE Z Fajf, miłoœciwy królu, gdzie norweski Sztandar przed naszym pochylony wieje I chłodzi nasze wojska. Dumny Norweg, Sam przez się silny, a do tego jeszcze Wsparty przez tego nikczemnego zdrajcę Tana Kawdoru, srogi bój rozpoczšł - Gdy wtem Bellony szczęsny oblubieniec, Makbet, okryty zbrojš, jako skała Stanšł przeciwko niemu i samowtór Ramię z ramieniem, ostrze z ostrzem starłszy, Ukrócił hardy jego umysł: słowem, Zwycięstwo przy nas. DUNKAN Szczęsny dniu! ROSSE Król Sweno Prosi o pokój i nie wprzód mu wolno Pogrzebać ludzi poległych w tej bitwie, Aż nam do skarbca na wyspie Sankt Kolmes Dziesięć tysięcy dolarów wypłaci. DUNKAN Nie będzie mi już bruŸdził ten tan Kawdor; Już zdradom jego naznaczona meta. IdŸ mu œmierć obwieœć, tanie, i Makbeta Powitaj jego mianem. ROSSE Œpieszę panie. DUNKAN Co on utracił, to Makbet dostanie. Wychodzš wszyscy. SCENA TRZECIA Dzika okolica. Grzmi. Wchodzš T r z y c z a r o w n i c e. PIERWSZA CZAROWNICA Gdzieœ była, siostro? DRUGA CZAROWNICA Wieprzem rżnęła. TRZECIA CZAROWNICA A ty gdzie? Opisz swoje dzieła. PIERWSZA CZAROWNICA Żona jednego kupca wełny Kasztanów miała rańtuch pełny I złote łuszczyła z nich jšdro. „Daj mi je ”, rzekłam, a ta kukła Ze wzgardš na mnie fukła: „Precz, stary czopie, precz, ty flšdro! ” Poczekaj no, pomyœlałam, ptaszku, Pokażę ja ci, czym ja czop! Mšż jej popłynšł do Damaszku, Na sicie œmignę za nim w trop I w spodzie okrętu skurczona Przycupnę jak szczur bez ogona; Za babę odpowie mi chłop. DRUGA CZAROWNICA Mój wiatr ci dam. TRZECIA CZAROWNICA I ja mój dam. PIERWSZA CZAROWNICA Dziękuję wam. W mocy mej wszystkie inne mam; Wszystkie porty, gdzie szalejš, I przecišgi, kędy wiejš Zmiennš róży swej kolejš; Kłuć go będę, szczypać, dręczyć, Cherlać musi i kawęczyć; Snu nie znajdzie w noc i we dnie. Przez dni siedm, siedm razy siedm Pastwš będzie wrażych wiedm; A jeżeli z burz nawały Okręt jego ma wyjœć cały, Trzeba, by go wichrów szały Tęgo pierwej skołatały. Patrzcie, co to ja mam. DRUGA CZAROWNICA Pokaż nam. Jakiœ skóry kawalec. PIERWSZA CZAROWNICA Sternika to jest palec, Którego orkan mój pomacał, Kiedy do domu wracał. TRZECIA CZAROWNICA Tršba brzmi, puzon dmie: Makbet, Makbet zbliża się. WSZYSTKIE TRZY Dalej, dalej, siostry wiedŸmy, Czarodziejski kršg zawiedŸmy Ot tak, ot tak, ot tak; Trzykroć tak i trzykroć wspak, Trzykroć jeszcze do dziewięciu: Pst! - już po zaklęciu. Wchodzš M a k b e t z B a n k o. MAKBET Tak ponurego dnia i tak pięknego, Jak żyję, nigdy jeszcze nie widziałem. BANKO Dalekoż jeszcze Forres? Ale któż sš Te tam postacie wywiędłe i szpetne? Nie zdajš się mieć nic wspólnego z ziemiš, Sš jednak: na niej. Żyweż wy jesteœcie? Zdolne na ludzkš mowę odpowiedzieć? Zdawałoby się, ze mnie rozumiecie, Bo wszystkie razem chude swoje palce Do ust zapadłych przykładacie. Pozór Niewieœci macie, ale wasze brody Nie pozwalajš mi w tę płeć uwierzyć. MAKBET Jeœli możecie, mówcie - kto jesteœcie?? PIERWSZA CZAROWNICA Czeœć ci, Makbecie! Czeœć ci, tanie Glamis! DRUGA CZAROWNICA Czeœć ci, Makbecie! Czeœć ci, tanie Kawdor! TRZECIA CZAROWNICA Czeœć ci, Makbecie! Przyszły królu, czeœć ci! BANKO Czego się wzdrygasz, zacny przyjacielu? Zdajesz się jakby przerażony wróżbš Tak mile brzmišcš? W imię prawdy! mówcie:Czyœcie wy tylko łudzšcymi mary, Czy rzeczywiœcie tym, czym się rzekomo . Jawicie oku? Szlachetnego mego Współtowarzysza broni pozdrawiacie Rzędem tytułów, przechodzšcych wszelkie Jego nadzieje, mnie nic nie mówicie. Jeœli, œwiadome siejby czasu, wiecie, Które się ziarno udać ma, a które Zmarnieć, żadnego nie wydawszy plonu, Przemówcie do mnie, który ani stoję O wasze względy, ani się niełaski Waszej obawiam, CZAROWNICE Czeœć ci, Banko, czeœć! PIERWSZA CZAROWNICA Mniej wielkim będziesz niż Makbet, a większym. DRUGA CZAROWNICA Nie tak szczęœliwym, a przecie szczęœliwszym. TRZECIA CZAROWNICA Nie będšc królem, królów płodzić będziesz:Czeœć wam więc obu, Makbecie i Banko! PIERWSZA CZAROWNICA Makbecie, Banko, czeœć wam! DRUGA CZAROWNICA Czeœć wam! TRZECIA CZAROWNICA Czeœć wam! MAKBET Ciemne Sybille, więcej mi powiedzcie! Przez œmierć Sinela jestem tanem Glamis, O tym wiem; ale skšdże tanem Kawdor? Tan Kawdor żyje w szczęœciu i dostatku. Królem zaœ zostać jest to dla mnie rzeczš Mniej jeszcze mieœcić się mogšcš w sferzePrawdopodobieństw niż być tanem Kawdor, Mówcie, skšd macie tę dziwnš wiadomoœć? I w jakim celu nas tu na tych wrzosach Zatrzymujecie tak dziwnym proroctwem? Odpowiadajcie, rozkazuję wam. C z a r o w n i c e znikajš. BANKO Ziemia wydaje bańki tak jak woda: Mieliœmy próbę ich. Gdzież one prysły? MAKBET W powietrze. Co się zdawało cielesne, To się rozwiało jako z wiatrem oddech, Gdyby się były jednš chwilę dłużej Wstrzymały! BANKO Powiedz mi, czy rzeczywiœcie Było tu coœ takiego, o czym mówim, Czy też, nie wiedzšc o tym, spożyliœmy Owej niezdrowej roœliny, od której Zmysły durzejš? MAKBET Masz być ojcem królów. BANKO A ty sam królem. MAKBET I tanem Kawdoru. Nie także brzmiało to, coœmy słyszeli? BANKO Tak, co do joty. Któż to ku nam zdšża? Wchodzš R o s s e i A n g u s. ROSSE Król się z najwyższš radoœciš dowiedział O tym podwójnym zwycięstwie, Makbecie. Kiedy mu twoje osobiste starcie Z wodzem powstańczych wojsk opisywano, Zdumienie wiodło w nim spór z uwielbieniemI usta jego sypały pochwały; Lecz słów mu na nie zbrakło, gdy usłyszał, Jakeœ to jeszcze w tym samym dniu, niczym Nieustraszony, bo nawet widokiem Własnego dzieła, na pobojowisku Rozbił norweskie hufce. Lotem ptaka Szła wieœć za wieœciš, a każdy jej goniec Podnosił twoje zasługi w obronie Praw majestatu i dodawał wštku Do chwały twego imienia. ANGUS Jesteœmy Przysłani, wodzu, żeby ci oznajmić Królewskie dzięki, żeby cię przed króla Powieœć oblicze, nie żeby wypłacić Dług walecznoœci twojej przynależny. ROSSE Na wstęp do większych zaszczytów, Makbecie, Jakieć czekajš, kazał mi król ciebie Powitać tanem Kawdoru. Czeœć ci więc pod tym tytułem, cny tanie, Bo od tej pory on jest twoim. BANKO do siebie Przebóg! Więc szatan mówi prawdę? MAKBET. Kawdor żyje, Dlaczegoż w cudze szaty mnie stroicie? ROSSE Ten, co tę nazwę nosił, żyje jeszcze; Ale na życiu, którego niegodzien, Surowy cięży wyrok! Czy on w zmowie Był z Norweżczykiem, czy skrytš pomocš Wspierał przywódcę buntu, czy nareszcie Knuł z obydwoma zamach na kraj własny, Tego ja nie wiem, tylko wiem, że zdrada Stanu, wyznana i udowodniona, Upadku jego stała się przyczynš. MAKBET do siebie Glamis i Kawdor! Najważniejszej jeszcze Brakuje rzeczy. głoœno Dzięki wam, panowie; na stronie do B a n k a Wštpiszże widzieć twe dzieci królami, Gdy ci te same usta to przyrzekły, Które nazwały mnie tanem Kawdoru? BANKO podobnież do niego Wieszczba ta, jeœli wiarę w niej położysz, Może zapalić w tobie niebezpiecznš Żšdzę korony. Często, przyjacielu, Narzędzia piekła prawdę nam podajš, Aby nas w zgubne potem sieci wplštać; Łudzš nam duszę uczciwym pozorem, Aby nas znęcić w przepaœć następstw; głoœno Słówko, Moœci panowie. MAKBET do siebie Dwie wróżby, będšce Niby prologiem œwietniejszej przyszłoœci, Już się sprawdziły. głoœno Za trud wasz, panowie, Wdzięczny wam jestem. znowu do siebie To nadprzyrodzone Proroctwo złym być nie może, nie może Także być dobrym. Jestli złym, dlaczegóż Zapowiedziało mi wiernie godziwy Poczštek mego powodzenia? jestli, Przeciwnie, dobrym, dlaczegóż mi skrycie Nasuwa myœli, od których strasznego Obrazu włos mi się jeży i serce Moje hartowne w kontr naturze bije? Obecna zgroza nie tyle jest straszna, Ile okropne twory wyobraŸni, Mordercze widma, bytujšce dotšd Tylko w fantazji mojej, tak dalece Wstrzšsajš moje jestestwo, że wszystkie Męskie me władze w sen się ulatniajš I to jest tylko we mnie, czego nie ma, BANKO na stronie Czy uważacie, jak się nasz przyjaciel Zadumał? MAKBET zawsze do siebie Chceli los, abym był królem, Niech mię bez przyczynienia się mojego Ukoronuje. BANKO jak wyżej Nowe dostojeństwa Sš snadŸ dla niego jako nowa suknia, Która czas jakiœ noszona dopiero Dobrze przystaje. MAKBET jak wyżej Niech będzie, co będzie; Czas wszystko równo w swym unosi pędzie.BANKO Szlachetny tanie, czekamy na ciebie. MAKBET Wybaczcie, umysł mój był zaprzštniony Odgrzebywaniem zapomnianych rzeczy. Trud wasz, panowie moi, zapisałem Do księgi, którš co dzień odczytuję. IdŸmy do króla. do B a n k a Nie zapomnij o tym, Co zaszło, a gdy czas znajdziesz po temu I bieg wypadków pokaże, o ile Można do tego wagę przywišzywać, Poufnie o tym pomówimy znowu. BANKO Najchętniej. MAKBET Teraz doœć. IdŸmy, panowie. Wychodzš. SCENA CZWARTA Forres. Pokój w pałacu. Odgłos tršb. Wchodzi D u n k a n, za nim M a l k o l m, Do n a l b e i n, L e n n o x i orszak. DUNKAN Czy wykonany wyrok na Kawdorze? I ci, co byli w tym celu wysłani, Sšli z powrotem już? MALKOLM Jeszcze ich nie ma, Ale mówiłem z kimœ, co był obecny Przy jego œmierci; bez ogródki wyznał On swojš zdradę, błagał przebaczenia Waszej królewskiej moœci i okazał Szczery, głęboki żal; nic w cišgu życia Nie odznaczyło go tak szlachetnoœciš Jak rozstawanie się z życiem. Umierał, Jakby był w œmierci ćwiczony, i jako Nikczemnš fraszkę odrzucił od siebie To, co mu było najdroższe. DUNKAN Nie sposób Z oblicza dociec usposobień duszy. Ja w tym człowieku pokładałem ufnoœć Najzupełniejszš, nieograniczonš. - Witaj, przezacny kuzynie. Wchodzš M a k b e t, B a n k o, R o s s e i A n g u s. Niewdzięcznoœć Kamieniem właœnie tłoczyła mi serce. Takeœ daleko naprzód się posunšł, Ze najskwapliwszy pochop zawdzięczenia Nie zdołałby cię doœcignšć. Wolałbym, Żebyœ był zasług nie tyle położył, Bobym mógł prędzej znaleŸć odpowiedni Stosunek podzięk i nagród. Przyjm chociaż W ich niedostatku to szczere wyznanie, Żem więcej dłużny, niżem oddać w stanie. MAKBET Służba i honor, którym życie œwięcę, W wykonywaniu swoich obowišzków Hojnš znajdujš już nagrodę. Waszej, Królewskiej moœci pozostaje tylko Przyjmować owoc naszych usiłowań; Boć siły nasze sš dziećmi, sługami Tronu i państwa i pełniš jedynie Swojš powinnoœć, œciœle wypełniajšc To, co im miłoœć ku swemu monarsze I dobro kraju nakazuje. DUNKAN BšdŸ mi Pozdrowion na tym miejscu; jesteœ drzewem Mego szczepienia, które pielęgnować Będę, ażeby bujnie się rozrosło. Szlachetny Banko, tyœ nie mniej położył Zasług i nie mniej też będzie wiadomym, Żeœ je położył. PójdŸ, niech cię przycisnę Do mego serca. BANKO Będęli na takim Rósł gruncie, żniwo twoim będzie, królu. DUNKAN Obecna moja radoœć w pełni swojej Nie zapomina o troskach. Synowie, Krewni, tanowie i wy zgoła wszyscy, Którzy najbliżej nas stoicie, wiedzcie, Żeœmy koronę naszš zamierzyli Zdać najstarszemu z synów, Malkolmowi, Który się odtšd księciem Kumberlandu Nazywać będzie. Nie on jednak tylko Sam jeden nowš ma otrzymać godnoœć; Znaki szlachectwa jako gwiazdy błyszczeć Będš na wszystkich, którzy tego warci. Terazże dalej do Inverness! Sprawcie, Bym wam i nadal był obowišzany. MAKBET Starać się o to będziem. Sam poœpieszę Ucieszyć ucho mojej żony wieœciš O bliskim władcy naszego przybyciu. Wybaczy wasza królewska moœć przeto, Ze się oddalę. DUNKAN Kochany Kawdorzel MAKBET do siebie Ksišżę Kumberland! Trzeba mi usunšć Z drogi ten szkopuł, inaczej bym runšć Musiał w pochodzie. Gwiazdy, skryjcie œwiatło, Czystych swych blasków nie rzucajcie na tło Mych czarnych myœli; nie pozwólcie oku Napotkać dłoni ukrytej w pomroku, Aby się mogło przy spełnieniu zatrzeć To, na co strach mam po spełnieniu patrzeć. Wychodzi. DUNKAN W istocie dzielny to człowiek, mój Banku, Nie mogę się doœć jego zaletami I oddawaniem mu pochwał nasycić: To bankiet dla mnie. Udajmyż się za nim Tam, gdzie nas jego troskliwoœć uprzedza. Nieporównany to skarb taki krewny. Odgłos tršb. Wychodzš. SCENA PIĽTA Inverness. Pokój w zamku M a k b e t a. Wchodzi L a d y M a k b e t czytajšc list. LADY MAKBET „Spotkałem je w dniu zwycięstwa i przekonałem się najdowodniej, że ich wiedza przechodzi zakres œmiertelnej natury. Kiedy, pałajšc chęciš dowiedzenia <݈Šj ľA 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjH, `^ c ž 2 c đy c i#D Œ&c€Ť-Ë cv7ńYsię czegoœ więcej, miałem im dalsze czynićpytania, rozpłynęły się w powietrzu i znikły. Jeszczem stał odurzony tym trafem, gdy wtem nadeszli posłowie odkróla, powitali mię tanem Kawdoru, którym to tytułem pozdrowiły mię były przed chwilš owe tajemnicze zjawiska, przekazujšc mi zarazem na póŸniej œwietniejszy tytuł wyrazami: ŤCzeœć ci, przyszły królu! ť Uznałem za stosowne uwiadomić cię o tym, droga wielkoœci mojejuczestniczko, abyœ przez niewiadomoœć, jaka ci przyszłoœć jest zapowiedziana, nie straciła należnego udziału w wynikajšcej stšd radoœci. WeŸ to do serca i bšdŸ zdrowa. ” Glamisu tanem jesteœ i Kawdoru, I będziesz, czym ci, że będziesz, wróżono;Boję się tylko, czy twoja natura, Zaprawna mlekiem dobroci, obierze Najkrótszš drogę ku temu. Znam ciebie, Rad byœ być wielkim, nie wolnyœ od dumy, Ale uczciwie chciałbyœ cel jej posišœć; Wyniosłoœć chciałbyœ zgodzić ze œwiętoœciš; Nieprawo grać byœ nie chciał, a jednakże Pragnšłbyœ krzywo wygrać. O Glamisie! Chciałbyœ pozyskać to, coc głoœno woła: „Uczyń tak! chceszli mieć to, czego pragniesz ”, A czego lękasz się dokonać bardziej, Niż pragniesz, aby nie było spełnionym. Spiesz się, przybywaj, abym duch mój mogła Przelać w twe ucho i ust mych potęgš Rozwiać