ĺbkŃÉ˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙őđGî’ŕGđ@îŕ@>ŕBđEîoŕEńŮő>ŕB>RŕG>˙ęÁńŮ˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙ĂUÎíffĚ sƒ ˆ‰ÜĚnćÝÝٙťťgcněĚÝܙŸťš3>CLAS WAMPIR €0035ŽŐ˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙Copyright (C)2000-2001 Pat Crowe. This Book Reader was distributed solely for the reading of classic books which are out of copyright. Program extends to address 3fffh. No responsibilty can be accepted for any breach of copyright nor for any other matter involved with material above this address. This material will have been added by a user of this program and not the author of this program. Please address any enquiries concerning breach of copyright or any other concerns, to that third party. óÍĆ>˙ęŔúPę ŔúQęŔ1ţ˙Íb͛ >ęa>ŕ&>ę Ŕ>˙ę ŔÍđ͜Í:Í\ÍćÍóÍ ÍBÍS ú‚˙§(Ţú ŔOÍŕ>ęŔͧ ÍÓ ÍŽ Íż ÍÓ ÍŽ ÍG ÍÓ ÍŽ úQęŔÍ|ÍĹÍr>ęÁ>xŕE>@ŕAŻŕ>ŕ˙>Óŕ@űÍ ÍvúÁˇ(ńŻęÁ́Ë VËw cËoÂÄËgÂŐË_ 9ËW -ËO ËG Ăú Ŕ<ţ >OÍŕĂú Ŕ<ţ >OÍłĂÍ ĂÍS ĚĹĂú Ŕţ(ţ(ţ(#ú Ŕţ("ţ(*ţ( *Í/ĂÍĹĂÍËĂ͘ĂÍ^ĂÍ÷ĂÍĂÍ#Ăú Ŕ=ţ˙ >OÍ|Ăú Ŕ<ţ >OÍ|Ă!>w# űÉ!6# ú6˙#6# öÉ! 6˙#6# ö6# úÉÍB͜ÍĹÉú ŔţČÍw Í ÍÓ úÁO> ‘O͜úÁOÍŽ úÁ<ţ 8>ęÁÉú Ŕţ ú ŔGÍ3 8 ř Í3 8 řÍ#@Íw  Í  úÍÓ úÁţ(=> ęÁúÁO> ‘ţ >O͜úÁOÍŽ ú Ŕţ 0<ę ŔÉú ŔţČŐĹúÁO ú Ŕţ ͟ Íw Í ÍÓ ÍŽ yţ  Ü{ę ŔÁŃÉĹú Ŕţ ú ŔĆ GÍ3  úÍ3  úúÁO Íw Í ÍÓ ÍŽ yţ  é> ę ŔÁÉ>ę Ŕ>ęÁ>ęŔę!>ęA!@}ęŔ|ęŔÍŃ!ĐŔ*§ úaŔ*§ úúŔOúŔG>š >¸ >>ęŔÉ>ęŔę!>ęA!@}ęŔ|ęŔÍ- űÍŃúŔ=ęŔ Í3  úÍĹÉÍ-(ÍŃ>ęŔúŔć€(ěÍĹÉÍŃ>ęŔúŔć€Ę˜ÍĹÉ Í3  úÍuĘ,ÍŃúŔţÂúŔţĘ#>ę Ŕ>ęŔúŔć€(ÖÍĹÉĺŐĹúŔoúŔg #F+NxĄ<(,xą úŔęŔ͡ ÍÓ ÍŽ úQęŔ>ęŔ$úŔţ(>ęŔÍŻ ÍÓ ÍŽ úQęŔ>ęŔÁŃáÉĺŐĹú Ŕţ˙(!В@§(=ůÍ3 yę Ŕ!В@y§( řÍ3 ÁŃáÉĺŐĹyę Ŕ>ęŔÍG ÍÓ ÍŽ úQęŔú ŔO>˙ę ŔÍ|ÁŃáÉĺŐĹyę Ŕţ(ţ(ţ(ţ( ţ($ţ((!pÍ(!€Í !Í! Í!°Í!ŔÍÁŃáÉÍćĺĹ~î˙" ů ôÁáÉĺŐĹú Ŕ!ů ţ(q! ţ(j!H ţ(c!p ţ(\!˜ ţ(U!Á ţ(N!Ň ţ(G!ę ţ(@! ţ (9!: ţ (2!b ţ (+!Ň &ĺŐĹ!ˆ ĺŐĹ!ŔĺŐĹ!Ú ĺŐĹ!ą ĺŐĹ!aŔ˛Ŕ*§ úÁŃáÉ Przewiń Wers Str. Roz. Wsz Liiku: Rivi Sivu Kapp LopBlättern: Zeil Seit Kapt AlleDéfiler: Ligne Page Chap ToutScrolla: Rad Sida Kap Hela Lista: Linea Pagina Cap. Tutto Blader: Lijn Blad Hfdst Alles Bla: Linje Side Kap Alle Despl.: Línea Página Cap. Todo Mudar: Linha Pagina Cap. Tudo Despl.: Línia Plana Cap. Tot ĺŐĹúŔGúŔ<¸8Í-(ÍŃ>>ę Ŕ7 ęŔ>ę Ŕ§ÁŃá§ÉĺŐĹúŔţÂO úŔţÂO úŔţ(úŔţ ÍuÍŃúŔ>ę Ŕ7 =ęŔ>ę Ŕ§ÁŃáÉĺŐĹúŔG!Đx§(~#§ ÷ô˛Ŕ*§ úÁŃá§ÉĺĹ!€6# xą řÁáÉĺŐĹy!ţ(#!@‘ţ(!€’ţ(!Ŕ“ţ(!€@y§(=ů]T! ÁÍćP* úÍćP* úÍćP* úÍćP* úÁŃáÉ> ę>ęA!  y§( ĺ>""Ŕ " úáúN"úO">ęúŔćęAÉ> ę>ęA!  y§( *GúN¸ 6*GúO¸ .Ŕ * ú>ęúŔę!úŔćęAÍŃ Í3  úÉ> ę>ęA!    ž # ÷őúŔćęAńÉĺŐĹ! Á@6# xą ř!˛Ŕ~#§(Í÷ öÁŃáÉĺĹÖ o&MD)))  0úŔţ( 8 V#F#Í' yţ őzƒ_ÁáÉĺŐĹk&)}ćđo Á ÁĹË!Ë ÁĹ{ć§(Ë8Ë=öxśw#wyśw#wÁŃáÉđ˙ˇŕ˙Íćđ@ćŕ@É>‘ŕ@É>äŕGŕHŕIÉĺŐÍć!`˜Ŕ>đ" üÍćŔ" üŃáÉĺŐ!`˜ y§(=ů> ‘W>ÍćÍ'(Í'(Í'(éőy§ ńń!`˜QÍćÍ'(Í'(Í'(éŃáÉĺĹú‚˙§(,>˙ŕO!˜`>" xą ř€>" xą ř`>" xą ř>ţŕOÁáÉĹw#< ú 6# úÁÉ!˜>"< ű! ˜"< ű!@˜6ń# úÉ!ŕ™ 6ň# ú!š>("< ű! š "< űÉ́Ĺ> ŕđđđđ/ćË7G>ŕđđđđđđđđđđ/ć°Gú€˙¨ ę˙xę€˙>0ŕú˙ÁÉţ(Ż>˙ę‚˙ÉĹ>˙ŕ$ˆ xą ű>ŕ$ÁÉőđ@ć€(đDţ‘ ôńɇ‡‡Ć€ęh˙ióúA˙ć ů*âű ňÉ>€ęh˙ióúA˙ć ů*âű ňÉ>€ęh˙@ióúA˙ć ů*âű ňɇ‡‡Ć€ęj˙kóúA˙ć ů*âű ňÉ>€ęj˙k@óúA˙ć ů*âű ňÉ˙ď=ď=|˙ď=˙˙ď=ď=˙ď=˙˙ď=ď=˙ď=˙˙ď=ď=ŕ˙ď=˙ď=ď=˙ď=ď=ď=ď=<ď=ď˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙MBFONTMonospaced @@@@@@   ŕ ŕ @ŔŔŕ``@€ @€ @ @@  `@@ @@@@@ @ @@ŕ@ @ŕ@ @`@ @@@€€ŕ     ŕ@Ŕ@@@@ŕŕ  @€€ŕŕ  `  ŕ€€  ŕ ŕ€€ŕ Ŕŕ€€ŕ  ŕŕ @@€€ŕ  ŕ  ŕŕ  ŕ ŕ@@ @ @€@ ŕŕ€@ @€ŕ  @@@ŕ ŕŕŕ€ŕŕ  ŕ   Ŕ  Ŕ  Ŕŕ€€€€€ŕŔ     Ŕŕ€€ŕ€€ŕŕ€€ŕ€€€ŕ€€€  ŕ   ŕ   ŕ@@@@@ŕ  ŕ   Ŕ   €€€€€€ŕ ŕ     ŕ      @     @ŕ  ŕ€€€ŕ    Ŕ ŕ  ŕŔ  ŕ€€ŕ ŕŕ@@@@@@      ŕ     @@     ŕ    @      ŕ@@@ŕ @@@€ŕ`@@@@@`€€@@@ ` `@ ŕ@ ŕ ŕ ŕ€€ŕ   ŕŕ€€€ŕ ŕ   ŕŕ ŕ€ŕ`@ŕ@@@@ŕ  ŕ ŕ€€Ŕ    @@@@@@ @€€  Ŕ  @@@@@@  ŕ   Ŕ    ŕ   ŕŕ  ŕ€€ŕ  ŕ Ŕ €€€ŕ€ŕ ŕ@`@@@     ŕ    @   ŕ   @     ŕ ŕŕ @€ŕ @@€@@ @@@@@@@€@@ @@€`€ŕŕŕŕŕŕŕ@ €`€ @ŕ     ŕ@€`@ŕ@@@@Ŕ   @ŕ@@@@@@ŕ@@@ŕ@@ € @€  @ŕ€ŕ ŕ @€@ @ŕ€ŕ ŕŕ     ŕ @ŕ @€ŕ @ŕ @€ŕŕ     ŕ @€@    ŔŔŕŕ`@ŕ@@ @ŕ€ŕ ŕ€@ @€ @ŕ€ŕ ŕŕ     ŕ @ŕ @€ŕ @ŕ @€ŕ@@@@@@@ŕ€€ŕ@€€€ Ŕ€ŕ @ ŕ  ŕ   0@@@@@@ŕ€ŕ ŕ ŕ ŕ€ŕŕ ŕ ŕ @€@ ŕ Ŕŕ€€@ŕ @@€ŕŕ ŕ@ŕ@ŕŔ @€ŕ@@`@Ŕ@@@€ŔŔŔŕ€€       @€Ŕ@Ŕŕ ŕ ŕ ŕ ŕ€@ @€@@@€ ŕ @@@ŕ @ŕŕ`ŕ€ ŕ @ŕ @€ŕ€@ŕ ŕ  @ŕ ŕ @ ŕ ŕ `€ŕ ŕ  ŕ ŕ @ŕ ŕ @ŕ€€€€ŕŕ€€€€ŕ@ €@ŕ€ŕ€ŕ @ŕ€ŕ€ŕŕ€€ŕ€€ŕ  ŕ€ŕ€ŕ€@ŕ@@ŕ @ŕ@@ŕ@ ŕ@@ŕ ŕ@@ŕŔ  ŕ  Ŕ @ ŕŕ  €@ŕ  ŕ@ŕ    ŕ@ ŕ  ŕP ŕ  ŕ ŕ  ŕ @ ŕ  ŕ  ŕ€@   ŕ @   ŕ@    ŕ    ŕ @  @@Ŕ€ŕ ŕ€ŔŔ Ŕ  Ŕ€€@ŕ ŕ ŕ @ŕ ŕ ŕ@ ŕ ŕ ŕP ŕ ŕ ŕ ŕ ŕ ŕ@ŕ ŕ ŕ @ŕ€€€ŕŕ€€ŕ@ €@ŕ ŕ€ŕ @ŕ ŕ€ŕŕ ŕ€ŕ  ŕ ŕ€ŕ€@@@@@@€@@@@@ €€€€ @@@@@ @  ŕ ŕ @ŕ   €@ŕ ŕ @ŕ  ŕ@ ŕ ŕP ŕ ŕ ŕ   ŕ@ŕ@ŕ ŕ ŕ€@  ŕ @  ŕ@   ŕ   ŕ @  ŕ ŕ€€ŕ ŕ€€   ŕ ŕMBFONTVariable pitch €€€€€€  PPřPřPP x ř(đ ŔČ @˜ŕ  @° Đ€€@€€€€€@€@@@@@€@ŕ@ @ŕ@@€Ŕ€ @@@€€@     @@Ŕ@@@@ŕŕ  @€€ŕŕ  `  ŕ€€  ŕ ŕ€€ŕ Ŕŕ€€ŕ  ŕŕ @@€€ŕ  ŕ  ŕŕ  ŕ ŕ€€@@€ @€@ ŔŔ€@ @€ŕ  @@@ŕ ŕŕŕ€ŕŕ  ŕ   Ŕ  Ŕ  Ŕŕ€€€€€ŕŔ     Ŕŕ€€ŕ€€ŕŕ€€ŕ€€€ŕ€€€  ŕ   ŕ   ŕ@@@@@ŕ  ŕ   Ŕ   €€€€€€ŕˆŘ¨ˆˆˆˆˆˆČ¨˜ˆˆŕ     ŕŕ  ŕ€€€ŕ    Ŕ ŕ  ŕŔ  ŕ€€ŕ ŕŕ@@@@@@      ŕ      @ˆˆˆ¨¨¨P   @      ŕ@@@ŕ @@@€ŕŔ€€€€€Ŕ€€@@@ Ŕ@@@@@Ŕ@ ŕ€@ŕ ŕ ŕ€€ŕ   ŕŕ€€€ŕ ŕ   ŕŕ ŕ€ŕ`@ŕ@@@@ŕ  ŕ ŕ€€Ŕ    €€€€€€@@@@@@€€€  Ŕ  €€€€€€€ř¨¨¨¨ŕ    @   @ŕ   Ŕ€ŕ   ` ࠀ€€ŕ€ŕ ŕ€Ŕ€€€Ŕ    ŕ    @ˆ¨¨¨P  @     ŕ ŕŕ @€ŕ @@€@@ €€€€€€€€@@ @@€P ŕŕŕŕŕŕŕ`€€`€€`ŕ     ŕ@€`@ŕ@@@@Ŕ  ¨@ŕ@@@@@@ŕ@@@ŕ@@ € @€P @ŕ€ŕ ŕ @€@ @ŕ€ŕ ŕŕ     ŕ @ŕ @€ŕ @ŕ @€ŕŕ     ŕ@€€@HHŔŔđřP ü\T @ŕ€ŕ ŕ€@ @€ @ŕ€ŕ ŕŕ     ŕ @ŕ @€ŕ @ŕ @€ŕ€€€€€€@ŕ€€ŕ@€€€ Ŕ€ŕˆpPpˆŕ  ŕ  °€€€€€€ŕ€ŕ ŕ ŕ x„´¤´„xŕ ŕ ŕ$HH$ŕ Ŕx„´¤„x@ŕ @@€ŕŕ ŕ@ŕ@ŕŔ @€ŕ@@`Ŕ@@@@€   ŕ€€ĐĐPPPPP€€Ŕ@Ŕŕ ŕ ŕ ŕ ŕH$H€€€  (8€€€°ˆ 8ŕ ŕ(č @ŕ @€ŕ€@ŕ ŕ   @ŕ ŕ  @ ŕ ŕ P ŕ ŕ  ŕ ŕ  @ŕ ŕ  @ŕ€€€€ŕŕ€€€€ŕ@ €@ŕ€ŕ€ŕŕ€€ŕ€€ŕ ŕ€€ŕ€€ŕ  ŕ€ŕ€ŕ€@ŕ@@ŕ @ŕ@@ŕ@ ŕ@@ŕ ŕ@@@ŕpHHčHHp¨ˆČ¨˜ˆ€@ŕ  ŕ@ŕ    ŕ@ ŕ  ŕP ŕ  ŕPpˆˆˆp @ řˆ˜¨Čˆř€@   ŕ @   ŕ@    ŕ    ŕ @  @@Ŕ€ŕ ŕ€Ŕ@ Ŕ  Ŕ€€@ŕ ŕ ŕ @ŕ ŕ ŕ@ ŕ ŕ ŕP ŕ ŕ ŕ ŕ ŕ ŕ@ŕ ŕ ŕ @ŕ€€€ŕŕ€€ŕ@ €@ŕ ŕ€ŕ @ŕ ŕ€ŕŕ ŕ€ŕ  ŕ ŕ€ŕ€@@@@@@€€€€€@ @@@@ @@@@@ @ p` @ŕ    €@ŕ  ŕ @ŕ   ŕ@ ŕ  ŕP ŕ  ŕ ŕ   ŕ@ŕ@ř¨¨ř@€@   ŕ @   ŕ@    ŕ    ŕ @  ŕ ŕ€€ŕ  ŕ€€   ŕ ŕP=c€ľ cB[ c) cŠ7°5 " WAMPIR " WŁADYSŁAW STANISŁAW REYMONT 1 Wszystkie œwiatła pogasły; tylko między oknami w zielonawej, kryształowej kuli mżył się rozpierzchły, ledwie dojrzany płomyk, jak gdyby œwiętojański robaczek, trzepoczšcy się w ciemnoœciach. Cisza zapadła nagle, cisza pełna dręczšcego oczekiwania. Siedzieli z przyczajonš uwagš, skupieni aż do martwoty, a pełni szarpišcego niepokojui ledwie powstrzymywanych dygotów trwogi. Czas płynšł wolno w przerażajšcym milczeniu, w dławišcej okropnej ciszy trwożnych przeczuwań, że jeno niekiedy jakieœ stłumione westchnienie wionęło w ciemnoœciach, podłoga zatrzeszczała, aż drgnęli gwałtownie, to nierozpoznany szelest, jakby lot ptaka, okršżał ich głowy, łopotał po pokoju, wiał chłodem narozgoršczkowane twarze i marł w mrokachrozłkanym szelestem... ... I znowu przepływały chwile długie jak wieki, chwile milczenia dręczšcego i oczekiwań. Naraz stół drgnšł, zakołysał się gwałtownie, uniósł w powietrze i opadł bez szelestu na podłogę. Lodowaty dreszcz wstrzšsnšł sercami... ktoœ krzyknšł... ktoœ załkał nerwowo... ktoœ zerwał się jakby do ucieczki... palšce tchnienie trwogi przewiało w ciemnoœciach i zakłębiło się w duszach bolesnym, męczšcym drżeniem, ale wnet przygasło wszystko, zdławione przez straszne pragnienie zjaw... O cud błagały trwogi wszystkie i dusze rozpięte w bolesnej tęsknocie. Cisza stała się jeszcze głębsza, powstrzymywano oddechy, tłumiono strachliwe bicie serc, wytężano całš siłę woli, aby nie zadrgnšć, nie szepnšć, nie poruszyć się, nie patrzeć nawet i martwiećw takiej cichoœci, że ruch jakiegoœ zegarkaprzewiercał serca bezustannym, bolesnym dygotem i bił w skroniach ciężkimi młotami.Szum głuchy, bełkotliwy a rozwiany i daleki, jakby morza odpływajšcego, wrzał monotonnie za oknami, deszcz zacinał bezustannie, brzęczał cicho i po zapoconych, szarzejšcych szybach spływałnieskończonymi sznurami paciorków i szemrał sennie, szemrał lękliwie; to wiatr obijał się o szyby i ze zduszonym, żałosnym krzykiem obsuwał się martwo poœcianach, a potem jakieœ drzewa, podobne do strzępiastych chmur, drzewa œlepe i nieme nachylały się cicho do okien, chwiałysię cieniem ledwie uchwytnym jak sen nieprzypomniany i jak sen przepadły w mrokach. A pokój wcišż był głuchy, niemy i przepastny jak otchłań, tylko ten zielonawypłomyk niby gwiazda odbita w czarnej topieli drgał ustawicznie, rozpryskujšc się œwietlistš larwš, jakby spod wody skłębionej, albo jakieœ spojrzenie zamigotało rozwianym płomieniem i wnet marło w ciemnoœciach mętnych, pełnych nieuchwytnych, zaledwie wyczutych falowań, niedojrzanych ruchów, drgań niepokojšcych, szeptów zmartwiałych, konajšcych połysków i przyczajonej, dygocšcej trwogi... Stół znowu wyrwał się spod ršk, roztršciłsiedzšcych, uniósł się gwałtownie i z hukiem padł na swoje miejsce... łańcuch ršk się przerwał, zerwało się kilka okrzyków, ktoœ skoczył w bok do œwiatła...– Cicho.... na miejsca... cicho! – zabrzmiał rozkazujšcy głos. Ręce splotły się znowu w łańcuch nieprzerwany, przymilkli z nagła, ale już nikt nie potrafił pokonać nerwowego drżenia, dłonie się trzęsły, serca dygotałyi dusze przelatywał wicher œwiętej trwogi,pochylano się nad stołem, jak nad niepojętš, tajemniczš istotš, której ruch każdy był cudem widomym, cudem żywym. Joe, przewodniczšcy, zaczšł szeptać modlitwę, a za nim roztrzęsionymi wargamipowtarzano coraz prędzej, coraz mocniej, iż ciemnoœć rozbrzmiewała szmerem lotnym, namiętnym, wyrwanym spod serc, zgłębi dusz olœnionych... Słowa padały rozwiane, płonšce wiarš, wiotkie jak tchnienie, a potężne żšdzš objawień, pragnieniem cudów... Naraz z drugiego pokoju czy z głębi jakiejœrozbrzmiał przytłumiony głos fisharmonii. Jęk zamarł w gardłach œciœniętych, dusze padły w senny lęk jakby przed skonem, niktbowiem nie czekał tej muzyki, nie wiedział,skšd płynš te tony, nie rozumiał, zali to dŸwięki żywe czy oman słodki? ... Opadli piersiami na stół, bo nikt już sił nie miał, trzymali się kurczowo za ręce, bojšcsię puœcić, bojšc się przepaœć w samotnoœci... cisnęli się do siebie ramionamiistłoczeni, drżšcy, przejęci œwiętym dreszczem zachwytu zanurzali się w te dziwne dŸwięki przewiewajšce niby wiatr pieœciwy po strunach harfy niewidzialnej. I tak zapomnieli o wszystkim, że nikt już nie wiedział, rzeczywistoœć to – li sen czarowny?? A muzyka rozpylała się w ciemnoœciach kadzielnym tchnieniem modlitwy żarliwej, rosš srebrzystych dŸwięków, wiewem melodii tak słodkiej, że dusze chwiały się w rozmarzeniu upajajšcym jak kwiaty w noc miesięcznš. I œpiewem się podniosła uroczystym, potężnym, rozległym, jakby œwiat cały œpiewał. I krzykiem duszy zagubionej we wszechœwiecie łkała żałoœnie... I wyżej wznosiła się jeszcze, aż w hymny łzawych zachwyceń i w dal takich roztęsknień, że była już jakby emanacjš nowych bytów, rodzšcych się z tajemnicy i marzenia. Jeszcze nie ochłonęli z wrażenia, jeszcze dusze niby krze płomieniste chwiały się sennie w rytm konajšcych dŸwięków, gdy drzwi od przedpokoju otwarły się na rozcież, struga œwiatła runęła słupem na podłogę i w progu ukazała się wysoka, jasna postać... Porwali się z miejsc, ale nim ktokolwiek zdołał krzyknšć, postać owa poruszyła sięi szła wolno œwietlistym pasem; szła sztywno i ciężko, z wycišgniętymi rękami, przystajšc co mgnienie i kołyszšc się całš postaciš... Drzwi się zamknęły bez szmeru i noc znowu ogarnęła wszystko. – Kto jesteœ?? – zatrzepotało zdławione pytanie. – Daisy.... –wionšł szept zgoła niematerialny. – Długo będziesz z nami?? – Nie.... nie... – Gdzie twoje ciało?? – Tam.... w pokoju... œpię... wołałeœ... przyszłam... Guru... Szept się plštał i tak œcichł, że tylko bezdŸwięczne, porwane drgania szemrały w ciemnoœciach... Mr Joe nacisnšł guzik i elektryczne œwiatłozalało pokój. –Daisy! – krzyknšł jakiœ człowiek rzucajšcsię ku niej, ale stanšł naraz jak gromem rażony, bo zwróciła œlepš twarz ku niemu, usiłujšc coœ mówić, poruszajšc wargami... – Nie, nie Daisy... ta sama i obca, inna zarazem... Pochylił się ze zdumienia i przyczajonym, trwożnym wzrokiem obiegał twarz jej i postać całš... ta sama twarz, a rysy inne, obce... obce... –Daisy! ... Nie... nie... –krzyczało w nim zdumienie i przypomnienia wiły mu się błyskawicami szaleństwa, strachu, lęku straszliwego. Nic nie rozumiał, nie mógł pojšć tej zmiany dziwnej, zdało mu się, że œni ciężko, że jakieœ zwierciadlane odbicie Daisy stanęło przed nim i rozwieje się zaraz, natychmiast, sczeŸnie jak widmo... Zamknšł oczy i otworzył je natychmiast, ale Daisy stała na dawnym miejscu, była, widział jš w najdrobniejszych szczegółach,że cofnšł się naraz, bo spojrzała na niego posępnym, otchłannym, obcym wzrokiem, atak strasznym, że padł na samo dno trwogi... Wszyscy stali również w lodowatym odrętwieniu. Mr Joe zaœ lękliwie podszedł do niej i dotknšł palcami jej powiek, zatrzepotały i opadły mocno, a potem stopniowo dotykał jej skroni, ršk, piersi, ramion, przecišgał kilka pasów nad głowš, cofnšł się i rozkazujšco powiedział: – PójdŸ!! Nie poruszyła się z miejsca. –PójdŸ! – zawołał silniej, cofajšc się z wolna i nie spuszczajšc z niej wzroku –drgnęła nagle i jakby z trudem odrywajšcsię od posadzki, zaczęła się posuwać za nim sztywnym, automatycznym ruchem, w głšb sšsiedniego pokoju, jasno oœwietlonego... Nikt się przez ten czas nie poruszył, nie westchnšł głoœniej, nie zadrgnšł; wszystkie oczy szły za niš. Mr Joe wzišł jš za rękę i podprowadził do wielkiej sofy, ustawionej na œrodku pokoju;upadła na niš bezwładnie. – Możesz mówić?? – pytał pochylajšc się nad niš. – Mogę.... – Czy jesteœ sama, Daisy? ... – Nie pytaj.... – Czy nikt z nas nie przeszkadza?? – Nie.... nie... cóż może przeszkodzić woli „A ” – mówiła. Głos miała nie swój, zupełnie obcy, a chwilami jakby płynšcy z fonografu, trupi jakiœ; wydobywał się martwym szmerem wprost z gardła, bo nie poruszała ustami ni żadnym muskułem twarzy. – Więc wszystkim wolno pozostać w pokoju?? – pytał znowu mr Joe. Nie odpowiedziała, tylko poruszyła się niecierpliwie, podnoszšc ciężkie powieki, żewywrócone oczy błysnęły białkami, jakiœ uœmiech przewiał po bladej jak kreda twarzy, wycišgnęła rękę w próżnię, jakby witajšc kogoœ niewidzialnego, i zaczęła coœpółgłosem szeptać. Mr Joe słuchał uważnie, ale na próżno usiłował zrozumieć cokolwiek, mówiła w zupełnie nie znanym języku. – Co mówisz?? – spytał po chwili, kładšc dłoń na jej czole. – Sarwatassida!! – Mahatma?? – Ten, który jest, który wypełnia wszystko, który jest „A ”, mój duch... – Czy zechce mówić przez ciebie?? – Nie męcz mnie.... –Czy stanie się co dzisiaj? Bracia sš zebrani, czekajš w trwodze, czekajš w błaganiu o znak jaki, o cud... –Nikt z wcielonych nie jest godzien cudów! nikt! –zabrzmiał mocny, potężny, męski głos, a tak silny jak przez spiżowš tubę płynšcy. Joe cofnšł się przerażony, wodzšc oczami dokoła, ale w pokoju nie było nikogo; Daisyleżała bez ruchu, œwiatła płonęły jasno i cała grupa zebranych stała w drugim pokoju, na wprost niego. –Niechaj on gra! on! – szepnęła unoszšc się i wskazujšc rękš na Zenona i zaraz padła w tył, wyprężona, sztywna i tak już pozostała. Próżno Joe usiłował zmusić jš do rozmowy, leżała martwa jak trup; ręce miała zimne i twarz pokrytš lodowatš rosš.– Zupełna katalepsja!! Nic nie rozumiem – szepnšł bojaŸliwie. – Cóż poczniemy?? – zapytał ktoœ. – Módlmy się i czekajmy. – Czy to naprawdę Daisy?? – pytał Zenon. – Daisy.... nie wiem, może być... ale nie wiem. Drzwi od okršgłego pokoju, gdzie leżała, zatrzasnęły się z hałasem. – Siadać, cicho... rozpoczynamy! ... Zenon siadł przed fisharmoniš, stojšcš w głębokiej niszy na prawo, wprost okien, i zaczšł cicho grać. Œwiatła wtedy raptem pogasły, przez chwilę jeszcze żarzyły się w żyrandolu rozpalone węgle, potem, gdy sczerniały, tylko kryształowa kula błyskała zielonawym, rozdrganym œwiatełkiem. Usiedli pod œcianš, jeden przy drugim, nie tworzšc już łańcucha. Zenon grał jakiœ hymn wzniosły, stłumionedŸwięki brzmiały słodkim chorałem, dalekim jakby z głębi niebotycznych naw płynšcym i rozsypywały się w nieprzeniknionych ciemnoœciach. Joe zaœ uklškł i zaczšł się modlić półgłosem, przez chwilę słychać było odsuwanie krzeseł i trzeszczenie podłogi, snadŸ przyklękli wszyscy, bo szept modlitewnych głosów zaszemrał rozpalonš,wrzšcš ulewš i wtórował przejmujšcym falom muzyki... Zenon grał coraz ciszej, dŸwięki zamierałyz wolna, głuchły i niby zakrzepłe perły opadały ciężko, że już tylko jakieœ błędne akordy jak pogubione westchnienia błškały się w ciszy, powracały jednak i łkały upornie, przejmujšco. Po długiej chwili martwego milczenia zerwały się znowu niby krzyk na pustkowiu, krzyk nagły, przeszywajšcy, okropny! ... I znowu opadała grobowa cisza, z której kiedy niekiedy wyrywały się błędne, rozełkane, samotne akordy... Modlitwa umilkła, ale ten głos monotonny zrywał się co chwila, przycichał... konał... i znowu powracał... znowu jęczał... znowu błškał się, dreszcz zatrzšsł wszystkimi, bo był jak rozpacz, jak krzyk padajšcych w przepaœć... Joe nie mógł już wytrzymać i rozniecił œwiatło. Zenon siedział martwo, oczy miał przymknięte, głowę pochylonš na poręcz krzesła, prawa ręka leżała bez ruchu na kolanie, a lewš poruszał machinalnie, uderzajšc raz po raz w klawisze... – Wpadł w trans!! – szepnšł przygaszajšc znowu œwiatła. W pokoju zrobiło się wprost strasznie, siedzieli w grobowym milczeniu, skurczeni w bolesnym nabrzmieniu trwogi i oczekiwania, błšdzšc oczami w ciemnoœciach i czepiajšc się tego jedynego œwiatełka jak zbawienia. Chłód dziwny zawiewał od œcian, że mimo rozgoršczkowania trzęœli się z zimna. Cisza była już nie do wytrzymania, a ten powracajšcy wcišż, monotonny akord przejmował coraz sroższš mękš... Naraz w ciemnoœciach zaczęło się coœ stawać. Najpierw szyfrowe tabliczki, leżšce na stole, jęły się podnosić i opadać jakby podrzucane, wreszcie trzasnęły w sufit i rozbitymi kawałkami posypały się na podłogę... A po chwili zaczęły się rozsypywać w ciemnoœciach œwietliste, niezliczone drgania, ale tak nikłe, tak drobinowe, że wydawały się próchnicowš fosforescencjš,opadały połyskujšcš rosš, osypywały się po œcianach, gęstniały z wolna i œwieciły coraz mocniej, zalewajšc pokój błyszczšcym, rozdrganym tumanem, jakby œniegiem błękitnawym, opadajšcym bez szelestu sypkš i pierzastš falš. – Om!! – zadŸwięczał w ciszy jasny, kryształowy głos. I pochylili głowy, i chórem z trwożnš pokorš i wzruszeniem, stłumionymi głosamizajęczeli błagalnie: – Om!! Om! Om! Œwietlista ulewa jeszcze się wzmogła, już teraz pokój był podobny do ciemnobłękitnejotchłani, przez którš przepływał potok gwiezdnych pyłów tak jaœniejšcy, iż œciany,drzwi, obrazy, sprzęty i sine, wylękłe twarze widać było dokładnie poprzez to rozdrgane, opadajšce bezustannie przędziwo błysków. Mgławy zarys postaci, œwietlany majak, widmo utkane ze œwiatła, ukazało się naraz w drzwiach pokoju uœpionej. –Om! Om! –szeptali coraz ciszej, cofajšc się pod œcianę i przyparci do niej, zmartwieli w œwiętej zgrozie zdumienia. Zjawa jakby kwiatem z rozchwianych płomieni uniosła się w górę, była jakby wytryskiem rozproszonego œwiatła, z którego co chwila urabiał się zarys ludzkiejpostaci i rozpryskiwał wybuchem krótkich, rozpylonych błysków. Ulewa zgasła, pokój pociemniał, tylko zjawa błyszczšcym ostro żółtawym obłokiem unosiła się z wolna, kršżyła na parę stóp nad ziemiš, stajšc się chwilami tak wyraŸnš w ludzkim kształcie, że widać było twarz kobiecš, okolonš długimi włosami, zarysy ramion i kontur całej postaci, a przez mgnienia i jakaœ niebieskawa, mienišca się płomieniami suknia widniała, ale niepodobna było dojrzeć rysów, bo to chwilowe skupienie œwiatła, ten brzask rażšcy, z jakiego się urabiała, te połyskliwe, martwe drgania mieszały się ustawicznie, przelewały wirem bezustannym, że co mgnienie konturysię rozwalały w pył œwietlisty i występowały na nowo. Przez jakšœ dłuższš chwilę widmo stało sięzupełnym kształtem ludzkim, przysuwajšc się tak blisko, że obłędny strach runšł w nich piorunem, chwiało się tuż przed nimi, zbliżajšc swojš twarz okropnš; twarz œlepš, bez rysów, jakby kulę, z gruba obršbanš i przedziurawionš czarnymi otworami, larwę podobnš do kłęba mgławišcych się drobin œwietlistych, larwę dręczšcego snu i przerażenia. Sunęła od jednego do drugiego, zaglšdajšc pustymi oczodołami w ich zamarłe i ostygłe ze strachu oczy, i jakieœ ręce œliskie, wilgotnawe, jakby z nagrzanego kauczuku, ręce okropne i trupie, ręce zgrozy niewypowiedzianej dotykały się wszystkich twarzy. Ktoœ jęknšł ciężko, jakby przez sen dręczšcy, i widmo rozprysnęło się w tej chwili w migotliwy, œwiecšcy tuman. Ale nim ochłonęli, zjawiło się znowu w niszy przy Zenonie. – Daisy!! – krzyknšł bezwiednie Joe. Wszyscy jš również poznali; tak, ona tam stała, widać było dokładnie, każdy rys twarzy występował ostro w tej dziwnej jaœni promieniejšcej z niej samej, każdy szczegół postaci, nawet kolor włosów tak dobrze im znany. Byli najgłębiej przekonani,że to ona sama stoi w tym łagodnym brzasku promieniowań, jakby w jasnym obłoku. Pochyliła się nad œpišcym, jakby mu coœ chciała szepnšć do ucha, a on podniósł się i z niewysłowionym uœmiechem podał jej rękę i naraz, niby drzewo rozłupane przez piorun, rozpadł się na dwie osoby... siedział w dawnej postawie z głowš pochylonš na poręcz krzesła i stał równoczeœnie w drugiej osobie przed niš pochylony... Krzyk zdumienia wyrwał się ze wszystkich ust i padł zmartwiały, bo oto drzwi od pokoju okršgłego rozwarły się i ujrzano Daisy leżšcš na sofie. Dwa ciała leżały w œnie głębokim, równoczeœnie dwie zjawy, dwa widma czy dwie dusze przyobleczone w kształt widomy i płomieniejšcy œwiatłem, dwa jakby zwierciadlane odbicia Daisy i Zenona przesuwały się w ciemnoœciach tuż przed nimi... Jak to długo trwało? mgnienie czy wieki, nikt nie wiedział, nikt nie myœlał i nikt nie ook20\wampiœŹˆŠj ľA48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŕäˆiC ř }x}`X¸ŠjPŔ c­ c˝c@ $ă c€ 2u `pojmował. W podziw padły dusze i klęczaływ œwiętej grozie cudu... W tej przeœwiętej chwili łaski Izys odsłoniła ršbek zasłony przed łaknšcymi œwiatła, marzenia stawały się czymœ więcej niŸli rzeczywistoœciš, bo cudem niezrozumiałym, tajemniczym, niezgłębionym, ale cudem, żywymi oczami widzianym. Poczuli się zawieszeni na krawędzi niepoznawalnego, jakby w samych głębiach stawań się i jakichœ bytów nawet niemyœlanych i rzeczy zgoła niepojętych dlaœlepych oczu człowieczych. Przepadła wszystka pamięć żywota, wszystek pył ziemski opadł z ich dusz, wszystka myœl spłonęła, że pozostali jeno jakoby w samym rdzeniu istnoœci, przed którš odsłaniajš się tajemnice wszelkie, boć oto tam, o parę kroków, w ciemnoœciach dršżyły się dwie jaœniejšce postacie i trwał cud niepojęty... Cienie rysowały kontury, tworzyły ramę, z której tym wyraŸniej promieniały zjawy œwietlane, niby słupy martwych połysków, przenoszšce się z miejsca na miejsce bez szelestu i w takim milczeniu, że słyszeli przyœpieszone bicie serc własnych. Z wolna, w jakiejœ niepochwytnej, niezapamiętanej chwili widma poczęły blednšc, przygasać, niewidzialnieć i wsšczać się w ciemnoœci, tylko głowy pozostały nieco dłużej, chwiejšc się jak kwiaty œwietlane na falach cieniów, były wcišż przy sobie, poruszajšc się jakimœ wahajšcym, rozdrganym ruchem, znikały na mgnienia w rozpryskach oœlepiajšcych blasków i wynurzały się jeszcze, ale już bledsze, niklejsze, wiotsze, podobne do witrażowych postaci w mrocznych nawach, jeszcze oczy jaœniały dawnš mocš i życiem, a już rysy się rozpadały, już marłkształt ludzki, aż i spojrzenia przygasły zmšcone, jakby z nagła zanurzone w mrokach i przepadły, rozsypały się w pyłach białawych, z wolna gasnšcych. Skończyło się wszystko, noc ich znowu otoczyła i milczenie, nikt się jednak nie poruszył z miejsca, omdlałe serca ledwie biły, myœli dŸwigały się leniwie i niechętnie, podnosiły się jakby z letargu zachwyceń i oczarowań. Ach, znowu życie, znowu głupia rzeczywistoœć, znowu ten sam dzień powszedni, dzień męki nieskończonej i tęsknot – znowu!! ... Głuchy, daleki szum miasta bił monotonnymszmerem w okna, deszcz brzęczał po szybach, a œwiatełko, uwięzione w kryształowej kuli, trzepotało się zielonawš, tajemniczš Ÿrenicš, jak niezgłębiona tęsknota, jak pamięć rzeczy minionych i niepowrotnych... Dopiero po długiej chwili Joe się przemógł irozniecił œwiatła. Drzwi do okršgłego pokoju były zamknięte. Zenon zaœ siedział uœpiony na dawnym miejscu, przed fisharmoniš. – Trzeba go zbudzić, wyczerpie się. Ale nim to uczyniono, sam się przebudził i powstał. – Zdaje mi się, że spałem? – szepnšł przecierajšc oczy. – Zaraz usnšłeœ. – Nie – grałem przecież coœ, zdaje mi się,Bacha... – Grałeœ także i póŸniej.... – Przez sen?? ... – Byłeœ w transie. –I grałem! Prawda, przypomina mi się jakaœ melodia... zaraz... nie mogę jej schwycić... jakieœ rozproszone dŸwięki mamw pamięci, ale to dziwne, nigdy nie wpadałem w sen podobny... – Czy nic więcej sobie nie przypominasz prócz tej melodii?? ... – Nie.... a Daisy? – Œpi jeszcze. Zenon otworzył drzwi do okršgłego pokoju i stanšł zdumiony. –Ależ to ona... nie spałem, przecież, cóż we mnie wmawiacie, przed chwilš mówiłemz niš... chodziliœmy razem po jakimœ parku...tak... pamiętam... drzewa błękitne... mówiła... zaraz... gdzie to było... Obejrzał się naraz lękliwie. Wszyscy stali dokoła, zapatrzeni w niego, ciekawi a milczšcy. –Coœ się ze mnš stało, czego nie mogę sobie przypomnieć... tak mnie dziwnie boli głowa... Zachwiał się, aż Joe ujšł go wpół i posadził na krzeœle. Długo siedział nieruchomo, zapatrzony w siebie, w jakšœ nierozpoznanš dal, pełnš widzeń majaczšcych i snów nieprzypomnianych, daremnie usiłujšc ułożyć choćby obraz jeden, jednš myœl bodaj wyłonić ze strzępów rozpierzchłych i wirujšcych pod czaszkš; zapadał w corazwiększy mrok niepamięci; reszta bladych, nikłych majaczeń porwała się, gdy jš chciał pochwycić, ostatnie brzaski przypomnień zgasły, została tylko pusta, bolesna tęsknota za tym, co przepadło w nieznanych głębiach, że jakby się przebudził na nowo, otworzył szeroko oczy, przyjrzał się wszystkim i powstał. – Taki dziwnie jestem znużony i wyczerpany, że ledwie się trzymam na nogach... –skarżył się żałoœnie. –IdŸ, połóż się zaraz – szepnšł mu Joe. –Istotnie, to będzie najlepsze. – Odprowadzę cię do mieszkania. – Cóż, znowu, nie usnę przecież na schodach. Zaœmiał się wesoło i wyszedł do przedpokoju, ale gdy już miał wychodzić nakorytarz, zawrócił i cicho pytał: – Czy Daisy œpi jeszcze?? – Œpi, ale zaraz jš pójdę zbudzić. – Seans się udał?? – Nadzwyczajnie, jutro ci opowiem szczegóły. – Ale dlaczego ja usnšłem?? Nie daruję sobie tego... Schodził po schodach wolno, automatycznie,prawie nie wiedzšc o tym, dopiero na pierwszym piętrze przystanšł, rozejrzał się uważnie i jakby po raz trzeci się przebudził... Przypomniał sobie naraz, że był na seansiei że grał... Zatrzšsł się, zimno go przejęło na wskroœ,czuł się niesłychanie zmęczony i dziwnie, boleœnie niespokojny; jakaœ melodia wić mu się jęła w pamięci, że poczšł jš nucić z cicha... Korytarz był szeroki, wysłany czerwonym dywanem, cichy i pusty zupełnie, a jasno oœwietlony, bo szereg opalowych kwiatów, uczepionych u sufitu, rozsiewał elektryczne œwiatło, œciany białe, poprzecinane gdzieniegdzie drzwiami, cišgnęły się długš, jednostajnš liniš, pełnšnudy. Jakiœ zegar wydzwaniał wolno. –Już siódma! Całe dwie godziny seansu – szepnšł zdziwiony, podnoszšc oczy, by sprawdzić na zegarze, ale ujrzawszy jakšœdamę idšcš z drugiego końca korytarza, poszedł spieszniej naprzeciw i naraz, nie dochodzšc jej jeszcze, przystanšł skamieniały. – Daisy?? – krzyknšł, odsuwajšc się pod œcianę. Miss Daisy przeszła witajšc go skinieniem głowy, jak zwykle uprzejmym i nieco wyniosłym, mały gnom szedł za niš z wielkim pudłem w ręku. Stał chwilę z przymkniętymi oczami, pewny, że to przywidzenie lub halucynacja, bo i jakże, przed chwilš zostawił jš tam uœpionš w pokoju seansowym, widział na własne oczy, pamięta... a ona teraz tutaj, ubrana do wyjœcia, idšca z przeciwnej strony... Nie, to halucynacja. Otworzył naraz oczy. Miss Daisy była już na końcu korytarza i skręcała właœnie na schody wejœciowe... Nadludzkim skokiem był już tam i wsparty o balustradę patrzył, jak schodziła na dół szerokimi schodami... Schodziła wolno, tren sukni cišgnšł się za niš po szerokich marmurowych stopniach, rezedowordzawy płaszcz, obramowany futrem, obtulał jej postać wyniosłš, jasne włosy wymykały się wzburzonymi falami spod wielkiego, czarnego kapelusza... widział te szczegóły dokładnie, słyszał każde jej stšpnięcie... czuł ruch jej każdy...A na skręcie do przedsionka odwróciła głowę, oczy się ich skrzyżowały błyskawicami, zderzyły i rozbiegły, że cofnšł się bezwiednie w cień... ale słyszał jej głos... szczęk drzwi... kroki na posadzceprzedsionka... głuchy tupot koni na asfalcie podjazdu... œliski szmer odjeżdżajšcego powozu... – Kto tu wyjeżdżał?? – zapytał po chwili odŸwiernego. – Miss Daisy!! Już nic nie odrzekł, bo mu się zdało naraz,że go ogarnęła ciężka, niezwalczona sennoœć. Powrócił na pierwsze piętro i machinalnie odnalazł swoje mieszkanie; długo kršżył po nim roztršcajšc się o sprzęty i meble; długo błšdził po omacku, nie wiedzšc, co poczšć, co się z nim stało, gdzie jest! Padł na jakieœ krzesło i pozostał nieruchomy, zesztywniały z przerażenia, oto znowu ujrzał je obiedwie razem... tamtš, œpišcš na sofie, i tę schodzšcš po schodach... Jakimœ ostatnim odruchem œwiadomoœci rozniecił œwiatło i zadzwonił. Weszła pokojówka. – Czy miss Daisy już powróciła?? – zapytał po długim milczeniu, przytomniejšczupełnie. – Miss dopiero przed chwilš wyjechała. – Ale czy dawno wróciła przed wyjazdem??– Nie wychodziła nigdzie, położyła się o zmroku i spała, obudziłam jš niedawno sama. – Spała i nie wychodziła nigdzie.... nigdzie? ... – Tak, z pewnoœciš... – Była na drugim piętrze u mr Joe. – Nie, zapewniłam pana, że nie wychodziła. – Nieprawda!! – krzyknšł w nagłej pasji. –Ależ z pewnoœciš... z pewnoœciš... –szeptała zdumiona, cofajšc się przed jegobłędnym wzrokiem i twarzš zmienionš. –Muszę być chory i najwidoczniej mam goršczkę – powiedział głoœno, oglšdajšc się podejrzliwie po mieszkaniu –nie było jednak nikogo, służšca uciekła, wszystkie drzwi stały otwarte. We wszystkich pokojach płonęły jasno œwiatła, stały meble w surowych, ciężkich zarysach, błyszczały zwierciadła jak oczypromieniste i puste, kwiaty w wazonach barwiły się cicho, ciężkie portiery przysłaniały okna, a ze œcian ciemnych wyzierało kilka posępnych portretów. Wszystko to znał, poznawał, pamiętał, czuł, że jest u siebie, w swoim mieszkaniu,a jednak... jednak... poprzez te sprzęty i œciany, zwierciadła i kwiaty wyzierały jakieœ zarysy przypomnień; kontury mglistejakichœ innych rzeczy, rzeczy zgoła nieprzypomnianych, a istniejšcych gdzieœ... rzeczy zmartwychwstajšcych wiotkim cieniem i zjawš niechwytnš... – Nic nie rozumiem.... nic! – wołał chwytajšc się za głowę. 2 – Straszny dzień!! – zawołał Zenon wstrzšsajšc się z zimna. –Okropny, obrzydliwy, wstrętny dzień! – powtarzała z wesołš przekornoœciš œliczna, jasnowłosa dziewczyna wychodzšc z nim spod kolosalnych kolumn portyku œw. Pawła na szerokie, mokre i oœlizgłe schody. –Po trzykroć obrzydliwy dzień, zimno, mokro i mglisto. Już prawie zapomniałem, jak œwieci słońce i jak grzeje. – Przesada i egzaltacja, jak mówi ciotka Ellen. – Więc pani widziała słońce w tym roku w Londynie?? – Ależ dopiero luty. – Czy pani w ogóle i kiedykolwiek widziała słońce w Anglii?? –Mr Zen, by ciotka Dolly nie rzekła: strzeż się, Betsy, bo ten człowiek czci słońce jakgwebr, poganinem być musi – groziła mu ze œmiechem, naœladujšc komiczny głos ciotki. –Przecież od listopada nie było ani na mgnienie słońca w Londynie, nic, tylko mgły, deszcze, błoto i fogi, a ja nie mam skóry z , waterproofów ”, więc już chwilami czuję, iż się przemieniłam w galaretę, w mglistoœć, w strugi wody. – W pańskim kraju nie ma też cišgle słońca – szepnęła ciszej. –Jest, miss Betsy, jest prawie codziennie, a teraz, w tym dniu, dzisiaj, œwieci na pewno, œwieci roziskrzone w œniegach, ogromne, jaœniejšce, cudowne... –mówił zniżajšc głos, wpatrzony w dal nagłych, oœlepiajšcych przypomnień. – Tęsknota – powiedziała cichutko i jakoœ dziwnie smutno.... –Tak... Tęsknota, co jak sęp spada i wczepia się w duszę ostrymi pazurami boleœci, co jak krzyk wydziera się z serca,z samego dna dawno strupieszałych dni i jak orkan ponosi... jak orkan... Dawno już, lata całe, nie nawiedzała mnie, myœlałem, że tylko zmartwiałe cienie noszę w sobie, jak to każe umarłe wczoraj. Ale to dzisiejsze nabożeństwo, koœciół i œpiewy wskrzesiły na nowo struchlały pył czasówminionych, wskrzesiły... – Mr Zen.... – szepnęła chwytajšc go pieszczotliwie za rękę. – Co, Betsy, co? – Kiedyœ zawieziesz mnie tam, pojedziemy do tych œniegów, roziskrzonych w słońcu, na te słoneczne dnie pojedziemy... na te dnie... –Szczęœcia, Betsy, na utęsknione dnie szczęœcia –zawołał namiętnie, obejmujšc rozgorzałymi oczami jej jasnš głowę, że odwróciła się pełna szczęsnego lęku, pełnawilgotnych blasków jutra owego, usta jej zadrgały i biała, podobna płatkom róży twarzyczka rozbłysła, iż stała się jak poranek różowa i radoœciš wonna, i jak pocałunek wymarzony kuszšca. Umilkli spostrzegajšc nagle po tym wzruszeniu radosnym, że granitowe schodysš dziwnie œliskie i strome, że jakieœ przedziwne œpiewy jeszcze słychać z katedry i że dookoła pełno wraz z nimi schodzšcych ludzi o surowych, karcšcych spojrzeniach. Zaczęli œpiesznie schodzić na dół, na plac, w szare, smutne i błotniste tunele ulic, podciężkie, przytłaczajšce sklepienia, pod mgły, wiszšce postrzępionymi, szarożółtymi łachmanami, pod te ruchome,lepkie, zimne i ohydne mgły, ociekajšce brudnym deszczem. Z powodu niedzielnego dnia ulice były prawie puste i głuche, czerniały niskimi tunelami, przywalone mgłš, która niby watazdjęta z opatrunków, przeropiała, unurzana w jakiejœ strasznej cieczy, ociekajšca, zwalała się gšbczastymi kłębami coraz niżej w ulice, zalewała domy, topiła w brudnej fali miasto całe. Sklepy były zamknięte, wszystkie drzwi zawarte, trotuary prawie puste, a domy czarne, stały posępne i jakby skostniała ciżba nędz kamiennych, pełnych bolesnego dygotu i milczenia, poœlepłych zgoła, bo wszystkie okna zasnute były bielmami, a jeno gdzieniegdzie, na wyższych piętrach, zatopionych w mgłach, migotało jakieœ zgubione œwiatełko. Oczy rozpaczliwie błšdziły w posępnej pustce mgieł, bo nawet barwy niezliczonych szyldów połyskiwały wypitymi, martwymi farbami. Powietrze było duszšce, ciężkie, przesycone wilgociš, zapachem błota i rozmiękłego asfaltu, a ze wszystkich niewidzialnych w mgle dachów, ze wszystkich balkonów, ze wszystkich szyldów lały się rozpryœnięte strugi wody, kapało zewszšd, rynny dudniły głucho i ustawicznie, jakby warkotem niezliczonych potoków. – Którędyż pójdziemy?? – pytał rozpinajšc parasol. – Strandem, bo najbliżej. – Tak pani pilno do domu?? – Zimno mi jest, to powód. – Więc nie zaczekamy dzisiaj na ciotki?? – Choć raz zrobimy im niespodziankę, będš szukały nas i nie znajdš. – Bez komentarzy, i to zgryŸliwych, się nieobejdzie... – Powiem, że to pana wina, aha! ... –Dobrze, obronię się, ale to porzšdnie nudne to coniedzielne, sakramentalne, urzędowe niejako chodzenie do koœcioła... –Ach, jakie nudne, jakie nudne, tylko niechaj pan tego w domu nie powie, wszystkie ciotki byłyby przeciwko panu! – wykrzyknęła wesoło, tulšc się do jego ramienia. – Broniłaby mnie pani, co? – Nie, nie, bo i ja jestem winna, i mnie to nudzi... – To czemu pani ulega niemiłemu sobie i przykremu przymusowi?? –Bo się ogromnie boję ciotek. Ile razy chciałam się buntować przeciw nim, to jak tylko ciotka Dolly spojrzy na mnie spod okularów, a ciotka Ellen powie: Betsy! –już po mnie, już ani słowa powiedzieć nie umiem, tylko płakać mi się chce i tak mi przykro, tak przykro... – Miss Betsy jeszcze wielki dzieciak. –Ale kiedyœ dorosnę, nieprawdaż? – pytała słodko –za rok to już z pewnoœciš będę dorosła –dodała z uœmieszkiem, kryjšc twarz zarumienionš w mufkę, za rok bowiem miał być ich œlub. –O tak! tak! –podchwycił wesoło, zaglšdajšc jej w oczy. –Tak, za rok Betsy doroœnie, za dziesięć będzie już damš, za dwadzieœcia poważnš matronš, a za czterdzieœci miss Betsy będzie jak miss Dolly starš, siwš, przygiętš, czytajšcš Biblię i nie cierpišcš młodych, œmiechów, zabawy, nudnš, pachnšcš kamforš mrs Betsy! –Nie, nie! nigdy taka nie będę, nigdy! —protestowała żałoœnie, przerażona prawie tš możliwoœciš, o jakiej nigdy jeszcze nie myœlała. I on posmutniał również, bo rysujšc tak daleki, żartobliwy obraz drgnšł nagle, cofnšł się jakby w głšb siebie przed dziwnym majakiem, jaki mu zamigotał przed oczami: „Oto Betsy szła naprzeciw niego... Betsy stara, przygarbiona, wynędzniała i wypełzła z urody, istny łachman ludzki, szła chwiejnie, wspierajšc się na kiju i patrzšc w niego zapadłymi, żałoœliwymi oczami niezgłębionego bólu ”. Cofnšł się z przerażenia, ale nim zdołał myœl zebrać, widziadło rozwiało się w mgły, na trotuarzę nie było nikogo, a przy nim, tuż, uwieszona u jego ramienia, szła Betsy, promieniejšca jak kwiat. Betsy, samowioœniane tchnienie, młodoœć sama, że uœmiechnšł się do niej tkliwie, jakby wyrwany ze snu przykrego. –Czego pan szuka? –pytała, bo oglšdał się podejrzliwie, nie wiedzšc już, w nim się to zjawiło czy przed nim? – Zdawało mi się, że ktoœ znajomy szedł przed nami. –Nie widziałam nikogo, a może ma pan podwójny wzrok? – szczebiotała wesoło, zaglšdajšc mu w oczy. –Może – wykrztusił z trudem, blednšc straszliwie w nagłym poczuciu grozy tego widzenia. Przejšł go drętwiejšcy chłód zagadki, ale opanował się wnet i prędko, nieznacznie spadał jastrzębimi oczami na jej twarz i włosy; wpełzał w samš głšb szafirowych oczów, ocienionych czarnymi ľA48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŕä@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż PEc •%c şBcü*° cŹ8§-S?