ĺbkŃÉ˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙őđGî’ŕGđ@îŕ@>ŕBđEîoŕEńŮő>ŕB>RŕG>˙ęÁńŮ˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙ĂUÎíffĚ sƒ ˆ‰ÜĚnćÝÝٙťťgcněĚÝܙŸťš3>CLAS PIERSC €003@ôă˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙Copyright (C)2000-2001 Pat Crowe. This Book Reader was distributed solely for the reading of classic books which are out of copyright. Program extends to address 3fffh. No responsibilty can be accepted for any breach of copyright nor for any other matter involved with material above this address. This material will have been added by a user of this program and not the author of this program. Please address any enquiries concerning breach of copyright or any other concerns, to that third party. óÍĆ>˙ęŔúPę ŔúQęŔ1ţ˙Íb͛ >ęa>ŕ&>ę Ŕ>˙ę ŔÍđ͜Í:Í\ÍćÍóÍ ÍBÍS ú‚˙§(Ţú ŔOÍŕ>ęŔͧ ÍÓ ÍŽ Íż ÍÓ ÍŽ ÍG ÍÓ ÍŽ úQęŔÍ|ÍĹÍr>ęÁ>xŕE>@ŕAŻŕ>ŕ˙>Óŕ@űÍ ÍvúÁˇ(ńŻęÁ́Ë VËw cËoÂÄËgÂŐË_ 9ËW -ËO ËG Ăú Ŕ<ţ >OÍŕĂú Ŕ<ţ >OÍłĂÍ ĂÍS ĚĹĂú Ŕţ(ţ(ţ(#ú Ŕţ("ţ(*ţ( *Í/ĂÍĹĂÍËĂ͘ĂÍ^ĂÍ÷ĂÍĂÍ#Ăú Ŕ=ţ˙ >OÍ|Ăú Ŕ<ţ >OÍ|Ă!>w# űÉ!6# ú6˙#6# öÉ! 6˙#6# ö6# úÉÍB͜ÍĹÉú ŔţČÍw Í ÍÓ úÁO> ‘O͜úÁOÍŽ úÁ<ţ 8>ęÁÉú Ŕţ ú ŔGÍ3 8 ř Í3 8 řÍ#@Íw  Í  úÍÓ úÁţ(=> ęÁúÁO> ‘ţ >O͜úÁOÍŽ ú Ŕţ 0<ę ŔÉú ŔţČŐĹúÁO ú Ŕţ ͟ Íw Í ÍÓ ÍŽ yţ  Ü{ę ŔÁŃÉĹú Ŕţ ú ŔĆ GÍ3  úÍ3  úúÁO Íw Í ÍÓ ÍŽ yţ  é> ę ŔÁÉ>ę Ŕ>ęÁ>ęŔę!>ęA!@}ęŔ|ęŔÍŃ!ĐŔ*§ úaŔ*§ úúŔOúŔG>š >¸ >>ęŔÉ>ęŔę!>ęA!@}ęŔ|ęŔÍ- űÍŃúŔ=ęŔ Í3  úÍĹÉÍ-(ÍŃ>ęŔúŔć€(ěÍĹÉÍŃ>ęŔúŔć€Ę˜ÍĹÉ Í3  úÍuĘ,ÍŃúŔţÂúŔţĘ#>ę Ŕ>ęŔúŔć€(ÖÍĹÉĺŐĹúŔoúŔg #F+NxĄ<(,xą úŔęŔ͡ ÍÓ ÍŽ úQęŔ>ęŔ$úŔţ(>ęŔÍŻ ÍÓ ÍŽ úQęŔ>ęŔÁŃáÉĺŐĹú Ŕţ˙(!В@§(=ůÍ3 yę Ŕ!В@y§( řÍ3 ÁŃáÉĺŐĹyę Ŕ>ęŔÍG ÍÓ ÍŽ úQęŔú ŔO>˙ę ŔÍ|ÁŃáÉĺŐĹyę Ŕţ(ţ(ţ(ţ( ţ($ţ((!pÍ(!€Í !Í! Í!°Í!ŔÍÁŃáÉÍćĺĹ~î˙" ů ôÁáÉĺŐĹú Ŕ!ů ţ(q! ţ(j!H ţ(c!p ţ(\!˜ ţ(U!Á ţ(N!Ň ţ(G!ę ţ(@! ţ (9!: ţ (2!b ţ (+!Ň &ĺŐĹ!ˆ ĺŐĹ!ŔĺŐĹ!Ú ĺŐĹ!ą ĺŐĹ!aŔ˛Ŕ*§ úÁŃáÉ Przewiń Wers Str. Roz. Wsz Liiku: Rivi Sivu Kapp LopBlättern: Zeil Seit Kapt AlleDéfiler: Ligne Page Chap ToutScrolla: Rad Sida Kap Hela Lista: Linea Pagina Cap. Tutto Blader: Lijn Blad Hfdst Alles Bla: Linje Side Kap Alle Despl.: Línea Página Cap. Todo Mudar: Linha Pagina Cap. Tudo Despl.: Línia Plana Cap. Tot ĺŐĹúŔGúŔ<¸8Í-(ÍŃ>>ę Ŕ7 ęŔ>ę Ŕ§ÁŃá§ÉĺŐĹúŔţÂO úŔţÂO úŔţ(úŔţ ÍuÍŃúŔ>ę Ŕ7 =ęŔ>ę Ŕ§ÁŃáÉĺŐĹúŔG!Đx§(~#§ ÷ô˛Ŕ*§ úÁŃá§ÉĺĹ!€6# xą řÁáÉĺŐĹy!ţ(#!@‘ţ(!€’ţ(!Ŕ“ţ(!€@y§(=ů]T! ÁÍćP* úÍćP* úÍćP* úÍćP* úÁŃáÉ> ę>ęA!  y§( ĺ>""Ŕ " úáúN"úO">ęúŔćęAÉ> ę>ęA!  y§( *GúN¸ 6*GúO¸ .Ŕ * ú>ęúŔę!úŔćęAÍŃ Í3  úÉ> ę>ęA!    ž # ÷őúŔćęAńÉĺŐĹ! Á@6# xą ř!˛Ŕ~#§(Í÷ öÁŃáÉĺĹÖ o&MD)))  0úŔţ( 8 V#F#Í' yţ őzƒ_ÁáÉĺŐĹk&)}ćđo Á ÁĹË!Ë ÁĹ{ć§(Ë8Ë=öxśw#wyśw#wÁŃáÉđ˙ˇŕ˙Íćđ@ćŕ@É>‘ŕ@É>äŕGŕHŕIÉĺŐÍć!`˜Ŕ>đ" üÍćŔ" üŃáÉĺŐ!`˜ y§(=ů> ‘W>ÍćÍ'(Í'(Í'(éőy§ ńń!`˜QÍćÍ'(Í'(Í'(éŃáÉĺĹú‚˙§(,>˙ŕO!˜`>" xą ř€>" xą ř`>" xą ř>ţŕOÁáÉĹw#< ú 6# úÁÉ!˜>"< ű! ˜"< ű!@˜6ń# úÉ!ŕ™ 6ň# ú!š>("< ű! š "< űÉ́Ĺ> ŕđđđđ/ćË7G>ŕđđđđđđđđđđ/ć°Gú€˙¨ ę˙xę€˙>0ŕú˙ÁÉţ(Ż>˙ę‚˙ÉĹ>˙ŕ$ˆ xą ű>ŕ$ÁÉőđ@ć€(đDţ‘ ôńɇ‡‡Ć€ęh˙ióúA˙ć ů*âű ňÉ>€ęh˙ióúA˙ć ů*âű ňÉ>€ęh˙@ióúA˙ć ů*âű ňɇ‡‡Ć€ęj˙kóúA˙ć ů*âű ňÉ>€ęj˙k@óúA˙ć ů*âű ňÉ˙ď=ď=|˙ď=˙˙ď=ď=˙ď=˙˙ď=ď=˙ď=˙˙ď=ď=ŕ˙ď=˙ď=ď=˙ď=ď=ď=ď=<ď=ď˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙MBFONTMonospaced @@@@@@   ŕ ŕ @ŔŔŕ``@€ @€ @ @@  `@@ @@@@@ @ @@ŕ@ @ŕ@ @`@ @@@€€ŕ     ŕ@Ŕ@@@@ŕŕ  @€€ŕŕ  `  ŕ€€  ŕ ŕ€€ŕ Ŕŕ€€ŕ  ŕŕ @@€€ŕ  ŕ  ŕŕ  ŕ ŕ@@ @ @€@ ŕŕ€@ @€ŕ  @@@ŕ ŕŕŕ€ŕŕ  ŕ   Ŕ  Ŕ  Ŕŕ€€€€€ŕŔ     Ŕŕ€€ŕ€€ŕŕ€€ŕ€€€ŕ€€€  ŕ   ŕ   ŕ@@@@@ŕ  ŕ   Ŕ   €€€€€€ŕ ŕ     ŕ      @     @ŕ  ŕ€€€ŕ    Ŕ ŕ  ŕŔ  ŕ€€ŕ ŕŕ@@@@@@      ŕ     @@     ŕ    @      ŕ@@@ŕ @@@€ŕ`@@@@@`€€@@@ ` `@ ŕ@ ŕ ŕ ŕ€€ŕ   ŕŕ€€€ŕ ŕ   ŕŕ ŕ€ŕ`@ŕ@@@@ŕ  ŕ ŕ€€Ŕ    @@@@@@ @€€  Ŕ  @@@@@@  ŕ   Ŕ    ŕ   ŕŕ  ŕ€€ŕ  ŕ Ŕ €€€ŕ€ŕ ŕ@`@@@     ŕ    @   ŕ   @     ŕ ŕŕ @€ŕ @@€@@ @@@@@@@€@@ @@€`€ŕŕŕŕŕŕŕ@ €`€ @ŕ     ŕ@€`@ŕ@@@@Ŕ   @ŕ@@@@@@ŕ@@@ŕ@@ € @€  @ŕ€ŕ ŕ @€@ @ŕ€ŕ ŕŕ     ŕ @ŕ @€ŕ @ŕ @€ŕŕ     ŕ @€@    ŔŔŕŕ`@ŕ@@ @ŕ€ŕ ŕ€@ @€ @ŕ€ŕ ŕŕ     ŕ @ŕ @€ŕ @ŕ @€ŕ@@@@@@@ŕ€€ŕ@€€€ Ŕ€ŕ @ ŕ  ŕ   0@@@@@@ŕ€ŕ ŕ ŕ ŕ€ŕŕ ŕ ŕ @€@ ŕ Ŕŕ€€@ŕ @@€ŕŕ ŕ@ŕ@ŕŔ @€ŕ@@`@Ŕ@@@€ŔŔŔŕ€€       @€Ŕ@Ŕŕ ŕ ŕ ŕ ŕ€@ @€@@@€ ŕ @@@ŕ @ŕŕ`ŕ€ ŕ @ŕ @€ŕ€@ŕ ŕ  @ŕ ŕ @ ŕ ŕ `€ŕ ŕ  ŕ ŕ @ŕ ŕ @ŕ€€€€ŕŕ€€€€ŕ@ €@ŕ€ŕ€ŕ @ŕ€ŕ€ŕŕ€€ŕ€€ŕ  ŕ€ŕ€ŕ€@ŕ@@ŕ @ŕ@@ŕ@ ŕ@@ŕ ŕ@@ŕŔ  ŕ  Ŕ @ ŕŕ  €@ŕ  ŕ@ŕ    ŕ@ ŕ  ŕP ŕ  ŕ ŕ  ŕ @ ŕ  ŕ  ŕ€@   ŕ @   ŕ@    ŕ    ŕ @  @@Ŕ€ŕ ŕ€ŔŔ Ŕ  Ŕ€€@ŕ ŕ ŕ @ŕ ŕ ŕ@ ŕ ŕ ŕP ŕ ŕ ŕ ŕ ŕ ŕ@ŕ ŕ ŕ @ŕ€€€ŕŕ€€ŕ@ €@ŕ ŕ€ŕ @ŕ ŕ€ŕŕ ŕ€ŕ  ŕ ŕ€ŕ€@@@@@@€@@@@@ €€€€ @@@@@ @  ŕ ŕ @ŕ   €@ŕ ŕ @ŕ  ŕ@ ŕ ŕP ŕ ŕ ŕ   ŕ@ŕ@ŕ ŕ ŕ€@  ŕ @  ŕ@   ŕ   ŕ @  ŕ ŕ€€ŕ ŕ€€   ŕ ŕMBFONTVariable pitch €€€€€€  PPřPřPP x ř(đ ŔČ @˜ŕ  @° Đ€€@€€€€€@€@@@@@€@ŕ@ @ŕ@@€Ŕ€ @@@€€@     @@Ŕ@@@@ŕŕ  @€€ŕŕ  `  ŕ€€  ŕ ŕ€€ŕ Ŕŕ€€ŕ  ŕŕ @@€€ŕ  ŕ  ŕŕ  ŕ ŕ€€@@€ @€@ ŔŔ€@ @€ŕ  @@@ŕ ŕŕŕ€ŕŕ  ŕ   Ŕ  Ŕ  Ŕŕ€€€€€ŕŔ     Ŕŕ€€ŕ€€ŕŕ€€ŕ€€€ŕ€€€  ŕ   ŕ   ŕ@@@@@ŕ  ŕ   Ŕ   €€€€€€ŕˆŘ¨ˆˆˆˆˆˆČ¨˜ˆˆŕ     ŕŕ  ŕ€€€ŕ    Ŕ ŕ  ŕŔ  ŕ€€ŕ ŕŕ@@@@@@      ŕ      @ˆˆˆ¨¨¨P   @      ŕ@@@ŕ @@@€ŕŔ€€€€€Ŕ€€@@@ Ŕ@@@@@Ŕ@ ŕ€@ŕ ŕ ŕ€€ŕ   ŕŕ€€€ŕ ŕ   ŕŕ ŕ€ŕ`@ŕ@@@@ŕ  ŕ ŕ€€Ŕ    €€€€€€@@@@@@€€€  Ŕ  €€€€€€€ř¨¨¨¨ŕ    @   @ŕ   Ŕ€ŕ   ` ࠀ€€ŕ€ŕ ŕ€Ŕ€€€Ŕ    ŕ    @ˆ¨¨¨P  @     ŕ ŕŕ @€ŕ @@€@@ €€€€€€€€@@ @@€P ŕŕŕŕŕŕŕ`€€`€€`ŕ     ŕ@€`@ŕ@@@@Ŕ  ¨@ŕ@@@@@@ŕ@@@ŕ@@ € @€P @ŕ€ŕ ŕ @€@ @ŕ€ŕ ŕŕ     ŕ @ŕ @€ŕ @ŕ @€ŕŕ     ŕ@€€@HHŔŔđřP ü\T @ŕ€ŕ ŕ€@ @€ @ŕ€ŕ ŕŕ     ŕ @ŕ @€ŕ @ŕ @€ŕ€€€€€€@ŕ€€ŕ@€€€ Ŕ€ŕˆpPpˆŕ  ŕ  °€€€€€€ŕ€ŕ ŕ ŕ x„´¤´„xŕ ŕ ŕ$HH$ŕ Ŕx„´¤„x@ŕ @@€ŕŕ ŕ@ŕ@ŕŔ @€ŕ@@`Ŕ@@@@€   ŕ€€ĐĐPPPPP€€Ŕ@Ŕŕ ŕ ŕ ŕ ŕH$H€€€  (8€€€°ˆ 8ŕ ŕ(č @ŕ @€ŕ€@ŕ ŕ   @ŕ ŕ  @ ŕ ŕ P ŕ ŕ  ŕ ŕ  @ŕ ŕ  @ŕ€€€€ŕŕ€€€€ŕ@ €@ŕ€ŕ€ŕŕ€€ŕ€€ŕ ŕ€€ŕ€€ŕ  ŕ€ŕ€ŕ€@ŕ@@ŕ @ŕ@@ŕ@ ŕ@@ŕ ŕ@@@ŕpHHčHHp¨ˆČ¨˜ˆ€@ŕ  ŕ@ŕ    ŕ@ ŕ  ŕP ŕ  ŕPpˆˆˆp @ řˆ˜¨Čˆř€@   ŕ @   ŕ@    ŕ    ŕ @  @@Ŕ€ŕ ŕ€Ŕ@ Ŕ  Ŕ€€@ŕ ŕ ŕ @ŕ ŕ ŕ@ ŕ ŕ ŕP ŕ ŕ ŕ ŕ ŕ ŕ@ŕ ŕ ŕ @ŕ€€€ŕŕ€€ŕ@ €@ŕ ŕ€ŕ @ŕ ŕ€ŕŕ ŕ€ŕ  ŕ ŕ€ŕ€@@@@@@€€€€€@ @@@@ @@@@@ @ p` @ŕ    €@ŕ  ŕ @ŕ   ŕ@ ŕ  ŕP ŕ  ŕ ŕ   ŕ@ŕ@ř¨¨ř@€@   ŕ @   ŕ@    ŕ    ŕ @  ŕ ŕ€€ŕ  ŕ€€   ŕ ŕPCc€“ÎcacËc€.,ů W'92-€ " PIERŒCIEŃ I RÓŻA " WILLIAM MAKEPEACE THACKERAY ROZDZIAŁ PIERWSZY W którym jest pięknie opowiedziane, jak dostojna rodzina królewska zabawiała się przy œniadaniu Oto raczył zasišœć do stołu Walorozo XXIV władca Paflagonii, w towarzystwie swej królewskiej małżonki i królewskiej jedynaczki Angeliki. Właœnie oddano mu list zapowiadajšcy rychłe odwiedziny królewicza Bulby, pierworodnego syna i następcy tronu króla Padelli I, rzšdzšcego miłoœciwie w państwie Krymtataria. Spójrzcie, jakim zachwytem opromienione jest oblicze Jego Królewskiej Moœci. Odczytywanie listu króla Padelli tak dalece pochłania jego uwagę, że nie widzi nawet szeregu dostojnych jaj na miękko i jaœnie oœwieconych bułeczek leżšcych przed nim na stole. –Bulbo przyjeżdża! Ów zuchwały, dzielny, rozkoszny Bulbo! – wykrzyknęła radoœnie księżniczka. – Taki przystojny, wytworny i dowcipny! Mężny zdobywca państwa Rimbombamento, który w walnym starciu własnš rękš położył trupem dziesięć tysięcy olbrzymów! – A tobie kto o tym opowiadał, moja duszko? – zapytał Jego Królewska Moœć. – Mój mały paluszek – odparła figlarnie Angelika. – Biedny Lulejka!! – westchnęła królowa zagryzajšc herbatę biszkopcikiem. –Ach, ten Lulejka! – zaœmiała się księżniczka i lekceważšco odrzuciła w tył głowę, zdobnš w tysišce najmisterniej zakręconych papilotów. –Chciałbym, żeby tego Lulejkę raz już dia...–zaczšł król, ale królowa przerwała mu szybko: –Chciałbyœ zapewne, żeby jak najprędzej wyzdrowiał. Otóż, najdroższy, już mu znacznie lepiej. Napomknęła mi o tym Rózia, służebna Angeliki, kiedy mi dziœ z rana przyniosła do łóżka herbatę. – Wiecznie tylko pijecie tę herbatę!! – żachnšł się niecierpliwie monarcha. –Lepiej pić herbatę niż wino i wódkę – powiedziała dobitnie Jej Królewska Moœć. –No, no, kochanko, ja przecież także pijamczasem herbatę – wyrzekł pojednawczo władca Paflagonii usiłujšc pokryć uœmiechem niemiłe wrażenie, jakie na nim zrobiły słowa królowej. – Angeliko –przeszedł szybko na inny temat –sšdzę z kilkometrowych rachunków twojej krawcowej, że nie zbywa ci na pięknych toaletach, w których się godnie zaprezentujesz naszemu goœciowi. Musicie obie z matkš pomyœleć o urzšdzeniu jak najwspanialszego przyjęcia. Pewnie zechcecie urzšdzić kilka rautów i balów. Ja bo zawsze byłbym raczej za porzšdnš królewskš ucztš, ale każdy ma inny gust. Prosiłbym cię też, duszko –tu zwrócił się do królowej – żebyœ raz już przestała nosić tę odwiecznš suknię z niebieskiego aksamitu, w której od pięciu lat widuję cię na wszystkich audiencjach. Kup sobie także nowy naszyjnik, tylko niedrogi, ot tak, za jakieœ sto, sto pięćdziesišt tysięcy dukatów.–A Lulejka, najdroższy? –Lulejka? A niechże idzie do dia... – Ależ, mężu! Królu! – krzyknęła Jej Królewska Moœć – przecież to twój bratanek! Jedyny syn nieboszczyka króla! –Więc niechże idzie do... krawca i zamówi sobie nowe ubranie. Każ Mrukiozie wpisać jego rachunek na koszt państwa. A niechże go Bóg skarze... to jest, chcę powiedzieć: niech go Pan Bóg kocha, tego lubego Lulejkę!Niech mu tam zresztš Mrukiozo dołoży parę dukatów na drobne wydatki. A jak pojedziesz po naszyjnik, wybierz sobie przytej okazji i parę bransolet, moja Jejmoœć Pani Walorozo! Jej Królewska Moœć, czyli Jejmoœć Pani Walorozo, jak jš żartobliwie nazwał monarcha, bo i królowie w zamkniętym kółku rodzinnym lubiš czasem pożartować, uœcisnęła swego małżonka i objšwszy wpółcórkę (członkowie dostojnej tej rodziny kochali się nader czule) opuœciła z niš salę jadalnš, żeby wydać rozporzšdzenia na przyjęcie zagranicznego goœcia. Ledwie podwoje zamknęły się za królowš, zgasł uœmiech rozchylajšcy wargi monarchy, zgasła duma bijšca z królewskiego czoła. W czterech œcianach jadalnej sali król Walorozo pozostał sam –agdy królowie sš sami, zaraz czujš dobrze, że nie różniš się niczym a niczym od zwykłych, najzwyklejszych œmiertelników. Gdybym miał pióro słynnego poety Bombastiniego, pokusiłbym się może o uczczenie w rymowanej mowie zmarszczki fałdujšcej dostojne czoło monarchy, opiewałbym jego błyszczšce oczy, jego długi czerwony nos, jego szlafrok kwiecisty, zatabaczonš chustkę do nosa i wyszywane perełkami pantofle. Nie czujšc się jednak na siłach, bym dorównać mógł w opisach moich temu poecie, poprzestaję na krótkim stwierdzeniu, że Walorozo pozostał sam. Przez chwilę nasłuchiwał, czy kroki królowej ucichły, po czym schwycił ze stołu jeden ze srebrnych kieliszków do jajek, wyrzucił zeń jajo, chyłkiem podsunšł się do kredensu, wyjšł flaszkę gdańskiej wódki, nalał kieliszek po brzegi i wychylił go duszkiem. Powtórzywszy to kilka razy, zaœmiał się do siebie i zamruczał z luboœciš: – Ha! Ha! Teraz dopiero Walorozo jest prawdziwym mężem! – Pocišgnšł znowu tęgi łyk i mówił dalej: –Hej, hej, zanim dostałem się na tron królewski, nie znałem nawet smaku tego upajajšcego trunku. Po prostu wstręt czułem do niego i woda Ÿródlana była mi jedynym napojem. W tanecznych plšsach spływał potok ze skał, a ja z rusznicš biegłem w leœny mrok, stopami strzšsałemrosę z rdzawych mchów, szukajšc œladów jeleni i łań. Ale, jak prawdziwe sš te wieszcze słowa: Królewskiej głowie zbyt cišży korona... Lecz skoro już jš skradłem bratankowi... skradłem? Co mówię! Gdzieżbym znowu ukradł, cofam to wstrętne, nienawistne słowo! Nie, nie, nie skradłem, jeno na swšmęskš głowę włożyłem œwietnš królewskš koronę. I odtšd jabłko piastuję jednš dłoniš, a paflagońskie berło dzierżę drugš.Bo czyżby słaba, bezbronna dziecina, ledwie od piersi mamki odstawiona, karmiona cukrem i papkš na mleku, rzšdowipaństwa tego podołała? Jakoż dŸwignęłabyberło, koronę, jabłko i ojców ciężki miecz stalowy, bronišcy srogim władcom Krymtatarii wstępu w granicę państwa Paflagonii? W ten sposób usiłował monarcha udowodnić(choć samo się przez się rozumie, że nierymowane wiersze niczego jeszcze nie dowodzš), że najœwiętszym obowišzkiem jego jest: mocno w dłoni dzierżyć, co raz w niš zagarnšł. I teraz wprawdzie nasuwała mu się natrętna myœl, że należałoby może zwrócić bratankowi bezprawnie zagrabione dziedzictwo, ale Jego Królewska Moœć w lot uspokoił sumienie nadziejš, jakš pokładał w projektowanym małżeństwie córki swej z następcš tronu Krymtatarii. Stanowczo dobro państwa wymagało pokojowego zakończenia krwawych wojen z niebezpiecznym sšsiadem. –Gdyby nawet nieboszczyk brat mój, król Seriozo, powstał z grobu, przyklasnšłby zapewne tak œwietnemu zwišzkowi i wydziedziczył tego niezdarnego Lulejkę – zamruczał pod nosem król. Zwykle wyobrażamy sobie, że najsłuszniejsze jest to, co najbardziej namsamym dogadza, więc też i król zaraz nabrał otuchy, przeczytał dzienniki, zjadł ze smakiem jaja na miękko i maœlane bułeczki, a potem zadzwonił po swego ministra. Królowa zastanawiała się przez chwilę, czynie należałoby odwiedzić chorego bratanka. Ale zaraz powiedziała sobie: –Najpierw obowišzek, potem przyjemnoœć. Po południuwpadnę na momencik do tego biedaka, a teraz pojadę do złotnika wybrać naszyjnik ibransolety. –I tak też zrobiła. Królewna Angelika, wróciwszy do swoich apartamentów, zadzwoniła na służebnš Rózię i kazała wydobyć z szaf i kufrów wszystkie najzbytkowniejsze stroje, po czym zaczęła je przymierzać. O królewiczuLulejce zapomniała najzupełniej, tak jak jazapomniałem, co jadłem na obiad we czwartek ubiegłego roku. ROZDZIAŁ DRUGI Jak ksišżę Lulejka nie dostał nic, a Walorozo koronę Zdaje się, że w owych czasach, tj. przed dziesięciu czy dwudziestu tysišcami lat, dziedzictwo tronu, przechodzšc z ojca na syna, nie było w Paflagonii prawem państwowym zabezpieczone. Król Seriozo, czujšc zbliżajšcy się koniec, zawezwał do œmiertelnego łoża brata swego Walorozę i przekazawszy mu opiekę nad maleńkim synaczkiem Lulejkš mianował go regentem Paflagonii na czas nieletnoœci królewicza. Wiarołomny Walorozo zdradził położone w nim zaufanie, bo ledwie wieko trumny zamknęło się nad zwłokami króla Seriozy, kazał się obwołać królem Paflagonii pod imieniem Walorozy XXIV, po czym odbyła się uroczysta koronacja. Magnaci i szlachtaw owych czasach mieli tylko własne dobro na widoku, a suto ugoszczeni przez Walorozę i obdarzeni najzyskowniejszymi urzędami chętnie przyzwolili na bezprawnš zmianę w następstwie tronu. Ludowi zaœ, pogršżonemu w ciemnocie i ucisku, było zupełnie obojętne, kto w państwie rzšdzi, bo i tak nie spodziewał się rychłej poprawy swego losu. W chwili zgonu króla Seriozy królewicz Lulejka był niemowlęciemw powijakach, któremu nie œniło się nawet,że stryj rodzony pozbawił go prawego dziedzictwa. Gdy podrósł, dbał tylko o to, by mu dawano pod dostatkiem zabawek i słodyczy, żeby na siedem dni w tygodniu miał przynajmniej pięć wolnych od nauki, żeby mu nie broniono spędzać połowy dnia na koniu, z fuzyjkš na plecach, a drugiej połowy na zabawie z ukochanš kuzyneczkš Angelikš. W jej towarzystwie czuł się Lulejka zupełnie szczęœliwy i nie zazdroœciłstryjowi ani uroczystej królewskiej szaty, ani złotego, niewygodnego tronu królewskiego, ani okropnie ciężkiej, wysadzanej klejnotami korony, w której władca Paflagonii obowišzany był ukazywaćsię zawsze swoim poddanym. Portret króla Walorozy XXIV zachował się do dni dzisiejszych. Zapewne i wy przyznacie, że Jego Królewska Moœć musiałbyć nieraz dobrze zmęczony dŸwiganiem tych aksamitów, brylantów i gronostajów i znudzony tym królewskim przepychem. Co do mnie, to wolałbym nigdy nie zasiadać w tak przytłaczajšcym stroju, a do tego w takim czymœ na głowie. Królowa musiała być za młodu miłš, przystojnš dzieweczkš, bo i w póŸniejszym wieku, choć kształty jej, jak to widzicie naobrazku, rozwinęły się trochę za bujnie, rysy jej twarzy zachowały wyraz pogodnejdobrodusznoœci. Może trochę zanadto lubiłaploteczki, stroje, pochlebstwa i grę w karty, ale pomińmy te słabostki, które w gruncie rzeczy niewiele robiły złego. Bratanka swego lubiła serdecznie, więc nieraz czuła wyrzuty sumienia, które uspokajała myœlš, że wprawdzie mšż jej pozbawił Lulejkę dziedzictwa, lecz niemniejjest mężem godnym czci i szacunku, a ponieważ po jego œmierci ster rzšdów i takprzejdzie w ręce Lulejki, więc nie ma czymtak dalece głowy sobie zaprzštać. Szczerym pragnieniem jej było, by Lulejka pojšł za żonę Angelikę, w której kochał siębez pamięci. Pierwszym ministrem państwa był wytrawny mšż stanu, Mrukiozo; w jego to ręce złożył monarcha wszystkie sprawy królestwa Paflagonii. Walorozo uważał się za bardzo dobrego króla. Wymagał tylko, bymu nie szczędzono pochlebstw, by mu dostarczano jak największej iloœci pieniędzy, które by mógł wydawać na ucztyi polowania, i by odsuwano od niego wszelkie troski i kłopoty. Dbajšc jedynie o swojš przyjemnoœć, nie pytał, ile za to płacš jego poddani. Ich losy były mu najzupełniej obojętne. Swojego czasu próbował kilka razy szczęœcia w wojnie i stoczył wiele bitew, ale wszystkie przegrał. Mimo to wszystkie dzienniki paflagońskie głosiły przez długie lata chwałę jego œwietnych zwycięstw. W każdym mieœcie wzniesiono „z najwyższego rozkazu” na jego czeœć bodaj jeden pomnik, portret jego ozdabiał wszystkie wystawy składów papieru. Dawano królowi przydomki: Walorozo Chrobry, Walorozo Wielki, Walorozo Niezwyciężony, bo i w owych dawnych czasach dworacy i poddani umieli zaskarbiać sobie łaski monarchy przez pochlebstwa. Jedynym dzieckiem królewskiej pary była księżniczka Angelika. W przekonaniu dworaków, rodziców i własnym była oczywiœcie uosobieniem doskonałoœci. Opowiadano, że ma najdłuższe włosy, największe oczy, najsmuklejszš figurę, najmniejsze stopy i najdelikatniejszš płeć ze wszystkich dziewic państwa Paflagonii. Głoszono również, że wiedza jej i talenty przewyższajš jeszcze jej urodę. Wszystkie guwernantki i bony, karcšc skłonnoœć do lenistwa u swoich uczennic, stawiały im księżniczkę Angelikę za przykład. Bezbłędnie grywała najtrudniejsze utwory muzyczne. Umiała odpowiedzieć bez omyłki na każde pytanie z ksišżki pt. Przepisy dobrego tonu dla użytku panien z wyższego towarzystwa w oœmiu tysišcach pytań i odpowiedzi. Znała na pamięć wszystkie datyz historii Paflagonii i wszystkich krajów całego œwiata. Mówiła po polsku, po francusku, po angielsku, po włosku, po niemiecku i po hiszpańsku, hebrajsku, grecku, łacinie, samotracku, kapadocku, egejsku i krymtatarsku. Słowem, była młodš osobš gruntownie wykształconš, godnš uczennicš swej wychowawczyni i ochmistrzyni dworu, srogiej hrabiny Gburii-Furii. Zapewne sšdzicie patrzšc na ten obrazek, że dama ta pochodziła z wysokiego rodu? Chód jej bowiem i postawa sš tak dumne, jak gdyby była co najmniej księżniczkš krwi, której drzewo genealogiczne sięga jeszcze czasów przedpotopowych. Jednakżeprzypuszczenie to byłoby mylne. Imć pani Gburia-Furia pochodziła z gminu, a że bardzo się tego wstydziła, więc coraz wyżej zadzierała nosa. Wszyscy rozsšdni ludzie œmiali się jednak cichaczem z jej wynoszenia się nad innych. Wiedzieli, że Gburia-Furia była za czasów panieńskich garderobianš królowej, a mšż jej dworskimlokajem. Ale po œmierci czy też po nagłym zniknięciu małżonka swego Gburiana (o którym póŸniej dowiemy się ciekawych rzeczy)Imć GburiaFuria umiała się tak przypodobać królowej, tak wkraœć się w jej łaski nieustannym płaszczeniem się i pochlebstwami, że w końcu królowa nadałajej hrabiowski tytuł, godnoœć ochmistrzyni dworu i poruczyła jej wychowanie córki swej Angeliki. Muszę jeszcze raz wrócić do wiedzy i talentów nadzwyczajnych, które, jak mówiono, posiadała księżniczka. Otóż, prawdę mówišc, sprytu nie brakowało jej wcale, za to była leniwa do ostatnich granic. Odczytywanie nut... A któż by nawet próbował trudzić się takim nudziarstwem! Umiała grać z pamięci dwa czy trzy kawałeczki i zapewniała, że nigdy przedtem nie widziała ich na oczy. Umiała odpowiedzieć może na pół tuzina pytań z Przepisów dobrego tonu dla panien z wyższego towarzystwa, i to, o ile pytania zadawano jej po kolei, a nie na wyrywki. Miała też nauczycieli wszystkich œwiatowych języków, nie sšdzę jednak żebyz któregokolwiek umiała więcej niż kilka frazesów. A już co się tyczy jej rysunków irobótek, wystawiano wprawdzie bardzo piękne okazy podpisywane jej imieniem, ale czy były one przez niš robione? –to właœnie pytanie. Chcę wam wyjaœnić całš prawdę pod tym względem, ale aby to zrobić, muszę sięgnšć pamięciš w odległš przeszłoœć i opowiedzieć wam o Czarnej Wróżce. ROZDZIAŁ TRZECI Który zaznajamia czytelnika z Czarnš Wróżkš i z wieloma innymi wielkimi osobistoœciami Czarna Wróżka żyła na pograniczu Królestwa Paflagońskiego i sšsiadujšcego z nim państwa Krymtatarii. Miano ,,Czarnej Wróżki” nadano tej tajemniczej istocie z powodu czarnoksięskiej, cudownej hebanowej laseczki, której dosiadała jak rumaka, ilekroć udawała się na księżyc albo w podróż dla przyjemnoœci lub interesu. Laseczka ta służyła jej również do wykonywania najróżniejszych sztuk czarodziejskich. W wiedzy czarnoksięskiej wykształcił Czarnš Wróżkę ojciec jej, słynny czarownik. Po jego œmierci Czarna Wróżka ćwiczyła się przez długie lata w swym zawodzie, z szumem przelatujšc na czarnej laseczce z jednego państwa do drugiego i rozdajšc swoje cudowne upominki to temu, to innemu księciu czy królowi. Miała całe tuziny chrzeœniaków, przemieniła niezliczonš liczbę złych ludzi wzwierzęta, ptaki, kamienie młyńskie, zegary œcienne, pompy, parasole, wcišgacze butów i różne inne poży- teczne przedmioty, słowem, nie było pracowitszeji usłużniejszej wróżki w całym czarnoksięskim bractwie. Ale po jakichœ dwu czy trzech tysišcach lat praca ta zaczęła jš nużyć. Myœlała często: ,, Ciekawam, co komu przyjdzie z tego, że jakšœ księżniczkę pogršżę w stuletni sen, że jakiemuœ głupiemu dziewczęciu przyczepię kiszkę do nosa, że na mój rozkaz biednej sierotce wypadać będš z ustperły i diamenty, a córce macochy ropuchyiżmije? Wszystkie moje trudy i starania przynoszš zawsze tyleż szkody, co i dobra.Wobec takich wyników warto by dać spokój ook20\pier.BˆŠj ľA´48ŞjxΤŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř ÎxÎ đj° ´ ˆiC ř ÎxÎ`X¸ŠjPce'c Œ  Ÿc€ Ś-r9 6a C€studiom nad sztukš magicznš i pozostawić wszystko własnemu biegowi rzeczy. Np. moje chrzeœniaczki: żona króla Seriozy i małżonka księcia Padelli. Czy wyœwiadczyłam im rzetelne dobrodziejstwo? Każdej z nich ofiarowałampodarunek, który miał im zapewnić dozgonnš miłoœć i uwielbienie ich małżonków. Czyż jednak mój cudowny pierœcień i moja zaczarowana róża przyniosły im jakš korzyœć? Wręcz przeciwnie. Dzięki temu, że rozkochani w nich mężowie spełniali każdy ich kaprys, obie stały się obraŸliwe, leniwe i zarozumiałe do niemożliwoœci. Przez całe życie przewracały tylko oczami i wyobrażały sobie, że sš ósmym cudem œwiata, nawet wówczas, kiedy naprawdę były już brzydkie i stare. Ha! ha! Pocieszne stworzenia! I jakżeż obeszły się ze mnš w czasie ostatnich moich odwiedzin, ze mnš, Czarnš Wróżkš, ze mnš, która zgłębiłam wszystkie tajemnice sztuki czarnoksięskiej,ze mnš, która jednym dotknięciem swej laseczki mogłam je przemienić w pawiany, a perły ich w wieńce cebuli i czosnku! ” Pewnego dnia rozgoryczenie wróżki wzrosło do tego stopnia, że z hałasem zamknęła swoje ksišżki w szafie i odtšd zaprzestała wszelkich sztuk czarodziejskich, a swojej różdżki używała tylko jako zwyczajnej laski. Kiedy żona księcia Padelli powiła synka (w owym czasie Padella był tylko jednym ze znaczniejszych panów w Krymtatarii), Czarna Wróżka nie pojawiła się na chrzcinach, pomimo że była na uroczystoœćtę zaproszona, przysłała tylko w upominkuskromnš srebrnš ryneczkę, wartoœci najwyżej dwóch dukatów. W tym samym czasie królowa Paflagonii wydała także na œwiat syna, z upragnieniem oczekiwanego spadkobiercę paflagońskiej korony. Radosnšwieœć tę rozniosły po kraju wystrzały armatnie; miasto iluminowano uroczyœcie i nie było końca zabawom i ucztom wydawanym ku uczczeniu narodzin królewicza. Wszyscy sšdzili, że Czarna Wróżka, którš zaproszono w kumy, ofiaruje swemu chrzeœniakowi przynajmniejczapkę-niewidkę, siwka złotogrzywka, bułkę niedojadkę lub jakiœ inny wartoœciowypodarunek, œwiadczšcy o jej łasce i dobrym smaku. Ale gdy wszyscy podziwiali noworodka i składali powinszowania matce iojcu, wróżka, pochyliwszy się nad małym królewiczem Lulejkš, rzekła tylko: – Moje biedne maleństwo, nie mogę ci ofiarować cenniejszego upominku nad odrobinę cierpienia. To było wszystko, co powiedziała, ku oburzeniu rodziców Lulejki. A gdy wkrótce potem rodzice ci umarli, zaopiekował się Lulejkš stryj jego Walorozo, a w jaki sposób, o tym dowiedzieliœcie się w drugim rozdziale. I znowu w kilka lat póŸniej œwięcono chrzciny maleńkiej Różyczki, jedynego dziecka króla Kalafiore, panujšcego w sšsiednim państwie Krymtatarii. I tutaj zaproszono Czarnš Wróżkę. Ona jednak i tym razem nie okazała się nazbyt hojna. Gdy dworacy rozpływali się w zachwytach nad niepospolitš urodš dzieweczki, smutnymwzrokiem popatrzyła na królowš i rzekła: –Moja kochanko –(Czarna Wróżka z nikogo sobie nic nie robiła i do królowej przemawiała bez żadnych ceremonii, jakby mówiła do pierwszej lepszej praczki)–mojakochanko, ci sami ludzie, którzy w tej chwili plackiem u nóg twych leżš, uknujš spisek przeciw tobie. Co zaœ do tej maleńkiej, nie mogę jej ofiarować nic cenniejszego nad odrobinę cierpienia. To rzekłszy, leciutko dotknęła czoła Różyczki czarnoksięskš pałeczkš, surowymspojrzeniem objęła przerażonych dworaków, skinęła królowej rękš na pożegnanie, dosiadła czarnej laseczki i przez otwarte okno poszybowała w błękity.Zaledwie znikła z oczu, dworacy, którzy w jej obecnoœci nie œmieli pary z ust wypuœcić, podnieœli wielkš wrzawę; wołali jeden przez drugiego, że Czarna Wróżka niejest dobroczynnš wróżkš, za jakš miano jš dotychczas, tylko niepoczciwš, szkodliwš czarownicš, którš należałoby spalić na stosie. Wszakżeż była obecna na chrzcinachkrólewicza Lulejki, a ledwo rodzice pomarli,stryj Walorozo stršcił jej chrzeœniaka z tronu. Nic innego, tylko z wiekiem straciła zdolnoœć jasnowidzenia i czarów. Bo czyż nie œmieszne jest przypuszczenie, że znalazłby się człowiek tak twardego serca,żeby mógł być wrogo usposobiony do królowej i najsłodszej, najrozkoszniejszej królewny Różyczki? A gdyby nawet znalazł się jakiœ zdrajca, czyż król i królowa nie mieli obrońców w wiernych swoich poddanych? Hańba, hańba czarownicy i jej złowrogim wróżbom! I wszyscy chórem zaczęli wołać: "Hańba!" A teraz może chcielibyœcie wiedzieć, w jaki sposób dworacy owi okazali swojš wiernoœći przywišzanie królewskiej parze? W kilka dni póŸniej ksišżę Padella, o którym wspomnieliœmy już powyżej, odmówił złożenia hołdu królowi Kalafiore, który na czele wojska pospieszył ukarać buntownika.