to wszystko, co od twojej głowy Oddala kršg ów złoty, którym, widno, Sam los i wpływy tajemniczych potęg Postanowiły cię uwieńczyć. Cóż tam? Wchodzi S ł u g a. SŁUGA Król na noc będzie tu. LADY MAKBET Szalony jesteœ. Nie jestże z nim twój pan? Gdyby tak było,Byłby mię o tym uwiadomił. SŁUGA Wybacz, Dostojna lady, szczerš mówię prawdę - Nasz tan przybędzie lada chwila: jeden Nadworny luzak przyniósł tę wiadomoœć, Tak zadyszany, że mu tchu nie stało Do wymówienia jej. LADY MAKBET Niechaj mu dadzš Wszelkie wygody. Wielkš wieœć zwiastuje: Nie dziw, że stracił dech. Wychodzi S ł u g a . Ochrypł kruk nawet, Który fatalne przybycie Dunkana Do mych bram, kraczšc, obwieszcza. PrzybšdŸcie, PrzybšdŸcie, o wy duchy, karmiciele Zabójczych myœli, z płci mej mię wyzujcie I napełnijcie mię od stóp do głowy Nieubłaganym okrucieństwem! Zgęœćcie Krew w moich żyłach: zatamujcie wszelki W mym łonie przystęp wyrzutom sumienia, By żaden poszept natury nie zdołał Wielkiego mego przedsięwzięcia zachwiać Ni stanšć w poprzek między mnš a skutkiem! Zbliżcie się do mych piersi, przeistoczcie W żółć moje mleko, o wy, œmierć niosšce Potęgi, które niewidzialnie kršżšc Na szkodę œwiata czatujecie! Spuœć się, Ponura nocy, oblecz się w najgęstszy Dym piekieł, aby mój sztylet nie ujrzał Rany przez siebie zadanej i niebo, Przez nie doœć ciemny kir mroku przejrzawszy, Nie zawołało: „Stój! ” Wchodzi M a k b e t. Dzielny Glamisie! Wielki Kawdorze! Stokroć jeszcze większy Oczekujšcš cię przyszłoœciš! List twój Daleko przeniósł mię nad zakres marnej TeraŸniejszoœci i w obecnej chwili Czuję następne. MAKBET Luba żono, Dunkan Zjeżdża tu na noc. LADY MAKBET I odjeżdża? MAKBET Jutro. Taki przynajmniej jego zamiar. LADY MAKBET Nigdy Nie ujrzy słońce tego jutra! Twoje Oblicze, mężu, jest istnš tablicš, Na której skryte rzeczy można czytać. Chcšc œwiat oszukać stosuj się do œwiata, Ubierz w uprzejmoœć oko, dłoń i usta, Wyglšdaj jako kwiat niewinny, ale Niechaj pod kwiatem tym wšż się ukrywa. Dołóżmy wszelkich starań, żeby tego, Co tu ma przybyć, przyjšć jak najlepiej, Myœl o tym tylko, memu zaœ myœleniu Pozostaw wielkie zadanie tej nocy, Które, jeœli się działać nie ustraszym, Nada blask przyszłym dniom i nocom naszym. MAKBET Pomówim o tym jeszcze. LADY MAKBET Rozjaœń czoło: Lęka się, kto się nie patrzy wesoło. Resztę zdaj na mnie. Wychodzš. SCENA SZÓSTA Tamże. Przed zamkiem. Odgłos obojów. Słudzy M a k b e t a rozstawieni, Wchodzš D u n k a n, M a l k o l m, D o n a l b e i n, B a n k o, L e n n o x, M a k d u f, R o s s e i A n g u s. Za nimi orszak królewski. DUNKAN Zamek ten w miejscu wdzięcznym położony,Powietrze jego przyjemnie napawa I rzeŸwi moje zmysły. BANKO Goœć wiosenny, Jaskółka, owdzie u blank się gnieżdżšca, Wskazuje swoim pobytem, że niebo Tchnie tu przyjaŸnie: nie ma gzymsu, łuku, Zakšta, gdzie by ten ptak nie przyczepił Dla swoich pisklšt wiszšcej kołyski. Zauważyłem, że gdzie te ptaszyny Najchętniej goszczš, tam powietrze bywa Najczystsze. Wchodzi L a d y M a k b e t. DUNKAN Otóż nasza cna gosposia. Życzliwoœć, której odbieramy dowód, Często nas trudów nabawia, jednakże Wdzięczniœmy za niš, bo z serca pochodzi; Powiedz nam przeto, milady: „Bóg zapłać ”, I bšdŸ nam wdzięcznš za to, że cię trudzim. LADY MAKBET Wszelkie usługi po dwakroć spełnione Pod każdym względem, następnie w dwójnasób Byłyby jeszcze za błahe, za liche Do wyrównania temu wysokiemu, Drogocennemu zaszczytowi, którym Wasza królewska moœć nasz dom obdarzasz. Pomni łask dawnych i œwieżo doznanych, Będziem się, panie, za pomyœlnoœć twojš Szczerze modlili. DUNKAN Gdzież jest nasz tan Kawdor? Biegliœmy za nim w trop; chcieliœmy nawet Nocleg dla niego przygotować, ależ Jemu niełatwo sprostać w konnej jeŸdzie I miłoœć jego, szybsza od rumaka, Dawno musiała nas uprzedzić. Tak więc, Piękna, kochana gosposiu, jesteœmy Na tę noc goœciem waszym. LADY MAKBET Słudzy waszej Królewskiej moœci zawsze sš gotowi Zdać porachunek z tego, co im było Dane pod zarzšd, i na rozkaz waszej Królewskiej moœci powrócić jej własnoœć. DUNKAN Podaj mi rękę, nadobna milady; ZaprowadŸ mię do gospodarza domu: Wielce kochamy go i nie przestaniem Nadal go o tym przekonywać. Pozwól. Wychodzš. SCENA SIÓDMA Tamże. Pokój w pałacu. Odgłos obojów. Pochodnie pozapalane. Krajczy nadworny, a za nim kilku sług z półmiskami i różnym przyrzšdem przechodzš przez scenę. Po niejakiej chwili wchodzi M a k b e t. MAKBET Jeœli to, co się ma stać, stać się musi, Niechby przynajmniej stało się niezwłocznie. Gdyby ten straszny cios mógł przecišć wszelkie Dalsze następstwa, gdyby ten czyn mógł być Sam w sobie wszystkim i końcem wszystkiego Tylko tu, na tej doczesnej mieliŸnie, O przyszłe życie bym nie stał. Lecz zwykleW podobnych razach tu już kaŸń nas czeka.Krwawa nauka, którš dajem, spada Na własnš naszš głowę, Sprawiedliwoœć Zwraca podanš przez nas czarę jadu Do własnych naszych ust. Z podwójnych względów Należy mu się u mnie bezpieczeństwo: Jestem i krewnym jego, i wasalem. To samo zbyt już przeważnie potępia Taki postępek - lecz jestem, co więcej, I gospodarzem jego, który winien Drzwi zamknšć jego zabójcy, nie, owszem, Sam mu do piersi zbójczy nóż przykładać. A potem - Dunkan tak skromnie piastował Swš godnoœć, tak był nieskalanie czystym W pełnieniu swego wielkiego urzędu, Że cnoty jego, jak anioły nieba, Piorunujšcym głosem œwiadczyć będš Przeciw wyrodnym sprawcom jego œmierci,I litoœć, jako nowo narodzone, Nagie niemowlę lub cherub siedzšcy Na niewdzialnych, powietrznych rumakach, Wiać będzie w oczy każdemu okropny Obraz tej zbrodni, aż łzy wiatr zalejš. Jeden, wyłšcznie jeden tylko bodziec Podżega we mnie tę pokusę, to jest Ambicja, która przeskakujšc siebie Spada po drugiej stronie. Wchodzi L a d y M a k b e t. Cóż tam? LADY MAKBET Właœnie Wstał od wieczerzy. Po coœ się oddalił? MAKBET Czy pytał o mnie? LADY MAKBET Ty mnie o to pytasz? MAKBET Nie postępujmy dalej na tej drodze: Dopiero co mnie obdarzył godnoœciš I sam dopiero co sobie kupiłem Złotš u ludzi sławę, sławę, którš Godziłoby się jak najdłużej w œwieżym Utrzymać blasku, nie zaœ tak skwapliwie Odrzucać. LADY MAKBET Byłaż pijana nadzieja, Co cię niedawno jeszcze kołysała? Zasnęłaż potem i budziż się teraz, Żeby ospale, trwożnie patrzeć na to, Na co tak raŸnie wtedy poglšdała? Nie lepsze dajesz mi wyobrażenie I o miłoœci twojej. Maszli skrupuł Mężnie w czyn przelać to, czego pożšdasz?Chciałbyœ posiadać to, co sam uznajesz Ozdobš życia, i chcesz żyć zarazem W własnym uznaniu jak tchórz albo jako Ów kot w przysłowiu gminnym, u którego „Nie œmiem ” przeważa „chciałbym ”. MAKBET Przestań, proszę. Na wszystkom gotów, co jest godne męża; Kto więcej waży, nie jest nim. LADY MAKBET I jakiż Zły duch ci kazał tę myœl mi nasunšć? Kiedyœ jš powzišł, wtedy byłeœ mężem: O ile byœ był więcej tym, czym byłeœ, O tyle więcej byłbyœ nim. Nie była Wtedy po temu pora ani miejsce, Jedno i drugie stworzyć byłbyœ gotów; Teraz się jedno i drugie nastręcza, A ty się cofasz? Byłam karmicielkš I wiem, jak to jest słodko kochać dziecię, Które się karmi; byłabym mu jednak Wyrwała była pierœ z ust nadstawionych, Które się do mnie tkliwie uœmiechały, I roztrzaskała czaszkę, gdybym była Zobowišzała się do tego czynu, Jak ty do tego. MAKBET Gdybyœmy chybili? LADY MAKBET Chybić! Obwaruj jeno swoje męstwo, A nie chybimy. Skoro Dunkan zaœnie (Co naturalnie po trudach dnia prędko Pewnie nastšpi), przyrzšdzonym winem Dwóch pokojowców jego tak uraczę, Ze się ich pamięć, ten stróż mózgu, w parę, A władz siedlisko zamieni w alembik. Gdy snem zwierzęcym ujęci jak trupy Spoczywać będš, czegóż nie zdołamy Dokazać wtedy ze œpišcym Dunkanem? Czego nie złożyć na jego pijanš Służbę, na którš spadnie cała wina Naszego mordu? MAKBET RodŸ mi samych chłopców! Bo męstwa twego nieugięty kruszec Nic niewieœciego od dziœ dnia nie spłodzi. Skoro tych œpišcych ludzi krwiš pomażem I użyjemy ich własnych sztyletów, Któż nie pomyœli, że ta zbrodnia była Ich dziełem? LADY MAKBET Któż ma pomyœleć inaczej? Jeżeli zwłaszcza jękiem i lamentem Nad jego œmierciš napełnimy zamek. MAKBET Niech się więc stanie! Wszystkie moje siły Nagnę do tego okropnego czynu. IdŸmy i szydŸmy z œwiata jasnym czołem: Fałsz serca i fałsz lic muszš iœć społem. Wychodzš. AKT DRUGI SCENA PIERWSZA Inverness. Dziedziniec zamkowy. Wchodzš B a n k o i F l e a n c e, przed nimi sługa z pochodniš. BANKO Jak póŸno już w noc, chłopcze? FLEANCE Księżyc zaszedł; Bicia zegaru nie słyszałem. BANKO Księżyc Zachodzi teraz około dwunastej. FLEANCE Musi już póŸniej być, mój ojcze. BANKO WeŸ no Mój miecz. Tam w niebie spać się widać kładš Po gospodarsku; zgaszono już œwiatła. Sen mi się ciœnie do oczu, a przecież Zasnšć bym nie chciał. Dobroczynne moce! Umórzcie we mnie te okropne myœli, Które się budzš, gdy ciało spoczywa! Daj mi miecz! M a k b e t wchodzi, przed nim sługa z pochodniš. Kto tam? MAKBET Przyjaciel. BANKO Co widzę? Ty, panie, jeszcze na nogach? Król œpi już. W niepospolicie dobrym był humorze I szczodre dary posłał twoim ludziom; Małżonce twojej w dank za jej uprzejmoœćKazał mi pierœcień ten doręczyć; słowem, Zadowolony był zupełnie. MAKBET Dobra Chęć nasza była niewolnicš braku Przygotowania; gdyby była mogła Swobodnie działać, byłoby inaczej. BANKO O, i tak wszystko było jak najlepiej. Myœlałem tego wieczora o owych Trzech widmach: wróżba ich już się po częœci Sprawdziła. MAKBET Ani pomyœlałem o nich, Warto by jednak w wolnej chwili znowu O tym pomówić. Oznacz czas, kochany Banko. BANKO Zostawiam ci go do wyboru. MAKBET Jeżeli zechcesz wybór mój potwierdzić, Wypadek [1] jego będzie ku tym większej Czci twojej. ------- [1] tj. wynik BANKO Żebym jej tylko nie stracił, Chcšc jš powiększyć, a zachować zdołał Czyste sumienie i wiarę niezłomnš, Służyć ci będę. MAKBET Dobranoc, tymczasem. BANKO Dziękuję; życzę ci nawzajem dobrej. Wychodzi B a n k o i F l e a n c e. MAKBET IdŸ powiedz pani, żeby zadzwoniła, Skoro ów napój dla mnie będzie gotów. Możesz się potem położyć. Wychodzi sługa. Jestli to sztylet, co przed sobš widzę, Z zwróconš ku mej dłoni rękojeœciš? PójdŸ, niech cię ujmę! Nie mam cię, a jednak Cišgle cię widzę. Fatalne widziadło! Nie jestżeœ ty dla zmysłu dotykania, Tylko dla zmysłu widzenia dostępny? Jestżeœ sztyletem tylko wyobraŸni? Rozpalonego tylko mózgu tworem? Widzę cię jednak tak samo wyraŸnie Jako ten, który właœnie wydobywam. Ty mi wskazujesz jak przewodnik drogę, Którš iœć miałem; takiego też miałem Użyć narzędzia. Albo mój wzrok błaznem Jest w porównaniu z resztš moich zmysłów, Albo jest więcej wart niż wszystkie razem. Cišgle cię widzę, a na twojej klindze I rękojeœci znamiona krwi, których Pierwej nie było. Nie ma ich w istocie: Moja to krwawa myœl jawi je oczom. Na całym teraz półobszarze œwiata Natura zdaje się martwa i straszne Marzenia szarpiš snu cichš zasłonę. Teraz to władza czarodziejska œwięci Ofiary bladej Hekacie i dziki Mord, podniesiony z legowiska wyciem Czujnego swego czatownika, wilka, Którego odgłos jest dlań ekscytarzem, Chyłkiem, jak złodziej lub duch, mknie do celu, O ty spokojna, niewzruszona w swoich Posadach ziemio, nie słysz moich kroków, Aby kamienie nie wypowiedziały, Gdzie idę, i nie zdradziły alarmem Tej zgrozy, co ma nastšpić. Ja się odgrażam, a on jeszcze żyje; Żar czynu ziębiš słów jałowe chryje. Słyszeć się daje odgłos dzwonka. Dalej! czas nagli; już dzwonka wezwanie Daje mi sygnał. Nie słysz go, Dunkanie, Bo tego dzwonka melodia straszliwa Do nieba ciebie lub do piekła wzywa. Wychodzi. SCENA DRUGA Tamże. Wchodzi L a d y M a k b e t. LADY MAKBET Co ich uœpiło, to mnie ocuciło, Co ich zniemogło, we mnie wzmogło siły. Cóż to jest? Cicho! To puszczyk zahuczał, Złowrogi ten stróż nocny, który groŸnie Woła dobranoc. On tam jest; podwoje Na wpół otwarte; pijane pachołki Szydzš chrapaniem z swego obowišzku. Taki im napój dałam, że natura I œmierć spór teraz wiodš o ich życie. MAKBET za scenš Kto tu? hej! LADY MAKBET Biada! pewnie się ocknęli I wszystko na nic. Zamach to, nie zbrodnia,Zgubi nas. Cicho! Pokładłam sztylety Tuż przecie przy nich; nie mógł ich nie znaleŸć. Gdyby był we œnie nie tyle podobny Do mego ojca, byłabym się była Niechybnie sama na to odważyła. Ha! I cóż? Wchodzi M a k b e t. MAKBET Stało się. Słyszałaœ hałas? LADY MAKBET Słyszałam sowy krzyk i poœwierk œwierszcza. Cóżeœ to mówił, mężu? MAKBET Kiedy? LADY MAKBET Teraz. MAKBET Kiedym tu wchodził? LADY MAKBET Tak. MAKBET Cicho! Czy słyszysz? Kto tam œpi w tamtym pokoju? LADY MAKBET Donalbein. MAKBET przypatrujšc się swoim rękom Żałosnyż to jest widok! LADY MAKBET WstydŸ się mówić: Żałosny widok; niemężny tak mówi. MAKBET Jeden się zaœmiał przez sen, drugi krzyknšł: „Ratunku! ”, aż się przebudzili wzajem; Jam stał i słuchał, ale oni cicho Zmawiali pacierz i znów się spokojnie Do snu pokładli. LADY MAKBET Tam ich dwóch jest. MAKBET Jeden Zawołał: „Boże, zmiłuj się nad nami! ”, A drugi: „Amen ”, jakby mię widzieli Z tymi rękami kata stojšcego I œledzšcego ich trwogę. Jam nie mógł Powiedzieć amen, wtenczas kiedy oni Mówili: „Boże, zmiłuj się nad nami! ” LADY MAKBET Nie zastanawiaj się nad tym tak pilnie. MAKBET Dlaczegoż tego nie mogłem powiedzieć? Potrzebowałem bardzo zmiłowania, A jednak amen zamarło mi w ustach. LADY MAKBET Nie trzeba sobie takich rzeczy w takim Œwietle wystawiać; inaczej by przyszło Oszaleć. MAKBET Zdało mi się, że słyszałem Głos wołajšcy: „Nie zaœniesz już więcej! ”Makbet zabija sen, niewinny sen, Który zwikłane węzły trosk rozplata, Grzebie codzienne nędze; sen, tę kšpiel Znużonej pracy, cierpišcych serc balsam. Odżywiciela natury, głównego Posiłkodawcę na uczcie żywota. LADY MAKBET Co wygadujesz! MAKBET Cišgle mi brzmiał w uszach Ten glos: „Nie zaœniesz, nie zaœniesz już więcej! ” Glamis sen zabił, dlatego też Kawdor Nie zaœnie; Makbet nigdy już nie zaœnie. LADY MAKBET Któż to tak wołał? O szlachetny tanie, Rozmiękczasz w sobie tęgoœć ducha marzšcTak chorobliwie. IdŸ, weŸ trochę wody I obmyj rękę z tych plugawych znamion. Po coœ tu z sobš przyniósł te sztylety? Tam jest ich miejsce. IdŸ, odnieœ je, pomażKrwiš tamtych ludzi. MAKBET Już tam moja noga Nie wnijdzie. Wzdrygam się, kiedy pomyœlę O tym, com zrobił; widok tego byłby Nad moje siły. LADY MAKBET Kaleka na duchu! Daj te sztylety. Œpišcy i umarli Sš obrazkami tylko; nikt prócz dzieci Malowanego nie lęka się diabła. Sama ubarwię krwiš ręce i szaty ciš dowiedzenia <݈Šj ľA 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjH,@”ŞjüŠj{ˇ÷żpbcŇ$cöĹcť›cV!