+rzęsami, obiegał jej smukłe, młode ciało, czyhał na jej ruchy, jakby mimo woli stwierdzajšc ich istnienie i tożsamoœć. Wzdrygnšł się z odrazš, bo tamta mara była wprost straszna i ohydna, ale mimo tonie mógł zaprzestać porównań ni zdusić w sobie jakiegoœ dziwnego niepokoju i udręczenia, że nawet nie słyszał jej zapytań; na szczęœcie, na rogu Fleet Streeti jakiegoœ zaułka zagrodził im drogę tłum ludzi pod ruchomym dachem parasoli, skupionych dookoła jakiegoœ rozkrzyczanego człowieka. Przysunęli się bliżej aż do wysokiej mównicy przenoœnej, na której stał pod parasolem wysoki, czerwony i opasły człowiek i przerzucajšc ustawicznie rozpięty parasol z ręki do ręki, krzyczał ochrypłym, a wielce namaszczonym głosemcoœ w rodzaju kazania, gęsto przeplecionego porównaniami biblijnymi i cytatami... Chwilami rzucał się naprzód z namiętnym okrzykiem groŸby i pozostawał jakby zawieszony w próżni, z rozłożonymi rękami... Wtedy występowała jakaœ kobieta w czarnej sukni, z wielkim, zielonym piórem u kapelusza, blada i chuda, biła w olbrzymi tamtam miedziany z takš siłš, aż tłum się cofał, a czworo dzieci w białych powłóczystych szatach, przemiękłych i obłoconych, ze skrzydłami u ramion, zaczęło œpiewać hymn piskliwymi głosami i tańczyć dokoła mównicy niby koło arki przymierza... Kaznodzieja był założycielem nowej sekty, sekty „Trwogi ”. Przepowiadał bliski koniec œwiata, żšdał powszechnej pokuty, rozdania wszelkich dóbr ziemskich, zburzenia miast, zaprzestania pracy i wyjœcia w pola i lasy na te dnie oczyszczeń ostatnich. Kazał dziko, œmiesznie, ale z porywajšcš siłš, nie zważajšc zupełnie na drwišcych zniego słuchaczy. Ktoœ rzucił mu w twarz zapalone cygaro, ktoœ znowu chlusnšł nań wodš, a reszta brutalnymi kpinami i głupim,zwierzęcym œmiechem wtórowała jego cytatom, ale w końcu pokonał ich mocš swego zapału, zapanował nad nimi i okiełznał ich dusze. Przycichli jakoœ, zaczynali się budzić, jakiœ pijany padł na kolana przed trybunš i chciał się głoœno spowiadać z grzechów, to znowu jakaœ wzruszona kobieta okryła własnš okrywkš przeziębłę, sine dzieci, wielu już słuchało ze okupieniem, a gdy czarna kobieta z zielonym piórem zaczęła obchodzić z talerzem w ręku, posypały się pensy doœć gęsto, ona zaœ rozdawała w zamian sentencje z Apokalipsy, drukowane na czerwonym papierze, i adresy koœcioła, gdzie wierni gromadzš się na wspólne rozmyœlania... Betsy rzuciła całego szylinga, co mimo ekstatycznego stanu dostrzegł błyskawicznie mówca, bo zaczšł wołać z całych sił: – Nawrócona, oto jedna z sodomitek nawrócona! – ChodŸmy już, chodŸmy – prosiła zażenowana spojrzeniami. – ChodŸmy, bo jeszcze jeden szyling damy, a uzna paniš za œwiętš. Wysunęli się z tłumu i szli prędko pustym trotuarem. – Na tamtym rogu tak samo zbawiajš – zauważył ironicznie. Jakoż w istocie i tam, nieco w głębi czarnej i wšskiej uliczki, zatopionej prawiew mgłach, coraz niżej spadajšcych, rozlegał się krzykliwy a namaszczony głos ulicznego kaznodziei, i tam skupiło się niecoprzechodniów, i tam bito w tamtam, œpiewano hymny, wyklinano grzech, nawoływano do pokuty, zbawiano, zbierano pensy i rozdawano wyjštki z Pisma Œwiętego, drukowane na jasnozielonych kartkach, co jak młode liœcie padały na błotny trotuar. – Zbyt wielu jest tych zbawców œwiata!! – Pan myœli, że to sami oszuœci i obłudnicy? –Nie wiem, wiem tylko, że do otwarcia szynków trwa ich panowanie, bo póŸniej braknie słuchaczów i pensów. – Dawno pan widział mojego brata?? – zagadnęła niespodziewanie. – Przed trzema dniami byłem u niego na seansie. – Więc on wcišż zajmuje się spirytyzmem!! – wykrzyknęła z oburzeniem. – Przepraszam, nie wiedziałem, że się z tym ukrywa przed paniš... –Nie, nie, tylko myœlałam, że już dawno zaprzestał, bo nic nam nie wspominał, nie... a i pan się tym zajmuje? – zapytała lękliwie. – Ależ nie, byłem na seansie nie bioršc w nim żadnego bezpoœredniego udziału, bo grałem, a właœciwie zaczšłem grać i usnšłem przy fisharmonii, obudzili mnie, gdy już było po wszystkim. – Pan w te rzeczy nie wierzy, prawda? – prosiła prawie. –Przede wszystkim nie wiem, nic nie widziałem, nic nie twierdzę i niczemu nie zaprzeczam, bo się tym nie zajmuję – przypomniał sobie w tej chwili tę dziwnš podwójnoœć Daisy, ale nie wspomniał o tym ani słowa, by jej nie straszyć... – Joe już przeszło dwa tygodnie nie był w domu, a przecież niedługo kończy mu się urlop i musi wracać do pułku – skarżyła się cicho. – O ile mówił, nie powraca już do służby. Betsy stanęła zdumiona. – Nie powróci!! Boże mój, to się ojciec dopiero zmartwi! – jęknęła. Mr Zenon jšł z zapałem tłumaczyć przyjaciela, przedstawiajšc życie wojskowew najczarniejszych barwach, jako niegodneczłowieka tak bardzo wyjštkowego, jakim był mr Joe, ale Betsy tylko kiwała smutnie głowš. –Co ojciec na to powie, co? Już teraz życiew naszym domu stanie się nie do wytrzymania... czuję, że ojciec pogniewa się z nim na œmierć... nie przebaczy mu... ciotki go wydziedziczš... co on pocznie... co ja teraz pocznę... Nie mogła wstrzymać łez. – Miss Betsy, a ja się już nie liczę zupełnie? –Chwilami strasznie się boję, że i tobie, mrZen, obrzydnie w końcu nasz dom; znudzš cię ciotki, pogniewasz się z ojcem, znienawidzisz mnie, a bo ja wiem zresztš, co się stanie? doœć, że pewnego wieczoru pójdziesz i już cię nigdy nie zobaczę, nigdy!Trwoga załkała w jej głosie. –Niepotrzebne przywidzenia, bo jeœli nawetznudzš mnie ciotki i pogniewam się z ojcem,to opuszczę wasz dom, ale z tobš razem, Betsy, razem i na zawsze – powiedział mocno. – Razem i na zawsze!! – wykrzyknęła radoœnie, cała w ogniach wzruszenia. – O mr Zen.... – Co, dziecko moje, co? – pytał serdecznie, widzšc jej wahanie. – Jak ja cię strasznie.... strasznie... nie, niemogę teraz, nie mogę... póŸniej powiem, wieczorem... Odwróciła twarz zawstydzonš. Uœmiechnšł się dziękczynnie i nie pytał, wiedział bowiem, jakie to słowo zapachniało na jej ustach rozdrganych i promieniało w rozbłysłych nagle oczach. Szli już w milczeniu, oplštani w słodki rytmtych słów nie wypowiedzianych, pełni cichej melodii kochania i głębokiej wiary w siebie. Zapomnieli o poprzedniej rozmowie, nie czujšc już zimna, deszczu, mgieł ni posępnoœci tego dnia strasznego, szli jakby przez nagle rozkwitłe łški, pełne wioœnianych, kwietnych uniesień. Przez zielone, wonne, rozœpiewane gaje miłoœci szli, przez oczarowań i zachwytówniepowrotne chwile zupełnego szczęœcia. Milczeli, bo drogš i upragnionš im była ta cisza zewnętrzna; kryli się w niej przed sobš jakby w gšszczu płomienistym, jakby w œwietlanej mgle wstydliwego lęku, by mówić spojrzeniami, dotknięciem ršk, westchnieniem, pełniejszym namiętnych brzmień niŸli wyznania, uœmiechem pełnym pocałunków, obietnic i pragnień, pełnym palšcego waru krwi, i tym czymœ zgoła niepochwytnym, œwiętym i upajajšcym, co było jakby woniš dusz rozmodlonych. Betsy często obejmowała jego głowę namiętnie całujšcym spojrzeniem i choć niepochwycona, odwracała oczy spłoszone, ciężkie przełzawieniem i słodyczš, a on przyciskajšc silnie jej ramię, przychylał się i drapieżnymi, kradnšcymi Ÿrenicami spadał na jej usta płonšce. Czasem dŸwięk jakiœ, który nie był wyrazem, nie był mowš nawet, błškał się między nimi przyczajonym a tak zrozumiałym drganiem, że przyciskali się jeszcze silniej ramionami, kłonili głowy do siebie, oddychali ciężko, przystajšc bezwiednie na mgnienie obezsilajšcej radoœci czucia się przy sobie. – Dawno pragnšłem takiej chwili, czekałemna niš... – rzekł głoœno. –A ja marzyłam o niej codziennie –szepnęła tak cicho, że raczej oczami porwał z jej ust te słowa, niż słyszał. Wchodzili na skwer Trafalgarski, gdy mgły wiszšce dotšd nieruchomie i jak obłok zastygłe skłębiły się nagle i niby morze uderzone huraganem jęły się kołysać, burzyć i rozpadać w bryzgi; lały się kaskadami, płynęły falami rozbitymi na miazgę i spadały szarym, nieprzeniknionym pyłem tak gęsto, iż w parę chwil plac cały był przysłonięty. Olbrzymia kolumna pomnika Nelsona i te srogie, potworne lwy granitowe zaledwie majaczyły nikłymi, rozpierzchłymi konturami w sypkiej, rozdrganej, zielonawej szaroœci. Przepadły wnet domy, przepadły ulice, zginęły drzewa, cały plac utonšł w brudnym odmęcie, stęchła wilgoć lepkim, duszšcym tumanem zapełniała wszystko. Czarne, wyniosłe kolumny portyku National Gallery, obok których przechodzili, rysowały się słabo jak pnie przegniłe w mętnej i skłębionej wodzie zatopione. Na dwa kroki nie było widać, czasami rozlegały się kroki tuż prawie, a człowiek pozostawał niewidzialny lub przesuwał się cieniem ledwie dojrzanym, to powóz jakiœ przejeżdżał podobny do potwornego kraba sunšcego œrodkiem topieli niezgłębionej i ginšł nie wiadomo gdzie. Jakieœ stępione odgłosy kroków, ogłuchłe słowa, jakieœ błędne rozmowy i martwiejšce dŸwięki, nie wiadomo przez kogo wywołane i skšd płynšce, błšdziły w mgłach, trzepoczšc się bezdŸwięcznym i niepokojšcym szelestem. Szli wolniej, by nie błšdzić w tej pustce nieprzeniknionej lub nie wpaœć pod konie na przejœciach ulic, ale dziwnie posmutnieli oboje. Mgła przenikała ich chłodem i rzucała posępny cień na dusze, czarowne gaje uniesień szczęsnych rozwiały się nagle w szarych i bolesnych ciemnoœciach, przygasły im oczy i cicha, tęskna żałoœliwoœć owładnęła obojgiem. Daleko już byli od siebie, daleko, dusze się rozbiegły jak ptaki spłoszone i płynęły samotnie obcymi, zadumanymi dalami, niosły się na skrzydłach nagłej, niewytłumaczonej trwogi, na skrzydłach tęsknoty płynęły. – Gdyby można dostać konie, bo mi tak zimno – szepnęła nieœmiało. – Na Waterloo będš, tam jest stacja! – Ale pan wieczorem na obiad przyjdzie, prawda? – prosiła słodko. Nie zdšżył odpowiedzieć cofajšc się naraz gwałtownie, bo jakby spod ziemi, tuż przednimi, twarz w twarz, wychyliła się z mgiełmiss Daisy z jakimœ wysokim człowiekiem, że nim zdšżył się ukłonić, już przeszli. Obejrzał się trwożnie, ale tylko niewyraŸnyzarys majaczył i odgłos kroków rozlegał się głucho. – Pan jš zna?? – zapytała œciszonym i nieco drżšcym głosem. Nie zaraz odpowiedział, zapatrzył się w zapalonš właœnie latarnię, w rozdrgane kolisko czerwonawego œwiatła, obrzeżonego zielonawš obręczš i gęstym, ruchomym kołem mgieł, że płomień był zaledwie punktem dla oczów. –Znam jš nieco – odrzekł z trudem, przypominajšc sobie jej pytanie – mówiłemz niš parę razy, pamiętam, jak wyglšda, to wszystko, co wiem o miss Daisy. – Dziwne, wymyœlone imię. – Nie znam jej nazwiska, tym imieniem wszyscy znajomi jš nazywajš. – A ten człowiek, który z niš szedł? – To Mahatma Guru, Hindus. – Hindus!! –Autentyczny, mędrzec niesłychanie ciekawy, przyjechał do Europy, żeby się przyjrzeć ludziom i kulturze naszej. – Ja gdzieœ widziałam jej twarz.... – Prawie nieprawdopodobna, bo zaledwie odkilkunastu dni jest w Europie. –Tak, przypominam jš sobie dobrze, widziałam jš w muzeum, cišgle się przypatrywała panu, to zwróciło mojš uwagę. – Mnie się przypatrywała?? – pytał zdumiony. –I to ze szczególnš jakšœ uwagš, często jšpan spotyka? – Mieszkamy przecież w jednym Boarding--House. – Czy i Joe jš zna?? – Właœciwie to u niego na seansie widziałem jš nieco bliżej. – Służyła mu za medium pewnie, bo ma twarz zmory albo wampira. Nie odpowiedział, dotknięty przykro twardym tonem jej głosu. – Ma dziwnš twarz, przerażajšcš, choć takpięknš. – Dlaczego?? Nie zauważyłem w niej nic przerażajšcego. – Nie chciałabym jej spotykać – wzdrygnęła się trwożnie. – Betsy!! – szepnšł tkliwie. Dziewczyna podniosła na niego przygasłe i wylękłe oczy, ale milczała wzdychajšc niekiedy, a on nie wiedział, co mówić, nie mogšc ukryć bolesnego niepokoju. Żal mu jej było, kochał jš przecież szczerze i głęboko, przed chwilš czuł się tak szczęœliwy i spokojny, przed chwilš tak mu dobrze było z niš iœć, dobrze mówić, dobrze kołysać się w rozmarzeniu, dobrze spoglšdać na jej œlicznš twarzyczkę i tak błogo, tak szczęœnie mu było czuć jej miłoœć, a teraz! Teraz pilno mu było rozstać się z niš, niecierpliwiła go milczeniem, chciałby jš pożegnać i zostać sam, ale nie œmiał. Chciał się zmusić do dawnego stanu, nie potrafił. Odpadły go wnet wszystkie chęci, chłodnšł, zapomniał prawie o Betsy i rwałsię myœlami za tamtš, za Daisy, odnajdywałjš w skłębionych, ciężkich mgłach i jak cień przyczajony a niedostępny wlókł się za niš z bolesnym skurczem serca, cišgnięty jakšœ siłš niezwalczonš trwożnego uroku, strachu nieledwie. Ale przemógł się wreszcie i zaczšł mówić prędko i dużo, by zagłuszyć własny niepokój, œmiał się jakoœ nienaturalnie, zaglšdał jej w oczy zbyt natarczywie, nawišzywał usilnie porwane nici, rozdmuchiwał przygasłe ognie, uciekał wprost do niej całš mocš duszy strwożonej, wszystkš siłš rozbłysłego nagle uczucia, aż rozchmurzyła twarz i poczuła się jak dawniej ufna i prawie tak samo szczęœliwa, prawie tak samo... Zatrzymał jednak skwapliwie pierwszy napotkany pusty powóz i Betsy wsiadła. – Wieczorem czekamy na pana z obiadem. – Przyjdę, cóż bym robił bez tych godzin. – Mnie one bardziej sš potrzebne, bo czymże bym żyła cały długi tydzień... –I ja czekam na nie z upragnieniem, i ja! –zawołał szczerze. – Zen!! – Betsy!! Skrzyżowały się słowa, spojrzenia i goršce, namiętne uœciski ršk. Za chwilę powóz zniknšł w mgle, słychać było tylko głuchy tupot konia i miarowe, głoœne wołanie: Hep! Hep! Hep! ... Mr Zenon poszedł œpiesznie w kierunku Green Park i wkrótce jakby zatonšł w zamglonych i pustych przestrzeniach; tylko gdzieniegdzie jak widmo błędne wychylało się z mgieł drzewo jakieœ samotne nikłymi zarysami, czasami klomb jakiœ lub grupa drzew olbrzymich majaczyła rozwianym pióropuszem jakby słupami dymów, a od czasu do czasu jawił się nagle wyrosły człowiek i przepadał wnet w odmęcie niby ryba przemykajšca topielš. Milczenie niezgłębione i szara, nieprzenikniona pustka go ogarnęła, krople wody sšczyły się z mgieł, szemrzšc po niewidzialnych liœciach i krzewach z nużšcš monotonnoœciš, a niekiedy jakiœ głos stłumiony, daleki przeleciał nad nim w rozpryskach dŸwięków i zapadły po nim długie chwile zupełnej ciszy i pustki. Przyœpieszał kroku, bo zimno mu było, mgła przejmowała wilgotnym, obrzydliwymchłodem, a zresztš ciekaw był, czy zastanie dzisiaj przy œniadaniu Daisy. Od tego dnia seansu nie widział jej, nie pokazywała się przy stole, mówiono, że chora. Te kilka dni spokojnych rozmyœlań i zajęć zwykłych uczyniły to, że już o tym podwójnym widzeniu jej myœlał jak o halucynacji, nie mógł już nawet skupić rozproszonych szczegółów, więc spychał pamięć tej sceny na samo dno œwiadomoœci,między rzeczy do zapomnienia. Zaprzestał dociekań, zapomniał już nawet po trosze o wszystkim, rad wielce, że pozbywa się lęku tej ciemnej, nierozwišzanej zagadki, ale natomiast wstawała w nim uporczywa, niepokojšca ciekawoœć bliższego poznania samej Daisy. Często myœlał o niej, a jeszcze częœciej, bo już wprost bezwiednie, szukał sposobnoœci zobaczenia jej, nie pokazywałasię jednak wcale. Próbował rozmawiać o niej, ale i to mu się nie udało, nie miał z kim: Joe od samego seansu nie zjawiał się przy stole i wcišż gonie mógł zastać w mieszkaniu, a inni milczeli lub, co dziwniejsze, zbywali go nic nie znaczšcymi półsłówkami... Widział po ich twarzach, że jakiœ lęk ich krępuje, że wszyscy podczas rozmowy nieznacznie, ukradkowo spoglšdajš na Mahatmę i prędko a trwożnie milknš. Uderzyła go ta łšcznoœć niespodziana, ale nie umiał jej wytłumaczyć. Tak przeszły mu całe trzy dni pytań bez odpowiedzi i rozmyœlań błędnych, aż znużyło go to w końcu, zaprzestał pytać, nie mogšc jednak zaprzestać rozmyœlać. Alew cieniu tych myœli rozrastał się z wolna niepokój, jakby przeczuwanie przyszłych, niejasnych jeszcze, dalekich rzeczy – nieznanych, ale już stajšcych się w głębiach nadchodzšcego jutra... Dlatego też to spotkanie nieoczekiwane i takdziwne rozżarzyło w nim tę dziwnš, dręczšcš tęsknotę. Nie, to nie była tęsknota podobna tej, jakš uczuwał do Betsy nie widzšc jej dni parę, 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŕä@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żPRc˘Ň ctđ cd*Ôc89(*tęsknota miłosna za ukochanš; to było coœ stokrotnie potężniejszego i zgoła niezwalczonego wolš ludzkš, coœ, jak tęskne i nieprzeparte cišżenie asteroid błšdzšcych w nieskończonoœciach za słońcami lub jak nurt rzek niepowstrzymanie płynšcych do oceanów. Jeszcze nie wiedział tego, a już ulegał tymprawom nieœmiertelnym. Przebiegał szybko park, leciał niewidzialnymi ulicami, przez jakieœ place, zgubione w mgle, przez jakieœ nierozeznane, pełne przytłumionej wrzawyzaułki, instynktem odnajdujšc drogę wœród coraz gęstszej ciemnoœci, bo już teraz mgławicowo-obłoczne tumany przesuwały się jakšœ twardš, czarniawš żółtoœciš, bijšcš strugami o ziemię, że przedzierał się przez gšszcz pierzastš niezliczonych pasem i włókien, jakby wskroœ opadajšcychwód, marznšcych w leniwym a spienionym biegu... Mieszkał jeszcze za Regents Park, na długiej i cichej Avenue Road, ale tak przywalonej mgłami, tak utopionej w pienistych falach, że z niejakim trudem odszukał swój Boarding- House. Przebrał się pospiesznie i poszedł do jadalni. Wsunšł się cicho na swoje miejsce i trwożnie powiódł oczami. Miss Daisy nie było, krzesło jej stało puste. Pokój był wielki, podłużny, wyłożony ciemnym drzewem, o potężnych belkowaniach, poczerniałych jakby od staroœci, przytłaczajšcych swoim ciężaremposępnym, że mimo elektrycznoœci, płonšcej w pęku złotawych storczyków, boleœnie splštanych i opadajšcych od sufitu,mroczno było i niewymownie ponuro; długi stół w poœrodku skrzył się i połyskiwał zastawš, a nad białawomartwym polem obrusa pochylało się kilkanaœcie głów, ledwie widnych na ciemnym tle œcian. W rogu pokoju, od wejœcia, ogromny komin sięgał aż do belek, kupa przepalonych głowni buchała niekiedy krwawym płomieniem, rozsypujšc rozdrgane, żywe brzaski na wytarty dywan, i żarzyła się dogasajšc z wolna. A na wprost wejœcia całš œcianę szczytowšzajmował olbrzymi wit raż; w głębokim mroku poczerniałych purpur, ze zgaszonych fioletów, ze stopionych, przycichłych barw majaczyły jakieœ twarde obrzeża szat, jakieœ wyblakłe zarysy postaci, zatarte ruchy, to jakby zatopione w cieniach oczy, to rozpostarte dłonie tliły się złotawo, a przez wšskie drzwi z boku zaglšdał blady, chory dzień i widać było szerokš, oszklonš galerię, pełnš wysmukłych palm i zielone, przyćmione mgłami gšszcze krzewów, spoœród których wytryskiwał szemrzšcy pióropusz wody. Jedli w głębokim milczeniu, służba przesuwała się cicho, bez szelestu, nikt nożem nie tršcił o talerz, nie poruszył się zbyt swobodnie, a jeœli jakie słowo padło głoœniejsze, wtedy wszystkie oczy podnosiły się naraz i biegły trwożnie pod witraż, gdzie siedział samotnie Mahatma Guru. Milczenie zapadło jeszcze głębsze, tylko wodotrysk bełkotał monotonnie, a niekiedy jakiœ krótki, gniewliwy pomruk rozlegał sięz oranżerii. Zenon jadł nie patrzšc, co mu podajš, i nie wiedzšc prawie, co mu chwilami obok siedzšca gospodyni mówi, przytakiwał œledzšc bezwiednie ciche ruchy kotów bawišcych się na jej kolanach i nasłuchujšcze drżeniem niecierpliwoœci najlżejszych szelestów od strony korytarza. Puste krzesło miss Daisy stało na wprost niego, po drugiej stronie stołu, na poręczy wisiał czerwonawy szal indyjski, pocięty fantastycznymi czarnymi liniami jakichœ zagmatwanych rysunków, często spoglšdał na niego, ale jeszcze częœciej wodził oczami po pokoju, jakby wyłupujšc każdš twarz z osobna ze zmroku i milczenia, nie spostrzegajšc nikogo. – Dzień dobry, byłem przed chwilš u ciebie!– rzucił przez stół mr Joe. – SpóŸniłem się nieco z powodu mgły.... – Widziałeœ Betsy, jakże tam ciotki? – Betsy widziałem, ale ciotek udało mi się dzisiaj nie spotkać. – Byłeœ u nas w domu?? –Nie, dopiero wieczorem pójdę; tam z wielkš niecierpliwoœciš czekajš na ciebie, Betsy jest pełna obaw. – Pójdę dzisiaj z tobš, chociaż nie bardzo mi pilno do nowej kłótni. – Jak chcesz. Ucichli, bo z oranżerii buchnšł krótki, żałosny skowyt i ostry brzęk łańcuchów, koty się najeżyły groŸnie, wyginajšc grzbiety, aż je mrs Tracy ogarnęła strwożonymi ramionami. – Bagh!! –rozległ się rozkazujšcy głos Mahatmy. Odpowiedział mu przecišgły, jękliwy i przytłumiony ryk, a w drzwiach oranżerii zamajaczył falisty zarys czarnej pantery, przesuwajšcej się niedosłyszalnie; zielonawe oczy i białe kły zamigotały przez mosiężne kraty kagańca, podniosła dumnie głowę, ale uderzona oczami Guru, padła na brzuch i przypełzła do niego, nie œmišc podnieœć rozgorzałych œlepiów, bijšcsię po bokach puszystym, długim ogonem; rzucił jej jakiœ dŸwięk, bo podniosła się leniwie, przecišgajšc się lubieżnie pod jego głaszczšcš rękš, ziewnęła przecišgle i jęła cicho, czajšco, bez najmniejszego szmeru, przesuwać się dokoła stołu jak czarny, pełzajšcy cień. Tropiła jakieœ œlady z trudem odnajdywane,węszšc w wielu miejscach, a znalazłszy sięprzy szalu miss Daisy zaskomlała radoœnie,skaczšc na krzesło, i wsparta łapami o brzeg stołu spojrzała w twarze siedzšcych, pobladłe nieco i zestraszone, mimo iż znano jej łagodnoœć; zaledwie chwilę to trwało, bo Bagh zniżajšc z wolna głowę wpijała się strasznymi oczami w Zenona; nie poruszył się z miejsca, nie mógł, czuł się jak sparaliżowany, głowa mu nieco drgała, ale nie odwrócił Ÿrenic odtych palšcych rozżarzonych karbunkułów, przesłoniętych szmaragdowš mgłš, które zwężajšc się œwieciły coraz potężniej i wżerały się w niego jak ostre, szarpišce kły. –Bagh! –pantera drgnęła na ten głos, wyprężajšc czarny grzbiet w kabłšk, wspierała się przednimi łapami tak potężnie o stół, że dygotały jej wszystkie muskuły jak napięte strasznie i z trudem powstrzymywane sprężyny, stół również drżał od naporu i szczękały o siebie naczynia. –Bagh! –krzyknšł surowo Mahatma, pantera zwinęła się wtedy i jednym potężnym susem skoczyła mu do nóg... Odetchnęli wszyscy, bo w martwym milczeniu oczekiwano, że stanie się coœ strasznego, więc z ogromnš ulgš przypatrywano się panterze, najspokojniej zjadajšcej olbrzymie kawały chleba z ršk Guru. – Może się kiedyœ stać niebezpieczna – zauważył ktoœ. – Bagh nikogo nie skrzywdzi, łagodniejsza jest niŸli koty mrs Tracy i mšdrzejsza od wielu, wielu ludzi – objaœnił Mahatma łagodnie. – Miałem to dziwne uczucie, że się rzuci na mnie – powiedział Zenon. – Nie jest zbyt groŸna, ma kaganiec przecież i spiłowane pazury. –Tak, ale samš siłš skoku mogłaby zabić, zresztš dosyć już mam samego jej wzroku,straszny... – wstrzšsnšł się nerwowo. –I dlaczego właœnie pana sobie wybrała? –Być może dlatego, że siedzę naprzeciw krzesła jej pani, że byłem najbliżej, trudno przecież czymœ innym tłumaczyć. –A jednak musi być w tym coœ innego, musi– upierał się siwy, o żółtej i pomarszczonej twarzy pan, siedzšcy za gospodyniš. Zenon rozeœmiał się głoœno, tak dziecinne wydało mu się to przypuszczenie i tak wprost zabawne. – Ja twierdzę jednak, że w tym tkwi coœ –zawołał uporczywie. –Pewnie, jakaœ tajemnica bytu, jakaœ transcendentalna zagadka! – rzucił złoœliwie i niechętnie. – Wszystko jest tajemnicš i wszystko zagadkš – wygłosił surowo. – Czy miss Daisy była wczeœniej na œniadaniu?? – spytał Joe. –Nie, wcale nie była, je u siebie –szeptałamrs Tracy tulšc do szerokich piersi wylękłe jeszcze i jakby półmartwe z przerażenia koty. – Może słaba?? – pytał spostrzegajšc żywszy błysk w oczach Zenona. – Zdrowa, tylko zajęta listami, dostała dzisiaj z Kalkuty całš pakę. – Dużo osób było u mr Guru?? –Cała procesja. Nikogo jednak nie przyjšł,kazał tylko przez służšcego oœwiadczyć, że on przyjechał do Europy oglšdać i pytać,więc niechaj czekajš na zapytanie – odpowiadała zniżajšc głos. – Tak, niechaj czekajš, aż zapytam! – potwierdził niespodziewanie Guru. – OdpowiedŸ dumna i zarozumiała – rzucił Zenon niechętnie. – Ci, którzy wiedzš, nie rzucajš słów na próżno i byle komu. –Nikt nie oœmielił się twierdzić, że wie, nikt! – zawołał porywczo, dotknięty jego pobłażliwym uœmiechem i podniósł się z krzesła, za nim powstali wszyscy przechodzšc w milczeniu do sšsiedniego reading-room. – Panie, myœlałem o panterze i dochodzę downiosku, że... –Ależ, panie, chociaż zawsze podziwiam jego głębokie wnioski chętnie ich słuchajšc, ten właœnie nic mnie nie obchodzi, nic! –odpowiedział, z trudem powstrzymujšc zniecierpliwienie, że żółty pan spojrzał zdumiony i odszedł œpiesznie w drugi kšt pokoju, a Zenon tak był dziwniepodniecony, że rad by był nawet jakiejœ sprzeczce, więc wprost wyzywajšco spoglšdał na Mahatmę, gdy ten, odprowadziwszy panterę do klatki, wchodził ostatni do pokoju, zasiadajšc przyœrodkowym, okršgłym stole, na którym jużsłużba ustawiła herbatę. Ale Mahatma nie patrzył na nikogo, zajęty piciem herbaty, częœć towarzystwa zasiadła obok niego, a reszta rozsypała siępo wielkim pokoju, urzšdzonym z nadzwyczajnš starannoœciš, pełnym stolików do pisania, osłoniętych ekranami, głębokich foteli, biegunowych krzeseł, zacisznych kštów, oddzielonych parawanikami, i wykwintnych drobiazgów. Jasno było i cicho, gruby dywan tłumił kroki, zasłonięte okna ciężkimi kotarami nieprzepuszczały odgłosów miasta, że tylko niekiedy brzękliwe drgania kandelabrów, stojšcych na kominku, mówiły, iż gdzieœ niedaleko jest ulica i przejeżdżajš powozy, a zielonawe œciany, rozjaœnione bukietami kwiatów, malowanych akwarelš, działały dziwnie uspokajajšco. Zenon usiadł z Joem przed kominkiem, wsparł nogi o kratę i błšdził oczami po ognisku, nasłuchujšc jednak wcišż z uwagš.– Wolałbym pić herbatę u ciebie w mieszkaniu. –Zaczekajmy jeszcze chwilę, może przyjdzie – odparł odwracajšc głowę, bo służšcy mówił coœ cicho do Mahatmy, który skinšł głowš. Mrs Tracy kršżyła po pokoju, rozlewajšc niekiedy herbatę w nadstawione filiżanki, jej trzy białe koty nieodstępnie chodziły zaniš. Rozmowy wlokły się leniwo, rwały się co chwila, nikomu się mówić nie chciało, sennoœć czy znużenie owładnęły wszystkimi. Jakaœ wysoka, chuda pani siadła do fisharmonii stojšcej w rogu, ale wzišwszy kilka taktów odeszła znudzona. Naraz Zenon pochylił się do Joe i szepnšł drwišco: – Cóż to, nawet Mahatma dzisiaj nie nauczai nie wyklina nas i kultury naszej! –Boże! dałbym całe życie, dałbym mękę duszy najkrwawszš, żeby ten człowiek się mylił, żeby jego słowa nie były prawdš, prawdš trujšcš i gorzkš jak życie – szeptał boleœnie Joe. – Tak--że to bronisz swoich dziedzictw, Europejczyku? –Rozszarpałbym je jak pantera, by tylko móc ze struchlałych wnętrznoœci wyrwać ich ducha trupiego i tchnšć w niego nowe, œwięte prawdziwie człowiecze życie. –I to mówi ten, który do niedawna sam roznosił œmierć i nienawiœć... –Ilem œmierci zadał, tyle razy dusza moja umarła w przekleństwie, więc niechaj po stokroć będš przeklęte dzieła wojny! –Znam ten ton, znam; poprzez ludy i wieki płynie jak ptak żałosny, błšdzšcy przez otchłanie zatwardziałoœci, nie dostrzeżony przez nikogo i zbędny œmiertelnym, zbędny! – powtórzył z nagle wezbranš goryczš. –Nie, nie, słyszał go Zoroaster, dostrzegliprorocy, ale dopiero w hinduskiej duszy usłał swoje gniazdo nieœmiertelne i tam – w dżunglach, żyje do dzisiaj i panuje litoœnie. –Więc idŸ, głoœ pokutę za wczoraj i nowego jutra zmartwychwstanie –powiedział na wpół ironicznie, a wpół boleœnie Zenon. –Wiem o tym, że ktoœ powinien powstać i ponieœć œwiatu zbawcze słowo, powinien, nim utonie wszystek w zbrodni... – Widzę, żeœ się zaraził od Mahatmy œwiętš goršczkš. –Nie żartuj, jego bowiem mšdroœć była mi zwierciadłem, w którym po raz pierwszy zobaczyłem siebie w całej istotnej nagoœci,siebie i nas wszystkich, nas, panów œwiata,nas, wybranych i jedynych, nas, władne, głupie i oszalałe z pychy bydlęta, nikczemne stado dusz strupieszałych, hordę zbrodni, zanurzonš w bagnisku hańby, niewolników Zła, czcicieli Przemocy,wyznawców Złota! – szeptał wyraŸnie, prędko; palšce, straszne słowa padały jak gromy, zabijały rozdzierajšc duszę aż do dna przerażenia. Zenon cofnšł się nieco, uderzony jego wzrokiem, pełnym łez zakrzepłych z bólu, błyskawicznych lœnień i takiej mocy żalu, że poczuł, jako wszystkie nędze ludzkie uderzyły w tę duszę tkliwš i żebrzš ranamibólów o miłosierdzie, wołajš wszystkimi jękami o litoœć, że wszystek œwiat mieœci się w jego wštłej piersi, wzbiera tam, huczy i miota się orkanem wszechmiłoœci i głodnym wiecznie łaknieniem dobra. Odwrócił się jednak i powstał. Do pokoju wchodziła miss Daisy, skinieniem powitała wszystkich siadajšc tuż przy Mahatmie i rozglšdajšc się po pokoju. Prawie upadł z powrotem na krzesło nie odrywajšc już oczów od niej. Słowa Joego brzmiały mu jak dŸwięki dalekie i nierozeznane; naraz jakby się zapadł w błyskawicę, iż porażone olœnieniem oczy niewidziały już nic prócz œwiatła jej bladej, cudownej twarzy, owianej wzburzonš wichurš włosów niby z miedzi przezłoconej, prócz jej oczów podobnych do ogromnych kul najgłębszego i najżywszego szafiru, uwięzłych w łuku brwi, przecinajšcych ciemnym ostrzem całe czoło białe i wyniosłe. – Zen!! – szepnšł mu do ucha Joe, oprzytomniony jego nagłš nieruchomoœciš. Nie odpowiedział, poszedł automatycznie do stołu, przysunšł sobie krzesło, nalał herbaty i znowu oczy w niej utopił. Zeœliznęła się po jego twarzy zimnym jak ostrze szafirowe lœnieniem spojrzenia, rozmawiajšc z mrs Tracy stojšcš przy niej.Słuchał uważnie, nie mogšc jednak skupić w sobie dŸwięków i zrozumieć; był jakby wœnie autohipnotycznym, ani wiedzšc, co się z nim stało, obecny, a zgoła przepadły w mgławicach nagłej niepamięci wszystkiego,że poruszył się w jakiejœ próżni głuchej i ciemnej, uczepiony tylko jej oczów, reszta wypełzła z niego jak woda z rozbitego czerepu, była tylko koniecznoœciš nieœwiadomš kršżenia w orbicie Daisy, za jej zjawš ucieleœnionš. Ale nikt nie spostrzegł jego stanu, bo zachowywał się normalnie, rozmawiał i odpowiadał nie wiedzšc o tym zupełnie, snadŸ odruchami przyzwyczajeń, zwykłym automatyzmem organów. Przesiadł się bliżej Daisy, że owionšł go zapach fiołków, jakich używała, a każdy szmer jej ruchów przejmował go dziwnym drżeniem. Rozmowy zaczęły się ożywiać, nuda ustępowała z wolna; suchy i żółty pan spierał się bardzo goršco z Joe, kilka pań przeniosło się spod œcian, obsiadajšc kominek, a kilku mężczyzn obstšpiło Joe przysłuchujšc się sporowi, nawet Mahatmarozjaœnił twarz, jakby ze starej koœci słoniowej uczynionš, gładził białš brodę i coraz częœciej brał udział w rozmowie, tylko mrs Tracy spacerowała wraz z kotami w dalszym cišgu, a Daisy milczšc przeglšdała jakieœ pismo. –Widziałem paniš na skwerze Trafalgarskim –ozwał się niespodziewanie Zenon, ale jakby to mówił nie on, tak obcy miał głos, poruszał ustami, ale twarz nie wyrażała nic, a spojrzenie było puste i również obce słowom. –Przechodziłam tamtędy, ale w takiej mgle trudno było rozróżnić jakškolwiek twarz – odpowiedziała nie podnoszšc głowy. –Że pani nie zbłšdziła, Londyn podczas mgły to otchłań, łatwo można się zgubić nawet tym, którz go znajš –mówił spokojnie, cicho prawie, ale to znowu był nie on, to były tylko te myœli, jakie w nim powstały po jej spotkaniu, które wypełzły z jakiejœ ciemni zapomnianej, zaczęły się same wysnuwać, jako byty odrębne się stajšc, wionęły na œwiat dŸwiękiem zupełnie mu obcym i treœciš zgoła niezrozumianš. –Chodziłam z dobrym przewodnikiem! –odparła po chwili, podnoszšc z wolna głowę i spoglšdajšc mu prosto w oczy tak strzelistym, przenikajšcym i potężnym spojrzeniem, że cofnšł się jakby pod uderzeniem; ten błysk rozdarł w nim ciemnoœci, rozœwietlajšc budzšcš błyskawicę na wskroœ duszy odrętwiałej, że nagle powstał w sobie, wszystek żywego czucia i myœli pełny, spajajšc bezwiednie chwilę obecnš z tamtš, przeżywanš przed kominkiem; ale to, co było póŸniej runęło gromem w głšb nieznanš, rozpadło się w struchlały pył zapomnienia, nie wiedział wprost, że istaiało. Poczuł się dziwnie spokojny i rzeŸwy, i sobš władnšcy, przysłuchiwał się chwilę rozmowie głoœnej, patrzył na Mahatmę, który powstawał właœnie i szedł do Joe, azniżajšc głos mówił do Daisy: – Wie pani, pantera o mało się na mnie nie tsy nie widzšc jej dni parę, 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŕä@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żP$ct”ŕ c€č- c-¨ c˝:™rzuciła. –Prawie nie do wiary, łagodna jak dziecko,chyba szukała mnie, stšd mogło się wydawać, że chce się rzucić. – Siadła na pani szalu i tak straszliwie patrzyła prężšc się do skoku, że gdyby nie rozkaz Guru, na pewno rzuciłaby się na mnie. – Przepraszam pana bardzo za chwilę przerażenia, bardzo. – Ależ nie należy mi się przepraszanie, ponieważ zupełnie się nie bałem. – Choćby i najkrótsza chwila obawy przyjemna nie jest. –Niestety, nie miałem i takiej chwili. Upoœledzony jestem po prostu, że nie rozumiem nawet u innych uczucia strachu, bo go nigdy nie doœwiadczałem. – Nigdy?? – pytała ożywiajšc się nieco. –Naturalnie, mam na myœli strach przed jakimikolwiek niebezpieczeństwami materialnymi, takich nie doznaję nigdy. –A inne? –usta jej drgnęły odsłaniajšc sznur zębów białoœci olœniewajšcej, pierœ jej się podniosła w szybkim, tłumionym wzburzeniu. – A innych nie znam, więc i nie wiem dotšd o ich istnieniu. –Muszš być... Istniejš na pewno... bywajš takie, o jakich i sny nie dajš wyobrażenia, najbardziej dręczšce sny. –Przypuszczam, że w zamętach dusz, w chorych mózgach mogš brać poczštek przerażajšce i straszliwe zjawy. – Nie tylko tam ich Ÿródło, mogš bowiem trwać przyczajone i obok nas, w œwiecie żywym, tylko że istniejšcym daleko poza promieniem naszego materialnego widzenia, w polu drugiego wzroku. Głos jej œcichł i zadrgał szeptem trwożnym, pochyliła głowę nad pismem, aleoczy błšdziły zgaszone po pokoju. Nie wrócili już do swobodnego tonu, próżnosię starał o to, poruszał kwestie różne i przedmioty, usiłował nawet ironiš wyrwać jš z tego milczšcego osłupienia, odpowiadała niechętnie, a często niecierpliwie, nie spoglšdajšc już na niego, nie widzšc prawie, że dotknięty, obrażony niemal, powstał bez słowa. Przeszedł się po pokoju, ale tak niezręcznie, iż omal nie stratował kotów, doœć chłodno przeprosił mrs Tracy i podrażniony siadł do fisharmonii, błšdzšc palcami od niechcenia po klawiszach i rozmyœlajšc o dziwnym zachowaniu się Daisy. W głębi, obok kominka, stał Mahatma z Joew grupie kilku mężczyzn; rozmawiali głoœnoi żywo, ale Zenon posłyszał tylko ostatnie zdanie Hindusa: –Sš tylko jedne prawa rzšdzšce œwiatem, prawa ducha nieœmiertelnego, reszta to pozór, oman lub zarozumiała, uczona głupota! Nie słuchał już więcej, bo bezwiednie zadŸwięczała mu pod palcami ta melodia, której nie mógł sobie przypomnieć wychodzšc z seansu i próżno jš chciał wyrwać z siebie przez całe trzy dni. Przyszła mu teraz sama, spłynęła w całoœci, była zdumiewajšca w prostocie i w dziwnym, nigdy nie słyszanym rytmie, obca mu zupełnie w formie i w swej treœcimuzycznej. Grał jš uważnie, uczył się jej na pamięć, powtarzał rozkoszujšc się jej groŸnš pięknoœciš. Zbudził się w nim artysta z takš siłš, że już nie słyszał otoczenia, porwany potęgš tej pieœni dzikiej, ognistej, a przesyconej tęsknicš; ale im głębiej wsłuchiwał się w te dŸwięki, tym silniej wyrastały z nich przypomnienia jakieœ blade i odległe słów gdzieœ usłyszanych, jakiegoœ głosu, który te słowa œpiewał, jakiegoœ krajobrazu zarazem... Miał to już pod czaszkš, na ustach niemal, a nie mógł sobie przypomnieć. –Potężny hymn jakby zabuntowanych aniołów, skšd go pan zna? –posłyszał za sobš cichy głos Daisy. – Sam dobrze nie wiem!! A pani jest znany? – Tak, przypominam go sobie skšdciœ... –To mi pani pomoże, bo jakieœ słowa błšdzš mi w pamięci, jakiœ œpiew, który gdzieœ słyszałem, a nie mogę sobie przypomnieć... i to gdzieœ niedawno chyba... zdaje mi się chwilami, że to było tam, na seansie u mr Joe, pamięta pani? – zapytał podstępnie, o co wprost pytać nie œmiał przedtem. – Nie bywam na seansach u mr Joe – głos jej zadŸwięczał twardo. – Jak to?? Ależ widziałem tam paniš, wszyscyœmy widzieli... – Być może, ale nie byłam – gniewem rozbłysły jej oczy. – Ja także nie kłamię – szepnšł porywczo i dumnie. – Wierzę.... ale – spojrzała na Mahatmę i umilkła odchodzšc. Nie grał już, wstrzšœnięty jej słowami. Nie rozumiał powodu zaprzeczeń, widział jš tam przecież, widzieli wszyscy i wypierasię tego... Powiedział Joe, że czeka go w mieszkaniu, i wychodził skłoniwszy się doœć sztywno przed Daisy; nie odkłoniła się, jakby go niespostrzegajšc, siedziała ze œcišgniętymi brwiami, szczelinie otulona w szal indyjski, chmurna jakaœ, ponura i zagadkowa, odwrócił głowę od drzwi, łapišc w przelocie jej oczy podnoszšce się za nim, oczy pełne wilgotnych lœnień, zadumy i jakiejœ targajšcej, niemej i pokornej proœby... 3 –Nareszcie. Myœlałam, że się już was nie doczekamy, od pół godziny obiad gotów, a ja wyglšdam i wyglšdam! – wołała radoœnieBetsy sama otwierajšc im ciężkie drzwi do sieni. –Zupa zimna, baranina spalona, legumina opadła, ciotki złe, a miss Betsy zrozpaczona – żartował Zenon witajšc jš serdecznie. – Bo Betsy była naprawdę zrozpaczona, myœlałam... – Że nie przyjdziemy, proszę wycišgnšć ršczki, to nasza kara za opóŸnienie... Rozwinšł papier i sypał na jej ręce całš wišŸ cudnych anemonów, tak spłonionych jak ona, i całe pęki wspaniałych róż purpurowych jak jej usta w tej chwili, ustarozdrgane rozkoszš i tulšce się do chłodnych, woniejšcych kwiatów, spoza których podnosiła zachwycone oczy i szeptała dziękczynnie: – Dobry Zen, dobry, dobry! – Z powodu mgły wszystkie pocišgi spóŸnione ogromnie!! – ozwał się Joe. – Czy całe dwa tygodnie nie zaglšdałeœ do nas z tego samego powodu?? –To inna przyczyna, moja droga Betsy, zgoła inna – odparł poważnie, całujšc jš w czoło, a dziewczyna zniżyła głos i proszšco, prawie błagalnie szeptała: –BšdŸ dzisiaj dla niego dobry, chory jest, rozdrażniony, tak czekał na ciebie, z pewnoœciš będzie się gniewał z czułoœci. – Dobrze, droga, sam nie zacznę, ale... – urwał zakłopotany. –Ciotka Dolly też bez humoru, płakała po południu, podobno ma dzisiaj jakšœ bolesnš rocznicę – uprzedzała nieœmiało Betsy. –Pewnie pięćdziesištš rocznicę zerwania z piętnastym narzeczonym! –zauważył złoœliwie Joe wieszajšc płaszcz, ale gdy się odwrócił, nie było ich już na dawnym miejscu. Betsy odprowadzała Zenona nieco w głšb sieni, ku schodom prowadzšcym na piętro, i cichutko prosiła, by czuwał i, o ile można, nie dopuszczał do kłótni Joe z ojcem. Obiecał solennie, ale jakaœ niechęć w nim zadrgała, że może być œwiadkiem nowej awantury, stanowczo miał już ich dosyć nadzisiaj, sam był przy tym wyjštkowo zdenerwowany, zaœ jadšc tutaj, myœlał, żeznajdzie spokój i odpoczynek. – Duszo ofiarna, czy i ciotkę Ellen bolš odciski dzisiaj? – Cicho, Joe, nie żartuj z cierpień, chodŸmy, bo już czekajš. Jadalnia była tuż, na dole, poprzedzona dużym i teraz ciemnym pokojem, przez otwarte drzwi bielił się stół oœwietlony zapalonymi œwiecami w wysokich kandelabrach, a za nim, na wprost, plecamido wchodzšcych siedział w głębokim fotelumr Bartelet, ciotki spacerowały po obu stronach stołu, wzdłuż pokoju, każda w innš stronę. – Oto i chłopcy, pocišgi spóŸnione! – wołała Betsy zwalajšc kwietny snop na rógstołu. – Nieszczęsna, obrus się przemoczy! – jęknęła niższa z ciotek, miss Ellen. –Nie wrzeszcz! –syknšł stary zimno, podajšc rękę synowi, a spoglšdajšc ze złoœciš na wylękłš, gšbczastš twarz miss Ellen, ujšł pod ramię Zenona i z trudem podnoszšc swojš potężnš postać poszedł dostołu. – Podawać!! – mruknšł stukajšc kijem w posadzkę, bo kuchnie były w suterenie. Zajęli miejsca w milczeniu, tylko Betsy, rozdzielajšc kwiaty po wazonach, ustawiałaje na stole i usiłowała rozniecić weselny nastrój, ale na próżno, bo jej słodki, na poły dziecinny głos przygasał jak kwiat w mroŸnej atmosferze jakichœ uraz, gniewówiniechęci. – Miss Dolly karcšcym spojrzeniem zabijała każde jej słowo i każdy jej uœmiech weselszy, a miss Ellen naswój sposób nękała wstajšc co mgnienie, by jej poprawić niesforne włosy lub przewišzać krawatkę. Wreszcie stary służšcy, podobny do figury woskowej, zaczšł obnosić potrawy, jak kotcicho i czajšco przesuwał się za krzesłami, że co chwila jego żółta, bezwłosa twarz wynurzała się przy czyimœramieniu. Jedli w takiej ciszy, że już po zupie Joe niemogšc wytrzymać rzekł: – Cóż to dzisiaj tak posępnie?? –Jak zwykle, czyœ przez te dwa tygodnie już zapomniał? –zauważyła kwaœno miss Dolly wzdychajšc żałoœnie. – Guziki poobrywajš ci się przy staniku od wzdychań – zawołał stary. Betsy wybuchnęła niepohamowanym œmiechem. – Przestań, proszę cię, Betsy! – zgromiła jš surowo. – Ależ przeciwnie, œmiej się, Betsy, œmiej się swobodnie! – Nie mogę jeœć przy takim bezmyœlnym œmiechu. – A ja mam właœnie wtedy lepszy apetyt, œmiej się, mała! – wołał. – Ach, ci mężczyŸni! – jęknęła po chwili grobowym głosem. –Ach, te ciotki! – powtórzył z takim komizmem, iż Betsy znowu zaczęła się œmiać, nawet Joe nie mógł się powstrzymać, a Dick omal półmiska nie upuœcił na plecy miss Dolly, chowajšc za niš twarz tak szczególnie wykrzywionš œmiechem, że podobna była do rozdeptanej cytryny. – Niedołęga!! – szepnęła uderzajšc w starego piorunowymi oczami. – Co?? jak? ... –ledwie wykrztusił z nagłejpasji mr Bartelet. Miss Dolly nie raczyła odpowiedzieć ni nawet spojrzeć na niego. – Betsy, powiedz ciotce, że jeœli to do mnie... – Betsy, powiedz ojcu, że na taki ton gminny i posšdzenia nie odpowiadam... – Betsy, powiedz jej, że żadnych uwag nie przyjmuję i nie znoszę... – Betsy, powiedz mu, że jest tyranem, że pastwi się nad nieszczęœliwš, że... Skrzyżowały się ostre, gniewne słowa, przestali oboje jeœć, a złowrogie oczy uderzały w siebie przez stół nieubłaganymiostrzami, naraz zamgliły się oczy miss Dolly i łzy jak groch posypały się na jej pulchnš, wypudrowanš twarz żłobišc jš w żółtawe bruzdy. –Dick, podaj miss czystš chusteczkę, lustro, puder i baraninę, bo tamta leci oto w tej chwili wraz z talerzem na ziemię! –zawołał zacierajšc ręce, bo miss Dolly tak gwałtownie porwała się od stołu, że całe nakrycie poleciało na ziemię, ale gniew go opuœcił, zabrał się do jedzenia, złoœliwie spoglšdajšc za wychodzšcš z pokoju. Ta krótka burza zupełnie jednak oczyœciła powietrze, odetchnęli swobodniej, nawet miss Ellen, struchlała zwykle i niema przy siostrze, odzyskała głos, a Zenon, przezornie trzymajšcy się na uboczu, zaczšł już głoœniej i weselej rozmawiać z Betsy. Joe jednak milczał uporczywie, prawie nie podnoszšc twarzy znad talerza idobrze wiedzšc, jak bardzo to niecierpliwi ojca... Mr Bartelet nie mógł już wytrzymać, rzucał srogie spojrzenia na syna, marszczył brwi, trzaskał nożem o talerz, ale nie doczekawszy się ani słowa, pierwszy zaczšł mówić do niego w swój ironiczny, zwykły sposób. – Cóż to za sława zamieszkuje w waszym pensjonacie?? Joe podniósł zamyœlone, posępne oczy na niego. – Od dwóch tygodni prawie wszystkie gazety o nim piszš. – Nie czytuję gazet – odparł krótko. – Ale musisz przecie wiedzieć, o kim mówię! – zaczynał już wrzeć na nowo. – Stary braman, Mahatma Guru... tak, mieszka tam. – Wnioskuję z artykułów, że jakiœ nowy, mistyczny business chce założyć w Anglii. –Mogę zaręczyć, że jest daleki od tego, co się złoœliwie nazywa mistycznym businessem; przyjechał przyjrzeć się Europie. – No i zagarnšć przy sposobnoœci nieco naszych funtów. –Ma on doœć swoich rupii, a przy tym pienišdze majš dla niego wartoœć istotnš, tojest żadnš – dodał z naciskiem. – Więc za darmo pokazuje te jakieœ cuda spirytystyczne?? – Ależ nie pokazuje żadnych cudów i spirytystš zupełnie nie jest. – Więc po cóż pielgrzymujš do niego te tłumy, o jakich piszš codziennie? –Bo próżniaczej gawiedzi nigdy i nigdzie niebrak, a w szczególnoœci gawiedzi pseudouczonej, głodnej sensacji, węszšcej żer eksperymentowania, napastliwej, takiej, której się zdaje, że œwiat stworzony jest po to, aby oni mogli pisać o nim wymyœlne, zawiłe a puste brednie. Przyjmuje niektórych czasami, a nawet nieraz chętnie z nimi mówi, często dysputuje, ale najczęœciej tylko bada i słucha... – Więc to jakiœ nie lada uczony być musi?? – Więcej niŸli uczony, bo mędrzec. –No i często rzuca gromy potępienia na nasi na kulturę naszš –wtršcił się do rozmowyZenon. –Jak, jak? Potępia naszš kulturę? –pytał wnajwyższym zdumieniu, nie œmišc wierzyć własnym uszom. – Niestety, potępia stanowczo i co gorzej, że musimy przyznawać rację... –Ma rację! ... nie drażnij mnie, chłopcze. Ciekawe, ciekawe... Musicie mi opowiedzieć o nim, bo widzę, że pisma fałszywie informujš. –Naturalnie, na stu reporterów zaledwie może jeden widział go i mówił z nim. A wszyscy przecież coœ napisać musieli, bo cały Londyn się nim zajmuje. – Znacie go osobiœcie?? – Joe jest z nim w zupełnej zażyłoœci i przyjaŸni. – Jeœli tak można nazwać stosunek człowieka do absolutu.... – Tak bardzo go cenisz?? – zapytał stary ciszej. – Uwielbiam go i korzę się przed jego mšdroœciš. –Dick, herbatę na górę, przejdziemy tam, dzieci! –zakomenderował stary usiłujšc powstać z krzesła. Joe podał mu ramię, wsparł się na nim i poszedł wolno i ciężko,pochylony nieco, a mimo to ogromny, podobny do starego dębu, pokrytego omszałš siwiznš i krzepkiego jeszcze; twarz miał rumianš, starannie wygolonš, o potężnych, prawie kwadratowych szczękach, nos suchy i długi, czoło wysokie pod gęstš szczotkš siwych włosów, oczy bladoniebieskie, jakby wypełzłe, ale bystro œwiecšce z krzaczastych czarnych brwi. Cichszy był jakiœ w tej chwili, spokojniejszy, a co trochę mocnym spojrzeniem obejmował pochylonš głowę syna. Betsy pobiegła naprzód, słychać było dudnienie schodów pod jej stopami. Zenon wyprzedził ich również, œpieszšc za narzeczonš, że szli tylko sami, często odpoczywajšc bo chore nogi starego nie pozwalały na poœpiech. – Czekałem na ciebie – zaczšł z łagodnš wymówkš. – Nie mogłem prędzej, wyjeżdżałem – mówił wymijajšco. Stary wštpišco potrzšsnšł głowš, ale się nie odezwał, odpoczywali znowu przez chwilę w sieni pod żelaznš latarniš starożytnego kształtu, wiszšcš u sufitu, wkręgu œwiateł kolorowych, mienišcych się w mroku tęczowymi pasami. – Cóż tam słychać w twoim pułku?? Był to ulubiony jego temat. – Przenoszš go do Afryki, ma już wyznaczony dzień wyjazdu... –Do Afryki, na plac boju, do Afryki! –powtarzał zdumiony, wstała w nim nagła trwoga i chwyciła żelaznš garœciš za serce, że ledwie oddychał. – Bałem się tego – szepnšł ciszej. – Ha, to pojedziesz, mój chłopcze, służba, obowišzek... tak, obowišzek –dodał ciszej, bo głos mu schrypł i więznšł w gardle. – Mamy jeszcze cały miesišc urlopu, może się jeszcze co zmienić – uspokajał. – Nic się zmienić nie może, nie, wojnie daleko do końca. –A głodne armaty czekajš na swój żer, na swoje mięso. –Nienawiœć i wzgarda zadŸwięczała mu w głosie. – Czekajš na swój żer – powtórzył stary ponurym i smutnym echem. Milczeli już obaj, Joe postanowił w tej chwili, że nic mu nie powie o wziętej dymisji, nie pragnšł kłótni, chciał mu oszczędzić gniewu, tak dobry był dzisiaj i tak wyjštkowo łagodny, że nie œmiał mu psuć tak rzadkich chwil, a zresztš rachował i na to, iż wiadomoœć o przeznaczeniu jego pułku na plac boju życzliwiej go usposobi. Nie uciekał przecieżz obawy wojny, używał jej bowiem już nieraz i do syta. –Na niechybne kule tych parobków! –szeptał stary do siebie, gdy wchodzili do wielkiego, jasnego pokoju na pierwszym piętrze; był to rodzaj salonu i biblioteki zarazem. Na niskim stoliku przed kominkiem Betsy już gospodarowała przy herbacie, gdy wchodzili. Mr Bartelet osunšł się w głębokifotel, wzišł filiżankę i popijajšc