–Któż by się odważył czoło stawić naszemu ukochanemu, wspaniałemu monarsze? ! – wołali dworacy. – Najjaœniejszy Pan nasz jest niezwyciężony. Maluczko, a ujrzymy, jak pokonanego Padellę przywišże do oœlego ogona i miłoœciwie rozkaże włóczyć go po ulicach miasta, na wiecznš pamištkę zwycięstwa Kalafiore Wielkiego nad nędznym buntownikiem! Król zatem wyruszył w pole, a biedna królowa, jako że była istotš trwożliwego serca, tak się przejęła pierwszymi odgłosami wojennymi, że –z żalem muszę wam powiedzieć –rozchorowała się i po paru dniach umarła. Przed samš œmierciš przywołała wszystkie damy dworu i kazałaim przysišc, że strzec będš jak oka w głowie maleńkiej Różyczki. Naturalnie wszystkie oœwiadczyły, że wolałyby dać się posiekać w kawałki aniżeli dopuœcić, by ukochanej królewnie stała się najmniejsza krzywda. Pierwszy numer urzędowej ,,Gazety Dworu J. M. Króla Krymtatarii” przyniósł wieœć, że Jego Królewska Moœć odniósł œwietne zwycięstwo nad zuchwałymbuntownikiem; następny, że wojsko nikczemnego Padelli zostało w puch rozbite;jeszcze póŸniejszy, że armia królewska œciga niedobitków wojsk nieprzyjacielskich; a ostatni... no, w ostatnim ogłoszono urzędowo, że król Kalafiore został pobity na głowę i zginšł z ręki Jego Królewskiej Moœci Padelli I. Ledwie nadeszła wiadomoœć o tej porażce iprzywłaszczeniu sobie przez Padellę korony, a już jedna częœć dworaków pognała naprzeciw wjeżdżajšcego w triumfie zwycięzcy, żeby oddać mu czeœć i zapewnić o dozgonnej wiernoœci, druga zaœ czmychnęła, gdzie pieprz roœnie, uprzštnšwszy wpierw z królewskiego pałacu wszystko, cokolwiek się zeń zabraćdało. W olbrzymich komnatach została tylkomaleńka Różyczka, sama, samiuteńka, bez żywej duszy, która by się o niš zatroszczyła. Dreptała drobnymi nóżętami z jednej komnaty do drugiej i wołała żałoœnie: – Hrabino! Księżno Pani! – co w jej dziecinnym spieszczeniu brzmiało: – Dlabino! Tsięzno Pani! Zalaz podać tulcę z tompotem! Moja Tlólewœta Moœć cię papać! Dlabino, Tsięzno Pani! –I biegło biedactwo przez szeregi krużganków i komnat, aż wpadło do sali koronacyjnej. Ale nie było tużywej duszy. Potem zajrzało do sali paziów, i tu nie było nikogo. Raczkujšc zsunęła się ze schodów aż do przedsionka pałacowego, ale wszędzie było pusto i głucho. Więc podreptała dalej jeszcze, aż na podwórze i do ogrodu pałacowego, potem w park zdziczały, i dalej jeszcze, coraz dalej, aż w puszczę leœnš, w której żyło dużo dzikich zwierzšt. Słuch wszelki o niej zaginšł. A gdy niedługo potem Padella, uznany już przez wszystkich i koronowany król Krymtatarii, zabił na polowaniu dwa młode,nie wyroœnięte jeszcze dobrze lwy, znaleziono w ich paszczach resztki potarganego płaszcza i trzewiczek biednej królewny Różyczki. Służba myœliwska pokazała królowi te małe, smutne szczštki wyjęte z zakrwawionych paszcz dzikich bestii leœnych, a Padella pokiwał głowš; wiedział już teraz, ze jest naprawdę królem i że bez troski sprawować może rzšdy w Krymtatarii: –Ot, jaki los spotkał małš księżniczkę! –wykrzyknšł. –Hm moi panowie, trudno, co się stało, jużsię nie odstanie. ChodŸmy na przekšskę! – Icały orszak ruszył z królem na œniadanie. Jeden z dworzan schylił się i niepostrzeżenie schował znaleziony trzewiczek księżniczki do kieszeni. To było wszystko, co po niej zostało. ROZDZIAŁ CZWARTY Jak to nie zaproszono Czarnej Wróżki na chrzest Angeliki i kto na tym wyszedł najgorzej Dwadzieœcia lat przed rozpoczęciem naszej powieœci – kiedy obchodzono urodziny i chrzest księżniczki Angeliki, z którš zapoznaliœmy się w pierwszym rozdziale –zdarzył się wypadek, o którym nikt nie wiedział w Paflagonii –a szkoda, bo był bardzo a bardzo ciekawy. Król i królowa (podówczas jeszcze ksišżę i księżna)nie zaprosili wcale Czarnej Wróżki na uroczyste chrzciny –ba! wydali nawet rozkaz odŸwiernemu pałacu, aby pod żadnym warunkiem wróżki do ksišżęcego domu nie wpuszczał. Ów odŸwierny zwał się Gburiano. Był to ogromny, nieokrzesany drab –zły i oburkliwy. Może właœnie dlatego Ich Ksišżęce Moœcie mianowały go pierwszym odŸwiernym pałacu? Trzeba było widzieć Gburiana, jak odprawiał niepożšdanych goœci, zwłaszcza różnych dostawców dworu z nie zapłaconymi rachunkami! Jak huknšł swoim gburowatym głosem: ,,Nie ma nikogo w domu!”, to aż œciany drżały, a ludzie umykali czym prędzej. Był on mężem owej pięknej hrabiny Gburii-Furii,której opisem zachwycaliœmy się przed chwilš. Kłócił się z niš bez ustanku od ranado nocy. Ale „przyszła kryska na Matyska ”, jak to zaraz zobaczymy. Czarna Wróżka –choć nieproszona – zjawiła się przed drzwiami pałacu. Przez otwarte okna salonu widać było księcia i księżnę w otoczeniu dworu. Gburiano wiedział o tym, oœwiadczył jednak wróżce tonem cierpkim i opryskliwym, że ,,Ich Ksišżęcych Moœci nie ma w pałacu”. Równoczeœnie zagrał jej fujarkę na nosie i zrobił ruch, jakby chciał Czarnš Wróżkę zadrzwi wypchnšć. – Wynoœ się stšd czym prędzej, stara czarownico! –wrzasnšł. –Dla takich jak ty nie ma Jaœnie Państwa wdomu. –To powiedziawszy wszedł do sieni i pchnšł drzwi z hałasem, ale Czarna Wróżka wetknęła między zawiasy swojš laseczkę i drzwi nie chciały się domknšć. Gburiano wpadł w straszny gniew. Wybiegł na dwór i wyrzucił z siebie cały potok wœciekłych i bardzo szkaradnych przekleństw. –Cóż ty sobie myœlisz –wykrzykiwał dławišc się z wœciekłoœci –że ja od tego jestem odŸwiernym, żebym cišgle przy drzwiach wartować musiał! Zamknij mi zaraz drzwi! Nie chce mi się stać tutaj dłużej! Słyszysz? – A na to Czarna Wróżka uczyniła tylko jeden majestatyczny ruch rękš i wyrzekła spokojnie: Będziesz w drzwiach tych cišgle tkwił, Krzycz, Gburiano – krzycz co sił. Tkwij tu! Moja każe Moc, Noc i dzień, i – dzień i noc!! –Aa! Aa! A to co znowu? Hee –ojej! Ojej – gwałtu! –puœć mnie! Ooo! Uh! uh! – darł się Gburiano jak opętany – aż naraz ucichł... Grube łydki, ogromne, niezgrabne łapy i wspaniały korpus odŸwiernego Ich Ksišżęcych Moœci nikły pod podniesionš laseczkš wróżki. Gburiano uczuł, że ziemia usuwa mu się spod stóp, że całe ciało skręca mu straszliwy kurcz, że jakaœ œruba wpija się w jego wnętrznoœci, i nagle, jakby piekielnym kołowrotem porwany i zwinięty, zawisł i utkwił... w drzwiach. Ręce zwiędły i podwinęły się w górę, nogi –słynne, wspaniałe nogi –œcišgnęły się kurczowo w małe, biedne, wyschnięte nóżki i zawisły zroœnięte pod wielkim włochatym łbem, a ciało nieszczęsnego lokaja przeniknšł zimny, ostry dreszcz. – O – ooo! Hm! – mruknęła jeszcze wielka głowa, zimna –zimna, jakbybyła z metalu –i ucichło wszystko. Gburiano przedzierzgnšł się w wielkš metalowš ršczkę od dzwonka w tych samych drzwiach, których tak niegrzecznie,tak grubiańsko pilnował. Człowiek o sercu zimnym jak żelazo – zamienił się w żelaznšršczkę od dzwonka i dzwonił –dzwonił –dzwonił... zębami z zimna. Wisiał przybity mocno, mocno do drzwi i marzł, marzł tak, że w czasie długich zimowych nocy sople lodu zwisały z jego żelaznego, potężnego nosa. A gdy przyszło lato i goršce, upalne dni – wielki, wspaniały nos rozgrzewał się pod żarem słońca i piekł okropnie. Nie doœć tego. Pierwszy lepszy listonosz, pierwszy lepszy chłopak odnoszšcy do pałacu listy lub przesyłki targał bez litoœci za wielkš ršczkę od dzwonka. A gdy ksišżę z księżnš małżonkš wracali dodomu z przechadzki, ksišżę zauważył zmianę, jaka zaszła w bramie. – Patrz – zwrócił się do swej żony – założono nowš ršczkę do dzwonka. Ciekawa rzecz, ta głowa przypomina mi rysy naszego odŸwiernego! Znowu go nie ma w bramie, tego wiecznie podpitego włóczykija! Innym razem zajęła się nowš ršczkš od dzwonka posługaczka pałacowa. Przyszła iszorowała nos Gburiana piaskiem i popiołem długo, długo, póki nie zaczšł się pięknie œwiecić i błyszczeć w promieniach słońca. A gdy przyszła na œwiat mała siostrzyczka Angeliki, obwišzano żelaznš głowę starš œcierkš mocno, bardzo mocno. Raz znowu w nocy podochoceni przechodnie zapragnęli zemœcić się na nieznoœnej głowie, która na nich wybałuszała szkaradne œlepia, i pokiereszowali łeb Gburiana porzšdnie scyzorykami i laskami. Wreszcie księżna kazała pewnego razu całe drzwi przemalować. Malarze smarowali brzydkš, kleistš i cuchnšcš farbš całš głowę –szast-prast po nosie, po oczach, po ustach, aż umalowali jš całkiem na kolor jasnozielony. Wierzajcie mi, Gburiano miał za swoje! Żałował też nieraz gorzko, że tak brzydko dawniej postępował, że tak ciężko obraził Czarnš Wróżkę. W pałacu nikt się o jego zniknięcie nie zatroszczył, własna jego żona ani zapytała o niego. Kłócił się z niš przecież zawsze i uciekał do szynkowni spijać piwo, a że długów miał wyżej uszu, sšdzono powszechnie, że drapnšł do Australii lub do Ameryki spróbować szczęœcia w innej częœci œwiata.Skoro zaœ ksišżę z księżnš zasiedli na tronie jako królewska para Paflagonii i opuœcili swój dawny dom – wszyscy zapomnieli najzupełniej o dawnym, wielkim iniegrzecznym odŸwiernym Ich Ksišżęcych Moœci, którego żałoœnie wykrzywiona głowa widniała na dębowej bramie pałacu. ROZDZIAŁ PIĽTY Jak wielki fraucymer księżniczki Angeliki powiększył się o jednš maleńkš osóbkę Jednego pięknego dnia, kiedy księżniczka Angelika była jeszcze malutkš dziewczynkš,guwernantka jej, wielce szanowna pani Gburia-Furia, wyprowadziła jš na przechadzkę do wspaniałych królewskich ogrodów. Gburia-Furia osłaniała starannie parasolkš twarzyczkę księżniczki Angeliki przed palšcymi promieniami słońca, aby uchronić jej delikatnš cerę od piegów, a mała Angelika niosła w ršczce smakowite ciasteczko z rodzynkami, przysmak, którymchciała uraczyć łabędzie hodowane licznie na stawach królewskiego parku. Obie damy dochodziły już do brzegów stawu, gdy wtem przydreptała ku nim maładziewczynka, jakiej nawet niemłode już i doœwiadczone oczy czcigodnej guwernantki nie oglšdały jeszcze nigdy w życiu. Było to maleńkie, milutkie stworzonko –ale w jakimż dziwnym, niezwykłym stanie! Dziewczynka wyglšdała tak, jakby już Bóg wie jak długo nie była wcale czesana i myta. Prawdziwy las bujnych, gęstych włosów wichrzył się nad jej wybladłš twarzyczkš. Jej płaszczyk podarty był na strzępy, a nanóżkach miała jeden tylko, i to bardzo podarty trzewiczek. –A cóż to za szkaradny brudas! – zawołałaGburia-Furia. –Kto cię tu œmiał wpuœcić do ogrodu, obdartusie paskudny? –Daj mi tę bultę – odezwała się mała dziewczynka. –Glodno mi baldzo, baldzo glodno... glód ciuję... – Glód? Co to jest glód? – zapytała Angelikadajšc dziewczynce ciasteczko. –Ach! Ach, księżniczko, jakże dobra, jak anielsko dobra jesteœ – rzekła Gburia-Furia. – Spójrzcie tylko, NajjaœniejsiPaństwo –tu zwróciła się do króla i królowej, którzy nadeszli właœnie w towarzystwie małego księcia Lulejki. – Spójrzcie na tego uroczego aniołka, na to wcielenie dobroci. Właœnie spotkałyœmy tutaj tę brudnš małš nędzarkę, nie wiem, dlaczego straże dworskie nie ubiły na œmierć tego szkaradzieństwa, nie wiem, jakim sposobem przylazło to aż tutaj, i – raczcie tylko miłoœciwie spojrzeć, Dostojni Państwo –mój mały, słodki aniołek, moje cudne kochanie daje temu brudasowi swoje własne ciasteczko! – Nie lubię wcale takich ciastek – rzekła Angelika. –To nic, niemniej jesteœ prawdziwym aniołem dobroci, księżniczko –ozwała się guwernantka. –Rozumie się – potwierdziła Angelika. – A ty, mały brudasku, powiedz, czy nie jestemnaprawdę œliczna? Istotnie, księżniczka, uczesana starannie wľA´48ŞjxΤŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř ÎxÎ đj° ´ @”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż PH c˜ ř ^Ěc€\) ch8÷.długie wijšce się loki i ubrana w najpiękniejszš w œwiecie sukienkę i najpiękniejszy w œwiecie kapelusz, wyglšdała bardzo ładnie. –Baldzo lićna, baldzo lićna – rzekła mała dziewczynka i poczęł a zaraz radoœnie dygać i tańczyć, i œmiejšc się zajadała z wielkim smakiem ciastko. Ruchy jej były lekkie i zwinne, a cała postać niezwykle milutka; kręcšc się zgrabnie wkoło, przyœpiewywała ochoczo: Doble ciasto ma lozinki, Więc wesole stloję minki! Hoc – hoc!! Król, królowa, Angelika i Lulejka œmieli się serdecznie. A mała tanecznica, cišgle wirujšc, œpiewała: Hoc – hoc!! O nic nigdy nie zaplacę! Ladnie tańce, ladnie skacę. Naraz zniknęła w klombie kwiatów, lecz zachwilę już była z powrotem. Z róż i rododendronów uwiła œliczny wianuszek i tańczyła z nim tak zabawnie i uroczo przedkrólewskš parš, że wszyscy byli zachwyceni maleńkš znajdkš, a zdumiona królowa zapytała: –Powiedz nam, maleńka, skšd się tu wzięłaœ? Gdzie twoja chatka? Jak się zwie twoja mamusia? A dziewczynka odpowiedziała zaraz: Ziadnej matki, ziadnej chatki, Nic nie mialam, nie mam nic! Uciekalam – uciekalam, Nie wiem nic i nie mam nic! Jedna lwica mila – Mlećkiem mnie kalmila – Miala jeœce lwica ta Lwištka mile – œlicne dwa – Nie ma lwištek – nie ma nic, Nie mam nic i nie wiem nic! Hoc – hoc!! Wyœpiewujšc tak, maleńka nie przestała anina chwilkę tańczyć i przytupywać nóżkami, na których widniał tylko jeden podarty trzewiczek. Wszyscy obecni ubawili się tym widokiem znakomicie. W końcu Angelika zwróciła się do królowej: –Moja mamusiu –rzekła –wszystkie moje zabawki już mi siędawno znudziły, papuga, którš lubiłam, uciekła właœnie wczoraj z klatki, więc pozwól mi, mamusiu, zabrać do domu tego œmiesznego brudaska; dam jej kilka starychsukienek i... uœmieję się z niej nieraz wyœmienicie. –Wielkoduszna istota, wcielenie dobroci –westchnęła Gburia-Furia wznoszšc oczy ku niebu. –Ach, mam kilka sukienek, których nie cierpię –mówiła Angelika – a ta mała możebyć mojš służebnš. No, mały brudasie, pójdziesz do mnie na służbę, co? Dziewczynka klasnęła w ršczki z uciechš i zawołała: –Ci pójdem? Pójdem! Pójdem! Taka ladna cięznićka! Pewnie obiad dostanę i siukienki! Pójdem! I znowu œmiali się wszyscy –a potem zabrano dziewczynkę do królewskiego pałacu. Gdy jš umyto, uczesano i ubrano w sukienki księżniczki, maleńka wyglšdała zaraz inaczej; okazało się, że jest może nawet ładniejsza od Angeliki. Oczywiœcie, księżniczka tego nie zauważyła. Nie mogło jej się pomieœcić w głowie, nie umiała nigdy nawet pomyœleć, że mógłby się znaleŸć na œwiecie ktoœ równie ładny, dobry i mšdry jak ona sama. Czcigodna Gburia-Furia, bojšc się, aby malutka służebna nie wbiła się w dumę i nie zapomniała nigdy o tym, w jaki to sposób dostała się do fraucymeru księżniczki, schowała jej podarty płaszczyk i jedyny zniszczony trzewiczek do dużego szklanego pudła, a na pudle przylepiła kartkę z napisem: ,,Ubranie małej znajdy, Rózi, którego używała, zanim za nadzwyczajnš łaskš i dobrociš Jej Królewskiej Wysokoœci, księżniczki Angeliki, powołana została do służby przy jej osobie. ” Czcigodna dama dopisała jeszcze na kartce datę całego zdarzenia i starannie pudło zamknęła. Czas jakiœ Rózia była ulubienicš księżniczki.Œpiewała, tańczyła, deklamowała swoje wierszyki, aby tylko swojš nowš paniš zabawić. Jednakowoż niedługo potem podarowano księżniczce bardzo zabawnš małpkę, potemznowu maleńkiego, œlicznego pieska, wreszcie nowš, wspaniałš lalkę, a wtedy księżniczka zapomniała o Rózi i nie troszczyła się wcale o to, co się z niš dzieje. Rózia, osamotniona, posmutniała bardzo i już nie œpiewała swoich zabawnych wierszyków, widzšc, że nie ma ich kto słuchać. Gdy podrosła, mianowano jš nadwornš służebnš księżniczki. Nie pobierała żadnej pensji, a jednak zręcznie iochoczo spełniała swoje obowišzki. Raniutko była już na nogach, kładła się spać ostatnia – zawsze była pod rękš, zawsze pamiętała o wszystkim. Nikt tak szybko jak ona nie umiał uprzštnšć pokoju,naprawić sukni, upišć włosów i zakręcić papilotów księżniczce. Z uœmiechem spełniała każde polecenie i znosiła każdy kaprys swej pani. Nigdy nie widziano jeszcze na dworze tak miłej panny służebnej. Kiedy księżniczka wyrosła na dużš pannę – wyrosła także i Rózia. Księżniczka zaczęła bywać na balach i zabawach, Rózia zaœ zostawała zawsze w domu i oddawała pani swej tysišce usług. Najpiękniejsze suknie księżniczki, budzšce podziw powszechny, były dziełem jej małych, pracowitych ršczek. Szyjšc i haftujšc przysłuchiwała się z największš uwagš. wykładom profesorów, którzy codziennie odbywali lekcje z Angelikš. Ale gdy Rózia chciwie łowiła każdy wyraz padajšcy z ust uczonych mężów, księżniczka poziewała ukradkiem albo myœlała o najbliższym balu. Lekcje tańca brały dziewczynki razem: muzyce przysłuchiwała się Rózia z szczególnym zajęciem i w nieobecnoœci Angeliki grała z wielkim zapałem ćwiczenia i zadane do nauczenia utwory. Tak samo było z naukš rysunków, to samo z językiemwłoskim, francuskim i innymi językami; uczyła się ich słuchajšc nauczycielek Angeliki. Strojšc się na bal mówiła księżniczka: –Mogłabyœ też, Róziu, wykończyć wieczorem rysunek mój na jutrzejszš lekcję. – Dobrze, proszę panienki – odpowiadała z radoœciš Rózia i natychmiast zabierała się do roboty. Tylko że nie kończyła zadań i rysunków Angeliki, ale robiła je na nowo. Pewnego razu, na przykład, profesor rysunków kazał księżniczce narysować głowę rycerza. Naturalnie Angelika podpisała pod nim swoje imię, a cały dwór, nie wyłšczajšc króla i królowej, zdumiewał się i unosił nad zdolnoœciami księżniczki. Nikt się jednak bardziej nie zachwycał tym obrazkiem jak biedny Lulejka, który powtarzał wzdychajšc: – Ach, jaki geniusz z tej Angeliki! Przykro mi bardzo, ale muszę powiedzieć, że i robótki księżniczki robiła za niš Rózia. A co jest najszczególniejsze, to to, że i sama Angelika, nie tknšwszy nigdy igły i naparstka, wyobrażała sobie, że to sš jej własne prace, i przyjmowała pochlebstwa,pochwały i hołdy całego dworu. Wkrótce nabrała tak wysokiego mniemania o sobie, że zaczęła sšdzić, iż na całym œwiecie nie ma dziewczęcia, które by jej mogło dorównać, i że nie znajdzie się nikt, kto by godzien był starać się o jej rękę. Małej służebnej natomiast nikt nigdy nie chwalił, więc też nie wbiła się w pychę, a będšc z natury dobrš, miłš i uprzejmš dzieweczkš, od rana do nocy przemyœliwała tylko, czymby pani swojej zrobić przyjemnoœć. Teraz już i wy pewnie zaczynacie sobie zdawać sprawę, że Angelika miała swoje przywary i bynajmniej nie była takim ósmym cudem œwiata, za jaki Jej Ksišżęcš Moœć poczytywano. ROZDZIAŁ SZÓSTY O tym, jak się wiodło królewskiej latoroœli ksišżštku Lulejce na dworze króla WalorozyCzas nam przejœć teraz do księcia Lulejki, jeszcze w kolebce ograbionego z przynależnego mu dziedzictwa przez niegodziwego stryja. Pacholę to, jak wiecie już z poprzednich rozdziałów, wzrastało w najzupełniejszej beztrosce i –wzorujšc się na otoczeniu –nie myœlało o niczym innym, jak tylko o urzšdzaniu uczt i polowań, wykwintnym stroju, ujeżdżaniu ognistych rumaków i rozrzucaniu garœciami pieniędzy. Lulejka był zbyt dobroduszny i lekkomyœlny,by czuć żal do stryja o pozbawienie go korony, tronu i berła. Od ksišżki i polityki uciekał jak diabeł od œwięconej wody, dzięki czemu przydany mu ochmistrz mógł przez dwadzieœcia cztery godziny na dobę oddawać się swemu ulubionemu zajęciu, słodkiej drzemce. Za to Wielkiemu Kanclerzowi, baronowi Filistrozie, z roku narok przecišgała się mina, bo ksišżę Lulejkawzbraniał się zgłębiać tajniki prawodawstwa paflagońskiego, które traktował z równym lekceważeniem jak matematykę i nauki klasyczne. Nie wszyscy profesorowie jednak uskarżali się na brak pilnoœci Lulejki. Wielki Koniuszy Nadworny nie miał doœć słów pochwalnych dla odwagiizręcznoœci, z jakš Lulejka dosiadał i ujeżdżał najdziksze rumaki, baletmistrz dworski zaliczał go do najlepszych swoich uczni. Jego Ekscelencja Szambelan ogłaszałnajpochlebniejsze raporty o postępach czynionych przez księcia w trudnym kunszcie gry bilardowej, najwyższe uznaniemiał dla Lulejki także Radca Dworu, Nadinspektor Placów Tenisowych. Gdybyœmy tak jeszcze zapytali o zdanie kapitana gwardii królewskiej, dzielnego fechtmistrza Zerwiłebskiego, dowiedzielibyœmy się z pewnoœciš, że od œmierci straszliwego generała Kotłumbaja, dowódcy wojsk Krymtatarii, któremu rapierkapitana przeszył pierœ na wylot, jeden Lulejka dotrzymywał placu kapitanowi. – Tęgi byłby król z niego! Jakem Zerwiłebski!–mruczał kapitan pod sumiastym wšsem i marsowe oblicze jego chmurzyło się, gdy przybywszy z raportem na dwór królewski dojrzał smukłš, zgrabnš postać księcia Lulejki gnuœniejšcego w bezczynnym życiu dworskim i trawišcego długie godziny na prawieniu komplementów księżniczce Angelice. I teraz, jak widzicie, siedzš sobie na ławce ogrodowej, a nawet Lulejka ujšł dłoń Angeliki i tkliwymi jš okrywa pocałunkami, na co księżniczka łaskawie przyzwalać raczy. Królowa, której nie możecie zobaczyć, bo zasłania jš gęsty krzew, spoglšda na nich pobłażliwie. Nie było dla niej tajemnicš, że Lulejka œwiata poza Angelikš nie widzi, i z radoœciš oddałaby mu swojš jedynaczkę za żonę. Czymałżeństwo z Lulejkš było także marzeniem księżniczki? Któż odgadnie, co chowa serce kobiety? To pewne, że lubiła go szczerze, bo Lulejka był bardzo piękny, mężny i serdecznie dobry, tylko... tylko że księżniczka miała tak wygórowane mniemanie o swoim wykształceniu, że zwykła traktować Lulejkę jak nieuka, którego słów słucha sięz uprzejmym lekceważeniem. Nieraz, kiedy póŸnym wieczorem błšdzili po parku albo wsparci o balustradę balkonu wsłuchiwali się w melodyjne rechotanie żab, zdarzało się, że rozmarzona księżniczka szepnęła podniósłszy wzrok ku niebu: –O, jest już Wielka NiedŸwiedzica. – A Lulejka, zamiast naprowadzić rozmowę na wyniki ostatnich badań nad ciałami niebieskimi, odpowiadał spiesznie: – NiedŸwiedzica? Nie lękaj się, słodka moja Angeliko, choćby rozjuszonych tysišc niedŸwiedzic cię napadło, wszystkie położę trupem, zanim dotknš jednego włoska na twojej głowie. –Ach, mój poczciwy Lulejko! –wzdychała księżniczka. –Całe szczęœcie, że proch już wymyœlony, bo ty byœ go z pewnoœciš nie wymyœlił. – To samo było przy zrywaniu kwiatów, to samo przy chwytaniu motyli. Lulejka nie wahałby się skoczyć w przepaœć najgłębszš i wspišć się na najdzikszy szczyt górski, byle zasłużyć na uœmiech Angeliki, ale o astronomii, botanice i zoologiiwiedział właœnie tyle co ja, z przeproszeniem, o algebrze. Toteż Angelika,chociaż Lulejkę doœć lubiła, lekceważyła go, tym bardziej że jak większoœć ludzi miała, według mojego zdania, zbyt wygórowane wyobrażenie o głębiach swojejwiedzy. W braku innych wielbicieli jednak, każdemu jej skinieniu posłusznych, chętnie przyjmowała hołdy składane jej przez kuzyna. Król Walorozo odznaczał się bardzo delikatnym żołšdkiem i bardzo dobrym apetytem. Szczególnie odkšd godnoœć kucharza na dworze królewskim piastował niezrównany Rondelino, król zaczšł objadać się tak sumiennie i tak często zapadać na zdrowiu, że przyboczny lekarz Jego Królewskiej Moœci nie rokował mu długiego żywota. Na samš myœl o możliwym zgonie Jego Królewskiej Moœci ciarki przebiegały po skórze chytrego ministra, markiza Mrukiozo, i podstępnej ochmistrzyni dworu,hrabiny Gburii-Furii. W razie małżeństwa księżniczki Angeliki z Lulejkš ster rzšdów przeszedłby w ręce młodego księcia, a wtedy odpokutowaliby oboje za tysišce intryg, uchybień i przykroœci, których ksišżę doznawał z ich przyczyny na każdym kroku. Jednym skinieniem palca pozbawiłby ich zaszczytnych urzędów i wypędził ze dworuna cztery wiatry. A może by zażšdał zwrotu kosztownoœci: pereł, tabakierek, pierœcieni i zegarków, należšcych ongi do nieboszczki królowej, jego matki, które chciwa ochmistrzyni przywłaszczyła sobie po jej œmierci. Zapewne pocišgnšłby także do odpowiedzialnoœci Jego Ekscelencję ministra markiza Mrukiozo za skradzionych dwieœcie siedemnaœcie tysięcy milionów dziewięćset siedemdziesišt osiemkroć sto tysięcy czterysta dwadzieœcia dziewięć dukatów, trzynaœcie złotych i szeœćdziesištszeœć groszy, które zmarły król Seriozo przekazał w spuœciŸnie Lulejce. Często się zdarza, że ludzie najzawzięciej nienawidzš tych, którym najwięcej wyrzšdzili krzywdy.Tak było i w tym wypadku. Mrukiozo i Gburia-Furia wysilali całš swš pomysłowoœć w celu poniżenia biednego Lulejki w oczach królewskiej pary, Angeliki i całego dworu. Rozgłaszali więc, że królewicz jest skończonym głupcem, który nawet imienia swego nie umie napisać ortograficznie i podpisuje się ,,Lólejka”, a imię Angeliki pisze małš literš, że włóczy się po stajniach z podpitymi parobkami, że drzemie w koœciele, że długów ma więcej niż włosów na głowie, że zgrywa się w karty z królewskimi paziami, i wiele innych jeszcze plotek, bšdŸ zupełnie kłamliwych, bšdŸ niemożliwie przesadzajšcych drobne błędy i uchybienia księcia. Nie przeczę, że ksišżę Lulejka nie był bez winy, ale wszakżeż i królowa grywała w karty, i król drzemał w koœciele i objadał się aż do niestrawnoœci. A jeżeli nawet ksišżę Lulejka miał jakieœ zaległe rachuneczki u cukiernika, dostawcy dworu czy u nadwornego krawca, to któż temu był winien, jeżeli nie Mrukiozo, który skradł Lulejce dwieœcie siedemnaœcie tysięcy milionów dziewięćset siedemdziesištosiemkroć sto tysięcy czterysta dwadzieœcia dziewięć dukatów, trzynaœcie złotych i szeœćdziesišt szeœć groszy, a teraz wypominał mu każdego dukata? Moim zdaniem, powinien by taki Mrukiozo siedziećcicho jak mysz w dziurze i nie wtršcać się w sprawy księcia, któremu już przecież doœć wyrzšdził złego. Potwarze i oszczerstwa w niedługim czasiezrobiły swoje. Księżniczka zaczęła spoglšdać na Lulejkę niechętnym okiem, na każdym kroku dawała mu do zrozumienia, że nie jest godzien rozwišzać rzemyka u jej trzewiczków, wyœmiewała jego nieuctwo i to, że zadaje się z prostakami, ana wszystkich balach dworskich i przyjęciach traktowała go tak pogardliwie, że nieszczęsny Lulejka rozchorował się w końcu ze zmartwienia. Choroba bratanka była Jego Królewskiej Moœci bardzo na rękę, bo, jak wiemy, król z tychże samych powodów co Mrukiozo i Gburia-Furia nienawidził Lulejki. Co do królowej, to można było do niej łatwo zastosować przysłowie: ,,Kto z oczu, ten i z myœli.” Jejmoœć Pani Walorozo troszczyła się tylko o to, żeby jej nie zabrakło partnerów do codziennej partyjki wista i goœci na wieczornej herbatce. Reszta mało jš obchodziła. Zausznicy dworscy, których już wolę nie nazywać po imieniu, byliby najchętniej wyprawili księcia Lulejkę na tamten œwiat; toteż nie wiem, czy z ich namowy, czy z własnego przekonania Jego Ekscelencja Lekarz Nadworny Pigulini zaczšł królewiczowi puszczać krew tak często i karmić go tak okropnymi miksturami, że w końcu biedny Lulejka wysechł jak szczapa idługie miesišce przeleżał w łóżku, z którego nie mógł powstać o własnych siłach. Życie na królewskim dworze biegło tymczasem zwykłym trybem, tylko poczet dworaków paflagońskich powiększył się w czasie choroby księcia Lulejki o jednego jeszcze członka. Był nim sławny Lorenzo Gwazdrani, nadworny malarz sšsiedniego króla Krymtatarii. Wszyscy zachwyceni byli jego obrazami, bo na portretach, malowanych jego rękš, nawet ochmistrzyni dworu Gburia-Furia wyglšdała młodo i wdzięcznie, a oblicze ministra Mrukiozo tchnęło dobrodusznš słodyczš. –Lorenzo trochę pochlebia – odezwał się raz ktoœ zeœmielszych znawców. – Pochlebia? –oburzyła się księżniczka, do której uszu doszła ta uwaga. – Otóż bynajmniej nie pochlebia, bo ja, która jestem wyższa ponad wszelkie pochlebstwa, jestem stokroć piękniejsza niż na obrazie mistrza. Nie mogę jednak œcierpieć, żeby o tak genialnym artyœcie wyrażano się ujemnie, i poproszę kochanego papę, żeby go pasowałna rycerza i nadał mu Order Złotego Ogórka pierwszej klasy. Nikt po takim oœwiadczeniu księżniczki nie zka, uczesana starannie wľA´48ŞjxΤŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř ÎxÎ đj° ´ @”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż`őcU-‚ c€ †cĽ.?cä=S7>: €œmiał już słówka pisnšć o protegowanym przez niš malarzu, a księżniczka posunęła do tego stopnia zachwyt swój dla jego dzieł, że łaskawie raczyła wzišć u Lorenza Gwazdraniego kilka lekcji rysunkówi malowania. Na próżno dworacy krzyczeli głoœno, że księżniczka jest geniuszem zbyt wielkim, by ktokolwiek mógł jš nauczyć czegoœ więcej, niż umie sama z bożej łaski, księżniczka postawiła na swoim i podokiem mistrza Lorenza stwarzała (naturalnie w jego pracowni)wspaniałe arcydzieła, któ- rych częœć reprodukowanow ,,Kalendarzu Dworskim ”, a inne rozkupiono po bajecznych cenach na dobroczynnej wystawie gwiazdkowej. Wszystkie obrazy opatrzone były własnoręcznym podpisem księżniczki. Czy malowane były własnoręcznie, oœmieliłbymsię wštpić. Mam mocne podejrzenie, że wyszły one spod pędzla Lorenza, który nie bez ubocznej myœli zaskarbiał, sobie łaski Angeliki. Podczas jednej z poufnych lekcji Lorenzo pokazał księżniczce portret młodzieńca w zbroi, jasnowłosego, o pięknych szafirowych oczach spoglšdajšcych ze szlachetnš dumš i głębokš melancholiš. –Kto to jest ten rycerz, czcigodny mistrzu?