ĺc;)Ý:-Ľc€˝5¸ _Tych dwóch pachołków, bo oni się muszš Wydać sprawcami zbrodni. Wychodzi. Słychać z zewnštrz kołatanie. MAKBET Skšd ten odgłos? Cóż się to ze mnš stało, kiedy lada Szmer, lada szelest przejmuje mię dreszczem? Co to za ręce? Ha! wzrok mi pożera Ich widok. Mógłżeby cały ocean Te krwawe œlady spłukać z mojej ręki? Nie, nigdy! raczej by ta moja ręka Zdołała wszystkich mórz wody zrumienić I ich zielonoœć w purpurę zamienić. L a d y M a k b e t wraca. LADY MAKBET Ręce mam twoim podobne, lecz wstyd by Spalił mi lica, gdybym miała serce Białe [2] jak twoje. Kołatanie. Słychać kołatanie. U południowej bramy; przejdŸmy żywo Do naszych komnat. Kilka kropel wody Oczyœci nas wnet z plamy tego czynu. Jakże on wtedy będzie lekkim! Męstwo Całkiem cię, widzę, opuœciło. Kołatanie. Słyszysz, Znów kołatajš. Przywdziej nocny ubiór, Ażeby skoro wyjœć potrzeba będzie, Nie pokazało się, żeœmy czuwali. Przestańże gubić się tak nędznie w myœlach. ------- [2] tj. lękliwe MAKBET Obok uczucia takiej okropnoœci. Lepiej byłoby utracić poczucie Samego siebie. Kołatanie. ZbudŸ tym kołataniem Dunkana! Obyœ mógł tego dokazać! Kołatanie. SCENA TRZECIA Tamże. Wchodzi O d Ÿ w i e r n y. Cišgłe kołatanie do bramy. ODWIERNY To dopiero wybijanie! Gdyby przy bramie piekła był odŸwierny, wiecznie by tylko musiał klucz obracać. kołatanie Stuk! stuk! stuk! kto tam? W imię Belzebuba!To jakiœ dzierżawca, co się obwiesił z rozpaczy, że się zboże zanadto sypało. W porę waœć przychodzisz. A czy masz przy sobie zapas chustek? bo się tu siarczyœcie napocisz. kołatanie Stuk! stuk! stuk! kto tam? W imię innego diabła! To jakiœ krętacz, co umiał na dwóchstołkach siadać i na każdym odprzysięgał się drugiego; co w imię Boże popełnił szkarad bez liku, a jednak nie mógł się wkręcić do nieba. PójdŸ, pójdŸ, moœci krętaczu. kołatanie Stuk! stuk! stuk! kto tam? Do wszystkich diabłów! To angielski krawiec, co spekulował na odkrawkach z francuskich spodni. PójdŸ tu, krawcze. A czy przynosiszz sobš żelazko do prasowania? bo tu będziesz mógł wybornie rozgrzać duszę. kołatanie Stuk! stuk! stuk! Rychłoż się to skończy? Coty za jeden? Ale tu za chłodno na piekło i nie chce mi się być dłużej odŸwiernym u Lucypera, a chciałem wpuœcić po jednym z każdego cechu, z takich co to wesołš, wioœnianš drogš zdšżajš do wieczystych sobótek. kołatanie Zaraz! zaraz! A proszę, nie zapomnijcie też o odŸwiernym! Otwiera bramę. Wchodzš M a k d u f i L e n n o x. MAKDUF Czyœ się tak póŸno spać położył, mój przyjacielu, że tak póŸno wstajesz? ODWIERNY W rzeczy samej, do usług waszej wielmożnoœci, piło się trochę tej nocy! już drugi kur piał, kiedyœmy się spać pokładli, a picie, z przeproszeniem waszej wielmożnoœci, jest ojcem trzech rzeczy. MAKDUF Cóż to za trzy rzeczy, które piciu swój bytwinny? ODWIERNY Czerwony nos, panie, œpišczka i uryna. Co się tyczy miłoœci, jest ono po częœci jej ojcem, a po częœci nie jest, bo pobudza żšdzę, a wstrzymuje wykonanie; dlatego wielkie picie można nazwać przeniewiercš względem miłoœci, bo jš rodzi i uœmierca; podżega jš i ostudza; pocišga jš i odpycha; daje jej egzystencję, ale bez konsystencji; kołysze jš do snu i kłamišc jej rzeczywistoœciš, upoœledza jš w rzeczywistoœci. MAKDUF Musiało ci ono dużo tej nocy nakłamać. ODWIERNY Nie inaczej, panie, miałem jego kłamstw aż po dziurki, ale mu się nie dałem i chociaż mię kilka razy z nóg œcięło, przecież w końcu udało mi się je zrzucić. MAKDUF Czy twój pan wstał już? Nasze kołatanie Przebudziło go pewnie. Oto idzie. M a k b e t wchodzi. LENNOX Dzień dobry, wodzu. MAKBET Dzień dobry wam wzajem. Mili panowie. MAKDUF Czy król wstał? MAKBET Nie jeszcze. MAKDUF Kazał mi wczeœnie się zbudzić, i tak już SpóŸniliœmy się o godzinę. MAKBET Chcecież, Bym was do niego zaprowadził? MAKDUF Wiem ja, Szlachetny tanie, że podejmowane W podobnych razach trudy sš radosne Waszemu sercu, trudami jednakże Być nie przestajš. MAKBET Ochoczoœć usługi RzeŸwi fatygę. Oto drzwi do króla. MAKDUF Będę tak œmiały wejœć, bo mam po temu WyraŸny rozkaz. Wychodzi. LENNOX Czy król dziœ odjeżdża? MAKBET Tak postanowił. LENNOX Noc ta nadzwyczajnie Była burzliwa; gdzieœmy spali, wicher Zerwał kominy i w powietrzu słychać Było, jak mówiš, żałosne jęczenia, Dziwne rzężenia jakby konajšcych I głoœnym głosem zwiastowane wieszczby Straszliwych pożóg i różnych wypadków Znamionujšcych opłakane czasy. Ptak nocny kwilił i ziemia podobno Trzęsła się cała jak w febrze. MAKBET W istocie, Straszna to była noc. LENNOX Młoda ma pamięć Nie może sobie przypomnieć podobnej, M a k d u f wraca. MAKDUF O zgrozo, zgrozo nad wszelkie pojęcie, Nad wszelki ludzki wyraz! MAKBET I LENNOX razem Co się stało? MAKDUF Odmęt dokonał swego arcydzieła. Mord œwiętokradzki zgwałcił namaszczonš Œwištynię Pana i wydarł z niej życie! MAKBET Co mówisz? życie? LENNOX Czyje życie? MAKDUF IdŸcie Tam i osłupcie kamieniem na widok Nowej Gorgony. Nie każcie mi mówić. IdŸcie, zajrzyjcie tam i sami mówcie. M a k b e t i L e n n o x wychodzš. Hola! Wstawajcie! Przybywajcie! Bijcie W dzwony na alarm. Mord! piekielna zdrada!Banko! Donalbein, Malkolm! Przybywajcie! Otrzšœcie z siebie sen, tę maskę œmierci, By œmierć prawdziwš ujrzeć. Przybywajcie Co tchu! i patrzcie na ostatecznego Sšdu przedobraz! Hej! Malkolmie! Banko! Jak duchy z grobów wywołane œpieszcie Przypatrzyć się tej zgrozie! Dzwon bije na gwałt. L a d y M a k b e t wchodzi. LADY MAKBET Co się stało, Że tak złowrogiej tršby odgłos wszystkich W domu rozbudza? Dlaboga, Makdufie, Mów, co się stało? MAKDUF O szlachetna pani, Nie wam to słyszeć, co bym mógł powiedzieć: Wiadomoœć tego rodzaju, trafiwszy Niewieœcie ucho, zabiłaby. B a n k o wchodzi. Banko! O Banko! Król, nasz pan, zamordowany! LADY MAKBET Niestety! w naszym domu! BANKO W czyimkolwiek, Zbyt to okropne! O kochany Dufie, BšdŸ z sobš samym w sprzecznoœci i powiedz, Że to fałsz. M a k b e t i L e n n o x wchodzš. MAKBET Gdybym był umarł godzinę Przed tym wypadkiem, zamknšłbym był piękny Okres żywota. Nie ma od tej pory Nic szanownego na tym œwiecie; wszystko Jest tylko blichtrem; wielkoœć, œwiętoœć znikły, Scedzone wino życia, same tylko Męty zostały w tym lochu marnoœci. M a l k o l m i D o n a l b e i n wchodzš. DONALBEIN Co za nieszczęœcie tu się stało? kogo Dotknęło? MAKBET Naprzód was i wy ostatni Dowiadujecie się o tym: cne Ÿródło, Z którego wasza krew poczštek wzięła, Zatamowane na wieki. MAKDUF Wasz rodzic Zamordowany został. MALKOLM O, przez kogo? LENNOX Sprawcami zbrodni byli, jak się zdaje, Dwaj pokojowcy: ręce ich i twarze Nosiły œlady krwi, toż ich sztylety, Któreœmy na ich posłaniu znaleŸli. Wzrok mieli błędny, jakby obłškany, Kiedyœmy weszli. Pod strażš tych ludzi Niczyje życie nie było bezpieczne. MAKBET Żałuję teraz, żem ich w uniesieniu Wœciekłoœci zabił. MAKDUF A to na co? na co? MAKBET Któż jednoczeœnie może być roztropnym I przerażonym, łagodnym i gniewnym, Wiernym i obojętnym? Nikt zaiste. Żarliwa moja przychylnoœć stłumiła Zimnš rozwagę. Tu Dunkan leżšcy, Z srebrnym, krwiš złotš powleczonym włosem, Okryty rany wyglšdajšcymi Jako wyłomy w naturze, przez które Szerokie przejœcie otwarto zniszczeniu - A tu mordercy, naznaczeni barwš Swego postępku, z œwieżo zbroczonymi Puginałami: któż żywišcy w sercu Miłoœć, a obok miłoœci odwagę, Byłby inaczej tej miłoœci dowiódł? LADY MAKBET Pomóżcie mi wyjœć, ach! MAKDUF Lady zasłabła! Wezwijcie ludzi na pomoc. MALKOLM na stronie do brata Dlaczegóż Stoimy niemi, my, których najbliżej Ten cios dotyka? DONALBEIN Cóż się nam odzywać Tu, gdzie ukryty wróg nasz niewidzialnie Może gdzieœ czyha, by nagle nas dosišc. Precz stšd! Łzy nasze jeszcze niedojrzałe. MALKOLM I ciężka boleœć nasza nie jest jeszcze Na czynnej stopie. BANKO do sług nadchodzšcych OdprowadŸcie paniš. L a d y M a k b e t wychodzi wsparta na sługach. My zaœ okrywszy na wpół nagie ciała, Które na chłody wystawione marznš, Zbierzmy się celem jak najœciœlejszego Zbadania tego strasznego wypadku. Każdym z nas miota niepewnoœć; co do mnie, Oœwiadczam wobec majestatu Boga, Ze walczyć będę przeciw skrytym planom Tej niecnej złoœci. MAKBET I ja. WSZYSCY I my wszyscy. MAKBET IdŸmyż się przybrać, jak przystoi mężom. W głównej się sali zgromadzimy. WSZYSCY Zgoda. Wszyscy wychodzš prócz M a l k o l m a i Do n a l b e i n a. MALKOLM Cóż ty zamyœlasz? Nie łšczmy się z nimi, Udawać żałoœć jest to rola łatwa Dla dusz nasiškłych fałszem. Ja natychmiast Jadę do Anglii. DONALBEIN A ja do Irlandii. Odosobnieni bezpieczniejsi będziem! Tu każdy uœmiech jest nożem. Im kto krwiš bliższy, tym bliższy krwotoku.MALKOLM Jeszcze ten pocisk ukrytego strzelca Nie padł na ziemię: najbezpieczniej będzie Zejœć z celu. Na koń więc! nie traćmy czasu Na pożegnalne formy, ale chyżo Wynoœmy się z tych miejsc. Gdzie grozi zdrada, Godziwie kradnie, kto sam się wykrada. Wychodzš. SCENA CZWARTA Za obrębem zamku. Wchodzš R o s s e i S t a r z e c. STARZEC Kopę lat z górš pamiętam, widziałem Wiele widowisk, wiele okropnoœci, Ale dzisiejsza noc wszystko dawniejsze W œmiech obróciła. ROSSE Patrz, poczciwy starcze, Jak samo niebo w gniewie na złoœć ludzkš Zdaje się grozić jej krwawej widowni; Podług zegara to dzień, a jednakże Gruby mrok tłumi wschodzšcš pochodnię. Jestli to przemoc nocy czyli wstyd dnia, Że ciemnoœć kryje tak oblicze ziemi, Kiedy jš miało ucałować słońce Ożywcze? STARZEC Jest to tak nienaturalne, Jak ów czyn œwieżo teraz dokonany, Przyszłego wtorku widziałem sokoła Majestatycznie się unoszšcego; Wtem nędzna sowa napadła go z boku I zadziobała. ROSSE A konie Dunkana (Rzecz nie do wiary, a jednak istotna), Owe rumaki tak piękne i ršcze, Prawdziwe w swoim rodzaju pieœcidła, Zdziczały nagle, stargały uwięzie I z bram stajennych wypadły, jak gdyby Chciały wojować z ludŸmi. STARZEC Powiadajš, Że się pożarły. ROSSE W istocie tak było, Ku osłupieniu moich oczu, które Na to patrzały. Oto zacny Makduf. M a k d u f wchodzi. Cóż tam na œwiecie słychać? MAKDUF Czyliż nie wiesz? ROSSE Wiadomoż, kto był sprawcš tego czynu, Przechodzšcego wszelkš nazwę zbrodni? MAKDUF Ci, których Makbet zabił. ROSSE O nieszczęœni! Cóż ich do tego skłoniło? MAKDUF Namowa. Synowie króla, Malkolm i Donalbein, Uszli: to rzuca na nich podejrzenie. ROSSE Oni! Natura nie ma już rękojmi! O marnotrawna wyniosłoœci, sama Niweczysz własne œrodki życia! Tak więc, Według wszelkiego prawdopodobieństwa Władza królewska na Makbeta spadnie. MAKDUF Już go obrano, i ruszył do Skony Na koronację. ROSSE Gdzież złożono zwłoki Dunkana? MAKDUF W Kolmes-hill, w œwiętych podziemiach, Gdzie spoczywajš koœci jego przodków. ROSSE Udajeszli się do Skony? MAKDUF Nie, bracie: Do Fajfu. ROSSE A ja do Skony. MAKDUF Bodajbyœ Wszystko tam znalazł po myœli, inaczej Byłoby prawdš, że się w starej szacie Wygodniej chodzi niż w nowym szkarłacie. ROSSE BšdŸ zdrów, mnie zwodny pozór nie omami. Bywaj zdrów, starcze. STARZEC Niech Bóg będzie z wami I z każdym, który w imię Zbawiciela Złe zmieni w dobre, wroga w przyjaciela! Wychodzš. AKT TRZECI SCENA PIERWSZA Forres. Sala w pałacu. Wchodzi B a n k o. BANKO Masz tedy berło, Kawdor, Glamis, wszystkoTak, jak ci owe czarodziejskie widma Przepowiedziały, obawiam się tylko, Czy nie za krzywo do tego przyszedłeœ. BšdŸ jak bšdŸ, było przecież powiedziane, Że się to twoim zstępnym nie dostanie, Że raczej ja mam być szczepem i ojcem Mnogich królewskich odroœli. Jeżeli Ich przepowiednia nie kłamie (a Makbet Tego dowodem), dlaczegóż by one Nie miały być i dla mnie wyroczniami Tak jak dla niego i niepłonnš we mnie Budzić nadzieję? Ale pst! doœć tego. Odgłos tršb. Wchodzš M a k b e t i L a d y M a k b e t przybrani po królewsku. L e n n o x, R o s s e, lordowie, damy i orszak. MAKBET Oto nasz główny goœć. LADY MAKBET Gdyby nam zbywał, Byłaby w naszym towarzystwie próżnia I niezupełna radoœć. MAKBET Wydajemy Tego wieczoru uroczystš ucztę I o obecnoœć waszš na niej prosim. BANKO Wasza wysokoœć może mnš rozrzšdzać, Bo obowišzki me z niš sš spojone Œcisłymi węzły. MAKBET Wyjeżdżasz, milordzie, Dziœ po południu? BANKO Taki