z wolna zapadł w głębokš zadumę. Ciotki też zjawiły się wkrótce, poprzedzaneprzez Dicka niosšcego stołeczki pod nogi. Miss Dolly była już, jak zwykle wyniosła i majestatycznie piękna, bardziej tylko wzdychała pijšc herbatę i więcej niŸli zwykle ukradkowymi, przyczajonymi spojrzeniami stróżowała Betsy, a miss Ellen, drobna i nikła jak suchy badyl dziewanny z ostatnim, bladym kwiatem na czubku, nieœmiało wsunęła się za siostrš, lękliwie spojrzała na fotel brata i trwożniezasiadła w zagłębieniu, między bibliotecznymi szafami, cichutko przewracajšc pożółkłe kartki Biblii, i z mnie nie tsy nie widzšc jej dni parę, 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŕä@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żPScŁő c˜ńc‰+#c Ź9ł'wolna zagłębiała się w kontemplację œwiętych tekstów. Joe spacerował z filiżankš w ręku przezierajšc niekiedy grzbiety ksišżek, poustawianych w tłumnym a niemym szeregu na półkach. Cisza zaległa pokój, ta dziwna niedzielnego dnia cisza, pełna kojšcego spokoju, jakby nabrzmiała odgłosami naw koœcielnych, jużpustych i mrocznych, a pełnych jeszcze echowych brzmień œpiewów dawno umilkłych, zapachów konajšcych, błędnych,rozproszonych westchnień, pełna nastroju modlitewnych ekstaz, nudy i sennoœci zarazem. Wszyscy pogršżali się w milczšcš i sennš zadumę, tylko Dick czuwał, raz po raz przesuwajšc się bez szelestu i roznoszšc herbatę. A Zenon i Betsy, siedzšc przy sobie na wielkiej sofie sięgajšcej do pół œciany i prawie w niej zgubieni, przytuleni ramionami, dalecy od otoczenia, zajęci tylkosobš, rozmawiali szeptem i goršcymi, płomiennymi spojrzeniami. W tej cichej i serdecznej atmosferze miłoœci, roziskrzonych błyskach jej Ÿrenic Zenon zaczynał czuć się tak dobrze, jak zwykle się czuł w tym pokoju. W takie same niedzielne wieczory, chociaż przypominała mu się zagadkowa, dręczšca twarz Daisy, chociaż jakieœ niepokojšce półmyœli, półdŸwięki i półobrazy przepełniały mózg, pozbywał się ich siłš woli, chciał szczerze i głęboko zapomnieć o wszystkim, co nie było tš dobrš szczęsnšchwilš, co nie było zwišzane z Betsy i nie było niš samš. Udawało mu się to niekiedy, a wówczas z cichym, nieœmiałym prawie z nadmiaru czucia szczęœciem wodził po niej rozkochanym wzrokiem, bo Betsy w swojej niedzielnej sukni z czarnego, matowego jedwabiu, rozjaœnionego tylko białym, wyłożonym kołnierzykiem i mankietami koronkowymi, smukła, wysoka, zręczna, była wprost przeœliczna; jej œwieża twarzyczka, okolona bujnymi splotami włosów popielatych, wykwitała z tych czerni posępnych jak pšczek jabłoniowego kwiatu, dyszała wiosnš i szczęœciem, a nieco duże i dziecinne usta były tak wiœniowe i rozdrgane uœmiechem, i pełne słodkich, namiętnych obietnic. Czuła się w tej chwili nadzwyczajnie szczęœliwa; obiad przeszedł prawie spokojnie, ciotki milczały, Joe był w domu,ojciec cicho siedział, a on, Zen, siedział przy niej, naprawdę siedział przy niej i takblisko, że poczuła naraz strasznš ochotę, aby mu przysłonić rękami wšsy i pocałować go w same usta, w te czerwone, wiecznie tak głodne pocałunkówusta... Ale tylko westchnęła żałoœnie, rumienišc się na tę myœl nie spełnionš, i już tylko całujšcymi oczyma obejmowała jego pięknš, znużonš nieco twarz i te oczy jasne i słodkie, drapieżne usta, ach, i ten jego drażnišcy uœmiech, przyczajony w kštach ust, ten dobry, rozbrajajšcy uœmiech. – Miss Betsy obiecała mi powiedzieć jedno słowo – szeptał. – Jakie?? Nie pamiętam w ogóle, czy obiecywałam cokolwiek. – Tam, na Strandzie, gdyœmy szli rano – przypominał uparcie. – Nie, nie można teraz, słuchajš... nie, Zen, póŸniej – prosiła lękliwie. – Czekam i całš tęsknotš pragnę spełnieniaobietnicy. – To.... to proszę się na mnie nie patrzeć... Proszę zamknšć oczy. –Już nic nie widzę, słyszę tylko. –Przysunšł głowę jeszcze bliżej, wtedy Betsy, spłoniona i nieco drżšca, bojaŸliwie a namiętnie szeptała mu to nieœmiertelne: kocham. Szeptała długo, dotykajšc niekiedyrozpalonymi ustami jego ucha, że drgał gwałtownie, cisnšc jeszcze mocniej głowę do jej twarzy i również szepczšc urywane,palšce słowa, które takim ogniem burzliwym zalewały jej serce, iż jakimœ ostatnim odruchem przytomnoœci odsunęła się od niego i dyszšc ciężko, z przymkniętymi oczyma, siedziała pełna radoœci najgłębszej, a zarazem pełna dziwnej i słodkiej trwogi. Nie mogli już mówić, nie patrzyli nawet na siebie, ale to niedopowiedziane zatopiło ich w takim szczęsnym upojeniu, że tylko kłonili się ku sobie bezwiednie a nieprzeparcie, jak kwiaty nabrzmiałe woniškłoniš się w upalne noce, jak chylš się i ciężš drzewa senne ku potokom szemrzšcym w ciche, wioœniane noce, pełne niemych błyskawic i tęsknych, nieukojonych rozmarzeń za dniem jeszcze dalekim, za słońcem. Nieco usypiajšca i martwa cisza ogarnęła pokój, wszyscy siedzieli nieruchomie, nawetDick zniknšł, tylko niekiedy, gdzieœ spod ziemi, jakby wprost spod domu, dobywał się lotny, krótki huk przemykajšcych jak cień pocišgów, co parę minut przelatujšcych, chwilami zaœ rozlegały się melancholijne westchnienia miss Dolly, smętnie zapatrzonej w zapadłe dale lat i zdarzeń drogich; to znowu stary poruszał się niecierpliwie, obejmował trwożnymi oczyma głowę syna i znowu zapadał w nieruchomoœć, kryjšc œpiesznie powiekami przełzawione błyski Ÿrenic. Wieczór wlókł się wolno znużonym i sennymrytmem chwil, przesuwajšcych się jak niemi, bezimienni przechodnie, nikomu nie znani, niepotrzebni, a nigdy już nie przypomniani. –„Bo z szat mól pochodzi, a z niewiasty złoœć wężowa ” – rozbrzmiał naraz donoœny i namaszczony głos miss Ellen. Drgnęli wszyscy, jakby gwałtownie przebudzeni. Betsy zerwała się na nogi, stary zaœ gruchnšł œmiechem i drwišco powiedział: –Sami prorocy cię budzš, co... ? Przez sen ci się wyrwał ten werset paradny; jak to tam było? Ale że zegar na kominku zaczšł dzwonić dziesištš, miss Ellen nie odpowiedziała kryjšc wylękłš twarz za Biblię, Joe natomiast, siedzšcy wprost ojca, powstał izwrócił się do Zenona: – Czas już na nas!! – Co?? O dziesištej do domu? Tego jeszcze nie było! – wykrzyknęła Betsy. – Ojciec znużony i wszyscy jacyœ senni – próbował się tłumaczyć. –Ależ nie, czuję się dzisiaj doskonale i chętnie posiedzę jeszcze z wami, a nawet zagrałbym z tobš, Joe, dawno już nie grałem w pikietę. – Zagrajmy, i owszem – ożywił się Joe. Dick wnet przygotował wszystko, wkrótce zagłębili się w kombinacjach gry; naraz stary przyciszajšc głos zapytał niespodziewanie: – Więc to już pewne, że pułk przenoszš naplac wojny? – Zupełnie, bo nie tylko dzień, ale i statki do przewodu przeznaczone. – A po wylšdowaniu zaraz w ogień?? – Prawdopodobnie.... Mr Bartelet wybuchnšł gniewem, klšł siarczyœcie i bił kijem w podłogę, aż wystraszona Betsy przybiegła. –Mój ojcze, mój drogi, nie można się gniewać, doktor zakazywał – prosiła ogarniajšc mu głowę rękoma. –No dobrze, dobrze, cicho już siedzę; bo jak się nie gniewać, kiedy... kiedy Joe rozdaje karty, jakby je pierwszy raz w życiu trzymał w ręku. Poznawszy Ÿródło gniewu, odeszła uspokojona, czuła się dziwnie radoœnie usposobiona, zarzucała Zenona nieskończonymi pytaniami. Odpowiadał wesoło, często nawet żartobliwie, bo za lada powodem wybuchałaœmiechem. Szczerze się œmiała, ale z trudem niemałym powstrzymujšc pytanie o Daisy; to imię czyniło się jej nienawistnym, parzyło usta i przenikało jakšœ jeszcze ciemnš obawš, a mimo to budziło aż prawiebolesnš i dręczšcš ciekawoœć. Zenon zaczynał to odczuwać po urywanych i poplštanych słowach, po lukach, jakie były w rozpytywaniach o każdy niemal dzień spędzony z dala od nich, o znajomych, o prace jego, a nawet czasem już wyraŸnie wiedział po niemych, bezwiednych ruchach ust, iż tam, poza nimi, tkwi to imię złowrogie, że ona je przeżuwa niby palšce ostrze, a wymówić jeszcze nie œmie. A nie chciał dopuœcić do tego, nie wiedzšc sam dobrze dlaczego, lękał się tego pytania, więc silił się umyœlnie na humor, robił dowcipy, opowiadał zabawne anegdoty, byle tylko odwlec tę chwilę na póŸniej lub jš zagubić zupełnie... Ale rozmowa się rwała, tematy wyczerpywały się prędko i następowały coraz częstsze i dłuższe milczenia, niepokojšce pauzy, w których ich oczy, obcišżone tš utajonš troskš, uciekały od siebie spłoszone, niepokoju pełne. Na szczęœcie, miss Dolly przysiadła się do nich i rozbolałym głosem i tonem oburzeniazaczęła powstawać na jakšœ sztukę Dumasa, którš widziała przed kilku dniami zSarš Bernhardt w roli głównej. Miss Dolly była namiętnš nieprzyjaciółkš mężczyzn, przewodniczšcš nawet w Klubie Niezawisłych Kobiet, prorokiniš przyszłegomatriarchatu i zapalczywš bojowniczkš o prawa kobiet i już od pierwszego słowa zajadle powstała przeciwko słynnej wówczas tezie Dumasowskiej: „Tue la ”. –Zbrodnicze i hańbišce głupstwo taka teoria! Zabij jš? A za co? I któż ma prawo decydować o życiu kobiety prócz niej samej, kto? Gdzież jej winy? Że nie chce być jego własnoœciš, że ucieka spod tyranii, że żšda dla siebie praw i wolnoœci, że chce żyć swoim własnym, samodzielnymżyciem, więc zamorduj, okuj w kajdany, rzuć jš na dno nieszczęœcia i hańby, podepcz jej duszę i serce, odbierz człowieczeństwo, niechaj drży co chwila przed wzrokiem swego właœciciela, niechajna klęczkach odgaduje jego zamysły, niechaj będzie echem jego, cieniem, niechajrodzi mu dzieci i służebnicš mu będzie najniższš, najuleglejszš, najcichszš... bo pan tak chce, pan stanowi prawa, pan ma siłę, władzę i pienišdze, więc się tak stać musi. A jeœli się sprzeciwi w czymkolwiek, zabij jš! Tak jest w życiu, aż oto przychodzi Francuz plugawy i oœmiela się potwornš teorię mówić nam ze sceny, a mysłuchamy, my serio dysputujemy o tym głupim i złym frazesie, o siostry-kobiety, o męczennice przemocy męskiej! – Œwięte duchy!! Przykute do bydlšt, dalszy cišg znamy z mów twoich i odezw! –ozwał się naraz drwišco mr Bartelet. Miss Dolly wzdrygnęła się milknšc na razie.–Deklamuj, Dolly, powinnaœ zostać pierwszškaznodziejkš w tym feministycznym koœciele przyszłoœci, masz wszystkie warunki: głos rozległy, wiarę silnš, lekceważenie prawdy, nienawiœć cudzych przekonań i wielki zapas wielce patetycznych i głupich dostatecznie frazesów. Wszak tylko tym stojš wszyscy trybunowie! –Gbur i tyran! –zionęła przez zaciœnięte zęby, obrzucajšc go wynioœle pogardliwym spojrzeniem. –Sprytna teoria: brać wszystkie prawa z dodatkiem pieniędzy, a nam łaskawie pozostawiać wszystkie obowišzki i ciężary! – drwił nielitoœciwie stary rozdajšc karty. Nie ozwała się już ani słowem, dopiero gdy znowu zagłębił się w grę, zniżyła głosi rzucajšc bojaŸliwie spojrzenia na niego, mówiła: –Żywot kobiety to dom wiecznej niewoli, to żywot duchów przykutych do bydlšt, to nieustajšca Kalwaria! Miss Ellen, która właœnie przysuwała się do nich lękliwie, rzekła na to swoim cichymi miękkim jak oliwa głosem: – „Wdzięcznoœć żony pilnuje i cieszy męża swego, i tuczy koœci jego ”. – Nędzna paplanina wielbłšdzich pastuchów, powtarzasz jak fonografy. Rzuciła się ze złoœciš, bo Ellen często i bezpowodu podnosiła rękę głoszšc z namaszczeniem pierwszy lepszy werset. –Chociaż to nadzwyczajnie trafnie definiujestosunek mężczyzn do kobiet: „cieszy go i tuczy koœci jego ”. Tak, o to wam chodzi jedynie w małżeństwie, tylko o to! – dodała z mocš. Ale Zenon nie dał się wyprowadzić z równowagi, nie rwał się na obronę mężczyzn, bo znał dawno wszystkie jej teorie i nudziły go, więc tylko rzekł chłodno, z grzecznoœci jedynie: – Może nie wszystkim chodzi tylko o to. –Nie miałam pana na myœli, nie, znam bowiem zbyt dobrze jego wzniosły sposób myœlenia i tak bardzo go cenię, że zupełnie się nie lękam o przyszłoœć mojej drogiej Betsy, spokojna jestem o jej szczęœcie. Betsy tylko się uœmiechnęła na tę zgoła niespodziewanš troskliwoœć o siebie, dobrzejš znała, a miss Ellen już podnosiła rękę i otwierała usta do jakiejœ stosownej przypowieœci œwiętej, gdy Dolly, powstrzymujšc jš energicznym gestem, chciała go z innej strony zaatakować i zmusić do dysputy. – Jakże się panu podobała „Odeta ”? – Nie znam tej sztuki, w teatrze bowiem nie bywam. – Jak to, nie chodzi pan do teatru? – Tak, od pięciu lat nie byłem ani razu. – Więc pan chyba tylko na koncerty i opery chodzi?? –Ponieważ sam się nieco zajmuję muzykš, więc nie bywam i na operach, w ogóle nie chodzę na widowiska z zasady na żadne! –I to z zasady! Musi pan mieć nadzwyczajne powody? – Bardzo proste i bardzo zwyczajne – odparł z uœmiechem. – „Będzie start grzechu pospołu z grzesznikiem ” – rzekła uroczyœcie miss Ellen. Zenon się uniósł, a że rzadko mu się to zdarzało, więc tym gwałtowniej. –Oto po prostu obmierzło mi już plugawe kłamstwo zwane teatrem i przeto znienawidziłem do rdzenia głupstwo, blagę i kramarstwo bezczelnie udajšce sztukę. Mam już dosyć udawań, dosyć takich głupich gestów w próżnię, tych błazeńskich symulacji życia, tych małpich naœladowań, tych póz na człowieka i tej całej oszalałej z pychy menażerii autorów,aktorów i oklaskujšcego, pijanego głupotš pospólstwa. – Czegóż więc chcesz?? – pytał żywo Joe przestajšc grać. – Prawdziwego i szczerego kultu piękna. – A Szekspir, a Grecy, a tylu, tylu innych, nie sš-ż sztukš prawdziwš? –Te wszystkie sławne i ze czciš powtarzane nazwiska to puste dŸwięki, dawno już umarła ich treœć prawdziwa, takdawno, że te nazwiska mówiš nam tyleż, conazwy planet i słońc, zarówno nam obce, dalekie i nieznane. Wytarte liczmany kršżšce w odruchowym obiegu, prawdy mówione w niezrozumiałym języku, a przy tym trupy dŸwigane przez nas dobrowolnie, trupy cišżšce jak ołów naduszach naszych, że z wolna giniemy pod ich złowrogim panowaniem, nie œmiejšc nawet pomyœleć, że można je z siebie zrzucić do muzealnego rowu. –Tak, rozumiem cię, przejrzałem i widzę, że wszystko, co nam dzisiaj panuje i co rzšdzi nami, jest kłamne i trupie, więc i teatr nie może być czymœ lepszym – zauważył ponuro Joe. –Jest nawet gorszym, bo udaje œwištynię sztuki, a jest siewcš moralnego analfabetyzmu, jest fabrykš fałszywych wartoœci, szkołš zła i głupoty. Od kapłanów bowiem przeszedł w ręce parobków i ladacznic, stał się nie ducha potrzebš, lecz zmysłów, więc i przemawia do oczów i naskórka wielkiego duchowego lokajstwa –wyręcza ich w myœleniu, bawi, pochlebia i jest dla nich codziennym œrodkiem przeczyszczajšcym na nudę i intelektualnš impotencję. – Ostre pługi muszš przejœć po zachwaszczonych ugorach życia!! –I dynamitowe nie poruszš bezwładu i cišżenia w kierunku najmniejszego oporu. Przestałem już wierzyć w reformy zewnętrzne. – Więc cóż pozostaje robić?? – pytał rozciekawiony mr Bartelet. –Nie reformować tego, co się już nie da przerobić, zło należy pozostawić własnemulosowi, niechaj samo się zeżre i zgnije do reszty! Mam w tej chwili tylko teatr na myœli, niechaj taki pozostanie, jaki jest, dlatych, którym jest potrzebny! A dla innych potrzeba stworzyć nowy teatr, teatr-œwištynię, poœwięconš pięknu. Były niegdyœ, w dawnych czasach, u ludów pierwotnych œwięta wiosny i płodnej jesieni, na które zbierano się społem, by jespędzić weselnie; należałoby wskrzesić takie œwięta... Wyobrażam sobie jakiœ bór prawieczny lub puste, dzikie brzegi morza, z dala od wszelkiej powszednioœci, z dala od ciżby i zgiełkliwej farsy życia, i tam, wprost pod niebem, w wioœnianym powietrzu, w zielonych, rozœpiewanych głębiach lasów, na tle odradzajšcej się przyrody albo w jesieni dni, przesnute pajęczynš, zadumane, blade i œwięte jak hostie, roztęsknione, w żalne dni opadu rdzawych liœci, nad brzegami szafirowego morza, przepasanego tęczš złotego wschodu i krwawego zachodu, tam, na ubitym toku rodnej, œwiętej ziemi, œwištynia sztuk wszystkich, Apollinowy ołtarz uniesień, hymn niebosiężny barw i marzenia, dŸwięków i kształtów, modlitw i wizyj, hymn upojenia pięknem nieœmiertelnym, oczyszczajšcy duszę z grzechów zła i brzydoty. Nowy Eleusis dla spragnionych wzruszeń i kontemplacji, nowa, odradzajšca się ludzkoœć, Jeruzalem!Oto moje marzenia! –Cudowne, nadzwyczajne, ale niemożebne, by się dały urzeczywistnić! –wołała entuzjastycznie miss Dolly. – Wszystko jest możebne dla tych, którzy chcš! – szepnšł Joe. – Boże, jakie to piękne i dziwne! dziwne! – myœlała Betsy nie œmiejšc głosem płoszyć tej wizji czarownej, porwana jego słowamii zapałem, z jakim mówił; więc tylko z miłoœciš i podziwem patrzyła na jego pięknš i bladš twarz, jakby opromienionš natchnieniem, rozmarzonš i tęsknš zarazem. –Widzę już te pielgrzymki, te niezliczone tłumy, te œwięta, pełne tajemniczych i wzniosłych uroczystoœci! –entuzjazmowałasię miss Dolly. –Dom Cooka et C. mógłby się nimi zajšć, można by nawet zawišzać towarzystwo akcyjne do urzšdzania takich œwišt, interesniezły, a gdyby się założyło specjalne tsy nie widzšc jej dni parę, 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŕä@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż!Pšc"ęŚc#0c$Ŕ+S%/Rc€&e=pismo i ajentury po całym œwiecie, zniżono taksy, to interes poszedłby na pewno –drwił stary, ale obie ciotki, Betsy, a nawet i Joe rzucili się na niego w obronie projektu, że zawišzała się nieco bezładna igoršca rozmowa, bo stary rzucał co chwilazłoœliwe uwagi. Zenon milczał, dopiero gdy nieco przycichli, niespodzianie oznajmił: –Moje marzenie musi pozostać czas jakiœ tylko marzeniem, ale tymczasem otwieramyteatr marionetek! – Teatr marionetek?? Ależ jest ich kilka! – Nasz teatr nie będzie dla dzieci. – Więc dla kogóż, u Boga, może być teatr marionetek? – Ten będzie dla dorosłych, dla artystów i przez artystów. – Dzieciństwo, dekadencja, francuskie wymysły! – krzyczał mr Bartelet. –Być może, ale te dzieciństwa sš bliższe prawdziwej sztuki, szczersze i głębsze dajš wrażenia niŸli dzisiejszy teatr. Nie, nie chciało już mu się mówić, poczuł się ogromnie znużony, więc prawie od niechcenia opowiadał bliższe szczegóły o tym teatrze, zwracajšc się tylko do Betsy, bo stary zaczynał go już niecierpliwić brutalnymi uwagami, gdy naraz, nie kończšc zdania, porwał się na nogi, z okrzykiem: – Ktoœ wszedł tutaj!! NajwyraŸniej zobaczył ruch portiery, odsłaniajšcy drzwi, usłyszał szmer kroków i szelest wlokšcej się po dywanie sukni... Zamilkli, strwożeni jego głosem i postawš, bo pochylony, blady, z rozbłysłymi oczyma nasłuchiwał, jak ten szmer, ledwie pochwytny, przesuwał się przez pokój ku oknom... słyszał wyraŸnie, rozróżniał... był najgłębiej pewny, iż ktoœ przechodzi... że ktoœ wszedł ze schodów i teraz przemyka się mimo nich... że skoczył na œrodek, jakby chcšc ujšć niewidzialnš... Nie było jednak nikogo, szmer zgasł jak płomień zdmuchnięty, wszyscy siedzieli w trwożnej ciszy, wpatrzeni w niego; obejrzał cały pokój, otwierał szafy, zajrzał nawet za spuszczone story. – Byłem pewien, że ktoœ wszedł i wolno przechodzi przez pokój! – Dick, przejrzyj jutro ksišżki, musiały sięznowu zagnieŸdzić szczury! – wołał wesoło stary, ale ukradkowym spojrzeniemwodził po pokoju. –Dałbym głowę, że to nie był szmer szczurów, nie, widziałem odsłaniajšcš się portierę, słyszałem wyraŸnie szelest sukni– zapewniał. –Po prostu zdawało ci się, coœ w rodzaju słuchowej halucynacji! Ja sam ulegałem temu doœć często, w pierwszym roku mojego pobytu w Indiach, to zwykły wynik upałów, ale wyleczyłem się prędko i zupełnie – objaœniał spokojnie Joe chcšc usilnie zatrzeć niemiłe wrażenie. –Istotnie, jest tutaj wyjštkowo ciepło, goršco nawet – zauważył Zenon. – Dick, zakręć gaz w kominku! – rozkazał stary odsuwajšc się od ognia. – Jeœli głowa boli, to zrobiłabym panu jaki kompres – proponowała Ellen. – Ależ doskonale się czuję, dziękuję bardzo.Lecz rozmowa nie mogła się już nawišzać, mówili monosylabami, jedynie po to, by zgłuszyć jakiœ cichy niepokój wœlizgujšcy się do serc; kłopotliwe milczenie coraz częœciej zalegało i coraz trwożniej biegałypodejrzliwe oczy po jasno oœwietlonym pokoju. Stary przedrwiwał wszystkich, że tak łatwo ulegajš sugestii, ale i to nie pomogło, nie przywróciło dawnego nastroju, nie rozwiało jakiejœ posępnej mgły... a że już było po jedenastej, zaczęlisię zbierać do rozejœcia. Ciotki najpierw poszły do swoich pokojów na drugim piętrze, zabierajšc Betsy, stary zaœ odwiódł syna na stronę i o coœ go tam prosił cicho, ale tak długo, że Zenon wyszedł nie chcšc im przeszkadzać. – Mr Zen!! – rozległ się za nim na schodach przyciszony głos Betsy. –Mój drogi, mój złoty, niech się pan poradzi doktora! – prosiła serdecznie, gdy podszedł do niej nieco bliżej. –Dobrze, pójdę do lekarza, będę się leczył,połknę całš górę lekarstw, uczynię wszystko, czego żšda tyrańska miss Betsy.Do widzenia! – wołał głoœno. – Do widzenia za tydzień, za strasznie długi tydzień – szepnęła żałoœnie, schodzšc po ciemnych schodach nieco niżej.– O tak, czasem jeden tydzień zawiera w sobie parę tysięcy lat tęsknoty... –I całš nieskończonoœć trwóg i niepokojów– powtórzyła echowo. –I... do widzenia! – Posłyszał cichy skrzypdrzwi. – Proszę tylko o długie i dobre listy. – Jak zwykle mały tomik in 16--o – odpowiedział żartobliwie. –To jest mój kalendarz, na którym obliczampozostałe do niedzieli dni, bo ja nimi tylko żyję – ozwała się jeszcze ciszej i bliżej, już o parę stopni od niego. –O Betsy! – drgnęło mu naraz serce miłoœciš, skoczył ku niej, pochwycił ręce izaczšł je goršco całować. – Bo ja tak tęsknię za tobš, tak kocham, tak czekam – szeptała wzruszona. –O Betsy moja, duszo moja serdeczna, jedyna! Gdybyœ mogła wiedzieć, co się... –nie skończył, bo dziewczyna wyrwała ręce, dotknęła palcami ust jego i uciekła, gdyż w tej chwili u szczytu schodów rozległ się surowy głos miss Dolly. I Joe również zaraz wyszedł z jakšœ wzruszonš i tajemniczš twarzš, a Dick oczekujšcy na nich z paltami w sieni jeszcze coœ szeptał do niego, gdy wychodzili na œwiat. Na dworze ciemno było i zimno, mgły opadły, ale natomiast prosto w twarze zacinał skoœnie drobny gęsty i przykry deszcz, miotany przelewajšcym się w ciemnoœciach wiatrem. Ogarnęła ich nieprzenikniona ćma, gdy wychodzili na tak zwane oœle łški, jakich jest pełno na krańcach Londynu, zgoła utonęli w nocy, że tylko w dali, przez szklane przędziwo deszczów, œwietlił się nikłym kręgiem rzšd latarń. Błoto mimo żwirowych dróg chlupało pod nogami, ale przyœpieszali kroków, by się jak najrychlej dostać do ulic, już widnych na tle ciemnoœci niby szyby olbrzymie, słabo przeœwietlone, bo te milczšce, ponure pustki, głuche i rozległe, wzbudzały mimowolnš trwogę. Ulice jednak tak samo były posępne; leżała w nich uœpiona cisza niedzielnego wieczora i smętek ciężkiego, niewolniczego jutra; domy stały martwym szeregiem, ociekajšcewodš, oœlepłe i pełne rozpaczliwej nudy, wiatr hurkotał po niedojrzanych dachach, aczęsto zwalał się na ulice rozmiatajšc do dna czarne, połyskliwe kałuże, rynny zaœ grały bezustannie bełkotliwym ostrym rytmem spadajšcej wody; rzadkie, przygaszone nieco latarnie stały jak szyldwachy martwe ze znużenia, rozkršżajšc żółtawe koliska po czarnych, przemiękłych asfaltach. Nigdzie człowieka ani dorożki, ani ruchu najmniejszego wœród tego morza kamieni, w tej ciszy uœpionego miasta, tylko sypki i boleœnie nużšcy szmer bezustannego deszczu i to wstrętne, przegniłe powietrze, które niby oddechem pokrywało im twarze œliskš i lepkš rosš. Dostali się wreszcie do stacji, wsiadajšc dopierwszego pocišgu, jaki dšżył w ich stronę. W przedziale było pusto i prawie ciemno, bo Joe przyćmił œwiatła, siedzieli naprzeciw siebie w głębokim milczeniu, zapatrzeni w szyby, a dalecy od tych jaw wyzierajšcych z nocy. Pocišg leciał jak piorun, z hukiem i w błyskawicach, przelatywały jakieœ parki, jak wizje majaczyły drzewa bezlistne i przepadały jakieœ puste i czarne równie, migocšce tablicami ogłoszeń, to jakimœ domem, jawišcym się tak nagle, że nim się go spostrzegło, zapadał w nocy; z krzykiem przelatywał tunele i wypełzał jakwšż na wysokie nasypy, zadyszany, spieniony, w kłębach białej pary skšpany. Ijak smok zionšcy strugami krwawych skier.Przystawał na jakichœ stacjach poœlepłych i œpišcych, wyrzucał ludzi na pustych placach i zabierał ich z nierozpoznanych w ciemnoœciach miejsc i znowu biegł, w gromach cały i błyskach, aż poczšł wolnieć wdzierajšc się na olbrzymie wiadukty, rozpięte nad domami tak wysoko,że spodem, w głębi nierozplštanej masy domów, zalanych ciemnoœciš, tylko linie ulicjaœniały nieskończonymi pasami, a dokoła, jak okiem sięgnšć, buchały przemglone, czerwonawe łuny miasta-potwora. –Powiedz mi, kto jest miss Daisy? – zapytał wreszcie Zenon po długim, wahajšcym milczeniu, nie patrzšc jednak naniego. –Nie wiem, a raczej wiem tyle co i wszyscy, że przyjechała z Kalkuty, oto wszystkie prawie moje wiadomoœci o niej. Dziwna kobieta, nie umiem zdać sobie sprawy z wrażenia, jakie wywiera na mnie,i to mnie często przejmuje niepokojem. –O tak, roztacza magicznš posępnoœć i lęk, dziwna kobieta, jakiœ tajemniczy awatar nieznanego! ... – szepnšł trwożnie. – Sšdziłem, że jš znasz bliżej, uczestniczyła przecież w seansie? ... – Ale mimo woli, przypuszczam nawet, iż o tym zupełnie nie wie. – Była i nie wie, nic nie rozumiem. –Mahatma, gdyœmy rozmawiali o spirytystycznych seansach mr Smitha, zauważył, iż podejrzewa Daisy o wielkie siły mediumiczne; poradził nawet, by jej sugestionować nakaz przyjœcia na seans, dlatego właœnie zgodziłem się na urzšdzenie go u siebie. – No i przyszła?? –Ba, tego nie wiem do dzisiaj, czy była to ona, cielesna Daisy, czy też jej druga, astralna istota! –Przecież jš dobrze pamiętam, a przypominam sobie, żeœ jš brał za rękę, żeœ dotykał jej oczów i twarzy, więc musiała być materialna! –Pamiętam, ale i to pamiętam, coœ mi opowiadał, gdyœmy jechali na obiad, o jej spotkaniu na schodach, w parę sekund po wyjœciu z seansu... w chwili, w której wszyscy zebrani widzieli jš uœpionš... – Musiałeœ jš przecież budzić i widzieć wychodzšcš?? –Przyszła do nas w kilka chwil po twoim wyjœciu, widzieliœmy jš dokładnie w pełnymœwietle żyrandola, mówiłem z niš... – A potem?? – pytał z nagłš i bolesnš trwogš. – PóŸniej zabroniła ruszać się z miejsc, œwiatła same pogasły i wyszła. –Nie, tysišc razy niemożebne! Bajka czy obłęd! Jakże, spotkałem jš na korytarzu, idšc z przeciwnej strony, a ona równoczeœnie miałaby być pomiędzy wami, była tu i tam w tym samym czasie! A przecież daję głowę, że jš spotkałem, szedłem za niš, schodziłem aż na dół do odŸwiernego; więc to wasze widzenie jej było tylko halucynacjš, omamem! – wołał. –Było takim samym rzeczywistym faktem jak i twoje spotkanie się z niš, i ty jš widziałeœ, i pomiędzy nami była. –Więc się rozdwoiła na dwie bliŸniaczo podobne tożsamoœci? Nie żartuj ze mnie, nie przekonywaj nawet, bo to by przeczyłowszystkiemu, co wiemy, i bluŸniło przeciw rozumowi! – wołał rozdrażniony. –Czemu przeczy? Naszej wiedzy i rozumowi? A cóż wiemy? Nic. Utonęliœmy w głupich, nic nie tłumaczšcych faktach, których się trzymamy jak poręczy nad przepaœciami, nie œmiejšc poruszyć się z miejsca, ba, pomyœleć nawet, że można się rzucić w otchłań i nie zginšć... nie przepaœć... a właœnie tam znaleŸć tę jedynšprawdę, duszę własnš! –Nie mów, bo nie mogę dzisiaj z tobš dysputować, tak jestem dziwnie znużony i wyczerpany, że padłbym jak kamień przez egzotyczne mgławice twoich hipotez. Jestem tylko człowiekiem, jedynie ufajšcym rzeczywistoœci dostępnej dla moich zmysłów. –Jest jedna tylko rzeczywistoœć: Dusza; wszystko poza tym to tylko cień, jaki od niej pada w nieskończonoœć, majaki i złudzenia. – Echa nauk Mahatmy Guru!! – szepnšł niechętnie. – Wszak uczniem jego i czcicielem jestem....– Boże, że to nigdy człowiek się nie obejdzie bez przewodników... –Bo zbawców mieć musi, jeœli nie jest tylkoTschandalš, mierzwš ludzkš, na której dopiero kiedyœ może zakiełkujš œwięte kwiaty ducha. Guru mnie zbawił, urodziłem się na nowo z jego mšdroœci; œlepy byłem –przejrzałem; jeno trupem ludzkim byłem – wywiódł mnie z martwych na rozwonionelotosem brzegi prawdy wiecznej, jedynej, więc do niego wszystek należę i z pokorš i szczęœliwoœciš, i dumš mówię ci o tym. – Pójdziesz za nim?? – zapytał, ze drżeniem czekajšc odpowiedzi. – Tak, nie opuszczę go już aż do dnia, w którym się „stanę i będę ”. – Więc mógłbyœ wyrzec się ojczyzny i swoich?? – Ojczyznš duszy jest „On ”, a jej pragnieniem i celem spoczšć w „Nim ”. Zenon się nie odezwał, z podziwem i lękiemspoglšdajšc na niego. Wysiedli z pocišgu i przeszli kilka pustych ulic w zupełnym milczeniu; dopiero na schodach hotelu Joe, podajšc rękę na pożegnanie, przytrzymał mu dłoń i nachylajšc się szepnšł z naciskiem: – Radzę ci: : strzeż się miss Daisy! – I odszedł œpiesznie. –Dlaczego? – zawołał, wstrzšœnięty do głębi złowrogim jego głosem, ale Joe bez odpowiedzi zniknšł w ciemnych już i długich korytarzach. 4 ... Zostali sami w reading-roomie. Zenon czekał tej chwili z upragnieniem, nie wiedzšc zupełnie dl aczego, a gdy przyszła, kiedy się drzwi zawarły za ostatnim wychodzšcym, lęk go ogarnšł i niepokój; podniósł się i zaczšł goršczkowo chodzić. Czuł się niesłychanie zdenerwowany, nie był zdolny wyrzec ani jednego słowa i nie miał w tej dręczšcej chwili nic do powiedzenia, poczuł tylko i miał nawet tę bolesnš pewnoœć, że oto stoiprzed czymœ, co się mogło za mgnienie wyłonić z milczenia, a przecież na nic okreœlonego nie czekał! Zaledwie przed półgodzinš, wœród gwarnej i dosyć banalnej rozmowy, gdy się podnosiłdo wyjœcia, ujrzał w jej Ÿrenicach wyraŸny nakaz pozostania, więc mimo natarczywych nalegań Joe pozostał, oczekujšc i drżšc w sobie tym bolesnym dygotem trwożliwej niepewnoœci, co jak wšż zimnymi skrętami owija serce, dusi z wolna i krew wszystkš, i myœl każdš wypija. Miss Daisy grała jakšœ œciszonš i zagmatwanš w rysunku piosenkę, jakby nie zwracajšc na niego uwagi, a on chodził wcišż, kołujšc błędnie wœród porozstawianych mebli, czasem spoglšdał wszyby na szary i smutny dzień, ale patrzył nie spostrzegajšc niczego, daleki od wszystkiego, zasłuchany jedynie w ten rosisty opad dŸwięków coraz cichszych, to wyrywajšc się spod ich dziwnego czaru, patrzył na jej włosy rude, jakby z miedzi wykute, i na jej białe, długie ręce, które się snuły po klawiaturze jak słodki sen. Grała bez przerwy, odwracajšc niekiedy bladš, zadumanš twarz i wtedy oczy się ichspotykały na chwilę, na płochliwe i nieugięte mgnienie; z twardego i zimnego szafiru kute groty spojrzeń przebijały mu duszę na wskroœ, że zatrzymywał się ze drżeniem, bo mu się wydawało, iż oto nadchodzi ta chwila, w której się to coœ oczekiwane ziœci, że tajemnica przemówi... ale ona grała dalej. Czuł się coraz bardziej rozdrażniony i zaniepokojony, okršżał znowu pokój, czyhajšc na każde poruszenie jej głowy i na spojrzenie każde, ale było tak samo zimne, przeszywajšce i nieme. Już kilka razy powstawał w nim nagły bunt, że zbliżał się do drzwi stanowczym krokiem, lecz odejœć nie potrafił. I tak płynęły długie, długie chwile milczšcych oczekiwań. Z wolna, niepostrzeżenie, mrok zaczšł przesypywać œwiatłoœci dzienne swoim pyłem popielnym, osnuwał wszystko we mgłę sennego zadumania, przygaszał barwy i lœnienia i zalegał puszystš, drgajšcš, ciężkš mgłš. Zenon, zmęczony i wyczerpany, upadł w fotel i siedział nieruchomo, ta niepokojšca cisza i milczenie rozdzwonione zaledwie dosłyszanymi dŸwiękami biły w niego jak młotem, ubezwładniały smutkiem niepojętym. Nie, odejœć nie mógł; siedział jakby przykuty niewidzialnymi a potężnymi więzami do tej postaci, ledwie już dojrzanej w coraz gęstszym mroku, sam z wolna zapadajšc w sennš martwotę milczenia, pełnš smutku i dziwnych majaczeń rozpadajšcych się w mroku kształtów. Pokój stawał się jakby dnem, gdzie przez posępnozielonawe i wzburzone zwały morzazaledwie się przeœlizgujš widma nierozpoznanych rzeczy, nikłe połyski barw struchlałych, wiotkie wrzenia kształtów, zastygajšce i głuche wiry cieniów i zmartwiałe a rozchwiane ciemnicew otokach płynnych, szarych fal wieczoru,a skšdœ, niby z powierzchni dalekiej i zgiełkliwej, rozsšcza się smuga dŸwięków przygasłych i spada ciężkimi kroplami na jego duszę znużonš, spada kropla po kropli,bije z wolna i nieubłaganie, a każda jest grotem ostrym i warem, a każda zalewa gosmutkiem i łka w nim nieukojonš, żršcš tęsknotš. Ocknšł się po pewnym czasie i spojrzał dokoła: mrok się już stawał nocš, pokój był prawie niewidzialny, tylko zwierciadła patrzyły na niego jak puste, zasypiajšce oczy, a wielka palma, stojšca na œrodkowym stole, majaczyła nikłym, tlejšcym zarysem na sinym brzasku okien, zasnuwajšcych się z wolna martwymi rzęsami cieni. Miss Daisy już nie było widać w ciemnoœci, grała jednak wcišż, ale jakoœ sennie i apatycznie. Podniósł się nagle z niezachwianym zamiarem przemówienia do niej, ale nim się odezwał, przyszła mu naraz brutalna myœl, trzeŸwišca jak smagnięcie biczem, że może jej spojrzenie nakazujšce mówiło tylko to, czego pragnšł w skrytoœci, może to się nie miało stać dni parę, 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŕä@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż'PŤc(ű‚c)}Mc*Ę+ďc+š:şdzisiaj ani nigdy, a on jak głupiec czekał z drżeniem ciekawoœci i lęku... Bardzo często bowiem przychodziła grać doreading-roomu i grywała po parę godzin z rzędu, więc i dzisiaj robiła to samo, nie zważajšc na niego, nawet może gniewna, żejej przeszkadza swojš obecnoœciš. Poczuł gorzki smak rozczarowania i głębokie niezadowolenie z samego siebie, więc jak mógł najciszej, z pewnš wstydliwoœciš wysunšł się z pokoju. Mieszkał na tym samym korytarzu pierwszego piętra i właœnie otwierał drzwi, gdy rozległo się stłumione i przecišgłe wycie Bagh, a po chwili miss Daisy przeszła obok niego, ale jakby go nie spostrzegajšc zgoła, chociaż stał w pełnym œwietle, twarzš zwrócony do niej. To niewidzšce spojrzenie dotknęło go tak niemile i tak zabolało, że wszedł do mieszkania, zatrzaskujšc drzwi ze złoœciš,rozniecił zaraz œwiatło, bo nie cierpiał w mieszkaniu ciemnoœci i zaczšł drżšcymi rękoma rozrywać kopertę jakiegoœ listu, który nań już od œniadania czekał na biurku. List był od Betsy, ale mimo to nic z niego nie rozumiał, nie mógł powišzać słów ni wydobyć jakiej bšdŸ treœci, że zdenerwowany jeszcze bardziej, rzucił go z niechęciš i poszedł wyjrzeć na korytarz, pusty już i cichy. Był już teraz zupełnie pewny swojej omyłki, a to sprawiało mu takš głębokš przykroœć, że długo nie mógł się uspokoić. –Bo i cóż mogła mi powiedzieć? Dlaczegóż miałaby chcieć, abym z niš pozostał sam na sam? Złudzenie i nic więcej! W tym domuwariackim i ja już zaczynam halucynować! –rozmyœlał spostrzegajšc znowu list Betsy,ale zupełnie się nie wzruszył tym serdecznym, tkliwym szczebiotem narzeczonej, czytajšc jeno oczyma kartkę po kartce, bo całš duszę miał wypełnionš wspomnieniami tamtej; skończył czytać i chciał w pierwszym, poczciwym odruchu odpisać, nagłówek już nakreœlił, ale zabrakło mu wprost treœci, nie miał w tej chwili nic do powiedzenia i poczuł naraz nieprzepartš chęć wyjœcia na miasto, powłóczenia się po ulicach zatłoczonych i szumišcych wrzawš, zagubienia siebie, lecznim zdšżył wyjœć, służšcy zameldował mr Smitha. Wszedł chudy i żółty pan z oczyma ryby ugotowanej, pochylony nieco, ostrożny, uprzejmy niezmiernie i przesadnie skromny.Zenon doœć niechętnie wskazał mu krzesło.–Przychodzę aż z dwiema proœbami do pana, ale jeœli przeszkadzam, to wyjdę, chociaż mówišc szczerze, sprawiłoby mi toprzykroœć niewymownš, gdybym nie mógł wyłuszczyć ich zaraz, więc... –O, proszę pana, słucham z przyjemnoœciš –zdziwił się jednak tym wstępem, bo znał go jedynie z sali jadalnej. –Przepraszam –powstał naraz przygiętym,cichym ruchem i zbliżywszy się do bršzowej Psychy, stojšcej obok biurka, nałożył binokle i jšł gładzić pieszczotliwie jej cudnie wysmukłš lędŸwię. –Przepiękna, najwyższy wyraz uduchowienia! – szeptał prowadzšc z luboœciš dłoń po jej przeczystych, dziewczęcych kształtach. –Sprawa pierwsza: proszę mr Zenona o uczestniczenie w naszym jutrzejszym seansie – przeczytał w notesie, siadajšc na dawnym miejscu. – Niezmiernie jestem ciekawy i sprawy drugiej!! – silił się na uprzejmoœć. –Przepraszam. – Znowu się przesunšł przyczajonym, kocim ruchem do miedzianego posšżku Antinousa, stojšcego wrogu na tle jedwabnej, jasnofiołkowej draperii. Pogładził go również po biodrach,pstryknšł paznokciem w kolano, aż miedŸ zadzwoniła, i siadłszy z powrotem przeczytał: –Proszę mr Zenona, aby skłonił mr Joe do wzięcia udziału w tymżeseansie –skłonił głowę wlepiajšc swoje rybie, w czerwonych obwódkach oczy w porcelanowe figurki, stojšce na kominku. –Żałuję bardzo, ale muszę panu zrobić zawód, bardzo przepraszam, ale na seansach nie bywam i spirytyzmem się nie zajmuję; byłem wtedy jedynie na proœbę Joe. – Będzie i miss Daisy – wtršcił niby od niechcenia, uciekajšc z oczyma. –Będzie! –zawahał się przez chwilę – co zaœ do Joe, to zupełnie nie obiecuję wpływać na niego w tym kierunku, sšdzę nawet, że i tak już jest za bardzo pochłonięty spirytyzmem. –Niestety, ale to dawniej, bo od przyjazdu Mahatmy porzucił dawne œwięte zasady i braci... O, z mr Joem jest obecnie bardzo Ÿle, bardzo... pan wie? ... – O niczym i zupełnie!! –Nie jest to tajemnica, mówić o tym, choć z boleœciš, mogę, ale jeœliby pan słuchać nie chciał, jeœliby... – i jškał się lękliwie. – Przeciwnie, Joe obchodzi mnie bardzo – zaniepokoił się jego trwożnym głosem. –Oto wdał się w fakirskie eksperymenty, sposobi się po prostu pod przewodnictwem Mahatmy na joga. Dawno się pan z nim widział? – Trzy dni temu. Myœlałem, że wyjechał, bo w domu go nie ma. –Z pewnoœciš jest! Od dwóch dni siedzi zamknięty, siedzi na jednym miejscu bez ruchu, bez wody, bez pożywienia i siedzieć ma dotšd, dopóki samego siebie nie zobaczy, dopóki się nie rozdwoi... Eksperyment niebezpieczny. – Z przerażeniem to słyszę, nic mi nie wspominał o takich praktykach. –Myœmy się dowiedzieli o tym dopiero wczoraj na seansie. Miss Daisy nam zakomunikowała. –Ależ, choćby mi przyszło drzwi wyłamać,a dostanę się do niego, muszę go wyrwać zobłędu. Bardzo dziękuję panu za wiadomoœć.–Strwożeni jesteœmy o niego, nikogo z braci nie przyjmuje, zerwał już z nami wszystkie więzy, a przy tym, jeœli wpadnie w moc miss Daisy... – To co?? – porwał się nagle strwożony. –To może być zgubiony na wieki! –szepnšł posępnie mr Smith oglšdajšc figurki porcelanowe na kominku. – Więc kimże jest, na Boga, miss Daisy? –Tajemnica... nikt o tym nie wie... i nie należy pytać... –prawie zakrzyczał zatykajšc sobie uszy, by nie słuchać pytań.