–zapytała Angelika, której na widok portreciku serce zabiło gwałtownie. –Jak żyję, nie widziałam tak pięknego mężczyzny – jęknęła z zachwytu chytra Gburia-Furia. –Portret ten – odpowiedział malarz – wyobraża mego dostojnego władcę i pana, pierworodnego syna Jego Królewskiej MoœciPadelli I, Wielkiego Mistrza Orderu Brylantowej Dyni, Wielkiego Księcia KsięstwaAkrobatonii, KaraFara-Murii i następcę tronu Krymtatarii, królewicza Bulbę. Jeżeli Jej Ksišżęca Moœć zechce łaskawie rzucić okiem na jego męskš pierœ, dojrzy niechybnie wymalowanš na niej przeze mniegwiazdę Orderu Brylantowej Dyni, który Jego Wysokoœć Król Padella najmiłoœciwiej na piersi delfina własnoręcznie przypišć raczył w nagrodę zwycięstwa odniesionego przez księcia Bulbę nad królem Ludożerii, którego wraz z dwustu czterdziestu oœmiu olbrzymami własnš rękš trupem położył. Dzięki jego walecznoœci nieprzyjaciele nasi poddać się musieli, choć długa i zacięta walka wojsku naszemu duże zadała straty. ,,Jakiż wielkoduszny wojownik! –myœlała Angelika. – Wydaje się tak młody, a dokonał tylu bohaterskich czynów. Z jakimżwyrazem spoglšda na mnie z tego portretu! ” –Królewicz Bulbo jest nie tylko dzielny, ale iwykształcony niepospolicie, księżniczko – cišgnšł dalej malarz. –Włada wszystkimi językami œwiata, œpiewa bosko, gra na wszystkich instrumentach i komponuje opery. Ostatni jego utwór był grany tysišc razy z rzędu w królewskim nadwornym teatrze, a atrakcjš największš sztuki był balet, w którym autor produkował się osobiœcie. Jak czarujšco wyglšdał, racz z tego wnioskować, księżniczko, że kuzynka jego, najmłodsza córka króla Cyrkazji, ujrzawszy go na deskach scenicznych, rozkochała się w nim do szaleństwa i w kilka tygodni po przedstawieniu umarła. –Czemuż ksišżę Bulbo nie poœlubił tej biednej księżniczki? – westchnęła niespokojnie Angelika. –Wišzało ich nazbyt bliskie pokrewieństwo,księżniczko, Koœciół byłby się sprzeciwił ich zwišzkowi. Ksišżę jednak nie pragnšł jej pojšć za żonę, dawno bowiem już –tu Lorenzo zniżył głos tajemniczo – pan mój oddał swe królewskie serce dziewicy godniejszej i piękniejszej!! – Jej imię? – zapytała zmieszana Angelika. – Nie mam prawa odsłaniać imienia wybranej serca mego władcy i pana –odrzekł malarz. –Może jednak mógłbyœ mi powiedzieć bodajpierwsze litery jej imienia i nazwiska – wykrztusiła z żalem księżniczka. – Tego nie mogę odmówić, jeœli Wasza Wysokoœć raczy zgadnšć – odparł malarz. – Czyżby jej imię zaczynało się na literę Z?Lorenzo zapewnił, że nie na Z. Angelika po kolei wymieniała: Y, X, W, aż przeszli wstecz całe abecadło. Malarz cišgle potrzšsał głowš przeczšco. Kiedy księżniczka drżšcym głosem wypowiedziała D i nie zgadła, twarz jej powlokła się rumieńcem radoœci. Po literze C musiała oprzeć się o fotel z nadmiaru wzruszenia. Przy B osłabła do reszty. –Gburciu-Furciu, podaj mi sole trzeŸwišce –szepnęła opadajšc bezsilnie na fotel i, podtrzymywana ramieniem ochmistrzyni, spytała zamierajšcym głosem: – Mistrzu, czyżby to było A? –Odgadłaœ, księżniczko! – wykrzyknšł chytrze malarz. –Imię tej, którš pan mój uwielbia do szaleństwa, zaczyna się na A. Ateraz pozwól, że pokażę ci jej portret. – To rzekłszy Lorerzo ustawił na sztalugach obraz w złotych ramach, starannie okryty płótnem. I pocišgnšwszy Angelikę ku sztalugom, szybkim ruchem zerwał zasłonę. O radoœci niebiańska! Za zasłonš znajdowało się... zwierciadło, a z niego wyjrzało ku Angelice odbicie jej własnego oblicza. ROZDZIAŁ SIÓDMY W którym pyszna Angelika po sprzeczce z Lulejkš traci pierœcień zaręczynowy Po dłuższym pobycie w stolicy Paflagonii (wiecie już zapewne, że miasto to zwało się Blombodynga)powrócił Lorenzo Gwazdrani do Krymtatarii, uwożšc całe stosy obrazów wykonanych na dworze królaWalorozy. Szczytem sztuki malarskiej był portret księżniczki Angeliki, przed którym codziennie tłoczyły się tłumy najprzedniejszych rycerzy i panów krymtatarskich. Portretem tym raczył się nawet zachwycić sam król Padella I i nie omieszkał odznaczyć artysty Orderem Brylantowej Dyni – szóstej klasy. Od tego czasu do nazwiska Lorenza dodawano w dziennikach tytuł Kawalera Orderu Brylantowej Dyni, ilekroć zapowiadano specjalnš wystawę jego arcyt worów, co zdarzało się szesnaœcie razy w każdym roku. Król Walorozo przesłał z powodu tego wysokiego odznaczenia swoje gratulacje Kawalerowi Brylantowej Dyni, wraz z asygnatš na znacznš sumę pieniędzy, gdyż, jak wiecie, Lorenzo portretował nie tylko księżniczkę Angelikę, ale i króla i królowš, iwszystkie damy, i wszystkich panów dworu, co wywołało niesłychanš zawiœć i rozgoryczenie wœród artystów paflagońskich, zazdroszczšcych cudzoziemcowi sławy i łaski monarszej. Król Walorozo, jakby dla ostatecznego ich pognębienia, rozkazał miłoœciwie wystawić na widok publiczny portrecik księcia Bulby, ofiarowany mu przez Lorenza, i przy tym lubił wypytywać: – Któż z was zdolen jest stworzyć podobnetemu arcydzieło? Potem powieszono podobiznę księcia Bulby wjadalni pałacowej, tuż przy półeczce z przyborami do herbaty, i księżniczka Angelika podziwiała go przy każdym œniadaniu. Oblicze młodego księcia, wyzierajšce z płótna, podobało się jej coraz bardziej, a po pewnym czasie zaczęło wzbudzać w niej taki zachwyt, że zapatrzona, w nie księżniczka raz po raz, podajšc królowej lub królowi herbatę, rozlewała jš przez roztargnienie na obrus. Wtedy rodzice spoglšdali na siebie ze znaczšcym uœmiechem i mówili sobie na ucho: – Aha, wiemy, gdzie raki zimujš! Tymczasem nieszczęsny Lulejka leżał w swoim pokoju i z dniem każdym czuł się słabszy, pomimo (a może właœnie dlatego)że jak na zucha przystało, zażywałwszystkie najszkaradniejsze mikstury, jakich mu Jego Ekscelencja Doktor Pigulini nie szczędził. (Wierzę, że i wy, mili czytelnicy, postępujecie tak samo, kiedy jesteœcie chorzy i mama poœle po doktora.) Nie widywał nikogo prócz zacnego kapitanaZerwiłebskiego, choć i ten rzadko mógł go odwiedzać, gdyż był bardzo zajęty sprawami wojskowymi i nieustannymi paradami, oraz oprócz młodziutkiej służebnej z fraucymeru księżniczki, Rózi, która przynosiła mu codziennie kleik, słałajego łóżko i sprzštała jego pokój. Każdego ranka i każdego wieczora, zaledwiew drzwiach uchylonych ukazała się twarzyczka Rózi, ksišżę Lulejka zapytywał œpiesznie: –Ach, Róziu, Róziu, czy nie wiesz, jak się ma dzisiaj księżniczka Angelika? A Rózia odpowiadała: – Jej Ksišżęca Moœć ma się dobrze, dziękuję Waszej Wysokoœci. Słyszšc te słowa Lulejka wzdychał ciężko iszeptał do siebie: – Ach, gdyby Angelika była chora, ja bym się pewnie lepiej nie miał! I znowu po chwili pytał: – Powiedz mi, Róziu, czy księżniczka nie pytała dziœ o mnie? I znowu odpowiadała Rózia: – Jeszcze nie pytała, proszę Waszej Wysokoœci, albo: –Właœnie, kiedy szłam na górę, Jej Ksišżęca Moœć ćwiczyła nowy utwór na klawicymbale, proszę Waszej Wysokoœci; albo: –Właœnie Jej Ksišżęca Moœć zajęta była rozsyłaniem zaproszeń na bal jutrzejszy, więc nie mogła mówić ze mnš, proszę Waszej Wysokoœci. Poczciwa Rózia codziennie wynajdywała nowe usprawiedliwienie dla braku serca i obojętnoœci księżniczki, a pragnšc z całej duszy szybkiego wyzdrowienia księcia, zaczęła mu przynosić rozmaite przysmaki (naturalnie bez wiedzy Dra Piguliniego). Najpierw. kilka łyżek malinowej galaretki, potem ćwiartkę kurczaka pieczonego, to znów móżdżek cielęcy w winnym sosie i za każdym razem zapewniała, że przysmaki teprzyrzšdziła Angelika własnoręcznie i kazała zanieœć księciu wraz z najczulszym pozdrowieniem i zapewnieniem o swej pamięci. Ledwie Lulejka to usłyszał, od razu poczułsię bardziej rzeœki. Zjadł ze smakiem galaretkę i móżdżek, a potem zabrał się dokurczaka i w okamgnieniu, z wdzięcznoœci dla swej ukochanej, obgryzł łapki, skrzydełka, piersi, grzbiet, szyję, obojczyk nie zostawiajšc ani odrobinki, i zaraz poczuł taki napływ sił i energii, że owłasnych siłach wstał z łóżka, ubrał się izszedł do bawialni, gdzie spotkał się z Angelikš, która właœnie zajęta była przystrajaniem konsol w bukiety œwieżych kwiatów. Bawialnia miała wyglšd uroczysty.Z wszystkich mebli zdjęto pokrowce, w œwieczniki założono nowe œwiece, rozwieszono adamaszkowe portiery, usunięto gazety i robótki, zwykle rozrzucone tu i ówdzie, a na stołach porozkładano najpiękniejsze albumy. Włosy Angeliki pozwijane były w papiloty. Jeden rzut oka wystarczył, aby odgadnšć, że na dworze królewskim przygotowuje się przyjęcie. –A ty się skšd tutaj wzišłeœ, Lulejko? – wykrzyknęła Angelika ujrzawszy wchodzšcego księcia. – Bój się Boga, jak tywyglšdasz! Co za ubranie włożyłeœ na siebie! Wracaj natychmiast na górę i przebierz się! –Nareszcie wstałem, droga Angeliko, a wyzdrowienie swe zawdzięczam kurczakowii galaretce, które łaskawie mi przysłałaœ wczoraj. –Kurczakowi? Galaretce? Czy ty masz bzika, Lulejko? Nic nie wiem o żadnym kurczęciu ani o żadnej galaretce. –Jak to, więc nie ty, nie ty mi przysłałaœ kurczę, Angeliczko? – zapytał zmieszany Lulejka. –Ja miałabym ci przysyłać kurczę! Tego byjeszcze brakowało! – zaœmiała się księżniczka. –Nie, nie, luby Lu-le-je-czko –przedrzeŸniała go złoœliwie. – An-ge-licz-ka zajęta była urzšdzaniem pokoju dla Jego Ksišżęcej Wysokoœci następcy tronu Krymtatarii, który przybywadzisiaj na dwór mojego papy. – Następca tronu Krym--ta-ta-rii? – wykrztusił z trudem Lulejka. –Tak jest, następca tronu Krym-ta-ta-rii –powtórzyła niepoczciwa Angelika przedrzeŸniajšc dalej biednego Lulejkę. –Założyłabym się, żeœ nawet nie słyszał oistnieniu takiego kraju! Czy ty zresztš słyszałeœ kiedykolwiek cokolwiek o czymkolwiek! Założyłabym się, że nie wiesznawet, czy Krymtataria leży nad Morzem Czarnym, czy Czerwonym! – Owszem, wiem, Krymtataria leży nad Morzem Czerwonym – wyszeptał ogłuszonyLulejka. –Ach, ty kapuœciana głowo! Ha! Ha! Ha! – wybuchnęła księżniczka szyderczym œmiechem. –Wierz mi, mój Lulejko, że jesteœ tak głupi, że nie powinieneœ się pokazywać w wykwintnym towarzystwie. Umiesz rozmawiać tylko o koniach i psach myœliwskich, więc poproszę papę, żeby ci kazał sišœć przy oficerskim stole, między najstarszymi dragonami. To będzie kompanianajstosowniejsza dla ciebie. A teraz niech acan przestanie gapić się na mnie i zabiera się stšd jak najprędzej. Niechże acan nie zapomni przywdziać najlepszych szat na przyjęcie Jego Ksišżęcej Moœci. Prędzej, proszę mi zejœć z oczu, bo nie mam czasu na gawędy z szanownym kuzynem. – O Angeliko! – szepnšł Lulejka. – Nigdy niesšdziłem, byœ mogła być tak okrutna! Inaczej przemawiałaœ ongi, kiedy wsunšłem na twój serdeczny palec pierœcionek zaręczynowy, inaczej nazywałaœ mnie w ten wieczór, kiedy po raz pierwszy mnie poca... Nigdy jednak nie dowiemy się, co uczyniła księżniczka po raz pierwszy, bo Angelika rzuciła się ku Lulejce wrzeszczšc: – Milcz,milcz, prostaku bezwstydny! Jak œmiesz wspominać niecne zuchwalstwo swoje! Masz! Masz! Twój œliczny pierœcionek niewart grosza jednego! – i szybkim ruchem œcišgnęła z palca pierœcionek, i wyrzuciła go przez otwarte okno. – Angeliko!! To obršczka zaręczynowa mojejnieboszczki matki! –krzyknšł Lulejka. – A mnie co do tego, czyja to była obršczka, życzę ci, ożeń się z tš, która tę obršczkę znajdzie, choćby z pierwszš lepszš garderobianš, bo że mnie do ołtarzanie powiedziesz, to jak dwa a dwa cztery! Oddaj mi natychmiast mój pierœcionek, słyszysz? Nie mogę znieœć ludzi, którzy wypominajš po sto razy każdy drobiazg ofiarowany im z dobroci serca! Nie myœl, że będę żałowała tego pierœcionka, który pewnie kupiłeœ za dwa grosze na chłopskimjarmarku. Znam kogoœ, kto mnie obdarzy tak cudownymi podarunkami, jakich ty we œnie nawet nie widziałeœ! Jestem pewien, że Angelika nie byłaby się tak chętnie pozbyła zaręczynowej obršczki,gdyby była wiedziała, że niepozorny ten pierœcionek jest cudownym darem Czarnej Wróżki, ofiarowanym niegdyœ matce Lulejki.Pierœcionek ów miał władzę zjednywania serc i miłoœci człowiekowi, który go miał na palcu, serc męskich – jeżeli nosiła go kobieta, kobiecych – jeżeli był w posiadaniumężczyzny. Ojciec Lulejki uwielbiał wprost żonę swojš i od zmysłów odchodził z żalu irozpaczy w czasie jej œmiertelnej choroby,od chwili jednak, gdy biedna kobieta, czujšczbliżajšcy się zgon, włożyła pierœcionek napaluszek maleńkiego podówczas Lulejki, zobojętniał dla niej nagle, a całš czułoœć przelał na synka. Przez pierwsze lata Lulejki na dworze Walorozy wszyscy kochaligo niewymownie i przepadali wprost za nim,ale póŸniej Lulejka oddał pierœcionek swój Angelice i natychmiast ku niej zwróciły się hołdy i uwielbienia wszystkich, a jego zaniedbano zupełnie. Taka była cudowna moc pierœcienia. – Tak jest – powtórzyła z naciskiem niewdzięczna Angelika – wkrótce przybędziektoœ, kto obdarzy mnie stokroć piękniejszymi klejnotami od twoich jarmarcznych œmieci. – Doœć tego! – przerwał Lulejka, a oczy jego ciskały błyskawice. –Zwracam waćpannie pierœcionek –to mówišc zdjšł zaręczynowš obršczkę z palca i podał jš księżniczce, ledwie jednak popatrzył na niš, osłupiał ze zdumienia: zdawało mu się,że widzi jš po raz pierwszy w życiu. – Co to jest? Czyżby to była ta sama dziewczyna, którš uwielbiałem przez tyle lat? Gdzież ja miałem oczy, że nie widziałem... nie, naprawdę, Angeliko, przecież ty jesteœ trochę zezowata! – Milcz, potworze! – wrzasnęła Angelika. – Nie, to ciekawe, przysišgłbym, że masz jedno ramię wyższe od drugiego. – Co? ! – krzyknęła Angelika. –I... i... Ha! Ha! Ha! Angeliko, przecież ty jesteœ ruda, ospowata i masz trzy wstawione zęby, i utykasz trochę na lewš nogę! Ha! Ha! Ha! –Milcz! Milcz, nikczemniku –zaskrzeczała księżniczka i pochwyciwszy jednš rękš obršczkę drugš wymierzyła Lulejce kilka siarczystych policzków, po czym rzuciła się do jego włosów i zaczęła rwać je z wœciekłoœciš, podczas gdy Lulejka zataczałsię ze œmiechu, wołajšc: – Ha! Ha! Ha! Angeliko, litoœci! Ha! Ha! Ha! Nie szarpże mojej biednej czupryny! Ha! Ha! Ha! Ty nie wiesz, że to boli, bo przecież możesz odjšćpołowę swoich włosów bez pomocy nożyczek i takiego szarpania! Nie, ja chyba umrę ze œmiechu! Ha! Ha! Ha! I kiedy tak Lulejka płakał ze œmiechu, a Angelika z bezsilnej złoœci, drzwi rozwarłysię na oœcież i na progu ukazał się wicehrabia Bombastini, wielki mistrz ceremonii, przybrany w najuroczystszy strój, i skłoniwszy się z najmilszym wyrazem na twarzy, rzekł: –Oznajmiam najpokorniej Ich Ksišżęcym Wysokoœciom, że Ich Królewskie Moœcie oczekujš Ich Ksišżęcych Wysokoœci w sali tronowej, dokšd ma wkrótce przybyć Jego Dostojnoœć Następca Tronu Krymtatarii. ROZDZIAŁ ÓSMY O niepojętej przemianie Gburii-Furii i przybyciu księcia Bulby na królewski dwór Paflagonii Na dworze paflagońskim odbywało się uroczyste przyjęcie; lokaje snuli się w liberiach kapišcych od srebra i złota, WielkiKanclerz nałożył olbrzymiš, œwieżo upudrowanš perukę, gwardziœci królewscy a, uczesana starannie wľA´48ŞjxΤŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř ÎxÎ đj° ´ @”ŞjüŠj{ˇ÷żP“că’cuÜcQ,` Hą6Ť> €raz po raz prezentowali broń i paradowali w odœwiętnych mundurach, a Jejmoœć Pani Gburia-Furia od rana przyoblekła swš szpetnš postać w najcudaczniejsze i najkosztowniejsze stroje. Właœnie wybierała się na dwór królewski, gdy wtem, przechodzšc przez dziedziniec zamkowy, dojrzała coœ błyszczšcego między kamieniami na bruku i zaciekawiona posłała swego chłopca do posług (szkaradnego wyrostka, ustrojonego w stare suknie nieboszczyka jej męża, Ÿle przerobione i tak ciasne, że każdy szew zdawał się na nim pękać), i rozkazała mu przynieœć ów błyszczšcy przedmiot. Chłopak podniósł z ziemi mały, niepozorny pierœcionek i kiedy go z pokornym ukłonem podawał swej chlebodawczyni, wydał jej się nagle piękny jak cherubin. Wzięła z jegoręki pierœcionek i obejrzała starannie. Byłato niepozorna obršczka, o wiele za mała najej stare, zgrubiałe palce. Lekceważšcym ruchem wsunęła jš do kieszeni. –Och, proszę jaœnie pani – wykrzyknšł nagle chłopak wytrzeszczajšc na Gburię-Furię głupkowate oczy. – Jaœnie pa...pani dz... dziœ taka œliczna jak... jak... anioł.,,I ty jesteœ piękny jak amorek” – miała rzec Gburia-Furia, ale raz jeszcze spojrzawszy na chłopca przekonała się, żejest takim jak zwykle brzydkim, piegowatym wyrostkiem, o gapiowatym wyrazie twarzy. BšdŸ co bšdŸ, pochwała jest zawsze miła, nawet jeżeli pochodzi od najgłupszego i najszkaradniejszego chłopaka, toteż i pani Gburia-Furia z zadowoleniem spojrzała po sobie, kazała chłopcu podnieœć tren swojej sukni i cała rozpromieniona weszła w komnaty pałacowe. Strażnicy pozdrowili jš ze szczególnym respektem. Na progu powitał jš okrzyk kapitana Zerwiłebskiego: – Moœcia Pani Hrabino, wyglšdasz dziœ jak anioł! Kłaniajšc się na prawo i lewo weszła Gburia-Furia do sali tronowej, zajęła miejsce za królewskš parš i z zalotnym uœmiechem zaczęła przyglšdać się zgromadzeniu. Księżniczka Angelika siedziała u stóp dostojnych swych rodzicieli. Lulejka stał za tronem królewskim, a wyraz jego twarzy nie wróżył nic dobrego. W otoczeniu swej œwity wszedł wkrótce nasalę oczekiwany następca tronu Krymtatarii; tuż za nim postępował jego szambelan baron Safandullo, za baronem zaœ Murzyn, niosšcy na aksamitnej poduszce przepięknš koronę. Ksišżę ubrany był w strój podróżny, a włosy jego (jak widać na obrazku)były niebywale rozczochrane. –Trzysta mil zrobiłem konnobez odpoczynku –rzekł –byle jak najprędzej ujrzeć księżnicz... to jest dostojnš rodzinę i dwór władcy paflagońskiego, nie miałem czasu się przebrać, bo każda minuta zwłoki wydawała mi się całym wiekiem. Na te słowa Lulejka, stojšcy za tronem Walorozy, parsknšł szyderczym œmiechem. Cały dwór jednak łowił tak chciwie słowa księcia Bulby, że nikt nie zwrócił uwagi na ten niewczesny wybuch wesołoœci. –Radzi jesteœmy Waszej Królewskiej Wysokoœci zawsze i w każdej szacie –rzekłkról. – Mrukiozo, podaj krzesło Jego Królewskiej Wysokoœci – dodał zwracajšc się do ministra. –Każda szata, która ma szczęœcie okrywać Jego Ksišżęcš Moœć, jest szczytem elegancji – powiedziała Angelika z najczulszym uœmiechem. –Ech! Trzeba mnie dopiero zobaczyć w moich paradnych sukniach! – wykrzyknšł ksišżę Bulbo. –Byłbym je zaraz włożył na siebie, ale ten głupi stangret nie przywiózłich dotšd. A tu kto się tak œmieje? –To ja się rozeœmiałem –zawołał Lulejka. – Bo najpierw powiedziałeœ waszmoœć, że nie przebrałeœ się ze zbytniego poœpiechu, a teraz okazuje się, że nie masz nic innego do włożenia na grzbiet prócz tego, co na tobie oglšdamy. – Waszmoœć kim jesteœ? – zapytał wyzywajšco ksišżę Bulbo. –Ojciec mój był królem Paflagonii, a ja jestem jego jedynym synem! –odparł wynioœle Lulejka. –Uf! –syknęli równoczeœnie król i Mrukiozo,jakby im kto nastšpił na odcisk. Ale król odzyskał natychmiast panowanie nad sobš i rzekł: –Kochany ksišżę Bulbo, zapomniałem przedstawić Waszej Dostojnoœci mego ukochanego bratanka, księcia Lulejkę. Proszę, uœciœnijcie się po bratersku. Lulejko, podaj rękę Jego Dostojnoœci. Lulejka pochwycił rękę księcia i œcisnšł jš tak silnie, że nieszczęsnemu Bulbie łzy trysnęły z oczu. Teraz minister Mrukiozo podsunšł mu krzesło, które ustawił na wysokim wzniesieniu tronowym obok siedzeń królewskiej rodziny. Widocznie jednak krzesło stało zbyt blisko brzegu wzniesienia, bo ledwie zasiadł na nim Bulbo,usunęło się w tył, a ksišżę Bulbo potoczył się jak kula ze wzniesienia i upadł na posadzkę, wywróciwszy wpierw kilka koziołków. Ryczał przy tym ze strachu jak bawół, a wtórował mu niepohamowany œmiech Lulejkii całego dworu, Bulbo bowiem, przed chwilšjeszcze wyglšdajšcy wcale możliwie, teraz,gdy się podniósł z ziemi, wydał się wszystkim tak pokraczny, że boki zrywano ze œmiechu. Zauważono, że przy wejœciu nasalę Bulbo miał w ręku różę, ale przy fikaniu kozłów z tronowego wzniesienia róża ta wypadła mu z dłoni. –Moja róża! Moja róża! –wrzeszczał Bulbo,a jego kamerdyner rzucił się naprzód, podniósł różę z posadzki i podał jš księciu,który natychmiast wetknšł kwiat w dziurkękamizelki. I znowu zdumieli się wszyscy. Pokraczny przed chwilš Bulbo teraz wydał im się bardziej ujmujšcy. Prawda, że był nieco zaniski, nieco za gruby, nieco rudawy i piegowaty, ale bšdŸ co bšdŸ, jak na następcę tronu, był nawet względnie przystojny. Rozpoczęła się ogólna pogawędka. Ich Królewskie Wysokoœci zabawiały rozmowš księcia, oficerowie krymtatarscy rozprawiali z oficerami paflagońskimi, a Lulejka, siedzšcy za królewskim tronem, tuż koło hrabiny Gburii-Furii, raz wraz rzucał na niš tak powłóczyste spojrzenia, że serce Gburii-Furii biło coraz żywiej. –Ach, drogi ksišżę – szepnęła w końcu z najczulszym uœmiechem –jak mogłeœ odezwać się tak zuchwale w obecnoœci Ich Królewskich Moœci. Mam tak delikatne nerwy, że słyszšc twoje słowa omal nie padłam zemdlona. –Byłbym waćpaniš pochwycił w swoje objęcia –rzekł na to Lulejka spoglšdajšc naniš z zachwytem. –Dlaczego byłeœ, drogi ksišżę, tak srogi dlakrólewicza Bulby? – szeptała dalej Gburia-Furia. – Bo go nie cierpię – odparł Lulejka. –Jesteœ, ksišżę, zapewne zazdrosny o niego, bo kochasz zawsze tę biednš Angelikę–jęknęła Gburia-Furia przykładajšc do oczukoronkowš chusteczkę. – Kochałem jš wczoraj jeszcze, ale dziœ już jej nie kocham! Gardzę niš! –wykrzyknšł Lulejka porywczo. –Gdyby była następczyniš nie jednego, ale dwudziestu królewskich tronów, gardziłbymjeszcze jej rękš! Po cóż jednak mówić o tronach! Mój tron królewski stracony jest dla mnie na zawsze. Za słaby jestem, by siłš dochodzić swoich praw, jestem sam naœwiecie, bez jednej życzliwej mi duszy! – O, nie mów tak, ksišżę! – czule pisnęła Gburia--Furia. –Co mi tam zresztš –cišgnšł królewicz dalej, patrzšc na niš wymownie. – Siedzšc tu, za wydartym mi tronem, czuję się tak szczęœliwy, że nie oddałbym tego miejsca za żadne skarby œwiata. – O czymże wy tak bajdurzycie? – spytała dobrodusznie królowa, która przy całej swej poczciwoœci nie grzeszyła zbytnim rozumem. – Czas by już pomyœleć o przebraniu się do obiadu –dodała dŸwigajšcsię z tronu. –Lulejko, zaprowadŸ księcia Bulbę do jego apartamentów. Mój ksišżę, jeżeli szaty twoje nie nadeszły jeszcze, będziemy najszczęœliwsi oglšdajšc cię w stroju, jaki masz na sobie. Okazało się jednak, że kufry księcia Bulby przybyły i czekały na niego rozpakowane wsypialni. Nadworny fryzjer zabrał się energicznie do zmierzwionych włosów księcia Bulby i wkrótce ostrzygł go i ufryzował przeœlicznie. Na próżno jednak dzwon obiadowy wzywał księcia do sali jadalnej; Bulbo ubierał się tak długo, iż IchKrólewskie Moœcie czekały na jego przybycie przeszło dwadzieœcia pięć minut. Król Walorozo był już w najgorszym humorze, bo opóŸnienie obiadu uważał za najdotkliwszš przykroœć, jaka go spotkać mogła. Lulejka tymczasem asystował nieustannie Gburii-Furii i wciœnięty wraz z niš we framugę okna, nie przestawał prawić jej komplementów. W końcu wszedł kamerdyner i oznajmił uroczyœcie, że „Jego Dostojnoœć Ksišżę Bulbo, następca tronu Krymt atarii, nadchodzi”, po czym wszyscy przeszli do jadalnej sali. Obiadowano w zamkniętym domowym kółku. W uczcie tej brali udział tylko: król, królowa, księżniczka (którš do stołu prowadził ksišżę Bulbo), obaj ksišżęta, hrabina Gburia-Furia, minister Mrukiozo i Safandullo, szambelan księcia Bulby. Że obiad udał się œwietnie, tego możecie być pewni. A co na nim było, długo by trzeba wyliczać. To pewne, że obiad ten składał się z samych potraw, które lubicie najwięcej, a smakował wszystkim ogromnie. Przez cały czas obiadu księżniczka Angelikazabawiała rozmowš księcia Bulbę, który objadał się straszliwie i raz tylko oderwał oczy od półmiska i talerza, w chwili kiedy Lulejka, krajšc gęœ, oblał cały gors jego koszuli nadzieniem i cebulowym sosem. Zamiast przeprosić księcia za swš nieuwagęLulejka rozeœmiał się głoœno, widzšc, że Bulbo œciera sos z tłustej twarzy i ubrania wyperfumowanš chustkš do nosa. Ile razy Bulbo spojrzał na niego, Lulejka ostentacyjnie odwracał się w drugš stronę.Przy końcu uczty, kiedy Bulbo zwrócił się do niego pytajšc uprzejmie: –Czy nie zrobiłbyœ mi, ksišżę, zaszczytu wypicia ze mnš szklanki wina? – Lulejka udał, że nie słyszy go wcale. Wszystkie jego wejrzenia i czułe słówka zwracały się jedynie do hrabiny Gburii-Furii, a stara, zarozumiała baba puszyła się jak paw z radoœci, sšdzšc, że wdziękami swymi oczarowała przyszłego następcę tronu. Chwilami Lulejka, pochylony ku niej, wyœmiewał się z Bulby tak głoœno, że Gburia-Furia kokieteryjnie uderzała go wachlarzem po ręku chichoczšc: – Fe!! fe! Jak możesz być tak złoœliwy, kochany ksišżę! Jeszcze cię gotów usłyszeć. – A niech słyszy, tym lepiej! – odpowiadał Lulejka już zupełnie głoœno. Król i królowa nie zwracali uwagi na niestosowne zachowanie się Lulejki, bo królowa była trochę przygłucha, a król chlipał i smakował każdy kšsek tak hałaœliwie, że zagłuszał wszystkich. Po obiedzie obie Królewskie Moœcie zdrzemnęłysię na dobre w swoich fotelach. Widzšc to Lulejka zaczšł w trójnasób kpić z księcia Bulby, a chcšc go do reszty oœmieszyć w oczach dam, postanowił go spoić. Zaczšł więc dolewać mu raz po raz to piwa, to wina szampańskiego, to ciężkiego miodu, to likierów i malagi. Bulbo nie lubił wylewać za kołnierz, więc pił potężnie. Ale i Lulejka przebrał nieco miaręprzepijajšc parę razy do księcia Bulby. Toteż gdy nareszcie zjawili się w salonie, zachowywali się obaj niewłaœciwie; œmieli się nie w porę i pletli niedorzecznoœci. Ale też obaj ciężko za to odpokutowali, o czym będzie wkrótce mowa. Bulbo zasiadł do fortepianu, przy którym właœnie œpiewała Angelika, i zaczšł jej wtórować fałszywym, ochrypłym głosem; potem stršcił na jej wspaniałš suknię filiżankę czarnej kawy, którš mu podał lokaj. Plótł, co mu œlina na język przyniosła, a w końcu zwalił się jak kłodana atłasem obitš otomanę i chrapał tak, żeszyby drżały w oknach. Prosię umiałoby sięzachowywać przyzwoiciej. A jednak Angelikaspoglšdała na niego rozmiłowanymi oczami i wyobrażała sobie, że na całym œwiecie nie ma piękniejszego i rozumniejszego młodzieńca. Bez wštpienia rzucała na niš urok zaczarowana róża, którš Bulbo miał zatkniętš w butonierce. Wierzcie mi jednak,że wiele młodych panien zakochuje się w kawalerach, którzy niewiele większš majš wartoœć od Bulby. Lulejka przysiadł się tymczasem do Gburii-Furii i plótł jej niestworzone androny. Gburia-Furia z każdš chwilš wydawała mu się piękniejsza. Powtarzał jej, że równie anielskiego jak jej oblicza nie zdarzyło mu się oglšdać nawet we œnie.