jest mój zamiar. MAKBET Krzyżuje nas to; radzi byœmy byli Usłyszeć głos wasz dzisiaj na obradach (Głos, który zawsze miał tyle trafnoœci, Ile powagi); nagrodzim to jutro. Dalekoż jedziesz? BANKO Tak daleko, panie, Że czas potrzebny do odbycia drogi Wypełnia właœnie w samš miarę przecišg Między tš chwilš a ucztš; jeżeli Mój biegun skrewi, będę musiał jednš Albo dwie godzin nocy zostać dłużnym, MAKBET Nie omieszkajże się stawić. BANKO Upewniam Waszš królewskš moœć, że nie omieszkam. MAKBET Doszło do naszych uszu, że wyrodni Nasi kuzyni skierowali drogę: Jeden do Anglii, drugi do Irlandii, Ze wypierajšc się swej czarnej zbrodni Szerzš tam dziwne fałsze. Ale o tym Do jutra: będzie to jedna z spraw stanu, O których wspólnie naradzać się mamy. Siadajże na koń i wracaj nam zdrowo. Czy Fleance jedzie także? BANKO Jedzie, panie; Interes nagli nas. MAKBET Życzymy waszym Koniom szybkoœci i pewnoœci w nogach I poruczamy was ich grzbietom. Wychodzi B a n k o. Niech każdy będzie panem swego czasu Do siódmej wieczór; pragnšc wam na potemMilszym uczynić nasze towarzystwo, Pozostajemy do wieczerzy sami; Bogu tymczasem was oddajem! Wychodzš L a d y M a k b e t, lordowie, damy itd. Hola, Czy owi ludzie, których zamówiłem, Czekajš na me rozkazy? SŁUGA Czekajš U bram zamkowych, panie. MAKBET Niech tu przyjdš. Wychodzi S ł u g a. Być tym, czym jestem, jest to niczym nie być, Jeœlibym nie mógł być tym bez obawy. Ten Banko jest mi groŸny: ma on w sobie Coœ królewskiego, czego się bać trzeba. Nieustraszony on i z gotowoœciš Ważenia się na wszystko łšczy w sobie Zimnš rozwagę, która jego męstwo Po pewnej drodze kieruje do celu; Prócz niego nie ma na œwiecie człowieka, Którego bym się lękał: obok niego Czuje się duch mój uciœnionym, jako Wedle podania czuł się uciœnionym Duch Antoniusza przy Cezarze. Zgromił Owe niewiasty, kiedy mię nazwały Królem, i kazał im do siebie mówić; Wtedy go one pozdrowiły ojcem Szeregu królów. Mnie więc bezowocnš Dały koronę, wsadziły mi w rękę Jałowe berło, majšce plonować Komuœ obcemu, nie moim potomkom. Toż więc sumienie sobie splugawiłem Dla rodu Banka, dla jego korzyœci Zamordowałem zacnego Dunkana; Spokojnoœć sobie zatrułem jedynie Dla rodu Banka i wieczny mój klejnot Wspólnemu ludzi nieprzyjacielowi Na łup oddałem po to tylko, żeby Ukoronować ród, nasienie Banka! O, niech się raczej ostatecznoœć stanie. Losie, wyzywam cię w zapasy! Kto tam? S ł u g a z dwoma zbójcami wchodzi. IdŸ i za drzwiami czekaj, aż cię wezwę. Wychodzi S ł u g a. Z wamiż to wczoraj mówiłem? PIERWSZY ZBÓJCA Tak, panie. MAKBET Dobrze więc. Czyœcie rozważyli œciœle I przetrawili to, com wam powiedział? Wiecie już, że to on owego czasu Obszedł się z wami tak niesprawiedliwie I żeœcie winni byli, posšdzajšc Mojš niewinnoœć, tego wam dowiodłem W ostatniej naszej rozmowie; wykryłem Wam jak na dłoni, jak was oszukano, Jak z was zadrwiono, zrobiono narzędzia, Kto was tak zażył i inne szczegóły, W których osnowie najograniczeńszy Półgłówek byłby namacać mógł Banka. PIERWSZY ZBÓJCA Tak, powiedziałeœ nam, panie, to wszystko.MAKBET Tak, powiedziałem wam to wszystko; terazPowiem wam, co jest celem obecnego Mego widzenia się z wami. Azaliż W waszej naturze przemaga cierpliwoœć Do tego stopnia, że mimo puszczacie Najcięższe krzywdy? Azaliż jesteœcie Tak œwištobliwi, żeby się aż modlić Za zdrowie i za dom tego człowieka, Którego ręka w grób was pochyliła I dzieci wasze przymusiła żebrać? PIERWSZY ZBÓJCA Z mężami, panie, masz sprawę. MAKBET ciš dowiedzenia <݈Šj ľA 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjH,pń ca  c} c†c#[cb+C cĽ4m c>p Wiem dobrze, Że się liczycie do mężów tak samo Jak wyżeł, ogar, chart, jamnik i kundel, Brytan, mops, pudel, buldog i tam dalej Do psów się liczš. Oddzielna rubryka Wskazuje, który z nich chyży, powolny, Dobry stróż domu lub zdatny do łowów I tym podobnie, odpowiednio darom, Jakimi matka natura każdego Uposażyła, i taki dopiero Szczególny tytuł nadaje każdemu Właœciwš cechę na ogólnej liœcie Psiego rodzaju - tak się ma i z ludŸmi. Jeżeli przeto zajmujecie miejsce W rubryce mężów z sercem, nie w ostatniej Klasie ras ludzkich, wyrzeczcie to œmiało, A ja wam wskażę pewnš czynnoœć, której Uskutecznienie na zawsze uwolni Was od waszego œmiertelnego wroga I łaskę naszš wam zjedna za zdrowie, Które w nas cherla, dopóki on żyje, A z œmierciš jego by zakwitło. DRUGI ZBÓJCA Jestem Człowiekiem, panie, którego zawzięty Bicz œwiata przywiódł do tego, że gotów Na wszystko, byle na przekorę œwiatu. PIERWSZY ZBÓJCA We mnie zaœ widzisz, panie, chudeusza, Tak znękanego igraszkami losu, Że rad wystawi swoje nędzne życie Na wszelki hazard, byle je poprawić Lub się go pozbyć. MAKBET Wiecie już obadwaj, Że Banko waszym był nieprzyjacielem. ZBÓJCY Już to wiadoma rzecz. MAKBET Jest on i moim, I to tak groŸnym, że każda minuta Jego istnienia czyni moje życie Niepewnym. Mógłbym go sprzštnšć otwarcie Mocš jedynie władzy mej i woli. Lecz wzglšd na pewnych wspólnych nam przyjaciół, Których życzliwoœć jest mi pożšdana, Wstrzymuje mnie od tego: muszę raczej Udawać boleœć nad upadkiem tego, Którego stršcę. W takiej koniunkturze Wzywam pomocy waszej i powierzam Wam wykonanie dzieła, które winno Przed okiem œwiata pozostać ukryte, Dla wielu ważnych powodów. DRUGI ZBÓJCA Spełnimy, Panie, co każesz. PIERWSZY ZBÓJCA Choćby nasze życie... MAKBET Męstwo wam patrzy z oczu. Za godzinę Wskażę wam miejsce, które macie zajšć, Gdy mrok zapadnie, bo się to stać musi Dzisiejszej nocy i nieco opodal Od zamku. BšdŸcie szpiegami sposobnej Ku temu chwili, a pomnijcie cišgle, By na mnie nie padł i cień podejrzenia; Aby zaœ w sprawie tej nie było żadnej Breszy i luki, trzeba, żeby Fleance, Syn jego, który towarzyszy ojcu, A który również nie jest mi na rękę, Los z nim podzielił. Zostawiam was samych,Namyœlcie się tu, powrócę niebawem. DRUGI ZBÓJCA Namyœliliœmy się już doœć. MAKBET Tym lepiej. Rzecz więc skończona, zaraz was przywołam. Jeœli ci, Banko, niebo przeznaczone, Dziœ jeszcze pewnš znajdziesz w nim koronę. Wychodzš. SCENA DRUGA Tamże. Inny pokój. Wchodzi L a d y M a k b e t, za niš S ł u ż š c a. LADY MAKBET Nie wiesz, czy Banko wyjechał? SŁUŻĽCA Wyjechał, Łaskawa pani, lecz wraca dziœ na noc. LADY MAKBET Powiedz królowi, że chcę z nim pomówić, Jak znajdzie wolnš chwilę. SŁUŻĽCA Spieszę, pani. Wychodzi. LADY MAKBET Wszystko chybione, na nic wszystko, jeœli Drżymy o skutek, któryœmy odnieœli. Lepiej œmierć ponieœć niż czynišc jej zadoœć Z dzieła zniszczenia wštpliwš mieć radoœć. Wchodzi M a k b e t. Cóż, mój małżonku? Czemu tak samotny, W ponurych tylko marzeń towarzystwie? Żywišcy cišgle owe myœli, które Powinny były umrzeć razem z tymi Co je wzbudzajš. Na co nie ma œrodka, Nad tym się nie ma i co zastanawiać; Co się raz stało, już się nie odstanie. MAKBET Rozpłataliœmy węża, nie zabili - Zroœnie się, będzie znów gadem: zšb jego Jadem zaprawny nie przestaje grozić Biednej niecnocie naszej. Niechaj raczej Kształt rzeczy runie, oba œwiaty zadrżš, Niżbyœmy mieli nasze jadło dzienne Z trwogš pożywać i sypiać pod wpływem Tych snów, co w nocy nami trzęsš; raczej Zajšć nam miejsce przy tym, któregoœmy W grób wyprawili, niż w cišgłych konwulsjach Leżeć na strasznych torturach sumienia. Dunkan spoczywa; dobrze œpi po febrze Ziemskiego życia; zdrada dokonała Arcymistrzowskiej sprawy; stal, trucizna, Domowy zamach ani obcy najazd Nic mu zaszkodzić już nie może. LADY MAKBET Dalej, Szlachetny tanie! Precz fałdy z oblicza! BšdŸ wesół, rad bšdŸ dzisiejszym twym goœciom. MAKBET Będę rad, bšdŸ i ty, luba, podobnież, Miej zaœ szczególnie Banka na pamięci, Odznaczajšce okazuj mu względy Zarówno usty, jak oczyma. W takim, Jak my jesteœmy dzisiaj, położeniu Trzeba nam naszš niedojrzałš władzę Polewać rosš pochlebstwa, oblicza Czynić serc larwš, aby nikt nie dostrzegł, Co się pod nimi kryje. LADY MAKBET BšdŸ spokojny. MAKBET O żono, serce me skorpionów pełne! Wszak wiesz, że Banko, Fleance jeszcze żyjš. LADY MAKBET Wiem, ale przecie dzierżawa ich życia Nie jest wieczysta. MAKBET W tym nasza otucha, Że z ciała obaj sš i z krwi. Swobodnie Patrzmy więc w przyszłoœć. Nim nietoperz skończy Swój rewir wkoło zamku, nim na rozkaz Bladej Hekaty nocny chrzšszcz wybrzęczy Chrapliwy nokturn, spełnione zostanie Strasznej ważnoœci dzieło. LADY MAKBET Jakie dzieło? MAKBET Nie pytaj, luba, bšdŸ przez niewiadomoœć Wolna od winy, dopóki nie będziesz Mogła przyklasnšć temu dziełu. PrzybšdŸ, Œlepišca nocy, zasłoń kataraktš Litoœciwego dnia czułe Ÿrenice, Stargaj, zniszcz krwawš, niewidzialnš dłoniš Te pęta, które swobody nam broniš! Œwiatło dokoła ziemskiego przestworu Przygasa, wrona pocišga do boru, Wdzięczny dnia orszak mdleje, chyli głowy,Natomiast nocna czerń zaczyna łowy. PójdŸ, żono, nie mów nic. Zły plon bezprawia Nowym się tylko bezprawiem poprawia. Wychodzš. SCENA TRZECIA Tamże. Częœć lasu z bramš do zamku prowadzšcš. Z b ó j c y. PIERWSZY ZBÓJCA Kto ci się kazał z nami złšczyć? TRZECI ZBÓJCA Makbet. DRUGI ZBÓJCA Można mu ufać, skoro tak dokładnie Wie, o co idzie. PIERWSZY ZBÓJCA Więc pozostań z nami. Szczštki dnia tlejš jeszcze na zachodzie I spóŸnionego podróżnika naglš Wracać do domu. Cel naszych czat wkrótce Nadejdzie. TRZECI ZBÓJCA Cicho! Słyszę tętent koni. BANKO za scenš Dajcie tu œwiatła! hej! DRUGI ZBÓJCA To on niechybnie, Bo wszyscy inni goœcie już sš w zamku. PIERWSZY ZBÓJCA Konie wysyła luzem naokoło. TRZECI ZBÓJCA Tak każdy czyni, bo stšd na piechotę Droga o milę krótsza. B a n k o i F l e a n c e wchodzš, przed nimi pachołek z pochodniš. DRUGI ZBÓJCA Œwiatło! œwiatło! TRZECI ZBÓJCA To on. PIERWSZY ZBÓJCA Tak, to on sam. Nie traćmy czasu. BANKO Tej nocy będzie deszcz. PIERWSZY ZBÓJCA Natychmiast lunie. Napada B a n k a. BANKO padajšc Zdrada! Uciekaj, Fleansie, uciekaj, BšdŸ mym mœcicielem. Ha! Nędzniku! Umiera. F l e a n c e i P a c h o ł e k uciekajš. TRZECI ZBÓJCA Któż to Zgasił pochodnię? PIERWSZY ZBÓJCA Nie takiż był rozkaz? TRZECI ZBÓJCA Jeden legł tylko, drugi umknšł. DRUGI ZBÓJCA Szkoda, Wypuœciliœmy połowę zarobku. PIERWSZY ZBÓJCA BšdŸ co bšdŸ, idŸmy donieœć, co się stało. Wychodzš. SCENA CZWARTA Wielka sala w pałacu. Uczta przygotowana. M a k b e t, L a d y M a k b e t, R o s s e, L e n n o x, lordowie i inne osoby. MAKBET Znacie panowie swoje stopnie: sišdŸcież I od pierwszego aż do ostatniego, BšdŸcie nam z serc, a pozdrowieni. LORDOWIE Dzięki Waszej królewskiej moœci. MAKBET Usišdziemy Wpoœród was, jak przystoi uprzejmemu Gospodarzowi; co do gospodyni, Ta zachowuje pierwsze miejsce, wszakże W stosownej chwili zażšdamy od niej Objawu serdecznoœci. LADY MAKBET Zechciej Zapewnić o niej, mój małżonku, wszystkichNaszych przyjaciół tu się znajdujšcych; Serce me bowiem wielce im jest rade. P i e r w s z y z b ó j c a ukazuje się we drzwiach. MAKBET Oni też z serca ci dziękujš za to, Już wypełnione obie strony stołu, Ja tu w poœrodku usišdę. Wesoło, Moi panowie! bšdŸcie w pogotowiu, Bo wnet kolejny kielich zacznie kršżyć. zbliża się do Z b ó j c y; na stronie Na twojej twarzy krew. ZBÓJCA To więc krew Banka. MAKBET Wolę jš zewnštrz u ciebie niżeli Wewnštrz u niego. Więc już usunięty? ZBÓJCA Krtań ma przerżniętš, panie: tę przysługę Jam mu wyœwiadczył. MAKBET Walny z ciebie rzeŸnik, Lecz i ten niemniej walny, co z Fleancem Również postšpił; jeœliœ ty to zrobił, Nieporównanyœ zuch. ZBÓJCA Najmiłoœciwszy! Fleance się wymknšł. MAKBET Moja więc choroba Powraca znowu. Byłbym, gdyby nie to, Zdrów jak lew, silny jak marmur, jak skałaNieporuszony, lekki jak powietrze, Które ogarnia wszystko; tak zaœ jestem Spętany, wštły, œcieœniony, oddany Na łup kapryœnych trosk i niepewnoœci. Zabezpieczonyż aby tamten? ZBÓJCA Tamten Jak najbezpieczniej leży w dole, z głowš Tuzinem ciosów oszamerowanš, Z których najlżejszy byłby już œmiertelnym.MAKBET To dobrze: stary wšż już nie powstanie. Ów gad, co uciekł, ma w sobie zarody Trucizny, z czasem mogšcej zaszkodzić, Ale na teraz nie ma jeszcze żšdła. Oddal się jutro, rozmówim się znowu. Z b ó j c a wychodzi. LADY MAKBET Małżonku mój i panie zapominasz O swoich goœciach: za nic wszelka uczta, Jeœli się przy niej często nie objawia, Że to, co dajem, dajemy ochoczo. Lepiej się w własnym je domu; zachęta Jest w obcym, jako sól, zaprawš jadła, Bez niej goœcinnoœć, byłaby niesmaczna. MAKBET Luba mentorko! Niech się więc apetyt Z strawnoœciš złšczy i wiwat oboje! LENNOX Nie raczysz wasza królewska moœć zasišœć? Duch B a n k a wychodzi spod ziemi i siada na miejscu M a k b e t a. MAKBET Widzielibyœmy tu w pełni zbiór ozdób Naszego państwa, gdyby nam nie zbywał Kochany Banko, którego wolimy O nieuprzejmoœć obwinić niż myœleć, Że mu się jakie nieszczęœcie trafiło. ROSSE Jego spóŸnianie się lży jego słowu. Niechże nas wasza królewska moœć raczy Swym uczestnictwem uszczęœliwić. MAKBET Wszystkie Miejsca zajęte. LENNOX Tu próżne jest jedno. MAKBET Gdzie? Gdzie? LENNOX Tu, panie. Co się stało waszej Królewskiej moœci? MAKBET Kto z was to uczynił? LORDOWIE Co, miłoœciwy królu? MAKBET Ty nie możesz Powiedzieć, że to ja; nie wstrzšsaj ku mnieTak groŸnie swymi skrwawionymi włosy. ROSSE Wstańmy, panowie, królowi niedobrze. LADY MAKBET SiedŸcie, o! siedŸcie, zacni przyjaciele, Naszemu panu często się to zdarza Od lat najmłodszych; pozostańcie