–Dlaczegóż tajemnica? Mnie się już po prostu jakimœ szalbierstwem zaczyna wydawać taka sztucznie robiona tajemnica! –Strzeż się jej odkrywać! Sš pewne rzeczy, których się nie można dotykać zwykłš ciekawoœciš, bo mszczš się! Jesteœ „niewierny ”, więc jak dziecko bawisz się płomieniem, nie wiedzšc, że może cię pochłonšć w każdej chwili... O, bardzo ostrzegam: trzymaj się z dala miss Daisy! To ogień złowrogi. My sami się jej obawiamy... zjawia się na seansach i robi cuda, o jakich nikt nie marzył, odkrywa rzeczy wstrzšsajšce i głosi takie prawdy, że... że mamy powody do obaw... mamy powody lękać się jej mocy i podejrzewać, że nie jest to wysłanniczka Pana, a Jego... może nawet wcielenie... – Kogo?? – zapytał cicho, wstrzšsajšc się bezwiednie. –Bafometa! ... –szepnšł trwożnie i wyjšwszy z kieszonki w kamizelce szczyptęsoli, siał niš dokoła zabobonnie. – Bafometa?? – powtórzył Zenon nic nie rozumiejšc. –Cicho, nie wymawiajmy tego imienia więcej! Boże! –krzyknšł naraz głoœno, padajšc na krzesło, bo rozległ się bliski, wstrzšsajšcy ryk pantery. Zenon wybiegł na korytarz, bo wydawało mu się, że to tuż pod jego drzwiami zawyłaBagh, ale korytarz był zupełnie pusty. – Musi ryczeć w klatce, może głodna! – tłumaczył usiłujšc zachować spokój. –Nie, nie, w tym być musi jakiœ znak porozumienia, bo zresztš ja nie wiem, czy Bagh jest tylko zwierzęciem, nie wiem... – A czymże jest?? chyba nie samym Bafometem? – zawołał uršgliwie. –Cicho... cicho... nieszczęsny, ani wiesz, że tak wymówione imię może w tej chwili stało się dla kogoœ œmierciš, nieszczęœciemlub chorobš. – Cóż to?? Porywa na rogi i ponosi na Blankenberg? – drwił złoœliwie. –Wszystko jest strasznš zagadkš. Dokoła nas leży mrok, w którym czyha lęk i œmierćwieczna! Sš słowa zabijajšce, sš imiona, odktórych dŸwięku rozpadajš się œwiaty, sš życzenia, które się stajš bez naszej woli, sš takie myœli, od których ruch gwiazd zależy! Błšdzimy po omacku w wiecznym mroku, jak œlepi od urodzenia, aż po dzień wyzwalajšcej œmierci, jak œlepi, czepiajšcysię z rozpacznš wiarš kurzawy głupich faktów i wołajšcy wielkim głosem: nie ma nic poza naszš œlepš głupotš! Ale œwiat przejrzy, boleœnie przejrzy! Niech kamienuje proroków, niech się pastwi nad własnš duszš; i tak zbawion być musi całš siłš naszej wiary i pragnień, bo my go wyprowadzim z odmętów, wywiedziem z niewoli grzechów... nasza prawda zbawi œwiat! Ale tymczasem jeszcze Tamten panuje i rzšdzi œwiatem, jest we wszystkich sercach, czyha i toczy œmiertelny bój z Bogiem – szeptał goršco, powstajšc z miejsca. –Stare, rozwiane podania, pomarłe dawno mumie symbolów, zmartwychwstajšce w najtrzeŸwiejszym wieku i wœród najtrzeŸwiejszego z narodów, odwieczna tęsknota dusz za istnieniem, odwieczny strach przed œmierciš... – Czytał pan Izys odsłonionš ? – zapytał niespodzianie mr Smith. –Czytałem, a raczej Joe mi jš wykładał i doszedłem do wniosku, że Bławatska jest najzwyklejszš, ordynarnš nawet szalbierkš,a ta jej ksišżka stekiem bredni i kłamstw œwiadomych, spekulujšcych na dobrej wierze i naiwnoœci ludzkiej! –Największa kobieta, jakš ród ludziki wydał, pierwsza œwięta naszego koœcioła, a pan jš sšdzi niby jakšœ ulicznš szarlatankę – jęknšł. – Bardzo przepraszam. Takie wrażenie wyniosłem z opowiadania o niej. –Ręczę, że wielbiłby pan jš jak i my wszyscy. Przyjechała parę dni temu do Londynu. Jutro przyjdzie do loży wraz z pułkownikiem Olcottem. Chętnie pana wprowadzę, seans będzie nadzwyczajny, majš być aporty od samego Dalaj Lamy z Tybetu... ona jest największym medium na œwiecie! – Dziękuję, jestem już syty cudów. – Boże, co za bluŸnierstwo. – Tak, bo cóż, że ujrzę cud, kiedy nie wiem, cóż mi cud tłumaczy? –Tak, pan bardzo nie wie, bardzo. Przepraszam, pomińmy tę kwestię. Muszę iœć, ale może pan zechce powiedzieć Joe, że Ona pragnie go ujrzeć jak najprędzej. – Nie wiedziałem, że znajš się osobiœcie. – O, dawny kult Joe, jeszcze z Bengalu – szepnšł mr Smith, powlókł lubieżnymi oczami po Antinousie i wyszedł. Zenon zaœ pobiegł œpiesznie na drugie piętro do mieszkania Joe, wielce zaniepokojony o niego słowami mr Smitha; ale długo się dobijał, nim w końcu otworzył mu drzwi wysoki, cynamonowy Malajczyk, piękny jak Antinous, z włosami po kobiecemu zaplecionymi w warkocze i upiętymi na głowie, w których błyszczał wysoki, złoty grzebień, wysadzany szmaragdami. – Mr Joe nie ma w domu – twierdził stanowczo, nie wpuszczajšc go do œrodka. –Musi być, ponieważ dzisiaj mieliœmy się zejœć tutaj, a od dwóch dni przecież nie wychodził z domu. – Używał podstępu, by się tylko dostać do mieszkania. –Nie wiem, ale tutaj pana nie ma wypisanego, a sš wszyscy, jakich miałem wpuœcić. – Pokazał kartkę, poznaczonš hieroglifami. –Widocznie zapomniał wpisać, wszak znaszmnie i wiesz, że zawsze przychodzę bez meldowania. – Kiedy ofiara już się rozpoczęła.... – SpóŸniłem się.... – zupełnie nie rozumiał znaczenia jego słów. –Nie można... nie... –bronił się coraz słabiej, nie wiedzšc, co poczšć, bo dobrze wiedział o jego przyjaŸni z Joe, ale mr Zenon, nie zważajšc już na jego opór, prawie siłš wszedł do przedpokoju. Malajczyk podrapał się frasobliwie za uchem, zamknšł drzwi na cały system zatrzasków i wprowadził go do bocznego pokoju, gdzie na niskim stole, w siedmioramiennym, miedzianym œwieczniku, paliło się siedem wysokich, woskowych i żółtych œwiec, dokoła pod œcianami stały szerokie sofy, pokryte żółtym jedwabiem, œciany również złociły się goršcym tonem chińskich jedwabiów, zahaftowanych złotymi smokami. Malajczyk podał mu długi, cienki jak pajęczyna, przejrzysty jak woda woal barwy fiołkowej i otworzył drzwi do sšsiedniego pokoju. Zenon mišł w dłoniach szeleszczšcš przedziwnie miękkš materię, nie œmiejšc zapytać o nic, aby się nie zdradzić, że do wtajemniczonych nie należy, dopiero gdy służšcy wyszedł, poruszył się z miejsca. –Co to wszystko znaczy? Co za ofiara rozpoczęta? –myœlał rozglšdajšc się ze zdumieniem, nigdy bowiem nie był w tej częœci mieszkania, nawet się nie domyœlał jej istnienia... Zajrzał przez uchylone drzwi do sšsiedniego pokoju, ale się cofnšł, ciemno tam było zupełnie, cały był jakby poprzegradzany parawanikami. Wzišł œwiecę i poszedł w głšb mieszkania, przechodził pokój za pokojem; wszędzie panowała ciemnoœć, pustka i cisza, nigdzie ani œladu ludzi, dopiero w pokoju, w którymodbywał się seans, dosłyszał jakieœ przyduszone, niewyraŸne szmery, jakieœ jęki, jakby spod ziemi wychodzšce... czasemcoœ jak krzyk mdlejšcym echem się rozlegał i głucho zapadało wszystko. Zatrzymał się strwożony, nie mogšc pojšć,skšd te głosy się dobywajš, w pokoju bowiem pusto było jak wszędzie, tylko przez szyby zaglšdały cienie drzew i brzaski dalekich œwiateł złotymi pajęczynami pełzały po szkle. Po chwili te niewytłumaczone głosy znowu zadrgały i jakoœ bliżej, wyraŸniej, prawie tuż przy nim, że odskoczył przerażony, œwieca mu zgasła, otoczyła go ciemnoœć, ale dopiero wtedy rozpoznał, że to od okršgłego pokoju płynie ta stłumiona, dziwna wrzawa; odszukał drzwi i otworzyłje bez szmeru, ale jeszcze za nimi wisiała gruba i ciężka zasłona, głosy splštane z dŸwiękami muzyki, zabrzmiały tak blisko, że odchylił nieco zasłony, popatrzył nagle osłupiałymi oczyma – i cofnšł się przerażony.... Prawie uciekł z powrotem do seansowego pokoju, zapalił papierosa i przytknšwszy czoło do szyby, trzeŸwił się jej chłodem i rozróżnianiem drzew w ogrodzie. –Dobrze widzę, to tu ja... czuję chłód... wiem, gdzie jestem... muszę być przytomny... – myœlał wolno, bo to, co tam ujrzał, runęło na niego obłędnym strachem. –Widziałem, ale to niemożebne... musiało misię zdawać... jakieœ uderzenie na mózg... – rozmyœlał trwożnie, z trudem wydobywajšcsię jakby z szaleńczego snu. Dopiero po dłuższej chwili, zupełnie uspokojony, utwierdziwszy się, że jest przytomny, poszedł tam znowu i zaj- rzał trwożnie. Okršgły, wielki pokój tonšł cały w łagodnej, błękitnawej œwiatłoœci, błękitny dywan zaœcielał posadzkę i błękitne były głuche, bez okien, œciany, pokryte gdzieniegdzie œwiętymi zgłoskami, malowanymi złotem; z bršzowej, greckiej lampy, zwieszajšcej się od sufitu, rozlewały się przyciszone, mgławe brzaski, a w tym sennym nieco półœwietle, w tym księżycowym lœnieniu, jakby gdzieœ w nieskończonoœciach, przeœwietlonych drganiem gwiazd, wœród upajajšcej woni orchidei, zwieszajšcych się ze złotych koszów, stojšcych pod œcianami, wœród słodkich dŸwięków jakichœ nieznanych instrumentów poruszały się jakieœ widmowe postacie bose i prawie nagie, bo zaledwie owiane barwnymi muœlinami, jak woda przejrzystymi; tylko twarze i głowy mięli osłonione szczelnie, jakiœ potępieńczykorowód mar tańczšcych rozchwianym, bezładnym i dzikim kręgiem i smagajšcych się długimi wiciami zielonych bambusów. Joe siedział w poœrodku na dywanie, nagi cały, zgięty we czworo, nieruchomy, zapatrzony tępym, jakby zamarzłym wzrokiem, był jak trup głuchy na wszystko; œlepy zgoła i nieczuły na ten wirwzburzony, toczšcy się dokoła coraz szybciej tęczš barw rozwianych i głosów schrypniętych, i œwistów bolesnych, i tęczšciał białych, falujšcych spod osłon tak nikłych, że zdały się tylko pajęczynami, oroszonymi œwiatłem. Siedem kobiet i mężczyzn kršżyło dokoła wobłędnym, mistycznym tańcu, smagajšc sięzaciekle wœród nieprzytomnych krzyków i płaczów spazmatycznych; biczowali się z upojeniem męki, ze œwiętš żšdzš ran i bólów, z ofiarnym szałem męczeństwa, biczowali się nawzajem, gdzie kto kogo dosięgnšł, zwarci w ciżbę wrzšcš, w szaleńcze koła, taczajšce się z krzykiem, oœlepłe, pijane szałem, miotajšce się konwulsyjnie, bezprzytomnie... Rózgi œwistały coraz szybciej, ruchy stawały sięjuż niepochwytne, czerwone pręgi jak wężewiły się coraz gęœciej po białych ciałach, krew tryskała... a chwilami ktoœ padał ze strasznym krzykiem i pełzał do nóg Joe, całował jego nagie stopy nie baczšc, że cały ten wir przewala się po nim, tratuje, rozgniata i leci dalej; to znowu ktoœ wyrywał się z szaleńczego koła, bił głowšo œcianę, krzyczał nieludzko, okropnie, obłškanie i padał jak martwy na ziemię. Naraz wszyscy padli na twarze i zerwał się wstrzšsajšcy chór œmiertelnie zmęczonych głosów, chór modlitewnych błagań i żałosnych, łzawych jęków: – „Za grzechy œwiata weŸ mękę naszš! ” – „Za grzechy œwiata weŸ krew naszš! ” A potem rzucili się do biczowań w jeszcze sroższym, bardziej ekstatycznym szale; groza przepełniła pokój, stał się tylko bezprzytomny chaos krzyków, zapachów, dŸwięków niewidzialnej muzyki, bolesnych dni parę, 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŕä@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż,Pc-SŻc.c/‘,•c0&;Bsmagań, splštany wir ciał, ociekajšcych krwiš, œlepa furia, straszny sabat dusz opętanych, wstrzšsanych dreszczem obłędui œmierci. Zenon stał przy zasłonie, jakby wgršżony w dręczšcy i nieprawdopodobny sen, błšdził oczyma, słuchał, a uwierzyć jeszcze nie mógł... przymykał oczy, szczypał się w ręce, sprawdzał swój stan,ale ta krwawa, szaleńcza wizja nie znikła. Dopiero po tym hymnie, zrywajšcym się kilkakrotnie, zrozumiał, że to, co się działo przed jego oczyma, było najrealniejszš rzeczywistoœciš. Próbował rozpoznać kogo, ale żadnej twarzy nie można było wyrwać spod zasłony, tylko po wysmukłych kształtach, po stromych piersiach i długiej, łabędziej szyi, i po rudych kosmykach na olœniewajšco białym karku domyœlał się miss Daisy. Nie wierzył, ale przeczuwał, że to ona, chwilami nawet zdawało mu się, że głos jej rozróżnia, wtedy zamierał w sobie w jakimœ dzikim, wprost nieludzkim bólu i owładało nim takie szaleństwo, że chciał się rzucić do niej, wyrwać jš spoœród szaleńców, unieœć daleko, całować jej ranyi zbierać goršcymi ustami strugi krwi spływajšce po nogach. Opanował się jeszcze w porę, ale czuł, że go ogarnia goršczka i krwawy szał biczowania i ran, że dzika i lubieżna żšdza krwi rozpręża się w nim do skoku jak głodna pantera, że chwila jeszcze, a nie powstrzyma się od rzucenia... więc całš nadludzkš siłš woli wyrwał się i uciekał, gnany furiami zgrozy i strachu. Ani wiedział, jak i kiedy się znalazł w œrodku miasta, na jakiejœ szerokiej ulicy, wœród rozkrzyczanych tłumów i goršczkowego zamętu. Oœlepiajšce œwiatła słońc elektrycznych, transparenty na balkonach, wstrzšsajšce krzyki tłumów, szalony ruch i zgiełk, bezładne œpiewy tworzyły z ulicy jakby rzekę potężnš i wzburzonš, w którš wpadł całš siłš bezwładu, na samo dno, nie rozumiejšc zgoła, co się dzieje dokoła i gdzie go niesie ta rozkołysana fala ludzka...A tłumy wcišż się zwiększały, płynęły zewszšd jak lawina, parły się zgiełkliwymi potokami z bocznych ulic, zalewajšc całš Oxford Street nieprzeliczonš ciżbš falujšcš i rozkrzyczanš; tysišce gazet powiewały nad głowami, setki cabów i omnibusów wstrzymanych chwiały się nad gšszczem głów, a prawie z każdego jakiœ człowiek krzyczał usiłujšc zapanować nad nieustannym wrzaskiem, tysišce kapeluszy podnosiły się w górę i tysišce gardzieli ryczały z całej mocy, bez przestanku, a chaos jeszcze się wzmagał, bo huczšce potężne głosy tršb zbliżały się z góry ulicy; ale Zenon nie słyszał tego wszystkiego, bo mu przed oczyma wcišż tańczyły nagie, okrwawione ciała i słyszałœwist bambusów nad sobš, że kurczył się bezwiednie, jakby chcšc uniknšć ciosów, i wcišż przyczajonymi trwożnie oczyma œledził jej długš szyję i wymykajšce się spod zasłony kędziory rudych włosów... –A może to nie ona? –pomyœlał naraz, odrywajšc się z trudem od wizji –przecież nie mam żadnej pewnoœci, zdawało mi się tylko, przeczuwałem jš po włosach rudychipo figurze... głupstwo, tysišce musi być podobnych do niej w tym tłumie... Więc i tam mogła być podobna... ale mogłaż być i ona sama? ... Zaczšł się w nim głuchy bój, bój srogi, złyi podstępny, bo całš mocš serca bronił się od przypuszczeń, ale już sama myœl, że ona mogła być wœród tej opętanej, biczujšcej się gromady, napawała go dzikš mękš, nieopowiedzianym udręczeniem... a głos podejrzeń, głos zawistny i zły, wzmagał się w nim i syczał jak węże. – Któż wie, kto ona? Któż wie? – rzucił sam sobie uršgliwie i z pogardš. –Awanturnica, medium używane do różnych eksperymentów –dodawał smagajšc się coraz okrutniejszymi przypuszczeniami. – Azresztš, cóż mnie to obchodzi, może się biczować, kiedy chce, może się nawet zatłuc. Mam tego dosyć... –i naraz zapomniał o wszystkim, bo o parę kroków wychyliła się z tłumu głowa tak podobna do Daisy, że rzucił się do niej, ale przepadła w tłoku; bo właœnie w tej chwilitłum się zakołysał gwałtownie, orkiestra bowiem nadchodziła, tršby zabrzmiały przeraŸliwie i „hymn królowej ”runšł z wszystkich piersi i huczał jak orkan. Oprzytomniał zupełnie, przyparty do œciany, że omal mu żebra nie popękały, dowiadujšc się równoczeœnie, iż to zwycięstwo nad Arabim-baszš tak entuzjazmowało tłumy, że cały Londyn jakby się upił radoœciš. –A niech was diabli z waszymi zwycięstwami! – zaklšł z wœciekłoœciš, ledwie trzymajšc się na nogach, popychany zewszšd, gnieciony i wałkowany po œcianach jak kloc, bo tłum pchał się bezmyœlnym pędem za orkiestrš. Wreszcie udało mu się przedostać do uliczki poprzecznej, gdzie mógł odetchnšć izebrać nieco myœli, ale nie wiedzšc, co zrobić z sobš, œmiertelnie znużony powlókł się jakimiœ pustymi zaułkami; szedł, aby iœć, aby dalej, aby głębiej zanurzyć się w miasto i uciec od tych strasznych przypomnień, od samego siebie i od ludzi; ale długo jeszcze jak odgłosy burzy szły za nim rozhukane głosy tłumów i wrzaskliwe dŸwięki tršb... I nie zapomniał o niczym, przyszło mu na myœl, że jakoœ niedawno mówiono mu w klubie o istnieniu sekty spirytystycznych biczowników. Œmiał się wtedy i nie wierzył.A teraz! Sprawdził własnymi oczyma. Wszak Joe był tam wœród nich i ona! Wzdrygnšł się i znowu go ujrzał przed sobš, nagim, skulonym, znowu ujrzał okrwawione ciało Daisy i te jej cudne strome piersi, pocięte krwawymi pręgami... Ach, każda z tych ran głos miała swój, krzyczała mu w sercu boleœciš i żalem, czuł je w sobie, paliły go i zalewały żywš,ciepłš krwiš, smagały szaleństwem. Z wœciekłoœciš roztršcał przechodniów i zaczšł biec jak wariat, aż ludzie przystawali, a jakiœ policjant popędził za nim; ale on biegł coraz prędzej, gnany tym œwistem bambusów i jawš jej okrwawionego ciała, że tylko wycišgnšć ręce i schwytać. Dopiero Tamiza zagrodziła mu drogę, a ubezwładniła ciemnoœć i cisza panujšce na wybrzeżu, siadł bezwiednie na jakichœ schodkach wiodšcych do rzeki, pod nim pluskała woda obryzgujšc mu twarz zgoršczkowanš, a niekiedy w ciemnoœci powstawały z sykiem fale, chwiejne i długie jak węże, i szły cicho obejmować mu stopy; nie czuł tego, zapatrzony w ciemnoœci. Czarne, ruchome masy wód przewalały się w nieprzeniknionych mrokach, z posępnym szumem, bełkotały głucho i trwożnie i płynęły wcišż, bezustannie, jakby w wiecznej pogoni i w skardze wiecznej na trud nieustanny, na trud nieœmiertelny. Nie było nieba ni gwiazd, tylko przyblakłe łuny tliły się rdzawym, wilgotnawym pyłemnad miastem; woda pusta była i cicha, po zgubionych, niedojrzanych wybrzeżach błyskały latarnie chwiejšc się jak kwiaty czerwone i złote, a dalekie mosty huczały sennie i połyskiwały łukami kolorowych œwiateł na rozdrganej, zasępionej rzece. Czasem statek jakiœ przesunšł się wskroœ ciemnoœci, zamajaczył rozgorzałymi oknami i przepadał jak to, czego nigdy nie było. A niekiedy z miasta napływały osłabłe echa zgiełków i wionęły drganiami sypkimi imartwe padały na wodę; to wiatr jakiœ hukliwy, niesforny, przejęty zgniliznš i błotem, wydzierał się z ulic, zatoczył jak pijany i pełzał po wybrzeżu do nagich drzew stulonych w ciemnoœć... i potem długo, długo słychać było ich dygot bolesny i cichy, łkajšcy płacz... Zenon siedział jak martwy z wyczerpania i tak zagubiony w sobie, a daleki od rzeczy zewnętrznych, że choć doœć często rozlegały się jakieœ kroki po granitowych wybrzeżach, nie słuchał ich zupełnie, nie wiedział i o tym, że już parę razy wyłaniała się za nim jakaœ postać i przyczajone, zbójeckie oczy błyskały w ciemnoœciach... W tej chwili nie wiedział o niczym i nie pamiętał, dusza mu omdlała i padła w mrok, była jak ta łódŸ kołyszšca się na fali pod jego stopami, martwa i pusta... Słyszał tylko ciche i trwożne szmery wód, jakby senne szepty własnego serca, czuł w sobie rozpoœcieranie się nocy nieprzeniknionej, nocy kojšcej i pełnej cichego płaczu drzew zziębniętych, bolesnych szamotań wody i dziwnej, nieopowiedzianej tęsknoty. Zdało mu się, że leży wpoœród fal i płynie w nieskończonoœć zatraty i zapomnienia, żejest już tylko tym nieutulonym, żałosnym płaczem, a noc obejmuje mu rozpalonš i ciężkš głowę chłodnymi, matczynymi rękoma i kołysze pieœciwie, kołysze upajajšcym, słodkim ruchem i œpiewa jakšœpieœń zapomnianš, pieœń dzieciństwa i umarłej tajemnicy... Byłby tak może przesiedział noc całš w tejradosnej zagubie siebie, gdyby się nie rozległ nad nim surowy i grzmišcy głos. – Radzę stšd iœć, zimno tutaj i niebezpiecznie. –Ale cicho i dobrze! –odrzekł niechętnie, powstajšc, bo policjant wzišł go pod rękę iuprowadzał daleko od rzeki. – Czy i utopić się nie pozwalacie nikomu?? – zapytał ironicznie. Ale policjant doprowadził go do oœwietlonych ulic, obejrzał i oddalił się bezsłowa. –Gdyby mnie aresztował, nie potrzebowałbym wracać do domu –myœlał wahajšc się przez chwilę, czy nie iœć za nim i nie prosić go o to jak o łaskę największš, ale policjant już zniknšł. Pozostał sam, bezradnie rozglšdajšc się popustej uliczce, nie chciało mu się iœć do domu, nie chciało mu się iœć nigdzie; ot, chętnie siadłby pod pierwszš lepszš œcianš i tak pozostał, i gdyby nie pisk szczurów, przebiegajšcych rynsztokami, który go przejšł obrzydzeniem, byłby to zrobił z pewnoœciš. Powlókł się dalej, poczuwszy naraz, że jest mu niezmiernie zimno i że mu się chce jeœć. Na Strandzie było już prawie pusto, tylko niekiedy z szynków lub bocznych ulic wytaczały się gromady pijanych i zaczynały œpiewać chrapliwie, większoœć sklepów była zamknięta, już było doœć póŸno; stały tylko otworem niezliczone bary, a po trotuarach spacerowało pełno wymalowanych kobiet, zaczepiały go ustawicznie spojrzeniami, a œmielsze brały wprost pod ramię, odcišgajšc w ciemne uliczki; odsuwał je bez słowa, ale łagodnie, szukajšc, gdzie by wejœć, aby sięnieco posilić. Zaglšdał do wielu szynków, ale straszyły go te wnętrza buchajšce alkoholem i pijackšwrzawš, że cofał się i znowu szukał. Ulicš snuło się doœć podejrzanych i dziwnych postaci, latały jakieœ słowa, rzucane z cieniów, to zbierały się w bocznych, ciemnych zaułkach tajemnicze gromadki, a pomiędzy nimi uwijał się jakiœ stary, siwy człowiek i roznosił czerwone izielone kartki ze œwiętymi sentencjami, głoszšcymi o hańbie kalania ciała rozpustš,uœmiechał się smutnie i œpiesznie znikał, byjaka pięœć nie spadła na jego garb. Przeszedł na drugš stronę ulicy, bo tam w ciemnych zagłębieniach domów, pod licznymi teatrami, przed oœwietlonymi jeszcze kantorami pism, gdzie się tylko gromadziło więcej ludzi, skšd tylko wyzierały czatujšce sylwetki dziewczyn i rozlegały się wabišce psykania, ukazywała się wysoka, czarno ubrana kobieta, odważnie rozdajšca wszystkim œwięte sentencje, a nieraz czaiła się wprost w jakimœ cieniu i nagle zastępowała drogę parom, chwilowo skojarzonym, nie baczšc na obelgi, szturchańce i plugawe, okropne wymyœlania, jakimi jš co chwila obrzucały rozwœcieklone dziewczyny; przyjmowała jez pokorš, pochylała głowę i szła dalej niestrudzenie, czynišc œwięte dzieło miłosierdzia i litoœci. Zenon zatrzymał się przed niš, wycišgajšc rękę, podniosła na niego bladš, pięknš twarz, podajšc mu całš garœć kartek. Przemówił nieœmiało: – Sieje pani niestrudzenie dobre słowo. –Grzeszna byłam. Pan mnie oœwiecił i podniósł z dna hańby, przeto żywotem swoim pokutę czynię... – odparła z surowym namaszczeniem. – Należy pani do Armii Zbawienia?? – Jestem z koœcioła Pogromców Grzechu. – Z koœcioła, chcšcego zwyciężać zło sentencjami! ... – ironia zadŸwięczała mu wgłosie. – Jeœli one nie nakarmiš duszy, i chleb podany stanie się im kamieniem. – A któż je wybawi z nędzy!! ... –My, panie, nasz koœciół, niszczšcy zło ażdo dna i walczšcy dobrem... Oto szczegóły iwykazy naszej działalnoœci. – Podała mu wšskš broszurkę. – Nie obawia się pani obelg ni niebezpieczeństwa?? – A ze mnš jest Pan!! ... – Być może, ale jest pani tak młoda, pięknai bezbronna – szepnšł mimo woli. Zmierzyła go posępnie czarnymi, ogromnymi oczyma. –" Pięknoœć twoja to pozór, którym szatan przywodzi cię do grzechu, to maska kryjšca cuchnšcego trupa, więc jš znienawidŸ i daj w pogardę samemu sobie ”–powiedziała fanatycznie i odeszła. Wzruszył ramionami i nie wahajšc się już, wszedł do pierwszego z brzegu szynku. Przed bufetem, okutym błyszczšcš miedziš,stały dwie dziewczyny, wystrojone jaskrawo; nie zwracajšc uwagi na ich zaczepne słowa, poszedł na wielkš, niskš salę, poprzegradzanš niskimi przepierzeniami, że tworzyła szereg lóż odosobnionych, przeciętych wšskim korytarzem, i kazał dać sobie jeœć. Wkrótce w sšsiedniej przegrodzie zasiadły dziewczyny, często zaglšdajšc do niego przez wierzch, ale nie zauważył tego, jedzšc poœpiesznie i gęsto zapijajšc. Prawie nigdy nie pijał, więc teraz odczuwał dziwnie bolesnš i drażnišcš rozkosz wypróżniajšc kieliszek po kieliszku;uspokajała go wódka, znużenie ustępowało,bezwładna myœl rozjaœniała się z wolna jakzarzewie, a całego przejmowało kojšce ciepło. Upijał się prędko, dolewajšc sobie bez pamięci, ogarniała go ci cha rzewliwoœć i błoga, rozkoszna ociężałoœć, uœmiechał sięsam do siebie głupim, pijanym œmiechem... A szynk porykiwał chwilami pijackim gwarem, przez cienkie przegrody rwały sięszczęki butelek, pijane mamroty, schrypnięte krzyki dziewczyn i buchały niekiedy brutalne, ohydne wrzaski, dymy z fajek i cygar przysłaniały œwiatła gryzšcym tumanem, a obrzydły zapach dymu rozwłóczył się po sali; ale Zenon nic już z tego nie czuł, nie słyszał, objęło go bowiem takie pijackie rozrzewnienie, że chciało mu się płakać nad samym sobš, poczuł nagle niezmierny ciężar samotnoœci iopuszczenia, niezmierne oddalenie od jakiegoœ życia, którego nie mógł sobie teraz przypomnieć, a przy tym był już tak pijany, że się nie mógł poruszać, położył głowę na stole i usiłujšc sobie coœ przypomnieć zapadał w goršczkowš drzemkę, budził się z niej niekiedy, próbował wstać i znowu spał. – Panie, pójdziemy razem! – szeptała jednaz dziewczyn wchodzšc do zagrody. – Czego, co? – wybełkotał po polsku, nie rozumiejšc, skšd się wzięła. – Pan Polak?? Rózia! ChodŸ tutaj, mr jest Polak! – nawoływała zdumiona. – Tak, czego chcecie? Prędko... prędko... –No, nic... niczego... myœmy już szeœć lat nie słyszały po naszemu... my tu zaraz... Na Dorham Street... tam byœmy pogadali po naszemu... niech pan pójdzie... Obsiadły go, ale umilkły, onieœmielone jego wyniosłš, dumnš twarzš i milczeniem, a może i jakimœ utajonym w głębi serca wzruszeniem, dziwnie radosnym, jakie owładnęło nimi na dŸwięk prawie zapomnianego języka, na dŸwięk słów, co wskrzeszały nagle dawno pomarłe wspomnienia... OtrzeŸwiał nieco, wstrzšœnięty tym spotkaniem nieoczekiwanym, kazał dla nich podać jeœć i pić, zmuszajšc je prawie do jedzenia, bo się usilnie wymawiały nie œmiejšc się przyznać do głodu i wzruszone niezmiernie jego dobrociš, lecz wreszcie dały się namówić zabierajšc się doœć łapczywie do krwawej baraniny, ale co chwila przestawały podnoszšc trwożliwe, badajšce a wdzięczne oczy, bo troskliwie podsuwał im talerze i nalewał kieliszki rozmyœlajšc na pół przytomnie, o czym by mówić z nimi. Dziewczyny zaœ odzywały sięniekiedy zawstydzonym, pokornym głosem, mieszajšc bezwiednie słowa angielskie z polskimi, o przykrym akcencie żargonowym.Obie były jeszcze doœć młode i przystojne,ale tak wymalowane, wyróżowane, obwieszone fałszywymi kosztownoœciami, zautomatyzowane w bezczelnych ruchach i pozach, zmartwiałe w rysach, że sprawiały wrażenie figur woskowych jakiegoœ podwórzowego panopticum, wyszarzałych poniewierkš i œmiertelnie znużonych pod maskš bielidła, bo w oczach podczernionych i wyzywajšcych taił się wyraz wiecznego lęku i długich lat głodu i hańby. Zrzuciły okrywki, prezentujšc z pewnš bezwiednš dumš swoje œmieszne stroje, pełne œwiecideł; jedna z nich, wyższa, była doœć głęboko dekoltowana. Drgnšł naraz, dojrzawszy na jej plecach czerwonš pręgę jakby od bata. – Skšd jesteœcie?? – zapytał przypatrujšc się nieznacznie. – Mr jest sam dziedzic?? Prawda? – Znam, znam! – odpowiadał myœlšc o tej dziwnej prędze. – Pan zna Kutno?? Rózia! Mr zna nasze miasto! – wykrzyknęła zdumiona. bolesnych dni parę, 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŕä@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż1PLc2œę#3†‡c€4 "´c5Á0>c6˙>b– Cicho, Salcia, bo może mr jest sam dziedzic? – uspokajała jš przezornie. – Mr jest sam dziedzic!! Prawda? Skinšł potakujšco nie rozumiejšc pytania, nie mogšc oderwać oczów od tej czerwonejpręgi, przeniesiony rozbłysłym nagle przypomnieniem tam, w szaleńcze koło biczowników, a one, rozradowane, wzruszone do głębi, oœmielone już, zaczęłyopowiadać na przemian o tym mieœcie rodzinnym, wyrywały sobie z ust przeróżne szczegóły, rozbudzały wspomnienia, stajšc w olœnieniu szczęœliwoœci wobec jakichœ dni nagle wyłonionych z pamięci, wobec lat przepadłych w kurzu poniewierki, a zmartwychwstajšcych teraz radoœciš samš i szczęœciem. Przestały jeœć, wrzeszczały coraz głoœniej, œmiały się jak dzieci, upijajšc sięwspomnieniami i wódkš, której już sobie nieżałowały, zrywały się z miejsc i zmęczone, rozgorzałe, nabrzmiałe łzami, zapominajšc o nim, o sobie, o całym œwiecie, oszalałe zgoła, przycichły naraz, wybuchajšc długim, żałosnym płaczem, alei wtedy nie przestajšc snuć wspomnień przełzawionych. –Ty, Salcia, pamiętasz dziedzica? Pamiętasz: on miał cztery konie czarne jak smoki, karetš jeŸdził, co się œwieciła jak lustro? Pamiętasz? – A ty pamiętasz, Róziu, dom pana burmistrza? ... –Ja bym nie pamiętała! To nie dom, to pałac! Pokaż mi taki pałac w Londynie! Na całym œwiecie nie ma takiego drugiego! – A ty pamiętasz tę górę za miastem, a za niš wieœ? Nic z tego nie rozumiał ani słyszał, ale naraz, budzšc się z zapatrzenia, dotknšł tej pręgi palcem i zapytał cicho: – Od czego masz ten znak?? –To... zadrapałam się, to mój narzeczony –dodała spiesznie pod jego rozkazujšcym wzrokiem, przyginajšc się z trwogi. – Nieprawda.... musiałaœ być tam – syknšł nachylajšc się do niej. – Gdzie?? Gdzie ja miałam być? – wołała, przestraszona jego nieprzytomnymi oczyma.–Byłaœ... cała ociekasz krwiš... cała jesteœw ranach... cała w pręgach... pokaż... –szeptał urywanie, wycišgajšc chciwe rozdrgane ręce; a gdy dziewczyna chciała uciekać, pochwycił jš jak w szpony i z błyskawicznš szybkoœciš podarł jej stanik iwyłupał z niego jej nagie, sinawe plecy... Opadły mu naraz ręce bezwładnie i zatoczył się na œcianę. Dziewczyny zaœ, zaskoczone błyskawicznoœciš tego, co się stało, wpadły w osłupienie, nie œmiejšc się ruszyć ni podnieœć głosu, patrzyły zamarłym wzrokiem, obłškane prawie ze strachu i grozy. –Nie bójcie się, nie, ja krzywdy wam nie chciałem zrobić, darujcie, nie –szeptał, sam przerażony tym, co się stało, i oddawszy im, co tylko miał pieniędzy, uciekł z szynku... W hotelu już wszyscy spali, œwiatła były pogaszone, dom objęła ciemnoœć i cisza, ledwie rozwidnione korytarze cišgnęły się ponurymi tunelami, w których jak przyczajone oczy pantery migały się gdzieniegdzie przyćmione œwiatełka. Położył się zaraz, ale nie zasnšł, leżał z otwartymi oczyma, daleki od snu, daleki od wszystkiego, jakby na dnie ostatecznego zamętu duszy; a na krawędziach lękliwej i rozchwianej œwiadomoœci czaiły się posępne, złowrogie zjawy nadchodzšcego jutra-mary, lęku pełne, przepływały mu przez mózg, zatapiajšc w nim ostre, drapieżne szpony majaczeń bolesnych. – Coœ się strasznego dzieje ze mnš!! – to jedno teraz czuł tylko i wiedział. Drzwi wchodowe trzasnęły tak silnie, że się wyrwał z odrętwienia, jakby ktoœ szedłprzez pokój, zatrzeszczała posadzka i meble zadrgały doœć głoœno. – Kto tam?? – pytał donoœnie. Nie było odpowiedzi, kroki przycichły, ale jakieœ ręce przebiegły po klawiszach, ciche, przebudzone dŸwięki zadrgały na mgnienie; wyskoczył z łóżka i chwycił rewolwer. –Kto tam? – zawołał znowu i znowu żadnejodpowiedzi, usłyszał natomiast ostry i szybki skrzyp pióra po papierze i szelest przewracanych kartek... Rozniecił œwiatło i rzucił się do pierwszego pokoju, skšd szły te odgłosy, ale tam nie było nikogo, przeszukał wszystkie kšty, zaglšdał nawet do szaf i pod łóżko, ani œladu. Próbował drzwi: były zamknięte, klucz tkwił w zamku... Powróciłdo biurka, nie wiedzšc już, co myœleć o tym, gdy wpadł mu w oczy arkusz nutowego papieru, porzucony na rozłożonš ksišżkę, a na nim czerniały jakieœ słowa, napisane jeszcze nie zaschłym atramentem:" Szukaj... idŸ za spotkanym... o nic nie pytaj... milcz... bšdŸ bez trwogi... S-O-F otwiera tajemnice... " Przeczytał kilkakrotnie, pismo było wyraŸne, sztrychy energiczne i widocznie jakby dla zwrócenia uwagi szło w poprzek papieru; pióro jeszcze mokre leżało obok. –Cóż u diabła za żarty rebusowe, kto mi tonabazgrał! –wybuchnšł, ani na chwilę nie przypuszczajšc czego innego; rzucił papierna biurko i poszedł z powrotem do łóżka, był pewny, że uległ złudzeniu, zgasił œwiatło, okręcił się w kołdrę i próbował zasnšć... Znowu cichy, ledwie dosłyszany dŸwięk fortepianu wionšł z drugiego pokoju, ta tajemnicza, dziwna melodia, którš słyszał wtedy na seansie. – Kto?? ... – ale zamilkł, zdławiony œmiertelnym przerażeniem. 5 Mr Zenon już od trzech dni cały prawie czas przepędzał na ulicach. Nazajutrz po niewytłumaczonym zjawieniu się pisma obudził się rano, przeczytał znowu te słowa zagadkowe, ubrał się poœpiesznie i wyszedł. I odtšd chodził wcišż, chodził bezustannie,nawet spać nie przychodził do swojego mieszkania, jadał również, gdzie mu wypadło i o ile głód go zmuszał. Bał się wracać do hotelu, zaglšdał do niego codziennie, ale tylko po to, aby od odŸwiernego odebrać listy Betsy, których zresztš nie czytał. Błšdził wcišż po mieœcie, uciekał szukajšc,unikał nie mogšc się wyrwać z tłumów i przepatrujšc z najwyższš uwagš każdš twarz spotykanš, zaglšdajšc trwożenie w każde oczy i drżšc wiecznym czekaniem, żeposłyszy jakieœ słowo, dojrzy jakiœ znak, zrozumie jakieœ spojrzenie, a wraz stanie się to, co mu było zapowiedziane. Nie zwracał uwagi na zimno, mgły, deszcze ni porę; włóczył się bezustannie zmiejsca na miejsce, często całymi godzinami wystajšc na rogach ulic, to czajšc się, pod wystawami obserwował przechodniów, odgadywał w mrokach ich twarze, biegnšc na oœlep za każdš postaciš i za każdym spojrzeniem szczególniejszym; czasami zachodził do kawiarni i szynków zatłoczonych, aby wypoczšć, ale skoro przejrzał twarze, zrywał się od niedopitejszklanki, bo czuł, że musi iœć dalej, musi szukać, musi czekać... „Szukaj –idŸ za spotkanym, o nic nie pytaj – bšdŸ bez trwogi – S-O-F otwiera tajemnice ” – brzmiały w nim cišgle te słowa bezwzględnym, mocnym nakazem. Najsłabsza chęć oporu w nim nie powstała, był jak cios rzucony rękš nieubłaganego, biegnšcy po swojej linii niepojętej do niewiadomego celu, œlepo posłuszny i zamarły na wszystko, co nie było tš ciemnš, nieznanš koniecznoœciš. A przecież był zupełnie przytomny i œwiadomy tego, co się dokoła niego działo, tylko że przerwał się w nim wszelki zwišzek z przeszłym życiem; myœlał o nim,jak się czasem myœli o dziwnych opowieœciach zasłyszanych gdzieœ bardzo dawno i już tonšcych w strupieszałych dalach zapomnień. –Co się stanie? – myœlał w rzadkich chwilach wewnętrznego przebudzenia i wtedy całš mocš chciał wyrwać z niewiadomego tę jawę jutra. Ale nie rozwiały się mgły, w których błšdził, i nierozerwało się błędne koło œlepego biegu zanieznanym, że znowu szukał, znowu czekał... Kršżył po City i tam nieraz całe godziny przewalał się wraz z ciżbš, porwany przezfale tłumów, ale obcy im i daleki, i wcišż czatujšcy naprężonym, głodnym spojrzeniem; zaglšdał do muzeów, zagłębiał się w puste, przemiękłe i przemglone parki, błšdził po wybrzeżach, jeŸdził wszystkimi napotkanymi omnibusamiprzesiadajšc się bezustannie, zwiedzał zatłoczone teatry i banki, okršżał Londyn podziemnymi kolejami, był wszędzie, niestrudzenie i bezustannie, goršczkowo gonišcy za niepochwytnym cieniem, cišgle czyhajšcy i ufny niezmiernie, spokojny i pewny, że znajdzie to, czego szuka... Nawet już policjanci zaczęli zwracać uwagęna jego twarz bladš i oczy błędne, a wcišż szukajšce wœród tłumów, oczy przenikliwe i puste zarazem, i na jego nieobliczone ruchy, bo już wiele razy rzucał się w poœcigu w największš ciżbę powozów i omnibusów, wprost pod konie, ale zawsze jakimœ cudownym trafem wychodził bez szwanku, nawet nie wiedzšc, iż był w niebezpieczeństwie. I z wolna, nie spostrzegajšc tego, w tej obłškanej pogoni za nieznanym, a może i nie istniejšcym, zaczšł tracić poczucie nawet tej zewnętrznej rzeczywi stoœci, bo czatujšc wcišż wyprężonš do ostatnich granic uwagš, przestał spostrzegać ludzi i wyodrębniać, wydawali mu się jakimœ potwornym płazem o tysišcach głów i nóg, wijšcym się bezustannie z głuchym i przerażajšcym szmerem... A potem i Londyn stawał mu się jakšœ puszczš fantastycznš, głuchš i martwš, a pełnš dziwnych zjaw, pełnš stawań się rzeczy tajemniczych i strasznych, których nie mógł zrozumieć, czuł tylko, że się stajš dokoła niego, że sš... więc chodził w ciszy podziwu i niewytłumaczonej, niejasnej zgryzoty, bo oto zaczšł spostrzegać ukrytš przed zwykłym wzrokiem jakby duszę rzeczy wszelkiej... Chodził po mieœcie niby po kamiennej, czarodziejskiej bajce, przepełnionej œwiecšcymi, nigdy nie widzianymi drzewami,a co chwila spostrzegał jakieœ cierpišce chore domy, pochylone z męki wiekowego trwania, pełne ran, jęków i znużenia... czułbolesny dygot drzew, potopionych w mgłachi konajšcych z tęsknoty do słońca, do rzeŸwišcych, wioœnianych powiewów, słyszał ich jęki nie milknšce nigdy... nigdy, i łzy, spływajšce cicho po chorych gałęziach. Zadumał się przed wieżš Towru, stała posępnie zamyœlona, tragicznie ostatnia z dni dawno pomarłych, ale wyniosła w osamotnieniu i dumnie pogardliwa wobec nowych spraw i dni nowych, dni plugawie pełzajšcych u jej stóp nieœmiertelnego majestatu. Uciekał trwożnie od płaskich, wielmożnych a głupich pałaców West Endu, które œmiałysię z niego uršgliwie tłustymi, bezczelnymi głoskami rozsšdku, uciekał od składów olbrzymich i sklepów, gdzie zrabowane ziemie œwiata całego jęczały męczeńsko. Gubił się, zasłuchany w leniwš gędŸbę parków omglonych, w niewolniczy, strachliwie podły szept żywopłotów, wyprężonych i stróżujšcych, słuchał ptaków, przelatujšcych w niedojrzanych wysokoœciach i rozkrzyczanych żałosnš skargš, rozmawiał z bezdomnymi psami, gnijšcymi wœród œmietnisk, że wlokły się za nim gromadami, a wszędzie i we wszystkim czuł duszę bolesnš, tragiczny przymus trwania, gwałt wiecznie żywy, brutalnš przemoc losu; nawet te kamienie pomników w Hyde Parku skarżyły mu się natych, którzy je wydobywali z prałona ciszyna jawę dni nieszczęsnych; nawet wody Tamizy, wiecznie gonišcej, szumiały żałoœnie, a te jakieœ żelazne machiny, porzucone na brzegu, spracowane, ordzewiałe, omotane i skute przez myœl człowieczš, szamotały się bezsilnie, podnoszšc ciche skargi na wieczny trud trwania. A w końcu już chodził jak we œnie ledwie przypomnianym, rozchwiany w sobie i lecšcy w jakšœ głšb jak padajšca przez nieskończonoœć gwiazda. Znalazł się bez wiedzy i chęci w Westminsterskim Opactwie i długo, prawie martwy ze znużenia, siedział pod jakimœ posšgiem, nic nie wiedzšc o sobie ni o całym œwiecie. Pusto było w tych mrocznych, posępnych obszarach katedry; niekiedy ktoœ przeszedłnie dojrzany i ginšł, a odgłos kroków rozlegał się echem pod wyniosłymi nawami w przygasłym œwietle witrażów, w smutnym brzasku stopionych i konajšcych wmroku barw; jakby na wiec zebrane majaczyły niezliczonš ciżbš marmurów i bršzów wszystkie wielkie duchy Anglii, sól tej ziemi odwiecznej, całe wieki historii, strupieszałe i zapomniane epoki obok dnia wczorajszego, nieustraszeni rycerze, zdobywcy, poeci, biskupi, prawodawcy, dusze szczytne i wywłoki, bohaterowie i kanalie, wieszcze i słynni szczekacze parlamentarni, tyrani œwiata i błaŸni królów, œwięci i zbrodniarze, wyklinani przez wieki, cnoty, poœwięcenia i zdrady, cmentarzysko wieków w proch rozwianych,a wiecznie żywe i zapładniajšce myœl ludzkš, kamienne przypomnienia wieków, zebrane w tej prastarej katedrze na niemy sejm, radzšcy milczeniem o wczoraj, a czekajšcy na nowe przyszłe dni i przyszłe dusze swoich następców, przeszłoœci rdzeń i przyszłoœci. Zenon oprzytomniał nieco w tej œwiętej ciszy grobów; posšgi zdawały się patrzeć na niego szeroko otwartymi oczyma, pochylać i mówić coœ ciszš głębokš, aż zadrżał z trwogi i zaczšł się z wolna przedzierać przez te tłumy kamienne, wœród coraz grubszych mroków, do wyjœcia. Ale w poprzecznej, wyjœciowej nawie cofnšł się prędko między tł um białych posšgów, ledwie widnych w mrokach, bo jakaœ znana, wysmukła i czarna postać wychodziła z drzwi głównych i przeszła, skręcajšc na lewo, w wysokš, wšskš nawę,obiegajšcš prezbiterium; z lewej strony, jedna za drugš, podobnie cišgnęły się kaplice królewskie. Poszedł za niš w mrok; tylko górš, w poczerniałym gšszczu gotyckich żebrowań,tliły się jeszcze trwożnie resztki dnia, ale dołem zalegała już zupełna noc, z gotyckich kaplic, oddzielonych kratami, sšczyły się ostygłe brzaski fioletów, złotai purpur witrażowych, w których ledwie majaczyły królewskie łoża sarkofagów w ciszy niezgłębionej, marzyły nieprzespany sen œmierci królewskie pary, w kamienny spokój wgršżone smugi œwiatła tęczowym, martwym i przygasajšcym pyłem owiewałykamienne profile, złożone sztywnie ręce, ciężko przymknięte powieki i twarde, dumnegłowy; berła i korony połyskiwały posępnšbarwš odwiecznych złoceń, a na wszystkimleżał ciężki majestat œmierci i kamienny spokój obojętnoœci. Daisy stanęła przed jednš z kaplic i wsparta o kratę zapatrzyła się w sarkofag. – Wiedziałem, że muszę spotkać paniš – szepnšł przystajšc obok niej. Spojrzała na niego surowo, jakby okazujšc ciszę. Nie czuł już znużenia, zsunšł się z jego duszy obłędny nastrój jak łachman; był znowu zwykłym, normalnym człowiekiem. – A jednak im jest lepiej w królestwie wiecznej ciszy – szepnšł znowu. –Któż wie? A jeœli dusze sš przykute do ichwyobrażeń cielesnych, to muszš się błškaćna uwięzi materii, muszš być tutaj, muszš zaludniać te nawy nie dosłyszanym przez œmiertelnych jękiem i tęsknotš oczekiwań, póki trwania tych bršzów i marmurów, pókiczas nie rozsypie wszystkiego w gruzy i nieuwolni ich, nie wróci przeznaczeniu. – Byłoby to zbyt okropne!! – wzdrygnšł sięmimo woli na te obrazy. – Któż wie, od czego zależy œmierć jego lubżycie, co go wišże i zbawia? –S-O-F –wyrzekł wolno, prawie mimo woli, jak się mówi nieraz słowa tkwišce uparcie w mózgu i same płynšce z ust. Czuł, że się zachwiała i wsparła na mgnienie o jego ramię, ale nie rozumiał powodu. Poszli już w milczeniu dalej, przystajšc kolejno przed kaplicami, które mrok coraz gęstszš zasnuwał przysłonš, że widniały w cichych brzaskach witraży, jak przez gšszcz leœnš widać ostatnie zorze zachodów. – Dawno nie widziałam pana – ozwała się dziwnie miękko, jakby z wyrzutem. –Dawno? – zdziwił się przypominajšc sobienaraz scenę biczowań i wszystkie podejrzenia, które w tej chwili usilnie odpędzał. – Ze trzy dni chyba nie było pana. Mrs Tracy już się niepokoiła. –Trzy dni! ... nie... wczoraj czy nawet dzisiaj wyszedłem... nie... doprawdy pierwszy raz mi się to zdarza, że dobrze nie pamiętam... – Zgubił pan pamięć tych dni?? – pytanie dyskretne zadŸwięczało w jej głosie. –Nie... Skšdże... wiem już, że dzisiaj po œniadaniu grała pani na fisharmonii w readingroomie – mówił szybko, z trudem wišżšc wspomnienia. – Myli się pan; ; od trzech dni nie tknęłam nawet klawiszów. – Więc.... cóż się ze mnš działo? Przez trzydni... przez... – wyszeptał trwożnie. Zamajaczyły w nim nagle porwane i senne przypomnienia czegoœ, czego nie mógł skupić i wydobyć na jawę zrozumienia i œwiadomoœci. – A jednak.... jednak czekałem na paniš... Nie odpowiedziała, klucznik zaczšł dzwonić, a po katedrze błšdziły œwiatła obszukujšce przed zamknięciem kšty; wyszli na skwer. –Czasem zapominamy własnego istnienia lubpatrzymy na nie jak na obce nam, poza nami będšce... A czasami dusza, porwana jakimœ tajemniczym wirem, gubi ciało ani spostrzegajšc tego – mówiła w zamyœleniu.– Więc i ja musiałem się zagubić w czasie, musiałem... Wycišgnęła do niego rękę, gdy doszli do iona. bolesnych dni parę, 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŕä@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż7P^ c8Ž /c9Ýpc:M*Wc;¤8Ë-rogu Victoria Street. – Pani nie do domu?? – pytał wyrywajšc się przez siłę z tych sennych omotań. –Muszę jeszcze przed obiadem odwiedzić moich kalkuckich przyjaciół – mówiła wesoło, a w œwietle latarni i wystaw dojrzał na jej cudnej twarzy wyraz dziwnie słodki, dziwnie przyjazny, jak nigdy dotychczas. Patrzyła mu prosto w oczy cichym i prawietkliwym spojrzeniem, wyjrzała nawet za nim z caba, że przejšł go dreszcz radosnego wzruszenia i długo, długo patrzył za niš. I natychmiast pojechał do domu, przynaglajšc woŸnicę do poœpiechu. OdŸwierny powitał go radoœnie i oddajšc całš pakę gazet i listów opowiadał dyskretnie, że jakieœ dwie panie dowiadywały się o niego już dwa razy dzisiaj; po pewnych szczegółach domyœlił się, że to musiała być Betsy z któršœ z ciotek. Sprawiło mu to odkrycie niewymownš przykroœć. – Cóżeœcie paniom powiedzieli?? – Że pan wyjechał na parę dni z Londynu. – Przecież.... Mr Joe u siebie? – zakończyłœpiesznie. – Przyszedł niedawno na górę. Pobiegł do mieszkania, pozapalał œwiatła i stanšł zdumiony przed zwierciadłem, prawie przerażony własnym widokiem, był bowiem brudny, zarosły, obszarpany i tak ubrany, jakby sypiał w parkach lub pod mostami. – Gdzież ja się tak urzšdziłem?? A gdy się po przebraniu zabrał do czytania listów, pierwszš rzeczš, którš spostrzegł,był ten papier z tajemniczym nakazem; przypomniał go sobie natychmiast, nic już nie wiedzšc, jak bardzo był mu posłuszny. – Muszę się dowiedzieć, kto to napisał – pomyœlał chowajšc go do kieszeni. Zmartwił się szczerze listami Betsy, nie rozumiał zgoła, dlaczego było ich aż tyle. Sprawdzał daty i cofał się przed rozwišzaniem zagadki, bo ile razy jakieœ słabo tlejšce przypomnienie tych dni zamajaczyło w nim, czuł zamęt w głowie jakby nad przepaœciš, uciekał prędko i zatapiał się w tych dobrych, słodkich wołaniach Betsy, skarżšcej się na brak wieœci i zapomnienie. Odpisał obszernie, starajšc się jš uspokoić z całego serca i obiecujšc przyjœć jeszcze przed niedzielš. Służšcy zameldował o podaniu obiadu przynoszšc jakšœ depeszę. To Betsy, nie mogšc się doczekać listu, telegrafowała długš, pełnš niepokojów skargę, błagajšc o parę słów odpowiedzi, co się z nim i Joe dzieje. A w przypisku donosiła lakonicznie o chorobie ojca. Napisał kilka uspokajajšcych słów, wysłałdepeszę i poszedł na obiad. Mrs Tracy, przyciskajšc czule koty do obszernego łona, jęła go tkliwie wypytywać o zdrowie i co się z nim działo. –Wyjeżdżałem –odparł krótko, spostrzegajšc miss Daisy siedzšcš już na swoim miejscu, ze łbem Bagh na kolanach; zielone oczy pantery wpijały się w ni ego ztakš siłš, że usiadł zmieszany i niespokojny. – Co się z tobš działo?? – pytał Joe siadajšc obok. Nim odpowiedział, podał mu depeszę Betsy.