Że jest starsza od niego? To głupstwo! Gotów jest poœlubić jš każdej chwili, gdyż ona jedna może mu dać szczęœcie. Na to czekała chytra ochmistrzyni. Poœlubićnastępcę tronu Paflagonii było szczytem jejmarzeń! Przewrotna kobieta poœpieszyła czym prędzej do sšsiedniego pokoju i napisała na dużym arkuszu papieru następujšce oœwiadczenie: ,,My, z Bożej łaski jedyny syn i następca nieboszczyka króla Seriozo, władcy państwa paflagońskiego, œlubujemy niniejszym i ręczymy słowem rycerskim pojšć za żonę najmilszš sercu Naszemu, czcigodnš, słodkš i cnotliwš Kunegundę-Gryzeldę, dwojga imion hrabinę Gburię-Furię, wdowę po nieboszczyku Antonim Gburiano.” –Co piszesz, słodka Gburciu? – spytał Lulejka wycišgajšc się wygodnie na otomanie przytykajšcej do biurka. –Ach, to zlecenie, żeby wobec nadchodzšcych mrozów wydano ubogim naszego miasta pewnš iloœć węgla i ciepłej odzieży – odparła przewrotna ochmistrzyni. –Drogi ksišżę – dodała z czułym uœmiechem – zrób mi tę łaskę i podpisz ten dokument w zastępstwie króla ikrólowej, bo, jak widzisz, œpiš oboje. Nie wštpię, że podpis twój wystarczy. Jak wiemy już, Lulejka był bardzo dobrodusznym i łatwowiernym chłopcem, nie przeczuwajšc więc podstępu podpisał podany mu przez hrabinę dokument. Gburia-Furia zaœ wsunęła œwistek do kieszeni i dalejże zadzierać nosa do góry! Czuła się już większš paniš od samej królowej, bo wszakżeż miała poœwiadczoneczarno na białym, że zostanie wkrótce żonš prawowitego następcy tronu Paflagonii! Nie raczyła już nawet kiwnšć głowš przyjacielowi swemu, ministrowi Mrukiozie, bo dopiero teraz, kiedy się uczuła przyszłš władczyniš państwa paflagońskiego, zaczęła spoglšdać na niegojak na łotra, który ograbił jej przyszłego męża z majštku. A kiedy już każdy z goœci zzapalonš œwiecš w ręku udał się do swej komnaty, kiedy królowa i księżniczka Angelika ułożyły się do snu –Gburia-Furia przeszła także do swoich apartamentów i przez dobrš godzinę nie przestawała ćwiczyć ręki w umieszczaniu następujšcychpodpisów na arkuszu białego papieru: „Gryzelda –królowa paflagońska ”, „królowa Kunegunda”, „Kunegunda-Gryzelda–królowa Paflagonii ”, „Jej Królewska Moœć Gryzelda-Kunegunda”... i wiele innych jeszcze – a w myœli jej snuły się najcudniejsze marzenia o przyszłym panowaniu. ROZDZIAŁ DZIEWIĽTY Szkandela Rózi i potężne jej działanie Na dŸwięk dzwonka rozlegajšcego się z pokoju hrabiny Gburii-Furii nadbiegła służebna Rózia, żeby zwinšć jej włosy w papiloty. Gburia-Furia była dziœ w tak różowym humorze, że przemówiła uprzejmie nawet do Rózi. –Róziu –powiedziała – uczesałaœ mnie dziœtak ładnie, że należy ci się jakaœ pamištka. Masz tu pięć dukat... to jest chciałam powiedzieć, weŸ sobie ten œliczny pierœcionek, który znalaz... to jest, chcę powiedzieć, który jest od dawna w moim posiadaniu. –To rzekłszy podała Rózi mały,niepozorny pierœcionek, znaleziony rankiem na podwórzu zamkowym. Klejnocik, włożony przez Rózię, przylgnšł natychmiast do jej paluszka, jakby ukuty był dla niej. – Jaki ten pierœcionek podobny do obršczki,którš nosiła księżniczka! – zauważyła Rózia. – Cóż za myœl – wykrzyknęła Gburia--Furia.–Mam go już z dawien dawna. Okryj mi lepiej nogi pierzynš. Br... jakie zimne noce! Pójdziesz teraz najpierw do sypialni królewicza Lulejki i dobrze wygrzejesz mu łóżko szkandelš. Wrócisz potem i poprujeszmojš zielonš jedwabnš suknię, i jeszcze zrobisz mi na poczekaniu jaki ładny czepeczek na rano, potem zacerujesz mi pięty w pończochach... no, a potem będzieszmogła pójœć spać. Tylko pamiętaj przynieœćmi o pištej z rana goršcej herbaty z sucharkami! – Czy jaœnie pani każe wygrzać szkandelš także i łóżko księcia Bułby? – zapytała Rózia. Ale zamiast odpowiedzi –spod stosu pierzynipoduszek doszło jš tylko dziwne mruczenie i sapanie: „U-u, hruu – au-ho! gruuu... hau-houg-huh-gruuu-uch!”–Hrabina Gburia-Furia chrapała w najlepsze. Komnata Gburii-Furii przytykała do sypialni króla i królowej; zaraz w następnym pokojusypiała Angelika. Nie otrzymawszy od ochmistrzyni żadnej odpowiedzi poczciwa Rózia poœpieszyła do kuchni, żeby napełnić królewskš szkandelę żarzšcymi się węglami.Rózia była bardzo ładnš, żywš i roztropnš dziewczynš. Ale widocznie dziœ było w niej coœ nadzwyczajnego, bo ledwo weszła do izby czeladnej, zebrane tam służebne zaczęły jej dogadywać i dokuczać. Gospodyni nazwała jš nieznoœnym, zarozumiałym dziewczyniskiem. Pierwszš garderobianš oburzyło jej uczesanie. Rózia powinna rozumieć, że scy a, uczesana starannie wľA´48ŞjxΤŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř ÎxÎ đj° ´ @”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żPAc ‘ťc L{ !Çv c €"=-­4 #ę3ƒ P €uczciwej i przyzwoitej służšcej nie przystoi wplatać we włosy kwiatów ani wstšżek. Kucharka (na dworze królewskim była oprócz kucharza także i kucharka) wzruszyła tylko pogardliwie ramionami i burknęła, że nie rozumie, jak ktoœ może zwracać uwagę na tak pospolite i niepozorne stworzenie. Za to mężczyŸni zebrani w izbie byli wręcz odmiennego zdania. Nadworny kamerdyner August, lokajMarcin, kuchta dworski, mały pazik księżniczki i Francuz, kamerdyner księcia Krymtatarii, zerwali się z miejsc ujrzawszywchodzšcš Rózię i podskoczyli ku niej, wołajšc jeden przez drugiego: Olaboga! Do kata! Patrzcie jeno, co to za œliczna Do kroćset! dziewucha z tej Rózi! O rety! O nieba! –Precz ode mnie! Nie chcę słyszeć waszych uwag! –zawołała Rózia i oganiajšcsię przed nimi szkandelš, wybiegła z kuchni. Z sali bilardowej dochodziły jš wykrzykiwania zabawiajšcych się ksišżšt. Rózia wygrzała najpierw starannie łóżko Lulejki, po czym udała się do komnaty księcia Bulby. Kiedy wychodziła z tego pokoju, we drzwiach natknęła się na Bulbę. Bulbo chwiał się nieco na nogach, bo wino, którym go raczył Lulejka, nie wyszumiało mu jeszcze z głowy, i ledwie rzucił okiem na Rózię, zaczšł bełkotać: –O-o! o-o! o-o! Cóż za cud pię-kno-œci zjawiłsię tutaj! Aniołku, rybko, pe-reł-ko, pš-czu-siu ró-ża-ny, pozwól księciu Bulbie zostać twoim niewolnikiem, twoim bul-bul-kiem (bulbul znaczy po persku słowik). Polecimy razem w pustynię –ach, leć ze mnš, sarenko płochliwa, któraœ me serce usidliła czarem błękitnych oczu, jakich jeszcze nie spotkałem u żadnej dziewicy! WeŸ serce moje, bijšce pod mš ksišżęcš kamizelkš! BšdŸ mojš! Ja będę twoim! Będziemy swoi! Będziesz księżnš Krymtatarii. Król, rodzic mój, chętnie przyzwoli i. pobłogosławi nasz zwišzek! Co mi tam Angelika! Kpię sobie z Angeliki i jej rudych jak lisia kita włosów. Za jej miłoœć nie dałbym nawet złamanego szelšga. –Niech mnie Wasza Ksišżęca Moœć puœci i położy się spać! – rzekła Rózia wywijajšc trzymanš w ręku szkandelš. Ale Bulbo nie myœlał ustšpić i wołał: –Aniele mój, szkandelę rzuć nikczemnš, ach, mojš bšdŸ, królewski tron dziel ze mnš! Bierz serce me! Patrz, leżę u twych stóp, nie puszczę cię, aż nas połšczy œlub! I plótł androny swoje dalej, a zachowywałsię tak zuchwale i natarczywie, że Rózia, nie mogšc sobie dać z nim rady, trzasnęła go w końcu raz i drugi goršcš szkandelš. Okrzyki zachwytu Bulby zmieniły się raptemw takie wrzaski bólu, że Lulejka nadbiegł zsšsiedniej komnaty, żeby dowiedzieć się, cosię stało. Zorientowawszy się w mig w położeniu Rózi, skoczył jej na pomoc i chwyciwszy Bulbę za loki, miotał nim po dywanach i posadzce, tak że z pięknej kunsztownej fryzury księcia Krymtatarii pozostało zaledwie parę garœci włosów. Biedna Rózia nie wiedziała, czy ma się œmiać, czy płakać. Bulbo, odbijajšcy się jakpiłka nożna pod uderzeniami Lulejki, wyglšdał tak pociesznie, że choć poczciwejRózi żal go było trochę, uœmiała się do łez, Lulejka puœcił go wreszcie i podczas gdy nieszczęsny Bulbo, płaczšc w kšcie, rozcierał sobie guzy i siniaki, Lulejka padł przed Róziš na kolana i ujšwszy dłoń jej, najtkliwszymi słowy oœwiadczył, że kocha jš nad życie i gotów jest poœlubić jš natychmiast. Możecie sobie wyobrazić wzruszenie Rózi, gdyż biedne dziewczę kochało Lulejkę już od dawna, kto wie, czynie od tej chwili, w której ujrzała go po raz pierwszy, kiedy będšc małym, kilkoletnim dzieckiem zabłškała się w królewskim parku. –O najsłodsza moja! – mówił na klęczkach Lulejka. –Jakież bielmo miałem na oczach, że spędziwszy piętnaœcie lat pod jednym z tobš dachem, nie dostrzegłem wczeœniej całego blasku wdzięków twych i cnoty. Podobnej tobie nie ma ani w Europie, ani w Azji, ani w Afryce, ani w Ameryce, ani w Australii (nie wiem tylko na pewno, czy była już wtedy odkryta). Nie, nie, nie zaprzeczaj, czyż jest na œwiecie dziewica, która by godna była stanšć obok ciebie? Kto? Angelika? Ha! Ha! Ha! Gburia-Furia? Puh!Ha! Ha! Ha! Tyœ mojš królowš! Tyœ mojš Angelikš, bo anielskš masz postać i duszę! –Nie mów tak, Wasza Wielmożnoœć, jam tylko biedna służebna – szeptała Rózia, do głębi uradowana słowami Lulejki. –Któż mnie pielęgnował w chorobie? Zali niety? Kto pamiętał o mnie, gdy wszyscy mnie opuœcili? Zali nie twoja dłoń rzeŸwiła mojšskroń, słała me łoże i przyrzšdzała kurczę pieczone i galaretkę malinowš? –Tak, to moja dłoń –wykrzyknęła Rózia – izawsze, proszę Jego Wielmożnoœci, przyszywałam guziki do koszul Jego Wielmożnoœci – dodało niewinne dziewczę rumienišc się z radoœci pod rozkochanym wzrokiem Lulejki. Nieszczęsny Bulbo, pałajšcy cišgle jeszcze miłoœciš do Rózi, usłyszał te słowa, dojrzał tkliwe wejrzenia rzucane przez dzieweczkę na Lulejkę, więc ryknšł z bezsilnej wœciekłoœci i rwać poczšł resztę włosów ze łba i ciskać je o posadzkę, tak że wkrótce wszystkie dywany były nimi pokryte. Szkandela wysunęła się z ršk Rózi i leżała na podłodze, a Rózia widzšc, że obaj ksišżęta zaczynajš znowu doskakiwać sobie do czubów, wymknęła się z komnaty. –WyłaŸ mi zaraz z kšta, głupi, gruby mazgaju! – zawołał Lulejka. – Zaraz ci przyœlę sekundantów za to, żeœ się oœmieliłobrazić najsłodszš mojš Rózię! Jak ci uszy obetnę, odechce ci się, nędzniku, napastować oblubienicę księcia Lulejki, prawowitego władcy Paflagonii! –Ona nie jest oblubienicš Lulejki, ona jest oblubienicš Bulby! – ryczał Bulbo. –Ona będzie mojš żonš, musi być mojš żonš. Ona albo żadna! – Jesteœ zaręczony z mojš kuzynkš!! –wrzasnšł Lulejka. – Kpię sobie z twojej kuzynki. – Odpowiesz mi za tę obelgę!! – krzyknšł rozwœcieczony Lulejka. – Zabiję cię!! – A ja cię nadzieję na mš szpadę jak kurczę na rożen!! – A ja ci dziurki w nosie powystrzelam!! – Jutro poœlę ci moich sekundantów!! – Jutro przeszyję cię kulkš na wylot!! –Porachujemy się z sobš! –zakończył Lulejka i podsunšł Bulbie œciœniętš pięœć podsam nos. Potem podniósł z ziemi szkandelę i... nie œmiejcie się, proszę, bo... Lulejka wycałował i wyœciskał goršcš szkandelę, pewnie dlatego, że przed chwilš trzymała jš w rękach Rózia. Potem wybiegł z komnaty. O zgrozo! Jakiż obraz przedstawił się jego oczom! Oto na samym dole schodów ujrzał Jego Królewskš Moœć Walorozę, odzianego zaledwie w szlafrok i szlafmycę, pochylajšcego się ku zmieszanej Rózi i przemawiajšcego najczulszymi wyrazami. Król usłyszał hałas i zgiełk, a poczuwszy,jak twierdził, woń spalenizny, poœpieszył zobaczyć, czy ogień nie wybuchł w pałacu.–Zapewne Ich Wielmożnoœci palš papierosy,proszę Waszej Królewskiej Moœci –rzekła Rózia. –Najpiękniejsza z pięknych garderobiano! –przerwał jej Walorozo (i on oszalał z miłoœci jak i tamci)– zapomnij o wszystkichmłokosach i gołowšsach i spójrz łaskawymoczkiem na pewnego monarchę w œrednim wieku, który za czasów swej młodoœci uchodził za bardzo przystojnego młodzieńca! –Och, zaklinam, przestań, Wasza KrólewskaMoœć! Gdyby to Jej Królewska Moœć usłyszała! – szepnęła błagalnie Rózia. –Jej Królewska Moœć! Ha! Ha! Ha! –zaœmiał się monarcha. – Niechże sobie idzie do diabła. Czyż nie jestem wszechwładnym panem w Paflagonii? Czyż nie mam szubienic, stryczków, katów? Czyż nie szumi w pobliżu murów tego zamku głęboka, wezbrana toń morska? Czyż nie mam na strychu doœć pustych worków? A worki moje szerokie, mocne, nowe; jeœli rozkażesz, wsadzimy w nie królowš; nim się obejrzy, a już z ciepłego łoża przez okno chlupnie w milczšcš bezdeń morza, a ty przy boku mym zabłyœniesz niby zorza! Usłyszawszy straszliwe słowa Walorozy Lulejka zapomniał o należnym ukoronowanejgłowie uszanowaniu i wzišwszy szeroki rozmach, grzmotnšł stryja szkandelš tak potężnie, że król rozpłaszczył się na posadzce sieni jak naleœnik. Lulejka wzišł co prędzej nogi za pas, a Rózia uciekła również. Był już czas najwyższy, bo ze wszystkich komnat zaczęły wychylać się przerażone twarze: królowej, Gburii-Furii i Angeliki. Możecie sobie wyobrazić, jaki podniosły lament ujrzawszy dostojnego małżonka, ojca i władcę w tak smutnym stanie. ROZDZIAŁ DZIESIĽTY Król Walorozo sroży się Ledwie rozżarzone w szkandeli węgielki zaczęły przypiekać dostojny grzbiet królewski, Walorozo ocknšł się z niemocy i skoczył na równe nogi. – Hej! Dawać tu komendanta Zerwiłebskiego! – wrzasnšł tupnšwszy gniewnie nogš. Lecz... o straszliwa godzino! Nos króla Walorozy przekrzywił się na bok i, opuchłyjak pomidor zwieszał się z królewskiego oblicza. Stało się to skutkiem gwałtownego upadku Walorozy pod ciosem szkandeli. Monarcha raz po raz zgrzytał zębami z wœciekłoœci. –Mój Zerwiłebski – rzekł wycišgajšc z kieszeni szlafroka wyrok œmierci. – Mój kochany Zerwiłebciu, pójdziesz natychmiastdo komnaty księcia, zakujesz go w kajdankiizetniesz mu łeb, rozumiesz? Ten zbrodniczy gołowšs ważył się targnšć œwiętokradzkš dłoniš na dostojnš mš osobęina ziemię mnie powalił uderzywszy szkandelš! Marsz, w lewo zwrot, niechaj łotr ten zginie! Ty, komendancie, odpowieszmi zań głowš! I zebrawszy poły szlafroka, król Walorozozniknšł w tłumie dam dworu, które powiodły go do jego komnat. Usłyszawszy rozkaz królewski zacny kapitan oniemiał z przerażenia. Kochał Lulejkę całym sercem, więc nie dziw, że grube łzy trysnęły z jego oczu i ciężkimi kroplami opadały na sumiaste wšsy. –Biedny, biedny mój ksišżę –mruczał do siebie. – Czemuż musiałem dożyć tej chwili?! Czemuż właœnie dłoń moja musi przecišć pasmo twego młodego żywota?! Ach! –A niechże cię... z twoimi lamentami, mój kapitanie Zerwiłebski! – usłyszał za sobš przyciszony głos kobiecy. Z bocznego skrzydła wysunęła się Gburia-Furia, odziana tylko w bieliznę nocnš. Usłyszawszyzgiełk w sieni, wybiegła z sypialni i była œwiadkiem całej sceny. –Mój Zerwiłebciu – szeptała dalej –wszakżeż król nakazał ci poprowadzić na œmierć księcia! Czyż ci jednak powiedział, którego księcia?!... –Nie rozumiem waćpani –odparł Zerwiłebski, który był mocniejszy w garœciniż w rozwišzywaniu zagadek. –Głupiœ, mój Zerwiłebciu! –szepnęła ochmistrzyni. –Przecież król ci nie powiedział, że masz zabić księcia Lulejkę, tylko księcia, rozumiesz? – Rozumiem, kazał mi zabić księcia, ale niepowiedział którego – rzekł kapitan. – Walże więc do sypialni Bulby i zetnij mu łeb czym prędzej!! Kapitan wytrzeszczył najpierw oczy, a potem zaczšł tańczyć z uciechy. – Wiwat! Wiwat! – wołał. – I wilk będzie syty, i koza cała! Łeb księcia Bulby odpowiada wszelkim wymaganiom królewskim. Ledwie nastał œwit, kapitan zjawił się w pałacu z przybocznš strażš, podšżył do księcia Bulby i do drzwi jego zapukał. – Kto tam? – zapytał rozespany Bulbo. – Kapitan Zerwiłebski. –Proszę, proszę bliżej, kochany kapitanie. Cieszę się bardzo, że widzę waćpana. Właœnie miałem posłać po ciebie. Mój ochmistrz dworu, baron Safandullo, będzie mnie zastępować. –Pozwolę sobie zwrócić uwagę Jego Ksišżęcej Wysokoœci, że Jego Ksišżęca Wysokoœć musi raczyć osobiœcie stanšć na placu. Zbyteczne byłoby fatygowanie baronaSafandulli. Bulbo nie brał widocznie tych słów do serca. –Kapitanie –mówił poziewajšc znowu –wszakże przyszedłeœ w wiadomej sprawieksięcia Lulejki? – Do usług Waszej Wysokoœci, w sprawie księcia Lulejki. –Cóż wybraliœcie, kapitanie? Pistolety czy szpady? – pytał dalej Bulbo. –Każda broń dobra, byle raz skończyć z tym pyszałkiem, którego nauczę rozumu, jakemksišżę Bulbo. – Wasza Ksišżęca Moœć raczy wybaczyć, ale u nas w użyciu sš... topory. – Topory! Hm, to będzie trochę ciężko! – zamyœlił się Bulbo. –Niech tam zresztš i topór. Zawołaj waćpan mego ochmistrza. On będzie moim sekundantem. Za dziesięć minut, pochlebiam sobie, obmierzły łeb tego Lulejki stoczy się z jego karku. Hu-uh! Hau! Żłopałbym krew tego nędznika! – wołał dyszšcy pragnieniem zemsty Bulbo i kłapał zębami jak ludożerca. – Wasza Ksišżęca Moœć wybaczy, ale podług rozkazu królewskiego muszę bez zwłoki uwięzić Waszš Wielmożnoœć i oddać jš w ręce nadwornego kata... –Ależ co robisz? Co robisz, kochanku? ! Stój, powiadam ci, stój! –zdołał tylko wyjškać nieszczęsny Bulbo, bowiem już na skinienie kapitana straż rzuciła się na niego, okryła mu zasłonš głowę, zwišzała ręce i powiodła na plac egzekucji. Ujrzawszy ponury orszak przechodzšcy przez podwórze król, który właœnie gawędził z Mrukiozem, zażył tabaki, kichnšł i rzekł: –Pcich! I już po Lulejce! ChodŸmy, ministrze, na œniadanie. Kapitan Zerwiłebski oddał swego więŸnia wręce naczelnika policji wraz z wyrokiem œmierci, brzmišcym krótko: „Niniejszym rozkazujemy o wpół do dziesištej œcišć więŸnia. WALOROZO XXIV ” –Ależ to pomyłka! –powtarzał nieustannie Bulbo, który nie mógł zrozumieć, czego chcš od niego. – Bah!! Bah! Pomyłka! –zaœmiał się naczelnik policji. – Dawać tu kata!! Bywaj, kacie! Pocišgnięto biednego Bulbę na rusztowanie, gdzie ponury kat z olbrzymim toporem w ręku stał zawsze w pogotowiu; w Paflagonii bowiem nie upłynšł nigdy dzień jeden, żeby król nie wysłał nowej jakiejœ ofiary na œcięcie. Stanšł więc nieszczęsny Bulbo na rusztowaniu i już, już miał żywot swój ksišżęcy pożegnać, gdy... (zaraz powiemy, co się stało – musimy jednak przedtem wrócić na chwilę do pałacu, do Lulejki i Rózi). ROZDZIAŁ JEDENASTY Zemsta hrabiny Gburii-Furii Chytra Gburia-Furia w lot spostrzegła niebezpieczeństwo grożšce Lulejce. W myœlach nazywała już księcia swoim , „mężulkiem”i postanowiła uchronić go za wszelkš cenę przed zemstš króla Walorozy.Zerwała się o œwicie, przybrała w najpiękniejsze szaty i poœpieszyła do ogrodu, gdzie w altanie siedział nad arkuszem papieru zamyœlony Lulejka i szukał rymów do imienia swej ukochanej. –Rózia, huzia, buzia, nózia – powtarzał, ale jakoœ wyrazy te nie oddawały należycieuczuć, które ksišżę usiłował przelać na papier. Lulejka wytrzeŸwiał już zupełnie z oszołomienia wywołanego nadmiarem wypitego trunku i nie zachował w pamięci ani jednego szczegółu z wypadków wczorajszych; pamiętał tylko, że nie ma naœwiecie cudniejszej istoty nad służebnš Rózię i że gotów jest dać za niš życie. – Ach!! Jesteœ tu, drogi Lulejko! – wykrzyknęła Gburia--Furia. – A jestem, droga Gburciu-Furciu – odpowiedział żartobliwie Lulejka. – Zastanawiam się właœnie, serce moje, żewobec tego bigosu, który się zrobił tej nocy, musisz jak najprędzej uchodzić z kraju. –Wobec jakiego bigosu? Uchodzić? Dlaczego?Dokšd? Nigdy bez tej, którš uwielbiam, hrabino – odparł poważnie Lulejka. –Ach, nie obawiaj się, ona niezwłocznie podšży za tobš – zagruchała najczulszym głosikiem Gburia-Furia. –Musisz tylko, drogiksišżę, odebrać wszystkie klejnoty, które należały ongi do twoich dostojnych rodziców, a które niecnie przywłaszczył sobie twój stryj. Tu jest kluczyk od sekretarzyka. Wszystko prawnie do ciebie należy, gołębiu mój najdroższy, bo wszakże ty jesteœ właœciwym królem Paflagonii, a ta, którš pojmiesz za żonę, będzie jedynš prawowitš królowš. – Tak sšdzisz? – rzekł Lulejka. –Z wszelkš pewnoœciš. Skoro odnajdziesz i zabierzesz klejnoty, pójdŸ do pałacu Mrukiozy. Pod jego łóżkiem jest ukryty wórzawierajšcy dwieœcie siedemnaœcie tysięcy milionów dziewięćset siedemdziesišt osiemkroć sto tysięcy czterysta dwadzieœcia dziewięć dukatów, trzynaœcie złotych i szeœćdziesišt szeœć groszy, którenikczemny Mrukiozo wykradł z sypialni twego rodzica w dniu jego œmierci. Majšc te pienišdze w ręku, bez obawy już będziemy mogli opuœcić Paflagonię. –Będziemy mogli opuœcić Paflagonię? To znaczy, kto? –zapytał Lulejka nie mogšc jeszcze pojšć, do czego zmierza ochmistrzyni. – Kto? Naturalnie ty, najdroższy, i twoja narzeczona, twoja słodka Gburcia! – wykrzyknęła rozpromieniona Gburia-Furia i tak czule spojrzała na księcia, że Lulejka cofnšł się przestraszony. –Waćpani masz być mojš narzeczonš? ! Czyœ waćpani oszalała? Przecież waćpani jesteœ starš, szkaradnš babš! –krzyknšł. –Ha! Nędzniku! – wrzasnęła Gburia-Furia – mam tu dokument podpisany własnš twojš rękš, dokument, w którym ręczysz honorem, że poœlubisz mnie, Gburię-Furię! –A odczepże się ode mnie, stare pudło! Ja kocham Rózię! Rózię! Cudnš, słodkš Rózię! Rózię uwielbiam nad życie! – krzyknšł starannie wľA´48ŞjxΤŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř ÎxÎ đj° ´ @”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż$P' c %w c &y¸c '1*$c (U9  )ő;ƒ €Lulejka i zdjęty nagłym strachem czmychnšł, jak mógł najszybciej. – Hi! Hi! Hi! – skrzeczała za nim Gburia-Furia – popamiętasz ty mnie, żółtodzióbku! Sš jeszcze trybunały w Paflagonii, a w ręku Gburii-Furii jest dokument podpisany twoim imieniem, zuchwalcze! Hi! Hi! Hi! Sprawię ja ci pasztecik lepszy jeszcze, niż sprawiłam tejpotworze, tej pokrace, tej żmii, tej czarownicy, temu krokodylowi, tej ropusze nikczemnej, tej łachmaniarce Rózi! Ha! Ha! Ha! Ksišżę Lulejko! Szukaj, szukaj swojej ubóstwianej! Ale że jej nie znajdziesz na królewskim dworze, w tym moja głowa, Gburii-Furii!!! Co znaczyły te słowa? Ach, muszę wam opowiedzieć wszystko od poczštku. Rózia, jak to czyniła codziennie, weszła cichutko, z uderzeniem godziny pištej, do pokoju ochmistrzyni, niosšc na tacy herbatęi ciastka. Gburia-Furia przyjęła jš gradem obelg i wymysłów. Była tak zła, jakby nie jednego, ale sto diabłów miała w sobie. W czasie ubierania wymierzyła Rózi kilkanaœcie policzków, ale mała służebna tak przywykła do brutalnego obchodzenia się z niš księżniczki i ochmistrzyni, że niewiele zwracała na to uwagi. –Skoro Jej Królewska Moœć zadzwoni, raczy waćpanna pofatygować się natychmiast do jej apartamentów – syknęłazłowrogo Gburia--Furia opuszczajšc swojš sypialnię. Zaraz rozległ się dzwonek z pokoju królowej. Rózia weszła i stanšwszy skromnie przy drzwiach, dygnęła po trzykroć według ceremoniału przyjętego na królewskim dworze. Wszystkie trzy kobiety, to jest: królowa, księżniczka i ochmistrzyni, radziły nad czymœ głoœno. Ujrzawszy wchodzšcš Rózię wrzasnęły jednogłoœnie: – Potworo!! – Nikczemna kreaturo!! –Intrygantko! – Powinnaœ się pod ziemię zapaœć ze wstydu!! – Wynoœ się na cztery wiatry!! – Precz z moich oczu!! Tak darły się jedna przez drugš. Biedna Rózia ciężko pokutowała teraz za fatalne działanie czarodziejskiego pierœcienia i blaszanej szkandeli. Król się jej oœwiadczył. Nie dziw więc, że królowa omal nie pękła z zazdroœci. Bulbo się w niejzakochał – był to powód dostateczny, żebyAngelika szalała z wœciekłoœci. I co najważniejsze, zamierzał jš poœlubić Lulejka –a za to przysięgła jej zemstę Gburia-Furia. Wszystkie trzy rzuciły się na biedne dziewczštko, krzyczšc: czepeczek które z łaski mojej Œcišgaj natychmiast sukienkę nosiłaœ dotšd fartuszek na grzbiecie. I dalejże szarpać jej biedne szatki i bić jš powtarzajšc: królowi, Jak œmiałaœ zawracać głowę księciu Bulbie,Lulejce? –Odziać tę znajdę w łachmany, w których przywlokła się na nasze nieszczęœcie do królewskiego parku, i wyrzucić precz z zamku! – wołała królowa. –Tylko pilnować, żeby nie porwała moich trzewików, które jej łaskawie pożyczyłam – dodała księżniczka. Rózia nosiła stare obuwie Angeliki, ale trzewiki te były o wiele, wiele za duże na jej małe, zgrabne nóżki. –Ha, mam cię w swojej mocy, obrzydła ropucho! – syczała Gburia-Furia i pocišgnęła Rózię do swej sypialni. Tu wyjęła ze szklanego pudła strzępy płaszczyka oraz jeden trzewiczek, który maleńka miała na nóżce, gdy przybyła do zamku, i zdarłszy z Rózi bez litoœci skromne jej sukienki, cisnęła jej te łachmany mówišc wzgardliwie: –Masz tu swoje łachy, znajdo przebrzydła, i wynoœ się na cztery wiatry! Biedna Rózia okryła ramiona kawałkiem płaszczyka, na którym widniały jeszcze wyszyte złotš nitkš litery: „Król Róż”. Więcej odczytać nie było można, bo druga częœć płaszczyka była oddarta. Potem podniosła z ziemi pantofelek. Był takmaleńki, że lalkę zaledwie ubrać by weń można. Ale że było to wszystko, co do niej dziœ należało, ze łzami zawiesiła go sobie na szyi. –Czy... czy... nie mogłabym trzewików zatrzymać, proszę jaœnie pani hrabiny? ... Tylko trzewików... œnieg i mróz wielki... proszę jaœnie pani! – szlochało biedne dziewczštko. –Trzewików ci się zachciewa? Masz tu trzewiki, hultajko! – wrzasnęła Gburia-Furia i pochwyciwszy żelazny pogrzebacz obiła jš bez miłosierdzia, po czym wyrzuciła za drzwi i, pędzšc przez schody i sień, wypchnęła na podwórze. Stalowa ršczka od dzwonka miała więcej litoœci od Gburii-Furii, bo na widok niedoli słodkiej, miłej Rózi łzy popłynęły i zamarzły na wzdętych policzkach podobiznykamerdynera Gburiana. Zapewne jednak wróżka jakaœ litoœciwa zmiłowała się nad biednš Róziš, bo œnieg, œcielšcy się pod jej bosymi stopami, zdał jej się ciepły i miękki jak najkosztowniejszy dywan. Biedactwo otuliłosię w strzępy starego płaszczyka i poszło w œwiat. – Teraz możemy zasišœć do œniadania – rzekła żarłoczna królowa. –Jakš suknię radzisz mi włożyć, mamo, bladoróżowš czy zielonš? Jak ci się zdaje, która więcej podobać się będzie księciu? – Jejmoœć pani Walorozo – rozległ się z łazienki królewskiej donoœny głos Jego Królewskiej Moœci –życzymy sobie mieć dziœ parówki na pierwsze œniadanie. Nie zapominajcie, że goœcimy księcia Bulbę na królewskim dworze. Po czym wszyscy œpiesznie zaczęli się gotować do œniadania. Wkrótce dzwon zamkowy wybił godzinę dziewištš i król, królowa i Angelika zasiedli do stołu. Próżno jednak czekano na Bulbę. Ksišżę nie nadchodził. Samowar furczał i buchał kłębami pary, rozkoszna woń rozchodziła się ze stosu œwieżo upieczonych precelków i obarzanków. Jaja zaczęły już twardnieć. Oprócz jaj stał na stole słoik konfitur malinowych, kawa i wspaniały kapłon na zimno. Wreszcie ukazał się kucharz Rondelino z dymišcš wazš, pełnš parówek zchrzanem. Ach, jakaż woń subtelna rozeszła się dokoła! Król mlasnšł językiemz niecierpliwoœci. –Gdzież znowu ten Bulbo? ! August, gdzie jest Jego Ksišżęca Wysokoœć? – zwrócił się do kamerdynera. Na to August, zginajšc się raz po raz w kornych pokłonach, odpowiedział, że kiedy zaniósł Jego Wysokoœci wodę do golenia i szaty do przywdziania, Jego Wysokoœć raczył miłoœciwie być jeszcze w łóżku. A teraz zapewne Jego Wysokoœć wyszedł się przejœć... –Co, wyszedł się przejœć? Na czczo ? Na ten psi czas? To niemożliwe! – wykrzyknšł król wbijajšc widelec w kiełbaskę. – Proszę was, weŸcie i wy po jednej. Angeliko, jednš parkę, co? –Księżniczka, która przepadała za kiełbaskami, wycišgnęła talerz, gdy w tej chwili weszli do sali minister Mrukiozo i kapitan Zerwiłebski. Doœć było rzucić okiem na grobowy wyraz ich twarzy, żeby się domyœlić, że przychodzš z jakšœ niepokojšcš wieœciš. –Lękam się, proszę Waszej Królewskiej Moœci –zaczšł Mrukiozo, ale król machnšł ku niemu rękš. –Nie przed œniadaniem, nie przed œniadaniem, Mrukioziu! Żadnych spraw przed œniadaniem nie załatwiam. Przysuń mi, z łaski swojej, cukier, droga pani Walorozo! – Najjaœniejszy Panie, lękam się, że po œniadaniu będzie za póŸno! – wykrzyknšł minister. – Jego... jego... majš œcišć punktualnie o pół do dziesištej. –Niechże asan nie gada o œcinaniu, asan jest Ÿle wychowany! Asan mi odbiera apetyt!