w miejscu: Jest to chwilowy przystęp, wkrótce minie. Jeœli będziecie na niego zważali, Rozdrażni go to i złe jego zwiększy. Jedzcie i ani spojrzyjcie na niego. na stronie do M a k b e t a Jestżeœ ty mężem czy nie jesteœ? MAKBET Jestem, I to odważnym, kiedy mogę patrzeć Na coœ, na widok czego sam Lucyper Musiałby zblednšć. LADY MAKBET Brawo! jest to godny Utwór bojaŸni twojej jak ów sztylet, Co to, mówiłeœ, wiódł cię do Dunkana. Takie wybryki, słupienia, drętwienia Byłyby dobre przy słuchaniu bajek Opowiadanych zimš przy kominku Przez zabobonne białogłowy, którym Stara babunia, potakuje; wstydŸ się Wyczyniać takie miny! boć zaprawdę, Wlepiasz wzrok w próżne krzesło. MAKBET Patrz, spójrz tylko! Czy widzisz? Ale cóż mnie to ma trwożyć? Możeszli kiwać głowš, to i przemów. Jeœli kostnice i groby wracajš Tych, których grzebiem, to żołšdki sępów Będš naszymi pomnikami. Duch znika. LADY MAKBET na stronie do M a k b e t a Takżeż Szał ci do szczętu upoœledził męstwo? MAKBET Jak żyw tu stoję, widziałem go. LADY MAKBET Nędzne, Œmiechu i wzgardy godne przywidzenie! MAKBET Krew przelewana była z dawien dawna, Nim jeszcze ludzkich praw nastały rzšdy; Dokonywano i póŸniej morderstwa Straszne dla ucha; ale do tej pory Po wyjœciu duszy umierali ludzie I wszystko już się kończyło: dziœ oni Podnoszš z grobu czoło obcišżone Mnogimi rany i z miejsc nas rugujš. Straszniejsze to jest od samego mordu. LADY MAKBET Królu i panie, przyjaciele nasi Czekajš na cię. MAKBET Prawda, zapomniałem. Nie zdumiewajcie się, cni przyjaciele, Nad tym, co zaszło; jest to osobliwsza Słaboœć, niedziwna dla tych, co mię znajš. Dalej! Niech żyje wino i wesołoœć! Zaraz usišdę, nalejcie mi kielich Po same brzegi! Piję za pomyœlnoœć Moich przezacnych goœci. I naszego Ukochanego przyjaciela Banka, Który nas smuci swš nieobecnoœciš. W wasze i jego ręce! Oby wszystkim Wszystko się dobrze działo! Duch ukazuje się znowu. LORDOWIE Przyjm, o panie, Wzajemny toast na podziękowanie. MAKBET Precz z moich oczu! Zapadnij się w ziemię! Krew twoja zimna, koœci twe bez szpiku, Nie ma już siły widzenia w tych oczach, Którymi błyszczysz. LADY MAKBET Szlachetni lordowie, Chciejcie uważać to za rzecz zwyczajnš; Jest to w istocie niczym, szkoda tylko, Ze nam zasępia swobodę tej chwili. MAKBET Co bšdŸ kto œmie, i ja œmiem; przystšp do mnie Jako kudłaty niedŸwiedŸ puszcz północnych, Opancerzony nosorożec albo Tygrys hirkański; przywdziej, jakš zechcesz, Postać, wyjšwszy tę, a silne moje Nerwy nie zadrżš; wróć wreszcie do życia I w głšb pustyni wyzwij mię na ostrze, Jeœli drżšc cofnę kroku, to mnie ogłoœ Lalkš bez serca. Precz, okropny cieniu! Duch znika. Zwodnicza maro, precz! Ha! znikłeœ przecie!Teraz znów jestem mężem. SiedŸcie, proszę. LADY MAKBET Przerwałeœ ucztę, popsułeœ wesołoœć Tym osobliwszym dziwactwa napadem. MAKBET Możeż się zdarzać coœ takiego? Lotnie, Jak letni obłok, mimo nas przecišgać I nie przejmować nas na wskroœ zdumieniem? Wy mię kłócicie z własnš œwiadomoœciš, Bo nie pojmuję, jak mogliœcie patrzeć Na to widziadło i zachować przy tym Na licach zdrowš, naturalnš cerę, Gdy moje trwoga ubieliła. ROSSE Jakie Widziadło, panie? LADY MAKBET Nie mówcie nic, proszę, Bo pogorszycie jego stan. Pytania W podobnych razach w wœciekłoœć go wprawiajš. Dobranoc, mili panowie, odejdŸcie. Nie oczekujcie hasła etykiety, Ale oddalcie się natychmiast. ROSSE Dobrej Nocy życzymy i lepszego zdrowia Jego królewskiej moœci. LADY MAKBET BšdŸcie zdrowi. Lordowie i słudzy wychodzš. MAKBET To o krew woła: krew, mówiš, krwi żšda. Słyszano drzewa mówišce, widziano Podnoszšce się głazy, augurowie Tajemniczymi sposoby umieli Za poœrednictwem wron, kruków i kawek Odkryć przelewcę krwi. Która godzina? LADY MAKBET Noc walczy z brzaskiem dnia. MAKBET Czy wiesz, że Makduf Wzbrania się stawić aa nasze wezwanie? LADY MAKBET Czyliżeœ, panie, posyłał do niego? MAKBET Nie jeszcze, z boku tylko tak słyszałem, Mam bowiem w domu każdego z tych tanów Zaufanego sługę. Zaraz jutro, Nie odkładajšc, pójdę do czarownic: Muszš mi one coœ więcej powiedzieć. Co bšdŸ mię czeka, wolę się dowiedzieć Prędzej niż póŸniej, abym oko w oko Spojrzał losowi. Jużem tak głęboko W krwi zagrzšzł, że wstecz iœć niepodobieństwo, W miejscu zaœ grozi mi niebezpieczeństwo; Trzeba więc dalej brnšć. Wesprzyjcie czary, Czarne, drzemišce w mym mózgu zamiary! Bo ten płód głowy dłoń musi urodzić Wprzód, nim się wyda cel, gdzie ma ugodzić. LADY MAKBET PójdŸ, siły twoje potrzebujš wczasu. MAKBET Zapewne, idŸmy spoczšć. Moja dusza Ulega jeszcze trwogom nowicjusza Młodziœmy jeszcze na tym polu. Wychodzš. SCENA PIĽTA Okolica pokryta wrzosem. Grzmot. Wchodzi H e k a t e i spotyka T r z y c z a r o w n i c e. PIERWSZA CZAROWNICA Co ci to, co ci to, Hekate? Skšd to oblicze marsowate? HEKATE Co mi jest? niby to nie wiecie! Zuchwałe baby, jak wy œmiecie Z Makbetem w tajne szachry wchodzić, Z zbrodni do zbrodni go przywodzić, A mnie, mistrzynię waszš, mnie, Krzewišcš głównie wszystko złe, Nie wezwać nawet do udziału W tym dziele œmierci i zakału? Co gorsza jedna, o! niecnoty, To to, że dotšd wasze psoty Na korzyœć tylko wyszły temu Złoczyńcy zapamiętałemu, Który, jak każdy taki gad, Nie wam, lecz sobie służyć rad. Pomnijcie mi ten błšd naprawić. Nim œwit obłoki zacznie krwawić, Znajdziecie mnie nad Acheronem, W miejscu na czary przeznaczonem: On tam przybędzie dla zbadania, Jakš mu przyszłoœć los zasłania. Miejcie tam w pogotowiu sagan I cały przyrzšd doń wymagan W podobnych razach. Ja odlatam: Tej nocy siła złego spłatam. Będzie to dzieło arcywalne, Okropne w skutkach i fatalne. Miesišc dziœ w sutej czapce lisiej; Przy jednym jego rogu wisi Zaklęta kropla: tę ja w porę, Gdy spadać będzie, skrzętnie zbiorę, A gdy zostanie w filtr nasz wlanš, Magicznie przedestylowanš, Tak sztuczne widma z niej powstanš, Ze ich działalnoœć razem wzięta Do reszty zmysły mu opęta. Drwić będzie z losu, z œmierci szydzić, enia <݈Šj ľA 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjH, p c!‡ 8"ż `c€#+c$J› c%ĺ%*c&.ˆc'—5ýc(”<ÜDolę swš niewzruszonš widzieć, I lekceważšc wszystko w œwiecie Sšdzić się wiecznym - a wy wiecie, Jak zbytnia ufnoœć w bezpieczeństwo Pogršża w przepaœć człowieczeństwo. Œpiew za scenš: „Przybywaj tu, przybywaj tu ” itd. Słyszycie? kania woła dżdżu. Mój mały diablik, jak œwierszcz w murze, Gwiżdże tam na mnie w mglistej chmurze Wychodzi. PIERWSZA CZAROWNICA Spieszmy się, pędŸmy chyżym lotem, Bo stara będzie wnet z powrotem. Wybiegajš. SCENA SZÓSTA Forres. Pokój w zamku. Wchodzi L e n n o x z drugim L o r d e m, LENNOX To, com ci mówił, jest tylko wskazówkš; Jak chcesz, jš sobie tłumacz. Krótko mówišc, Dziwne się rzeczy działy. Makbet ronił Łzy nad Dunkanem, lecz Dunkan już nie żył;Poczciwy Banko póŸno gdzieœ wyjechał I przepadł; powiesz, że go Fleance zabił, Bo Fleance uciekł. Któż jeŸdzi tak póŸno? Cóż to za niecne wyrodki, ten Malkolm I ten Donalbein, żeby tak dobrego Ojca zabijać! Piekielne potwory! Jakšż to zgrozš przejęło Makbeta! Nie utopiłże zaraz w œwiętym gniewie Sztyletu w piersiach owych dwóch zbrodniarzy, Podłych opilstwa i snu niewolników? Niepięknyż to był czyn? ba, i roztropny, Boby to było oburzyło wszystkich, Gdyby się byli ci hultaje œmieli Usprawiedliwiać. Doœć, że jak powiadam, We wszystkim znalazł się on jak najtrafniej, I zdaje mi się, że gdyby miał teraz Pod kluczem synów Dunkana (do czego, Da Bóg, nie przyjdzie), dowiedzieliby się, Co to jest zgładzać ojca. Toż i Fleance... Ale doœć tego! Słyszałem, że Makduf Z powodu kilku wyrazów niebacznych I nieprzybycia na ucztę tyrana Popadł w niełaskę. Czy ci nie wiadomo, Gdzie on jest teraz? LORD Starszy syn Dunkana, Co go z praw rodu wyzuł przywłaszczyciel, Żyje na dworze Anglii, tak uprzejmie Przez pobożnego goszczony Edwarda, Że nieżyczliwoœć losu i złoœć ludzka W niczym czci jego nie czyniš uszczerbku, Tam to się udał Makduf, chcšc uprosić Œwiętobliwego króla o wysłanie Northumberlanda z walecznym Siwardem Na naszš ziemię, byœmy przy pomocy Tych wojowników (i Tego nad nami, Który uœwięca wszelkie przedsięwzięcia) Trwale na koniec zdołali zapewnić Chleb naszym ustom i sen nocom naszym; Abyœmy w czasie uczt, zabezpieczeni Od zbójczych nożów, mogli niezmyœlone Hołdy oddawać i przyjmować prawe Nagrody, czego wszystkiego dziœ łakniem. Głucha wieœć o tym tak ubodła króla, Że się wraz poczšł gotować do wojny. LENNOX Czy on posyłał do Makdufa? LORD Tak jest. Lecz poseł wrócił z lakonicznym: „Nie chcę” - Mruczšc pod nosem, jakby chciał powiedzieć; „Będziesz żałował tej godziny, w której Takš odpowiedŸ włożyłeœ mi w usta. ” LENNOX To mu powinno wskazać, jak dalece Ma być ostrożny. Oby jaki anioł Uprzedził jego przybycie do Anglii I naprzód odkrył cel onego! Oby Błogosławieństwo prędzej mogło wrócić Temu krajowi, gniecionemu jarzmem Przeklętej ręki. LORD Dałyby to nieba! Wychodzš. AKT CZWARTY SCENA PIERWSZA Ciemna jaskinia. W poœrodku wrzšcy kociol. Grzmot i błyskawice. T r z y c z a r o w n i c e przy kotle. PIERWSZA CZAROWNICA Trzykroć miauknšł bury kot. DRUGA CZAROWNICA Tak, i trzykroć puszczyk wrzasł. TRZECIA CZAROWNICA Lelek jęczy: czas już, czas. PIERWSZA CZAROWNICA Dalej, dalej, siostry wiedŸmy, Czarodziejski kršg zawiedŸmy Wkoło kotła, wrzućmy doń Zbójczych jadów pełnš dłoń. Ropuszysko, siostro płazu, Coœ pod zimnš bryłš głazu Przez trzydzieœci dni i nocy W odrętwiałej œpišc niemocy, Skisło, zgniło w własnej ropie, Ciebie naprzód w kotle topię. WSZYSTKIE TRZY tańczšc wkoło kotła Dalej! żwawo! hasa! hej! Buchaj, ogniu! kotle, wrzej! DRUGA CZAROWNICA Bagnistego węża szczęka Niech w ukropie tym rozmięka: Żabie oko, łapki jeża, Psi pysk i puch nietoperza, Żšdło żmii, łeb jaszczurzy, Sowi lot i ogon szczurzy, Niech to wszystko się na kupie Warzy w tej piekielnej zupie. WSZYSTKIE TRZY jak wyżej Dalej żwawo! hasa! hej! Buchaj, ogniu! kotle, wrzej! TRZECIA CZAROWNICA Jeszcze ingrediencyj kilka! Łuska smocza i zšb wilka, Z mumii sok, kiszka i œlina Zbójcy morskiego, rekina, Korzeń lulka i cykuty Z łona ziemi w noc wypruty, Język bluŸnišcego Żyda, KoŸla żółć, i ta się przyda, A do tego Turka nos I z Tatara brody włos, Dwa paluszki małych dziatek Zaduszonych; na ostatek, Dla nadania konsystencji Tej przeklętej kwintesencji, Tygrysicy scuchłe trzewo. WSZYSTKIE TRZY jak wyżej Dalej! żwawo! w prawo! w lewo! W lewo! w prawo! hasa! hej! Buchaj, ogniu! kotle, wrzej! DRUGA CZAROWNICA By zaœ zaklšć wszelkie duchy, Wlejcie jeszcze małpiej juchy. Wchodzi H e k a t e. HEKATE Dobrzeœcie mi się popisały, Trud wasz i poœpiech wart pochwały, Terazże dalej, wszystkie społem Opaszcie sagan skocznym kołem I ponad parš jego warów Œpiewajšc dokonajcie czarów. Wychodzi. Muzyka. Œpiew. Duchy czarne, białe, Bure i szare Zstšpicie, zstšpcie, zstšpcie W tę tu pieczarę. DRUGA CZAROWNICA Palec mię œwierzbi, to dowodzi, Ze jakiœ potwór tu nadchodzi: Odsłońcie otwór, niech wnijdzie potwór! Wchodzi M a k b e t. MAKBET Nuże, pokštne, stare prorokinie, Co tam stwarzacie? WSZYSTKIE TRZY razem Bezimieinne dzieło. MAKBET W imię tych potęg, którym hołdujecie, Jakie bšdŸ one sš i skšd bšdŸ może Pochodzić wasza tajemnicza wiedza, Odpowiadajcie mi, zaklinam was! Choćbyœcie miały rozpętać orkany I zwrócić wœciekłoœć rozhukanych wichrówPrzeciw koœciołom; choćby wzdęte wały Roztrzaskać miały i pochłonšć w sobie Wszelkš żeglownš łódŸ; choćbyœcie miały Zmišć bujne zboża, drzewa wykorzeniać, Zamki powalić na głowy obrońców; Choćby pałace, piramidy miały Pochylić czoła aż do fundamentów; Chociażby wszystkie skarby przyrodzenia W zarodach swoich miały zmarnieć, ażby Samo zniszczenie osłabło z znużenia: Odpowiedzcie mi, odpowiedzcie na to, O co was pytam. PIERWSZA CZAROWNICA Mów. DRUGA CZAROWNICA Pytaj. TRZECIA CZAROWNICA Słuchamy. PIERWSZA CZAROWNICA Powiedz nam pierwej, czyli wolisz z naszych Ust to usłyszeć, czy z ust naszych władców? MAKBET Dobrze, wezwijcie ich, niech ich zobaczę. PIERWSZA CZAROWNICA Krwi maciory, która zjadła Swój płód własny, trochę sadła Pociekłego z szubienicy, Gdzie wisieli rozbójnicy - Wrzućcie w kocieł. WSZYSTKIE TRZY razem Wielcy, mali, Wzywamy was z bliska, z dali, Abyœcie się ukazali. Grzmot. Ukazuje się G ł o w a w h e ł m i e. MAKBET Powiedz, nieznana potęgo! PIERWSZA CZAROWNICA On wie, co kryje twoja głowa: Słuchaj nie mówišc ani słowa. ZJAWISKO Makbecie! Makbet! Lękaj się Makdufa, Lękaj się tana Fajf! - przyjm tę przestrogę.Jeœli jej twoja dusza nie zaufa, Zginiesz. Doœć. Więcej powiedzieć nie mogę. Znika. MAKBET Ktokolwiek jesteœ, dzięki ci! trafiłeœ W sam rdzeń obawy mojej. Jeszcze słowo! PIERWSZA CZAROWNICA On nie zna, co to rozkaz. Oto drugi Jeszcze silniejszy. Grzmot. Ukazuje się Z a k r w a w i o n e d z i e c k o. ZJAWISKO Makbet! Makbet! MAKBET Choćbym Miał troje uszu, słuchałbym cię każdym. ZJAWISKO Makbet! bšdŸ mężny, nieugięty, srogi, GardŸ siłš ludzkš i skrytymi wrogi, Z tych bowiem, których rodziła kobieta, Nikt potężnego nie zmoże Makbeta. Znika. MAKBET Żyj więc, Makdufie, niestrasznyœ mi teraz. Wolę się jednak podwójnie zapewnić I wzišć od losu zakład: musisz umrzeć, Bym mógł fałsz zadać trwodze i spokojnie Spać przy łoskocie gromów. Grzmot. Ukazuje się D z i e c k o w k o r o n i e, z gałęziš w ręce. Cóż to teraz Zjawia się niby królewski potomek, Z koronowanym