– Pojadę tam zaraz po obiedzie.... niepotrzebnie się niepokoi. Pojedziesz ze mnš? – Nie wiem.... cóż to za œwita przy Mahatmie? – Profesorowie z Eton i różni uczeni – szepnšł wskazujšc nieznacznie kilku starych panów, siedzšcych dokoła Guru przy końcu stołu. – Odbędzie się prawdziwie platońska biesiada!! – dodał z naciskiem. – Tak, oœlica Balaama przemówi mowš wyrocznš – rzucił ironicznie. – Nie odpowiedziałeœ mi na pierwsze pytanie. – Ale i ciebie nawzajem nie pytam o nic.... onic... Rozdrażniał go ten wytężony wzrok pantery, że nie mógł się powstrzymać od złoœliwoœci. –Pytaj, nic nie ukrywam przed tobš – powiedział łagodnie, zdziwiony jego tonem opryskliwym. – Czy i miss Daisy była z wami?? – Gdzie, nic nie rozumiem, powiedz otwarcie... –No, wtedy, na tej krwawej ceremonii biczowania... nie zaprzeczysz przecież... niepowiesz także, iż zapomniałem – szeptał twardo, ale dojrzawszy w jego oczach szeroko rozwartych najszczersze i głębokie zdumienie, przerwał. – Że mówisz rzeczy zgoła niewiadome mi, na to daję ci słowo honoru. –Opowiem ci je szczegółowo, jak powrócisz z Bartelet Court... a tymczasem powiedz, czy nie znasz tego pisma? – Podałmu ów nakaz tajemniczy. Joe przeczytał i długo rozmyœlał, nieznacznym, cichym a badajšcym spojrzeniem ogarniajšc Daisy wyjštkowo dzisiaj rozmownš, prawie wesołš. –Nie znam tego pisma... pomyœlę jeszcze o tym – odpowiedział wreszcie, nie podnoszšc na niego oczu i skoro się obiad skończył, wysunšł się cichaczem, nie zauważony, bo uwaga była zwrócona na spór, jaki coraz głoœniej prowadzili uczeni z Mahatmš. –PrzejdŸmy do reading-roomu; oni krzyczš jak karnakowie na nieposłuszne słonie –zaproponowała Daisy Zenonowi. Pantera cicho, z przygiętym do ziemi łbem,węszšca, ostrożna, pobiegła przodem, skoczyła na fotel i zwinšwszy się w kłębek, zdawała się drzemać. – Obrzydliwy czas w Londynie!! – zaczęła mrs Tracy, patrzšc przez zadeszczone okno. –Luty, wszędzie tak samo zimno, deszcze i mgły. –Nie wszędzie, mistress Barney. Rok temu byłem na dalekim południu i pamiętam, jak tam było słonecznie i ciepło – zaprotestował Zenon. – We Włoszech?? – zapytała Daisy siadajšcobok niego. –Tak, w Amalfi, za Neapolem. –Zaczšł z zapałem opisywać cuda dni słonecznych, cuda mórz lazurowych, posianych słonecznymi skrami, gaje cytryn dojrzewajšcych w amfiteatrach gór, opłyniętych błękitem i zapatrzonych w nieskończonoœć; dale pełne słodyczy, gdziewskróœ topieli nieba pogodnego i morza przemykajš czerwone żagl e jak skrzydła ptaków nieznanych; wysepki podobne do przejrzystych szmaragdów; zatoki wœród skał zielonych, opleœniałych, opiętych w bluszcze, jakby dršżone w jednej sztuce olbrzymich turkusów; stare, umarłe wieże,pełne zielonych jaszczurek i mew białych jak œnieg; ciche i słodkie życie tych zapomnianych wybrzeży, gdzie nawet œmierć nie jest straszna nikomu, bo przychodzi jak zmierzch wieczorny i klei dosnu słodkiego olœnione blaskami oczy; gdzienie ma fabryk, nie ma miast zgiełkliwych, nie ma chaosu sfory ludzkiej, zażerajšcej się nawzajem o byle ochłap, gdzie się odczuwa samš rozkosz istnienia! ... gdzie panujš jeszcze w sercach dobre bóstwa Grecji wespół z Madonnš zawsze czuwajšcš nad dolš człowieka. Mówił długo, rozpłomieniał się, unosił zapałem, nagle poczutš tęsknotš porwany, że rozrzewnienie dzwoniło mu w głosie, a łzy błyskały w oczach. Nie przerywali pogršżajšc się w słodkš wizję, a Daisy gładzšc czarny łeb pantery patrzała w niego i jakby przez niego na te dalekie; czarodziejskie widnokręgi, uœmiechdziwnie tęskny wykwitł na jej ustach goršcych, a szafiry oczu, jak te morza dalekie, zasnute były słonecznš pajęczynš melancholii, a przez jej bladš, cudnš twarz przepływały wiotkie cienie tęsknot nagle rozkwitłych, rozmarzone pragnienia i namiętne, nieme wołania –była jak toń przejrzysta, spokojna, a w głębiach rozchwiana, że przez gładzie powierzchni majaczyły zarysy tajemniczego dna. – Tak pan opowiada kuszšco, że zatęskniłam do poznania tych cudów. – Pani, która zna baœń œwiata, Indie? ... – Nieznane jest zawsze bardziej upragnione. – Ale również zawieœć może i rozczarować.–O nie, bo widziałabym to wszystko oczymapana, oczyma poety, a pod takim kštem patrzšc, wszystko jest cudem i baœniš czarodziejskš. Te słowa, wymówione szczególnym, hipnotyzujšcym dŸwiękiem, uderzyły w niego ciosem rozkoszy niewypowiedzianej, podniósł na niš dziękczynne, olœnione oczy, spojrzenia ich się zbiegły i zatonęły w sobie jak dwie rozgorzałe przepaœcie; naraz pantera ziewnęła, skoczyła na ziemię i szczerzšc straszliwe kły czołgałasię do jego nóg. – Niech się pan nie obawia, ręczę za niš. Bagh położyła ciężki łeb na jego kolanach, dotknšł się go doœć lękliwe, bo była bez kagańca i te czerwono-zielone migoty jej oczu przejmowały niepokojem. Daisy, szepczšc do niej jakieœ pieszczotliwesłowa, zaczęła jš gładzić po grzbiecie, pochyliła się w tym ruchu tak nisko przed nim, że prawie dotykał ustami jej włosów miedzianych, muskały go drażnišco po twarzy, miał tuż przed oczyma jej biały kark wychylajšcy się z kołnierzyka, że ogarnšł go spojrzeniem i chciał dojrzeć œlady biczowania, ale pantera warknęła groŸnie, a Daisy, cofnšwszy się prędko, pochwyciła jeszcze kierunek jego spojrzeń... –Cicho, Bagh! Ona wszystko wie... wszystko przeczuwa i za każdš mojš krzywdę gotowasię zemœcić... –powiedziała z lodowatym uœmiechem, zatapiajšc w nim dzikie, przeszywajšcjak nóż oczy. Nie zrozumiał słów, ale poczuł, że się stosujš do niego i groŸnie ostrzegajš. Podniósł się machinalnie, głęboko dotknięty.– Ja pani nie obraziłem ani jednym słowem, miss Daisy! – szepnšł pokornie. – Sš spojrzenia bardziej obrażajšce niŸli najbrutalniejsze słowa.... – Chyba gdy obnażajš starannie ukrywanš tajemnicę – dodał jeszcze ciszej. – Albo pod tym pozorem, jeœli jak węże obwijajš się plugawym dotknięciem. – To się nie do mnie stosuje – rzekł surowo i szczerze. – Ma pan w oczach pioruny!! – zwróciła siędo niego z dawnym uœmiechem. – Niesprawiedliwoœć rani najboleœniej i gniewa!! –Bezwiedna tylko, więc się zamienia w proœbę o przebaczenie – mówiła cichutko i proszšco. Burza przeszła, ale nie powrócił już dawnynastrój swobody i wesela. Siedzieli niemi, nawet mrs Tracy nie wiedziała, co mówić. Zenon zaœ wyszedł korzystajšc z tego, że profesorowie z Mahatmš na czele przenosilisię do reading-roomu krzyczšc i kłócšc się już na dobre. Ale Joe nie powrócił jeszcze z Bartelet Court; było doœć wczeœnie, zaledwie dochodziła dziesišta, lecz dziwnie nie chciało mu się tam jechać, czuł się niesłychanie znużony, a ta ostatnia scena zDaisy rozstrajała go do reszty. Rozważajšc jej dziwny, nierówny stosunek do siebie, tę chwilami lodowatš obojętnoœć ite prawie wyzywajšce spojrzenia, a może icoœ więcej, gubił się w niepewnoœciach, w jakiejœ tajemniczej, niepokojšcej mgle, pełnej zarysów ledwie dojrzanych i męczšcych zagadkowoœciš. Nie zapalał w mieszkaniu œwiatła, nie miałsił na żaden ruch œwiadomy, upadł w jakiœ fotel i zapatrzony w mętnš, czarniawš noc,z której sšczyły się złotawe brzaski latarni ulicznych, rozmyœlał chwiejšc się oczyma wraz z cieniem drzew kołyszšcych się sennie czarnym zarysem po szybach. –A jednak ona tam była! – myœlał spostrzegajšc jš znowu przed sobš, całš wpręgach opasujšcych jej ciało niby rojowiskiem krwawych wężów. –Była tam, była! –powtarzał sycšc oczy jej pięknoœciš i sromem tego obnażenia, i tšbolesnš rozkoszš stwierdzeń, jakby się mœcił nad niš, czujšc się zarazem jej bliższy o tę wydartš tajemnicę. –Medium do biczowań! –szepnšł z pogardliwš goryczš i porwał się nagle: drzwi wchodowe trzasnęły i wszystkie œwiatła zajaœniały w żyrandolach. Rozglšdał się ze zdumieniem, bo drzwi stały zamknięte i w pokoju nie było nikogo,tylko na biurku leżała rozłożona mapa kolejowa z podkreœlonymi punktami grubym,czerwonym ołówkiem, a obok leżał przewodnik po Włoszech, otwarty na Amalfi, również opatrzony licznymi podkreœleniami... Przyglšdał się temu ze skupionš ciekawoœciš, nie mogšc zrozumieć, kto to mógł zrobić i kiedy, bo musiał ktoœ być przed chwilš... może nawet był jeszcze... gdyż ciężkie portiery u drzwi drgały w ostatnim, konajšcym ruchu, jakby ktoœ tylko co przeszedł... posadzka zaskrzypiaław drugim pokoju... odsunęło się jakieœ krzesło... ktoœ tam był z pewnoœciš... ktoœ przechodził z pokoju do pokoju... drgały sprzęty... szelest cichych kroków rozlegał się wyraŸnie... – Annie!! – zawołał myœlšc, że to pokojówka. Nie było odpowiedzi, szelesty ucichły, ale natomiast, jakby z ostatniego pokoju, rozległ się przyciszony, daleki œpiew... Rzucił się tam goršczkowo. Również nie było nikogo, lecz œpiew spotężniał i brzmiał donoœnie w ciszy mieszkania, że poznał głos Daisy i tę dziwnš, tajemniczš piosenkę... Stał osłupiały w cichej trwodze, wodzšc przyczajonymi oczyma po mieszkaniu... Nie, z pewnoœciš nie było nikogo, a dŸwiękipłynęły wcišż, tylko już nie wiadomo skšd,brzmiały tuż przy nim, to płynęły górš, tookręcały się falš leniwš, przygasajšcš i znowu rozbrzmiewały pełniej i silniej, gdzieœ dalej, jakby w pierwszym pokoju... Pobiegł za nimi bezwiednie, ale już rozlegały się w jakiejœ dali, jakby za oknem, w gšszczach drzew potopionych w mroku, a może i w nim samym... Był zupełnie przytomny i absolutnie zdawałsobie sprawę ze wszystkiego, co się z nim działo w tej chwili, więc nie baczšc na żadne względy, zapragnšł dowiedzieć się, skšd ten œpiew płynie, przypuszczał bowiem, że Daisy musi być u siebie, w przyległym mieszkaniu. Zapukał energicznie do drzwi, odpowiedziało mu krótkie i złe warknięcie pantery, a potem dopiero, nie otwierajšc, upewniła go pokojówka, że miss Daisy wyjechała na miasto. Nie uwierzył temu i poszedł do reading-roomu. –Z pewnoœciš wyjechała na miasto, samam jš odprowadzała do schodów! – tłumaczyłamu mrs Tracy, zdziwiona jego natarczywymi pytaniami, odwodzšc go niecona bok, bo profesorowie rozprawiali namiętnie, Mahatma siedział poœrodku i jego przenikliwe, czarne oczy spoczęły na nim przez chwilę jakimœ złym spojrzeniem. Odwrócił się i mówił wzgardliwym tonem: –Wasza kultura materialistyczna, wasze wynalazki, wasze odkrycia prowadzš do jednego: do uwielbienia brutalnej siły i złota, służš Złu, Zło siejš... Jesteœcie jak sępy kršżšce w przestworzach, œlepe na blaski cudów, a chciwie wypatrujšce w nizinach padliny... Przepadniecie w niepamięci czasów rychlej i bardziej bez œladów niŸli... Zenon nie słuchał więcej, podrażniony jegoostrym tonem, wyszedł prędko, ale na korytarzu, jak słabe, dalekie echo, usłyszał znowu ten œpiew dziwny. –Woła mnie! Tak, wyraŸnie mnie woła! –pomyœlał naraz, przypominajšc sobie to, za czym gonił dni tyle na próżno. –IdŸ za spotkanym... idŸ za spotkanym –powtarzał zbielałymi wargami i już nie rozmyœlajšc, bez wahania ni najmniejszej chęci oporu, spokojny, zimny prawie, zupełnie œwiadomy, powstał w sobie posłuszny, by iœć za tym nakazem nieubłaganym, jaki znowu nim owładnšł. Poszedł w jakimiœ niewiadomym kierunku zatš piosenkš, co się niekiedy odzywała cichym kwileniem z cieniów i była mu drogowskazem do Nieznanego. –Idę... idę... – szeptał niekiedy, przyœpieszajšc kroku. Dopiero na Piccadilly rozwiały się zupełnie te dŸwięki tonšc w tłumie ulicznym i zgiełku. Stanšł wtedy bezradnie, rozglšdajšc się po ulicy. Po drugiej stronie, w œwietle wystawy sklepowej wyraŸnie zobaczył idšcš Daisy, pobiegł natychmiast za niš, nie mogšc się jednak zbliżyć z powodu gęstwy ludzkiej, nad którš widział jej głowę. –Niechaj się stanie, co się ma stać –pomyœlał, zupełnie niezdziwiony tym spotkaniem, pewny już, że po to tutaj przyszedł, że tak być miało... Szedł za niš o parę kroków zaledwie, nie zbliżajšc się nawet wtedy, gdy tłum cały gdzieœ się podział, gdy szli jakimiœ prawie pustymi ulicami, że tylko ich kroki rozlegały się głucho, szedł za niš jak cieńnieodstępny i nigdy nie zgubiony, jak koniecznoœć... Jakieœ ulice przeszli, jakieœ puste place, jakieœ parki uœpione i pełne cichych szmerów, i po szerokich schodach wchodzilina jakiœ dworzec kolejowy. Kupił bilet do tej samej stacji, której nazwę ona przedtem rzuciła kasjerowi. Nie krył się przed niš zupełnie, weszli do poczekalni prawie razem, ale ona patrzšc nań jakby go nie spostrzegała, błšdziła oczyma po jego twarzy niby po rzeczy obcej, jak się błšdzi po kamieniach przydrożnych i przedmiotach niepostrzeżonych; nie czuł się tym dotknięty, rozumiał, iż tak być musi, a nawet chwilami wydawało mu się, że ona jest nim samym, takš dziwnie zgodnš tożsamoœć rytmu czuł z jej duszš... Snuli się obok siebie jak dwa cienie przenikajšce się nawzajem albo jak dwa œwiatła patrzalina jednakie rzeczy i z pewnoœciš z jednakim uczuciem niepostrzegania niczego byli jak te drzewa obumarłe w czas zimowy i wynurzajšce się z mgieł pierwszej budzšcej się wiosny; któreż z nich wie, którym jest i gdzie... Bezwiednie chciał wsišœć do jednego z niš przedziału, ale nim doszedł, zamknęła drzwi, więc siadł do sšsiedniego i stał w oknie całš drogę, przesuwajšc się pustymi oczyma po widmowych zarysach krajobrazów, wynurzajšcych się z nocy chmurnej, po tych sennych wizjach natłoczonych obłoków, przez które księżycprzepływał wolno, zapadajšc co chwila w ch dni parę, 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŕä@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż<Pqc=Áăc>¤*c?Î,ˇ c@…:Ú!przepaœcie postrzępione i sine, a jeœli co spostrzegł, to tylko jej cień, czarnš sylwetkę jej głowy, leżšcš na kręgu œwiatła padajšcego z okien i biegnšcego po ziemi obok pocišgu, snadŸ cały czas stała tak samo w oknie. Wysiedli na jakiejœ głuchej, uœpionej stacji,przeszli milczšce i puste sale, mroczny i również pusty podjazd i zanurzyli się w czarnš aleję drzew ogromnych. Wiatr zahuczał, drzewa zakołysały się ciężko, powiał senny trzepot i szum gałęzi,jęk się rozległ posępny, trwożny i cichy szept przeleciał nad ziemiš, zatrzęsły się przydrożne żywopłoty, załkały smutnie twarde liœcie laurów, trwoga jak puchacz załopotała skrzydłami i przyczaiła się w ciemnoœciach. Weszli w jakiœ park œpišcy, w nieprzeniknione i czarne gšszcze; tylko pasy nieba jaœniały nieco nad głowami, wlokły się jak długie i kręte drogi, zawalone postrzępionymi chmurami, a obrzeżone rozchwianymi konturami drzew, księżyc wychylał się niekiedy, a wówczas cienie drzew waliły się na drogę martwš ciemnicš i przerzynały jš jak trupy czarnymi progami. Zenon szedł bez trwogi, zapatrzony w nikłš, ginšcš co chwila w mrokach sylwetkęDaisy i zasłuchany w ponurš gędŸbę drzew rozkołysanych... Nie myœlał w tej chwili o niczym; cienie pełne tajemniczych jaœnień zalały mu duszę rozkołysanymi, nieujętymi jawami tego, co się stać miało, te przyszłe chwilerodziły się w niewiadomych głębiach i osuwały go w mroczny, nieuchwytny lęk tajemnicy... Wyszli na jakšœ pustš przestrzeń; w głębi wynurzał się z cieniów ogromny czarny dom, księżyc znowu ukazał się na chwilę, że spostrzegł wyraŸne, twarde zarysy wież porozwalanych i œcian przeœwitujšcychpowybijanymi oknami, i stare bluszcze opinajšce rozpadajšce się mury. Ale nim zdšżył się rozejrzeć, skšdciœ, jakby z piwnic, wyrwała się smuga oœlepiajšcego œwiatła i rozległ się huk zatrzaœniętych drzwi. Daisy zniknęła na jakichœ porujnowanych olbrzymich schodach. Pozostał sam, rozglšdajšc się bezradnie. Dokoła stała ciemna, postrzępiona w górzeœciana drzew rozchwianych, wiatr uderzał w niš raz po raz, że przyginała się z jękiem jak tłum smagany batami, a nad niš,w głębiach nieba, tliły się łuny Londynu niby przygasajšcy, daleki a olbrzymi, pożar.A nigdzie nawet œladu człowieka, nigdzie œwiatła ni żywych głosów, ponure milczenie strupieszałych murów, w którychtłukły się œwiszczšce głosy wiatrów i ciężkie jęki drzew, a wszędzie pełno krzewów przyczajonych w ciemnoœciach i jakby chwytajšcych niespodzianie gałęziami, pełne głazów i rumowisk zastępujšcych drogę, a gdzieniegdzie, w jakichœ jamach, migotały poœlepłe oczy wód zmartwiałych. Obszedł z wolna cały dom, ale wszystkie wejœcia były zabite na głucho, iż powrócił na te schody olbrzymie, na których czerniały potrzaskane złomy kolumn i balustrad, do jakichœ drzwi wielkich i stanšł przed nimi, nie wiedzšc, co poczšć. Wiatr się wzmagał stopniowo i huczał coraz posępniej w ruinach, a chwilami jakiœzłom muru spadał na ziemię, drzewa z krzykiem rzucały się na siebie, szumišc i œwiszczšc w zmšconych, œlepych ciemnoœciach, bo księżyc utonšł już w zwałach chmur podobnych do spiętrzonych,rozsrożonych fal, a jakieœ głosy przyduszone, dalekie, jakby głosy grobów, przerażajšcym brzmieniem przeciekały z ruin czy spod ziemi, z przestrzeni płynęły nieznanych czy też z dna nocy powstawały – nie wiedział. –„BšdŸ bez trwogi... milcz... S-O-F otwiera tajemnice ”–powtórzył naraz, przypominajšc sobie tajemniczš formułę i już œmiało, bez wahania, ujšł za młotek wiszšcy na łańcuchu i uderzył w drzwi. Milczenie... tylko bršz jęknšł i echa zagrałydługie i głuche... Powtórzył i wyrzekł akcentujšc każdš literę: – S--O-F. Drzwi się otwarły cicho i skoro wszedł, zatrzasnęły się z hukiem. Znalazł się w ogromnej, prawie ciemnej hali, na œrodku niski trójnóg podtrzymywał miedzianš olbrzymiš kadzielnicę, wypełnionšrozżarzonymi węglami, z których buchały upajajšce ciężkie wonie, a za niš majaczył jakiœ kolosalny posšg, przysłoniony fiołkowš draperiš – i nic poza tym, nagie œciany, gładkie, lœnišce kamienie, z którychgdzieniegdzie wyrywały się zgaszone w nocy malowidła, jakieœ głoski złote, tajemnicze symbole ognia, wody i powietrza, halucynacyjne skręty jakichœ potworów i zwierzšt, larwy krzyczšce w trwodze, wszystko ledwie dojrzane przez pasma krwawych dymów, przez roztlałe purpurš ciemnoœci. Rozglšdał się, nie mogšc dojrzeć nikogo, przerażony tš martwš ciszš, co jak grobowa płyta przywaliła mu duszę, gdy poczuł, że kamienna tafla, na której stał, drgnęła i z wolna zaczęła z nim płynšć, z jakimiœ ledwie odczutym spadkiem. Nie poruszył się, nawet nie drgnšł, tylko przymknšł oczy, bo strach go zdławił i zatrzšsł lodowatym dreszczem, ale wnet oprzytomniał uderzajšc sobš o œcianę, zupełna noc go oprzędła w nieprzeniknione mroki, nie miał pojęcia, gdzie jest, przez to mgnienie obawy stracił poczucie, co się z nim stało, to zrozumiał tylko, że jest w jakimœ niskim i wšskim korytarzu. Trzymajšc się œcian, przychylony, zaczšł iœć naprzód nieustraszenie. Chór głosów odległych, stłumionych i głębokich, podobnych do szmerów fal konajšcych u dalekich wybrzeży rozbrzmiewał gdzieœ przed nim... łkał jakby w głuchej próżni... drgał coraz ciszej i bliżej, bliżej... biegł ku tym brzmieniom sennym i niewytłumaczonym, pełen lęku i ciekawoœci zarazem. Korytarz urwał się nagle przy jakiejœ œcianie zimnej i œliskiej, dŸwięki rozwiały się w ciszy, zaczšł po omacku, goršczkowoodszukiwać drzwi, gdy znowu podłoga się pod nim ugięła... poczuł, że się zapada... żeleci w przepaœć z błyskawicznš szybkoœciš... ubezwładnił go lęk i to przerażajšce czucie zapadania bez możnoœci ratunku. Kiedy ochłonšł, siedział na jakiejœ ławie kamiennej, ostrożnie jšł suwać rękoma po œcianach: zimne były i gładkie jakby z porfiru, pokój był mały, kwadratowy i bardzo wysoki, bo stanšwszy na ławie nie mógł dosięgnšć sufitu, tylko jedna ze œcianwydała mu się zimniejsza, jakby ze szkła, i pełna dziwnych wypukłoœci i twardych, poskręcanych linii, a nigdzie ani œladu drzwini okien. Upadł œmiertelnie znużony i jakby zabity niezgłębionš, strasznš ciszš; przywaliła gokamienna noc i cisza pustki absolutnej; nieopowiedziana groza martwego milczenia. Siedział odrętwiały, bez ruchu i zgoła bez myœli, jakby na samym dnie umarłego od milionów lat œwiata, w wiekuistych przepaœciach ciszy, zdało mu się niejasno, że marzy mu się kamienny sen, że œni wieczystš martwotę, z której się nigdy nie powstaje, że jest jak ŸdŸbło żywe, porwane nagle w samš głšb wiecznego milczenia i nocy wiekuistej. I tak mu w bezpamięci i w bezczuciu przepływały chwile niewiadome, jak musi upływać czas bazaltom na dnach oceanów albo duszom błškajšcym się w nieskończonoœciach, albo gwiazdom pomarłym i spadajšcym wiecznie, wiecznie.... Był już tylko milczeniem skamieniałej trwogi, œnišc bezprzytomny sen o sobie i jak przez sen majaczył, że oczy jego zaczynajš coœ spostrzegać, że staje się coœ w nim widmowymi zarysami... œciana naprzeciw wyłaniała się z wolna z nocy, czyniła się przejrzystš, stajšc się jak toń zielonawa, przez którš chwiejš się blade kontury dna... dziwaczne groty... fantastyczna roœlinnoœć i cicho przemykajšce larwy jakiegoœ potwornego życia... blaski rozpierzchłe zjaw nierozpoznanych. Był już pewny, że tylko œni; nie poruszył się z miejsca, aby nie pierzchły widzenia, ciężkimi oczyma patrzył w jeden punkt, w dno tych wyłaniajšcych się z wolna przestrzeni... w jakšœ skałę sterczšcš poœrodku, a spowitš w krwawe płomienie i podobnš do ognistego wytrysku, do rozpalonej pochodni, targanej wichurš, tak rwały się płomienie wzburzonym rojowiskiem krwawych wężów, a dokoła w zielonym mroku jakby dna morskiego leżałykręgiem bezładnym głazy ogromne... chwiały się jakieœ drzewa o gałęziach podobnych do pazurów... drgały jakieœ ruchy rzeczy niewiadomych... Tak, snem tylko musiała być ta grota olbrzymia, zasnuta stalaktytami, co jak sople potworne zwieszały się ciężkimi spływami, zalana zielonym mrokiem, w którym zaczęły się poruszać nikłe, złote mżenia jak rój motyli œwietlistych, a spoza nich wynurzały się ciężkie, nierozpoznane postacie, wypełzały jakby spod głazów z tych jam zielonych, z gšszczów zielonych cieniów, i procesjš cichš, ledwie dojrzanš, poruszały się w szmaragdowej toni niby w wodzie rozedrganej... jakby płynęły okršżajšc krwawš wizję płomieni... dŸwiękijakieœ zadrgały, jakby tysišce harf naraz zajękły i skonały... rozsypali się po głazach niby rdzawe ropuchy... a zaraz potem wysunšł się znowu długi orszak biało ubranych postaci o bosych nogach i obnażonych piersiach kobiecych... głowy wężów... głowy ptaków... głowy zwierzšt... cały piekielny orszak złowróżbnego Seta, szli wolno, rytmicznie, dŸwigajšc na ramionach długie, czarne mary nakryte, okršżyli płomień i ustawiwszy mary tuż przed nim, rozwinęli się po jego bokach jakdwa skrzydła białe... Nagle rozległ się przerażajšcy huk, błyskawica złotš pręgš przewinęła się wskróœ groty, wszyscy padli na twarze, krwawe płomienie trysnęły w górę jak wulkan i opadły cicho, a natomiast jęły bić kłęby złotawych dymów kadzielnych, z których z wolna, w œmiertelnej ciszy stawania się... wyłaniała się postać Bafometa... wynurzał się z tych wylękłych,rozchwianych, z pobladłych płomieni... wyrastał jak groŸna chmura z dogasajšcej otchłani... aż się zjawił cały, jak noc posępny i jak œmierć straszny... przykucnšłna koŸlich nogach... Złote rogi półksiężyca rozbłysły na wšskiej, obnażonej czaszce... nagi był cały, wysmukły, młodzieńczy... siedział z szeroko rozwartymi kolanami, między którymi jak wšż jadowity wiła się krwawa błyskawica... opuszczone, długie ręce dotykały zakrzywionymi pazurami całunu mar stojšcych mu u kopyt złotych... czerwone, jakby z rozżarzonych karbunkułów, oczy błysnęły œwiatłem i zdały się błšdzić po głowach leżšcych przed nim w prochu wylękłej pokory... był okropny w pięknoœci zimnej jak ostrze i zatrutej czarem œmiertelnym... posępny jak nieubłaganie... dzika słodycz lœniła się w boleœnie zaciętych ustach... brwi, œcišgnięteigroŸne, były jak łuki napięte pomstš i gniewem... a w twarzy chudej i wyniosłym, dumnym czole leżała utajona męka wiecznego buntu, nocy nieskończonej, krzywd niepomszczonych i wiekuistych błškań, ciało miał przygięte i naprężone wprzyczajonym skoku, że wydawało się, iż jawił się na mgnienie i zaraz rzuci się znowu w przepaœcie, przebiegać lodowate pustynie milczenia i biec zawsze, nieskończenie, wiecznie. Zenon oprzytomniał wobec tego widziadła, czuł, że nie œpi, a nie mógł uwierzyć... bronił się przed szaleństwem... chciał uciekać... otaczały go zimne, nieubłagane, nieustępliwe mary, chciał krzyczeć z nagłej, obłškanej trwogi, nie wydobył głosu, dŸwięki pomarły mu w krtani jak poduszone w gnieŸdzie pisklęta, zaczšł bić iłomotać w tę œcianę przejrzystš, jakby szklanš, nawet nie zadŸwięczała pod razami, poranił tylko boleœnie ręce i kolanaipadł wyczerpany. Dopiero po jakimœ czasie uniósł głowę, œciana jeszcze jaœniała, jakiœ œpiew przecišgły brzmiał monotonnie, słowa dziwne, ciężkie jak kwiaty spadały cicho, splatajšc się w modlitewny, uroczysty wieniec płomiennych szeptów: – „Panie nocy i milczenia ” – „BšdŸ z nami ” – odbrzmiewały echa. – „Panie trwożnych i uciœnionych ”. Łkały coraz namiętniej głosy; podniósł się,przytknšł twarz do poczerniałej nieco œciany: grota była prawie niewidzialna, noc jš zapełniła, tylko poœrodku posšg Bafometa jaœniał niby skamieniała w biegu błyskawica, a czarne mary stały wcišż podnim, w kręgi œwiateł z głębin cieniów rwała się wolno uroczysta, przejmujšca psalmodia. – „Który zbawiasz wyklęte ”. – „Jedyny ” – odpowiadały konajšce echa. – „Który utulasz pobite przemocš ”. – „Zemsto nieœmiertelna ”. – „Któryœ rówien potęgš ”. – „Cieniu bolesny ”. – „Œwiatłoœci, mœciwie zepchnięta w otchłanie ”. – „Mocy spętana! ” – „Mocy litosna! ” – „Mocy œwięta! ” Zrozumiał naraz tę dziwnš litanię, pamiętałjš, to była ta sama melodia, jakš usłyszał wtedy na seansie, to były te same słowa, których nie mógł sobie przypomnieć dotychczas... gdzie on je słyszał i kiedy... Œpiewy się rozwijały, w stłoczonych i mętnych ciemnoœciach zaczynało się coœ dziać... nie mógł rozróżnić chwiejnych zarysów... mgliste, białawe cienie wiodły się korowodem... opływały posšg... snuły się jak drgajšce œwiatła... a jakiœ cień nachylił się nad marami... wyraŸnie rozróżniał stšpanie niewidzialnych nóg po ostrym żwirze. szepty jakieœ... syczenie płomieni... ruchy niedojrzane! ... Naraz rozległ się przecišgły, żałosny ryk.– To Bagh! Bagh! – szepnšł spostrzegajšc zarys pantery rzucajšcej się na mary... opadła z nich płachta cieniów i naga, wysoka postać podniosła się wolno... Zadrżał do głębi, dałby w tej chwili całe życie za możnoœć dojrzenia jej twarzy... widział tylko jak przez gęstš mgłę wysmukłe nagie ciało, owiane płaszczem rdzawych w oddali włosów, stojšce międzykolanami Bafometa! Głos mocny spiżowym dŸwiękiem rozległ się donoœnie. – „Czego chcesz? ” – „Umrzeć dla niego! ” – odpowiedział œmiało drugi. – „Chcesz poœlubić œmierć? ” – „Poœlubiłam zemstę i tajemnicę ”. – „Przeklinasz A? ” – „Przeklinam ”. – „Przeklinasz O? ” – „Przeklinam ”. – „Przeklinasz M? ” – „Przeklinam! ” – padały dŸwięczne, nieustraszone słowa odpowiedzi. Nie rozumiał już dalszej litanii przysišg straszliwych i zaklęć mrożšcych krew, bo zasłuchał się całš duszš w oddŸwiękach przysięgajšcego głosu, czuł po dreszczu, jaki w nim budził, że już go gdzieœ słyszał... łowił go więc w sobie jak motyla, nie zwracajšc uwagi na przerażajšcy rytuał, cišgnšcy się bez przerwy, aż w końcu zrozumiał jasno, że to była Daisy, że to jš poœwięcono Bafometowi w tych tajemniczych obrzędach, ale nie zdziwił się temu, jakby już wyzbyty zdolnoœci zdumiewania się czymkolwiek. Ciemnoœci pobladły i grota zaczęła się nieco rozjaœniać. Daisy siedziała między kolanami Bafometa wtakiej samej jak i on pozycji, opuszczone ręce dotykały pantery siedzšcej u jej nóg, a nad jej głowš, opłyniętš w złoty dym kadzielny, pochylała się zielonawokrwawa, smutna twarz Diabła, a jego ręce długie zdawały się obejmować jš wpół i przytulaćdo siebie, to jedno tylko widział dobrze, a reszta majaczyła przed olœnionymi oczyma jak korowód sennych, ledwie przypomnianych mar i zjaw. Nie wiedział, skšd płynš, i nie wiedział, czy sš poza jego duszš. –Oto na poły zwierzęcy, złowrogi orszak Seta przywiódł białego baranka, którego jakiœ człowiek z głowš psa zabijał ciężkim, krzemiennym nożem i wœród ponurych œpiewów i przekleństw rzucono go na pożarcie panterze... –Oto palono siedem ziół czarnoksięskich, skropionych krwiš niewiništka, i popioły rozsiewano w siedem stron œwiata. –Oto zamajaczył korowód płazów i ropuch olbrzymich, wlokšc za sobš na słomianych sznurach rozpięte drzewo krzyżowe i wœród uršgowisk i plwań, wœród piekielnego chóru chichotów i naigrawań podarto je w drzazgi, rozdeptano i rzuconopod kopyta posšgu. –Oto gromada potworów nieopowiedzianych,rozwyte stado strachów, wampirów, mar, zjawiła się jakby wylęgła z obłškanego mózgu, niosšc na wiekach spróchniałych trumien symbolicznš białš Hostię i wœród przerażajšcych wrzasków, znieważań i wycia zwialono jš przed Bafometem. –Oto zaczęły się wychylać na œwiatło jakbywszystkie potwory katedr œredniowiecznych, wszystkie larwy pokuszeń i lęków, tajšce się w duszach œwiętych, zjawiały się milczšce, posępne, niosšc księgi œwięte, symbole, znamiona, wizerunki, szaty rytualne, zwalajšc wszystko na jeden stos ogromny; siedem krwawych błyskawic trysnęło z oczu Bafometa, siedem gromów runęło w stos, buchnęły płomienie, a wszystkie zjawy piekielne zawiodły dziki, rozchwiany, okršżajšcy tan. Gryzšce czarne dymy przysłoniły postać Daisy i wzbijały się wysoko rozwichrzonymisłupami, zaciemniajšc grotę ponurym, nieprzeniknionym tumanem. A Zenon pochylił się w sobie, jakby nad krawędziš œwiata nieznanego, spoglšdał w tajemnice i jego oczy duszy pierwszy raz šc co chwila w ch dni parę, 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŕä@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żAPcBíC c€Df cE|)ŠcF%891wybiegły poza siebie, poza głupiš i leniwš myœl, poza fakty i rzeczy widome; pierwszy raz leciały przez jakieœ nieprzejrzane obszary, przez jakieœ dale czarowne, przez jakieœ wyże i przepaœcie nieskończone, iż cofnšł się olœniony, pełenœwiętej cichoœci przeczuwań i widzeń, jakiœ wiew nieœmiertelnej mocy przewiał mu przez duszę. – Nie trwóż się!! Jestem przy tobie! – zadŸwięczał tuż przy nim głos Daisy. Ukorzył się nagle w sobie, padł na twarz jakby u stóp niewidzialnej i głosem pokory najwyższej i oddania szepnšł: – Nic nie wiem, nic nie rozumiem, ale czuję, że jesteœ przy mnie. – Myœl, a znajdziesz mnie zawsze i wszędzie! Dusza mu się zawarła na wszystko i padła w długie odrętwienie. Kiedy powstał z ziemi, grota była w bladych, błękitnawych jasnoœciach skšpana.Bafomet stał jak krzew purpurowych ogni, a u jego stóp na rozkrzyżowane, białe ciało Daisy wpełzał czołgajšcy się cień, jakby pantery, bioršcej jš w uœcisk. Grota była pusta; nadludzki strach o niš taksprężył mu siły zwštlałe, że krzyknšł z całej mocy trwogi, i szaleństwa, rzucajšc się na przejrzystš œcianę, jakby chcšc biecna ratunek. Wszystko naraz przepadło, bršzowe drzwi zatrzasnęły się z hukiem, znalazł się znowu przed tš ponurš ruinš, niepewny, wahajšcy i bezradny jak przedtem, jakby tam nigdy nie wchodził. – Gdzie ona mogła zniknšć?? – rozmyœlał jak przedtem, niepamiętny niczego zgoła, wodzšc zdumionymi oczami po rozwalinach, obszedł znowu dom i znalazłszy jak poprzednio wszystkie wejœcia zabite na głucho, stanšł zniechęcony, nie wiedzšc, co z sobš poczšć. Œwit się już stawał, łuny Londynu zaledwiesię tliły przygasłymi zorzami na wzburzonym i pobladłym niebie, przesianymmartwš jeszcze i szarawš jasnoœciš, gwiazdy zamierały jak oczy przysłaniane martwiejšcymi powiekami, chmury, ogromne, postrzępione, sinawe, leciały nisko z jakimœ niemym krzykiem, wichura targała drzewami, które ze snu ciężkiego podnosiły przemoczone, czarne i rozbolałe gałęzie, dzień wstawał wolno i ciężko, boleœnie przemokły i odrętwiały z zimna; wszędzie lœniły sinawe kałuże wody, twarde zarysy ruin potężniały w brzaskach, głuche i œlepe jeszcze pola dŸwigały się z ciemnoœci, œwit stawał się w chaosie mroków blednšcych... I Zenon jakby się podniósł z nocy niepamięci o sobie, zbudziło go zimno i wicher, więc nie namyœlajšc się już, oderwał się od ruin i poszedł œpiesznie do stacji. Pod drzewami noc się jeszcze tłukła strwożona. Szedł alejš drzew ogromnych, szarpanych wichurš i wyjšcych dzikš pieœń zimowego poranku... jakiœ paw zabłškany krzyczał w żywopłotach... stado wron zerwało się z gałęzi, ginšc w mrocznej kurzawie œwitów, posypały się nań połamane gałęzie i przysiadł bezwiednie w jakimœ gšszczu, aby przeczekać huragan szalejšcy coraz potężniej. I pozostał już tam, jakby uwięzły w wichurze i oczarowany rozwiejš żywiołów,zespalał się z nimi, łšczył w ponurych wyciach huraganu, œpiewajšc razem dzikš, bezładnš i przepotężnš pieœń bez słów, pieœń upojeń, pieœń œlepych a nieœmiertelnych sił przyrody. Zapomniał o powrocie, poszedł w park, błšdził między drzewami, utonšł w rozmytych ciemnoœciach, był przytomny, a nie wiedzšcy, co się z nim dzieje, dojrzał jakiœ kwiatek roztlały w zwiędłych trawach i przycisnšł go do ust rozpalonych; nagła, niezmożona tęsknota rozparła mu duszę takš miłoœciš i takš głodnš żšdzš stopienia się ze wszystkim, że podniósł się, zbratany z nocš i wichurš,podobien w czuciu drzewom i niebu, spotężniały mocš tkliwoœci niezmiernej, że przytulał się do drzew, klękał przed krzakami, obejmował gałęzie, całował trawy zeschłe, oblewajšc serdecznymi łzami szczęœcia te istoty najdroższe i najœwiętsze, zagubione dawno i odnalezione niespodziewanie. 6 Pokój był szary i smutny od dnia rozdeszczonego i mgieł, co jak pasma dymów wciskały się do mieszkania, osnuwajšc œciany i sprzęty w popielnš, lepkš i zimnš przesłonę, deszcz brzęczał po zapoconych szybach i był jedynym głosem szemrzšcym nieustannie w zmartwiałej ciszy. Joe siedział przy łóżku Zenona razem z doktorem, który co chwila badał puls œpišcego i niecierpliwie spoglšdał na zegarek. Milczenie stawało się już nieopowiedzianie nudne i senne. – Ciekawym, jak jeszcze długo potrwa ten sen? – szepnšł doktor. – Najdłużej z pół godziny. – Trzy dni i trzy noce to sen wprost niepojęty!! – Dla medycyny! – Dla nikogo!! – odparł z naciskiem, podnoszšc dumnie głowę. Joe uœmiechnšł się ze słodkš, lecz zabijajšcš pobłażliwoœciš. I znowu zapadła cisza i przydławione zniecierpliwienie; doktor patrzał w okno naszklane, skoœne włókna deszczu, trzepišcego w czarne, pochylone drzewa. Joe siedział nieruchomie, z przymkniętymi powiekami, a chodzšcy w drugim pokoju mrSmith zaglšdał co chwila przez rozchylone portiery, aż wreszcie wsunšł się cicho i rzekł lękliwie: – Trzeba, aby zapomniał; to go najpewniej uleczy... – O czym mam zapomnieć?? – ozwał się naraz Zenon otwierajšc oczy. – O.... własnej chorobie! – poœpieszył z odpowiedziš Joe bioršc go za rękę. – Jak to, ja jestem chory? – Zdumienie go ogarnęło. – Już przeszło wszystko, nie sil się na przypomnienie, nic strasznego. – Ależ niczego sobie nie przypominam. – Omdlał pan widocznie z przepracowania!! – szepnšł mr Smith. – Nie, nie, mr Smith żartuje – zaprzeczał energicznie Joe. –Omdlałem, kiedy? – usiłował nawišzać porwane przypomnienie snujšce się po mózgu, ale znalazł się nagle w ciemni, nikłe błyski wymknęły mu się ze œwiadomoœci jak ratunkowe sznury z ršk tonšcego, spojrzał na Joe i zadrżał... usiłował powstać z poœcieli... chciał krzyknšć... pragnšł coœ powiedzieć i pozostał zesztywniały, z wycišgniętš rękš... z pustym dŸwiękiem na zbielałych wargach... z przewróconymi oczami... porażony do rdzenia jego stalowym, hipnotyzujšcym wzrokiem, rozprężył się naraz i padł uœpiony. –Będziesz spał do rana mocno i spokojnie, obudzisz się zdrowy, nic już nie pamiętasz o niczym, o niczym! – sugerował mu z siłš, czynišc nad nim długie, usypiajšce ruchy ršk. Doktor chciał protestować, ale było już za póŸno. Zenon zapadł w kamienny sen, głuchy na wołania i próby budzeń. –Tylko mnie słyszysz i mnie rozumiesz, i mnie odpowiadasz! –szeptał mu Joe naciskajšc mu palcami skronie i oczy. –Chciałem, aby wypoczšł nieco i pożywił się; jest straszliwie wyczerpany —tłumaczył się doktor. –Czekałem na jego przebudzenie, aby go uœpić zaraz, zanim zdoła się w nim rozbudzić œwiadomoœć, potem byłoby za póŸno, już by nikt nie spętał rozbudzonej myœli. – A czyż można jš tak uœpić, że przebudzony nie będzie pamiętał o niczym? – Ale można jš wyrwać i zatracić w niepamięci. – Ciekawy, ale wštpliwie skuteczny eksperyment! – Konieczny dla jego ocalenia i najpewniejszy!! – rzekł twardo. Przeszli do drugiego pokoju. Doktor jeszczeobmacał puls, zmierzył temperaturę, zajrzał œpišcemu w przewrócone białkami oczy i wyszedł, a mr Smith zamknšwszy zanim drzwi szepnšł trwożnie: – Co mu się stało?? Czy to wpływ Daisy? –Nie wiem... boję się, że tak... sprawa zupełnie zagadkowa... sam nic nie wiem i niczego nie rozumiem... ale będę nad nim czuwał ze wszystkich sił... posiedzę przy nim do rana. Mr Smith zakręcił się po pokoju, obejrzał swoim taksatorskim, głodnym wzrokiem wszystkie obrazy, popieœcił lubieżnymi palcami bršzy i przysunšwszy się krętym, kocim ruchem, zapytał pokornie: – Czy naprawdę występujesz z naszego koœcioła?? – Wszak napisałem wam o tym wyraŸnie i stanowczo. – Zrywasz z nami na zawsze?? – Nie zrywam, tylko odtšd idę swojš własnš drogš. – Proszę cię w imieniu całej braci, abyœ szedł z nami. – Po co, gdzie, dokšd? – odrzekł niecierpliwie, prawie z gniewem. – Ty wiesz, któryœ razem z nami wznosił œwištynię... – Tak, ale przejrzałem i wychodzę na œwiatło. – Runie, jeœli jš przestaniesz podtrzymywać. –Niechaj runie wszystko, co samo nie stoi,czego nie wspiera potęga własnej treœci. Byliœcie mi etapem w ciężkim pochodzie ku prawdzie, jestem wam za to wdzięczny, alemuszę iœć dalej kolejš swego przeznaczenia. – Pogardę czuję w tobie – szepnšł ze smutkiem. –Nie, mam tylko dosyć wirujšcych stołów, pukań, zagrobowych bełkotów i tego kręcenia się wœród kurzawy głupich faktów! Wasz spirytyzm jest tylko wulgarnym i dzikim fetyszyzmem sił przypadkowych i zjaw halucynacyjnych, jest wiarš œlepych i słabych. Stworzyliœcie koœciół, w którym króluje medium mniej lubwięcej oszukujšce; koœciół, który nie wiedzie do niczego, nic nie rozjaœnia i nikogo nie zbawia! – Zali nie byłeœ jego apostołem?? – jęknšłmr Smith. – Wczoraj jest tylko cieniem na jaœni dzisiaj, marzšcego o jutrze... – Zali nie pracujemy dla jutra?? –Nie, œwiat gnije w zbrodni i hańbie, a wy żebrzecie o zmiłowanie u mar struchlałychipragniecie cudów jedynie na karm rozgoršczkowanych wyobraŸni. Jutro wytęsknione przez miliony nie wstanie z tego, bo to tylko poniżajšcy strach przed nieznanym. Nie zbawia się jękiem ni łzami...Zły œwiat należy zdruzgotać i rozwalić do fundamentów, aby nowy mógł powstać z ruin, a trzeba go stworzyć czynem, czynemwoli spotężnionej ł a s k š. Kto jej nie osišgnie, nawozem jest tylko dla przyszłych pokoleń... Kto chce być, musi zabić własnego trupa; aby się mógł stać, musi zwalczyć życie i samego siebie. Nieœmiertelnoœć płynie przez wszystko nieskończonš rzekš, ale nieœmiertelna jest tylko wola, przeœwietlona ł a s k š i powracajšcš tęskniš do Niego. Mówię za wiele i za mało równoczeœnie, daruj, streszczę się: oto rozeszły się nasze drogina krzyżowym rozstaju, przy rozpiętym drzewie niechaj pozostanš trwożni i słabi, niechaj oczekujš zmiłowania, my pójdziemyw otchłanie! – Pycha jest wiarš twojš!! – rzekł drżšco iwyszedł. – Nie.... nie... – szeptał Joe pogršżajšc się w zadumie. Zmierzch zaczšł z wolna zapadać, turkoty ulic milkły, oddalały się, œwiatła jęły błyskać w mgłach przez nieruchome, oprzędzone w szaroœć drzewa. Zenon spał snem równym i mocnym, przygaszone, lękliwe œwiatełko przy jego łóżku żarzyło się złotym brzaskiem w ciemnoœciach, a reszta mieszkania zanurzała się w gruby, nieprzenikniony mrok. Joe pozamykał drzwi, pospuszczał story u okien i długo stał w najgłębszym skupieniu, w niemej modlitwie, jakš odprawiał zawsze przed seansem, aż wreszcie poszedł do pierwszego pokoju i usiadł na podłodze obok kominka, wspierajšc się grzbietem o œcianę – w głębi, przez pootwierane drzwi i rozchylone portiery, widniał słaby zarys œpišcego. Przysiadł na podwiniętych nogach, by się zapaœć w siebie i rozdwoić, by się wyłonić na zewnštrz sobowtórem i ujrzeć siebie poza sobš, nie zrywajšc jedni rozszczepić się i być tej jedni dwiema tożsamoœciami, podwoić się w rozdwojeniu nie przestajšc być sobš; były to wstępne praktyki Joe, prowadzone z żelaznš konsekwencjš pod wpływem i kierunkiem Mahatmy. Wnet znieruchomiał i jakby zastygał; mimo męki tej pozycji skurczowej nie poruszył się jednak ni razu, nie zadrgał z bólu, przemagał z wolna ciało, zabijał wrażliwoœć i krzepišc się cierpieniem znoszonym bez drżenia œcišgał rozproszonemyœli w jeden punkt, w jedno przerażajšce mocš pragnienie je zamykał: ujrzenia samego siebie. Daremnie rozedrgane życiem przypomnienia jakieœ budziły się w głębi mózgu; daremnietłumny szereg obrazów, zdarzeń, zarysy twarzy, dŸwięki głosów wydzierały się zgiełkiem na pole œwiadomoœci, obsiadajšc mu duszę zjawami prawie widzialnymi, zabijał je spychajšc na samo dno zapomnienia, ogarniał siebie coraz potężniej, krzepnšł zapadajšc w œwiadomiewywoływanš katalepsję. Otwarte szeroko oczy patrzyły nieruchomo,szklisto a czujnie, napięte strasznym oczekiwaniem widzenia. Parł się z wolna z siebie, wydzierał z więzów ciała, smagał z nieubłagalnoœciš własnego trupa, szponami woli wyłupywał z siebie własnš duszę, stwarzajšc z niej drugi, swój własny i tylko przez siebie widziany i czuty byt. Godziny płynęły wolno, cicho, niepostrzeżenie, przesuwały się jak sen nocy po oœlepłym zwierciadle, stawały się nie będšc, przychodziły z nieznanych głębini marły niezapamiętane, wydzwaniał je zegar, gdy już ich nie było i jeszcze nie nadchodziły, stwarzały wszystko same, niestajšc się niczym, znaczyły swój œlad błędny tęsknotš i rozmarzeniem, a czasem łzami, a niekiedy œmierciš... Miasto spało ciężkim snem spracowanych kamieni, spowitych w niepokojšce marzenia,głucha noc patrzała œlepš twarzš w ostygły œwiat. Zenon spał bez przerwy, w mieszkaniu leżało odrętwiałe, senne milczenie, tylko niekiedy ciemnoœć i cisza przemawiały nikłym cieniem nieopowiedzianego, szemrały dawno pomarłe dŸwięki i barwy...jakieœ utajone trwożnie życie poczynało sięzjawiać... martwe zdawało się żyć... œciany szeptały... bršzy œpiewały żałoœnie, jakby jękiem dusz błšdzšcych koło swoich cielesnych, awatarów... twarde mahonie podnosiły tęskny glos... a z muszli leżšcych na kominku promieniowały roztęsknione szumy mórz dalekich, obszarów pławišcychsię w słońcu, emanacje rozkołysanych głębin, życie inne, życie rzeczy wszelkiej drgało w ciemnoœciach. ... W cieniach zawsze się kryjš straszne zjawy, noc ma wiecznš swojš tajemnicę. Samotnoœć i cisza odkrywa niekiedy nieznane łono, stare zwierciadła zaczynajšprzemawiać, pokazujšc to wszystko, co sięw nich niegdyœ jawiło. Wszystko, co jest, ma swojš duszę, poœlubionš milczeniu i tajemnicy... Joe siedział wcišż w najwyższym, prawie skamieniałym napięciu woli, był już tylko snem poczynajšcym samego siebie poza sobš... Obtulała go cisza mršcych z wolna godzin, nie wiedział o niczym, zapatrzony w głšb strasznego pożšdania, jego zgięta i we czworo złożona postać zaczynała się wyłaniać z nocy fosforencyjnym obrazem, jaœniał jakby obsypany błękitnawym brzaskiem, oczy mu gorzały zastygłš strugš sinego œwiatła... a z palców zaciœniętych, z włosów, ze wszystkich stawów wydzielał się pył œwietlany, promieniował cały! Naraz drgnšł w sobie i jakby jeszcze natężył marzenie... oto zamajaczył przed nim cień jakiœ... w czarnej otchłani zawirował mgławy i rozpryœnięty zarys... chwiał się płomieniem... stawał się z wolna... przyjmował kształt ludzki i nieruchomiał... zaczšł widzieć kogoœ siedzšcego naprzeciw i zapatrzonego przed się... Zrozumiał, że stał się ten cud upragniony, widział się już bowiem siedzšcym na pdwiniętych nogach, skupionym i nieruchomym, takim samym i tym samym, we własne oczy patrzał i we własnš