– zawołała porywcza księżniczka. – August, podaj musztardę! Powiedzcież mi jednak, kogo to majš wyekspediować na tamten œwiat? –Najjaœniejszy Panie, wszakże tu idzie o życie księcia... –szepnšł królowi na ucho Mrukiozo. –Po œniadaniu! Powiedziałem już raz asanowi, żeby mi w czasie œniadania nie zawracał głowy swoimi bzdurami –odparł monarcha i w dowód najwyższej niełaski odwrócił się do Mrukiozy plecami. –Niech Wasza Królewska Moœć uwzględni, że Paflagonii grozi wojna, bo jego ojciec, król Padella... –Król Padella? –wykrzyknšł król. – Plecieszkoszałki-opałki, mój kochany, król Padella nie był nigdy ojcem Lulejki. Ojcem jego był brat mój, nieboszczyk Seriozo. – Ależ tu idzie o księcia Bulbę, nie o księciaLulejkę! – zawołał minister. –Wasza Królewska Moœć rozkazał mi uwięzić i powieœć na stracenie księcia, więczakułem w kajdanki tego obmierzłego Bulbę– wtršcił kapitan. –Nie mogło mi się w głowie pomieœcić, żeby Wasza Królewska Moœć skazywał na œmierć krew z krwi swojej i koœć z swojej koœci... Kapitan nie skończył, bo król cisnšł mu w łeb półmiskiem dymišcych parówek. Księżniczka krzyknęła: – Ach!! Ach! Ach! – i padła zemdlona na ziemię. –Gdzie imbryk? – krzyknšł król i chlusnšł na księżniczkę ukropem. Angelika w mig porwała się na nogi, a król tymczasem wyjšł z kieszeni zegarek i porównał go najpierw z zegarem œciennym w jadalni, potem z zegarem na wieży zamkowej. Zegary wykazywały pewnš różnicę. – Cała rzecz w tym – mruknšł król nakręciwszy zegarek swój starannie –że nie wiadomo, czy mój się œpieszy, czy spóŸnia. Bo jeżeli się spóŸnia, no to wszystko przepadło... możemy spokojnie dokończyć œniadania. Jeœli się œpieszy, od biedy dałoby się może jeszcze ocalić księcia. Co za głupie nieporozumienie! Na honor, miałbym wielkš ochotę i ciebie kazać powiesić, kapitanie Zerwiłebski! – Spełniłem tylko swój obowišzek. Żołnierztrzyma się œciœle litery rozkazu! Zerwiłebski nie sšdził nigdy, że przyjdzie mu doczekać chwili, w której Jego Królewska Moœć nagrodzi jego wiernš czterdziestosiedmioletniš służbę skazywaniem go na karę, której podlegajš zbrodniarze. –A żeby was! –wrzasnęła nagle księżniczka. – Podczas gdy wy tu mówicie głupstwa, mego Bulbę tam może już wieszajš! –Dalibóg! Ta dziewczyna ma zawsze słusznoœć –odrzekł król i znowu spojrzał na zegarek. –Strach, jaki dziœ jestem roztargniony. Hm... właœnie zaczynajš bić wbęben... Cóż to jednak za głupia historia! –Papciu mój najdroższy! Papciu! Napisz prędko akt ułaskawienia, a ja z nim pobiegnę na plac egzekucji! – krzyknęła Angelika i nie czekajšc odpowiedzi monarchypobiegła po papier, atrament i pióro, które położyła przed ojcem. –Dobra sobie! A moje okulary? – zawołał monarcha. – IdŸ, duszko, do mego pokoju. Pod poduszkš leżš kluczyki. Przynieœ mi je tutaj! ... Do diaska, te dziewczęta sš w goršcej wodzie kšpane! Angeliki nie było już w pokoju. Bez tchu wpadła do sypialni króla, schwyciła pęk kluczy i powróciła, zanim Jego Królewska Moœć zdšżył przełknšć kęs bułki. –Widzisz, serce, musisz raz jeszcze wrócić do mego gabinetu i przynieœć schowany w biurku futerał z okularami. Gdybyœ mi była dała dokończyć... A żeby jš!Już leci znowu jak opętana. Angeliko, Angeliko! – Księżniczka wiedziała, że skoro Jego Królewska Moœć woła pełnym głosem,należy go usłuchać natychmiast. Zawróciła więc znowu z pierwszego piętra... –Moje dziecko –zwrócił się do niej król dobrotliwie – tyle razy cię już uczyłem, żebyœ wychodzšc zamykała zawsze drzwi za sobš. O tak, tak, to mi się podoba. No, idŸ już, idŸ! Nareszcie przyniosła królewna kluczyki i okulary. Król zastrugał sobie gęsie pióro i podpisał swoje imię pod aktem ułaskawienia. Księżniczka chwyciła papier ijak wicher wypadła na dwór. –Ależ czego tak lecisz, serce? Zostałabyœ lepiej i skosztowała tych wybornych obarzanków. Za póŸno już, powiadam ci. że za póŸno – wołał za niš monarcha. – Podajcie mi konfitury. Bum! Bum! Nie mówiłem? Bije już pół do dziesištej. Angelika tymczasem leciała jak strzała przez ulice i plac targowy, przez most i z mostu na dół ku ulicy klasztornej aż do zamkowego placu; przebiegła bez zatrzymywania się koło wielkich wystaw modniarskich, w których można się było przejrzeć od głowy do stóp. Biegła obok słupów z latarniami, przez wiele jeszcze ulic i wiele placów, aż wreszcie, wreszcie wpadła na plac egzekucji w chwili, gdy jej ukochany Bulbo kładł okršgły swój łeb na pieniek. Właœnie kat podniósł topór w górę,gdy... gdy rozległ się przeraŸliwy krzyk: „Ułaskawienie! Ułaskawienie! ”, i Angelika, zziajana, z rozwianym włosem, ze zwinnoœciš chłopca zapalajšcego latarnię wdrapała się po stopniach szafotu i nie zważajšc na to, co królewnie przystoi, rzuciła się w ramiona Bulby, wołajšc: –O ksišżę mój! Bulbo najukochańszy! Panie mój i władco! Oto przybyła twoja Angelika, by uratować cię i nie dopuœcić, by kwiat twego życia zwišdł przedwczeœnie. Och, gdybyœ był zginšł, słodki mój pšczku różany, twoja biedna Angelika byłaby również umarła, by choć przez œmierć połšczyć się z tobš na wieki, Bulbo mój jedyny! –Hm, dziwne to wszystko, bardzo dziwne –rzekł Bulbo z minš tak kwaœnš i nieszczęœliwš, że zaniepokojona Angelika zaczęła go z czułoœciš dopytywać o powód jego troski. –Powiem ci prawdę, Angeliko! – odparł Bulbo. – Odkšd przyjechałem do Paflagonii, słyszę jeno wrzaski, kłótnie, wymyœlania. Obrzydły mi już te bójki, pojedynki i egzekucje. Ja jestem spokojny człowiek i wolę dziœ jeszcze wrócić do Krymtatarii. –Ależ nie odjedziesz przecież beze mnie, bez twojej narzeczonej! Angelika podšży za tobš chociażby na kraj œwiata, bo gdzie ty, ksišżę, tam œwiat mój, tam życie moje, tammoja Krymtataria! O mój panie, mój bohaterze, mój Bulbciu! –Ha, no, jak widzę, nie ma rady, musimy się pobrać –mruknšł Bulbo skrobišc się frasobliwie w głowę. – Szanowni obywatele! Skoroœcie już łaskawie przybyli,żeby mi tu zaœpiewać Requiem, zaœpiewajcienam teraz pieœń weselnš! Co ma się stać, niech się lepiej zaraz stanie, bo ja lubię ciszę i spokój, a nadto jestem diablo głodny. Przez cały czas przygotowań do egzekucji Bulbo trzymał w zębach różę. Była to róża zaczarowana, ofiarowana niegdyœ jego matce przez Czarnš Wróżkę. Królowa Krymtatarii oddała kwiat ten pierworodnemu synowi, nakazujšc mu, by zróżš nigdy się nie rozstawał. Ufajšc zapewnieniom matki, że kwiat ten ustrzeże go od wszelkich złych przygód, Bulbo trzymał go w zębach nawet w momencie, wktórym już biednš swojš głowę kładł na pieniek, i nie tracił nadziei, że róża ta go ocali. Ale po przybyciu Angeliki przestał myœleć o róży, która też w czasie jego rozmowy z księżniczkš wypadła mu z ust i leżała teraz u jego nóg. W przystępie egzaltacji królewna przyklękła, podniosła różę i przypišwszy jš do swego stanika zawołała: – O różo luba, która kwitłaœ na sercu najdroższego mego Bulby, będziesz odtšd spoczywała na mej piersi. Nigdy, przenigdy nosić cię nie przestanę. –Po tak płomiennym oœwiadczeniu Bulbie nie wypadało zażšdać zwrotu róży. Podał więcramię Angelice i razem poszli do pałacu na œniadanie. I rzecz dziwna: Angelika z każdš minutš wydawała się Bulbie piękniejsza, milsza, a zanim doszli do pałacu, był w niej tak rozkochany, że z najwyższš niecierpliwoœciš oczekiwał chwili zaœlubin. Wręcz przeciwnie działo się z Angelikš. Próżno Bulbo rzucał się do jej stóp, pocałunkami okrywał jej ręce, szlochał z zachwytu i błagał o jedno życzliwe spojrzenie. Księżniczka zaczęła najpierw grymasić, napomykać o odłożeniu œlubu, a potem powiedziała wręcz, że nie pojmuje, dlaczego ksišżę tak się jej pierwej podobał, bo przecież widzi teraz najwyraŸniej, że ksišżę nie jest wcale piękny, o nie –wręcz przeciwnie. I nie jest mšdry, o nie, raczej bardzo gł... i daleko gorzej wychowany od Lulejki, który ma maniery wykwintne, podczas gdy Bulbo jest,prawdę mówišc, bardzo ordyn... Nie dowiemy się nigdy, co księżniczka chciała powiedzieć, bo król Walorozo walnšł pięœciš w stół i huknšł na całš salę: –Do licha! Doœć tych babskich fochów igrymasów! August! Zawołaj tu arcybiskupa,niech przyniesie stułę i natychmiast da œlubksięciu i księżniczce! Jak wiemy, nikt w Paflagonii nie œmiał się sprzeciwiać woli monarchy, więc nie upłynęło dziesięć minut, a już Bulbo i Angelika byli mężem i żonš. Przyszłoœć okaże, czy zwišzek ten da im szczęœcie, którego ja im życzę z całego serca. ROZDZIAŁ DWUNASTY Rózia idzie w œwiat Tymczasem mała służebna Rózia, wygnana sromotnie z pałacu królewskiego, przeszławielkš bramę miejskš i most zwodzony i wydostała się na szeroki goœciniec wiodšcydo Krymtatarii. Szła już doœć długo, zapadajšc się po kolana w œniegu, gdy naglew pełnym galopie przemknęły tuż koło niejsanie pocztowe napełniajšc powietrze hałaœliwymi dŸwiękami dzwonków. „Ach, jakże ciepło i wygodnie musi być w tych saniach! –pomyœlała biedna Rózia – jakżebym chętnie przejechała się nimi.” Alepocztylion zagrał na tršbce pocztowej, woŸnica strzelił z bata i pojazd zniknšł z oczu biednego dziewczęcia. Rózia nie domyœlała się wcale, że w saniach tych jedzie ksišżę Lulejka, który, dowiedziawszysię o wygnaniu swej ukochanej, skorzystał z ogólnego zamieszania wywołanego skazaniem na œmierć Bulby i wymknšł się œpieszšc na poszukiwanie biednej wygnanki. ľA´48ŞjxΤŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř ÎxÎ đj° ´ @”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż*P4c +„Ťc ,/Ž; -Ý&4c €.5c E Żadne z nich nie przeczuło, że przez jedno mgnienie oka byli tak blisko siebie. A przecież myœleli o sobie nieustannie. PóŸniej trochę nadjechały wracajšce z jarmarku proste chłopskie sanie. WoŸnica był dobrym, szczerym chłopakiem; kiedy więc ujrzał cudnie piękne dziewczštko wlokšce się z trudem goœcińcem, ulitował się nad nim i zapytał Rózię, czy nie pozwoliłaby się podwieŸć, skoro w tę samšstronę co i on zmierza. Ojciec jego jest drwalem w pobliskim lesie i bardzo chętnie przyjmie jš pod swojš strzechę, jeżeli zechce odpoczšć i ogrzać się przy ich ognisku. Jak wiemy, Rózia szła bez żadnego celu, bonie miała nikogo na œwiecie, więc najchętniej zgodziła się na propozycję młodego wieœniaka. WoŸnica otulił jej bose nóżki derkš, poczęstował jš kawałkiem chleba ze słoninš i zabawiał przez drogę, jak mógł. Ale Rózia drżała z zimna i pozostała smutna. Długo, długo tak jechali, aż póŸnym wieczorem przybyli do czarnego boru, gdzie strzeliste, posępne sosny gięły ku ziemi gałęzie pod ciężarem grubej warstwy œniegu. Nareszcie w oddali mignęło blade œwiatełko œwiecšce za szybkš nędznej chałupki drwala. WoŸnica zatrzymał sanie i wprowadził zziębniętš Rózię do miłej, ciepłej izdebki, w której dokoła okršgłego stołu zasiadła właœnie do wieczerzy cała jego rodzina. Rózia ujrzała starego, pochylonego drwala imnóstwo dzieci, które na widok wchodzšcego brata porzuciły dymišcš miskę klusek na mleku i z głoœnym krzykiem radoœci rzuciły się ku niemu, witajšc go i dopytujšc o goœcińce, które imprzyrzekł przywieŸć z jarmarku. Jasiek (takie było imię woŸnicy) wyjšł zaraz kupione dla nich obrazki i obarzanki, a dzieci skakały i klaskały w ręce z uciechy, gdy zaœ ujrzały œlicznš nieznajomšdziewczynę, podbiegły do niej, pocišgnęły do ogniska, posadziły na wygodnym krzeœle, rozcierały rękami przemarznięte ręce i nóżki Rózi i podały jej kubek goršcego mleka wraz z kromkš razowego chleba. –Zobacz, zobacz, tatku –wołały do staregodrwala – zobacz, jakie ta biedna, œliczna dziewczynka ma małe nóżki. Takie białe jakto mleko w misce. I popatrz, jaki ma płaszczyk podarty, zupełnie podobny do tego kawałka aksamitu schowanego w szafie, który odebrałeœ młodym lewkom, pamiętasz, na tym polowaniu, na którym król Padella je zabił. O, o, patrz, tatku, i jeszcze wisi na jej szyi malutki trzewiczek,takuteńki jak ten schowany w szafie, ten malutki aksamitny, który znalazłeœ w lesie ipokazujesz nam tak często. – Co wy tam pleciecie o jakimœ płaszczyku i trzewiczku? – zapytał drwal. Na to Rózia opowiedziała mu, że kiedy byłamalutkim dzieckiem, znaleziono jš w strzępach tego płaszczyka, który okrywa jej ramiona, obutš w jeden aksamitny trzewiczek. Ale ludzie, którzy się niš zaopiekowali, teraz przestali jš lubić, choć Rózi się zdaje, że nic im złego nie wyrzšdziła. I wygnali jš w œwiat, a że jestsierotš, więc tuła się teraz, nie wiedzšc, dokšd się udać. Ale czasem wydaje się Rózi –tylko nie wie, czy to kiedyœ było naprawdę, czy też jej się tylko tak œniło –że dawniej, dawniej mieszkała w jakimœ przepysznym pałacu, jeszcze piękniejszym od pałacu królewskiego w stolicy, a potem w jaskini ciemnej, w której stara lwica karmiła jš mlekiem swoim, a œliczne młodelewki bawiły się z niš jak pieski. Tylko to musiało być bardzo, bardzo dawno, a możesię to tylko Rózi œniło... Drwal słuchał tej opowieœci z oznakami takiego wzruszenia, że żona i dzieci patrzyły na niego zdziwione. Nareszcie porwał się z ławy, rzucił się ku skrzyni stojšcej w kšcie, wyjšł z niej starš pończochę, a stamtšd talara z wizerunkiemnieboszczyka króla Kalafiore i z wielkim zdumieniem stwierdził, że młoda panienka podobna jest do króla jak jedna kropla wody do drugiej. Potem przyniósł kawałek spłowiałego aksamitu i malutki trzewiczek iporównał je z resztkami płaszczyka i trzewiczkiem zawieszonym na szyi Rózi. Naobu trzewiczkach widniał ten sam napis: „Kopytino, dostawca dworu”, na jednej połowie płaszczyka były wypisane słowa: „Król Róż”, na drugiej „ewna yczka Nro 246”. Skoro złšczono oba kawałki tkaniny, utworzył się napis całkowity; „Królewna Różyczka Nro 246.” Przeczytawszy te słowa stary drwal padł na kolana i zawołał: –O pani moja jasna! Księżniczko moja najłaskawsza! Prawowita królowo Krymtatarii! Oto pozdrawiam cię naprogu ojczyzny twojej i hołd ci składam w imieniu wiernych twych poddanych. – Po czym na dowód wiernoœci i czci najwyższejpadł plackiem przed księżniczkš, bosš jej stopkę położył na swojej głowie i po trzykroć stuknšł dużym swym nosem o podłogę. Widzšc to królewna, która jak wiecie, będšc służebnš we fraucymerze księżniczkiAngeliki, po kryjomu studiowała historię i obyczaje wszystkich narodów i dworów, rzekła: –Mój zacny drwalu, poznaję z wykwintnychmanier waszmoœci, że byłeœ kiedyœ dworzaninem mego królewskiego rodzica. A na to odparł drwal: –Tak jest, Miłoœciwa Pani, jestem baronemSzparagino i na dworze nieboszczyka króla Kalafiore piastowałem urzšd pierwszego ochmistrza dworu. Ale nikczemny tyran Padella, przywłaszczywszy sobie przed piętnastu laty tron królewski, pozbawił mnie służby i chleba. Od tego czasu zarabiam na życie swoje i dzieci ršbaniem drzewa. –Waszmoœć byłeœ Wielkim Ochmistrzem Dworu i Nadinspektorem Wykałaczek i Tabaki Królewskiej! Jak przez mgłę przypominam sobie waćpana! Otóż na pamištkę dnia dzisiejszego i goœcinnego przyjęcia, jakiego doznałam pod strzechš waćpana, baronie Szparagino, nadaję ci tytuł Kawalera Orderu Brylantowej Dyni drugiej klasy (pierwsza przypadała w udziale tylko ksišżętom krwi). To powiedziawszy królewna powstała z zydla z nieopisanym wdziękiem i majestatem, a nie majšc pod rękš miecza, podniosła do góry łyżkę cynowš, którš właœnie kończyła jeœć kluski z mlekiem, i po trzykroć uderzyła niš w łysinę pochylonego kornie u jej stóp drwala. Poczciwiec płakał ze wzruszenia tak mocno, że łzy jego utworzyły na podłodze sporš kałużę, a dzieci jego ułożyły się do snu na tapczanie z radosnym przeœwiadczeniem, że nie sš wczorajszymi:Bartkiem, Kasiš, Kacprem i Magdusiš, ale baronami i baronównymi, potomkami wielkiego rodu baronów de Monte Marinato Szparagino, Kawalerami Orderu BrylantowejDyni. Teraz dopiero się okazało, jak zdumiewajšce postępy uczyniła królewna wnaukach pobieranych ukradkiem na paflagońskim dworze. Znajšc na wylot dzieje wszystkich przedniejszych rodów swego państwa mówiła teraz Różyczka do barona Szparagino: – Nie wštpię, że ród Pomidorionich pozostał wierny naszemu domowi. Ale rody Buraczellich zwróciły się zapewne ku nowo wschodzšcemu słońcu... Za to rody Kalarepich i Kapustianich, tak miłe sercu nieboszczyka króla Kalafiore, mego nieodżałowanego rodzica, zapewne stanš po stronie prawej dziedziczki korony krymtatarskiej... Na to zapewnił jš stary baron, że cały naród ożywiony jest pragnieniem zrzucenia z tronu niegodziwego Padelli i powita jš z uniesieniem. I choć było już bardzo póŸno, nakazał dzieciom swoim, które znały las doskonale, żeby ubrały się natychmiast i pobiegły do okolicznych zagród, by zwołać mieszkańców ich na naradę. Kiedy najstarszy syn jego, Jasiek, wszedł po napojeniu i oczyszczeniu koni do izby, zamiast oczekiwanej wieczerzy otrzymał wiadomoœć, że dziewczštko , które do sań swoich zaprosił, jest królewnš krymtatarskš, a on sam - Kawalerem Orderu Brylantowej Dyni. Dano mu także do zrozumienia, że powinien natychmiast wdziać z powrotem buty, dosišœć szkapy i rozgłosić radosnš wieœć o cudownym ocaleniu i powrocie królewny Różyczki. Młody woŸnica, czyli baron Szparagino, zwalił się za przykładem ojca do nóg Różyczki, podobnie jak ojciec stopkę jej oparł na swojej głowie i jak ojciec po trzykroć nosem pukał w podłogę. I jego łzy polały się obficie, bo trzeba wam wiedzieć, że zakochany już był w królewniepo uszy, jak zresztš każdy, kto choć minutę przebywał w jej towarzystwie. Nawet mały Bartek i Kacperek skakali sobiedo oczu z zazdroœci o królewnę i sporo już nabili sobie sińców i guzów. Na wiadomoœć o powrocie Różyczki szlachtakrymtatarska poœpieszyła do chaty barona Szparagino. Byli to przeważnie sami starcy iJej Królewska Moœć nie mogłaby nigdy przypuœcić, że na jej widok wszyscy ku niej zapłonš miłoœciš. Chodziła między niminie zdajšc sobie sprawy, jakie spustoszenieczyniš jej wdzięki, lecz pewien stary, niewidomy markiz przestrzegł jš przed fatalnym wpływem jej urody. Zdziwiona i zmieszana tym odkryciem, królewna nie pokazywała się odtšd inaczej jak z twarzš zakrytš gęstš zasłonš. Pod eskortš oddanych sobie rycerzy wędrowała z zamku do zamku szukajšc przyjaciół. Stronnicy jej zwołali wiele poufnych zgromadzeń i publicznych wieców i wydali mnóstwo odezw i proklamacji. Na wiecach tych i zgromadzeniach rozdzielili między siebie wszystkie najlepsze urzędy państwowe i ogłosili dużo wyroków œmiercina przeciwników swej partii; wszystko to miało wejœć w życie po objęciu rzšdów przez młodš królowš. Ostatecznie, po roku takich przygotowań, mieli ruszyć w pole. Ale jak wiemy, wojsko to składało się po większej częœci z weteranów i zniedołężniałych staruszków. Toteż gdy dzierżšc w rękach pozwlekane ze strychówsztandary, obrońcy królewscy przecišgali goœcińcem i, potrzšsajšc zardzewiałymi mieczami, krzyczeli: „Œmierć najeŸdŸcy Padelli! Niech żyje królewna Różyczka! ” – lud spoglšdał na nich z politowaniem. Gdyby Różyczka raz jeden była ukazała się ludowi, pięknoœć i dobroć, rozlane na jej słodkiej twarzyczce, oczarowałyby zapewne i porwały wszystkich. Ale w obawie wywołania rozruchów królewna osłaniała uroczš swš twarzyczkę gęstym welonem, lud zaœ pamiętał dobrze, że nieboszczyk król Kalafiore uciskał poddanych podatkami tak jak król Padella, nie miał więc powodu do nadstawiania karku dla przywrócenia w Krymtatarii dawniejszej dynastii. ROZDZIAŁ TRZYNASTY Królewna przybywa do zamku Brodacza Pancernego Jak już wiemy, królewna Różyczka nie mogła nic ofiarować swoim rycerzom i giermkom prócz Orderu Brylantowej Dyni i tytułów markizów i baronów. Odznaczenia te pochlebiały im jednak bardzo, tęsknili bowiem za dawnymi stanowiskami dworzan królewskich, a chcšc się podnieœć we własnych oczach, wykleili królewnie koronęze złotego papieru i z taniego welwetu kazali jej uszyć płaszcz i suknię. Od œwitu do nocy kłócili się o przyszłe zaszczyty i dostojeństwa, a kłócili się tak głoœno i brzydko, że nim miesišc upłynšł, biednej królewnie było bardzo przykro panować nad nimi, i kto wie nawet, czy w duszy nie żałowała dawnego, choć tak podrzędnego stanowiska służebnej z fraucymeru księżniczki paflagońskiej. Ale że każdy powinien spełniać swoje obowišzki na stanowisku, które zajmuje, więc i królewna z pokorš poddawała się swemu losowi, usiłujšc godnie nosić papierowš koronę. „Armia Wiernych”, tak bowiem szumnie nazywało się wojsko Różyczki, przecišgałagoœcińcami Krymtatarii, nie zatrzymywana nigdzie przez pułki króla Padelli, które niedawno wyruszyły pod jego wodzš na dalekš wyprawę wojennš. „Armia Wiernych” składała się z samych oficerów, a zaledwie kilkunastu żołnierzy. Prawie wszyscy jej przedstawiciele cierpieli na podagrę i reumatyzm, trzeba było więc co kilka wiorst wypoczywać po oberżach i domach zajezdnych, gdzie przy kufelku rozpoczynali przyszli dygnitarze i magnaci nowe zwady i kłótnie. Nareszcie dnia jednego przybyli do posiadłoœci należšcej do potężnego hrabiegoBrodacza Pancernego, który wprawdzie dotychczas nie oœwiadczył chęci przyłšczenia się do „Armii Wiernych”, ale mógł się dać nakłonić do zawarcia z niš sojuszu, wobec jawnej nienawiœci, jakš żywił dla króla Padelli. Ogólnie było wiadomo, że Brodacz Pancerny utopiłby Padellę w łyżce wody. Kiedy „Armia Wiernych” podeszła do żelaznych wrót bronišcych wstępu na dwór Brodacza Pancernego, pan zamku kazał powiedzieć przez swego lokaja, że wkrótceprzybędzie złożyć Jej Królewskiej Wysokoœci swoje uszanowanie. Był to rycerz bardzo gwałtownego temperamentu,a tak niepospolitej siły, że hełm jego stalowy z trudem unieœć mogło dwóch tęgich Murzynów postępujšcych trzy kroki za nim. Ujrzawszy królewnę Różyczkę Brodacz Pancerny rzucił się z takim impetem na kolana, aż ziemia jęknęła pod nim, i rzekł: –Dostojna Pani i władczyni! Godzi się przedstawicielowi najpierwszego w Krymtatarii rodu oddać czeœć głowie ukoronowanej. Uznajšc bowiem Waszš Dostojnoœć tym samym składam hołd własnemu szlachectwu. Œmiały rycerz, zwany Brodaczem Pancernym, zgina kolano przed tobš jako najpierwszš z arystokracjikrymtatarskiej. –Hrabia jest nadto łaskaw – odparła uprzejme Różyczka drżšc z przestrachu pod spojrzeniem ponurego rycerza, któregooczy błyskały straszliwie z głębi zarosłej czarnymi kudłami twarzy. –Najpotężniejszy z potężnych tego, państwa –cišgnšł dalej rycerz –pozdrawia cię, Miłoœciwa Pani, pozdrawia cię jako osobę sobie równš urodzeniem i stanowiskiem. Dostojna Pani, oto jestem gotów oddać dłoń mojš i miecz mój za słusznoœć twej sprawy. Pochowałem już trzy żony, ostatniš złożyłem przed rokiem w grobowcach mego zamczyska. Serce mojetęskni za nowš towarzyszkš życia. Przyrzeknij, że zostaniesz mojš żonš, ja zaœ jako podarunek œlubny ofiaruję ci łeb króla Padelli, nos i oczy syna jego Bulby, a w dodatku prawš rękę i uszy zdradzieckiego władcy Paflagonii, którego kraj podbiję i przyłšczę do twego, to jest do naszego państwa. O, szepnij „tak”, bo straszne będš następstwa twej odmowy. Będę palił, pustoszył, rabował, zadawał najsroższe tortury, cały kraj pogršżę w ogniu i krwi i zadrży Krymtataria pod pięœciš Brodacza Pancernego! O królowo! Widzę, że czułe słowa moje zdołały obudzić w sercu twym przychylnoœć. Widzę w oczach twych promyk nadziei, który radoœciš przepełnia serce moje. –Wybacz, hrabio – odrzekła Różyczka wysuwajšc drobnš dłoń ze straszliwych łap Brodacza Pancernego. –Jestem waszmoœci niezmiernie zobowišzana za ofiarowane mi usługi, ale uczuciom jego odpowiedzieć nie mogę, gdyż od lat wielu czuję serdecznš skłonnoœć ku księciu paflagońskiemu Lulejce i tylko jego małżonkš zostać mogę. Któż zdoła wyrazić wœciekłoœć Brodacza Pancernego? Porwał się na równe nogi, zgrzytnšł zębami z takš siłš, że iskry posypały się z jego ust. Wraz z iskrami posypały się słowa jak grzmoty, a tak gwałtowne i obelżywe, że pióro moje wzdraga się je powtórzyć. –Do piorr-rrruu-na! Do stu bomb i kar-rrrr-taczy! Krrrwi! Krrwi, w której bym obmył hańbę tej godziny! Cały œwiat utopię w morzu krwi! Ha! Ha! Dumna królewno! Jeszcze się ugniesz pod straszliwš zemstš Brodacza Pancernego! Po tych strasznych słowach jednym kopnięciem swej potężnej stopy wyrzucił biednych Murzynów na kilkanaœcie metrów w górę i, ryczšc jak tur raniony, wybiegł. Czarna jego broda miotała się przed nim jak złowroga chmura niosšca w sobie œmierć i przerażenie. Słyszšc okropne słowa obrażonego hrabiego i widzšc, jak butem wali niczym wpiłkę nożnš w grzbiety Bogu ducha winnych Murzynów, „Armia Wiernych” omal na miejscu nie zginęła z przerażenia. Obawy jej nie były bezpodstawne, bo ledwie zgrzybiali rycerze opuœcili posterunek przy żelaznej bramie i uszli może ćwierć mili, już na goœcińcu ukazał się zbójecki wojownik na czele bandy drabów równie strasznych jak ich dowódca. Banda ta rzuciła się z rykiem na stronników Różyczki i zaczęła ich kłuć, tratować, ršbać, wišzać i kneblować. Nie minšł kwadrans, a cała „Armia Wiernych” była już w puch rozbita i zniesiona doszczętnie. Królewnę pojmano żywcem. Straszliwy Brodacz nie chciał nawet spojrzeć na niš, wrzasnšł tylko do swoich siepaczy: – Hej, dawać tu wóz drabiniasty, zwišzać tę dziewkę i odwieŸć jš w podarunku Jego Królewskiej Moœci Padelli I. Do cennego swego daru usłużny i przebiegły wasal dołšczył list, w którym zapewniał Padellę, że codziennie wznosi korne modły do tronu Najwyższego, by zachował w najlepszym zdrowiu króla i jego rodzinę. Przy końcu listu nadmienił, żeprzybędzie wkrótce na dwór królewski, by złożyć hołd swemu królowi i panu, i zapewniał go o dozgonnej swej wiernoœci. Ale Padella był nadto chytrym wróblem, i. ľA´48ŞjxΤŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř ÎxÎ đj° ´ @”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż/P­4 0ýœc€1™ c2¤%g c3 3R Zżeby dać się wzišć na plewy Brodacza Pancernego. Nie uwierzył też ani jednemu słowu z tegolistu; a jak przyjšł swego wasala, o tym dowiecie się wkrótce. Tymczasem mogę waszapewnić, że – trafiła kosa na kamień. Biednš Różyczkę zwišzano i rzucono na wišzkę słomy. Ale nie myœlcie, że słoma ta zmieniła się w listki róż i jaœminów, jak to nieraz bywa w bajkach. Ach, nie, biedne dziewczštko wieziono na drabiniastym wozieprzez wiele wsi i miast, aż dowieziono na dwór królewski, gdzie właœnie odbywał siętriumfalny wjazd króla Padelli, który w pień wymordował prawie wszystkich swoich nieprzyjaciół. Najbogatszych tylko wlókł za swoim wozem; tych miał zamiar poddać torturom, żeby wymusić na nich zeznania, gdzie ukrywajš skarby swoje, które chciał sobie przywłaszczyć. Straszliwe krzyki i lamenty jeńców przebiły mury więzienne i doszły aż do celi, w której więziono biednš Różyczkę. Była to okropna, wilgotna nora, pełna nietoperzy, szczurów, myszy, ropuch, œlimaków, węży, stonóg i wszelkiego robactwa. Na nieszczęœcie œwiatło nie miało tu znikšd dostępu; gdyby który z dozorców mógł ujrzeć œlicznš twarzyczkę Różyczki, byłby na pewno zakochał się w niej natychmiast, jak rozkochał się w niej stary puchacz, mieszkajšcy na wieży sšsiedniej, i kot małżonki więziennego dozorcy. Koty, jak wiecie, widzš w nocy, więc i ten kot, raz jeden rzuciwszy zielonym okiem nauwięzionš królewnę, za nic nie chciał powrócić do swojej pani, tylko miauczał nieustannie pod drzwiami Różyczki. Ropuchy całowały jej bose nóżki, węże owijały się pieszczotliwie dokoła jej ršk i szyi i nigdy, nigdy najmniejszej nie wyrzšdziły jej krzywdy. Bo też dziwnie czarujšca była mała królewna w swym nieszczęœciu. Długo, długo trzymano jš w tym więzieniu, aż dnia pewnego klucz zgrzytnšł w zamku ina progu lochu ukazał się król Padella. Ale nie mogę wam tego powiedzieć, o czym mówił z królewnš, bo musimy znowu powrócić do królewicza Lulejki. ROZDZIAŁ CZTERNASTY Przygody księcia Lulejki Na samš myœl o możliwoœci zaœlubienia strasznej Gburii-Furii Lulejkę ogarnšł tak paniczny strach, że jak szalony wpadł do swej komnaty, rozkazał służbie spakować swój kufer podróżny i w okamgnieniu już siedział w dyliżansie, który właœnie miał odjeżdżać. Całe szczęœcie, że się tak poœpieszył i że nie stracił ani chwili przy pakowaniu, bo ledwie wyjaœniła się „pomyłka” kapitana Zerwiłebskiego, nikczemny Mrukiozo wysłał kilku policjantów z rozkazem aresztowania księcia Lulejki i odprowadzenia go na plac egzekucji, gdzie miał być œcięty, zamiast księcia Bulby, z uderzeniem godziny 12 w południe. Ale o tej porze sanie pocztowe, uwożšce księcia Lulejkę, dojeżdżały już do granicy Paflagonii, a poœcig wysłany za nim wrócił z wiadomoœciš, że nikt nie wie, w którš stronę udał się młody ksišżę. Między nami mówišc, Lulejka miał zarówno między służbš, jak i między ludem wielu stronników, którzy chętnie pozbyliby się rzšdów znienawidzonego Walorozy. Cały naród sarkał po cichu na tyranię tego zdrajcy i obżartucha; coraz częœciej napomykano, że wprawdzie król Seriozo miał swoje wady, nigdy jednak nie był tak okrutny jak Walorozo. Toteż sympatie wszystkich zwracały się ku młodemu następcy tronu, Lulejce, uchodzšcemu terazprzed zemstš nikczemnego stryja. Na dworze królewskim od rana do nocy odbywały się huczne zabawy i plšsy. Ucztom, balom, polowaniom nie było końca. Król po swojemu œwięcił zaœlubiny Angeliki z księciem Bulbš. Wiadomoœć o ucieczce Lulejki przyjšł ze szczerym zadowoleniem, gdyż bšdŸ co bšdŸ Lulejka był jedynym synem jego brata, więc nawet rad był w duszy, że ominęła go hańbišca kara œmierci. Mróz był tego dnia bardzo silny, œnieg skrzypiał pod stopami i Lulejka, który odbywał podróż pod skromnym nazwiskiem pana Incognito, ucieszył się otrzymawszy wygodne miejsce między jakimœ dobrodusznym jegomoœciem a innym opasłym panem. Zaraz na pierwszej stacji za Blombodyngš, gdzie poczta zatrzymała się dla zmiany koni, zjawiła się jakaœ kobiecina o bardzo niepozornym wyglšdzie, z torebkš przewieszonš przez ramię, i zapytała o miejsce. Wszystkie miejsca wewnštrz dyliżansu byłyjuż zajęte i pocztylion odpowiedział nieznajomej, że jeœli chce jechać zaraz, musi się zadowolić siedzeniem na budzie dyliżansu. Opasły jegomoœć, siedzšcy po prawej stronie Lulejki, widocznie jakiœ gburnieokrzesany, wysunšł głowę przez okno i zawołał: –Winszuję, winszuję asińdŸce przyjemnej podróży pod gołym niebem –i rozeœmiał się głoœno. Lulejka żachnšł się na ten koncept, bo żal mu było biednej kobiety, wyglšdajšcej bardzo mizernie i razpo raz zanoszšcej się od kaszlu. „Ustšpię jej swego miejsca – pomyœlał poczciwy ksišżę – tak zimno dzisiaj, że mogłaby się nabawić jeszcze cięższej choroby.” –W tej chwili odezwał się znowuopasły sšsiad Lulejki: –Mogłoby to babsko siedzieć gdzie na piecu w izbie, a nie pchać się między porzšdnych ludzi. – Tego Lulejcebyło już za wiele. Krew w nim zagrała i zanim opasły jegomoœć. zrozumiał, co się dzieje, już posypał się na niego grad policzków i kułaków, którymi Lulejka nauczył go od razu, że mężczyzna nie powinien nigdy ubliżać kobiecie, tym bardziej jeżeli ta jest uboga i podróżuje sama. Udzieliwszy takiej nauczki niegrzecznemu jegomoœciowi Lulejka poprosił nieznajomš, żeby zajęła jego miejsce, sam zaœ wdrapał się na dach dyliżansu i zaszył aż po uszy w słomie, usiłujšc się schronić przed dojmujšcym zimnem. Niegrzeczny jegomoœć wyniósł się jak niepyszny z dyliżansu na jednej z następnych stacji, a wtedy Lulejka usiadł obok nieznajomej i zabawiał jš przez całš drogę, dziwišc się jej niepospolitemu rozumowi i rozległej wiedzy. Ponieważ nigdzie więcej nie zatrzymywano się na dłuższy popas, towarzyszka podróży raz po raz otwierała torebkę i częstowała go jakimœ przysmakiem. Nikt by nie uwierzył, że tak mała torebka może zawierać aż tyleróżnoœci. Była to jakby studnia, z której czerpie się cišgle, a wody nie ubywa. Ledwie Lulejka poczuł pragnienie – nieznajoma, jakby odgadujšc jego życzenie,wyjęła z torebki flaszkę wina i srebrny kubek. Ledwie mu się jeœć zachciało –już ztorebki wysunšł się kapłon pieczony, chleb,sól, kilkanaœcie plastrów szynki i spory kawałek słodkiego, pachnšcego ciasta z rodzynkami. Na deser wyjechały z torebki owoce i kieliszek likieru. Naturalnie mówiło się o tym i owym jak zwykle w podróży. Nieznajoma zdumiewała Lulejkę coraz więcej. Po prostu nigdy jeszcze nie zdarzyło mu się spotkać osoby tak wszechstronnie wykształconej. Nieuctwo jego tym jaskrawiej występowałow porównaniu z jej rozumem i wiedzš. Biedny Lulejka zamilkł w końcu ze wstydu iczerwienił się po uszy, żałujšc w duchu latspędzonych na próżnowaniu. Nieznajoma widocznie odgadła przyczynę jego smutku, bo odezwała się nagle: – Mój kochany Lul... panie Incognito, jesteœ jeszcze tak młody, że możesz zdobyć wszystko, czegoœ nie umiał zdobyć do tej pory, A kto jak kto, alety właœnie powinieneœ umieć wiele, bo możenadejœć dzień, w którym dom potrzebować będzie młodego, rozumnego gospodarza. – Do kroćset!! – krzyknšł Lulejka. – Czyżbyœ waćpani wiedziała, kim jestem? – Długo żyję już na œwiecie, moje dziecko, więc widziałam wielu ludzi i wiele wypadków –odpowiedziała nieznajoma. – U jednych bywałam na chrzcinach, inni drzwi przede mnš zamykali. Widziałam ludzi, których zbytek szczęœcia znieprawił i spodlił, i innych, których dusze zahartowały się w bólu i cierpieniu, jak stal hartuje się w ogniu. Waćpanu radziłabym z serca, żebyœ, zajechawszy donajbliższego miasta, w którym wóz pocztowy zatrzyma się tej nocy na popas, pozostał w nim i zabrał się tęgo do pracy. Chciałabym także, byœ waćpan w życzliwej pamięci zachował starš przyjaciółkę, któranie zapomni przysługi, jakš jej oddałeœ. – Kto jest mojš starš przyjaciółkš? – zapytał. –Jeżeli będziesz potrzebował czegokolwiek – mówiła dalej nieznajoma –zajrzyj do tej torebki, którš ci daję w upominku, i wspomnij wtedy życzliwie... – Kogo? –Czarnš Wróżkę! – odrzekła uroczyœcie nieznajoma i z szumem wyfrunęła przez okienko dyliżansu. Lulejka zapytał wtedy woŸnicę, czy nie wie, kim była pani, która z nim odbywała podróż, ale woŸnica odpowiedział, że w dyliżansie nie było żadnej pani, tylko staruszka z torebkš, która wysiadła już na poprzedniej stacji. Lulejka zaczynał przypuszczać, że uległ jakiemuœ sennemu przywidzeniu, gdy wtem wzrok jego padł na leżšcš na jego kolanachtorebkę nieznajomej. Wzišł jš do ręki, potem, stosujšc się do rad Czarnej Wróżki,wysiadł z dyliżansu i poszedł do najbliższejgospody, i poprosił o nocleg. Wskazano mu jakšœ nędznš stancyjkę, gdzieLulejka, zmęczony podróżš, zasnšł natychmiast jak kamień. Gdy się nazajutrz obudził, zapomniał, że nie jest już w królewskim pałacu, i zaczšł krzyczeć jak dawniej: –Hej, Janie! Marcinie! Erneœcie! Prędzej, pantofle ranne, szlafrok, czekoladę! – ale nikt się na to wołanie nie zjawił, a ponieważ dzwonka nie było, Lulejce nie pozostało nic innego do zrobienia jak ubrać się samemu i zejœć po schodach na dół. Na jego wołanie wyszła wreszcie z sšsiedniej izby właœcicielka gospody, która wyglšdała mniej więcej tak jak każda grubajejmoœć. – Czego tak się drze i hałasuje? – zapytała niezbyt uprzejmie. –Cóż to za hotel, moja pani! – zawołał Lulejka. –Ani wody ciepłej, ani dzwonka. Nikt nie wzišł nawet moich trzewików do oczyszczenia! –Hi! Hi! Hi! –zaœmiała się gruba jejmoœć. –Widzicie go, panicza z Honolulu! Jakby to sobie nie mógł butów oczyœcić! Jednš koszulę ma na grzbiecie, a pretensyj więcejniż włosów na głowie! Jak żyję, nie widziałam takiej bezczelnoœci! – W tej chwili opuszczam tę karczmę!! – zawołał z gniewem Lulejka. –A zabieraj się waćpan na cztery wiatry. Im prędzej, tym lepiej. Zapłać tylko swój rachunek – i fora ze dwora. Mój hotel jest dla porzšdnych, solidnych goœci, a nie dla gołych studentów, którym tylko fiu, fiu w głowie! –Waćpani hotel jest chyba dla niedŸwiedzi, ale nie dla ludzi – zawołał Lulejka. –Każ waćpani wymalować swój portret na szyldzie, a szyję dam, że niczyja noga w tym hotelu nie postanie! Otyła jejmoœć wyniosła się z izby, a Lulejka wrócił do swej izdebki. Pierwszym przedmiotem, na który padł jego wzrok, była torebka nieznajomej, która podskakiwała na stole znaczšco, jakby chciała zwrócić na siebie jego uwagę. „Hm, przekšsiłbym coœ z przyjemnoœciš – pomyœlał Lulejka, który nic jeszcze nie miał w ustach – może się też w tej torebce znajdzie coœ do zjedzenia, bo pieniędzy mam tak mało, że po zapłaceniu rachunku tej wiedŸmie nie miałbym nawet za co kupić bochenka chleba.” Szybko otworzył torebkę, ale zamiast œniadania – zgadnijcie, co w niej znalazł? Oto szczotkę do czyszczenia i pudełko pasty do bucików z napisem: Rozkoszy, szczęœcia ten ma w bród, Kto takš pastš czyœci but! Lulejka rozeœmiał się serdecznie, pocišgnšłbuty czernidłem, oczyœcił szczotkš, po czym schował jš do torebki. Potem spakował rzeczy, a wtedy torebka znowu podskoczyła z lekka na stole. Widzšcto Lulejka otworzył jš i wyjšł: l, 2. Obrusik i serwetę. 3. Cukierniczkę napełnionš najlepszym cukrem w kostkach. 4 –11. Dwa widelce, dwie łyżeczki, dwa noże, szczypce do cukru, nożyk do masła, wszystko znaczone literš L. 12 – 14. Czajnik, filiżankę i spodek. 15. Dzbanuszek z doskonałš œmietankš. 16. Puszkę wyborowej herbaty. 17. Ogromny imbryk z kipišcš wodš. 18. Ładnš ryneczkę z trzema jajami ugotowanymi na miękko. 19. Dziesięć deka masła deserowego 20. Oraz bochenek razowego chleba. Powiedzcie sami, czy nie doœć tego było jakna pierwsze œniadanie? Lulejka podjadł sobie należycie, po czym otarł usta i włożył wszystko do zaczarowanej torebki. Potem poszedł szukać kawalerskiego pokojudo wynajęcia. Zapomniałem wam powiedzieć, że miasto, w którym ksišżę sięzatrzymał, było dużym miastem uniwersyteckim i nazywało się Studentopolis. Wkrótce znalazł skromny pokoik na wprost uniwersytetu. Zapłacił więc rachunek niegrzecznej gospodyni i przeniósł swój kufer i swojš torbę podróżnš do nowego mieszkania. A że nie zapomniał swej zaczarowanej torebki – tego możecie być pewni. Zaraz wzišł się do rozpakowywania kufra. Ale jakież było jego zdumienie, gdy zamiastksišżęcych szat, które włożono weń dnia poprzedniego, znalazł w nim całe mnóstwo ksišżek! Otworzył pierwszy tom i na karcie tytułowej odczytał następujšcy napis: Tym wiedza dla umysłu, czym suknia dla ciała. Pilnie bacz, by nauka w głowie pozostała. A gdy Lulejka zajrzał do torebki, wydobył z niej zaraz mundur, płaszcz i czapkę studenckš. Znalazł także gruby kajet, parę ołówków, tuzin piór, sporš flaszkę atramentu i najlepszy podręcznik do nauki ortografii, który królewiczowi bardzo się przydał, bo, jak wiemy, ortografia jego była bardzo nieszczególna. Lulejka zabrał się tak dzielnie do pracy, że przez cały roknie stracił na próżnowaniu ani jednej minuty. Toteż profesorowie stawiali go za przykład wszystkim słuchaczom uniwersytetu, co nie budziło jednak zazdroœci u kolegów Lulejki, gdyż szczery, poczciwy kolega Incognito umiał sobie zjednać serca wszystkich. Przy końcu rokuodbył się egzamin publiczny, na którym Lulejka odpowiadał tak znakomicie, że wydano mu następujšce œwiadectwo: Z ortografii – celujšco Z kaligrafii – celujšco Z historii – celujšco Z francuskiego – celujšco Z rachunków –celujšco Z łaciny –celujšco Obyczaje – chwalebne Pilnoœć – wytrwała Kiedy odczytano głoœno to œwiadectwo, wszyscy koledzy Lulejki huknęli z pełnej piersi: –Wiwat! Niech żyje kolega Incognito! Do kroćset! Ten to ma głowę nie od parady! Wiwat! Niech żyje! W górę go! Niech żyje! W triumfie niesiono Lulejkę na rękach, po czym cała banda studentów udała się do jego mieszkania, zanoszšc tam wszystkie nagrody zdobyte przez Lulejkę, a to: przeœlicznie oprawne ksišżki, medale, wieńce laurowe itp. W kilka godzin póŸniej ksišżę zabawiał się w kawiarni w towarzystwie dwóch najbliższych przyjaciół. Nie wiem, czy wamopowiadałem, że każdej soboty zaczarowana torebka dostarczała Lulejce pieniędzy na zapłacenie rachunku tygodniowego za pokój i za wikt w pobliskiej jadłodajni oraz jednego dukata na„przyjemnoœci”. (Jest to tak pewne jak to,że cztery razy cztery jest piętnaœcie.) Otóż, nagawędziwszy się z kolegami, Lulejka wzišł w rękę „Dziennik Studentopolitański”, bo trzeba wam wiedzieć, że ksišżę umiał już teraz najdłuższy nawet wyraz przeczytać płynnie i napisać bez błędu, i zatopił się wlekturze następujšcej treœci: Romantyczna historia. –Œpieszymy się podzielić z czytelnikami naszego pisma nieprawdopodobnš wiadomoœciš, która wzburzyła umysły w sšsiadujšcym z nami państwie Krymtatarii. Cofnšwszy się myœlš wstecz, przypominamynaszym czytelnikom, jakie okolicznoœci towarzyszyły wstšpieniu na tron najczcigodniejszego naszego sprzymierzeńca, Jego Królewskiej Moœci Padelli I. Gdy po straszliwej bitwie pod Pożarozgliszczami, w której zginšł panujšcy wówczas w Krymtatarii król Kalafiore, Jego Królewska Moœć Padella w triumfie wjechał na zamek królewski, nie umiano mu powiedzieć, co się stało z jedynym dzieckiem króla Kalafiore, kilkoletniš podówczas królewnš Różyczkš. Przypuszczano, że dziecina, opuszczona przez tchórzliwych dworaków, dostała się do pobliskiego lasu, gdzie najprawdopodobniej zginęła poszarpana przez lwy, z których dwa król Padella zabiłna polowaniu, a dwa schwytano żywcem w ostatnich czasach i zamknięto w zwierzyńcu królewskim ku ogromnemu zadowoleniu okolicznych wieœniaków; dzikie te bestie rozzuchwalały się coraz bardziej i setkami pożerały ludzi i bydło. Wielkoduszny król Padella ubolewał szczerze nad nieszczęsnš przygodš, która dotknęła małš księżniczkę, gdyż w łaskawoœci swojej zamierzał zajšć się jej losem. Zdawało się niepodobieństwem, by dziecina mogła była uniknšć œmierci, gdyż w paszczach młodych szczeništ lwich, przeszytych dzidš bohaterskiego króla, znaleziono szczštki płaszczyka i maleńki trzewiczek, które rozpoznano jako własnoœć małej królewny. Interesujšce te pamištki przechował starannie znalazca adto chytrym wróblem, i. ľA´48ŞjxΤŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř ÎxÎ đj° ´ @”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż4Pě c5<"c6^˛c7,88H.˘c€9ę<†ich, baron Szparagino, jeden z najprzedniejszych dworzan króla Kalafiore. Ponieważ baron Szparagino nie umiał zaskarbić sobie łaski Jego Dostojnoœci króla Padelli i podobno po kryjomu sprzyjałdawnej dynastii, został z urzędu swego usunięty i wiele lat przebywał w lesie na pograniczu państwa Krymtatarii i Paflagonii, zarabiajšc na życie ršbaniem drzewa. Niespełna tydzień temu, we wtorek, przecišgał przez goœciniec Krymtatarii oddział zbrojny z baronem Szparagino na czele, eskortujšcy damę przedziwnej, jak twierdzš, pięknoœci, której historia wyda się zapewne naszym czytelnikom nader prawdziwa, choć w wielu szczegółach graniczy z nieprawdopodobieństwem. Dama owa twierdzi, że przed piętnastu laty,gdy przebywała w lwiej jamie w krymtatarskim lesie, została porwana przez jakšœ nieznajomš paniš, która jš w karecie cišgnionej przez cztery ogniste smoki (wiadomoœć tę podajemy na odpowiedzialnoœć naszego korespondenta) odwiozła do parku króla Walorozy XXIV i tam porzuciła. Jej Ksišżęca Moœć Angelika, obecnie małżonka następcy tronu księcia Bulby, z ujmujšcš dobrociš, która jš cechowała od kolebki, uprosiła dostojnych swych rodziców, by małš sierotkę pozostawili na dworze, a że nikt nie domyœlał się, jakiego jest pochodzenia, przyłšczono jš do fraucymeru księżniczki jako służebnš pod imieniem Rózia. Dziewczynka owa, gdy dorosła, nie umiała zadowolić dostojnych swych chlebodawców izostała zwolniona ze służby. Opuszczajšc Blombodyngę młoda służebna zabrała ze sobš pamištki mogšce naprowadzić na œlad jej pochodzenia, mianowicie trzewiczek i podarty płaszczyk, w którym przybyła na dwór królewski, i, jak zeznaje, czas jakiœ przebywała pod opiekš rodziny barona Szparagino. Traf chciał, że w tym samym dniu opuœcił dwór królewski także bratanekJego Królewskiej Moœci ksišżę Lulejka, którego sława, o ile idzie o uzdolnienia umysłowe i dobre obyczaje, nie należała donajlepszych. Jak czytelnikom naszym wiadomo, o młodym księciu zaginšł słuch wszelki... – Co za dziwna historia!! – rzekli obaj koledzy Lulejki. – O Boże? – wykrzyknšł nagle Lulejka i czytał dalej: Goniec Wieczorny. – Dowiadujemy się, że zbrojny oddział pod dowództwem ba- rona Szparagino został doszczętnie zniesiony przez hrabiego Brodacza Pancernego. Rzekomš królewnę pojmano żywcem i odstawiono pod eskortš do stolicy, gdzie wydano jš Jego Królewskiej Moœci Padelli I. Wiadomoœci Uniwersyteckie. – Wczoraj na tamtejszym uniwersytecie wy- powiedział mowę doktorskš po łacinie pan Incognito. Rektor uniwersytetu, dr Omniscino, wyraził mu największe swe zadowolenie i obdarzył go najwyższš odznakš akademickš – drewnianš łyżkš. –Ach, co mnie to wszystko obchodzi! – rzekł Lulejka z oznakami najgłębszego wzburzenia. – ChodŸcie ze mnš, dzielny kolego Paliwodo i wy, nieustraszony kolego Bałaguło. Odsłonię wam tajemnicę, która wzdumienie wprawi wasze dusze! – Œmiało, koleżko! – zawołał zapalczywy kolega Paliwoda. – Gadajże, co masz gadać! – wykrzyknšł rubasznie kolega Bałaguła. Trudno opisać królewski gest, którym Lulejka powstrzymał te oznaki poufałoœci koleżeńskiej, które teraz nie były już na miejscu! –Przyjaciele moi –rzekł do nich dobrotliwie– nie będę dłużej taił przed wami prawdziwego mego nazwiska. Nie jestem kolegš Incognito, za jakiego mieliœcie mnie dotychczas, ale ostatnim potomkiem królewskiego rodu... –Wiem, wiem, atavis edite regibus, stary druhu –przerwał Paliwoda, ale jeden błyskkrólewskiej Ÿrenicy nakazał mu milczenie i zmusił do pochylenia czoła w głębokim uszanowaniu. –Przyjaciele –cišgnšł dalej ksišżę – jam jest królewiczem Lul ejkš, jedynym prawymwładcš państwa paflagońskiego... Podnieœ się, Bałaguło, nie klękaj że w miejscu publicznym. I ty nie padaj mi do nóg, poczciwy mój Paliwodo! ... Zdradliwy stryj, gdym dzieckiem był nieletnim, pozbawił mnie i tronu, i korony, jak Hamleta, nieszczęsnego księcia Danii. Chował mnie wœród pustych uciech, a jeœli pomyœlałem kiedy o wyrzšdzonej mi krzywdzie, to mnie zwodził i córkę swš, księżniczkę Angelikę, obłudnie przyrzekał dać za żonę. Skradziony tron i ojców mych koronę w dzień mych zaœlubin miałem dostać w wianie! Kłamstwo za kłamstwem padało z jego warg chytrych, jak chytre było jego starcze serce. Ach, fałszem były jego obietnice, fałszem była Angeliki dusza, fałszem miłoœć jej i uroda. Bulbo, głupkowaty następca tronu Krymtatarii, w jej zezowatych oczach znalazł łaskę. Ja zaœ zwróciłem me ksišżęce serce ku skromnej Rózi, służebnej na dworze, która, jak właœnie gazeta podaje, jest zaginionš królewnš Różyczkš, spadkobierczyniš prawš Krymtatarii. Anielska dusza mojej ukochanej œwiatlejsza jest od œwietlnych blasków słońca i czystsza od drżšcej kropli rosy. O niej wcišż myœlę we œnie i na jawie, do niej należy serce me i dusza, bowiem nie znajdępiękniejszej nad niš, cnotliwszej, skromniejszej, łagodniejszej... itd. , itd. Nie powtarzam całej przemowy Lulejki, gdyż była bardzo długa. Wprawdzie panowie Paliwoda i Bałaguła słuchali jej z ogromnym zajęciem, ale zapewne dlatego, że nie znali wszystkich wypadków zaszłychna dworze królewskim. Wam powtarzać ich nie będę, bo znacie je już dokładnie, powiem wam tylko, że Lulejka po skończonej przemowie zaprowadził kolegów swoich, przejętych zarówno niespodziewanymi wiadomoœciami, jakich im ksišżę udzielił, jak też i œwietnš wymowš Lulejki, do swego pokoiku, w którym tak pilnie rok cały przesiedział nad ksišżkami. Na biurku jego, jak zawsze, leżała torebkaCzarnej Wróżki. Lulejkę zastanowiło zaraz,że jest nadmiernie wydłużona. Szybko jš otworzył i –o dziwo! Z torebki wysunšł sięprzepyszny miecz obosieczny ze złotš rękojeœciš, w aksamitnej pochwie, na której czerwonym tle widniał złoty napis: ZA CZEŒĆ I ŻYCIE KRÓLEWNY RÓŻYCZKI !!! Lulejka pochwycił miecz, a gdy przecišł klingš powietrze, cały pokój zajaœniał od oœlepiajšcego blasku. –Za czeœć i życie królewny Różyczki! – wykrzyknšł z zapałem, a obaj koledzy powtórzyli za nim jak echo: – Za czeœć i życie królewny Różyczki! – lecz nie hałaœliwie jak dawniej,tylko z należytym umiarkowaniem i szacunkiem. W tej chwili kufer, wyładowany ksišżkami Lulejki, westchnšł i podskoczył usiłujšc zwrócić na siebie uwagę, a gdy Lulejka podniósł wieko, oczom jego ukazał się wspaniały hełm rycerski z zamkniętš przyłbicš, zdobny w złotš koronę i pióropusz ze strusich piór; dalej złoty pancerz i złote ostrogi, słowem – całe uzbrojenie wojenne. Wszystkie ksišżki zniknęły jak kamfora. Zamiast grubych słowników leżały w głębi kufra wojskowe buty z ostrogami i napisem: „W. P. Porucznik Bałaguła” i „W. P. Porucznik Paliwoda”. Dla każdego z nich znalazł się doskonale dopasowany mundur oficerski, hełm i miecz, szabla i pancerz. Wszyscy trzej młodzieńcy szybko wdziali zbroje i jeszcze tego samego wieczora dosiedli koni (których również dostarczyła im torebka)i galopem wyjechali z miasta Studentopolis, nie poznani ani przez pedela uniwersyteckiego, ani nawet przez stróża miejskiego, któremu na myœl nie przyszło, że wspaniali ci rycerze sš skromnymi słuchaczami uniwersytetu, panami: Incognito, Paliwodš i Bałagułš. Dojechawszy do miasteczka na granicy Krymtatarii, rycerze nasi zatrzymali się na popas i uwišzawszy konie u żłobów weszli do gospody. Właœnie zapijali piwem skromnyposiłek, złożony z chleba i sera, gdy do uszu ich dobiegł dŸwięk bębnów i tršb. Ku granicy Krymtatarii zmierzał hufiec wojska. Wkrótce plac przed gospodš zapełnił się żołnierzami. Jego Królewska Moœć wychylił się z balkonu i rozeznał z radoœciš paflagońskich żołnierzy powiewajšcych paflagońskimi sztandarami iwygrywajšcych narodowy hymn paflagoński. Żołnierze zapełnili wkrótce całš gospodę. Lulejka rzucił okiem na ich dowódcę i zawołał: –Kogóż ja widzę? Nie, nie, to niemożliwe! Ależ tak, to on, mój zacny, stary przyjaciel, dzielny kapitan Zerwiłebski! Czyżbyœ, kochany, stary weteranie, nie poznał dzisiaj księcia Lulejki? Wszakże na dworze zdradzieckiego stryja nieraz trawiliœmy długie godziny na przyjacielskich, poufnych gawędach i na ćwiczeniu się we władaniu broniš. Niejeden wieniec i niejednš wstęgę dzięki twym radom zdobyłem w turniejach. Pamiętasz, drogi, zacny kapitanie? –A jakżebym mógł nie pamiętać, dobry mój Panie! – rzekł wzruszony kapitan. A Lulejkapytał dalej z balkonu: – Powiedz mi, proszę, pytam cię szczerze, dokšd zdšżajš moi żołnierze? Kapitan smutnie ku ziemi schylił czoło. – Sojusznicy króla Padelli, idziemy zacišgnšć się pod jego choršgiew... – rzekłz cicha. – Co słyszę! Mężny kapitan Zerwiłebski w służbie nikczemnego tyrana? Przyjaciel mój, kapitan Zerwiłebski, na żołdzie uzurpatora krymtatarskiego?! –uršgliwie wykrzyknšł Lulejka. –O Panie mój! Żołnierz musi bez szemrania wykonać rozkaz króla, któremu przysišgł wiernoœć. Pierwszym moim obowišzkiem jest wzišć udział w wyprawie wojennej podchoršgwiš sprzymierzeńca naszego, króla Padelli, a potem... potem, mój ksišżę, muszęwykonać rozkaz drugi, rozkaz uwięzienia i odstawienia na dwór królewski... –Nie sprzedawaj skóry z niedŸwiedzia, któregoœ jeszcze nie upolował, mój Zerwiłebciu – krzyknšł wesoło królewicz. –... Jego Ksišżęcej Moœci Lulejki, niegdyœ następcy tronu paflagońskiego –dokończył kapitan Zerwiłebski opanowujšc z trudem wzruszenie œciskajšce mu krtań. –Panie mój, oddaj dobrowolnie swojš szpadę, wszak widzisz, że jest nas trzydzieœci tysięcy –nie oprzesz się tak przemożnej sile... –Co? Ja miałbym oddać swojš szpadę? Szpadę królewicza Lulejki?! –wykrzyknšł z uniesieniem królewicz. Jednš dłoniš wsparłsię o poręcz balkonu, drugš wycišgnšł ku wojsku i wypowiedział tak płomiennš mowę, że jak Paflagonia Paflagoniš nikt jeszcze nic równie pięknego nie słyszał. Mowa ta wypowiedziana była pięciostopowymi jambami i od tego dnia uznał Lulejka tę formę wiersza za formę królewskš, najlepiej wyrażajšcš szczytne jego pragnienia i myœli, i we wszystkich przemówieniach zawsze się niš posługiwał.Królewicz mówił przez trzy dni i trzy noce,a nikt ze słuchajšcych nie odczuwał znużenia, nikt nie zauważył nawet, że po trzykroć zapadła noc i dzień nastał znowu.Uroczystš ciszę przerywały tylko co dziewięć godzin szalone brawa żołnierzy, którzy w ten sposób dawali upust swemu uniesieniu. Lulejka wówczas poœpiesznie wysysał pomarańczę podawanš mu przez usłużnego porucznika Bałagułę. W mowie tej, której nawet nie usiłuję odtworzyć, bona pewno bym nie potrafił, Lulejka zapewnił żołnierzy, że nie tylko nie odda swej szpady, ale nie spocznie, do- póki nie wywalczy niš zagrabionego przez Walorozę dziedzictwa. Zakończenie tej natchnionej improwizacji wywołało tak szalony entuzjazm, że pierwszy kapitan Zerwiłebskizerwał drżšcš rękš hełm z głowy i wyrzucił go w górę krzyczšc: – Wiwat!! Niech żyje król nasz i pan, Lulejka! – A wszyscy żołnierze powtórzyli za nim: – Niech żyje!! Widzicie, jak dobrze się stało, że Lulejka usłuchał rady Czarnej Wróżki i tak pilnie uczył się na uniwersytecie! Przed rokiem byłby na pewno nie umiał trzech zdań sklecić, cóż dopiero mówić wierszami przeztrzy dni i trzy noce! Skoro brawa i wiwaty ucichły, Lulejka kazał wytoczyć dla żołnierzy kilkadziesišt beczek piwa i sam pił ich zdrowie. Kapitan byłby uœciskał go chętnie po dawnemu, ale tylko zasalutował z uszanowaniem i oznajmił Lulejce, że oddział wojska, będšcy pod jego komendš, jest strażš przedniš kilkudziesięciotysięcznej armii, która cišgnie na pomoc królowi Padelli. Armiš tš dowodzi zięć Walorozy, ksišżę Bulbo. Na to Lulejka powiedział spokojnie: – Nie brak nam, stary, odwagi i męstwa, z twojšpomocš jam pewny zwycięstwa; gdy armia Bulby przeciw mojej stanie, drżyj, Walorozo, nikczemny tyranie! ROZDZIAŁ PIĘTNASTY Zły król Padella sroży się Zaledwie król Padella I wszedł do lochu i ujrzał królewnę Różyczkę, uległ, jak w ogóle wszyscy mężczyŸni, epidemii miłosnej, a że był wdowcem, oœwiadczył gotowoœć poœlubienia jej natychmiast. Królewna odpowiedziała mu ze zwykłš słodyczš i wdziękiem, że jest zaręczona z księciem Lulejkš i nikogo innego nie poœlubi. Padella usiłował zmienić jej postanowienie łzami i błaganiem, a gdy to nie pomogło, wpadł w szalony gniew i zagroził, że wymusi na niej przyzwolenie najokrutniejszymi torturami. Na to królewna spojrzała mu prosto w twarz i odpowiedziała z godnoœciš, że woli umrzeć w najsroższych męczarniach niż oddać rękęmordercy swojego ojca. Padella ryknšł z wœciekłoœci i opuœcił loch złorzeczšc jej najokropniej i przysięgajšc, że królewna jeszcze tego ranka życiem zapłaci za swe zuchwalstwo. Król nie zmrużył oka przez całš noc, tylko przewracał się z boku na bok, obmyœlajšc, jaki rodzaj œmierci wybrać dla Różyczki. Nic nie zadowalało jego okrucieństwa. Œcięcie? –Ach, to by była œmierć za lekka. Szubienica? – W Krymtatarii wieszano codziennie całe tuziny delikwentów i ten rodzaj rozrywki nie sprawiał już królowi żadnej przyjemnoœci. W końcu przypomniał sobie dwa dzikie lwy, przysłane mu niedawno w podarunku, i postanowił natychmiast rzucić Różyczkę na pożarcie tym krwiożerczym bestiom. Do zamku przylegał wielki amfiteatr, gdzie odbywały się często walki byków, walki kogutów i różne inne równie dzikie i okrutne igrzyska. W klatce umieszczonej pod amfiteatrem ryczały po nocach uwięzione lwy, budzšc grozę i przerażenie w tchórzliwych mieszkańcach miasta. Ale zaledwie rozeszła się wieœć, że król zamierza pięknš, niewinnš dziewicę rzucić lwom na pożarcie, tłumy ludu poœpieszyły do amfiteatru, pragnšc się przyjrzeć tak zajmujšcemu widowisku. Król Padella raczył zjawić się także i zasiadł w loży na wprost areny. Otaczali gonajpierwsi dygnitarze dworu; po prawej ręce miał hrabiego Brodacza Pancernego, który raz po raz błyskał ku niemu złowrogo zębami. Padella, ponury jak chmura gradowa, rzucał mu wœciekłe spojrzenia, usłużni bowiem zausznicy nie omieszkali opowiedzieć mu historii niefortunnych oœwiadczyn hrabiego i obietnic, jakie czynił królewnie. Donieœli mu, że przysięgał osadzić jš na krymtatarskim tronie, a jako podarunek œlubny ofiarowywał jej œcięty łeb Padelli. Nastrój więc panujšcy w królewskiej loży nie należał do bardzo pogodnych. Jedno uczucie było tylko wspólne obu okrutnikom: uczuciem tym było pragnienie zemsty nad biednš, młodziutkš królewnš, która za chwilę miała stać się bohaterkš ponurej tragedii na arenie amfiteatru. Z zapartym oddechem patrzył tłum na królewnę odzianš w białe giezło. Złote włosy, opadajšce miękkš falš aż ku jej drobnym bosym nóżkom, były całš jej ozdobš (nóżki nie bolały jš, bo arena posypana była trocinami). Nie potrzebuję wam chyba mówić, że królewna była dziœ piękniejsza niż kiedykolwiek i oczarowała nawet straż królewskš i dozorców dzikich zwierzšt, którzy patrzyli na niš z uwielbieniem i gorzkimi łzami płakali na myœl o czekajšcej jš œmierci. Różyczka stała oparta o wielki kamień, wzniesiony poœrodku areny, i spokojnie czekała œmierci. Wszystkie loże opatrzone były grubymi kratami, bo wygłodzone lwy, karmione od trzech tygodni jedynie wodš i grzankami, ryczały straszliwie, kłapały zębami i toczyły pianę z rozwartych paszcz. Na skinienie Padelli dozorcy otwarli klatkę idwie straszliwe, płowe, chude bestie wypadły z okropnym rykiem: wurrrorrr –wurrrrrr –wurrrrrr –wurrr... i rzuciły się ku Różyczce. Ach, westchnijcie, drogie dzieci, na jej intencję, bo jeszcze sekunda –i już będzie po małej królewnie. Dreszcz grozy wstrzšsnšł całym amfiteatrem; nawet ponury Padella uczuł w okolicy sercacoœ niby drgnienie litoœci. Jeden tylko Brodacz Pancerny machał rękami i ryczał: –Huzia! Huzia! HuŸ! HuŸ! – bo nie mógł darować Różyczce, że nie chciała zostać jego żonš. Ale –o dziwo! O cudowne zrzšdzenie losu! Cóż za wyjštkowy zbieg okolicznoœci! Jestem pewien, że nikt z was nie mógłby tego przewidzieć! Ledwie lwy dopadły Różyczki, zaczęły się łasić do niej, merdaćogonami i omalże nie udusiły jej pieszczotami. Skomlšc lizały jej bose nóżęta i mruczały z radoœci: –Siostrzyczko, siostrzyczko najmilsza, czy pamiętasz swoich braciszków, lwištka z m, i. ľA´48ŞjxΤŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř ÎxÎ đj° ´ @”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż:P  c;đ ň c<âc€=ń)Ľc>–81%?Ç=‰€ciemnego boru? Różyczka poznała lwy od razu i objšwszy białymi ramionami płowe, kudłate ich karki, tuliła złotš główkę do ich sierœci i całowała goršco swoich mlecznych braci. Król Padella oczom własnym nie wierzył, a Brodacz Pancerny trzšsł się z oburzenia. –To drwiny! to oszustwo! –krzyczał wymachujšc pięœciš. – Albo lwy sš oswojone, albo też Wasza Królewska Moœć błaznów dworskich kazał przebrać w lwie skóry i myœli, że się damy wystrychnšć na dudków. To nie sš lwy, to błazeństwo! –Dam ja ci błazeństwo! Dam ja ci oszustwo! –ryknšł Padella. – Hej, dozorcy! Hej, gwardziœci moi! Daj, Brodaczu, radę przynajmniej jednej z tych bestii... zostawićmu miecz, tarczę i pancerz, zobaczymy, czy da sobie z lwami radę! Brodacz Pancerny włożył lornetkę w futerał i jednym błyskiem strasznych oczuwstrzymał gwardzistów, gotowych już-już rzucić się na niego. –Na œwiętego Bramarbasa! –ryknšł okropnym głosem. – Precz, kundle, ode mnie, bo jakem Brodacz Pancerny, poszatkuję was na kapustę! Wasza Królewska Moœć sšdzisz, że Brodacz Pancerny się boi? Kpię sobie ze stu tysięcy takich lwów! ZejdŸ ze mnš na arenę, Padello! Ha! Ha! Nie œmiesz, Padello? Dobrze,niech więc oba idš na mnie! –Silnym pchnięciem potężnej pięœci otworzył żelaznš kratę i skoczył w sam œrodek areny. I w jednej chwili – w jednym okamgnieniu: Wrrr – wrrr –wrrr – hau – hau – wrr – Kłapnęły strasznie lwie kły I Brodacz Pancerny został pożarty cały – caluteńki z pancerzem, hełmem, brodš – i kaput! Już było po nim! A król Padella wykrzyknšł radoœnie: –No, pozbyłem się nareszcie tego bandyty. Skoro jednak lwy nie chcš pożreć tej białogłowy... – Łaski!! Łaski! – zakrzyczał tłum. –Żadnej łaski! – wrzasnšł Padella. – Hej, straż, na arenę i roznieœć jš na szablach! Agdyby lwy chciały jej bronić, zastrzelić je. Albo nie, wzišć jš żywcem i poddać torturom! – Hańba!! Hańba! – ryczał tłum. – Kto œmie tu wołać „hańba”? – wykrzyknšł Padella drżšcy z wœciekłoœci (tyrani zwykle nie umiejš panować nad swymi namiętnoœciami). –Pierwszego łotra,który jedno słowo piœnie, schwytać i cisnšćna arenę! W cyrku zapanowała tak œmiertelna cisza, że wyraŸnie słyszało się wœciekłe sapanie monarchy. Nagle jednak tru-tu-tu-tu! – rozległ się dŸwięk rogu. Ram, bam, bam, ram, bam, bam, dzień, dzień, dzień! – zadudniły ciężkie kopyta końskie, zadŸwięczała żelazna zbroja i u wejœcia wiodšcego do cyrku ukazał się rycerz na koniu, poprzedzony przez herolda. Rycerz był w pełnej zbroi, przyłbicę miał podniesionš i niósł zatknięty na końcu lancylist. –Kogo widzę! –wykrzyknšł król. –Wszakżeżto poseł mego kuzyna, króla paflagońskiego, a wšsaty ten rycerz, jeœli mnie oczy nie mylš, to kapitan Zerwiłebski! Bliżej, bliżej, przyjacielu... Cóż słychać w Paflagonii, dzielny mój Zerwiłebski? Przestań już tršbić, heroldzie, bo jeœli tak dmiesz w róg swój, odkšd opuœciłeœ dwór paflagoński, musiało ci już dobrze zaschnšć w gardle. Mówcie, czego byœcie się napili: miodu czy wina? –Zanim skorzystamy z zaproszenia Waszej Dostojnoœci – rzekł dobitnie kapitan Zerwiłebski – musimy wypełnić zlecenie naszego Pana i Króla. –Waszej Dostojnoœci? –rzekł władca krymtatarski marszczšc groŸnie brew. – Zaiste, dziwnie brzmi ten tytuł. Spiesznie wypełnijcie poselstwo wasze, heroldzie i kapitanie, bo nie na długo starczy mi cierpliwoœci. Kapitan Zerwiłebski skierował rumaka swego pod królewskš lożę, zręcznie osadziłgo w miejscu i skinšł na herolda. Rycerz zagrał na rogu, po czym przewiesił go przez ramię, wyjšł spod kapelusza ćwiartkę papieru i zaczšł: –Słuchajcie! Słuchajcie! „My z Bożej łaski Lulejka I, król Paflagonii, Wielki Ksišżę Kapadocji, Trapezuntu i Akrobatonii, obejmujemy w posiadanie z prawa i tytułu należšcy do nas tron królewski, nieprawnie,w zdradziecki sposób zagarnięty przez naszego stryja, Walorozę, nikczemnego uzurpatora, mianujšcego się królem Paflagonii.” – Ach!! ... – zgrzytnšł zębami Padella. –„ ... Jako też wzywamy Padellę, zdrajcę, bezprawnie mianujšcego się królem Krymtatarii...” Trudno opisać wœciekłoœć króla. – Dalej, heroldzie! – krzyknšł nieustraszony Zerwiłebski. „ ... by niezwłocznie wypuœcił z więzienia i osadził na krymtatarskim tronie królewnę Różyczkę, córkę podstępnie zamordowanegokróla Kalafiore, w przeciwnym bowiem razie my, Lulejka I, nazwiemy wyżej wymienionego Padellę złodziejem, zdrajcš, uzurpatorem, oszustem i tchórzem. Niniejszym wyzywamy go również, by zmierzył się z nami w pojedynku na pięœci lub pistolety, miecze lub kije, by wyszedł przeciwko nam w pole, sam lub na czele wojska. Wyzwanie niniejsze podpisać pragniemy krwiš jego, a przypieczętować jego życiem.” –Niech żyje król Lulejka I! –krzyknšł kapitan Zerwiłebski stajšc w strzemionach i zawracajšc koniem w miejscu. –Skończyłeœ? ... –zapytał Padella usiłujšc sztucznym spokojem pokryć miotajšcš nim wœciekłoœć. –Poselstwo naszego króla skończone – odparł kapitan Zerwiłebski. – Oto jest własnoręczny list Jego Królewskiej Moœci oraz jego rękawica... Gdyby którykolwiek z rycerzy krymtatarskich miał cokolwiek pismu mego pana do zarzucenia, każdej chwili i każdego czasu mogę mu dać satysfakcję. – To mówišc kapitan wyprostował się i powiódł wzrokiem dokoła. Ani jeden głos nie podniósł się w obronie Padelli. –Jakież stanowisko zajšł wobec pretensji swego bratanka mój kuzyn i teœć syna mego, drogi sercu naszemu król Walorozo? –Stanowisko jeńca wojennego – odparł kapitan. – Stryj Jego Królewskiej Moœci został stršcony z tronu, który w zdradziecki sposób sobie przywłaszczył, i czeka w więzieniu na wyrok Najjaœniejszego Pana, w towarzystwie eks-ministra Mrukiozy. Po bitwie pod Bombardarš... – Po bitwie pod Bomb... ? – zapytał zaskoczony Padella. –Pod Bombardarš, gdzie Król i Pan mój byłby zapewne dokazał cudów walecznoœci,gdyby nie ta okolicznoœć, że cała armia byłego króla Walorozy przeszła pod jego komendę z wyjštkiem choršgwi księcia Bulby... –Ha, poznaję mego syna! Bulbo mój nie zhańbił swego rodu, nie został zdrajcš! – wykrzyknšł wzruszony Padella. –Ksišżę Bulbo bowiem, dowiedziawszy się o wystšpieniu króla Lulejki, rzucił się z choršgwiš swojš do ucieczki... Dopędziłem go jednak i oddałem w ręce króla jako jeńca i zakładnika. Najjaœniejszy Pan polecił mi oznajmić Waszej Dostojnoœci, że ksišżę Bulbo będzie poddany najokrutniejszym torturom, jeœli bodaj jeden włos spadnie z głowy królewny Różyczki. – Co?! – ryknšł Padella posiniały z wœciekłoœci. – Tortury? Wielka mi rzecz. Tortury! Tym gorzej dla Bulby. Mam dwudziestu takich synów jak Bulbo i każdy w sam raz tak się nadaje na następcę tronujak on! Bijcie go, męczcie, wydłubujcie mu oczy, wbijajcie go na pal, drzyjcie z niego żywcem pasy, wyrywajcie mu zęby jeden po drugim. Droższy nad Ÿrenicę oka mego jest mi mój syn pierworodny, ale droższa jeszcze jest mi zemsta! Hej, siepacze! Hej, oprawcy! katy! Rozpalić ogień i mieć szczypce w pogotowiu. Kocioł napełnić wrzšcym ołowiem! Nuże, bierzcie się do tej dzierlatki! ... ROZDZIAŁ SZESNASTY Kapitan Zerwiłebski powraca do króla Lulejki Usłyszawszy straszliwy rozkaz Padelli, mężny kapitan zawrócił rumaka i wycišgniętym galopem pomknšł ku granicy paflagońskiej. Misja, którš mu poruczył król, była już spełniona. Żal mu było niezmiernie królewny, ale czyż mógł przeszkodzić temu, co jš czekało? Przybywszy do obozu Lulejki, czym prędzejpoœpieszył do namiotu królewskiego, w którym młody monarcha oczekiwał jego powrotu z największym niepokojem. Podniecenie jego wzmogło się jeszcze, gdy kapitan opowiedział mu, jaki wynik dało poselstwo. –Ach, łotr nikczemny! – wykrzyknšł Lulejka. – Powiedz, powiedz mi, drogi kapitanie, bo myœli mi się w głowie plšczš, czy nie mówi w którymœ z wierszy jeden z wielkich naszych wieszczów: „O, jakim łotrem jest mšż, co na kobietę dłoń podnosi.” – Ach, tak właœnie mówi – przytaknšł poczciwy Zerwiłebski. –Czy byłeœ przy tym, gdy mš ukochanš w kocioł z roztopionym ołowiem rzucano? Czyżby na ognia żar i na ołowiu war nie działał wcale anielskiej jej postaci czar? Ach, mów, kapitanie, czy mogłeœ patrzeć na jej konanie? –Na honor mój rycerski, nie mógłbym patrzeć na œmierć tej słodkiej dzieweczki. Wypełniwszy poselstwo Waszej KrólewskiejMoœci zawróciłem czym prędzej, by tobie, Miłoœciwy Panie, dać odpowiedŸ. Mówiłem Padelli, że Bulbo, pierworodny syn jego, życiem za życie królewny zapłaci. W odpowiedzi rzekł: „Na dworze moim mam dwudziestu synów, z których każdy tyle wart co i Bulbo.” Po czym rozkazał nieludzkim siepaczom zabrać się do roboty. – Nieludzki ojcze!! Nieszczęœliwy synu! – zawołał Lulejka. –Hej, służba! Niech idzie który i przyprowadzi mego jeńca, księcia Krymtatarii Bulbę! Pod eskortš dwóch żołnierzy nadszedł ksišżę Bulbo. Bulbo był bardzo zadowolony z niewoli, bo nie potrzebował turbować się o nic i nie słyszał nieustannego zgiełku i wrzawy wojennej. Na rozkaz królewski przerwał na chwilę partyjkę gry w guziki, którš się zabawiał ze strażš od rana do wieczora. –Biedny mój Bulbo –zaczšł król obrzucajšc swego jeńca spojrzeniem pełnym współczucia. – Muszę podzielić się z tobš bardzo smutnš wiadomoœciš (jak widzicie, Lulejka oględnie przygotował Bulbę do tego,co miał usłyszeć). Krwiożerczy rodzic twójskazał na œmierć królewnę Różyczkę, to jest Rózię, Rózię zamordować rozkazał. Tak, mój ksišżę Bulbo! –Zamordować Rózię? Bu-u-u! –ryknšł płaczem Bulbo. –Naszš œlicznš, słodkš Rózieńkę! Na całym œwiecie nie ma milszej dzieweczki od niej, tysišc tysięcy razy wolęjš od Angeliki! Rozpacz Bulby była tak szczera, a sposób wyrażania jej tak pełen prostoty, że rozrzewnił Lulejkę serdecznie. Toteż król uœcisnšł dłoń swego więŸnia i powiedział mu, że do najmilszych chwil w życiu swoim zaliczać będzie zawsze tę, w której poznałdzielnego kawalera Bulbę. Poczciwy Bulbo zaproponował Lulejce, że będzie gwoli pocieszenia go w nieszczęœciu wraz z nim palił papierosy. Lulejka zgodził się na to chętnie i zaraz poczęstował nimi Bulbę. Bulbo nie mógł się nimi doœć narozkoszować, bo odkšd go więziono, nie miał jeszcze papierosa w ustach. Możecie sobie wyobrazić, jak przykro było Lulejce, najlitoœciwszemu z panujšcych, zawiadamiać Bulbę o czekajšcej go œmierci. Wyjaœnił mu w najserdeczniejszych słowach, że wobec zachowania się Padelli względem Różyczki nic innego nie pozostaje mu, jak jego, Bulbę, posłać na rusztowanie.Lulejka rozpłakał się przy tych słowach, grenadierzy rozpłakali się także i oficerowie także, a najgłoœniej płakał biedny Bulbo. Ale Bulbo, wychowany na królewskim dworze, dobrze rozumiał, że słowu królewskiemu musi stać się zadoœć i że nie pozostaje mu nic innego, jak pogodzić się z losem. Wyprowadzono więc biednego Bulbę z królewskiego namiotu, a kapitan Zerwiłebski, który go eskortował, próbował go pocieszyć, napomykajšc, że gdyby Bulbo był wygrał bitwę pod Bombardarš, byłby mógł powiesić Lulejkę. „Ach, co mi to teraz pomoże?...” – myœlał Bulbo. I rzeczywiœcie, w owej chwili niewiele to pomóc mogło biedakowi. Przed zamknięciem go w lochu oœwiadczono mu, że stracenie jego nastšpi nazajutrz z rana o godzinie ósmej. Wszyscy usiłowali mu osłodzić ostatnie chwile życia. Żona dozorcy więziennego posłała mu herbaty z doskonałym arakiem, a córka odŸwiernego poprosiła go uprzejmie o wpisanie jakiegoœ wierszyka do jej pensjonarskiego albumu. Wielu już godnych panów zrobiło jej tę przyjemnoœć w podobnych jak ta okolicznoœciach. – A idżże, panna, do diaska ze swoim albumem! – odpowiedział jej Bulbo. Przedsiębiorca pogrzebowy wzišł miarę na najpiękniejszš i najdroższš trumnę, jakš u niego nabyć było można. Ale i to nie pocieszyło Bulby. Kucharz przyniósł najlepsze potrawy – więzień nawet nie spojrzał na nie. Usiadł przy stole i zaczšł pisać ostatni list do młodej swej małżonki, Angeliki, podczas gdy zegar tykał nieustannie, znaczšc wskazówkš zbliżanie się fatalnej godziny... PóŸnym już wieczorem zapukał jeszcze miejski balwierz, zapytujšc, czy ksišżę Bulbo nie zechciałby się ogolić przed jutrzejszš uroczystoœciš; ale Bulbo wyrzucił go za drzwi energicznym kopnięciem. I znowu usiadł pragnšc sklecić bodaj parę stów, ale przeszkadzały mu wskazówki zegara posuwajšce się z nieubłaganš jednostajnoœciš naprzód i cišgle naprzód. Bulbo porwał się nagle z krzesła, podbiegł do łóżka, ustawił je na stole, na łóżku ustawił stołek, na nim jeszcze pudełko tekturowe od kapelusza i wdrapawszy się na tę piramidę wspišł się na końce palców iwyjrzał oknem, chcšc się przekonać, czy nie dałoby się umknšć z więzienia. Łatwiej było jednak wyjrzeć przez okno aniżeli przez nie wyskoczyć –a zegar niezmordowanie posuwał się i posuwał naprzód. Usłyszawszy, że na wieży miejskiej bije godzina siódma, Bulbo przypomniał sobie, że nie spał wcale tej nocy, więc położył się na łóżku, żeby podrzemać po raz ostatni, ledwie jednak zamknšł oczy, wszedł dozorca więzienny i rzekł: –Niech Jego Wielmożnoœć raczy wstać, bo za dziesięć minut ósma. Bulbo wstał, a że nie rozbierał się wcale, więc się i ubierać nie potrzebował. Nie chciał nawet zjeœć œniadania, tylko, ujrzawszy grenadierów majšcych go eskortować na plac egzekucji, powiedział smutnie: – IdŸcie naprzód –po czym ponury pochód ruszył. Najstarsi żołnierze nie mogli wstrzymać się od płaczu i łzami skrapiali obficie drogę. Koło rynku, na którym ustawiono rusztowanie czekał na Bulbę król Lulejka, który chciał pożegnać go po raz ostatni i królewskimi słowami dodać mu otuchy w tej ciężkiej dla niego godzinie. Zapewniam was, że Lulejka uczynił to w serdeczny i tkliwy sposób. Bulbo dochodził już do rusztowania, gdy wtem... czy słyszycie? – Hau, hau, wrrr –wrrr, wrr-wrrr, wrr –rozległ się ryk dzikich bestii. Ulicznicy i policjanci rozpierzchli się w popłochu, bo oto w pełnym galopie ukazał się najpierw jeden, a potem drugi olbrzymi lew z królewnš Różyczkš na grzbiecie! Posłuchajcie, co się stało! W czasie gdy kapitan Zerwiłebski rozprawiał się z królem Padellš, mšdre lwy wypadły z arenyku bramie, połknęły szeœciu strażników stojšcych u wejœcia, porwały Różyczkę i, kolejno niosšc jš na grzbietach, pognały kuobozowi Lulejki. Możecie sobie wyobrazić, z jakš radoœciš pomógł Lulejka Jej Królewskiej Moœci zsišœć z tego dziwnego rumaka. Lwy utuczyły się na strażnikach i na Brodaczu Pancernym jak wieprzki i zrobiły się tak łagodne, że każdy mógł je pogłaskać. Lulejka przyklškł na jedno kolano i całowałręce swej ukochanej, a Bulbo objšł oba lwyza szyje i całował je w pyski, i tulił się doich królewskich łbów płaczšc i œmiejšc się na przemian z radoœci. –Och, zwierzaki moje poczciwe, jakżem rad, że widzę was iże widzę Rózień... królewnę Różyczkę! –Ach, waszmoœć tutaj, biedny ksišżę Bulbo?Jakżeż się cieszę, że widzę waszmoœci – rzekła królewna podajšc mu drobnš dłoń do pocałowania. Lulejka poklepał przyjaŸnie Bulbę po ramieniu i rzekł: –Cieszę się serdecznie, że Jej Królewska Moœć przybyła doœć wczeœnie, by cię ocalićod œmierci. – Oj, i ja się cieszę, oj, cieszę się! – wykrzyknšł Bulbo. W tej chwili zbliżył się kapitan Zerwiłebski i salutujšc po wojskowemu, oznajmił: –Najjaœniejszy Panie, melduję pokornie, że zegar zamkowy wybił pół do dziewištej, czas najwyższy rozpoczšć egzekucję. – Egzekucję? Jakš znowu egzekucję? – zapytał przestraszony Bulbo. –Oficer trzyma się œciœle rozkazu – odparłkapitan wyjmujšc z zanadrza rozkaz stracenia Bulby, ale Jego Królewska Moœć rozeœmiał się serdecznie i wytłumaczył kapitanowi, że Bulbo nie jest już jego jeńcem, tylko goœciem, po czym, pełen dobrotliwej łaskawoœci, zaprosił swego eks-jeńca oraz kapitana na œniadanie. ROZDZIAŁ SIEDEMNASTY Jak się rozegrała straszliwa bitwa i kto w niej zwyciężył Wœciekłoœć króla Padelli na wieœć o ucieczce Różyczki i lwów nie miała granic. Natychmiast kazał wrzucić w przygotowany kocioł z wrzšcym ołowiem Wielkiego Kanclerza, Wielkiego Ochmistrza dworu i wszystkich królewskich urzędników, którzy mu się nawinęli pod rękę. Nie zdołało to jednak zaspokoić jego z swoich braciszków, lwištka z m, i. ľA´48ŞjxΤŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř ÎxÎ đj° ´ @”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż@PĄcAńcBťcC<,ÎcD ;  E8pewien był, że tylko własnemu męstwu i genialnemu kierowaniu wojskiem zawdzięczaodzyskanie korony i pokonanie Padelli. Kto wie nawet, czy nie dał odczuć swej protektorce i opiekunce, że niewiele sobie robi z jej rad i przestróg. Czarna Wróżka kilka razy z naciskiem przypominała Lulejce, żeby rzšdził sprawiedliwie, żeby nie gnębił poddanych podatkami i żeby nigdynie łamał raz danego przyrzeczenia, słowem, by był godzien tytułu rozumnego isprawiedliwego króla. –Ależ, droga Wróżko –wykrzyknęła Różyczka: –jakże możesz wštpić o tym, że Lulejka będzie najlepszym w œwiecie królem! Czyż Lulejka mógłby kiedykolwiek słowo swoje złamać? Czyż Lulejka nie jestrycerzem bez skazy? Nie, nie, ty przecież tylko żartujesz! –I Różyczka spojrzała na narzeczonego wzrokiem pełnym uwielbienia,w którym czytało się wyraŸnie, że Różyczka uważa Lulejkę za uosobienie wszelkich doskonałoœci. –Czegóż ta Czarna Wróżka chce dziœ właœciwie ode mnie? – mruknšł Lulejka, mocno podrażniony jej uwagami. – Czyż myœli, że bez jej przestróg nie potrafię dotrzymać raz danego słowa? Czy sšdzi, żenie potrafię stać na straży swego honoru? Ta kobieta zaczyna sobie za dużo pozwalać! –Ciszej, ciszej, najdroższy – szepnęła królewna. – Czarna Wróżka mówi to tylko zżyczliwoœci dla ciebie. Wiesz przecież, jak nas kocha i ile zrobiła dla nas. Zapewne Czarna Wróżkš nie dosłyszała mrukliwej uwagi Lulejki, bo właœnie pozostała nieco w tyle i jechała stępa na swym karym kucyku obok poczciwego Bulby,który jechał na niedużym, dobrze spasionym osiołku. Cała armia lubiła go za jego dobre serce, humor i serdecznoœć, z jakš zwracał się do wszystkich. Biedny Bulbo usychał z tęsknoty za Angelikš i nie mógł doczekać się chwili ujrzenia jej. Œnił o niej po nocach i pewien był, że na całym œwiecie nie ma piękniejszej i lepszej nad nišistoty. Naturalnie Czarna Wróżka nie odbierała mu tej złudy, choć wiedziała dobrze, że to właœnie zaczarowana róża czyni Angelikę tak pięknš w jego oczach; przeciwnie nawet, chętnie mówiła z nim o jego żonie i opowiadała mu, jak korzystnie wpłynęły na zmianę przykrego charakteru księżniczki wszystkie nieszczęœcia, jakie spadły na niš w ostatnich czasach. Pragnšcosłodzić Bulbie długš rozłškę z żonš zacnawróżka raz po raz dosiadała laseczki, w jednej minucie robiła sto mil, w następnej była już z powrotem i przynosiła stęsknionemu Bulbie pozdrowienie od Angeliki, czym sprawiała biednemu grubasowi niewymownš radoœć. Zgadujcie teraz, kto oczekiwał nadcišgajšcego orszaku, na ostatnim popasie przed Blombodyngš, w pięknej ksišżęcej karecie? Oto Angelika, która dojrzawszy z daleka Bulbę, jak ptak frunęła ku niemu i rzuciła się w jego ramiona okrywajšc go tysišcznymi pocałunkami. W przelocie zdšżyła jednak dygnšć przed królewskš parš, jak tego wymagał ceremoniał dworski. Dzięki działaniu zaczarowanego pierœcienia Bulbo wydawał się jej wprost czarujšcy, a że i ona przypięła do kapelusika czarodziejskš różę Czarnej Wróżki, więc nie dziw, że wydawała się Bulbie przeœliczna. Po prostu oboje byli sobš zachwyceni. Sute œniadanie czekało już na królewskš parę i jej dwór. W œniadaniu tym wzięli udział: Wielki Kanclerz, feldmarszałek Zerwiłebski, hrabina Gburia-Furia i wiele jeszcze innych panów i pań. Czarna Wróżkasiedziała po lewej stronie króla, naprzeciwBulby i Angeliki. Wszystkie dzwony biły radoœnie z wież koœcielnych, zewszšd dochodziły wiwaty wznoszone na czeœć króla i królowej. Raz po raz rozlegały się wystrzały z armat i moŸdzierzy. Cały naród cieszył się i radował. –Popatrz, Różyczko, co za karykaturę zrobiła z siebie ta stara Gburia-Furia –szepnšł Lulejka. –Nie, naprawdę, ona jest arcykomiczna! Czyœ ty jš zaprosiła na druhnę, kochanko? – żartował. Gburia-Furia siedziała na wprost Lulejki, między arcybiskupem a Wielkim Kanclerzem.Trudno sobie wyobrazić, jak œmiesznie wyglšdała w głęboko wyciętej białej atłasowej sukni, okryta długš, lekkš jak mgła zasłonš, spływajšcš jak œlubny welonz jej głowy zdobnej w misternie nastroszonš fryzurę, na której czubku upięła wianuszek róż. Żółtš, pomarszczonšjej szyję otaczały liczne bezcenne diamenty. Gburia-Furia nie przestawała rzucać spoza wachlarza tak kokieteryjnych spojrzeń ku Lulejce, że młody monarcha z trudem powstrzymywał się od œmiechu. –Jedenasta! – zawołał usłyszawszy jedenaœcie potężnych uderzeń zegara wieżowego w Blombodyndze. – Panie i panowie, jedziemy dalej! Ojcze Biskupie, Wasza Eminencja raczy łaskawie oczekiwaćnas za godzinę w katedrze. –Za godzinę... w katedrze! –westchnęła Gburia-Furia omdlewajšcym głosem i przycisnšwszy jednš rękš serce, drugš wstydliwie zakryła zwiędłš i szpetnš twarzwachlarzem. –Za godzinę będę najszczęœliwszym z ludzi –cišgnšł Lulejka patrzšc tkliwie na zarumienionš Różyczkę. –O panie mój! Och, majestacie mój królewski! – wykrzyknęła Gburia-Furia. – Więc naprawdę zbliża się ta cudowna chwila... – Bogu dzięki, zbliża się – odpowiedział król. –... ten błogosławiony, upragniony i przez długie lata z tęsknotš oczekiwany moment – mówiła dalej Gburia-Furia – który uczyni mnie najdroższš małżonkš twojš, Lulejko! Ach! Ach! Podajcie mi flakonik, słabo mi od zbytku radoœci i szczęœcia! – Co? Waćpani chcesz zostać mojš żonš? – krzyknšł Lulejka. – Jak to, waćpani chcesz poœlubić mojego narzeczonego? – zawołała biedna Różyczka. –Oszalała