czołem? WSZYSTKIE TRZY Milcz i słuchaj. ZJAWISKO BšdŸ jak lew œmiały, dumny, przedsiębierczy; Nie tknie Makbeta żaden cios morderczy, Póki las Birnam ku dunzynańskiemu Wzgórzu nie pójdzie walczyć przeciw niemu.Znika. MAKBET Do tego nigdy nie przyjdzie. Któż zdoła Las Wzruszyć z posad, kazać jego drzewomDobyć korzenie z głębokoœci gruntu? Œwięć się, przyjazna wróżbo! Hydro buntu, Nie podnoœ głowy wprzód, aż się podniesie Las Birnam. Wielki, jak drzewa w tym lesie,Żyć będzie Makbet, nie dbajšc o burze, Podległy tylko œmiertelnej naturze I prawom czasu. Lecz jednš rzecz jeszcze Trzeba mi wiedzieć. O wy, twory wieszcze, Jeœli przed wami przeznaczenie chyli Wszelkš zasłonę, powiedzcie mi, czyli Potomstwo Banka będzie kiedykolwiek Rzšdzić tym krajem? WSZYSTKIE razem O to nas nie pytaj. MAKBET Muszę w tym względzie być zaspokojony; Jeœli mi tego odmówicie, niechaj Wieczne przekleństwo na was spada! Mówcie! Odgłos obojów. Kocioł znika. Czemu znikł kocioł i co to za odgłos? PIERWSZA CZAROWNICA Ukażcie się! DRUGA CZAROWNICA Ukażcie się! TRZECIA CZAROWNICA Ukażcie się! WSZYSTKIE TRZY Pokażcie mu to, czego chce. Jak lekki dym lub lotny gaz, Ukażcie się i zgińcie wraz! Ukazuje się oœmiu królów i przechodzi przez scenę jeden za drugim, za ostatnim, trzymajšcym zwierciadło w ręku, postępuje B a n k o. MAKBET Tyœ żywy obraz Banka. Precz! przepadnij! Korona twoja pali mi Ÿrenice. A ty, ty druga maro w złotym wieńcu, Twój włos jest taki sam jak u pierwszego I trzeci jeszcze, podobny do tamtych! Złoœliwe wiedŸmy, po co mi ten obraz Ukazujecie? Ha! otóż i czwarty! I pišty? Czyliż ten pochód trwać będzie Do końca œwiata! Jeszcze jeden! Siódmy! Tego już nadto! Ale oto jeszcze Ósmy z kolei zbliża się z zwierciadłem, W którym spostrzegam długi szereg takich Samych postaci, a niektóre majš Podwójne jabłka i potrójne berła. Okropny, stokroć przeklęty widoku! Maż to być prawda? Krwiš zbroczony BankoŒmieje się ze mnie i wskazuje na tych, Co po nim idš, jakby chciał powiedzieć; „To moi. ” Więc to tak? ? PIERWSZA CZAROWNICA Tak, panie, ten to znak. Lecz czemuż się Makbeta dusza Tak bardzo na ten widok wzrusza? OrzeŸwmy, siostry, jego męstwo, Niech szczytu dojdzie czarnoksięstwo Ja zbudzę dŸwięk, a wy bez zwłoki W korowód rozpocznijcie skoki, By się w nim nowy zapał wzmógł I wielki król powiedzieć mógł, Ze starożytne wiły Godnie go ugoœciły. Muzyka. C z a r o w n i c e tańczš, a następnie znikajš. MAKBET Gdzież one? Wyszły? Niechaj ta godzina Jako przeklęta zapisanš będzie Na wieczne czasy w kalendarzu! Hola! WnijdŸ, kto tam jesteœ. LENNOX wchodzšc Co rozkażesz, panie? MAKBET Widziałeœ tam te wiedŸmy? LENNOX Nie widziałem, MAKBET Nie przechodziłyż tamtędy? LENNOX Nie, panie. MAKBET Zapowietrzona niech będzie ich droga I potępiony, kto im daje wiarę! Słyszałem tętent koni: ktoœ przejeżdżał? LENNOX To dwóch rycerzy, panie, którzy waszej Królewskiej moœci przywieŸli wiadomoœć, Że Makduf zbiegł do Anglii. MAKBET Zbiegł do Anglii? LENNOX Tak, panie. MAKBET Czasie, ty uprzedzasz straszne Moje ocknienie. Zamiary sš wiatrem, Kiedy nie idš z wykonaniem w parze. Od dziœ dnia każdy płód mojego mózgu Będzie bliŸnišcym bratem mojej ręki I przedsięwzięcie to ziszczę natychmiast: Napadnę zamek Makdufa, zdobędę Cały Fajf, oddam na pastwę żelazu Jego niewiastę, jego dzieci, wszystko, Co ma z krwiš jego jakikolwiek zwišzek. Doœć tych przechwałek! Niech skutek dowodnie Odpowie słowom, nim zamiar ochłodnie. Tylko już pokój czarom! Gdzie ci gońcy? ProwadŸ mię do nich. Wychodzš. SCENA DRUGA Fajf. Komnata w zamku M a k d u f a, L a d y M a k d u f, jej mały S y n e k i R o s s e. LADY MAKDUF Cóż on uczynił, żeby być zmuszony Uciekać z kraju? Co uczynił? ROSSE Chciej zważyć, pani... LADY MAKDUF On na nic nie zważał; Jego ucieczka jest szaleństwem. BojaŸń Tak dobrze czyni zdrajcš jak i zdrada. ROSSE Nie wiesz, o pani, czy to krok obawy, Czy roztropnoœci. LADY MAKDUF Roztropnoœci? Żonę, Dzieci porzucać, dom i dostojeństwa, Wszystko, co ludzi przykuwa do miejsca? On nas nie kocha, w nim nie ma czułoœci. Najlichszy ptaszek, drobny mysikrólik Nie walczyż z sowš, bronišc pisklšt w gnieŸdzie? BojaŸń u niego wszystkim, niczym miłoœć. Niewielka też i mšdroœć, gdzie ucieczka Sprzeczna z rozumem. ROSSE Uspokój się, pani, I nie uwłaczaj małżonkowi. Jest on Szlachetny, mšdry, bardziej niż ktokolwiek Œwiadomy praktyk dzisiejszej epoki. Nie mogę nad tym dłużej się rozwodzić. Ciężkie to czasy, w których człek jest zdrajcš, Nie wiedzšc o tym; słyszy wieœci o czymœ,Czego się lęka, czego się zaœ lęka, Nie wie sam, kršżšc na oœlep po dzikim, Wzburzonym morzu. Zostawiam cię, pani; Wkrótce tu będę znowu: mam nadzieję, Gdzie nadmiar złego, tam złe musi ustać Albo powrócić do dawnego stanu. BšdŸ zdrów, mój mały przyjacielu, niech cię Bóg ma w opiece. LADY MAKDUF Ma ojca, niebożę, A jest sierotš. ROSSE Dłuższy mój tu pobyt Naraziłby mnie na niebezpieczeństwo. A ciebie, pani, na przykroœć; dlatego Wybacz, że spiesznie się oddalam. Wychodzi. LADY MAKDUF Chłopcze, Twój ojciec umarł. Cóż poczniesz bez ojća?Jakież to teraz będzie życie twoje? SYNEK Takie jak ptaszka, matko. LADY MAKDUF Żyć więc będziesz Muchami tylko, robaczkami? SYNEK Wszystkim, Co mi się uda złowić: tak jak ptaszek. LADY MAKDUF Biedny mój ptaszku, nie lękasz się sideł, Ani potrzasków, ani lepu? SYNEK Czegoż Miałbym się lękać, matko? Biednym ptaszkom Nie czyniš przecie nic złego. A potem Ojciec nie umarł, choć tak mówisz. LADY MAKDUF Umarł, Umarł doprawdy. Skšd weŸmiesz, niebożę, Drugiego ojca? SYNEK A skšd ty, mateczko, WeŸmiesz drugiego męża? LADY MAKDUF Pięćdziesięciu Kupić bym mogła na pierwszym jarmarku. SYNEK Aby ich potem odprzedać, nieprawdaż? LADY MAKDUF Masz dowcip, lubo ten twój dowcip nie jest Jeszcze nad lata. SYNEK Mateczko, czy ojciec Był zdrajcš? LADY MAKDUF Był nim. SYNEK A co to jest zdrajca? LADY MAKDUF Ten, co przysięga i kłamie. SYNEK Czy wszyscy, Którzy to czyniš, sš zdrajcami? LADY MAKDUF Każdy, Który to czyni, jest zdrajcš i wisieć Za to powinien. SYNEK Czyliż wszyscy tacy Powinni wisieć? LADY MAKDUF Wszyscy. SYNEK Któż ich wiesza? LADY MAKDUF Ma się rozumieć, że poczciwi ludzie. SYNEK Takim sposobem przysiężcy i kłamcy Sš bardzo głupi: jest ich bowiem tylu, Żeby poczciwych ludzi mogli pobić I powywieszać. LADY MAKDUF Pomagaj ci Boże, Biedny błazenku! Lecz skšd weŸmiesz ojca?SYNEK Gdybym go nie miał, płakałabyœ po nim, Matko; a gdybyœ po nim nie płakała, Byłby to dowód, że wkrótce mieć będę Nowego. LADY MAKDUF Biedny ty paplo, co bajesz! Wchodzi N i e z n a j o m y. NIEZNAJOMY BšdŸ pozdrowiona, piękna pani! Jestem Obcy dla ciebie, ale twoja godnoœć Jest mi dokładnie znana. Chroń się, uchodŸ,Niebezpieczeństwo wisi tuż nad tobš. Nie gardŸ przestrogš prostego człowieka, WeŸ dzieci, opuœć natychmiast te miejsca. Jest to zaiste okrucieństwem tak cię Przerażać, pani. Coœ gorszego nad to Chcieć ci wyrzšdzić, byłoby srogoœciš Potwornš, która jest jednak zbyt bliska Twojej osoby. Niech cię chroniš nieba! Nie mogę bawić dłużej. Wychodzi. LADY MAKDUF Gdzież mam uciec? Cóżem zrobiła złego? Ale prawda, Żyję na œwiecie, na którym zło często Bywa chwalebne, a dobro jest miane Za zgubne głupstwo. Biada mi! Czyż zdołam ZnaleŸć obronę w tych jedynie słowach: Jestem niewinna? Wchodzš mordercy Ha, cóż to za twarze! MORDERCA Gdzie mšż waćpani? LADY MAKDUF Mój mšż? Pewnie w żadnym Tak niecnym miejscu, gdzie by go mógł znaleŸć Podobny tobie. MORDERCA On jest zdrajcš. SYNEK Kłamiesz. Kudłaty łotrze! MORDERCA A ty jaje! Mała, przebija go Krnšbrna gadzino, leż! SYNEK Zabił mnie! Matko! Uciekaj! błagam cię! Umiera. L a d y M a k d u f, œcigana przez morderców, ucieka wołajšc: „Morderstwo! Ratunku! ” SCENA TRZECIA W Anglii. Pokój w pałacu królewskim. M a l k o l m i M a k d u f. MALKOLM IdŸmy poszukać ustronnego cienia I tam spokojnie spłakać naszš boleœć. MAKDUF IdŸmy wznieœć raczej miecz nieubłagany I, jak przystoi prawym mężom, walczyć Za poniżone nasze gniazdo. Z każdym Nowym porankiem nowe wdów jęczenia, Nowy płacz sierot, nowe skargi głoœno Bijš w niebiosa, tak że te wydajš Żałobny odgłos, jak gdyby toż samo Czuły co Szkocja i tak samo pomsty Wzywały. MALKOLM Cierpię nad tym, czemu wierzę, A wierzę temu, co wiem; co zaœ mogę Uczynić w takim razie, to uczynię, Gdy w sposobnoœci znajdę sprzymierzeńca. œmierci szydzić, enia <݈Šj ľA 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjH,)p´ c*$ „ c+¨* c,Ňvc-H'BU.Š.zc€/7ćc0ę>–To, coœ powiedział, mogłoby być prawdš. Ten krwawy tyran, na którego wzmiankę Język drętwieje, uchodził był dawniej Za cnotliwego; sprzyjałeœ mu waćpan, On cię też jeszcze nie skrzywdził. Jam młody, Mógłbyœ go sobie zjednać moim kosztem. Roztropnoœć nawet radziłaby biedne, Bezsilne jagnię oddać na ofiarę Gniewnemu bóstwu. MAKDUF Jam nie zdrajca. MALKOLM Ale Makbet jest takim, a przeważny nakaz Panujšcego najpoczciwszych może Sprowadzić z prawej drogi. Wybacz jednak;Czym jesteœ, jesteœ; gruntu duszy twojej Niedowierzanie moje nie przemieni; Wszak aniołowie jaœnieć nie przestajš, Choć najjaœniejszy z nich upadł. Chociażby Wszystek kał œwiata przywdział maskę cnoty, Przecieżby cnota musiała się w takim Œwietle przedstawiać. MAKDUF Straciłem nadzieję. MALKOLM Podobno właœnie tam, gdzie ja powzišłem Powštpiewanie. Odbiegłeœ tak nagle Żony i dzieci (te najdroższe węzły, Te najsilniejsze ogniwa miłoœci), Nie pożegnawszy ich nawet. O! wybacz! Niechaj ta moja nieufnoœć nie będzie W twych oczach ujmš twojej poczciwoœci, Ale rękojmiš mego bezpieczeństwa. Co bšdŸ ja myœlę, serce twoje może Być czyste. MAKDUF Brocz się, brocz, biedny nasz kraju! Gruntuj spokojnie fundament bezprawia, Tyranio! cnota nie wstrzšœnie już tobš! , Puœć wodze gwałtom! Prawomocnoœć twoja Zyskała sankcję! Zegnam cię, o panie! Nie byłbym takim nędznikiem, jak sšdzisz, Za wszystkš przestrzeń, którš tyran dzierży, Za wszystkie skarby Wschodu. MALKOLM Nie miej do mnie Żalu, Makdufie! W tym, co powiedziałem, Obawa ciebie mały miała udział. Wierzę, iż kraj nasz upada pod jarzmem, Że jęczy, we krwi się pławi, że z każdym Nowym dniem nowa przybywa mu rana. Nie wštpię także, że liczne by dłonie Wzniosły się za mnie. Już wspaniała Anglia Ofiarowała do rozporzšdzenia Kilka tysięcy mężnych. Ale cóż stšd? Chociażbym zdeptał kark przywłaszczycielaI głowę jego na mym mieczu zatknšł, Nieszczęsna nasza Szkocja nic by na tym Nie skorzystała; cierpiałaby, owszem, Nierównie bardziej i dotkliwiej pod tym, Co by nastšpił. MAKDUF Któż by to był taki? MALKOLM Przypuszczam, że to ja. Owóż w mym sercuZarody niecnot tak sš zagęszczone, Że gdyby wzięły wzrost, sam czarny Makbet Jak œnieg wydałby się biały i biedny Kraj by w nim widział jagnię w porównaniu Z bezmiarem moich nieprawoœci. MAKDUF Nie ma W zastępach piekieł szatana zdolnego Przewyższyć w złoœci Makbeta. MALKOLM To prawda, Że on jest krwawy, gwałtowny, złoœliwy, Fałszywy, chytry, drapieżny, wszeteczny, Pełen wszelkiego rodzaju ohydy, Noszšcej znanš nazwę, ale moja Rozpusta nie ma granic. Wasze żony, Córy, dziewice, ba! nawet matrony Nie napełniłyby studni żšdz moich. Chuci me wszelkš zerwałyby tamę Stawionš mojej woli. Lepszy Makbet Niż taki władca. MAKDUF Niepohamowana Krewkoœć jest wprawdzie w dziedzinie natury Także tyraniš; niejeden już piękny Tron opróżniła i stała się zgubš Wielu monarchów. Tej jednak słaboœci Nie bój się, panie; będziesz mógł w tej mierze Popędom swoim szeroko dogadzać, Zimnym na zewnštrz się wydajšc; szaleć, Na oczy œwiata wkładajšc przepaskę. Chętnych białogłów mamy doœć. Nie mogę Uwierzyć, panie, abyœ w sobie żywił Takiego sępa, który by był zdolny Tyle ich schłonšć, ile się ich zwykło Nastręczać władzy, kiedy jš do tego Znajdujš skłonnš. MALKOLM Oprócz tego leży W usposobieniu moim taka niczym Nienasycona chciwoœć, że zostawszy Królem, gnębiłbym, mordowałbym szlachtę Dla zagarnięcia jej dóbr, pożšdałbym Tego klejnotów, a zamków tamtego. Wzrost mienia byłby dla mego łakomstwa Jak sos korzenny, co wzmaga apetyt. Knułbym intrygi, zasiewałbym waœnie, Niesprawiedliwe wytaczałbym spory Wiernym poddanym, rujnujšc ich gwoli Zyskania wzištku. MAKDUF Ta wada tkwi głębiej, Szkodliwsze puszcza korzenie niż jare Ziarno rozpusty: ona to bywała Mieczem, co naszych królów dni przecinał. Nie bój się jednak, panie: nasza Szkocja Doœć jest zamożna, potrafi wystarczyć Twym wymaganiom. Jeszcze to jest znoœne,Gdy inne cnoty przeciwważš. MALKOLM Ale Ja nie mam żadnej. Sprawiedliwoœć, prawoœć, Umiarkowanie, łaskawoœć, wspaniałoœć, Stałoœć, uprzejmoœć, pobożnoœć, cierpliwoœć, Męstwo, energia te wszystkie przymioty Właœciwe królom sš mi całkiem obce. Nie ma ich we mnie i cienia. Natomiast Bogaty jestem w wszelki rodzaj przywar, W rozliczny sposób zdolnych się objawić. Gdybym miał władzę, słodkie mleko zgody W piekło bym wylał, zakłóciłbym pokój Powszechny, zniósłbym, rozerwałbym wszelkš Jednoœć na ziemi. MAKDUF Szkocjo! Szkocjo! MALKOLM Czyliż Ktoœ taki byłby godzien władzy? Powiedz! Jam właœnie taki. MAKDUF Godzien władzy? Nawet Życia niegodny! Nieszczęsny narodzie, Pod krwawym berłem niecnego przybysza Jęczšcy, kiedyż ci wrócš dni błogie, Skoro najbliższy, prawy spadkobierca Twojego tronu zostaje pod klštwš Własnych zarzutów i własnej krwi bluŸni? Nieboszczyk rodzic twój, ksišżę, był królem Ze