twarz, jakby zwierciadlane odbicie oderwało się i siadło naprzeciw niego... Zachwiał się naraz, jakaœ mgła przysłoniła mu œwiadomoœć na mgnienie... że gdy się znowu podniósł w sobie, nie mógł zrozumieć, gdzie jest, którym jest z tych dwóch rozszczepień... Podniósł się nagle z ziemi pod wpływem œwiętej radoœci cudu, ten drugi on podniósłsię również, stali naprzeciw siebie z tym samym cichym, szczęsnym uœmiechem, z tym samym czuciem siebie. Każdy ruch duszy, każda myœl i każde drgnienie czucia było w nim podwójne i tożsame, rozdzielone a jedne. – To ja tam jestem, ja! –myœlał, czuł raczej, pochylajšc się naprzód –sobowtór uczynił toż samo i z tym samym uczuciem zdumienia. Posunšł się do siebie o krok jeden i przystanšł, tamten również, zajrzeli sobie w oczy i długo, mocno, do najtajniejszych głębin patrzyli z tym uczuciem trwożnego podziwu, z jakim człowiek spoglšda w siebie niekiedy, bo nie ma nic bardziej przerażajšcego nad usuwanie się œwiadome w przepaœcie własnego ja. –I gdzie ja jestem –Spostrzegł nagle wiecznie czuwajšcš myœlš, że cały pokój widzi równoczeœnie z dwóch przeciwległychsobie punktów, że rozpatruje siebie z dwóch przeciwnych stron... czujšc się w obu zjawach z jednakš mocš i zupełnoœciš. Przymknšł oczy, aby ciszej i radoœniej œnićten cudowny sen o sobie, pogršżał się w marzenie niewyrażalne zgoła, w marzenie omarzeniach. Niekiedy powracał z nieœmiertelnych krain tęsknoty, jak ptak znużony samotnym lotemw bezmiarach, kršżył nad życiem i odlatywał strwożony w nowe otchłanie snów o snach. Niekiedy otwierał oczy, przyglšdał się sobie z uœmiechem niewysłowionej tkliwoœci, z uœmiechem nadludzkiego szczęœcia i znowu œnił šc co chwila w ch dni parę, 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŕä@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żGPś cHk cIqŔ cJ1) VKI4 O€nieœmiertelnoœć. Niekiedy zaœ całš pamięciš ciała powracał na ziemię, przypominał sobie życie i wszystko ogarniał, a wtedy to drugie jego ja unosiło się przed nim, kršżyło z wolna inieustannie po mieszkaniu, zajmowało się czymciœ nie bardzo rozumianym przez niego, czymciœ błahym, pewnie życiowym, bo on spostrzegajšc ten swój awatar życiowy szeptał prawie rozkazujšco: –IdŸ, myœli moja... stawaj się życiem... wypełniaj koniecznoœć i przeznaczenie... idŸ... ja wracam do Niego... I pochylał się roztęskniony w ramiona nieskończonoœci, padał w tajemnicze, samotnie królujšce M i l c z e n i e. Noc już dochodziła swego kresu, pokój napełniał się z wolna szarym œwitem, jakby popielnym brzaskiem rozwianych w pył, pomarłych godzin ciszy... z mroków poczynały się leniwe zarysy sprzętów... Jeszcze senny ruch budził się w odrętwiałym domu... życie codziennie przytomniało po ciężkim œnie odpoczywania... zjawiały się pierwsze, nieœmiałe głosy dnia... jakiœ poranny wiatr z szumem otrzšsał zimnš rosę z drzew pokurczonych... ulice poczynały bełkotać głucho... dzień spadał na budzšcych się jakgłodny wilk i porywał w drapieżne pazury trudu krwawego. Tylko Zenon spał wcišż, a Joe siedział pod œcianš na podwiniętych nogach, zesztywniały, z szeroko otwartymi oczyma, ale w zupełnej katalepsji. Dopiero ostre i gwałtowne dzwonienie u drzwi wchodowych wyrwało go nagle z odrętwienia; porwał się na nogi. Malajczyk stał w progu, zakłopotany wielce. – Czego chcesz?? – mówiłem ci, abyœ czekał na mnie w domu! –Miss Daisy kazała mi obudzić pana i powiedzieć, że mr Zenon ma już dosyć snu iże trzeba go zostawić samego. – Spotkałeœ jš na schodach?? – zdumiony był tym szczególnym nakazem... – Przychodziła na górę.... kazała mi iœć – tłumaczył się lękliwie. – Dobrze, naszykuj kšpiel, zaraz przyjdę. Zdumiał się jeszcze więcej ujrzawszy Zenona siedzšcego na łóżku i zgarniajšcegopalcami rozsypane na kołdrze fiołki. – Dawno nie œpisz?? – Przed chwilš się przebudziłem. Kto to przyniósł i rozsypał? – Właœnie o to samo chciałem cię zapytać. –Œniło mi się, że Daisy rzuciła na mnie pękiem kwiatów, œniło mi się przed chwilš, że przebudziwszy się myœlałem, iż to sen te kwiaty. –Nie, to sš rzeczywiste kwiaty, jakiœ tajemniczy aport! – szepnšł pomagajšc mu zbierać fiołki, bo pełno ich było na łóżku, œwieżych, wonnych, jeszcze rosš błyszczšcych, iż zapełniły mieszkanie wioœnianym aromatem. – Jak się czujesz?? – Zupełnie dobrze, ale co mi się stało właœciwie, bo nic nie pamiętam? – Ależ prawie nic, omdlałeœ na ulicy... to wszystko... –Omdlałem? ... dziwnie nic nie mogę sobie przypomnieć... mam jakieœ przypomnienia w sobie, ale tak zamglone, że nic dojrzeć nie mogę, czuję tylko ich ruch zgiełkliwy i niepokój... otacza mnie mrok... a teraz te fiołki... – Sš od niej!! – Była tutaj, była u mnie? – wykrzyknšł zdumiony. – Zwykły aport. Nie potrzebowała przychodzić aż tutaj, aby ci je rzucić na piersi. – Być może, ale nie bardzo wierzę w te cudowne aporty. –Cuda się z tobš dziejš, cuda stajš się dokoła ciebie, ty zaœ nic nie spostrzegasz, jesteœ œlepy na œwiatło – mówił z pewnš goryczš. – Prawda, że ze mnš dziejš się rzeczy nadzwyczajne, niewytłumaczone... Przypomniał sobie naraz jakieœ rozproszone strzępy zdarzeń i uczuć. – Czuwałeœ dzisiaj w nocy nade mnš?? Bo coœ sobie przypominam. –Byłem przy tobie, byłem... –drgnšł nagle irzucił się gwałtownie w tył, bo oto znowu ujrzał samego siebie stojšcego naprzeciw. – Co ci się stało?? –Nic... nic... Powiedz mi, gdzie ja jestem? –wyszeptał trwożnie, œledzšc to drugie swoje ja, również pochylone nad Zenonem i szepczšce mu do ucha. – No, tutaj, przy mnie... Nic nie rozumiem... – zaniepokoił się jego wzburzeniem. –WeŸ mnie za rękę... mocno trzymaj... silniej... –Jęknšł żałoœnie, padajšc na krzesło; z zamkniętymi oczyma, na pół przytomny, długo siedział bez ruchu, w najstraszniejszej trwodze, że skoro otworzy oczy, znowu siebie ujrzy. – Czy sami jesteœmy?? – . zapytał ledwie dosłyszalnie. – Ależ najzupełniej, nikt nie wszedł... – Przejrzyj mieszkanie, proszę cię... – strach dygotał mu w głosie. – Zapewniam cię, że prócz nas nie ma nikogo więcej. Otworzył wtedy oczy i ze strachem przyczajonym rozglšdał się dokoła. – Strasznie czuję się zmęczony i senny – rzekł po chwili. – Co ci się stało?? –Zdawało mi się przez chwilę, że ktoœ wszedł tutaj – wstrzšsnšł się nerwowo, rozglšdajšc się po pokoju – ale, jeœli będziesz mógł, jedŸ dzisiaj do Bartelet Court, tam czekajš na ciebie z upragnieniem. – Z pewnoœciš pojadę; ; wczoraj nie mogłem przyjechać za tobš, póŸno, było i...–Wczoraj! trzy dni temu byłem... przypomnij sobie... przypomnij... –powtórzył mocno, uderzajšc w niego stalowymi oczyma. –Trzy dni... więc ja cały ten czas byłem bezprzytomny... Nie mogłem wtedy pojechać do Betsy, bo... tak, wiem już... pamiętam... Zerwał się, olœniony przypomnieniami, mroksię w nim rozdarł, że nagle ujrzał to wszystko, co przeżył i widział. – Pamiętasz teraz?? – pytał cicho, chcšc mu wydrzeć tajemnice. – Wszystko, wszystko... –Opowiedz kolejno, mniej się zmęczysz... –podsunšł mu podstępnie, nie zdejmujšc z niego oczu hipnotyzujšcych. –Nie, nie mogę, nie... –bronił się zajadle, bo naraz zabrzmiało mu, jakby tuż nad uszami: „BšdŸ bez trwogi, milcz ”. –Jeœli to tajemnica, nie żšdam jej... ale jeszcze ci raz powiem, że się strzeż Daisy,ona stanie się twoim nieszczęœciem – szepnšł groŸnie. –To będzie, co przyjdzie... Niechaj się stanie, co się stać ma... Nie w mojej mocy odwrócić przeznaczone – odparł z nieoczekiwanš stanowczoœciš. – Daruj, ale musiałem spełnić swój przyjacielski obowišzek... – Nie żal, ale wdzięcznoœć mam tylko dla twoich ostrzeżeń... –I niczego się nie lękasz? – zapytał jeszcze. – Nie wiem; ; zadaje mi się, że zamarła we mnie sama możnoœć obawy. Joe uœcisnšł mu rękę i odszedł w milczeniu. –Niechaj się stanie, co ma się stać –szepnšł sam do siebie z jakšœ cichš i zupełnš determinacjš. Nie bronił się już i nie wydzierał przeznaczeniu, poczuł nagle w głębiach swej istnoœci, jakby w rdzeniu duszy, że musi być posłuszny, więc pochylił się kornie przed nieznanym i czekał na wyrok bez drżenia. Pamiętał teraz wszystko i w najdrobniejszych szczegółach, lecz się nie dziwił niczemu ni przerażał, ni chciał zrozumieć otaczajšce go tajemnice... Nawet mu na myœl nie przychodziło pytanie:dlaczego? kto? Zdawał się trwać jak człowiek zabity w bitwie, œciœnięty w szeregi i porwany wichurš żywych, który idzie razem ze wszystkimi, patrzy, spostrzega, coœ czyni bezwiednie, coœ nawet myœli automatycznie,a gdy się rozerwš szeregi, pada martwy. Czuł się tylko dziwnie słaby fizycznie i tak roztkliwiony, że odczytujšc listy Betsy, rozpłakał się nad jej troskliwoœciš. –Biedne dziecko –rozmyœlał o niej ze współczuciem bardzo silnym, nie wiedzšc sam, dlaczego się nad niš lituje. Niedługo to jednak trwało, ustępujšc miejsca niewytłumaczonemu niepokojowi i zdenerwowaniu; nie potrafił myœleć o niczym i nie był wstanie zajšć się czymkolwiek; zrywał się co chwila z miejsca, bo zdawało mu się, że go ktoœ woła w przestrzeni, że musi gdzieœ biec... coœ robić... z kimœ się spotkać... Przypomniał sobie jakieœ pilne sprawy i zapomniał o wszystkim, bo ten nawołujšcy głos brzmiał w nim coraz wyraŸniej. Ale kto wołał i gdzie, nie mógł zrozumieć. Stawał bezradnie, nasłuchujšc w skupieniu najgłębszym. Tak, był już zupełnie pewny, że woła go jakiœ głos przytłumiony, daleki, że ktoœ na niego czeka i myœli o nim. Tysišc razy rzucał się wytężonš, szukajšcšmyœlš w próżnię odgadywań i tysišc razy opadał, zniechęcony daremnym wysiłkiem. – Kto mnie woła?? – pytał głoœno w najwyższym zniecierpliwieniu... Odpowiedzi nie było, ale i to wołanie głuche nie ustawało ani na mgnienie, drgało mu w sercu jak daleki, daleki krzyk tęsknoty. A chwilami słyszał tak wyraŸnie, jakby ktowołał za oknem, przez œcianę lub na korytarzu, ale pod oknami drzewa szumiałyrozkołysane i szczebiotały tylko zziębłe ptaki, a na korytarzach było prawie pusto. Wracał do mieszkania rozdrażniony coraz więcej i tak znużony wysiłkami daremnych odgadywań, że położył się w końcu na otomanie i zasnšł. Przeszło południe i zmrok już zapadał, gdysię przebudził. – PójdŸ!! – zabrzmiał mu głos jakiœ nad uchem. Œpiesznie się podniósł i rozglšdał nieprzytomnymi oczyma po pokoju. Nie byłonikogo, mrok się już rozpoœcierał gęsty, szare, smutne tumany przysłaniały wszystko, meble zaledwie widoczne były zarysami, a zwierciadła szarzały jak mętne tafle lodowe. Jeszcze słuchał tych mršcych w ciszy dŸwięków, gdy nagle zwierciadło zamigotało błyskawicš; w lustrzanej głębi poczęło się coœ stawać, gšszcze drzew i kwiatów wyłamały się jakby z przesłonecznionych mgieł. Obejrzał się trwożnie, pokój ciemniał z wolna i zapadał w nocy, ale tam, za zwierciadlanš powierzchniš, w dziwnej rozbłyskujšcej jaœni, wychylała się jakby wizja podzwrotnikowego lasu, wyniosły tłum palm pierzastych osłaniał nieskończonš drogę jakby tunel zielony. Przysunšł się bliżej, nie mogšc oderwać oczu, bo z tych głębin, wprost ku niemu, nadchodziła Daisy. – PójdŸ!! Widział poruszenie jej ust i przyzywajšce, rozgorzałe oczy. Zadrżał do głębi, rozpoznał głos i poszedłjakby wprost przed siebie do niej, poszedł jakby w tę głšb zwierciadlanš, straciwszy œwiadomoœć, co się z nim dzieje, ale z tym radosnym drżeniem, że odnalazł wreszcie poszukiwanš. Przeszedł jadalnię ciemnš, niby przez zwały nierozpoznanych rzeczy, wpatrzony wcišż w Daisy zbliżajšcš się ku niemu. Oprzytomniał naraz, znalazłszy się w oranżerii. Tak. Daisy tam czekała na niego przy fontannie z kwiatem magnolii w ręce; Bagh tuliła się miłoœnie do jej kolan, zaglšdajšc w oczy. – Jestem!! – szepnšł stajšc przed niš. – Ma pan opornš duszę. Spojrzał na niš nie rozumiejšc. – Dawno pragnęłam pana ujrzeć, dawno jużprzyzywałam. – Słyszałem nie wiedzšc, kto mnie woła! Fontanna szemrała cicho, rozpryskujšc rosisty pył na kwiaty migdałów, które jak różowy obłok wznosiły się z zielonych głębin gšszczów; mocne, przenikajšce zapachy kwiatów przepełniały oranżerię. – Pamięta pan?? – zapytała dotykajšc jego ręki. – Wszystko.... – Kto tam był ze mnš, jest Jego! – Jestem twój, pani, twój! – powtórzył chylšc przed niš głowę. Uœmiech jak radosna błyskawica rozjaœnił jej twarz bladš, oczy strzeliły potężnym płomieniem, a purpurowe usta zaszemrały:– Więc niechaj się stanie, czy tak? – Co się ma stać!! Tak, tak, myœlałem, tegopragnę. –I jesteœ gotów? –Choćby na œmierć! –zawołał namiętnie, zapominajšc o całym œwiecie. Utopił w niej całš duszę. Patrzał w niš pokornie niewolniczymi oczyma oddania i zależnoœci, czujšc, iż jestzwišzany z jej duszš na zawsze, że jeœli ona powie: Umrzyj! – to spełni ten nakaz z rozkoszš. Ujęła go za rękę, wiodšc w zaciemnionš głšb, pod bambusowe krzewy. Tam usiedli: pantera patrzała na nich zielonymi, stróżujšcymi oczyma. – Mam kilka słów do powiedzenia, kilka ważnych słów. – Czekałem na nie z utęsknieniem.... – Jeżeli chcesz, możemy pojechać na ten słoneczny brzeg, o którym niegdyœ opowiadałeœ... Parę tygodni... przepadniemy dla ludzi... będziemy œnili nadludzkie szczęœcie... – To droga wykreœlona wtedy na mapie tamwiodła?? – Do wykradzionego od życia szczęœcia wiodła!! ... – szepnęła. – Nie mogę się przebudzić!! – ozwał się œciskajšc sobie głowę. –Zginiemy na kilka tygodni, ale potem pamięć tego czasu musi w nas umrzeć... Będziemy dla ciebie tak obcy i dalecy jak dotychczas. – Jakże pamięć szczęœcia może w nas umrzeć!! – Chcesz?? ... – zapytała znowu, zaglšdajšc mu z bliska w twarz. Pochwycił jej ręce i przycisnšł do ust. –Mów do mnie, obudŸ mnie, niech uwierzę, iż to nie sen, błagam cię... –szeptał nieprzytomnie i goršczkowo. Wpatrzyła się w niego rozgorzałymi jak płomienne otchłanie oczyma, stała się jak kwiat cudny, rozkwitły nagle przepychem barw i dyszšcy upajajšcymi aromatami, usta jej drgały, aż nachylajšc je prawie dojego ust, szepnęła: – Tylko sen możemy œnić razem; ; życia nam nie wolno. –I kiedy się ma to stać? – pytał z lękiem, że wnet się rozwieje wszystko. –Może dzisiaj jeszcze... może jutro... Nie wiem, ale kiedy nadejdzie ta chwila, zjawię się przed tobš, i ty... – A ja pójdę za tobš!! O Daisy! O Daisy! ja œnię rzeczy nieopowiedziane... – Będziemy œnili o sobie.... przeœnimy nasze dawne istnienia i awatary. – Słowa twoje mnie budzš, zmartwychwstaję w tobie... – Bom jest tobš, jak kwiatem jest jego aromat! – Musiałem cię już dawniej kochać, dawniej i zawsze... – Bo zawsze byłam przy tobie i zawsze byłam twojš duszš.... –Wiem... przed czasami... przed istnieniem...musiałem być słońcem i zgasłem, utonšłem w bezmiarach twojej Ÿrenicy œwiętej. – Pójdziesz ze mnš?? – wsparła oczy swoje ma jego oczach nieruchomych. – Choćby w œmierć!! Kochasz mnie? – zamierał z nadludzkich wzruszeń. Ale Daisy porwała się z miejsca, bo panterapodniosła się nagle i wsparłszy się łapami o basen fontanny, zaczęła ponuro wyć... a jemu się wydało, że spoza strug wody wychyla się smutna i groŸna twarz Bafometa, rozbłysła krwawymi oczami... –Idę w wieczny sen o tobie! – majaczył padajšc na ławkę. 7 –A potem już chyba œmierć! –myœlał po długim milczeniu, podnoszšc rozgorzałe oczy. Daisy już nie było, tylko Bagh, czołgajšc się po wrębie basenu, skomlała tęskliwie, arozmotany pióropusz fontanny dzwonił trwożliwym, rozełkanym szmerem; chwiałysię liœcie palm i z zielonych gšszczów przebłyskiwały jakieœ kwiaty, podobne oczom zaczajonym tak niemo a drapieżnie, że zatrzšsł się i œpiesznie wyszedł z oranżerii. Ale głos Daisy wcišż w nim œpiewał; wcišż słyszał jej słowa spadajšce mu na duszę rosš wonnš i palšcš; wcišż widział jej oczy, przenikały go niby ostrza dręczšce bolesnš rozkoszš... Przepalał go straszliwy żar ekstazy, miotał nim wicher szczęsnego szaleństwa, unosił w nieba i rzucał w odmęty niepojętej zgrozy, na jakieœ głuche, umarłe dna wyczerpania. A wœród tego chaosu i strzępów myœli wiło się przez niego tylko to jedno mocne i œwiadome uczucie, że musi być posłuszny jej woli, musi, i że ta koniecznoœć ofiary z siebie i zatracenia się ma niewypowiedzianš słodycz zamierania. –A może ja œnię? A może wszystko jest tylko halucynacjš? – Zachwiał się w nagłym przypływie wštpliwoœci. Za oknami słaniał się smutny, zadeszczony dzień, chaos miasta, zatopionego w strugach wodyspływajšcej nieustannie i mgłach. Naraz obejrzał się na zwierciadło, połyskiwało martwš, sinawš taflš, odbijajšc w sobie cały pokój i jego twarz dziwnie pobladłš i zmienionš. –Ale czy to ja jestem? –Wydał się sobie tak niepojęcie inny, tak strasznie obcy i nieznany, że aż się cofnšł w bezradnej trwodze. –Przecież jestem! Widzę, czuję, stwierdzam! – myœlał dotykajšc różnych przedmiotów; czuł chłód bršzów, miękkoœćjedwabnych obić, rozróżniał barwy i kształty, spostrzegał różnice i nieco tym uspokojony, usiadł do fortepianu, ale nie potrafił nad nim zapanować, gdyż spod palców rwały się jakieœ bełkotliwe, splštane krzyki. Uderzył klawisze z mocš, władczo, aż fortepian zajęczał i popłynęładzika melodia, podobna do jęków i chichotów szamocšcych się szaleńców. –Radosny jestem i szczęœliwy, a coœ we mnie płacze, coœ się trwoży, ale co? Co? –pytał z uporem i nie znalazłszy odpowiedzi rzucił się na otomanę i ukrywszy twarz w poduszkach, usiłował zapomnieć o wszystkim. Nim jednak pogršżył się w niepamięci, odezwał się jakby tuż nad nim głos Daisy. Zerwał się gwałtownie, głos brzmiał już w pewnej odległoœci, œcichał. –Gdzie jesteœ? Gdzie? – wołał przeszukujšc całe mieszkanie, a musiała gdzieœ być, poczuł bowiem zapach jej perfum, słyszał jej kroki, szelest sukien roznosił się wyraŸnie. –Daisy! O Daisy! –wybuchnšł naraz, wycišgajšc ręce do zwierciadła, w którym zamajaczył jej zarys, niby utkany z perlistej mgły, błysnęły jej fiołkowe oczy, uœmiech rozkwitnšł wskroœ bielm i nim dobiegł, wszystko się rozwiało i przepadło. Długo czekał zapatrzony w pustš taflę, chwila w ch dni parę, 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŕä@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żLPcMi#cNŒ< cOČ* cPe8ň0jakby w zamarzłš toń, zazdroœnie kryjšcš przed okiem œmiertelnych swoje cuda i dziwy niepojęte. A potem spadła nań jakaœ cicha i szara zaduma, że jakby utonšł w bezwładzie i trwał, próżen już wszelkich szamotań, radoœci i bólów, zapomniany i zapominajšcy, daleki nawet siebie i tyle o sobie wiedzšcy, co mogš wiedzieć gwiazdy lecšce przez nieskończonoœć. Zbudził go dopiero bełkot życia, szturmujšcy dzikš, brutalnš wrzawš do okien, lęk œcisnšł mu serce i oczy napełniłłzami niewytłumaczonego smutku. Włóczył po mieszkaniu trwożnymi oczami, gdyż mu się wydało, że ze wszystkich stron wycišgajš się ku niemu drapieżne szpony życia i że jego własny głos woła srogo i nakazujšco: –Nie, już nie wrócę do ciebie, nie wrócę –odpowiadał, zapatrzony w jakiœ brzeg majaczšcy coraz słabiej i dalej. – Pójdę swojš drogš!! Pójdę w sen o życiu nowym – dumał. Wszedł służšcy meldujšc jakiegoœ nieznajomego pana. –Nie ma mnie! – zawołał niecierpliwie i drugimi drzwiami poszedł na górę do Joe. Malajczyk bardzo stanowczo zastšpił mu drogę. – Nie można!! – Czy tam jest kto?? – Nie można. – A może już zaczęli seans?? – pytał podstępnie. – Nie można – powtarzał uparcie, zasłaniajšc sobš drzwi. – Jakieœ spirytystyczne praktyki – pomyœlał Zenon wzgardliwie i poszedł na miasto. –A może znowu biczowania? A może i ona? –błyskawica wspomnień wstęgš ohydnych obrazów przewinęła mu się przez mózg. – Samo podejrzenie już jest szaleństwem. Błškał się długo we wrzaskliwym odmęcie miasta, przypatrujšc się murom i twarzom z jakiegoœ niezmiernego oddalenia i jakby poraz ostatni, jakby oczami pożegnań na zawsze. Daleki się już poczuł od wszelkich zabiegów i spraw, dla których żyły i umierały te niezliczone rzesze, tak bardzo daleki, iż tylko majaczeniem wydawał mu się wszystek ich żywot, majaczeniem zgołaniezrozumiałym i zupełnie obcym. –Kto z nas halucynuje? Ja czy oni? –zapytywał się niekiedy, usiłujšc pojšć swój stosunek do nich, ale wtedy wypełzały przypomnienia Daisy i te trzeŸwiejšce myœli rwały się w strzępy, żeznowu zapadał w tuman nieokreœlonych marzeń i dręczšcej tęsknoty. I znowu przechodził wœród ciżb i wrzasków niby zahipnotyzowany, poruszajšc się automatycznie, odruchami nawyków i przyzwyczajeń, błšdził jak żywy trup w niepojętych pustkach i milczeniu. Dopiero w jakimœ posępnym zaułku oczy jego, œlizgajšc się martwo po wszystkim, zatrzymały się machinalnie na białym, jaskrawo œwiecšcym się szyldzie: „Tu sprzedajš rosyjskie papierosy ”. Przeczytał parę razy i pchnięty jakimœ ciemnym odruchem, wszedł do sklepu. Stara Żydówka w peruce drzemała za bufetem, gromada dzieci w łachmanach kłębiła się z piskiem po podłodze, w bocznej izbie, niskiej i straszliwie brudnej, klekotały maszyny i kilkunastu ludzi, kiwajšc się nad robotš, cišgnęło jakšœ przesmutnš pieœń. Ale skoro wszedł, owionęło go takie przegniłe i jakby zropiałe powietrze, że ledwie zdołał wykrztusić jakieœ słowo, na które Żydówka porwała się z miejsca, maszyny przycichły i wszystkie oczy podniosły się na niego. –Pan może ze samej Warszawy? –spytała nieœmiało i jej wynędzniała twarz rozjaœniała się cichym rozradowaniem. –Tak, tak! – odpowiadał, zmieszany ciżbš, jakš go zaraz otoczyli, i natarczywymi spojrzeniami. Naraz wszyscy zaczęli mówići pytać się jeden przez drugiego, podniósł się niesłychany gwar; ktoœ mu podsunšł stołek, ktoœ trzymał jego kapelusz, ktoœ podawał wodę, a ze wszystkich stron dotykały go delikatnie jakieœ palce i zaczerwieniane oczy wpijały się w niego z żarłocznoœciš. Odpowiadał machinalnie, gdyż gwałtowna fala przypomnień zalała mu duszę, wołały w nim jakichœ dawnych lat majaki, jakieœ dnie przebrzmiałe zamigotały i jakieœ bolesne widma chwil pomarłych, i echa dalekiej ojczyzny... –Gdzie ja jestem? Co robiš tutaj ci ludzie? Dlaczego? – myœlał rozglšdajšc się trwożnie dokoła, bo nędza wyzierajšca z każdego kšta, z każdej twarzy i z oczów każdych odpowiadała mu wielkim głosem, dlaczego i po co! Taka głęboka litoœć wtedy nim zatargała, że przemógłszy obrzydzeniei wstręt do ich brudu i łachmanów, zawišzał z nimi dłuższš rozmowę. Nie skarżyli się, nie narzekali, nie złorzeczyli, ale każdy z nich w paru cichych i niezdarnie wypowiedzianych zdaniach rozsnuwał strasznš litanię bólów, krzywd, poniżenia i niesprawiedliwoœci, całš gehennę wydziedziczonych. Słuchał jakby fantastycznej opowieœci z tysišca i jednej nocy, od której powstawały mu włosy i dusza kurczyła się z gorzkiego, palšcego wstydu. Po wiele razy chciał już uciekać, ale nie mógł się poruszyć z miejsca, ubezwładniony zdumieniem i zgrozš. Pierwszy raz w życiu zajrzał na samo dno rzeczywistoœci, na samo dno człowieczej nędzy. –Straszne! Straszne! –szeptał i odwracajšctwarz od ich zaczerwienionych oczów, spostrzegł jakšœ małš dziewczynę, skulonšpod stołem, która co chwila biła pišstkami lalkę uwitš z gałganków i coœ do niej groŸnie szeptała. – Co ona tam robi?? – Pan wie, ona ma trochę słaboœć w głowie! – wyjškała stara. – To wasza córka?? –Nie! nie! –obejrzała się podejrzliwie i zaczęła szeptać jakby w tajemnicy: – Pan wie, jak był pogrom w Kiszyniewie, to zabili jej tatę, zabili jej mamę, zabili jej familię, jej twarz rozcięli, zrabowali cały towar i jeszcze dom podpalili! Co to było, to nawet nie można opowiadać. ZnaleŸli jš pod trupami ledwie żywš! Taka sierota została, żeœmy jš wzięli ze sobš! Ale od tego czasu cišgle się boi, a jak zobaczy sołdata, to zaraz płacze, krzyczy i ucieka!Bardzo się boi! Róziu, chodŸ do nas, Róziu! Nie bój się, ten pan nic ci złego nie zrobi! I mimo oporu wycišgnęła jš spod stołu i przyprowadziła. Dziewczyna wystraszona trzęsła się i płakała, wielkie łzy spływałypo jej bladej twarzy, przeciętej krwawš pręgš, w niebieskich oczach o złotych rzęsach taił się obłęd i przerażenie. Chciałjš pogłaskać po rudych, podkręcanych w pierœcionki włosach, ale ona zakrzyczała strachliwie i uciekła w głšb mieszkania. I Zenon miał również dosyć tego. –A mimo wszystkiego chce im się jeszcze żyć –myœlał powróciwszy do mieszkania i dosyć długo nie mógł się otrzšsnšć z przykrego wrażenia, długo pamiętał tę dziecinnš twarzyczkę z krwawš pręgš, jej błędne, zdziczałe oczy i te męczeńskie, wynędzniałe głowy nędzarzy. –Co się tam dzieje? – Buchnęły mu znowu do mózgu przypomnienia ojczyzny. Spychał je na samo dno niepamięci, lecz nie dały sięzatracić, podnosiły się pieœniš tęsknoty i wcoraz boleœniejszej tonacji powracały. Stanšł przed bibliotekš, czytajšc machinalnie polskie tytuły, już nawet wycišgnšł rękę po jakiœ tom, ale cofnšł sięœpiesznie. –Nie, po co wskrzeszać pogrzebane? Umarłem dla nich, nikt już tam nie pamięta,że byłem kiedyœ pomiędzy nimi! Nikt! – powtarzał smutnie i z pewnš goryczš. –I ja nie pamiętam nic i nikogo! –wmawiał w siebie bardzo usilnie, gdyż właœnie w tejchwili pamiętał wszystko! –Straszny kraj i straszni ludzie! –bronił się przed tęsknotš, sšczšcš mu się przez serce ostrym spazmem bólu. –Wszystko przez tych Żydów! –szarpał się gniewnie. –Po licha właziłem do nich! Głupi sentymentalizm! – wyrzucał sobie niecierpliwie, ale dopiero wieczorem, przy obiedzie, w ognistych spojrzeniach Daisy zapomniał doszczętnie i o wszystkim. Daisy była milczšca i jakby owiana melancholiš, tylko Bagh co chwila czołgała się do niego, kładła mu głowę na kolanach i jakoœ miłoœnie patrzała zielonymi Ÿrenicami. – Mam dzisiaj u Bagh jakieœ nadzwyczajne łaski!! –Ona wie, kogo ma nimi darzyć! –odpowiedziała Daisy ogarniajšc go jakimœ długim, a nie widzšcym spojrzeniem. – Chyba dlatego, że służymy jednej pani – wyrzekł cicho. – Nie, ale dlatego, że my troje służymy Jedynemu... Nie miał czasu prosić o wytłumaczenie, gdyż wstawano od stołu i Daisy zaraz wyszła. I życie znowu potoczyło się jak zwykle, jak co dzień. Jak zwykle, dnie wlokły się wolno i nudnie; poranki wstawały senne i mgliste, południaprzychodziły blade, wyczerpane i smutne, wieczory były rozdygotane goršczkš i znerwowane, a noce cišgnęły się bez końca, zasłuchane w pluski nieustannych deszczów i w krzyki szamoczšcych się drzew, nieskończony korowód chwil niepamiętanych, tysišce twarzy i rzeczy niezauważonych, tysišce rozpryœniętych myœli przesuwało się jakby głębiš zwierciadła przez jego mózg niezdolny do żadnego skupienia i przez jego oczy œlepe na wszystko zewnętrzne, a wytężone wcišżw jakšœ tajemniczš, czarownš dal oczekiwania. Czekał na znak Daisy. Na to obiecane j u t r o, tam, nad błękitami mórz dalekich. Czekał spokojnie, ufny, że zjawi się i powie: „ChodŸ! ” I codziennie wstawał z płomiennš nadziejš,że to zaraz się spełnił, że to dzisiaj otworzš się wrota wymarzonego raju, ale po kilku dniach ekstatycznych wyczekiwań Daisy wyjechała z Mahatmš do Dublina na pewien czas. Zaniepokoił się nieco, lecz odprowadził ich na kolej wraz z Joe i wieluwyznawcami. Już w ostatniej chwili odjazduDaisy zatopiła w nim rozgorzałe potężnie oczy i szepnęła: – Wkrótce.... pamiętasz? ... – Czekam!! Czekam! – odpowiedział niemymiustami. I tak długo a uporczywie patrzył za pocišgiem ginšcym w oddali, aż Joe, zrozumiawszy jego stan, œcisnšł mu rękę w kostce i lekko dmuchnšł w oczy. – ChodŸmy już, zimno – zawołał rozkazujšco. Zenon wstrzšsnšł się febrycznie i jakby siębudzšc pytajšco patrzył dokoła. – St. Pancrace-Station! Nie poznajesz? Zenon zaœmiał się dziwnie nerwowo. –To dziwne, ale przez jakieœ mgnienie nie wiedziałem, gdzie jestem, miałem wrażenie, iż jadę pocišgiem i rozmawiam. Nie rozumiem, co mi się stało! – przecierał czoło usiłujšc skupić rozpierzchłe strzępy jakichœ przypomnień. – To resztki jakiejœ choroby albo jej poczštek.... –Być może, istotnie, ale od paru dni czułemsię tak niesłychanie podniecony! Byłem pewien, że mnie coœ nadzwyczajnego spotka. Prawda, przecież ja cz ekam... – nie skończył. –Powinieneœ wyjechać! Nawet nasz doktor mówił do mnie, abym ci poradził zmienić klimat i otoczenie, a zwłaszcza otoczenie. – To prawda, że nasz pensjonat jest nieco wariacki. – A niektóre osoby majš na ciebie wpływ bardzo niebezpieczny. – Mylisz się.... – powstrzymał na ustach jej imię. –Tak mniemam. Ty nie znasz całej potęgi jej woli, nie wiesz, kto ona jest, nawet nie przypuszczasz! –Mówmy otwarcie. Przypuszczasz, iż Daisy mnie zaczarowywuje i urzeka? –zaœmiał się drwišco. – Jestem tego pewien!! – odpowiedział z twardš stanowczoœciš. – Kiedy wiesz, to może mógłbyœ mi z takš samš pewnoœciš wyłuszczyć, dlaczego to robi? – Betsy mówi, że ona się w tobie kocha! – zaczšł wymijajšco. – Betsy?? Skšdże Betsy może wiedzieć? – Przeczuła to intuicyjnie. – Jeszcze tego brakowało, żeby ona się tym zajmowała. –Ale ja myœlę, iż miłoœć jest tylko przynętš, że to tylko pozór, bo Daisy idzie o co innego... Zenon przystanšł z zapytaniem w oczach. – O twojš duszę!! – dokończył Joe poważnie. – Czy wskrzeszamy czasy cyrografów i zaprzedawania się diabłom?? – Nie wskrzesza się tego, co nigdy nie umierało. Zło jest również nieœmiertelne jak i O n. –Przebacz mi, co teraz powiem, ale widzę, że istotnie powinienem zmienić na czas jakiœ otoczenie. Dawno już spostrzegam, żeżyję wpoœród obłškanych. Daruj mi tę szczeroœć, ale słuchajšc ciebie i drugich, aprzy tym wiedzšc o waszych czarodziejskich praktykach, można by wkrótce i samemu dostać bzika. Jestem wprawdzie dosyć trzeŸwy i oporny, czuję jednak, iż ta mistyczna goršczka może być zaraŸliwa. –Ulegniesz jej z pewnoœciš... Nie pomoże twoja opornoœć, skruszy jš wola Daisy... ulegniesz... Dlatego właœnie radzę ci wyjazd. Czasem w ucieczce leży największezwycięstwo! Wiesz, ojciec z Betsy planujš podróż na kontynent, jedŸ z nimi! Uciekaj z tego domu, póki jeszcze czas! Ratuj się! – prosił żarliwie, patrzšc błagalnie mu w oczy. – Więc zagraża mi takie straszne niebezpieczeństwo?? – Żartujesz, nie wierzysz, a ja ci mówię, że już się chwiejesz nad przepaœciš i lada chwila możesz w niš runšć. –Lubię aforyzmy i symboliczne przenoœnie, ale słucham tylko siebie i własnego rozumu– odpowiedział dosyć cierpko. – Tak ci się wydaje, a pójdziesz za nakazem potężniejszej woli... –Na szczęœcie, nie tak łatwo poddaję się sugestii, a już właœciwoœci mediumicznych zgoła nie posiadam. – Jesteœ największš siłš mediumicznš, jakšznam! Zenon musiał tego nie dosłyszeć, gdyż wchodzšc do Boarding-House był zajęty odbieraniem jakiejœ depeszy od portiera. – Nie odpowiedziałeœ mi nic na projekt wyjazdu z ojcem!! – Będę u nich jutro. Rozeszli się dosyć chłodno. Zenon niecierpliwie otworzył depeszę. „Czekamy na ciebie od dwóch dni. PrzyjdŸ lub odpowiedz. Henryk ” Depesza była po polsku i mimo srogich przekręceń zrozumiał jej treœć, nie mogšctylko pojšć, od kogo pochodzi? –Widocznie jakiœ rodak! A skończy się na proœbie o parę funtów! –pomyœlał złoœliwie, wchodzšc do mieszkania. – „Czekamy od dwóch dni ”. Sš jakie listy? – Wszystkie leżš na biurku!! – objaœnił służšcy. – To dzisiejsze?? – Od czterech dni składam.... – Tak.... od czterech dni... prawda, zapomniałem przejrzeć... Na samym wierzchu błękitniała jakaœ koperta, adresowana nieangi elskim charakterem pisma. Ważył jš w ręku, oglšdał na wszystkie strony, wreszcie rozerwał, list przeczytał jednym tchem i osłupiał. Pisał do niego brat stryjeczny, który przyjechał przed paru dniami do Londynu i usilnie chciał się z nim widzieć. U spodu listu czerniał krótki dopisek: " PS. Bardzo proszę i bardzo czekam. Ada "–Ada! Ada! –Wpatrzył się w sznur drobnych, wykwintnych liter, od których podniósł się zapach jakichœ przywiędłych wspomnień. – Czekajš na mnie!! Ada! Muszę iœć, trzeba,koniecznie... Chwiał się przez chwilę, nie wiedzšc, co poczšć, ale tak go coœ cišgnęło do nich, że ani wiedział, kiedy się znalazł w cabie i polecił się zawieŸć do Cecil Hotel. –Dziesięć lat! Upiory mnie goniš! Umarłe powstajš! – myœlał przypominajšc sobie jakšœ twarz dawno zapomnianš. –A jednak tamto umarło już we mnie! Umarło! – powtarzał, jakby bronišc się przed wspomnieniami. Na próżno, rozdarły się nagle mroki, a spod całych lat niepamięci, spod burzliwych zwałów nowego życia wydzierały się echa dawnych czasów i coraz tłumniej, i potężniej, i zgiełkliwiej. –Zaledwie pamiętam o tej miłoœci, zaledwiepamiętam! – rzucił wyzywajšco własnemu sercu, oczekujšc z niepokojem jego odpowiedzi, lecz serce ani drgnęło, nie zabiło żywiej, nie szarpnęło się tęsknotš, tylko zjawiła się pamięć jakichœ strasznychchwil. Ostatni dzień przed ucieczkš z kraju wpełznšł mu do mózgu i żarł kolczastymi kłami przypomnień. Cab toczył się wolno, œciœnięty w nieskończony łańcuch powozów, omnibusówi automobilów. Ulice szumiały wrzawš i ruchem. Miasto majaczyło w szarych i zimnych mgłach. W głębiach sklepów połyskiwały œwiatła. Czarne mrowie ludzkie płynęło jakby rzekami bez końca i liczby. –Jak ona wyglšda! Jak mnie przyjmie! —dumał zopatrzony w larwy tamtych dni, wynoszšcych się coraz wyraziœciej. Wszystkie słowa pomarłe znowu zadŸwięczały w mózgu, wszystkie jej spojrzenia kłębem błyskawic przewinęły się budzšc strupieszałe przypomnienia cierpień. Godziny ciężkich walk, godziny zwštpień i rozpaczy, chwile nadludzkiej męki, cała kalwaria tamtego życia przepływała przez niego gorzkš, trujšcš falš. I chociaż przechodziły korowodem mar, do snów tylko dręczšcych podobne, w wyblakłš grozę przyodziane i w proch się rozsypujšce, ale syciły mu duszę jakimœ smutkiem daremnego żalu. –Każde dzisiaj jest grobem dla wczoraj! To bardzo mšdra koniecznoœć! – westchnšł jednak smutnie i wchodzšc do hotelu, postanawiał niezłomnie, że się nie pozwoli wytršcić z równowagi i nie da się urokom przeszłoœci. –Jestem im obcy i obcym pozostanę. Dziesięć lat czasu leży między nami! Ale czego chce ode mnie ta marmurowa pani? Czy jeszcze mało zapłaciłem? – pytał wrzšc głuchym, buntowniczym gniewem i niechęciš, ale kiedy wszedł do przedpokoju i służšcy poszedł go oznajmić, poczuł szalonš chęć ucieczki. Było już jednak za póŸno, ktoœ biegł poœpiesznie, drzwi się otwarły i Ada stanęła przed nim. pustš taflę, chwila w ch dni parę, 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŕä@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żQPę cR:  cSšr cT+(Ú cU6b EWycišgnęła ręce gwałtownym ruchem radoœci. Nie potrafił również wykrztusić ani słowa,tylko ręce się ich zwarły, oczy zatonęły wsobie i stanęli nieprzytomni prawie z dziwnego wzruszenia. – ChodŸcież!! – ozwał się jakiœ głos z głębi mieszkania. Pocišgnęła go do œrodka, naprzeciw szedł o kiju ktoœ, kogo nie poznał na razie, i rzucił mu się w ramiona. – Henryk!! – zawołał z przykrym zdumieniem. Tamten objšł go jeszcze raz i szepnšł bardzo serdecznie: – Nareszcie!! Takeœmy czekali! – Od dwóch dni liczyliœmy każdš godzinę – odezwała się cichym, przedławionym głosem. Zaczšł się usprawiedliwiać, lecz Henryk, nie puszczajšc jego ręki, pocišgnšł go na fotel i zawołał radoœnie: –Nie tłumacz się, wszystko już jedno. Jesteœ z nami, a resztę wyrzucimy za burtę. Ileż to lat nie widzieliœmy się? – Prawie dziesięć!! – szepnęła cichutko, przymykajšc oczy. – Straszny kawał czasu. Nie przypuszczałem jednak, że spotkamy się wLondynie. – Ja byłam pewna, że pan wróci do kraju...–Cóż, kiedy jeszcze nie zatęskniłem do drogiej ojczyzny! –odezwał się ironicznie, był już spokojny, panował nad sobš. – Jak to, nigdy nie zatęskniłeœ do kraju? Nigdy? – Nigdy, bo tutaj znalazłem to wszystko, czego na próżno pożšdałem w ojczyŸnie. –I spokój? – spytała podnoszšc na niego oczy. – Tak, i spokój – dorzucił z naciskiem. –I nigdy pan nie żałował niczego? Zawahał się przez mgnienie i rzekł cierpko:–Nie. Przebrałem się zupełnie z przeszłoœci, a resztę zamordowałem w sobie. Zresztš, czego mógłbym żałować? Polskiej doli? Nawet szatan nam jej nie zazdroœci, chociaż to jego pomysł! Przepraszam, niepotrzebnie poruszam tego rodzaju kwestię. –I popełniasz głębokš niesprawiedliwoœć względem swoich przyjaciół. – Nie mam w kraju żadnych przyjaciół i nigdy nie miałem. – Więc i my się nie liczymy?? – Nie miałem na myœli rodziny. – Niech Ada powie, jak boleœnie odczuliœmy twój wyjazd. – Naturalnie, ubył partner do winta. Henryk żachnšł się, boleœnie dotknięty. –I nie zdobyliœcie się ani na jedno słowo domnie! – A czy pan dał nam jaki znak życia?? – Głęboko skryta skarga brzmiała w jej głosie. – Więc to moja wina?? – wyzywajšco patrzył na niš. Ada pochyliła głowę i wyszła do drugiego pokoju. –Dajmy spokój wyrzutom. Nie trujmy się i przekreœlmy wspólne winy! Na usprawiedliwienie powiem ci to, że dopiero przed paru laty dowiedziałem się, iż jeszcze żyjesz. Ada nigdy o tym nie wštpiła, zaœ dopiero od roku zdobyłem twój adres. – Musiał go zdradzić mój dzierżawca!! –Nie, mordowaliœmy go nieraz i nie zdradził. Twój zaœ adwokat nieustannie nasprzekonywał o twojej œmierci, a jako najważniejszy dowód przytaczał to, że cały majštek, obcišżony tylko jakimœ dożywociem, zapisałeœ na cele publiczne. Musieliœmy w końcu uwierzyć, tylko Ada niedała sobie wmówić. Ona jedna przeczuwałaprawdę. Przed paru laty w Kairze poznaliœmy pana W. P. Greya. – Poeta!! Mój przyjaciel. I on wam powiedział? – Zrobił to mimowolnie i potem bardzo żałował zaklinajšc nas, abyœmy o tym nie mówili. – Więc w kraju wiedzš już o mnie?? –Nie, nikt nie wie, kto się kryje pod angielskim pseudonimem Waltera Browna. Ada twierdziła, że nie mamy prawa zdradzać twojej tajemnicy. – Jestem wam nieskończenie wdzięczny!! –Ale zrobiła jeszcze więcej, bo kilka twoich ksišżek przetłumaczyła, i jesteœ w kraju znany, panie Walterze Brownie. –Nawet mam te tłumaczenia, wspaniałe, ale nawet nie przyszło mi do głowy podejrzewać Adę! To niespodzianka! –Umyœlnie nauczyła się po angielsku i od czasu, jak wiemy, kto to jest Walter Brown, wiemy wszystko o tobie. Nie uwierzysz, jak cieszyliœmy się twoim powodzeniem, jak dumni byliœmy. Zenon milczał, miotany najsprzeczniejszymiuczuciami. –I czekaliœmy wcišż twojego powrotu, ale lata szły i moja choroba czyniła takie postępy, że przestałem już liczyć na twój powrót do kraju. Byłbym się pewnie ciebie nie doczekał? – Nigdy nie myœlałem o powrocie – szepnšł posępnie. –Przeczuwałem to w końcu! Pamiętasz, iż zawsze byłem chorowity, lecz od paru lat nerki i serce zaczęły mnie zjadać coraz poœpieszniej. Na próżno szukałem zdrowia po œwiecie i wreszcie dałem spokój, ale tym bardziej chciałem się z tobš zobaczyć. – Przyjechaliœmy do Londynu umyœlnie. – Dla mnie?? – Tak, a czy wiesz, że umierajšcemu niczego się nie odmawia? – Nie rozumiem, co to ma za zwišzek z tobš! – Taki, że mam do ciebie wielkš, ostatniš proœbę. – Chyba żartujesz ze mnie. Przesadzasz swój stan. – Niestety, znam go lepiej niŸli doktorzy i wiem, że mogę umrzeć w każdej chwili. Dlatego właœnie tu jestem i proszę cię, jak prosi umierajšcy, zaopiekuj się mojš żonš icórkš! – Ja?? Twojš żonš i córkš! – zerwał się zezdumienia. –Po mojej œmierci zaopiekuj się nimi! – powtórzył z mocš i patrzał w niego serdecznym, przełzawionym spojrzeniem. –Pomyœl, po mojej œmierci nie będš miały nikogo prócz ciebie. Pomyœl! –Chyba nie wiesz, co mówisz! –wykrzyknšłnie mogšc jeszcze uwierzyć własnym uszom. – Myœlałem o tym długo!! Cóż w tym widzisz nadzwyczajnego? – Tak, istotnie, ale spadło na mnie tak nieoczekiwanie... –UsišdŸ przy mnie, pomówimy obszerniej. Nie obawiaj się kłopotów opieki, wszystkie sprawy uregulowałem. Daj mi rękę na zgodę, tak, wiedziałem, że mi nie odmówisz, dziękuję ci z całego serca. Nie mogę zwlekać i odkładać na póŸniej. Ucałował go serdecznie i cicho, przemęczonym głosem zaczšł się zwierzaćze swoich trosk o przyszłoœć Ady i dziecka.A Zenon słuchał patrzšc na niego z pewnymprzerażeniem. Jak to, Adę oddaje mu w opiekę? Adę? Własny jej mšż! Co za zbieżnoœć! Teraz, potylu latach, kiedy już w nim wszystko umarło? Ohydna zemsta czy naigrawanie sięlosu! Leciały błyskawicami oœlepiajšcymi myœli i uczucia, skłębione i tak mętne, że chwilami był pewien, że ulega dręczšcej halucynacji! Ale nie, Henryk siedział tuż przy nim, słyszał jego głos, patrzył mu wtwarz, czuł na swojej dłoni jego rękę zimnš i spoconš. Wzdrygnšł się gwałtownie.Zgadzał się już na wszystko i wszystkiemu potakiwał nie œmiejšc niczego odmawiać. Tylko pod spływem jego słów bezgranicznej ufnoœci zaczšł nim władnšć jakiœ palšcy wstyd i bolesne upokorzenie przeżerało mu serce. – Nie wiedziałem, że macie córkę! —przerwał mu w nadziei skierowania rozmowy na inne tory. – Zaraz jš zawołam!! Wandziu! –Ileż ma lat? – cišgnšł dalej w tym samymcelu. –Zaczęła dziesišty! Urodziła się w parę miesięcy po twoim wyjeŸdzie! – ogarnšł go dziwnie zagadkowym spojrzeniem. Zenon œcišgnšł brwi, jakby oœlepiony nagłš błyskawicš, i zaczšł prędko zapalać papierosa, gdy weszła Ada ze smukłš dziewczynkš, całš w lokach jasnych jak len, przeœlicznš. – Wandziu, to twój wujaszek! Dziewczyna zatopiła w nim ogromne, błękitne oczy. – Przywitajcież się!! – komenderował Henryk. Dziewczynka przemógłszy nieœmiałoœć rzuciła mu się w ramiona. Całował jš z wymuszonš czułoœciš i zbyt nieco ostentacyjnie, żeby pokryć jakieœ niewytłumaczone wzruszenie. – Bardzo ładna; ; typowe polskie dziecko! – Nadzwyczajnie do ciebie podobna. – Zupełnie odmienny typ!! – poczuł się niemile dotknięty. –Właœnie że zupełnie ten sam typ familijny!przecież dawniej, przed chorobš, Henryk był bardzo podobny do pana – mówiła Ada przytulajšc głowę dziecka, lecz w jej oczach tliło się coœ zagadkowego, a usta opylał nieodgadniony uœmiech, Henryk też miał w twarzy jakiœ smutny wyraz rezygnacji, tylko Wandzia, przytulona do matki, rzucała na Zenona wesołe, rozbawione spojrzenia. Rozmowa utykała, wlokła się ciężko, skaczšc ustawicznie z przedmiotu na przedmiot, nie mogšc się zaczepić o nic stałego. Leżała bowiem pomiędzy nimi tyloletnia rozłška, a łšczyły tylko dawne, zatarte nieco wspomnienia, których dotykano niejednokrotnie, lecz jakby z obawš. Oboje byli dla niego niezmiennie serdeczni, ale on wcišż trzymał się odpornie, zbywajšc krótkimi, chłodnymi odpowiedziami. Czuł się tak daleki i obcy wszystkich spraw poruszanych i nawet ich samych, że znużony spojrzał na zegarek, ale jej oczy strzeliły takš niemš i rozpalonš proœbš, iż pozostał jeszcze, próbujšc zainteresować się nimi i pokryć nudę, jaka go ogarniała coraz uporczywiej.Naraz Henryk ze szlacheckš otwartoœciš zapytał: – Powiedz nam szczersze, dlaczego wyjechałeœ z kraju? Był na to przygotowany, bo odparł z uœmiechem: – Miałem już dosyć Polski, chciałem się poczuć Europejczykiem! – U nas mówiono o tym inaczej, zupełnie inaczej... Rozdrażnił się jego głupim, domyœlnikowymuœmiechem. – Jakże mówiono?? To może być ciekawe. –Przede wszystkim podejrzewano cię o nieszczęœliwš miłoœć! Wielu znowu dowodziło, że wypędził cię z kraju jakiœ pojedynek amerykański. Ale byli i tacy, którzy przypuszczali bardziej skandaliczne powody... – Morderstwo lub kradzież!! Poznaję w tymlotnoœć moich kochanych kolegów literackich. –Coœ w tym rodzaju, głównie jednak mówiono o samobójstwie z powodu zawodu w miłoœci. –Najgłupszy powód, ale za to romantyczny.U nas bardzo chętnie tłumaczš sobie podobne sprawy miłoœciš lub łajdactwem. – Bo tak przeważnie bywa. –Bywa, nie przeczę, ale bywa i wiele innychprzyczyn. Mogš być powody tysišc razy głębsze i ważniejsze. Ada odwróciła się nieco, rumieniec krwawšłunš oblał jej twarz. –Ludzie wolš sobie tłumaczyć tym, co najłatwiej rozumiejš. –Słusznie. Gdybym był powiedział: wyjeżdżam, bo mi się znudziło życie międzywami, nikt by mi nie uwierzył. Za proste. –I miałby rację! – A jeœlibym cię upewniał, że tylko taki powód był mojego wyjazdu? – Uwierzyłbym, oczywiœcie, musiałbym uwierzyć, ale... – Cóż znaczy powód wobec samego faktu??