baba! –wzruszył ramionami Lulejka zwracajšc się do zebranych goœci. Na twarzach ich malowały się najróżniejsze uczucia: rozbawienia, niedowierzania, zaskoczenia, a nade wszystko zdumienia... –Ciekawam bardzo, kto ma większe ode mnie prawo do króla? – zaskrzeczała groŸnie Gburia-Furia. –Moœci Kanclerzu Koronny! Wielebna Eminencjo! Oto widzicie przed sobš ufne, kochajšce, niewinne niewieœcie serce, które zwiedzione podstępnymi obietnicami, na wieki oddało się królowi. Czyż wasze wielmożnoœci mogłyby dopuœcić, by serce owo zostało zdradzone i porzucone? Oto jest dowód, że król Lulejka zobowišzał się poœlubić oddanšmu Kunegundę-Gryzeldę dwojga imiona Gburię-Furię, dowód podpisany przez króla własnoręcznie! Zobaczymy, czy sprawiedliwoœć istnieje jeszcze w Paflagonii i czy Jego Królewska Moœć ma kroplę uczciwoœci w żyłach! Bierzcie i czytajcie, dostojni panowie, i orzeknijcie, czy nie mam prawa wołać, że król należy do mnie i tylko do mnie, do Gburii-Furii! Tu ochmistrzyni szybkim ruchem podsunęła Jego Eminencji tę samš ćwiartkę pergaminu, którš Lulejka podpisał w dzień przybycia Bulby na dwór króla Walorozy, sšdzšc, iż podpisuje listę na jakšœ kwestę dobroczynnš. Przypominacie sobie zapewne,że Gburia-Furia miała w kieszeni czarodziejskš obršczkę, wyrzuconš przez Angelikę, a Lulejka wypił wówczas, niestety, trochę za dużo szampańskiego wina. Stary arcybiskup ujšł końcami palców podany mu papier i nałożywszy złote okulary na czcigodny swój nos, odczytał głoœno: „My, z Bożej łaski jedyny syn i następca nieboszczyka króla Seriozo, władcy państwa paflagońskiego, œlubujemyniniejszym i ręczymy słowem rycerskim pojšć za żonę najmilszš sercu Naszemu, czcigodnš, słodkš i cnotliwš KunegundęGryzeldę, dwojga imion hrabinę Gburię-Furię, wdowę po nieboszczyku Antonim Gburiano.” – Hm!! – chrzšknšł arcybiskup – zawszeć to dokument jest dokumentem... –Bah! – zaprotestował żywo Wielki Kanclerz Koronny – pismo niniejsze nie jestpismem Najjaœniejszego Pana. – (Trzeba wam wiedzieć, że Lulejka poczynił ogromnepostępy w kaligrafii na uniwersytecie studentopolitańskim i daleko ładniej pisał teraz aniżeli przed rokiem.) –Czy to twoje pismo, Lulejko? – odezwała się niespodziewanie Czarna Wróżka i surowy wzrok swój utkwiła w obliczu młodego króla. –M... m... moje – wyjškał Lulejka. –Ale nie mogę sobie przypomnieć, żebym kiedykolwiek coœ podobnego podpisał na serio. To chyba żart jakiœ niewczesny albo podstęp okrutny. Mów, poczwaro, czego żšdasz w zamian za ten œwistek papieru? Prędzej, sole trzeŸwišce! Jej Królewska Moœć mdleje! – Utopić wiedŸmę przeklętš! – Spalić czarownicę!! – Zadławić tę gadzinę! wykrzyknęli jednogłoœnie zapalczywy Paliwoda, wierny Bałaguła i popędliwy marszałek Zerwiłebski. Ale Gburia-Furia uwiesiła się na szyi arcybiskupa. –Sprawiedliwoœci! – darła się tak przenikliwie, że głos jej zagłuszał wszystkich. Damy dworu wyniosły zemdlonšRóżyczkę i odeszły do bocznej komnaty. Trudno wypowiedzieć, jak bolesnym spojrzeniem pożegnał Lulejka swoje ukochanie, swój promyk słoneczny, który teraz zniknšł mu z oczu, i jak wzdrygnšł się usłyszawszy tuż nad uchem skrzek Gburii-Furii domagajšcej się „sprawiedliwoœci”. –Czy nie zrzekłabyœ się, waćpani, tego dokumentu za sumę, którš Mrukiozo skradłmemu ojcu? Jest tam około dwustu milionów i coœ niecoœ drobnymi – powiedział Lulejka. – Ciebie mieć pragnę i pienišdze twoje!! – odparła Gburia--Furia. – Dodam waćpani jeszcze wszystkie klejnoty królewskie!! – wołał Lulejka. –Ustroję się w nie, by œwiecić jak gwiazda przy boku mego królewskiego małżonka – odpowiedziała Gburia-Furia. –Oddam waćpani połowę, trzy czwarte, pięć szóstych i dziewiętnaœcie dwudziestychmego królestwa! – krzyczał Lulejka w najwyższym podnieceniu. –Och, czymże mi Europa cała bez ciebie, oblubieńcze mój królewski! – pisnęła stara wiedŸma i rzuciwszy się na klęczki przed młodym królem, przywarła zwiędłymi ustami do jego ręki. –Nigdy, przenigdy nie ożenię się z waćpaniš! Raczej wyrzeknę się korony królewskiej! – wołał Lulejka wydzierajšc dłoń swojš z koœcistych palców ochmistrzyni. Ale Gburia-Furia uwiesiła się na niej całym ciężarem. –Będziemy żyli jak dwa gołšbki – gruchała czule. – Mam własne œrodki utrzymania, a zresztš z tobš będzie dobrze twojej Gburci nawet w chatce pustelnika. Lulejka zdawał się tracić zmysły z bezsilnej wœciekłoœci. –Wróżko, Czarna Wróżko, ratuj mnie! –jęknšł wycišgajšc błagalnie dłonie ku matce chrzestnej. – Ja nie chcę! Ja nie mogę poœlubić tej poczwary! –Czyż myœli, że bez jej przestróg nie potrafię dotrzymać raz danego słowa? Czy sšdzi, że nie potrafię stać na straży swegohonoru? – odpowiedziała Czarna Wróżka mierzšc Lulejkę zimnym, przenikliwym wzrokiem. Lulejka zadrżał usłyszawszy własne słowa pełne pychy i zarozumiałoœci. Czuł, że zgubiony jest bez ratunku, skoro wiernajego przyjaciółka i opiekunka odpycha go odsiebie. Nie mogšc znieœć wyrazu pogardy bijšcego z oczu Czarnej Wróżki Lulejka przymknšł powieki i bez sił oparł się o œcianę. –Dosyć! – przemówił wreszcie tak okropnym głosem, że wszyscy obecni się wzdrygnęli. –Eminencjo, Wróżka ta wyniosła mnie na szczyt najwyższego szczęœcia, by potem zepchnšć mnie w otchłań rozpaczy. Ale nigdy nikt nie będzie mógł powiedzieć, że król Lulejka nie umie dotrzymać danego słowa! Proszę, Eminencjo, œpiesz do katedry! Powstań, hrabino, niech cię do ołtarza powiodę! Żegnaj mi na wieki, Różyczko moja umiłowana! Lulejka twój spełni powinnoœć swojš, a potem zginie! –Panie mój –pisnęła Gburia-Furia podskakujšc z uciechy jak podlotek – wiedziałam, że serce twe mnie nie zawiedzie, czułam, że mój wybrany jest człowiekiem honoru, godnym pani swego serca, Kunegundy-Gryzeldy Gburii-Furii. Prędko, wsiadajcie do karoc, dostojne paniei dostojni panowie! Co koń wyskoczy jedŸmydo koœcioła. Nie mów o œmierci, Lulejko mój, za parę dni zapomnisz o tej zalotnej pokojówce i żyć będziesz dla żonki swojej, dla swojej Gburci-Furci. Kundusia twoja chce być żonkš twojš ukochanš, a nie wdowš po tobie, drogi mój panie i kochanku!Bezczelna baba uwiesiła się u ramienia nieszczęsnego Lulejki i podrygujšc w swojej białej atłasowej sukni, wskoczyła do tej samej karety, która stała w pogotowiu, by Lulejkę i Różyczkę zawieŸć do koœcioła. W tej chwili zagrzmiały wystrzały z armat i moŸdzierzy, z wieżyc zagrano triumfalne hejnały. Dziatwa szkolna słała kwiaty pod stopy królewskiejpary. Lulejka siedział nieruchomy jak głaz w głębi złocistej karocy. Za to Gburia-Furia wychylała się raz po raz i kłaniała na wszystkie strony, wyszczerzajšc w szkaradnym uœmiechu popróchniałe zęby. Wstręt po prostu brał patrzeć na to czupiradło. ROZDZIAŁ DZIEWIĘTNASTY Wszystko dobre, co się dobrze kończy Różne koleje losu, jakie przechodziła od kolebki królewna Różyczka, wyrobiły w niejnadzwyczajny hart duszy i siłę panowania nad sobš. Dzięki cudownej esencji, którš Czarna Wróżka natarła jej skronie, królewna wkrótce otrzšsnęła się z omdlenia, ale nie zaczęła szlochać ani włosów rwać na głowie, ani sukien drzeć na strzępy, jak by uczyniło na jej miejscu bardzo wiele dam; o nie –Różyczka pamiętała o tym, że powinna zawsze œwiecić przykładem męstwa i zaparcia się siebie. Więc choć Lulejka droższy jej był nad życie własne, królewna postanowiła usunšć się, by mu ułatwić spełnienie danej obietnicy. Biedne dziewczę gotowało się pogrzebać własnš dolę i szczęœcie dla ocalenia honoru ukochanego. –Wiem, że żonš jego zostać mi nie wolno, ale i to wiem, że nigdy nie przestanę go kochać –mówiła do Czarnej Wróżki. –Poœpieszę do katedry, żeby być œwiadkiemœlubu Lulejki z hrabinš, i z całej duszy złożę im życzenia szczęœcia i pomyœlnoœci. Potem wrócę do domu, rozejrzę się w skarbach i klejnotach, bo zapewne znajdzie się niejedno, czym bym mogła zrobić przyjemnoœć przyszłej królowej Paflagonii... Pamiętam z lat dziecinnych, że krymtatarskie brylanty œlubne uchodziły za najpiękniejsze w œwiecie, a ja już nigdy niewłożę ich na siebie. Będę żyć i umrę dziewicš, a gdy uczuję, że koniec mego życia nadchodzi, Lulejce tron i koronę przekażę w puœciŸnie. Spieszmy teraz na œlub jego, droga Wróżko, bo chciałabym go zobaczyć po raz ostatni. A potem... potem powrócę do swego państwa, w którym pozostanę już na zawsze. Czarna Wróżka przycisnęła biedne dziewczštko do swojej piersi i ucałowała je z nieopisanš tkliwoœciš, po czym przemieniła laseczkę swojš w czwórkę przeœlicznych koni, zaprzężonych do wspaniałego powozu z siedzšcym na koŸle stangretem, i w dwóch lokai odzianych w pięknš liberię. Do powozu tego wsiadła wraz z Różyczkš, a za nimi wskoczyli zaproszeni przez Czarnš Wróżkę Bulbo i Angelika. Poczciwy Bulbo był tak wzruszony niespodziewanym nieszczęœciem Różyczki, że szlochał jak dziecko, nie mogšc się w żalu utulić. Różyczkę wzruszył serdecznie ten objaw współczucia zacnego chłopaka, mianowała go więc na poczekaniu wielkim księciem w państwie krymtatarskim i przyrzekła przywrócić mu zdobyte przez Lulejkę prowincje i prywatne dobra króla Padelli. Czwórka Czarnej Wróżki leciała jak wicher i wkrótce przywiozła weselnych goœci do Blombodyngi. W Paflagonii istniał zwyczaj zobowišzujšcy nowożeńców do podpisania intercyzy œlubnej w obecnoœci dwóch urzędników państwowych jeszcze przed zawarciem œlubu w koœciele. Wielki Kanclerz, premier, burmistrz Blombodyngi i pierwsi paflagońscy panowie mieli być œwiadkami œlubu Lulejki. Jak wiecie już, kapitan Zerwiłebski kazał przed kilku zaledwie dniami przemalować i odœwieżyć pałac królewski. W żaden sposóbnie mogła się więc w nim odbyć ceremonia œlubna i trzeba było udać się do zamku, w którym niegdyœ mieszkał Walorozo z żonš swojš i małš Angelikš, zanim przywłaszczył sobie tron królewski. Orszak weselny skierował się więc ku zamkowi. Panowie i panie wysiedli z karoc i powozów i w pozach pełnych szacunku stanęli w dwóch szeregach, tworzšc przejœcie dla pary królewskiej. Biedna Różyczka wysiadła również i stała bledziutka jak płatek jaœminu, jednš rękš opierajšc się na ramieniu Bulby, drugš o poręcz schodów. Biedactwo czekało na ukazanie się Lulejki, by ostatnim pożegnać go spojrzeniem. Czarna Wróżka, niezbadanš jak zwykle mocš, wymknęła się przez okienko karocy iprzeleciawszy ponad wszystkimi, stała już u drzwi wejœciowych w chwili, gdy Lulejka,blady, jakby szedł na stracenie, zaczšł wstępować na schody z uwieszonš u jego ramienia siwowłosš pannš młodš, hrabinš Gburiš-Furiš. Lulejka spojrzał ponuro na stojšcš przed nim Czarnš Wróżkę; był do głębi na niš rozżalony i nie mógł jej darować, że jeszcze w tej chwili przyszła szydzić z jego niedoli. uwagi, bo w gruncie rzeczy ľA´48ŞjxΤŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř ÎxÎ đj° ´ @”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żL0Ę cMú i˙˙–Precz z drogi! –zawołała Gburia-Furia mierzšc pogardliwym spojrzeniem Czarnš Wróżkę. –Szczególniejsze zamiłowanie masz, waćpani, do wtykania swego nosa tam, gdzie nikt cię o to nie prosi. –Czy trwasz w zamiarze poœlubienia tego nieszczęœliwego młodzieńca? – zapytała Czarna Wróżka. –Czy trwam? A to mi doskonałe! Pewnie, żetrwam, a waćpani nic do tego! Wypraszam sobie, żebyœ waćpani mówiła do królowej Paflagonii „ty”, jak do jakiej pierwszej lepszej... – Nie chcesz przyjšć pieniędzy w zamian za zrzeczenie się praw do niego?? – Nie. –Nie chcesz go zwolnić z przyrzeczenia, choć wiesz dobrze, że oszukałaœ go dajšc mu je do podpisania? –Ha, bezwstydna! Hej, służba! Wyrzucić precz tę zuchwałš babę! – wrzasnęła rozwœcieczona Gburia-Furia. Na jej skinienie dwóch pachołków skoczyło, by spełnić rozkaz, ale jeden ruch czarnoksięskiej laseczki odrzucił ich dalekoi unieruchomił, jakby zamienili się w figurykamienne. –Więc nie przyjmiesz żadnego odszkodowania, Gburio-Furio, i nie zwróciszLulejce sfałszowanego dokumentu? –wykrzyknęła z nie opisanš mocš Czarna Wróżka. –Strzeż się, bo pytam po raz ostatni! – Nie zwrócę!! – zaskrzeczała Gburia-Furiatupišc nogami z wœciekłoœci. – Nie zwrócę!Nie chcę pieniędzy, tylko męża! Męża! Męża!–Więc ja ci zwracam twojego męża! –wykrzyknęła Czarna Wróżka i postšpiwszyo krok, położyła prawš dłoń na nosie metalowej ršczki od dzwonka, mówišc: Hej, Gburiano! Woła żonka, Wstań i wracaj do przedsionka! I –o dziwo! Pod dotknięciem Czarnej Wróżkimosiężny nos ršczki zaczšł wydłużać się i pęcznieć, szeroka gęba rozwarła się jeszcze szerzej i nagle wydała tak potężnyryk, że wszyscy wstrzšsnęli się z przestrachu. Oczy łypały na prawo i lewo jak żywe, cienkimi ršczkami i nóżkami wstrzšsał raz po raz skurcz i w oczach obecnych zamieniły się one w grube łydki i ogromne, niezgrabne łapy ludzkie. Jeszcze chwila, a ršczka od dzwonka nabrzmiała ażdo rozmiarów olbrzymiego sługusa, odzianego w żółtš liberię, a majšcego najmniej szeœć stóp wzrostu. Œruby, którymi ršczka od dzwonka była przymocowana, z brzękiem padły na kamienne schody i Antoni Gburiano, odczarowany nareszcie po przeszło dwudziestu latach ciężkiej pokuty, ukazał się na progu zamku we własnej swej okazałej osobie. –Jaœnie państwa nie ma w domu! – huknšł jak przed dwudziestu laty tubalnym, gburowatym głosem. Na widok zmartwychwstałego niespodziewanie małżonka hrabina Gburia-Furia zacharczała okropnie: „A-a-ach!...”, i padła zemdlona na ziemię. Ale nikt się nie troszczył o niš, bo wszystkich ogarnšł szał radoœci; słychać było tylko okrzyki: „Wiwat! Niech żyjš! ”, „Niech żyjš król i królowa Różyczka!”, „Wiwat! Niech żyje Czarna Wróżka!”, „Nie,to było cudowne!”, „Jak żyję, nic podobnego nie widziałem!”, „Wiwat! Wiwat! Wiwat!” Wszystkie dzwony biły, strzelano ze wszystkich armat i moŸdzierzy, uciecha była, że aż ha! Bulbo œciskał każdego, kto mu się nawinšł pod rękę. Wielki Kanclerz wyrzucał w górę perukę swojš, upudrowanš odœwiętnie, i wyskakiwał, jakby mu pištej klepki brakowało. Ksišżę Zerwiłebski chwycił wpół Jego Eminencję arcybiskupa i z wielkiej radoœci wywijał z nim dziarskiego oberka. A Lulejka? Domyœlacie się sami, co czynił: porwał w ramiona Różyczkę i pocałował jš nie jeden, dwa, pięć, dziesięć, ale może z dziesięć tysięcy razy! Wierzcie mi jednak, że nikt mu tego nie wzišł za złe. Jeszcze chwila – i pochylony w kornym ukłonie Antoni Gburiano rozwarł, jak przeddwudziestu laty, drzwi przed królewskš parš, i wszyscy weszli do zamku, gdzie spisano intercyzę œlubnš, a potem udali się do koœcioła, gdzie odbył się uroczysty œlubkróla paflagońskiego Lulejki z królewnš krymtatarskš Różyczkš. A potem Czarna Wróżka uniosła się na czarnoksięskiej laseczce ponad obłoki i nigdy już nie ujrzano jej w Paflagonii. KONIEC ----------Konwersja: rpg6@go2. pl wyglšdała w głęboko wyciętej białej atłasowej sukni, okryta długš, lekkš jak mgła zasłonš, spływajšcš jak œlubny welonz jej głowy zdobnej w misternie nastroszonš fryzurę, na której czubku upięła wianuszek róż. Żółtš, pomarszczonšjej szyję otaczały liczne bezcenne diamenty. Gburia-Furia nie przestawała rzucać spoza wachlarza tak kokieteryjnych spojrzeń ku Lulejce, że młody monarcha z trudem powstrzymywał się od œmiechu. –Jedenasta! – zawołał usłyszawszy jedenaœcie potężnych uderzeń zegara wieżowego w Blombodyndze. – Panie i panowie, jedziemy dalej! Ojcze Biskupie, Wasza Eminencja raczy łaskawie oczekiwaćnas za godzinę w katedrze. –Za godzinę... w katedrze! –westchnęła Gburia-Furia omdlewajšcym głosem i przycisnšwszy jednš rękš serce, drugš wstydliwie zakryła zwiędłš i szpetnš twarzwachlarzem. –Za godzinę będę najszczęœliwszym z ludzi –cišgnšł Lulejka patrzšc tkliwie na zarumienionš Różyczkę. –O panie mój! Och, majestacie mój królewski! – wykrzyknęła Gburia-Furia. – Więc naprawdę zbliża się ta cudowna chwila... – Bogu dzięki, zbliża się – odpowiedział król. –... ten błogosławiony, upragniony i przez długie lata z tęsknotš oczekiwany moment – mówiła dalej Gburia-Furia – który uczyni mnie najdroższš małżonkš twojš, Lulejko! Ach! Ach! Podajcie mi flakonik, słabo mi od zbytku radoœci i szczęœcia! – Co? Waćpani chcesz zostać mojš żonš? – krzyknšł Lulejka. – Jak to, waćpani chcesz poœlubić mojego narzeczonego? – zawołała biedna Różyczka. –Oszalała baba! –wzruszył ramionami Lulejka zwracajšc się do zebranych goœci. Na twarzach ich malowały się najróżniejsze uczucia: rozbawienia, niedowierzania, zaskoczenia, a nade wszystko zdumienia... –Ciekawam bardzo, kto ma większe ode mnie prawo do króla? – zaskrzeczała groŸnie Gburia-Furia. –Moœci Kanclerzu Koronny! Wielebna Eminencjo! Oto widzicie przed sobš ufne, kochajšce, niewinne niewieœcie serce, które zwiedzione podstępnymi obietnicami, na wieki oddało się królowi. Czyż wasze wielmożnoœci mogłyby dopuœcić, by serce owo zostało zdradzone i porzucone? Oto jest dowód, że król Lulejka zobowišzał się poœlubić oddanšmu Kunegundę-Gryzeldę dwojga imiona Gburię-Furię, dowód podpisany przez króla własnoręcznie! Zobaczymy, czy sprawiedliwoœć istnieje jeszcze w Paflagonii i czy Jego Królewska Moœć ma kroplę uczciwoœci w żyłach! Bierzcie i czytajcie, dostojni panowie, i orzeknijcie, czy nie mam prawa wołać, że król należy do mnie i tylko do mnie, do Gburii-Furii! Tu ochmistrzyni szybkim ruchem podsunęła Jego Eminencji tę samš ćwiartkę pergaminu, którš Lulejka podpisał w dzień przybycia Bulby na dwór króla Walorozy, sšdzšc, iż podpisuje listę na jakšœ kwestę dobroczynnš. Przypominacie sobie zapewne,że Gburia-Furia miała w kieszeni czarodziejskš obršczkę, wyrzuconš przez Angelikę, a Lulejka wypił wówczas, niestety, trochę za dużo szampańskiego wina. Stary arcybiskup ujšł końcami palców podany mu papier i nałożywszy złote okulary na czcigodny swój nos, odczytał głoœno: „My, z Bożej łaski jedyny syn i następca nieboszczyka króla Seriozo, władcy państwa paflagońskiego, œlubujemyniniejszym i ręczymy słowem rycerskim pojšć za żonę najmilszš sercu Naszemu, czcigodnš, słodkš i cnotliwš KunegundęGryzeldę, dwojga imion hrabinę Gburię-Furię, wdowę po nieboszczyku Antonim Gburiano.” – Hm!! – chrzšknšł arcybiskup – zawszeć to dokument jest dokumentem... –Bah! – zaprotestował żywo Wielki Kanclerz Koronny – pismo niniejsze nie jestpismem Najjaœniejszego Pana. – (Trzeba wam wiedzieć, że Lulejka poczynił ogromnepostępy w kaligrafii na uniwersytecie studentopolitańskim i daleko ładniej pisał teraz aniżeli przed rokiem.) –Czy to twoje pismo, Lulejko? – odezwała się niespodziewanie Czarna Wróżka i surowy wzrok swój utkwiła w obliczu młodego króla. –M... m... moje – wyjškał Lulejka. –Ale nie mogę sobie przypomnieć, żebym kiedykolwiek coœ podobnego podpisał na serio. To chyba żart jakiœ niewczesny albo podstęp okrutny. Mów, poczwaro, czego żšdasz w zamian za ten œwistek papieru? Prędzej, sole trzeŸwišce! Jej Królewska Moœć mdleje! – Utopić wiedŸmę przeklętš! – Spalić czarownicę!! – Zadławić tę gadzinę! wykrzyknęli jednogłoœnie zapalczywy Paliwoda, wierny Bałaguła i popędliwy marszałek Zerwiłebski. Ale Gburia-Furia uwiesiła się na szyi arcybiskupa. –Sprawiedliwoœci! – darła się tak przenikliwie, że głos jej zagłuszał wszystkich. Damy dworu wyniosły zemdlonšRóżyczkę i odeszły do bocznej komnaty. Trudno wypowiedzieć, jak bolesnym spojrzeniem pożegnał Lulejka swoje ukochanie, swój promyk słoneczny, który teraz zniknšł mu z oczu, i jak wzdrygnšł się usłyszawszy tuż nad uchem skrzek Gburii-Furii domagajšcej się „sprawiedliwoœci”. –Czy nie zrzekłabyœ się, waćpani, tego dokumentu za sumę, którš Mrukiozo skradłmemu ojcu? Jest tam około dwustu milionów i coœ niecoœ drobnymi – powiedział Lulejka. – Ciebie mieć pragnę i pienišdze twoje!! – odparła Gburia--Furia. – Dodam waćpani jeszcze wszystkie klejnoty królewskie!! – wołał Lulejka. –Ustroję się w nie, by œwiecić jak gwiazda przy boku mego królewskiego małżonka – odpowiedziała Gburia-Furia. –Oddam waćpani połowę, trzy czwarte, pięć szóstych i dziewiętnaœcie dwudziestychmego królestwa! – krzyczał Lulejka w najwyższym podnieceniu. –Och, czymże mi Europa cała bez ciebie, oblubieńcze mój królewski! – pisnęła stara wiedŸma i rzuciwszy się na klęczki przed młodym królem, przywarła zwiędłymi ustami do jego ręki. –Nigdy, przenigdy nie ożenię się z waćpaniš! Raczej wyrzeknę się korony królewskiej! – wołał Lulejka wydzierajšc dłoń swojš z koœcistych palców ochmistrzyni. Ale Gburia-Furia uwiesiła się na niej całym ciężarem. –Będziemy żyli jak dwa gołšbki – gruchała czule. – Mam własne œrodki utrzymania, a zresztš z tobš będzie dobrze twojej Gburci nawet w chatce pustelnika. Lulejka zdawał się tracić zmysły z bezsilnej wœciekłoœci. –Wróżko, Czarna Wróżko, ratuj mnie! –jęknšł wycišgajšc błagalnie dłonie ku matce chrzestnej. – Ja nie chcę! Ja nie mogę poœlubić tej poczwary! –Czyż myœli, że bez jej przestróg nie potrafię dotrzymać raz danego słowa? Czy sšdzi, że nie potrafię stać na straży swegohonoru? – odpowiedziała Czarna Wróżka mierzšc Lulejkę zimnym, przenikliwym wzrokiem. Lulejka zadrżał usłyszawszy własne słowa pełne pychy i zarozumiałoœci. Czuł, że zgubiony jest bez ratunku, skoro wiernajego przyjaciółka i opiekunka odpycha go odsiebie. Nie mogšc znieœć wyrazu pogardy bijšcego z oczu Czarnej Wróżki Lulejka przymknšł powieki i bez sił oparł się o œcianę. –Dosyć! – przemówił wreszcie tak okropnym głosem, że wszyscy obecni się wzdrygnęli. –Eminencjo, Wróżka ta wyniosła mnie na szczyt najwyższego szczęœcia, by potem zepchnšć mnie w otchłań rozpaczy. Ale nigdy nikt nie będzie mógł powiedzieć, że król Lulejka nie umie dotrzymać danego słowa! Proszę, Eminencjo, œpiesz do katedry! Powstań, hrabino, niech cię do ołtarza powiodę! Żegnaj mi na wieki, Różyczko moja umiłowana! Lulejka twój spełni powinnoœć swojš, a potem zginie! –Panie mój –pisnęła Gburia-Furia podskakujšc z uciechy jak podlotek – wiedziałam, że serce twe mnie nie zawiedzie, czułam, że mój wybrany jest człowiekiem honoru, godnym pani swego serca, Kunegundy-Gryzeldy Gburii-Furii. Prędko, wsiadajcie do karoc, dostojne paniei dostojni panowie! Co koń wyskoczy jedŸmydo koœcioła. Nie mów o œmierci, Lulejko mój, za parę dni zapomnisz o tej zalotnej pokojówce i żyć będziesz dla żonki swojej, dla swojej Gburci-Furci. Kundusia twoja chce być żonkš twojš ukochanš, a nie wdowš po tobie, drogi mój panie i kochanku!Bezczelna baba uwiesiła się u ramienia nieszczęsnego Lulejki i podrygujšc w swojej białej atłasowej sukni, wskoczyła do tej samej karety, która stała w pogotowiu, by Lulejkę i Różyczkę zawieŸć do koœcioła. W tej chwili zagrzmiały wystrzały z armat i moŸdzierzy, z wieżyc zagrano triumfalne hejnały. Dziatwa szkolna słała kwiaty pod stopy królewskiejpary. Lulejka siedział nieruchomy jak głaz w głębi złocistej karocy. Za to Gburia-Furia wychylała się raz po raz i kłaniała na wszystkie strony, wyszczerzajšc w szkaradnym uœmiechu popróchniałe zęby. Wstręt po prostu brał patrzeć na to czupiradło. ROZDZIAŁ DZIEWIĘTNASTY Wszystko dobre, co się dobrze kończy Różne koleje losu, jakie przechodziła od kolebki królewna Różyczka, wyrobiły w niejnadzwyczajny hart duszy i siłę panowania nad sobš. Dzięki cudownej esencji, którš Czarna Wróżka natarła jej skronie, królewna wkrótce otrzšsnęła się z omdlenia, ale nie zaczęła szlochać ani włosów rwać na głowie, ani sukien drzeć na strzępy, jak by uczyniło na jej miejscu bardzo wiele dam; o nie –Różyczka pamiętała o tym, że powinna zawsze œwiecić przykładem męstwa i zaparcia się siebie. Więc choć Lulejka droższy jej był nad życie własne, królewna postanowiła usunšć się, by mu ułatwić spełnienie danej obietnicy. Biedne dziewczę gotowało się pogrzebać własnš dolę i szczęœcie dla ocalenia honoru ukochanego. –Wiem, że żonš jego zostać mi nie wolno, ale i to wiem, że nigdy nie przestanę go kochać –mówiła do Czarnej Wróżki. –Poœpieszę do katedry, żeby być œwiadkiemœlubu Lulejki z hrabinš, i z całej duszy złożę im życzenia szczęœcia i pomyœlnoœci. Potem wrócę do domu, rozejrzę się w skarbach i klejnotach, bo zapewne znajdzie się niejedno, czym bym mogła zrobić przyjemnoœć przyszłej królowej Paflagonii... Pamiętam z lat dziecinnych, że krymtatarskie brylanty œlubne uchodziły za najpiękniejsze w œwiecie, a ja już nigdy niewłożę ich na siebie. Będę żyć i umrę dziewicš, a gdy uczuję, że koniec mego życia nadchodzi, Lulejce tron i koronę przekażę w puœciŸnie. Spieszmy teraz na œlub jego, droga Wróżko, bo chciałabym go zobaczyć po raz ostatni. A potem... potem powrócę do swego państwa, w którym pozostanę już na zawsze. Czarna Wróżka przycisnęła biedne dziewczštko do swojej piersi i ucałowała je z nieopisanš tkliwoœciš, po czym przemieniła laseczkę swojš w czwórkę przeœlicznych koni, zaprzężonych do wspaniałego powozu z siedzšcym na koŸle stangretem, i w dwóch lokai odzianych w pięknš liberię. Do powozu tego wsiadła wraz z Różyczkš, a za nimi wskoczyli zaproszeni przez Czarnš Wróżkę Bulbo i Angelika. Poczciwy Bulbo był tak wzruszony niespodziewanym nieszczęœciem Różyczki, że szlochał jak dziecko, nie mogšc się w żalu utulić. Różyczkę wzruszył serdecznie ten objaw współczucia zacnego chłopaka, mianowała go więc na poczekaniu wielkim księciem w państwie krymtatarskim i przyrzekła przywrócić mu zdobyte przez Lulejkę prowincje i prywatne dobra króla Padelli. Czwórka Czarnej Wróżki leciała jak wicher i wkrótce przywiozła weselnych goœci do Blombodyngi. W Paflagonii istniał zwyczaj zobowišzujšcy nowożeńców do podpisania intercyzy œlubnej w obecnoœci dwóch urzędników państwowych jeszcze przed zawarciem œlubu w koœciele. Wielki Kanclerz, premier, burmistrz Blombodyngi i pierwsi paflagońscy panowie mieli być œwiadkami œlubu Lulejki. Jak wiecie już, kapitan Zerwiłebski kazał przed kilku zaledwie dniami przemalować i odœwieżyć pałac królewski. W żaden sposóbnie mogła się więc w nim odbyć ceremonia œlubna i trzeba było udać się do zamku, w którym niegdyœ mieszkał Walorozo z żonš swojš i małš Angelikš, zanim przywłaszczył sobie tron królewski. Orszak weselny skierował się więc ku zamkowi. Panowie i panie wysiedli z karoc i powozów i w pozach pełnych szacunku stanęli w dwóch szeregach, tworzšc przejœcie dla pary królewskiej. Biedna Różyczka wysiadła również i stała bledziutka jak płatek jaœminu, jednš rękš opierajšc się na ramieniu Bulby, drugš o poręcz schodów. Biedactwo czekało na ukazanie się Lulejki, by ostatnim pożegnać go spojrzeniem. Czarna Wróżka, niezbadanš jak zwykle mocš, wymknęła się przez okienko karocy iprzeleciawszy ponad wszystkimi, stała już u drzwi wejœciowych w chwili, gdy Lulejka,blady, jakby szedł na stracenie, zaczšł wstępować na schody z uwieszonš u jego ramienia siwowłosš pannš młodš, hrabinš Gburiš-Furiš. Lulejka spojrzał ponuro na stojšcš przed nim Czarnš Wróżkę; był do głębi na niš rozżalony i nie mógł jej darować, że jeszcze w tej chwili przyszła szydzić z jego niedoli. uwagi, bo w gruncie rzeczy ľA´48ŞjxΤŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř ÎxÎ đj° ´ @”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż”üżN¸÷ż@,ŞjI_÷ż@