wszech miar œwiętym, królowa, dawczyni Twego żywota, pędziła dni raczej Na klęczkach niż na nogach, umierajšc Z każdš godzinš życia. BšdŸ mi zdrowy! Takie to właœnie niecnoty, o które Siebie oskarżasz, wygnały mnie z Szkocji. Nadzieje moje, żegnam was! MALKOLM Makdufie, Ten żal szlachetny, ten poczciwy zapał, Nadobne dziecko nieskazitelnoœci, Rozprasza w mojej duszy czarne cienie Powštpiewania i myœl mojš godzi Z twoim, honorem i wiarš. Ten chytry Piekielnik Makbet nieraz usiłował Takš przynętš wcišgnšć mnie w moc swojš.Skromnej jedynie rozwadze winienem, Żem łatwowiernie tym próbom nie uległ. Niech Ten, co rzšdzi tam na wysokoœci, Rozstrzyga teraz między mnš i tobš, Bo od tej pory powierzam łódŸ mojš Twemu sterowi; cofam to, com zeznał, I wyprzysięgam się wszelkich plam, wszelkich Grzechów, którymi obarczyłem siebie. Bom w gruncie od nich wolny. Nigdym jeszcze Nie tknšł kobiety, nigdym nie pożšdał Cudzego mienia, rzšdkom nawet sięgnšł Po własne, nigdy nie złamałem słowa. Nie byłbym zdolny zdradzić nawet diabła Przed diabłem. Prawdę miłuję jak życie, Pierwszym mym kłamstwem było to œwiadectwo Przeciwko sobie. Czym jestem, to œwięcę Tobie i naszej nieszczęœliwej ziemi, Ku której, jeszcze przed twoim przybyciem, Sędziwy Siward z dziesištkiem tysięcy Anglików już był gotowy wyruszyć. Razem pójdziemy teraz. Oby szczęœcie Było podobne naszej sprawie! Milczysz? MAKDUF Tyle bolesnych i radosnych wrażeń Trudno pogodzić. Wchodzi L e k a r z. MALKOLM Jeszcze o tym z sobš Pomówim. Moœci lekarzu, czy prędko Król wyjdzie? LEKARZ Wkrótce, panie. Tłum biedaków Czeka na niego; niemoc ich uparta Żartuje z wszelkich usiłowań sztuki. Lecz gdy on do nich przystšpi i swojš Błogosławionš rękš ich się dotknie, Wnet ozdrowiejš. MALKOLM Dziękujęć, lekarzu. Wychodzi L e k a r z. MAKDUF O jakiejże to on chorobie prawił? MALKOLM Sš to tak zwane skrofuły. Od czasu Mego pobytu w Anglii jużem nieraz Był œwiadkiem takiej cudownej kuracji Króla Edwarda. Jakim on sposobem Wyprasza sobie to u nieba, jemu Tylko wiadomo, lecz pewna, że ludzie Srodze dotknięci tš plagš, opuchli, Aż smutno patrzeć, odzyskujš zdrowie, Gdy im na szyi jakiœ zloty medal Zawiesi, cichš zmawiajšc modlitwę. Mówiš, że œwięty ten sekret zamierza Przekazać swoim następcom. Prócz tego Ma on proroczy dar przepowiadania I wiele innych zbawczych wpływów zlewa Na lud, który go mieni łaski pełnym. Wchodzi R o s s e. MAKDUF Patrz, panie, kto się tu zbliża. MALKOLM Ktoœ z naszych, Ale go jeszcze nie poznaję. MAKDUF Stale Miły nam bracie, bšdŸ nam na tym miejscu Z serca pozdrowion! MALKOLM Poznaję go teraz. Oddalcie, nieba, to, co by nas mogło Czynić obcymi sobie! ROSSE Amen, panie. MAKDUF Jeszczeż tak samo w Szkocji? ROSSE Biedna ziemia! Nieledwie sama sobie jest postrachem. Nie matkš nam jš zwać, grobowcem raczej, Gdzie uœmiech tylko tym ożywia usta, Co nic nie wiedzš; gdzie westchnienia, jęki, Krzyki i łkania w kršg siekš powietrze I przebrzmiewajš bez słychu; gdzie rozpacz Gminnym wydaje się szałem; gdzie kiedy Dzwon pogrzebowy zawyje żałoœnie, Nikt się nie spyta nawet, komu dzwoniš; Gdzie sprawiedliwy obumiera prędzej Niż kwiat zdobišcy mu czapkę i kona Nie poœpieszywszy zachorować. MAKDUF Straszny, A jednak pełen prawdy wizerunek! MALKOLM Jakież najnowsze nieszczęœcie? ROSSE Najnowsze? Kto mówi, co się przed godzinš stało, Ten prawi stare rzeczy: każda chwila Wylęga nowš biedę, nowš zgrozę. MAKDUF Jak się ma moja żona? Powiedz. ROSSE Dobrze. MAKDUF I wszystkie moje dzieci? ROSSE Także dobrze. MAKDUF Nie targnšł się więc tyran na spokojnoœć Mojej rodziny? ROSSE Nie, spokojna była, Gdym jš opuszczał. MAKDUF Nie skšp słów, mów wszystko! ROSSE Kiedym tu zdšżał z wieœciš, której ciężar Tłoczył mi serce, chodziła pogłoska, Że wielu naszych szlachetnych rodaków Za broń chwyciło, co mi stwierdził widok Wojowniczego ruchu wojsk tyrana. Teraz lub nigdy czas œpieszyć z pomocš. Ukazanie się twoje, panie, w Szkocji W lot by stworzyło mnogie hufce, słabym Kobietom nawet podałoby oręż Do walki, koniec majšcej położyć Dotychczasowej ich niedoli. MALKOLM Niech ich Krzepi tymczasem to, że tam idziemy. Wspaniała Anglia użycza nam dziesięć Tysięcy ludzi pod wodzš Siwarda, Najdzielniejszego, najdoœwiadczeńszego Żołnierza w całym chrzeœcijaństwie. ROSSE Obym Za tę pociechę mógł się wywzajemnić Czymsiœ podobnym! Ale moje usta Więżš, niestety, w sobie takie słowa, Które by trzeba w pustyni wyzionšć, Aby ich ludzki słuch nie przejšł. MAKDUF Kogoż One dotyczš? ogółu czy jakiej Prywatnej sprawy? ROSSE Wszelki duch, niosšcy Czeœć cnocie, bierze udział w tej boleœci, Ale jej główna częœć przypada tobie. MAKDUF Jeœli mnie, to mi jš oddaj bez zwłoki. ROSSE Niech ucho twoje nie przeklnie na zawsze Mego języka, który w nie ma wrazić NajprzeraŸliwszy dŸwięk ze wszystkich, jakie Dotšd słyszało. MAKDUF Ha! zgaduję. ROSSE Zamek Twój został wzięty, żona twoja, dzieci Zamordowane. Chcieć ci opisywać, Jak się to stało, byłoby to dodać Do liczby twoich zakłutych sarenek Również œmierć twojš. MALKOLM Litoœciwe nieba! Nieszczęsny! nie chyl przyłbicy na czoło; Daj głos boleœci! ona milczšc wzdyma Zaparte serce i pęknšć mu każe. MAKDUF I moje dzieci? ! ROSSE Żona, dzieci, słudzy, Wszystko, co było. MAKDUF I jam tam być nie mógł! I żona moja także? ROSSE Powiedziałem. MALKOLM Pociesz się! Niechaj sroga nasza zemsta Będzie lekarstwem na ten cios œmiertelny! MAKDUF On nie ma dzieci! Moje pacholęta! Wszystkie, powiadasz? O piekielny sępie! Wszystkie pieszczoty moje razem z matkš Za jednym krwawym zamachem! MALKOLM Znieœ to nieszczęœcie jak mšż. MAKDUF Tak uczynię, Lecz muszęć także i jak mšż je uczuć. Nie mogę o tym pomyœleć, że miałem Coœ tak drogiego i już nie mam. Jak to! Nieba patrzały na to i œcierpiały Takš okropnoœć? Występny Makdufie, Tyœ to je. zabił. Nie skutkiem to własnej, Lecz twojej winy œmierć poniosły. Daj im Wieczny mir, Panie! MALKOLM Nie miękcz w sobie serca! Niechaj ta żałoœć będzie raczej żagwiš Twojej dzielnoœci, szlifierskim kamieniem Twojego miecza. MAKDUF O, mógłbym jak dziecko Płakać i usty miotać się jak junak! Ale przetnijcie, dobre nieba, wszelkš Dłuższš odwłokę! Stawcie mię naprzeciw Tego szatana Szkocji oko w oko, Tylko na długoœć miecza mi go dajcie: Jeżeli zdoła ujœć, niechże mu wtedy Pan Bóg przebaczy. MALKOLM Ten ton brzmi po męsku. IdŸmy do króla. Gdy go pożegnamy, Nic nas wstrzymywać nie będzie, bo owoc Zbrodni Makbeta w sam raz już dojrzały Do otrzšœnięcia i przedwieczny Sędzia Posyła swoje ku temu narzędzia. Miejmy otuchę! Ta tylko noc nęka, Po której nigdy nie ma wznijœć jutrzenka. Wychodzš. AKT PIĽTY SCENA PIERWSZA Dunzynan. Komnata w zamku. L e k a r z i J e d n a z d a m pałacowych,LEKARZ Jużem z paniš czuwał przez dwie noce i przekonać się o prawdzie jej twierdzenia nie mogę. Dawnoż się to zdarzyło po raz ostatni? DAMA Zaraz po wyjœciu jego królewskiej moœci w pole. Widziałam na własne oczy, jak wstała z łóżka, zarzuciła na siebie nocny ubiór, otworzyła szkatułę, wyjęła papier, złożyła go, napisała coœ na wierzchu, przeczytała potem i zapieczętowawszy położyła się znowu: wszystko to we œnie jak najgłębszym. LEKARZ Dziwne zboczenie natury! Zostawać pod dobroczynnym wpływem snu i pełnić zarazem funkcję czuwajšcego. Ale pominšwszy jej przechadzkę i inne czynne manifestacje, nie słyszałażeœ, pani, aby wtym sennym stanie co mówiła? DAMA I owszem, takie rzeczy, których za nic nie powtórzę. LEKARZ Mnie możesz, pani; potrzeba nawet, abyœ touczyniła. DAMA Nie powtórzę nikomu w œwiecie; nie mam bowiem œwiadka, który by to potwierdził. L a d y M a k b e t wchodzi ze œwiecš w ręku. Patrz pan, oto idzie! Tym samym trybem jakzawsze i najzupełniej uœpiona. Uważaj tylko, stój cicho. LEKARZ Skšd ona wzięła tę œwiecę? DAMA Stała przy jej łóżku. Cišgle musi mieć œwiatło przy sobie. Taki wydała rozkaz. LEKARZ Widzisz, pani - oczy ma otwarte. DAMA Tak, ale ma zawartš ich władzę. LEKARZ Cóż to ona robi? Patrz, pani, jak sobie ręceobciera. DAMA To jej ruch zwyczajny; zdaje się jej, że tym sposobem umywa sobie ręce; widziałam jš to robišcš, bywało, przez cały kwadrans. LADY MAKBET Jeszcze jedna plama. LEKARZ Cicho, zaczyna mówić; muszę sobie zapisać wszystko, co usłyszę, abym mógł lepiej spamiętać. LADY MAKBET Precz, przeklęta plamo! precz! mówię. Raz dwa - czas działać. - Piekło ciemne. -WstydŸ się, mężu, wstydŸ się! Żołnierzem jesteœ, a tchórzysz? Cóż stšd, chociażby się wydało? Nikt nas przecie nie pocišgnie do tłumaczenia. -Jednakże kto by się był spodziewał tyle krwi w tym starcu! LEKARZ Słyszysz, pani? LADY MAKBET Tan Fajf miał żonę; gdzież ona jest? Cóż to? Czyliż te ręce nigdy obmyć się nie dadzš? Doœć tego, mężu, doœć tego! Wszystko popsujesz tym obłškanym wzrokiem. LEKARZ Nieszczęsna, wiadome jej sš rzeczy, których nie powinna wiedzieć. DAMA Powiedziała, czego nie powinna była mówić; to rzecz pewna. Bóg raczy wiedzieć, co jest jej wiadome! LADY MAKBET Cišgle ten zapach krwi! Wszystkie wonie Arabii nie odejmš tego zapachu z tej małej ręki. Och! och! och! LEKARZ Co to było za westchnienie! Ciężkież musi być brzemię na sercu. DAMA Nie chciałabym mieć jej serca w moim łonie za wszystkie zaszczyty tego œwiata. LEKARZ W rzeczy samej. DAMA Nie daj mi Panie, tego dożyć! LEKARZ Choroba tego rodzaju leży za obrębem mojej umiejętnoœci. Znałem jednakże ludzi, co œpišc chodzili, a mimo tego skonali bogobojnie na łożu. LADY MAKBET Umyj ręce, weŸ szlafrok; nie wyglšdaj tak blado. Powtarzam ci. Banko pogrzebany, nie powstanie więcej. LEKARZ Czy tak? LADY MAKBET Do łóżka! do łóżka! kołatajš do bramy. PójdŸ, pójdŸ! pójdŸ! daj rękę! Co się stało, odstać się nie może. Do łóżka! do łóżka! do łóżka! Wychodzi. LEKARZ Teraz się idzie położyć? DAMA Nie inaczej. LEKARZ Zły to stan. Czyny przeciwne naturze Rodzš przeciwny naturze niepokój; Skrycie dręczone sumienie powierza Nieraz poduszce tajemnice duszy. Jej potrzebniejszy ksišdz niż lekarz, Boże Przebacz nam grzesznym! Nie odstšp jej, pani; Miej jš na oku i pochowaj wszystko, Czym by się mogła uszkodzić. Dobranoc. To, co widziałem, i to, co słyszałem, Wprawiło umysł mój i zmysły moje W niewysłowione odurzenie. Myœlę, Lecz nie œmiem mówić. DAMA Dobranoc ci, panie. Wychodzš. SCENA DRUGA W okolicy dunzynańskiego zamku. M e n t e i t h, C a i t h n e s s, A n g u s, L e n n o x i żołnierze z muzykš i choršgwiami. MENTEITH Angielskie wojska nadcišgajš. Malkolm, Wuj jego Siward i dzielny nasz Makduf Sš na ich czele. Zemsta wre w ich piersiach, I nie dziw: bowiem to, co oni znieœli, Trupa by mogło wœciekłoœciš zapalić. ANGUS Pod lasem Birnam zejdziemy się z nimi: Tamtędy idzie ich droga. CAITHNESS Nie wiecież, Czy jest Donalbein z bratem? LENNOX Że go nie ma, Mogę zapewnić: mam spis wszystkich osób Przy nim będšcych. Jest tam syn Siwarda enia <݈Šj ľA 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjH,1`üc2\ éc3Ec4XÇ c5$ c6+, c705pN˙˙I siła młodzi gołobrodej, która Pierwszy raz teraz ma dać walnš próbę Swojego męstwa. MENTEITH Cóż porabia tyran? CAITHNESS Obwarowywa dunzynański zamek; Niektórzy mówiš, że oszalał; inni, Mniejszš żywišcy ku niemu nienawiœć, Zwš to rycerskim zapałem. Z tym wszystkim Pewnš jest rzeczš, że chorej swej sprawy Nie może oprzeć na karbach porzšdku. ANGUS Czuje on teraz u ršk ciężar swoich Kryjomych mordów; ustawiczne bunty Odpłacajš mu jego wiarołomstwa. Ci, co sš pod nim, spełniajš rozkazy Z musu jedynie, bynajmniej z miłoœci. Teraz on widzi swš dostojnoœć luŸnie Wiszšcš na nim, jak suknię olbrzyma Na nędznym karle. MENTEITH Nie dziw więc, że zmysły Zakłopotane mieszać mu się muszš, Gdy wszystko zgoła, co w nim jest, złorzeczy Samemu sobie, że jest w nim. CAITHNESS Nie traćmy Czasu, panowie. IdŸmy dań wiernoœci Wypłacić temu, komu się należy; Ramieniem naszym poprzeć siły tego Lekarza naszej schorowanej ziemi, Z nim działać i z nim przelać za jej sprawęWszystkš krew naszš. LENNOX Lub takš jej iloœć, Jaka wystarczy do nadania wzrostu Królewskiej róży i zalania ostu. Ruszajmy tedy ku Birnam! Wychodzš przy odgłosie muzyki. SCENA TRZECIA Dunzynan. Jedna z komnat zamkowych. Wchodzi M a k be t, a za nim przyboczny orszak. MAKBET Już mi języka nie przynoœcie! niech mię Wszyscy odstšpiš! Dopóki las Birnam Pod dunzynański nie podstšpi zamek, Uršgam trwodze. Czy ten dzieciuch Malkolm Nie wyszedł z łona kobiety? Potęgi Œwiadome losów ludzkich najwyraŸniej Mi powiedziały: „Nie bój się, Makbecie, Nikt z ludzi, których rodziła kobieta, Nie weŸmie nigdy przewagi nad tobš. ” Precz więc, odstępcy, precz! Łšczcie się z tymi Niewieœciuchami Anglii; nie dbam o was. Duch mój i serce pod wyższš załogš Nie zwštpi nigdy ani zadrży trwogš. J e d e n ze s ł u g wbiega. Żeby cię szatan poczernił! Nieszczęsny, Skšd ci się wzięło to gęsie oblicze? SŁUGA O panie, zbliża się dziesięć tysięcy... MAKBET Gęsi, hultaju? hę? SŁUGA Żołnierzy, panie. MAKBET IdŸ, potrzyj sobie twarz, pomaluj ćwikłš Ten blansz tchórzostwa. Co? dziesięć tysięcy Żołnierzy? Żeby ci język skamieniał! Blejwas lic twoich jest trwogi doradcš. Jacy żołnierze? mów! SŁUGA Angielskie wojsko, Do usług waszej wielkoœci. MAKBET Uciekaj Sprzed moich oczu! Gdzie Sejton? Sejtonie! Słabnę na sercu, widzšc... Hola! Sejton! To najœcie albo dŸwignie mnie na zawsze, Albo powali. Doœć już żyłem; wiosna Życia