– odezwała się Ada. –Fakt był ważny, nie przeczę, ale tylko dlamnie jednego! –rzucił niechętnie, lecz widzšc jej twarz nagle schmurzonš zaczšł żartobliwie: –Musicie mi kiedyœ opowiedziećwszystkie plotki, jakie kršżyły po moim zniknięciu! No, i jak mnie tam żałowano? Smutek musiał być powszechny, nieutulony żal i głęboka żałoba! – Żartujesz, a corocznie twoi wielbiciele zamawiajš żałobne nabożeństwo za twojš duszę. –Aż tak, to pewnie moi wydawcy w obawie,abym nie ożył i nie upomniał się o swoje prawa, chcš mi zapewnić niebo. – Nie umiał pan dawnej żartować ze wszystkiego.... – Człowiek się wcišż uczy czegoœ nowego, wcišż... Podniosła się i zaczęła chodzić po pokoju wyzierajšc co chwila przez okno. Nie mógł oderwać od niej oczów. Była wyniosła, piękna i dumna jak niegdyœ. Niekiedy zbiegały się ich oczy i rozlatywały niby spłoszone ptaki. Czasem stawała pod oknem, cudowne jej brwi napinały się jak węże gniewne, a usta, dziwnie wygięte w kštach, nabrzmiałe purpurš, zacinały się jakoœ żałoœliwie. Zdawała się nie słyszeć rozmowy, jakš wiedli, a tylko chwilami podnosiła na Zenona mšdre, badajšce oczy iwtedy jakimœ głębokim westchnieniem podnosiły się jej piersi. Pozostał u nich na obiedzie, gdyż po przełamaniu pierwszych lodów nastrój stawał się coraz swobodniejszy i milszy. Ożywili się wszyscy i obiad przechodził bardzo wesoło. Miał jej twarz przed sobš, puszyste, czarne włosy ocieniały jš niby chmurš, spod której błyskały ogromne, przepaœciste oczy, a niski, przecudowny głos budził w nim całe pokłady wspomnieńwskrzeszajšc przeszłoœć z niesłychanš mocš. –Chwilami mam wrażenie, jakbym siedział uwas na wsi... przed laty. Nawet ten garson podobny jest do Walentego... –Wrócisz i wszystko znowu będzie po dawnemu! U nas w domu nic się nie zmieniło. Nie poznasz, żeœ tak długo nie był. – Nie wróciłbym już do dawnego!! – Nie lubi pan przeszłoœci.... – uœmiechnęłasię melancholijnie. – Bo nie miałem nigdy ani jednej chwili, do której pragnšłbym powrócić. – Ani jedynej chwili?? – zapytała prędko. – Jeœli nawet i była, to zalało jš całe morze goryczy. Rozdrażnił się nagle, gorycz osiadła mu na ustach i zaostrzyła spojrzenie, a stary żal tak zaszarpał sercem, że skoro tylko wstali od stołu, chciał natychmiast odejœć. – Mamy lożę na operę i pragnęliœmy ten wieczór spędzić razem z panem! Czyż pan może nam odmówić? Znowu ten dziwnie słodki, przejmujšcy głos, znowu te oczy nakazujšce w proœbie iten obezwładniajšcy uœmiech, nie, nie potrafił się wymówić i pojechał z nimi do teatru. Widowisko było już rozpoczęte. Siedział w przyćmionej głębi loży, patrzšc tylko na niš chłodnymi, badajšcymi oczami, na jej cudownš głowę o suchym, orlim profilu. Miała twarz muzy i zarazem grzechu. W półmroku i tak blisko, tak kuszšco blisko, krwawiły się jej usta, te niepokojšce, jakby wiecznie spragnione usta. Patrzył na niš niby na dzieło sztuki, sycił oczy jego pięknem, radował się najczystszš radoœciš artysty i dlatego z pewnym niepokojem zauważył, iż nieco przytyła i jej wspaniały biust nabiera pełnoœci gron dojrzewajšcych. Zdawała sięnie widzieć przedstawienia ni jego oczów, gdyż spojrzenia jej niosły się gdzieœ błędnie, daleko, jakby do wspomnień minionych leciały. –Czy pamięta? Czy zawsze z tš samš obojętnoœciš pozwala się uwielbiać? Czy i innym w nagrodę rzucała okruch łaski królewskiej? Czy zawsze tak samo zimna i obojętna? –rozmyœlał. Na scenie œpiewano Romea i Julię . Teatr był przepełniony. W lożach bieliły sięobnażone ramiona, połyskiwały rozgoršczkowane oczy, skrzyły się brylanty i ustawicznie szemrały wachlarze.Zapach perfum i kwiatów przesycał powietrze. Na sali panował mrok, tylko na jasnej scenie udani kochankowie œpiewali udawanš miłoœć. Słodkie kantyleny sšczyły jad podrażnień budzšc szalone tęsknoty pocałunków i dreszcze namiętnych pragnień. Żšdza œpiewała bezwstydnš i nigdy nie nasyconš pieœń rozkoszy. A w jakiejœ chwili, gdy kochankowie na scenie rzucali się sobie w objęcia, Ada upuœciła wachlarz i kiedy go podawał, szepnęła ledwie dosłyszalnie: – Pamiętasz!! Właœnie był wskrzeszał wspomnienia tej jedynej i nigdy niepojętej chwili, więc na jej słowo zadrżał i spojrzał zdumiony. Siedziała spokojna, zimna, jakby z marmuru wykuta. Jakże teraz pamiętał tamten wieczór grozyi szału! Był u nich na wsi. Wiosenna burza szalała na œwiecie, niekiedydeszcz lał strumieniami, niekiedy wicher łomotał o œciany, park jęczał, biły piorunyi migotały błyskawice. Całe towarzystwo grało w karty w przyległym pokoju, a on w wielkiej, mrocznej sali grał na fisharmonii Bacha; grał dla niej, jak zawsze, i jak zawsze œpiewał o swojej beznadziejnej miłoœci. Przyszła, przycišgnięta dŸwiękami, i snuła się po sali niby biała, cicha błyskawica. Noc stawała się coraz straszniejsza i grzmoty huczały złowrogo, jakby się waliłcały œwiat. Patrzyła w burzę i oœlepiajšce migoty bez trwogi, jednako spokojna, wyniosła, milczšca i tak martwo obojętna, że jak zawsze pomarły mu na ustach słowa wyznań, a duszę zalały łzy beznadziejnej rozpaczy. Tego wieczora nie zamienili ze sobš ani słowa. Został u nich na noc, gdyż z powodu szalejšcej burzy niepodobna było wracać do domu. I kiedy się znalazł w swoim pokoju i zgasiwszy œwiecę zaczšł rozmyœlać, że trzeba iœć precz z tego domu, iœć zaraz i na zawsze... Otworzyły się drzwi... Ktoœ wszedł bosymi nogami... i nim się zdołał unieœć i zapytać, ktoœ padł mu na piersi... ktoœ go objšł... czyjeœ usta pożerały go chciwymi, głodnymi pocałunkami... czyjœ głos zduszony... głos objawienia... głos upojeń i szału... Nie mógł teraz myœleć o tym spokojnie, zerwał się bezwiednie z miejsca, brakowało mu tchu i jakieœ szalone pragnienie rozprężyło mu ramiona... Na szczęœcie, akt się skończył, kurtyna zapadła i grzmišce brawa oprzytomniły go natychmiast. Wyszli oboje na foyer, gdyż Henryk wolał pozostać w loży. – Wiem, o czym pan myœlał! – zaczęła nie parzšc na niego. – Mógłżebym myœleć o czym innym?? Przenikliwy, nieodgadniony uœmiech przewiał po jej ustach. –Gdyby nie to spotkanie, byłbym zapomniał – szepnšł jakby z wyrzutem. –Byłbym zapomniał na zawsze. Fala ludzi rozdzieliła ich na chwilę. –Musimy się jutro spotkać. Przyjdę do British Museum o jedenastej. Będzie pan na mnie czekał! – Rozkazuje pani, więc będę. – Ależ ja proszę, ja proszę – powtórzyła ztkliwoœciš. – Długo będziecie w Londynie?? – spytał już spokojniej. – To zależy od tego, co mi pan jutro powie wila w ch dni parę, 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŕä@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żVP cWŕ dcXDycY˝*cZË8Š3[U?#– zajrzała mu w twarz lękliwie, wyczekujšco. –Ja mam decydować! Nigdy nie chciała mnie pani nawet słuchać, a teraz... Jakšż nowš krzywdę szykuje pani dla mnie? – uœmiechnšł się z bolesnym szyderstwem. Przybladła, oczy się jej zatrzepotały, jęknęła prawie. – Nienawidzi mnie pan!! – Tylko się bronię, bo zbyt dobrze jeszcze pamiętam dawnš. – A więc do jutra. Wszystko panu powiem i wyjawię... – Dziesięć lat na to czekałem – szepnšł wracajšc do loży. Nowy akt się rozpoczynał; na scenie działysię przeróżne rzeczy, ale on nie spostrzegał niczego, nawet jej płomiennych spojrzeń, jakimi go ogarniała.Siedział skulony, przeżuwajšc te dawne krzywdy; pasł się mękš przypomnień tamtych czasów i tamtej niepojętej nocy... Przyszła i oddała mu się sama. Jakšż strasznš zgryzotš były brzemienne te chwile szału! –I dlaczego? Dlaczego? Dlaczego? Ach, prawda, jutro się nareszcie dowie wszystkiego... Ale któż mu i czym zapłaci mękę lat całych, kto? Czy ta piękna, marmurowa pani, której nie kochał i nie pożšdał? O tamtej przecież marzył, o tamtej, umarłejipogrzebanej w sercu na wieki! Nie wskrzeœnie, co się już w proch rozsypało! Jakże pamiętał w tej chwili ten œwit, gdy go opuszczała i na wszystkie jego zaklęcia i pytania nie wyrzekła ani jednego słowa. Odeszła jak sen, że chociaż wkrótce dzień zajrzał mu w oczy, słońce zaœwieciło, zaœpiewały ptaki, a jemu się wcišż zdawało, że to wszystko było marzeniem. A w radoœci, jaka go chwilami przejmowała, było tyle niepokojów i lęku, iniewiary we własne szczęœcie, że z odurzeniem oczekiwał œniadania. Nie przyszła do stołu. On tylko jeden rozumiał, dlaczego nie przyszła, i miał ochotę ogarnšć cały œwiatramionami bezbrzeżnego szczęœcia. Rozwód i życie z ukochanš! Wszystko mu się rozwišzywało jasno, prosto i szczerze. Niebyłby w stanie oszukiwać nikogo, czuł wzgardę do uwodzicieli. Upił się marzeniami przyszłoœci, czekał naniš z niewypowiedzianym utęsknieniem. Ale nie pokazała się nikomu przez całe dwadni. Henryk opowiadał, że chora i leży w łóżku.Nie mógł już dłużej czekać i napisał list, w którym zamknšł wszystkš miłoœć i wszystkš wiarę, i wszystkš nadzieję w ich wspólnš przyszłoœć. Zwróciła mu nie rozpieczętowany! I trzeciego dnia, kiedy się ukazała, była jak zawsze zimna, obojętna i prawie wzgardliwa. Obłškał się w boleœci i nie mogšc zrozumieć, co się z niš stało, i doprowadzony do rozpaczy, zażšdał kategorycznych wyjaœnień, odeszła wtedy bez słowa. Zaczšł przypuszczać, iż stała się jakaœ straszna omyłka. Ale w jakiejœ litosnej chwili powiedziała mu otwarcie: – Proszę się nie pytać. Wszystko musi być po dawnemu, kiedyœ panu wyjaœnię. A że nie potrafił żyć po dawnemu, łudzšc się jakšœ mglistš nadziejš, że upływały tygodnie, a ona wcišż była jednako zimna, nieprzystępna i daleka, więc rozpaczliwym wysiłkiem pozrywał wszystkie więzy łšczšce go z krajem i uciekł we œwiat, stworzył sobie nowe życie i prawie zapomniał. A teraz, po tylu latach, to widmo przeszłoœci staje przed nim. –I czegóż ona chce ode mnie? –dumał posępnie, wgłębiajšc się z niepokojem w jej dumne, królewskie oczy. – Nie dam się w dawne jarzmo, nie dam! – buntował się coraz zapalczywiej. Po wyjœciu z teatru Henryk bardzo serdecznie przypominał, że musi z nimi spędzać cały czas. – Ja już prosiłam pana Zenona na jutro do British Museum. – Przyjdę, o ile mnie narzeczona nie wezwie na służbę... Adzie zamigotały oczy, ale powiedziała swobodnie: – O tak, narzeczona ma pierwszeństwo, nawet przed nami... Henryk z ciekawoœciš jšł się o niš rozpytywać. –Jutro opowiem szczegółowiej! Musicie jš poznać. Dobrze się nawet złożyło, że poznakogoœ z moich! Do widzenia! Z tym się rozstali. Zenon wracał znerwowany i zły na siebie, na nich i na cały œwiat, postanawiajšc najsolenniej nie pójœć jutro do British Museum. –Bo i po co? Rozgrzebywać stare rany! Czegóż się dowiem? Że to się stało pod wpływem burzy i chwilowej słaboœci? –Dlaczego jednak tak ze mnš postšpiła? –buchnęło w nim równoczeœnie to stare, dręczšce pytanie, że się już nie mógł na nic stanowczego zdecydować. W domu zastał list Betsy, proszšcej, aby przyszedł do nich jak najprędzej dla zdecydowania sprawy ich wyjazdu na kontynent. List był pisany z takš głębokš tkliwoœciš, że pod jego wpływem zapomniałchwilowo o swoich udręczeniach, odpisujšc bardzo serdecznie i obszernie. Podniósł się właœnie, aby list zanieœć do portiera, gdy ktoœ zapukał do drzwi. –Proszę! –zdziwił się, gdyż cały hotel spałjuż od dawna. Malajczyk stanšł w progu, bełkocšc coœ bez zwišzku. – Co się stało?? Mówże wyraŸnie, nie rozumiem. – Niech pan idzie prędko.... już od zmroku siedzi... ja nie... Nie słuchajšc więcej poleciał na górę. W okršgłym pokoju, tam gdzie kiedyœ odbywała się scena biczowań, Joe siedział na œrodku podłogi z podwiniętymi nogami, skulony i zapatrzony przed siebie szklistymioczami. Kryształowa kula u sufitu mżyła bladym, zielonawym œwiatłem. –Joe! Joe! –ani drgnšł na głos przyjaciela,tylko bezprzytomny uœmiech zamigotał przez jego sine wargi, poruszył nimi bez dŸwięku i pochylił się nieco naprzód. Zenon poszedł oczami za kierunkiem jego spojrzenia i stanšł jak sparaliżowany. Naprzeciw pod œcianš siedział ktoœ tak zupełnie podobny do Joe, jakby jego zwierciadlane odbicie, tak samo skulony i patrzšcy przed siebie szklanymi oczami, z tym samym bezprzytomnym uœmiechem na posiniałych wargach. Zenon obejrzał się trwożnie po pokoju, Malajczyka już nie było, ale ci dwaj wcišż siedzieli, jakby zastygli w natężonym, martwym wpatrywaniu się w siebie samych.Pot mu orosił czoło i serce bić przestało. – Œnię czy co?? Co to znaczy? – myœlał przecierajšc oczy. Nie œnił jednak, a to, co miał przed sobš, było jakšœ zgoła niepojętš rzeczywistoœcišitrwało niezmiennie. Badał ich najszczegółowiej i z najgłębszš uwagš, niemogšc jednak rozeznać, który z nich jest tylko odbiciem drugiego, każdy bowiem był Joe, każdy był tym samym, identycznym, a w dwóch postaciach. –Więc to możebne! To prawda! – szeptał zbielałymi ustami, cofajšc się w głšb przypomnień tych wszystkich rzeczy, jakie był widział i słyszał, a z których zawsze żartował bioršc je za obłęd i blagę. A teraz zwalały się na niego chwile tak straszliwego zamętu, że niby o granity rozbijał się o tę niepojętš rzeczywistoœć, walczył z niš, szamotał się z własnym mózgiem, z własnš duszš szedł w krwawe zawody, żeby się tylko nie dać zepchnšć na dno szaleństwa. Bo czyż to podobna, aby fizyczna niemożliwoœć stawała się faktem? Aby człowiek mógł się rozdzielać na dwie tożsamoœci? Jakiœ cud spełnił się w jego oczach, cud, na który patrzył i sprawdzał całš swojš œwiadomoœciš. Przecież widział,a nie mógł tego pojšć, że w końcu zgroza nim zatrzęsła i rzuciła w proch ukorzeń przed jakšœ nieznanš potęgš. Jakby naraz przejrzał i zatopiwszy olœnione oczy w niezmierzonych dalach, chwiał się na krawędziach tajemnicy, a byłby może runšłw głšb nagłe rozwartš, gdyby nie to straszliwe gorzkie poczucie całej swojej ludzkiej nicoœci. –Boże mój! Boże! –westchnšł żałoœnie i modlitewna tkliwoœć przejęła mu wylęknione serce. Pierwszy raz w życiu zacišżyło nad nim Nieznane; pierwszy raz w życiu spojrzał w œlepe oczy nieznanej zagadki i padł struchlały w œwiętym przerażeniu, a z serca wyrwały się słowa jakiejœ zapomnianej modlitwy i popłynęły strugš uwielbień. Nie wiedział, przed kim otwiera duszę nabrzmiałš trwogš, do kogo œle te pomdlałe z żaru westchnienia, kogo wielbi ni przed czym się korzy, ale wiedział, że musi tak czynić całš swojš istotš i całš głębiš rozpłomienionego uczucia. A potem wyszedł i zapaliwszy wszystkie œwiatła w całym mieszkaniu, zaczšł spacerować po pokojach w stanie trudnym do pojęcia. Malajczyk klęczał w chińskim gabinecie przed złotym posšgiem Buddy żarliwie przesuwajšc ziarna różańca. Godziny wlokły się ciche, a tak zarazem nabrzmiałe niepokojem i trwogš, że każdy dŸwięk zegara odzywał się w sercu Zenonaprzeszywajšcym hukiem. Niekiedy deszcz zabrzęczał po szybach, a niekiedy szarpnęły się drzewa i pogięte, nagie gałęzie migotały za oknami widmowymi zarysami. Dosyć często zaglšdał do pokoju okršgłego,lecz zawsze zastawał to samo: siedzieli zapatrzeni w siebie w jednako znieruchomiałej pozycji. Jak dwa posšgi o żywych, a nieprzytomnych spojrzeniach majaczyli w tym zielonawym œwietle, niby pod wodš rozdrganš i mętnš. Zbliżał się do nich, przemawiał, dotykał ich ršk lodowatych, próbował unosić, ale byli jakby zroœnięci z podłogš, że mimo wysiłków nie potrafił ich nawet poruszyć zmiejsca. –Który z nich Joe? –myœlał z niezmiernš udrękš i nie mogšc tego rozstrzygnšć znowu spacerował po mieszkaniu. Czekał coraz niecierpliwiej na rozwišzanie tej oszałamiajšcej zagadki. Biła już szósta rano, gdy przecišgły jęk przedarł się z okršgłego pokoju. Rzucił się tam goršczkowo, Joe leżał omdlały na œrodku i był tylko sam jeden. Przenieœli go na łóżko,trzeŸwišc tak energicznie, że wkrótce otworzył oczy, rozejrzał się przenikliwie izupełnie przytomnie szepnšł: – Czy on jest jeszcze?? – coœ jakby trwoga zadrgała mu w głosie. – Nie ma nikogo. Jak się czujesz? –Jestem strasznie znużony, strasznie... strasznie... –powtarzał coraz wolniej i senniej. Zenon posiedział przy nim, dopóki na dobre nie zasnšł, i wrócił do swego mieszkania, i natychmiast położył się do łóżka. Ale o jedenastej już był w British Museum, pod kolumnadš. Czuł się dzisiaj dziwnie smutny i ociężały i mimo usiłowań nie potrafił na niczym skupić uwagi. Wszystkie myœli przeciekały przez niego jak woda przez sito, nawet wspomnienia nocy nie wywoływały żadnych żywszych uczuć, były również obojętne jak wszystko. Był jak ten dzień, znużony, mglisty i nudny. Wreszcie ukazała się Ada, piękna, strojna iczarujšca, że spoglšdano na niš z podziwem. Przywitali się w milczeniu; on bowiem nie miał nic do powiedzenia, zaœ ona tak wiele,że tylko jej oczy zaœpiewały hymn radoœci,a na usta buchnęły uœmiechy, jakby odblaski pożarów wewnętrznych. – Wyglšda pani nadzwyczajnie – szepnšł zdawkowo. –Bo jestem w tej chwili szczęœliwa! – przycisnęła się do niego ramieniem, czuł, jak się rozdygotała. – Mów do mnie! Jestem głodna twojego głosu, tyle lat czekałam –prosiła z tkliwoœciš. –Pozwól mi tę pierwszš chwilę uczcić w milczeniu –powiedział wyszukanie z jakimœ anemicznym uœmiechem na wargach. Weszli do egipskiej sali. Sfinksy, potężne sarkofagi, bogowie i posšgi œwiętych zwierzšt, złomy kolumn i prawieczne szczštki umarłego przed wiekami życia stały niezmiernš ciżbš w olbrzymiej i niecomrocznej galerii. Lœnięcia porfirów, przebladłe barwy malowideł, tajemnicze napisy i nieodgadnione uœmiechy bóstw zapatrzonych pustymi oczami w dal niepojętš rozsiewały dokoła posępnš i trwożnš cichoœć. Groza tajemnicy przemawiała milczeniem. Wiecznoœć taiła się w głuchym i obojętnym trwaniu. Ze Ÿrenic bóstw płynęło nieubłaganie i koniecznoœć, a ich kamienny spokój drażnił, niepokoił i przesycał duszęczłowieczš tragicznš trwogš... – Dlaczego wyjechałeœ z kraju?? – spytałanagłe. – Wypędziła mnie twoja obojętnoœć!! Nie pamiętasz? – Moja obojętnoœć!! – powtórzyła echowo. Zbudził się w nim stary, dręczšcy żal, aż się od niej odsunšł. – Przyszedłem prosić cię o wyjaœnienia. – Tylko po to?? – krzyk przerażenia zadrgał w jej głosie i oczach. –Miałem je wczoraj obiecane –usprawiedliwiał się bardzo zimno, bowiemwydała mu się wroga i postanowił się bronić. Usiedli pod olbrzymim złomem, pokrytym hieroglifami. –Tak, masz prawo żšdać... powiem ci wszystko... pytaj... –Jej głos się przełzawił i twarz omroczała bolesnym smutkiem. Nie zważajšc na to, zatopił w niej drapieżne, nielitoœciwe Ÿrenice. – Dlaczego wtedy.... tej nocy? ... – nie potrafił skończyć pytania. – To twoja córka!! – odpowiedziała nieulękle i szczerze. Odsunšł się gwałtownie i w najgłębszym zdumieniu, prawie z przestrachem, nie mogšc przez długš chwilę przemówić. – Wandzia.... moja córka... Wandzia... – Twoja. Masz wyjaœnienie... –To wyjaœnia jeden fakt, ale nie wszystko! Błšdzę w ciemnoœciach i nie mogę nic zrozumieć! Wandzia moja córka! Ale dlaczego póŸniej byłaœ taka obojętna? Dlaczego pozwoliłaœ na mojš mękę? Dlaczego zmusiłaœ mnie do ucieczki? Dlaczego? – rzucał pytania niby kamienie miażdżšce, a tak zapamiętale i mœciwe, aż spojrzała w niego błagalnie. –Powiem ci wszystko... szczerze, niczego nie ukrywajšc... Niech się stanie, co się mastać... Zbierałam odwagę na tę chwilę, a teraz, Boże, jakże mi ciężko! Ty nie masz pojęcia, jak może pragnšć dziecka kobieta samotna, taka panna mężatka, j akš ja byłam... A ty byłeœ moim ideałem człowieka, wiedziałam, że mnie kochasz, i czułam, że na każde moje skinienie... Ależ czyż mogłam powiedzieć, czego pragnę od ciebie? ... Z całš szczeroœciš mówię ci w tej chwili, że wtedy nie ciebie, nie twoich uniesień ni nawet własnego szczęœcia było mi potrzeba... Pragnęłam całš siłš nieprzepartego instynktu –macierzyństwa i nie mogłam się odważyć... Musiałam przezwyciężyć w sobie wszystkie wstydliwoœci kobiece, wkorzenione od wieków, całš mojš naturę... Całe miesišce trwała ta męka... Nie domyœlałeœ się nawet, co się we mnie dzieje... Czekałam jakiego cudu, a że cud nie nastawał... odważyłam się wreszcie tej nocy... Masz całš prawdę. Nie wstydzę się tego, bo jestem matkš... twojego dziecka... Umilkła rozpłomieniona jakimœ głębokim, œwiętym wrażeniem i była tak piękna i porywajšca w szczeroœci swoich wyznań! Obnażyła się przed nim do rdzenia swojej istoty i stanęła jak samo życie, wiecznie żšdne zapładniań i wiecznie zapładniajšce, jak słońce niepokalana, jak kwiat przeczysta i jak Ewa dumna œwiętoœciš swoich przeznaczeń... Ale Zenon tego nie odczuwał, gdyż wyssawszy z jej wyznań straszne upokorzenie, syknšł z tłumionš wœciekłoœciš: – A potem przestałem ci być potrzebny!! Pajęczyco! – Nie mów tak do mnie, to potworne! –A nie jestże jeszcze potworniejsze, coœ mi powiedziała? Więc nie miłoœć rzuciła cięw moje ramiona, nie szał jakiejœ œwiętej chwili uniesienia, lecz tylko dziki, rozrodczyinstynkt! Nie pożšdałem cię przecież jak samicy, nie, kochałem twojš duszę, twojš wzniosłoœć, twojš człowieczš dostojnoœć kochałem! A tyœ szukała we mnie tylko samca! Czemuż na mnie wypadł ten wybór! Byłem tylko użyty za narzędzie... to wproststraszne! Dławiła go bezsilna wœciekłoœć, upokorzenie i niewysłowiony żal. Ada słuchała mężnie, chociaż chwilami bladła jak trup, pochylajšc głowę coraz niżej. –I po coœ mi to wszystko powiedziała? – jęknšł. – Bo cię kocham!! – Czy znowu, aby... – bluznšł szyderczo. Już z trudem zniosła tę zniewagę, pochwyciła jego ręce i całujšc je z jakšœ żarliwš pobożnoœciš, zaszeptała łzawo: –Zlituj się nade mnš! Kochałam cię zawsze. Dopiero po twoim wyjeŸdzie zrozumiałam, co tracę. Dopiero przez te długie, długie lata samotnoœci zmierzyłam całš otchłań cierpienia! – zaczęła roztaczać taki przebolesny obraz męki, tęsknoty i daremnego oczekiwania, że dusza mu spokorniała i już ze współczuciem wsłuchiwał się w te echa przesišknięte łzami! Ale gdy potem jęła snuć przędzę przyszłoœci, schmurzył się nagle i wtršcił z rozmysłem: – A Henryk?? – Po cóż go mamy wspominać w tej chwili!! Obejrzał się zdziwiony, jakby to wyrzekł kto inny. – Przecież rozważamy tylko nasze sprawy!!– dodała z mocš. Uœmiechnšł się nie mogšc powstrzymać złoœliwoœci. – Prawda, mšż musi być zawsze okłamywany... – Nigdy go nie okłamywałam!! – dumnie podniosła głowę. – Nigdy?? ... A Wandzia... – pchnšł jakby sztyletem. –Byłam mu zawsze tylko siostrš i on wie, że to twoja córka! Sam tego pragnšł... zwierzył się z tym przede mnš otwarcie... – On wie i sam tego pragnšł.... – Czemuż się tak zdumiewasz?? – Bo to wprost nie do uwierzenia!! –Że przemógł własny egoizm dla mojego szczęœcia? Bo to nawet nie poœwięcenie, jakież? Ma za to we mnie wiernego do œmierci przyjaciela. –Nie mogę tego zrozumieć, nie potrafię. Pierwszy raz w życiu spotykam się z tak nieprawdopodobnš sytuacjš. Zaiste œwięty! – Tylko dobry i rozumny człowiek. arę, 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŕä@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż\P c]Ń ^ăAc€_$  c`B-|caž;š–I to mu wystarcza? –Musi! Wmyœl się tylko w jego położenie! Cóż by poczšł teraz beze mnie sam jeden, chory i zdany na łaskę służšcych. – Ale i twoje życie nie jest do pozazdroszczenia.... – Dlatego przyjechałam wzišć swój dział szczęœcia. Uœmiechnšł się bardzo smutnie i rzekł z cichym wyrzutem: – Gdybyœ była przeczytała mój list.... – Przeczuwałam, żeœ mi proponował: rozwód i małżeństwo! –I wróciłaœ mi go nie rozpieczętowany! ... – Bo nie mogłam zostać twojš żonš. – Pomimo wszystkiego, co zaszło! – Nawet pomimo Wandzi!! Nawet pomimo wszystkiego. – Prawda, przecież tobie chodziło tylko... – Kochałam cię i właœnie dlatego nie zostałabym nigdy twojš żonš, nigdy! Aż przystanšł zdziwiony naciskiem, z jakimto mówiła. –Nigdy, pragnęłam bowiem i pragnę, abyœ szedł swobodnie swojš górnš drogš. Orły muszš brać swój lot wysoko, ponad ziemiš,z dala od spraw codziennych. Żona dla prawdziwego artysty jest złem, niszczšcym demonem, jest jego wampirem. – Więc z rozmysłem skazałaœ mnie na cierpienia?? –Tak, ale poœwięciłam także swoje życie i z mojej to męki wyrosły ci orle skrzydła, z moich pragnień powstałeœ i z moich łez...– Któż ty jesteœ, kto? – przejęła go nagle jakaœ zabobonna trwoga. – Kocham cię!! – szepnęła ogarniajšc go cichymi oczami. Milczeli dosyć długo, przechodzšc niezliczone sale, zapełnione cudami wszystkich czasów i ludów. Ada miała na ustach jakby gorzkawy wyraz rezygnacji, aon przypatrywał się jej z coraz gorętszš i serdeczniejszš uwagš, aż w końcu powiedział smutnie: – Cóż ja ci mogę dzisiaj dać za takš miłoœć!! –Wrócisz do kraju, niczego więcej nie pragnę. Będę tym szczęœliwa, że cię wróciłam ojczyŸnie i literaturze, alboż to mało? – Czy ja potrafię żyć tam jak dawniej?? –Przecież umarło, co było dla ciebie złem,a nowe, twórcze życie czeka na ciebie z otwartymi ramionami. Twoje miejsce nie zajęte. Staniesz znowu na czele i poprowadzisz ludzi swoim wielkim, bohaterskim szlakiem! A tylko czasem przyjedziesz do swojej córki i do swojej siostrzanej kochanki! Nic więcej dla siebie nie żšdam, nic! –dodała ciszej i nieco smutnie. –Kuszenia œw. Antoniego, czarowne kuszenia! Majaki, do których nieraz wycišgałem ramiona. Ale czy potrafię się stšd oderwać! Tak wrosłem w tę glebę i tyle mnie z niš łšczy... –A przede wszystkim narzeczona! –dławiłojš to tak dawno, że się już nie poradziła wstrzymać. –Nie tylko! Mam ważniejsze przyczyny! – obejrzał się niespokojnie, jakby w obawie przed widmem Daisy! – Bywajš niekiedy przeszkody leżšce poza naszš indywidualnš wolš... –Wykradnę cię i uwiozę ze sobš! Stoczę walkę z tobš o ciebie. Przemogę wszystko, przekonasz się, zwalczę niemożliwoœci, a nie dam cię już nikomu i niczemu! –wybuchnęła z mocš. – Jeœliœ tylko nie zwišzany sercem lub honorem!! – dodała ciszej, smutniej i lękliwiej. –Nie, nie! –bronił się słabo, gdyż Betsy ufna i kochajšca zamigotała mu w pamięci niby krzak różany. –Wracaj do kraju z żonš, prędko jš spolszczymy! – wyrzekła odgadujšc jego tajonš troskę. – To nawet będzie lepiej dla nas wszystkich! –oczy się jej zaszkliły i ciężkie westchnienie rozrywało piersi, ale nie dojrzał tego ni odczuł, gdyż powiedział: – Myœlałem już i o tym!! Wyszli z muzeum i pojechali do domu. Obrzydliwa, żółtawa i zimna mgła już zalewała całe miasto jakby brudnš, wzburzonš wodš, spod której ledwie majaczyły poczerniałe zarysy domów i ludzi. Na węższych ulicach, pomimo południa, zapalano latarnie, a wiecznie nie ustajšcy krzyk miasta sšczył się wskróœ mgieł głuchym dygotem. Ada spod przymkniętych powiek obserwowała jego twarz zadumanš. Czuła, że był od niej gdzieœ bardzo daleko i to jš przepełniało bezgranicznym smutkiem. Przecież na wszystkš jej miłoœć nie odpowiedział ani jednym gorętszym słowem. Stłumiła jednak ból i rozpacz rozrywajšcš jej serce i spytała łagodnie, dotykajšc jego ręki: – O czym myœlisz?? – Trudno nawet okreœlić, o wszystkim i o niczym zarazem. Pogršżyła się znowu w bolesnym milczeniu. Dopiero przy rozstaniu ożywił się nagle i przemówił goršco: –Wskrzesiłaœ mi duszę! Przyjdę do was wieczorem, nie mógłbym się już obejœć bezciebie... Ucałuj Wandzię ode mnie! Otworzyłaœ przede mnš jakieœ nowe, nęcšce horyzonty! Boję się jeszcze mówić otym! Chwilami zdaje mi się, że to wszystko,co dzisiaj przeżyłem, to tylko moje marzenie o przeszłoœci! Może to tylko halucynacja! Nie wiem jeszcze! Nie wiem; błškam się jeszcze... – Kocham cię, to szczera prawda! 8 Nie mógł już odpowiedzieć, gdyż pozostał sam w przedsionku. Ada wchodziła na białe, marmurowe schody, pochwycił tylko jej ostatnie spojrzenia, co jak upajajšcy okwiat spłynęły na niego, nim utonšł w gwarze ulicy i mgłach. Był zgoršczkowany tym wszystkim, a ostatnie jej słowa nasypały mu w serce takiego żaru, że rozpłomieniał się przedziwnie szczęsnš radoœciš. –A wszystko razem jest nie do uwierzenia! –myœlał – jakby rozdział nie napisanego jeszcze romansu! Przeżyty, a zgoła nieprawdopodobny! – szeptał trzeŸwiejšc nieco na jakimœ zbiegu ulic, tak zatłoczonym wezbranš i spiętrzonš rzekš pojazdów, że zdało się niepodobieństwem przejœć na drugš stronę. Przeszedł jednak pod białš pałeczkš polismena, na której skinienie cały ten potok, straszliwie rwšcy,skamieniał w miejscu i rozstšpił się. –Jak samo życie! –snuł dalej, przystajšc tu i owdzie przed wystawami sklepów i nie wiedzšc, na co patrzy, tak był pełen rozpamiętywań i radosnego wzruszenia. Płynšł z tłumami machinalnie jak kawał drzewa porwany pršdem, nie myœlšc nawet,gdzie płynie i po co. –Jakież to dziwne! –zdumiewał się, dopieroteraz pojmujšc całš niezwykłoœć wszystkiego, co tak niedawno przeżył. Znalazł się w Hyde Parku i długo błšdził popustych drogach, zagubionych w bladym, przemglonym powietrzu. Dzień bowiem roztaczał się szary i posępny, wszystko dokoła tchnęło ciszš i smutnš martwotš, obumarłe drzewa dygotały bezsi lnie, wodylœniły zmatowanymi œlepotš oczami, a gdzieœ wysoko nad parkiem kołowały stadajakichœ ptaków i chwilami spływał wrzask kruków. Smutek tego posępnego dnia przesšczał mu się z wolna do serca, a jego siostrzyca, melancholia, jęła przysłaniać rozgorzałe oczy swoimi przegniłymi trupimi rękami. Owładnęło nim jakieœ niewytłumaczone zniechęcenie, przygasły żary i nuda zasypywała je szarym obłokiem bezwładu. Stawał się w sobie beznadziejnie smutny, że nawet te czarowne wizje, którymi jeszcze przed chwilš poił wyobraŸnię i przed którymi klękał w zachwyceniu, zaczynały się przeobrażać w zwykłš rzeczywistoœć, były czymœ przypadkowym icodziennym. Nawet ostatnie słowa Ady zdały mu się teraz jakimœ echem, przebrzmiałym od dawna i pustym. Z pewnym lękiem poczuł, jak te niedawne uniesienia i to przedziwne szczęœcie, zmartwychwstajšce wraz ze zjawieniem sięAdy, pełznš w nim na łachman i wyciekajš z duszy niby woda z pękniętego naczynia, pozostawiajšc tylko po sobie gryzšcy żal dowłasnej niemocy. –Cud trwał przez mgnienie, wskrzeszony, umiera œmierciš wiecznš! – rozmyœlał z gryzšcym smutkiem, bo w tej chwili poczułtę prawdę gorzkš serca, że Ady już nie kocha i Wandzia jest mu obca i również obojętna. Ale nie chciał się jeszcze przyznać do tego, bronił się przed samym sobš spychajšc to na chwilowe znużenie. Alenaraz tak mu się zrobiło przykro i wstyd własnego stanu, że usiłujšc więcej o tym nie myœleć œpiesznie pobiegł do domu. W jadalni nie zastał już nikogo, że zaraz poœniadaniu wyniósł się na kawę do reading-roomu. Mrs Tracy jak zwykle spacerowała po pokoju z kotem na ręku, a dwa białe jak œnieg chodziły za niš nieodstępnie. Mr Smithprzypiekał przed kominkiem pomarańczowš, suchš twarz, zaœ kilka pensjonatowych pań, otulonych w szale, obsiadło wielkš kanapę w rogu i szeptało półgłosem. –I znowu pada deszcz! – jęknęła mrs Tracy patrzšc w okna. –Jak codziennie! Straszny klimat, prawie zapomniałem, jak wyglšda słońce! Jeszcze parę tygodni takiej pogody a... –zamilkł, bo gdzieœ z głębi mieszkania przedarł się żałosny skowyt Bagh. – To bydlę doprowadza mnie już do rozpaczy!! – Bagh pana?? – zdziwiła się niezmiernie jedna z pań. – Prawie nie spałem całš noc, tak skomlała! –To dziwne, mam pokój tuż przy oranżerii, a nie słyszałam – szepnęła mrs Tracy spoglšdajšc na panie; jakieœ domyœlne, przytajone uœmiechy przewinęły się po wszystkich ustach. – Zazdroszczę pani wspaniałego snu, mnie budził każdy skowyt. – Ona tęskni za swojš paniš. –A może rozmawia z N i m – powiedział tajemniczo mr Smith strzepujšc poœpieszniepalcami. Znowu buchnšł krótki ryk Bagh i tak gdzieœ blisko, że koty, pogięte w pałški, ze zjeżonš sierœciš skoczyły w objęcia mrs Tracy, która stanęła bezradnie, wodzšc dokoła zalęknionymi oczami. –Czy pan nie wie, kiedy powraca miss Daisy? – przerwała wreszcie przykre milczenie, jakie zapanowało, wylękłe damy odetchnęły, a mr Smith uderzył z gniewem w głownię, aż iskry posypały się na pokój. –Nie wiem! –zdziwił się pytaniem, lecz mimo tego wszystkie spojrzenia skrzyżowały się jakoœ porozumiewawczo. –Mrs Bławatskaja dowiaduje się o niš kilkarazy dziennie, a ja nie umiem jej poinformować! – Muszš o tym wiedzieć przyjaciele miss Daisy!! – Myœlałam też, że pan mnie objaœni... – napierała. –Ja? Cóż za przypuszczenie! Znam miss Daisy mniej niŸli ktokolwiek w pensjonacie! – lecz spostrzegłszy w twarzach niedowierzanie i jakiœ nieprzyjemny wyraz ciekawoœci, żarliwiej, aniżeli tego pragnšł, przekonywał, jako nic nie wie o miss Daisy.– W takim razie wie tylko Bagh!! – mruknšłmr Smith poważnie. –Niepodobna się tylko od niej dowiedzieć! A szkoda! –wyrzekł ironicznie powstajšc do wyjœcia. – My nie możemy, ale pan, gdyby tylko chciał... Zaœmiał się, rozbawiony jego uroczystym głosem i twarzš. – Przyprowadzę jš, niechaj sama powie... Mr Smith rzucił się jak tygrys na drzwi, damy pozrywały się z krzykiem, a mrs Tracy, œmiertelnie pobladła, jęknęła mdlejšcym głosem. –Litoœci! Pomrzemy z przerażenia! – i żegnały się goršczkowo. –Więc istotnie państwo przypuszczali, że mogę sprowadzić Bagh? – pytał zmieszany ich przerażeniem, ale damy milczały nie mogšc się jeszcze uspokoić, tylko mr Smithwybełkotał proszšco: – Błagam o niewymawianie nawet jej imienia. – Czyżby się w niej inkarnował Bafomet?? ... Mr Smith aż się zatoczył na œcianę i błyskawicznie sięgnšwszy do kieszonki po sól, obsypywał się skwapliwie. Zenon stłumił w sobie œmiech i przeprosiwszy go za żart zmierzał do wyjœcia. – Mam wielkš proœbę do pana!! –wstrzymałgo piskliwy głos. Stanšł przy drzwiach, pokrywajšc uprzejmoœciš znudzenie, jakie go raptem ogarnęło. –W sobotę urzšdzamy w naszej loży wielkiezebranie – mówił z powagš mr Smith bioršc go za guzik. –Mrs Bławatskaja będzie składała relację o swojej podróży do Tybetu i stosunkach z Dalaj Lamš! Niesłychane wprost rzeczy! Przywiozła ze sobš jednego z tybetańskich braci, potężne medium. Po relacji, w œciœlejszym gronie, odbędzie się seans, zobaczy pan prawdziwecuda! Sama Bławatskaja pragnie pana poznać i prosi o przyjœcie na zebranie! Będšsami tylko inicjowani! Odmówiliœmy nawet Stetckowi, ale bardzo nam zależy, aby pan przyszedł, zobaczył i przekonał się o prawdzie naszej nauki... – Będzie mr Joe?? –Niestety, mr Joe opuœcił koło braci, zdradził nas dla miss Daisy i T a m t e g o. – Obejrzał się trwożnie, strzepujšc palcami. – Wiem, że był dla niej bardzo niechętnie usposobiony! Mr Smith zaszeptał mu tajemniczo do samego ucha: –A teraz jest jej zaprzedanym niewolnikiem. Zapewniali nas, że już wstšpiłdo Palladyńskiej Loży, w której ona ma byćpodobno Mistrzyniš Doskonałego Trójkšta. Ja zaœ wiem z pewnoœciš, że ona tam jest Barankiem Białej Mszy! Straszne, co? – Być może, ale dla tych, którzy rozumiejš,co to znaczy... – Poœwięcona samemu.... Oblubienica T a m te g o... – Musi mi pan kiedyœ objaœnić tę całš nomenklaturę tajemniczš. –Gotów jestem choćby zaraz, aby pan zrozumiał całš okropnoœć miss Daisy i całeniebezpieczeństwo, w jakim się znajduje mr Joe. –W tej chwili nie mam czasu, lecz poproszępana o to w sobotę po zebraniu! –uœcisnšł mu rękę i œpiesznie poszedł do mieszkania. Ale opowiadanie mr Smitha i jego trwożne szepty, i ten nastrój jaki panował w reading-roomie, poruszył w nim jakieœ zapomniane pokłady pamięci, nie mógł sobietylko przypomnieć nic wyraŸnego, gdyż postrzępione zarysy jakichœ scen, osób, dŸwięków i barw przepływały przez mózg z chyżoœciš błyskawic. –Loża Palladyńska! Baranek! Biała Msza! Bafomet! Co to wszystko znaczy naprawdę?Chciał się otrzšsnšć z niepokojšcego koszmaru. –Pamiętasz? –zdało mu się, że ktoœ mu szepnšł do ucha, aż rozglšdał się podejrzliwie po pustym mieszkaniu. Stał bezradnie, znowu zapatrzony w jakieœ nierozwite sploty przypomnień, wirujšce mu pod czaszkš huraganem obłędnych prawie majaczeń. –Czy to ja kiedyœ œniłem? A może o tym gdzieœ czytałem i teraz nie mogę sobie tegoprzypomnieć! – męczył się na próżno, usiłujšc skupić choćby na mgnienie skłębiony wir przypomnień. Naraz wszystko się w nim zawaliło przepadajšc różne teksty œwięte wołała rozogniona i nietem na szarš i smutnš jaœnię dnia, jakby spod fal wzburzonych, nie mogšc na razie pojšć, dlaczego stoi na œrodku pokoju? gdzie to miał iœć? i co robić? Trwało to jednak chwilę, gdyż zbudziła się w nim cała œwiadomoœć rzeczywistoœci, że odtšd rozpoczšł nowy okres zwykłego i normalnego życia. Wrócił do tej nieco monotonnej codziennoœci, patrzšc na niš jak dawniej obojętnie i z wysoka. Traktował bowiem życie z wyniosłš pobłażliwoœciš. Nawet towarzystwo, zbierajšce się przy pensjonatowym stole, nie raziło go już swoim spirytystycznym zacietrzewieniem i wiecznymi kłótniami. Spoglšdał na nich jak na zabawnych maniaków, przysłuchujšc sięich nieskończonym sporom z dyskretnš ironiš. A Daisy i wszystko, co miało z niš zwišzek, wydawało mu się teraz odległe i tak spłowiałe, jakby rzecz dawno przeczytana w jakiejœ fantastycznej ksišżce. A przecież tak niedawno wyjechała! I Joe stracił w jego oczach swoje dawne kontury, przestał go interesować i spotykajšc się z nim w Bartelet Court traktował go jakby dopiero co poznanego człowieka. Czuł się tak trzeŸwy, że spostrzegał tylko samš powierzchnię życia i jego najgrubsze zarysy, jakby stracił zdolnoœć głębszego pojmowania i odczuwania œwiata i ludzi. Nieobchodziło go nic prócz spraw najbardziej osobistych, drwił poza tym przy każdej sposobnoœci ze wszelkich idealniejszych porywów. Było to jakieœ niewytłumaczone stępienie wrażliwoœci, jakby zanik subtelniejszych uczuć i wyobrażeń. Ta dziwna przemiana zaznaczała się w nim takjaskrawo, że spostrzeżono jš nawet w Bartelet Court. Któregoœ bowiem dnia po œniadaniu miss Dolly wytoczyła na stół kwestię upadku etyki w masach ludowych, a przy tej sposobnoœci rzuciła się namiętnie na mężczyzn za ich rozpustę i egoizm! Mr Bartelet podbudzał jš z rozmysłem, bawišc się przy tym wybornie. Rozmowa stawała się coraz żywsza, gdyż imilczšcy zazwyczaj Joe jšł dowodzić, dosyć zresztš ostrożnie ze względu na ojca, że Ÿródła moralnego upadku leżš w kapitalistycznym ustroju, w zgniliŸnie warstw panujšcych i w ogólnym zmaterializowaniu ludzkoœci. A w końcu napadł na chrzeœcijaństwo jako na szerzyciela błędów i kłamstwa społecznego, przeciwstawiajšc mu czystš naukę Chrystusa, zawartš w Ewangeliach. Miss Ellen zawtórowała żarliwie i przytaczajšc różne teksty œwięte wołała rozogniona i nieulękła, że tylko Ewangelia może zbawić œwiat. Zenon cały czas rozmawiał z Betsy o swojej rodzinie, którš obiecał przywieŸć do nich w najbliższš sobotę na herbatę, ale podrażniony dowodzeniami Joe i płaczliwymgłosem miss Ellen, odezwał się apodyktycznie: –Nie Ewangelia rzšdzi ludzkoœciš, ale tylko kij, przemoc i strach! Kodeks grożšcy więzieniem lub szubienicš ma więcej moralnego wpływu na stado ludzkie niŸli wszystkie religie razem. I nie Mesjasza-Zbawcy potrzebuje i czeka dzisiejsza ludzkoœć, ale tylko Pana, który potrafi być dla niej nieubłaganym władcš i katem zarazem. Zdumieli się jego nielitoœciwymi poglšdami i ylko dobry i rozumny człowiek. arę, 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŕä@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żbPŽ ccţ Ź cdŞceť)ŕ cf›7Ě9zimnym sarkazmem, z jakim przemawiał, że rozmowa wnet się przerwała. Wszyscy się czuli dotknięci i zakłopotani, nie pojmujšc, co mu się stało. A Betsy była wprost rozżalona na niego, lecz przy pożegnaniu œcisnęła mu rękę goręcej niż zwykłe. – Więc w sobotę czekamy na państwa. – Przywiozę ich z pewnoœciš. Musi pani ich pokochać! Dziewczyna po krótkim wahaniu spytała nieœmiało: – Czy pani Ada jest bardzo piękna?? –Bardzo! Ale znam pewnš małš miss stokroć piękniejszš, milszš i kochańszš! Stokroć! – szeptał całujšc jš po rękach. Wyrwała się rozpromieniona i szczęœliwa, zapomniawszy wszelkich przykroœci. –Będziesz na tym œwięcie zbratania się narodów? –odezwał się Joe, kiedy wyszli przed dom. – Z radoœciš poznam twojš rodzinę!! – powiedział serdecznie. Pocišg już ich niósł ponad miastem, zatopionym w brudnych kłębach dymów i mgieł, gdy Joe znowu się odezwał: – Mówiłeœ dzisiaj, jakby ci kto przemienił duszę. Zenon rozeœmiał się sucho i drwišco. –WytrzeŸwiałem! Czuję się zdrowy, œpię wybornie, mam apetyt, pracuję doskonale i nie trapię się niczym, oto tajemnica mojegostanu. Wiesz, do tego stopnia czuję się dobrze, że nareszcie zdecydowałem się na opuszczenie naszego pensjonatu! –Już o tym słyszałem. Podobno mrs Tracy wydelegowała mr Smitha, aby cię prosił o pozostanie. – Zabawny człowiek!! Ani się spodziewasz, co mi powiedział o tobie! – Chyba się skarżył na moje wystšpienie z loży!! –Było i o tym, ale powiedział mi z głębokim ubolewaniem i trwogš, że zostałeœ czcicielem miss Daisy i oboje służycie Bafometowi! Aha, i że wstšpiłeœ do jakiejœ Palladyńskiej Loży! Nieprawda, daję ci na to słowo honoru! – zawołał gwałtownie. –Ja miałbym iœć z nimi? Ja w służbie Bafometa i tego piekielnego Wampira? Co za ohydny pomysł! – wzdrygnšł się jakby z obrzydzenia czy trwogi. –Przepraszam cię za mimowolnš przykroœć!Mówił mi o tym bez żadnych zastrzeżeń, więc ci powtarzam otwarcie. –Lubieżny kretyn może mieć tylko takie asocjacje nikczemne. – Co to jest ta Palladyńska Loża? –Œwištynia poœwięcona kultowi szatana! Tamsię zbierajš jego wierni, tam miss Daisy prawdopodobnie jest jego kapłankš! – Jest Mistrzyniš Doskonałego Trójkšta!! Tak mówił mr Smith. –Jeżeli nie samym Barankiem – dodał Joe półgłosem rozglšdajšc się podejrzliwie w tłumach wychodzšcych wraz z nimi ze stacji. – Gdzie jest ta loża?? – Podobno w okolicach Londynu w jakimœ starym koœciele. –Przecież ja tam byłem! – zawołał przypominajšc sobie na jakieœ mgnienie fantastycznš scenę w podziemiach. –Byłeœ tam? Widziałeœ? –pytał Joe w najgłębszym zdumieniu, odcišgajšc go z tłumów pod jakšœ wystawę i wpił się w niego oczami. –Tak, ale wiesz, nic już nie pamiętam... Coœmi się musiało zdawać, a teraz, w tej chwili... dalibóg nic nie pamiętam... –Przypomnij sobie! Podziemia koœcioła... stare grobowce... noc... jakiœ wspaniały ceremoniał... Bafomet... Daisy... – poddawałz