mojego prędko przeszła, prędko Żółtym, zwarzonym pokryła się liœciem, A to, co miało być działem staroœci: Czeœć, posłuszeństwo, miłoœć, grono wiernych Sług i przyjaciół - wszystko to nie dla mnie. Raczej przekleństwo, nienawiœć, tym głębsza, Że cicha, czeœć ust, posługi służalców, Którzy by radzi mię odbiec, lecz nie œmiš. Sejton! S e j t o n wchodzi. SEJTON Co wasza królewska moœć każe? MAKBET Cóż tam nowego? SEJTON To, co doniesiono, Sprawdza się, panie. MAKBET Walczyć będę, póki Mi nie odršbiš mięsa z wszystkich koœci. Podaj mi zbroję! SEJTON Jeszcze niepotrzebna. MAKBET Wdzieję jš. IdŸ, zbierz co najwięcej koni, Przebiegnij w okršg całš okolicę! Kto bšdŸ da hasło popłochu, niech wisi Na pierwszym drzewie. Podaj mi hełm, pancerz. L e k a r z wchodzi. Jak się ma waœci pacjentka? LEKARZ Nie tyle Chora jest, panie, ile udręczona Osobliwszymi widzeniami, które Nie pozwalajš jej użyć spoczynku. MAKBET Wylecz jš z tego! Nie jesteœli zdolnym Poradzić chorym na duszy? Głęboko Zakorzeniony smutek wylwać z myœli? Wygnać zalęgłe w mózgu niepokoje? I antydotem zapomnienia wyprzeć Z uciœnionego łona ten tłok, który Przygniata serce? LEKARZ W takich razach chory Musi sam sobie radzić. MAKBET Rzuć więc w œmietnik Swoje dryjakwie; nie chcę wiedzieć o nich. Jest tam kto? Podać mi zbroję, buławę! Sejtonie, wyœlij ludzi. - Patrz, doktorze, Tanowie przeszli na stronę najeŸdŸców! Dalej, Sejtonie, œpiesz się! - O! ! doktorze. Gdybyœ mógł zbadać wodę [3] mego państwa, Poznać z niej jego defekt i przywrócić Jej dawny kolor, zwiastujšcy zdrowie, Stałbym się echem, które by rozniosło Po całym œwiecie poklask dla twej sztuki. Sejtonie, œpiesz się! Żeby znaleŸć jaki Senes, jalapę albo rumbarbarum, Co by stšd wyparł tych Anglików! Pomyœl, Słyszałeœ o ich najœciu? ------ [3] tu: urynę LEKARZ Z mowy waszej Królewskiej moœci doszło o tym nieco Do mojej wiedzy. MAKBET Zanieœcie to za mnš. Drwię z klęsk i œmierci, póki cię, Birnamie, Przy dunzynańskiej nie zobaczę bramie. Wychodzš wszyscy prócz L e k a r z a. LEKARZ Gdybym się za tę bramę raz wydostał, Sam diabeł by mnie zawrócić nie sprostał. Wychodzi. SCENA CZWARTA Okolica w pobliżu Dunzynanu. Las opodal. Przy odgłosie tršb wchodzš z wojskiem i choršgwiami M a l k o l m, stary S i w a r d z S y n e m, M a k d u f, M e n t e i t h, C a i t h n e s s, A n g u s, L e n n o x, R os s e i inni. MALKOLM Wkrótce, spodziewam się, nadejdš czasy, Że człowiek będzie bezpieczny pod dachem. MENTEITH Nie wštpim o tym, panie. MALKOLM Jak się zowie Ten las? MENTEITH Las Birnam. MALKOLM Niech każdy wojownik Utnie w nim gałšŸ i przed sobš niesie: Przez taki fortel ukryjemy naszš Istotnš siłę i sprawim, że szpiegi W błšd wprowadzeni będš. ŻOŁNIERZ Tak się stanie. Żołnierze wychodzš. SIWARD Nie powzięliœmy innego języka, Jedno że tyran, zaufany w sobie, Zamknšł Dunzynan i chce oblężenie Nasze wytrzymać. MALKOLM W tym ci jest ostatnia Jego ucieczka, gdziekolwiek się bowiem Zdarzy sposobnoœć, tak mali, jak wielcy Powstajš przeciw niemu i obecnie Służš mu tylko najemnicy, obcy Rodem i sercem. MAKDUF Schowamy na póŸniej Uwagi nasze i sšdy, a teraz Mężnie i czynnie weŸmy się do dzieła. SIWARD Zbliża się chwila majšca nam wskazać, Co mamy nazwać naszym lub wymazać Z ksišg należnoœci. Rozbiór [4] nie zwycięża, Rękojmia skutku jest w sile oręża, Dalej więc, naprzód! Wychodzš przy odgłosie muzyki. ------- [4] Tu w znaczeniu: rozważanie, analza. SCENA PIĽTA Dunzynan. Wewnštrz zamku. M a k b e t, S e j t o n i żołnierze wchodzšz muzykš i choršgwiami. MAKBET Zatknijcie sztandar na wałach. Wcišż słychać Ten przeraŸliwy okrzyk: Idš! idš! Warowny zamek nasz szydzi z ich groŸby. Niech go obiegnš, niechaj leżš pod nim, Dopóki ich głód i mór nie wytępi. Gdyby nie byli wsparci przez tych, którzy Tu być powinni, wyszlibyœmy na nich I dalibyœmy im poczuć na karkach Hart naszych mieczów. Krzyk kobiet za scenš. Cóż to znów za wrzawa? SEJTON To krzyki kobiet, miłoœciwy panie. Oddala się. MAKBET Dawno już smaku trwogi zapomniałem: Był czas, gdym drętwiał, słyszšc głos puszczyka, Gdy przy słuchaniu powieœci o strachach Włos mi się jeżył i prężył na głowie, Jakby był żywy; czas ten prędko minšł; Przeładowałem się okropnoœciami: Spoufalone z zgrozš zmysły moje Stępiały na wpływ wrażeń. S e j t o n powraca. Co znaczyły Te krzyki? SEJTON Panie, królowa umarła! MAKBET Powinna była umrzeć nieco póŸniej; Czego się było tak œpieszyć z tš wieœciš? Cišgle to jutro, jutro i znów jutro Wije się w ciasnym kółku od dnia do dnia Aż do ostatniej głoski czasokresu; A wszystkie wczora to były pochodnie, Które głupocie naszej przyœwiecały W drodze do œmierci. Zgaœnij, wštłe œwiatło! Życie jest tylko przechodnim półcieniem, Nędznym aktorem, który swojš rolę Przez parę godzin wygrawszy na scenie W nicoœć przepada - powieœciš idioty, Głoœnš, wrzaskliwš, a nic nie znaczšcš. Ż o ł n i e r z wchodzi. Przyszedłeœ zrobić użytek z języka, Mów prędko! ŻOŁNIERZ Panie, przychodzęć oznajmić Coœ, co powiedzieć mogę, że widziałem, Ale sam nie wiem, jak powiedzieć. MAKBET Powiedz, Jak możesz. ŻOŁNIERZ Kiedy odbywałem wartę Owdzie na wzgórzu, spojrzałem ku Birnam: Wtem las, zdawało mi się najwyraŸniej, Zaczšł się ruszać z miejsca. MAKBET chwytajšc go za pierœ Kłamiesz, łotrze! ŻOŁNIERZ Wywrzyj, o panie, na mnie swój gniew cały, Jeœli tak nie jest. O trzy mile w dali Widać go, jak się rusza i posuwa Prosto w tę stronę. MAKBET Jeœli fałsz donosisz, Dopóty żywcem wisieć nie przestaniesz, Aż umrzesz z głodu; jeœli prawdę mówisz, Wolno ci będzie tak uczynić ze mnš. Teraz poznaję dwuznacznoœć wyrazów Wiecznego mego wroga, który, kłamišc Pozorem prawdy, mówił mi zdradziecko: „Nie bój się, póki las Birnam nie przyjdzie Pod mury twego Dunzynanu. ” Otóż Zbliża się jakiœ las do Dunzynanu! Dalej, do broni! do broni! i naprzód! Jestli to prawda, nie mam czego czekać, Na nic mi zostać, na nic mi uciekać, Zbrzydło mi słońce; rad bym, żeby cała Budowa œwiata w proch się rozleciała. Uderzcie w dzwony! Dmij, wichrze! wrzej, toni! Mamli umierać, umrę z mieczem w dłoni. Wychodzš. SCENA SZÓSTA Tamże. Równina przed zamkiem. Przy odgłosie muzyki wojennej wchodzš z choršgwiami: M a l k o l m, stary S i w a r d, M a k d u f i żołnierze z gałęziami w ręku. MALKOLM Jesteœmy już doœć blisko; rzućcie teraz Precz te zielone zasłony i w całym Blasku okażcie się tym, czym jesteœcie. Ty, mój szanowny wuju, wespół z swoim Szlachetnym synem, stoczysz wstępnš bitwę, A zacny Makduf i my baczyć będziem, Co pozostanie dalej do zrobienia Zgodnie z przyjętym planem. SIWARD BšdŸcie zdrowi. Jeœli wróg tylko czekać nam nie każe, Czy walczyć umiem, wnet plac boju wskaże.MAKDUF Zadmijcie w tršby! zlejcie wszystkie tchnienia W tych krwi heroldów, œmierci i zniszczenia. Wychodzš. Okrzyk wojenny i odgłos tršb nieustajšcy. SCENA SIÓDMA Tamże. Inna częœć równiny. Wchodzi M a k b e t. MAKBET W ostęp mnie wzięli: nie mogę uciekać, Jak niedŸwiedŸ muszę psiarni stawić czoło.Któż jest ten, co się nie rodził z kobiety? Tego się tylko mam bać lub nikogo. M ł o d y S i w a r d wchodzi. MŁODY SIWARD Jak się nazywasz? MAKBET Zadrżysz, gdy usłyszysz. MŁODY SIWARD Nie, choćbyœ gorsze nazwisko wymienił Od wszystkich w piekle znanych. MAKBET Makbet jestem. MŁODY SIWARD Makbet! Sam szatan nie mógł wyrzec nazwyNienawistniejszej dla mojego ucha. MAKBET Straszniejszej chyba. MŁODY SIWARD Kłamiesz, podły zbóju! Zaraz ci zadam fałsz tym mieczem. Walczš. M ł o d y S i w a r d pada. MAKBET Tyœ był z kobiety zrodzon: leż junaku! Igraszkš dla mnie miecze i sztylety, Póki je dzierży mšż zrodzon z kobiety. Wychodzi. M a k d u f wchodzi. MAKDUF Zgiełk był w tej stronie. Ukaż się, zbrodniarzu: Gdybyœ legł z innej dłoni, a nie z mojej, Duch mojej żony i duchy mych dziatek Wiecznie by za to mnie przeœladowały. Nie mogę godzić w czerń, co swoje dłonie W najem oddała. Albo się na tobie, Makbecie, stępi ostrze mego miecza, Albo nietknięte powróci do pochwy. Tam on być musi: ta donoœna wrzawa Wskazuje, że tam rzeŸ toczy się krwawa Pod wodzš kogoœ niepospolitego. O losie, daj mi go znaleŸć! niczego Więcej nie żšdam. Wychodzi. M a l k o l m i stary S i w a r d wchodzš. SIWARD Tędy, milordzie; zamek już się poddał, Ludzie tyrana walczš po dwu stronach, Ale i tanom nie brak animuszu. Sam dzień po twej się opowiada stronie. Już prawie koniec. MALKOLM Spotkaliœmy wrogów, Co zamiast przeciw nam walczyć, walczyli Przy boku naszym. SIWARD WnijdŸ, panie, do zamku. Wychodzš. M a k b e t wraca. MAKBET Mamli rzymskiego głupca naœladujšc Przebić się własnym mieczem? Nie! dopóki Życie przed sobš widzę, wolę raczej Przeszywać cudze piersi. M a k d u f wraca. MAKDUF Stój, psie z piekła! MAKBET Nie unikałem nikogo prócz ciebie: Odstšp! krew twoich i tak mi już dosyć Cięży na duszy. MAKDUF Nie mam słów: mój wszystek Głos jest w tym mieczu; okrutniku, sroższyNad wszelki wyraz ludzkiego języka! Walczš. MAKBET Próżno się trudzisz: równie byœ potrafił Przecišć powietrze mieczem jak mnie zranić; Zwróć więc to ostrze na tych, których ciała Ciosy się mogš imać; moje życie Zaczarowane: nikt zrodzon z kobiety Nie zdoła mi go odjšć. MAKDUF. Zwštp więc w czary! Zapytaj tego anioła, któremu Sprzedałeœ duszę, toć powie, że Makduf Przedwczeœnie z łona matki był wypruty. MAKBET Przeklęty język, co mi to powiada! Czuję, jak męska dzielnoœć we mnie mięknie. Przekleństwo owym szalbierskim potęgom, Które nas duszš dwuznacznymi słowy! Przynoszš złote obietnice uszom, A odbierajš je oczekiwaniom. Nie walczę z tobš. MAKDUF Więc poddaj się, tchórzu, I żyj, by palcem cię pokazywano. Obraz twój, niby arcyrzadkiej bestii, Jakie nam w budach sš pokazywane, Na dršgu zatknšć każem i pod spodem Położym napis: Tu jest do widzenia Krwiożerczy podlec! MAKBET Nie poddam się! nie chcę Całować ziemi u nóg tego żaka Malkolma ani motłochowi służyć Za przedmiot obelg. Nie! Chociaż las Birnam Przyszedł pod mury Dunzynanu, chociaż Ty się z kobiety nie zrodzonym mienisz, Dotrwam do końca. Pod schronš tej tarczy Bezpieczna moja pierœ; złóż się, Makdufie! Niech potępiony będzie, kto się znuży I pierwszy krzyknie: „Stój! Nie mogę dłużej! ” Walczšc, wychodzš. Odwrót. Przy odgłosie tršb i kotłów wchodzš z wojskiem i choršgwiami M a l k o l m i stary S i w a r d , R o s s e, L e n n o x, An g u s, M e n t e i t h i C a i t h n e s s. MALKOLM Rad bym tu widzieć tych, których nam braknie. SIWARD Ktoœ musiał ubyć; ale dzień tak piękny Tanio, jak widzę, został okupiony. MALKOLM Makdufa braknie i waszego syna. ROSSE Syn wasz, milordzie, wypłacił dług męstwu: Póty żył, póki nie wyszedł na męża; Zaledwie tego walecznoœciš dowiódł, Nie ustępujšc na krok z miejsca walki, Padł jak bohater. SIWARD A więc zginšł? ROSSE Tak jest. I z pola bitwy został uniesiony; A gdyby boleœć wasza wyrównała Wartoœci straty, nie miałaby granic. SIWARD Gdzież on ma rany? z przodu? ROSSE Tak, na czole. SIWARD Niechajże będzie wojownikiem Boga! Choćbym miał tylu synów, ile włosów, Piękniejszej dla nich nie żšdałbym œmierci: W ten sposób nucę mu hymn pogrzebowy. MALKOLM Godzien on, żeby bardziej go żałować, I ten żal serce moje uzupełni. SIWARD Dlaczego bardziej? powiedziano przecie, Że dług żołnierza sumiennie wypłacił; Bóg więc z nim! Oto przybywa pociecha. M a k d u f wchodzi niosšc głowę M a k b e t a zatkniętš na włóczni. MAKDUF Czeœć ci, o królu! bo teraz nim jesteœ. Przywłaszczyciela głowa na tej włóczni I uciœniony kraj nasz znów jest wolny. Widzę wokoło ciebie perły państwa, Serca ich wtórzš memu pozdrowieniu, Niechże i głosy ich złšczš się z moim, Wołajšc: „Witaj! witaj, królu Szkocji! ” WSZYSCY Witaj nam! witaj, witaj, królu Szkocji! Odgłos tršb. MALKOLM Nie potrzebujem długiego namysłu Do porachunku z waszymi zasługi I skwitowania się. Zacni tanowie I mili bracia, bšdŸcie od tej pory Hrabiami, którym to mianem zaszczytnym Nikogo jeszcze nie nazwała Szkocja. Co pozostaje więcej do zrobienia I czego może stan rzeczy wymagać Jak przywołanie na powrót do kraju Wygnanych naszych przyjaciół, co zbiegli Przed zasadzkami czujnego ciemięstwa, Wyœladowanie krwawych pomocników Tego zmarłego oprawcy i jego Szatańskiej żony, która jak słyszałem, Sama gwałtownš sobie œmierć zadała - To i co jeszcze prócz tego wypadnie, Przy łasce nieba spełnić tuszym sobie W właœciwym czasie, miejscu i sposobie. Wam, ile wydać pierœ nasza sposobna, Składamy dzięki, każdemu z osobna I wszystkim, których na dzień wyznaczony Na koronację wzywamy do Skony. Odgłos tršb. Wychodzš. ------Konwersja: rpg6@go2.pl umysł mój i zmysły moje W niewysłowione odurzenie. Myœlę, Lecz nie œmiem mówić. DAMA Dobranoc ci, panie. Wychodzš. SCENA DRUGA W okolicy dunzynańskiego zamku. M e n t e i t h, C a i t h n e s s, A n g u s, L e n n o x i żołnierze z muzykš i choršgwiami. MENTEITH Angielskie wojska nadcišgajš. Malkolm, Wuj jego Siward i dzielny nasz Makduf Sš na ich czele. Zemsta wre w ich piersiach, I nie dziw: bowiem to, co oni znieœli, Trupa by mogło wœciekłoœciš zapalić. ANGUS Pod lasem Birnam zejdziemy się z nimi: Tamtędy idzie ich droga. CAITHNESS Nie wiecież, Czy jest Donalbein z bratem? LENNOX Że go nie ma, Mogę zapewnić: mam spis wszystkich osób Przy nim będšcych. Jest tam syn Siwarda enia <݈Šj ľA 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjH,@”ŞjüŠj{ˇ÷ż