naciskiem. –Niestety, nie mogę... Coœ mi błysnęło przez mózg i przepadło niby kamień w oceanie, doszczętnie przepadło... Zaczekaj no... Podziemia? Zaraz... nie, nie, przyszła mi na pamięć piwnica klubu ekscentryków! Głupstwo! Jakiœ chwilowy koszmar! O czym to mówiliœmy? – O Loży Palladyńskiej, Bafomecie i Daisy... –Czyli razem tak jakby o niczym! –szepnšł ironicznie i pojechał do Henryka, i jak codziennie rozmawiał ze wszystkimi, cierpliwie słuchał wyrzekań chorego, zabawiał się z Wandziš, która się szalenie do niego przywišzała, i jak codziennie pojechał z Adš pokazywać jej osobliwoœci miasta i okolic. Jakby jakaœ niema umowa stanęła pomiędzy nimi, że nigdy nie poruszali przeszłoœci. Dotrzymywali jej sobie œwięcie. Nigdy też ani jednym słowemnie zdradziła Ada, co się w jej sercu dzieje, jakie burze niš miotajš i jakie szarpiš rozpacze, nie domyœlał się nawet tego widzšc zawsze jej twarz pogodnš i wierne przyjaŸniš spojrzenia. Zdobywała go jednak z całš œwiadomoœciš celów ostatecznych cierpliwoœciš, że ani spostrzegł, jak bardzo się od niej uzależnił. Omotała go bowiem takš czujnš przyjaŸniš, niby serdecznym oplotem kochajšcych ramion, z których nie próbował się nawet wyrwać. A jednak jej nie kochał, zaczšł jš tylko wielbić, jakby przecudowny poemat życia, jak wielkie dzieło sztuki, przed którym mógł kontemplować w radosnej ciszy estetyczne wzruszenia własnej duszy. Stała się bowiem spowiednikiem jego marzeń i pomysłów literackich. Nieraz długie godziny spędzali w muzeach, zatopieni w artystycznych rozważaniach. Rozsnuwał przed niš nieskończone pomysły przyszłych prac, bo spostrzegł, iż opowiadajšc widzi je lepiej i realniej, a jej mšdre i dyskretne uwagi tak je uzupełniajš, że nawet jeszcze mgławicoweprojekty krzepnš w kształt doskonały, nabierajš życia i prawie się stajš... A przy tym wszystkim Ada wsšczała w niego ideę powrotu do kraju niespostrzeżenie, a z takim uporem, że już sam zaczšł tego pragnšć. Zrobili nawet projekt edycji jego pism po polsku w jej tłumaczeniu. Była niestrudzona w tej cichejwalce z nim o niego i coraz pewniejsza zwycięstwa. Z niepokojem jednak przyjęła wiadomoœć o ułożonej już wizycie w Bartelet Court. – Jestem ciekawa tego domu!! – odpowiedziała chłodno. – A Betsy ciebie. Pytała mnie, czy jesteœ piękna? Królewskie oczy Ady spoczęły na nim, niespokojnie rozchwiane. – Powiedziałem najszczerszš prawdę!! –Na cóż mi ta uroda! –szepnęła odwracajšc twarz pobladłš i oczy przymglone żałoœciš. Nie spostrzegł tego, jak nie domyœlał się wielu rzeczy w tym przytępieniu wszystkichwładz, w jakim się znajdował od pewnego czasu. – Jestem pewien, że polubisz Betsy – odezwał się po chwili. – Bardzo tego pragnę. Nie zastanowił go nawet jej głos dziwnie oschły. – A musisz mi szczerze powiedzieć, jak ci się wyda! Obiecała solennie, zwracajšc rozmowę na inne przedmioty. I na tym się skończyło, ni tego dnia, ni następnych już więcej nie poruszali tej kwestii, zajęci jedynce planami wielkiego misterium o Chrystusie, jakie zamierzał napisać. A tak był porwany tš ideš, że na wszystko, co się działo dokoła, spoglšdał jakby na kinematograficzne, bezsensowne majaczenia. – Wiesz, czuję się jakby brzemienny! – powiedział któregoœ dnia do Ady na przywitanie. – Ze dwieœcie osób mam w sobie, które proszš się na œwiat! Nie masz pojęcia, jak mi czasa- mi straszno w tej ciżbie. Dzisiaj nad ranem oblegli mnie chłopi... Chcš iœć na Rzym... Ada rozumiejšc ten język spytała rozciekawiona: –I puœcisz ich? –Muszę! Niech zdruzgocš tę podłš dzisiejszoœć! On ich poprowadzi zdobywać œwiat i utrwalać swoje królestwo niebieskie! Decydujšca walka stoczy się w zamku Anioła w Rzymie, oblegnš tam wszystkich królów i panów ziemi! Straszna walka o panowanie nad œwiatem i nad życiem, walka o jutro... –I zwyciężš? Muszš przecież zwyciężyć! – szeptała goršco. –Niestety, musi zwyciężyć najpierwotniejszy instynkt życia... Straszniemi żal Chrystusa i moich chłopów, ale nie ma już dla nich miejsca na œwiecie, jest tylko miejsce na handle i fabryki. Mówił z takim głębokim żalem, aż jej oczy napełniły się łzami serdecznego współczucia. –I już nic nie może ich ocalić, zginš, bo na œwiecie jest tylko miejsce na handle i fabryki. Człowiek współczesny wyrobił sobie niewzruszony ideał: używać! Nie rozumie poza tym nic i niczego więcej nie potrzebuje. Dlatego Chrystus musi przegraćostatniš walkę. Odstšpiš go wszyscy i zdradzš najwierniejsi! Jestem nawet pewien, że go znowu ukrzyżujš na wszystkich rozstajach i we wszystkich mózgach, a imię jego podadzš na hańbę i poœmiewisko! Ludzkoœć pragnie tylko płodzić, żreć i zdychać! A Chrystus im przeszkadza w radosnym pogršżaniu się w bydlęctwie! Wskazuje jakieœ inne jeszcze cele, przeszkadza w używaniu i błška się jak wyrzut spodlonego sumienia! Więc preczz nim! Precz z wszelkim zagadnieniem, wytršcajšcym z równowagi! Nie jestem chrzeœcijaninem, ale kocham tę cudnš postać Nazarejczyka, kocham go jako przesmutny krzyk duszy płynšcy wskróœ czasów i ludów. Biedny marzyciel, œwięta wizja serc tęsknišcych do nieœmiertelnoœci! I prawdę rzekł uczniom swoim: „Królestwomoje nie z tego œwiata ”. –Zaiste, nie byłoani jednej chwili, w której by panował na ziemi. Wyznawały go usta i Koœcioły, a serca człowiecze zapierały się go w każdej chwili żywota! Chwałę jego głosiły Koœcioły, a on już leżał martwy, zabit zdradš i zaprzaństwem! Nie jego to wina, to Paweł z Tarsu, chciwy panowania Żydowin, zbezczeœcił jego marzenia i ze snu o szczęœliwoœci człowieczej uczynił zimny racjonalistyczny system państwowy! W plugawych jego rękach mistyczny kwiat marzenia przerodził się w berła i pastorały, którymi zapędził trzodę ludzkš do lochów bez wyjœcia. Opętał jš strachem i zapanował nad niš przemocš. Chrzeœcijaństwo zatriumfowało, ale Chrystusa nigdy w nim nie było, nigdy! – Straszne jest życie!! – szepnęła, przejęta łzawym wzruszeniem. –Tylko ludzie sš straszni! Życie jest jedynym dobrem, a myœmy sami zrobili z niego kaŸń dla siebie i ohydę! I w tym leży wieczna tragedia! Rozeszli się smutni, lecz jeszcze silniej zwišzani wspólnotš odczuwań. Ale w sobotę, gdy wracali z Bartelet Court, Zenonzapytał: – Pamięta pani obietnicę?? Spojrzała pytajšco nie mogšc sobie przypomnieć. – Obiecała mi pani powiedzieć, jakie wrażenie zrobiła miss Betsy! – Czarujšca panna!! – zawołała bez wahania, lecz z takim akcentem, że Henryk poruszył się niespokojnie. –Była dzisiaj nieszczególnie usposobiona! –tłumaczył przypomniajšc sobie jej nieœmiałoœć i jakieœ trwożne zaciekawienie,z jakim wcišż przyglšdała się Adzie i jemu. – Oryginalny dom, jakby żywcem wyjęci z angielskiego romansu. – A zwłaszcza ciotki!! Miss Ellen dała mi całš pakę broszur... –O przeznaczeniu kobiety! Umiem na pamięć te staropanieńskie brednie! Ona należy do etycznej sekty ewangelistek. –Mnie zaœ opowiadał mr Joe takie nadzwyczajnoœci ze swoich wypraw do Birmy, że wydały mi się nieco fantastyczne... –Z pewnoœciš nie fantazjował! Cały ten dom to wysoka klasa ludzi pod każdym względem. –Ale przyjęli nas bardzo po angielsku! Można było dostać kataru w tej wyniosło-chłodnej atmosferze... –Wolisz nasze zwyczaje, gdzie to na wstępie buzi z dubeltówki, przy kolacji kochajmy się, nad ranem już bruderschaft,a na drugi dzień jeden drugiego bardzo starannie nie poznaje. –A nawet, jest mi to bowiem milsze niŸli takie nudne cermonialnoœci! –upierał się, zirytowany jego wzgardliwym tonem. Ada załagodziła sprzeczkę i poszli do GreenParku, albowiem dzień był wyjštkowo pogodny, ciepły i suchy. Po drogach snuły się tłumy i tłumy zalegały niezmierzone trawniki. Pierwszy zmierzch już opadał niebieskawymi mgłami, krzyk miasta wrzałw powietrzu i œwiatła jęły wykwitać w szarych groblach domów. Stanęli przed gromadkš dziewczyn w białych swetrach i beretach, zajadle grajšcych w piłkę nożnš,gdy naraz Wandzia zaszeptała trwożnie: – Mamusiu!! Ta pani znowu na mnie patrzy! Ada osłoniła sobš dziewczynkę szukajšc zarazem tej złowrogiej damy, stała o parękroków, cała w czerni jak zwykle, włosy miała miedziane, twarz dziwnie bladš, krwawe usta i szafirowe, okrutne oczy. – Panie Zenonie!! –chciała mu zwrócić na niš uwagę. Zenon jednak nie dosłyszał, jakby zahipnotyzowany niespodziewanym zjawieniem się Daisy, uœmiechnęła się do niego i przepadła w tłumach, że na próżno rozglšdał się dokoła. – Widzi pan tę rudš damę.... o tam, przy klombie... Spojrzał niechętnie we wskazanym kierunku. –Już gdzieœ zniknęła! Spotkałam jš dzisiaj po raz trzeci, tak natarczywie przyglšdała się Wandzi, aż to zwróciło mojš uwagę. Nadzwyczajnie piękna, ma tyl ko w sobie coœ straszliwego... – Demon i zarazem Madonna!! – szepnšł mimo woli. – Może jš pan zna?? – Zauważyłem tylko w przelocie i porównanie samo się nasunęło. Pragnęła rozmawiać o tej dziwnej nieznajomej, ale wymówił się jakšœ nagle przypomnianš sprawš i pojechał do domu. Nie zawiódł się w obliczeniach, gdyż dopędził Daisy jeszcze w przedsionku. –Byłem pewien, że to pani! –zaczšł radoœnie i zmrożony niedbałym uœciskiem jej dłoni, wstępował na schody w milczeniu. Nie œmiał się odezwać ni zbliżyć,tak mu przegradzały drogę jej wyniosłe, aprzeszywajšce spojrzenia. Przyglšdała mu się niepokojšco, aż te migotliwe, fascynujšce błyski przesyciły go niewytłumaczonym pomieszaniem. – Dawno pani przyjechała?? – Odważył się wreszcie na zapytanie. Jej wargi poruszyły się leniwym ruchem węży i jakiœ szept wionšł mu w twarz. Nie zrozumiał słów, ale przenikał go czar nieuchwytny samego dŸwięku. Odprowadził jš do drzwi mieszkania i chciał odejœć. – Będzie pan dzisiaj na seansie Bławatskiej?? – Wprawdzie obiecałem, ale, ale... – Ale pan przyjdzie, proszę o to! – szepnęła nakazujšco przy rozstaniu. Naturalnie przyobiecał i znalazłszy się w mieszkaniu, zupełnie machinalnie zapalił œwiatła, usiadł przy biurku i zastygł nad rozpoczętš scenš z misterium. Przeżywał bowiem to niespodziane spotkanie z Daisy i każdy szczegół z osobna, każde jej spojrzenie i słowo każde wskrzeszał w sobie i rozpatrywał z głębokš uwagš. I wydało mu się to wszystko tak niepojęcie dziwne, że jeszcze wrzaskliwsza fala niepokojów zatopiła mu serce wytršcajšc zresztek równowagi... Spróbował się wyrwać z błędnego koła wspominań, lecz czar z nich promieniujšcy oplatał go w coraz cięższe okowy. –Urzekła mnie najwidoczniej! – Przypomniał sobie ludowe okreœlenie i teraznie wydało mu się już œmiesznie dziecinne jak niegdyœ, poczuł bowiem swojš wprost fizycznš zależnoœć od Daisy i tę jej nieprzepartš i niewytłumaczonš władzę nadsobš. –Jakaœ w tym diabelska sprawa! –pomyœlałna wpół ironicznie i naraz rzucił się w tył i zmartwiał z przerażenia, jakby na skrajujakiejœ bezdennej próżni, jaka się przed nim rozwarła... Tłumne wizje scen, widzianych kiedyœ w podziemiach, wdarły się do mózgu i przepływały długim i niesłychanie żywym korowodem. Widział wyraŸnie przesmutnš, władczš twarz Bafometa, siedzšcego na tronie, a u stóp jego wœród dymów kadzielnych głowę Daisy. –Tak, to ona, teraz widzę dokładnie! – rozmyœlał sprężajšc całš uwagę, aby nie stracić żadnego szczegółu. Pochylił się naprzód, wpatrzony wytężonym wzrokiem, jakby to wszystko działo się tuż przed nim,przed jego oczami... Nawet ten œpiew, który kiedyœ przewiewał tylko dalekim poszumem, usłyszał teraz słowo po słowie, powtarzajšc bezwiednie z patetycznym akcentem: Salute, o Satana, O ribellione, O forza vindice Della ragione! Sacri a te salgano Gl ’incensi e i voti! Hai vinto il Geova De ’ sacerdoti. –Salute, o Satana! –szeptał, przejęty œwiętym wzruszeniem grozy, bijšcej od Majestatu, od tej smutnej twarzy Władcy, pochylonej litoœnie nad rzeszš czcicieli, kłębišcš się kornie u jego nóg. I nawet nie zadrgał, gdy z mar podniosła się naga Daisy, opłynięta w miedzianš chmurę włosów, i splotła się z Bafometem w miłosnym uœcisku. Krwawy brzask przysłonił misterium szału i jakby uniósł gdzieœ w przestrzenie, a w podziemiach wybuchnšł stos, niby krzew płomienisty, na który rzucano połamane krzyże, liturgiczne szaty i blade, ogromne hostie niby pomarłe słońca! Bagh zawyła przecišgle i ponuro. –Salute, o Satana! Salute! Sałute! –grzmiał hymn coraz potężniej i rozległej, œpiewany jakby przez wszystek œwiat i całym uniesieniem miłoœci, wiary i nadziei... Biła już ósma, gdy się rozwiały ostatnie wizje i ostatnie dŸwięki przepadły w głuszy wieczora, i Zenon podniósł ociężałšgłowę znad nie dokończonej sceny misterium, odłożył pióro, machinalnie œciskane w ręku, i po chwili rozmyœlań szepnšł z determinacjš: – To będzie, co być musi. I wierny obietnicy danej Daisy poszedł na seans. Olbrzymia hala Towarzystwa Teozoficznego była już wypełniona po brzegi, nad czernišgłów, wprost wejœcia, wznosił się wielki ołtarz, na którym siedział złoty, ogromny Budda, tępo zapatrzony okršgłymi oczami. Ze złotych kadzielnic, podtrzymywanych przez kamienne białe słonie, biły kłęby wonnych dymów, spowijajšce bóstwo i całšsalę w błękitnawe obłoki. Na stopniach ołtarza, wœród wieńców i girland, splecionych z białych róż, zumny człowiek. arę, 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŕä@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żgPĄchńPciA37jt$Sc €kÇ2œ Z hiacyntów i narcyzów, drgały œwiatełka niezliczonych lampek niby złotawe motyle. Kilku Hindusów, siedzšcych na niższych stopniach, grało na olbrzymich instrumentach tak przedziwnie cicho, że tylko jakby szmer zamierajšcej fali przewiewał nad zasłuchanymi głowami, niekiedy jakby œwiergot ptasi przeleciał lubzabrzęczały roje pszczół. A jeszcze niżej, u stóp Buddy, na podium nieco wzniesionym,stała jakaœ kobieta w białej, greckiej szacie. Była jakby zatopiona w modlitewnej ekstazie i końcem palców lewej ręki dotykała głowy jakiejœ skurczonej, nagiej postaci, klęczšcej przed niš... Zenon został przy drzwiach, gdyż wszyscy trwali w znieruchomiałym milczeniu, zapatrzeni i zasłuchani. Dopiero gdy œcichła muzyka i żywiej rozbłysły œwiatła z kryształowych lotosów, podszedł do niego mr Smith. –Będš dzisiaj nadzwyczajne rzeczy –szepnšł bioršc go pod ramię. – Miss Daisyprosiła, bym pana do niej przyprowadził! Medium dzisiaj jest w doskonałej kondycji. Właœnie Bławatskaja wprowadza je w trans. Pozna jš pan osobiœcie na agapie. Medium przywiezione z Tybetu. Prawda, jakie tłumy. A to tylko wybrani z wybranych! Inaczej, a mylibyœmy pół Londynu! I wszystkie sfery, od lordów aż do robotników. Pisałem do mr Joe, nie przyszedł – poskarżył się w końcu. Zenon usiadł przy Daisy, skinieniem głowy pozbywajšc się gadatliwego staruszka, który przez cały seans nie spuszczał z nich oczów. – Niech się pan nie pozwoli owładnšć nastrojowi!! – Za trzeŸwy jestem, aby na mnie podziałał – odparł z przekonaniem. Jakiœ uœmiech przeœliznšł się po jej wargach i zamigotały powieki, ale się nie odezwała, bo Bławatskaja odjęła rękę od głowy klęczšcego i medium zahipnotyzowane jakby zawisło w postawie pochylonej. Głos niski, mocny i bardzo melodyjny rozległ się w ciszy, wszystkie oczy opadły na niš migotliwym, niespokojnym rojem. Opowiadała zwięŸle i obrazowo o swojej podróży ostatniej do Tybetu i stosunkach z Dalaj Lamš. Cisza stawała się już rozdrgana przyœpieszonymioddechami, oczy zaczynały œwiecić fosforycznie, fantastyczne bowiem przejœcia, niebezpieczeństwa, groza œmierci wiszšca nad niš w każdej chwili, niesłychane przygody, œnieżne zaspy, głód,napady zgłodniałych dzikich zwierzšt, mroŸne orkany, walki ze złymi potęgami, a w końcu wydarcie tych nieœmiertelnych tajemnic bytu, których tylko czšstkę mogłaukazać w Izys Odsłoniętej , takim dreszczem ekstazy i uniesienia przejęły słuchaczów, że po skończeniu grzmot oklasków spadł na niš rzęsisty długo nie milknšcš ulewš. Zasiadła w głębi na czymœ w rodzaju tronui siedziała nieruchomie, pełna majestatu i wyniosłoœci, a na estradę wystšpił stary Hindus w powłóczystej szacie złotozielonejiw ogromnym turbanie na głowie, zapowiadajšc częœć eksperymentalnš przy pomocy medium, jakoby wykradzionego z lamaickiego klasztoru, położonego na niedostępnych zgoła szczytach Himalajów. –Chwila cudów nadchodzi! – szepnęła ironicznie Daisy. – Jakże się panu wydała prorokini? – dodała ciszej. –Twarz pospolita, oczy przebiegłe, wola potężna, a całoœć: generalna – wytłumaczył znaczenie tego okreœlenia i zakończył: – Ale mówi wspaniale!! –O tak! Znakomicie tumani wiernych, a w najlepszym razie i siebie! Ale nie, ona na to za mšdra! Wie, iż ludzie przede wszystkim łaknš cudów! – Każdy kult chętnie się tym podpiera i uzasadnia. Nie odpowiedziała, gdyż œwiatła nieco przyćmiono, że tylko w błękitnawych dymach kadzielnic połyskiwał tajemniczo złoty posšg Buddy, a ze œcian, pokrytych symbolicznymi malowidłami, wynurzały się tu i ówdzie jakieœ ekstatyczne twarze, œwięte zgłoski lub znaki. Biała postać Bławatskiej majaczyła w głębi niby posšg marmurowy. DŸwięki muzyki rozsypały się przesłodkim, sypkim pyłem i przewiały, a całš salę zaległa grobowa cisza. Rozpoczęły się spirytystyczne cuda. Podnosiły się stoły, latały nad głowami krzesła, sypały się spod sufitu œwieże kwiaty i zielone gałęzie jakichœ drzew podzwrotnikowych! Niekiedy straszny brzęktam-tam runšł w ciszę, aż wszyscy kurczyli się z przerażenia. A potem występowały białawe zarysy jakichœ larw człowieczych, œwietlane ręce błšdziły nad niektórymi głowami, grały niewidzialne instrumenty, zawieszone gdzieœwysoko, toczyły się w powietrzu przeœwietlone kule mgławic i roje skrzeń jakby fosforencyjnš rosš pokrywały œcianyi wirowały w przestrzeniach. Nastrój stawał się coraz trwożniejszy i goršczkowe podniecenie dosięgło szczytu, gdy naraz wszystkie żyrandole rozbłysły i w pełnym œwietle medium zaczęło się unosić w górę i w postawie klęczšcej, nieruchome, z zamkniętymi oczami, z rękami skrzyżowanymi na piersiach, pozostało zawieszone w powietrzu. Œwięty lęk ogarnšł wszystkich, wybuchnęłyhisteryczne płacze i spazmy, kilkanaœcie kobiet padło na kolana œpiewajšc przełzawionymi głosami jakiœ hymn dziękczynny. Wiele osób siedziało niby sparaliżowanych, nie mogšc oczów oderwaćod tego cudu, który wcišż trwał. Wielu podeszło do samej estrady nie wierzšc własnym oczom. Parę aparatów fotograficznych utrwalało to niesłychane zjawisko. Wreszcie zdumienie zdławiło wszystkie głosy i skamieniło wszystkie ruchy, że pozostali w ekstatycznym oniemieniu podziwu i trwogi zarazem. Ale w jakieœ niespodziane mgnienie mrok pokrył salę i rozpoczęła się nowa seria zjaw; nowy dręczšcy sen, pełen niepokojšcych widziadeł i fascynujšcych halucynacji, ogarnšł wszystkie dusze. Tylko Daisy siedziała spokojnie, czuwajšc nad Zenonem,który w tej hipnotyzujšcej atmosferze jakby zupełnie stracił panowanie nad sobš. Ogarniała go nieprzeparta sennoœć, chwilami już halucynował, rwał się gdzieœ,coœ przy tym szepczšc niezrozumiale i goršczkowo, że przytrzymywała go za ręce, trzeŸwišc władczymi spojrzeniami, ale kiedy zaczšł sztywnieć wpadajšc w zupełny trans, œcisnęła mu silnie wielkie palce u ršk i szepnęła nakazujšco: – ChodŸ za mnš!! Poszedł automatycznie, nie rozumiejšc, co się z nim dzieje. Oprzytomniał dopiero w jej mieszkaniu przed kominkiem, na którym palił się syty ogień. Bagh leżała na dywanie, wpatrzona w płomień, a za niš siedziała Daisy z papierosem w ręku. – Jest pan u mnie!! – odpowiedziała na jegozdumione spojrzenia. – Ale jakim sposobem?? Byliœmy przecież wTowarzystwie Teozoficznym! – Było tam ciasno, goršco, zrobiło się panu słabo i cała historia! –Dziękuję! – pochylił się, aby jš pocałowaćw rękę, ale Bagh tak złowrogo warknęła prężšc przy tym grzbiet, że cofnšł się mimo woli. – Chciałem tylko wyrazić mojš wdzięcznoœć, i Bagh nie pozwala. Uœmiechnęła się wspierajšc stopy na grzbiecie pantery. – Nie przyzwyczajony pan do spirytystycznych seansów. –Byłem na kilkunastu, lecz na tym miałem cišgłe wrażenie fantastycznego snu, z którego nie mogłem się wyzwolić! Zadziwiajšce medium! A jeżeli to wszystko było z góry przygotowane, to muszę przyznać wprost genialnoœć aranżerowi... –To była najszczersza prawda, ręczę panu!Ale cóż, kiedy to tylko fakty i nic więcej! – mówiła jakby ze wzgardš, podajšc mu herbatę, jakš niosła stara, zgarbiona Hinduska. –Niema rzeczywistoœć. Prawdy zupełnie zbyteczne. Ohydny bełkot skazanych na wiecznš zagładę. A przy tym nie cierpię tych jarmarcznych cudownoœci, sprawiajš mi bowiem wstręt i obrzydzenie. W niższych kręgach ziemskiej atmosfery roi się od takich larw, jest to wielka trupiarnia ludzkich majaków, którym, nim się rozsypiš w pył sferyczny, marzy się o dawnym bycie na ziemi. To sš tylko elementale, emanacje dusz, zwierciadlane egzystencje i wampiry, czyhajšce dokoła, aby naszym kosztem przedłużyć swoje nędzne istnienie cieniów, to sš tylko zarodzie zbrodni, zła i podłoœci, powstałe w ciemnicach ziemi, wiecznie unoszšce się nad niš i niezdolne donieœmiertelnych, słonecznych bytowań. Jak psy w mroŸnš noc, głodne i bezdomne, cisnš się do izb ogrzanych, tak i one kršżš w œwietlanych orbitach dusz twórczych, władczych i nieœmiertelnych! – Przerażajšcy obraz, prawdziwe piekło! –westchnšł ze współczuciem. – Stworzone przez ich boga!! Poruszył się niespokojnie, wpierajšc w niš rozciekawione oczy. –Tak, prawdziwe i jedyne piekło! „Wieczny płacz i zgrzytanie zębów ”. A On istnieje ich łzami, On tuczy się ich mękš. On z ich cierpień i nędzy uczynił sobie tron, na którym spoczywa niesyty nigdy chwały ni przemocy! Gdzie tylko jęk, choroby, nieszczęœcia, zbrodnie i wieczny mrok, tambije Ÿródło Jego mocy, tam jest On, Władca ciemnoœci, strachów i œmierci! – wołała z piorunami w oczach, grożšc zaciœniętš pięœciš. A Zenon, przejęty jej uniesieniem, zaszeptał bezwiednie: Salute, o Satana, O ribellione, O forza vindice Della ragione! Zwarła dłonie i pochyliwszy głowę pogršżyła się w jakiejœ ekstatycznej kontemplacji. Tylko niekiedy poruszały się jej wargi, zakwitnšł uœmiech, pierœ wzniosła się tłumionym westchnieniem, a przez bladš, wniebowziętš twarz przelatywały odblaski jakby modlitewnych żarów... Nie œmiejšc jej przerywać został bez ruchu, zapatrzony w koronę jej miedzianych włosów niby w glorię œwietlanš, i oczarowanš duszš œpiewał niemš pieœń uwielbienia. Ale po dłuższym czasie, zaniepokojony jej kataleptycznš nieruchomoœciš, przywołał Hinduskę i wyszedł. Bagh, łaszšc się pokornie, odprowadziła godo progu. 9 Wieczór był wprost ohydny; padał drobny, gęsty, a tak dokuczliwy deszcz, że Zenon wstrzšsał się z zimna. Przegniłe powietrzezapierało mu piersi obłapiajšc twarz lepkš,obrzydliwš powłokš. Było już dosyć póŸno, okna czerniały niby gnijšce oczodoły, pozamykano wszystkie sklepy i tylko omglone latarnie rozkršżały brudnożółte koliska œwiateł na poczerniałe, ociekajšce wodš domy i na zabłocone trotuary. Szaruga stawała się coraz przykrzejsza, że już zaledwie kiedy niekiedy ktoœ zgięty pod parasolem przemykał się pustymi prawie ulicami. Nieustanny bełkot rynien, szmer deszczu i głuche, bolesne szamotanie się drzew przemiękłych rozdrażniały Zenona aż do bólu. Był wezwany przez Adę w jakiejœ pilnej i ważnej sprawie, więc szedł, a raczej wlókł się, często przystajšc na rogach domów, zapatrzony z lękiem w puste place iogłuchłe ulice. Niezliczone oczy latarń œwieciły ze wszystkich stron przymglonymitajemniczo Ÿrenicami, a tu i owdzie stali niewzruszenie polismeni w długich płaszczach, niby czarne stożki, po których spływały strugi wody. Nie widział Ady już parę dni, gdyż od seansu prawie nie wychodził z domu. Czuł się bowiem Ÿle; opanowały go jakieœ niewytłumaczone niepokoje, bezprzedmiotowe marzenia, lenistwo i taki gwałtowny opad woli, że godzinami siedziałw reading-roomie, zapatrzony bezmyœlnie wogień, głuchy i œlepy na wszystko. Od tego dnia również nie widział Daisy, powiedzianomu, że słaba i nie wychodzi z mieszkania; poprzestał na tym. Jakaœ zgniła apatia skrępowała go bezwładnš obojętnoœciš na wszystko i tak obmierziła życie, że nawet własne sprawy budziły w nim nudę i wstręt. Toteż szarpał się i burzył na koniecznoœć, która go wlokła w ten straszny wieczór po zadeszczonym, opustoszałym mieœcie. Medytował właœnie o tym, gdy powóz zaturkotał przy nim i jakiœ głos zawołał na niego po imieniu. Daisy wyzierała przez opuszczonš szybę. – Gdzie pana zawieŸć?? – pytała robišc mumiejsce przy sobie. Rzucił stangretowi nazwę hotelu i wsiadł poœpiesznie. – Wezwali mnie do rodziny, jakaœ sprawa nie cierpišca zwłoki. –Czy to ta œliczna dziewczyna i wspaniała pani, z którymi widziałam pana w Grean Parku? – Tak. Ale co się z paniš działo od soboty? –Byłam w stanie, w którym się nie wie nawet o sobie! To moja częsta niemoc, na którš nie ma lekarstwa – szeptała smutnie.– A i mnie przez ten czas żarła nuda i apatia. Nie wychodziłem, nie widywałem się z nikim i nie pracowałem. Trwałem w bezwładzie, a drżałem wcišż z niepokojów,oczekujšc w każdej chwili jakiegoœ nieszczęœcia. Tak się muszš czuć drzewa przed uderzeniem piorunu! Ohydny stan! – A teraz lepiej panu?? – œcisnęła mu rękęizajrzała w oczy tak głęboko a z bliska, że cofnšł się mimo woli. –Nie, nie! –zaprzeczał żywo. –A może temu winien klimat? Przecież wcišż deszcz,zimno, mgły i tak wokoło aż do rozpaczy! Amoże słońce zgasło i już nigdy nie doczekam się ciepła i jasnoœci, nigdy... – Nostalgia za słońcem.... –Pojadę na kontynent, muszę, bo dłużej w takim stanie nie wytrzymam. Ucieknę, gdzie mnie oczy poniosš – przerwał nagle, zażenowany wybuchem własnego rozdrażnienia. – Na południu wiosna już w całej pełni... –Cóż nam z tego! –zawołał szorstko nie odczuwajšc jej akcentu pełnego dziwnej słodyczy i tęsknoty. –I tak mi zapachniały pomarańczowe gaje izalœniły się błękity mórz... Pochylił się gwałtownie do niej, oczy miałystężały blask zapatrzenia i jakby lœnienie tych mórz wytęsknionych, a na ustach pyliłsię blady, rozmarzajšcy uœmiech. Naraz zrozumiał wszystko. –Czekam! Czekam! Czekam! –zaszeptał coraz ciszej zdławionym głosem oszałamiajšcej radoœci, nadziei i szczęœcia.– Pamiętasz!! – poruszyły się usta i wionšłdŸwięk słodyczš duszšcy. – Gotów jestem!! Choćby w tej chwili... Powóz zatrzymał się przed hotelem. – Jutro!! – rzuciła mu na pożegnanie wraz z uœmiechem pełnym obietnic. Długo nasłuchiwał turkotu oddalajšcego siępowozu. –Jutro! – powtórzył czujšc, jak opada mu z duszy apatia niby łachman posępny, a w sercu rozkrzewia się przedziwny żar siły iuniesienia. Nie chciał windy, a tylko leciał po schodach jak wicher radosny! Przystawał niekiedy na zakrętach, rzucajšctriumfalnie jakby całemu œwiatu: – To jutro!! Jutro! Ada przywitała go bladš i wielce zmizerowanš twarzš. – Wandzia chora!! – Wandzia?? – zamroczyła go ta niespodziana wiadomoœć. –Zasłabła w sobotę, zaraz po powrocie z parku. Doktorzy nie mogš jeszcze rozpoznać choroby. Nic jš nie boli, skarży się tylko, że skoro zasypia, zjawia się przyniej ta ruda pani, którš wtedy spotkaliœmy, i patrzy na niš tak strasznie, aż dziewczyna z krzykiem zrywa się z łóżka i chce uciekać! A na samo jej wspomnienie trzęsie się z trwogi. – Goršczkowe majaczenia!! – powiedział œpiesznie. –To właœnie dziwne, że temperaturę ma normalnš! Ale ja znam Ÿródło jej choroby! – szepnęła z mocš głębokiego przekonania.Z lękliwš bezradnoœciš spojrzał na jej twarz zatroskanš. – To ona jš urzekła!! – Kto?? – bezwiednie obejrzał się dokoła. – Ten rudy wampir!! Ta straszna nieznajoma! –Daisy! – i cofnšł się, uderzony jakšœ przerażajšcš myœlš. – Niemożebne, obawa mšci zdolnoœć jasnego widzenia! Nie da się to wprost pomyœleć! – mówił goršczkowo, aby zagłuszyć dŸwięk imienia wymówionegoniebacznie. –Jestem o tym najgłębiej przekonana! Nie wiem tylko, dlaczego i za co? Ale niech będzie przeklęta ta zła i niegodziwa moc! Niech będzie przeklęta! – powiedziała groŸnie i oczy jej wystrzeliły błyskawicamipotężnej nienawiœci. –Ja swoje dziecko obronię, choćbym sama paœć miała! Ale co ono komu zawiniło? To mnie tak męczy, że nie mam ani chwili spokoju. Na domiar złego i ciebie tyle dni nie widziałam – poskarżyła się ocierajšc załzawione oczy. – Byłem również chory!! Pierwszy raz od soboty wyszedłem na ulicę. –Prawda, jesteœ blady i zmizerowany! To musi mieć jakiœ tajemny zwišzek z chorobš Wandzi! Nie œmiej się z moich podejrzeń. Trwoga często miewa jasnowidzšce oczy! A może ona i ciebie urzekła? ... Wstrzšsnšł nim lodowaty dreszcz i mózg jęły przeszywać coraz dziwniejsze asocjacje. –ChodŸmy! Jest i Betsy. Przychodzi codziennie czuwać nad Wandziš. Złota, serdeczna dziewczyna! Milczał mocujšc się z głuchym niepokojem,jaki spłynšł na niego z jej przypuszczeń. – Bardzo cierpiałeœ?? – spojrzała z niezmiernš tkliwoœciš. –Pochwycił mnie przykry paroksyzm takiej apatii, że przez parę dni targałem się w bezsilnej męce. Nie miałem sił nawet na ucieczkę do ciebie... – Czemuż nie mogę być zawsze przy tobie.... –Myœlałem o tym! Wiem, że ty byœ mnie obroniła od moich własnych udręczeń. Tylko ty jedna – wybuchnšł i stłumił zarazcisnšce mu się na usta zwierzenia, bo jakbyzamajaczyła przed nim groŸna twarz Daisy.– Co ci dolega?? Ty wiesz, że gotowam dla ciebie na wszystko. –Powiem ci kiedyœ! Powiem, ucieknę do ciebie, a ty mnie osłonisz i rozgrzeszysz! ż, zumny człowiek. arę, 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŕä@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żlPc mjŠ c nš c oĚ)Œ c pX7ţ= Muszę się na coœ stanowczego zdecydować!... – Przerażasz mnie!! – zaniepokoiła się jegoposępnymi oczami. – Ada, czekamy! –rozległ się głos Henryka z drugiego pokoju. Weszli do salonu, Henryk siedział przed kominkiem, a Betsy szła ku nim. – Wandzia upomina się o pana!! – witała sięchłodno i powœcišgliwie. Dziewczynka leżała na poœcieli niby kwiat omdlały, z wysiłkiem wycišgajšc do niego drobne, wychudzone ršczki. –To i mamusia czeka, i tatuœ czeka, i miss Betsy czeka, i my wszyscy czekamy, a wujcio nie przychodzi – szepnęła z wyrzutem. Słodki, rozżalony głosik i mizerna twarzyczka przejęły go takim rozczuleniem, że ledwie powstrzymał łzy. Przygładził jej rozwichrzone, jasne włosyizaczšł wesoło rozpowiadać powody, dla których nie przychodził. Wysłuchała poważnie i odezwała się bardzo stanowczo: –Dobrze, wujciu, ale teraz trzeba już z nami być na zawsze! Mamusia powiedziała, że jak ja wyzdrowieję, to wracamy, i wujcio z nami. – Pojadę z wami, pojadę! – potakiwał, rozrzewniony jej szczebiotem. –I już prosto do domu! Ale, muszę coœ wujciowi powiedzieć pod sekretem. Tylko nikomu ani mru-mru! Przyobiecał solennie, objęła go za szyję i zaszeptała uroczyœcie: – A jak wujcio nie przychodzi, to mamusia płacze. Nieraz już widziałam. Opadła z powrotem na poduszkę i bioršc goza rękę mówiła poważnie: –Mamusia jest zupełnie sama! Tatuœ wcišż chory, a ja przecież też nie mogę nic pomóc! Mamusi bardzo ciężko! Rozumie wujcio! – dodała. Jakże w tej chwili stała mu się droga ta złota główka i te niebieskie, mšdre oczy. Drgnęła w nim przebudzona nagle miłoœć ojcowska i na usta przyszły słowa pełne przedziwnej czułoœci, kochania i troski serdecznej. Ogarnšł jš ramieniem i całował z najgłębszš tkliwoœciš, a dziewczynka wzruszona tš niespodzianš pieszczotš gładziła go ršczkš po twarzy i szeptała oczarowana i szczęœliwa: – Wujcio taki dobry, taki kochany i taki strasznie mój... jak tatuœ. – Jak tatuœ.... – powtórzył echowo, siadajšc na krzeœle. – Naprawdę, wujciu! Naprawdę! – szczebiotała nie puszczajšc jego ręki. Słuchał radoœnie tych wynurzeń, ale równoczeœnie jęła go nękać posępna myœl, że nigdy nie będzie mu wolno nazwać jej własnym dzieckiem. Œciszyła naraz głos i zaczęła tajemniczo: – Wie wujcio, Szwips przychodni do mnie conoc! Spojrzał pytajšco nie wiedzšc, kto taki. –To mój szpic! Mamusia powiada, że on mi się tylko œni... Ale, wujciu, on naprawdę przychodzi; wskakuje na łóżko i tak mnie liże po rękach, aż go muszę pogłaskać, i wtedy zwija się jak biały kłębuszek i zasypia. A czasem bawi się ze mnš; porywabuciki, skacze przez krzesła, chowa się i służy na dwóch łapkach! Tylko mi to dziwne, że nigdy nie szczeka i nie zaskomli.No i nie wiem, gdzie on się na dzień podziewa. Szukałam go wszędzie. A może mamusia umyœlnie każe go chować? Dzisiaj w nocy... jak przyszła ta ruda, to jš poszczułam... Nie przyznałam się mamie, bo wiem, że ludzi nie można szczuć psami...ale ja się tak strasznie jej boję, że już nie mogłam wytrzymać... Pokazałam jš Szwipsowi oczami i mówię cichutko: WeŸ jš!– Skoczył do niej i tak jš gonił po pokoju, tak gonił, tak gryzł, aż mi pogroziła i uciekła! ... –Może już więcej nie przyjdzie! –wyjškał przerażony opowiadaniem, gdyż Wandzia zdała się być zupełnie przytomna. –Będę jš teraz zawsze szczuła, kiedy taka niegodziwa! – zawołała gniewnie. – Bo, mójwujciu, przychodzi, siada tu, gdzie teraz wujcio, i tak się strasznie patrzy na mnie, ichociaż zamykam oczy i głowę kryję w poduszki, wcišż widzę, jak mi się przyglšda, że taki mnie strach ogarnia i taksię ze mnš coœ okropnego robi, aż tego nie umiem wujciowi opowiedzieć... Ani się wtedymogę ruszyć, ani mamy zawołać, ani nic... –Rozłożyła bezradnie ršczki. –I dlaczego ona mnie straszy? – jęknęła żałoœnie, przytulajšc się do niego jakby pod wpływem obawy. – Nie bój się, ona już więcej nie przyjdzie... I nie trzeba o tym myœleć! ... Weszła Ada zapraszajšc go na herbatę. – Mamusiu, wujcio będzie teraz przychodził codziennie! Gdy całował jš na pożegnanie, szepnęła mudo ucha: – Bobym wujcia nie kochała!! Wyszedł z troskš w duszy i długo wodził pustymi oczami dokoła. –Miss Betsy wróciła już do domu. Nie chciała panu przeszkadzać pożegnaniem i przy tym bardzo się œpieszyła, gdyż mr Bartelet dostał dzisiaj nowego ataku, a Joegdzieœ wyjechał. Nie zauważył nawet jej nieobecnoœci, pochłonięty rozważaniem stanu Wandzi. Nastrój zapanował dręczšcy, niepokój mglił wszystkie spojrzenia. Ada co pewien czas zaglšdała do chorej, a Henryk, boleœnie zgryziony i osłabły, wzdychał tylko, wodzšc wystraszonymi oczami po obojgu. –Wandzia opowiedziała mi wszystko, nawetio szpicu! Nie mogę się w tym połapać! Jestprzytomna, mšdra, œwiadoma swego stanu iz najgłębszš wiarš opowiada rzeczy niemożebne. Jakby halucynowała na jawie... A może to jakaœ autosugestia! Nic z tego nie rozumiem! – Dla mnie zupełnie jasne. Mówiłam panu. –Tak, ale ruda nieznajoma i jej złe, urokliwe oczy to nie fakt, ale tylko pani przypuszczenia! –Być może! A jednak coœ tajemniczego zacišżyło nad nami... czuję jej zły wpływ...Ale skšd nadchodzi nieszczęœcie? Komu przeszkadzajš nasze ciche egzystencje? To mnie strasznie męczy. – Jeœli tak jest, jak pani myœli, to musi pozostać nieodgadnionym... – Przede wszystkim musi być przezwyciężona ta zła i nikczemna moc. – Sprowadzę jutro doktora zajmujšcego sięhipnotyzmem. – Najlepiej by Wandzi zrobił powrót do domu – wtršcił nieœmiało Henryk. –I ja czuję się tutaj znacznie gorzej. Nie służy nam Londyn... –Doktor radził wyjazd na południe. Pisała mi wczoraj znajoma z Sorrento, że tam jużzupełna wiosna i ciepło. Co pan sšdzi o tym? Zenon zupełnie mimo woli powtórzył słowaDaisy niedawno zasłyszane. – " I tak mi zapachniały pomarańczowe gaje, i zalœniły się morza błękitne ". Ada zdziwiła się obcym i tęsknym akcentemjego głosu. –Przypomniał mi się jakiœ dawny wiersz! –powiedział œpiesznie, widzšc jej skupione w podejrzliwoœci oczy, a przerzucajšc się w inny ton zaczšł ich goršco namawiać do wyjazdu na południe. – Ale i pan pojedzie z nami!! – przyparła godo muru. Obiecał bez wahania, gdyż w tej chwili pragnšł tego całš mocš. –Betsy mówiła dzisiaj, że oni rezygnujš zupełnie z wyjazdu na kontynent! Tłumaczyła zmianę projektów chorobš ojca, ale tam coœ u nich się stało! Jest co dzień smutniejsza! Bardzo mi jej żal. – Ma ciężkie życie!! Ciotki sš wprost nie do zniesienia. –Trapi się teraz stanem brata. Domyœlam się z jej niedomówień, iż obawiajš się, aby nie zwariował. Czy to możliwe? Pan go dobrze zna... –Trudno przewidywać, ale zajmuje się zagadnieniami, które dosyć często wiodš nadrogi szaleństwa... – Betsy wspomniała, że i pan bywa na spirytystycznych seansach. –Zaciekawia mnie ta forma obłędu! Byłem na paru posiedzeniach i widziałem tam nadzwyczajne objawy, na które mój rozum i moja wiedza zgodzić się nie mogš, lecz mimo to sš one faktem i prawdš. Nie zaciekam się zresztš w badaniach, a te fantastyczne zjawy gromadzę jako materiał, który może mi się kiedyœ przydać. –Ja bym się bała seansów i tych cudów, jakie się tam stajš. Jestem przekonana, że w głębi tych spraw nieczystych tai się szatan i kusi duszę człowieczš cudownoœciami, hipnotyzuje obietnicš przekroczenia N i e z b a d a n e g o i cišgnie w przepaœć... – Co pani przez to rozumie?? –Chociażby tylko obłęd! Boję się tych ciemnych potęg! A może piekło nie jest tylko produktem zabobonów i strachu? Mniesię zdaje, że poza kręgiem naszej œwiadomoœci rozcišga się straszliwa przepaœć, w której kłębiš się jakieœ przerażajšce potwory, jakieœ tajemnicze byty i larwy zgoła niepojęte! A kto, raz uwiedziony ciekawoœciš, zajrzy na to dno, musi być zgubiony! Ja głęboko wierzę w Boga, kocham słońce i jasny dzień, kochamżycie i bardzo się lękam wszystkiego, co nie jest z tego œwiata! –I ma pani słusznoœć! – potwierdził nie pragnšc dalszych dociekań. – Moi drodzy, ale to bardzo póŸno! – zauważył Henryk. – Druga godzina!! Przepraszam i w tej chwili uciekam! – Więc już nie będziemy oczekiwali pana nadaremno?? – Z pewnoœciš!! A doktora przywiozę po południu! – zawołał z progu. Przystanšł przed hotelem, rozglšdajšc się po pustej i zadeszczonej ulicy, gdy jakiœ powóz zajechał i z brzękiem opadła szyba. – Proszę prędzej, zimno! – Głos wydał mu się bardzo zmajomy. – Pani tutaj!! – krzyknšł naraz, dojrzawszy sylwetkę Daisy. – Czekałam na pana!! –Na mnie! Na mnie! –Nie mógł uwierzyć i jego zdumienie przerodziło się w nagły lęk,cofnšł się jakby przed halucynacjš, lecz jakaœ biała ręka pocišgnęła go do wnętrza,drzwiczki się zatrzasnęły i powóz potoczyłsię tak cicho, jakby leciał powietrzem. – Miss Daisy?? – spytał ochłonšwszy niecoze zdumienia. – Jutro jest już dniem dzisiejszym!! – posłyszał jej cichy głos. –I pani na mnie czekała? Była obtulona w futro tak szczelnie, że tylko chwilami, gdy mijali latarnie, spostrzegał jej płonšce, ogromne oczy. – Więc to dzisiaj!! – Własny głos wydał musię dziwnie obcy. Pochylił się ku niej, bił od niej strumień takiego żaru, że wzdrygnšł się i zuchwale szukał jej ršk, przysuwał się coraz bliżej,próbował nawet jš objšć i jakoœ nie mógł tego dokonać, jakby niezmierna przestrzeń wcišż ich rozdzielała! A może tylko w marzeniu tego dokonywał? Coœ mówił? Czy pytał o coœ? I co ona mówi? Migocš błyskawice i huczš pioruny, jakby przemawiał sam Bóg. Jakaż to tajemnica wišże ich na zawsze? Nie, nigdy sobie tego nie przypomni, nigdy. Czy to niebo nagle się rozwarło, że taka radosna cisza obtuliła mu serce? Opadły z nich wszelkie łachmany bytu i oto jawiš sięwœród ogromów niby kierz gorejšcy, a wir słońca porywa ich dusze na szlaki wiecznoœci! Czy to jej usta dały mu się napić szaleństwa? Czy to jej nagie ramiona opasywały go płomienistymi więzami? Jakby œmierć zakołysała nim tęskliwymi rękami zapomnienia. Jakaœ boskoœć w samym trwaniu! Być, nie czujšc więzów istnienia! Czuć, nie wiedzšc nawet o sobie! Wcišż zapadać się w odmęty i wypływać falš szczęœliwoœci! Jeszcze jeden pocałunek! Jeszcze jeden uœcisk! Jeszcze jedno spojrzenie! Pić rozkosz całym jestestwem i stawać sięsamym szczęœciem! Niemy hymn zwycięskiej radoœci œpiewać! Któż potężniejszy, ty królu strachu i œmierci? Czy to jest miłoœć? To weselny wybuch słońc, topišcych się w sobie w tajemniczej chwili zaœlubin. Stawanie się gwiazd w nieskończonoœciach. Daisy! Daisy! Nie ma już nic prócz jedynie doskonałego szczęœcia. Ona! Ja! I Ty, Mœcicielu! O Trójco przenajœwiętsza! O Jednoœci nieœmiertelna! Œlepe od żarów miłosnych spojrzenia siejš płomienie i z nich powstajš drogi mleczne, pyły kosmosu, i z ich bytów łańcuchy nieskończone! Ze Ÿrenic Bafometa rodzi się dusza i jak piorun leci wskroœ czasów, by znowu kiedyœ w Nim utonšć! Powstała z Niego i staje się Nim. Zakreœla tajemniczy kršg i powraca do wiekuistego Ÿródła. O Daisy! O Daisy! Myœmy szukali się od pierwszych dni stworzenia! Myœmy tęsknili do siebie jeszcze na poczštku, jeszcze w Nim. Zali to tylko sen? To niechaj trwa, niechże się œni wiecznie, wiecznie... Wichry jakichœ przypomnień zaczynajš przelatywać mózg, poznaje, rozumie i wzgardš wzbiera mu dusza. To byłem ja! Ten plugawy łachman człowieczy to byłem ja? Jak œmigi zatrzepotały się w mgławicach jakieœ byty, jakaœ rzeczywistoœć i jakieœ nędzne, smutne rojowiska ludzkie! Płacz odnich płynie, żałosny płacz i skarga! Rosa tych łez opada mu na oczy i sšczy się do serca gryzšcym cierpieniem... Daisy! Daisy! Zamknšł œpiesznie oczy, uderzony przykrym œwiatłem poranku. Myœl wstaje jakby z głębokiej otchłani, pracuje ciężko, szuka w ciemnoœciach, trzepoce się w męce, rozbija o mgławe zapory złud, przedziera się wskroœ mamideł i staje zalęknionš, smutnš jaœniš...Serce poczyna się znowu trwożyć, a œwiadomoœć podnosi beznadziejnie smutne oczy i pyta: – Co to właœciwie było?? Oprzytomnił go dŸwięk własnego głosu i znowu otwarł oczy. Szary, przemglony poranek zalewa pokój, a ulice już szumiš zwykłš melodiš ruchu! Taki sam dzień jak wczoraj! Deszcz, zimno i nuda! –A tamto? –Snuły mu się w pamięci jakieœ mgławe, poszarpane strzępy, ale co chwilabledsze, niklejsze i coraz bardziej nieuchwytne. Zerwał się z łóżka, usiłujšc sobie tylko przypomnieć, kiedy powrócił do domu i jakim sposobem. –Jechałem z Daisy! –Skupiał rozchwianš pamięć. – Ale co potem? Co się póŸniej ze mnš działo? –Nieprzenikniony mur, pełen mglistych, niepochwytnych majaków, zakłębił mu się w mózgu. Pamiętał rozmowę z Adš, pamiętał opowiadanie Wandzi, wszystko aż do chwili siadania do powozu, ale potem nieprzebita ciemnica, noc i niepokój przesiany oœlepiajšcymi błyskawicami trwogi. Wszedł służšcy niosšc wraz z herbatš i notę firmy I. Cook, w której była oznaczona godzina pocišgu odchodzšcego doDovru, nazwa statku i nr kabiny. – Czy miss Daisy u siebie?? – zapytał odzyskujšc równowagę. – W tej chwili poszła tam mrs Bławatskajai mr Smith. – A czy mr Joe nie wyszedł jeszcze?? – O, mr Joe bardzo chory! Mówiła mrs Tracy, że... –Możesz odejœć! – wybuchnšł gwałtownie, spostrzegłszy naraz wzrok jego skierowany z głupio domyœlnym uœmieszkiem na jakiœ szal porzucony na kanapę! Szal był indyjski, mienišcy się barwami, przesycony zapachem fiołków, a obok niego leżały białe, zmięte nieco rękawiczki. –Daisy! Tak, to jej! –z rozkoszš sycił się cudownym aromatem. – Jakaœ pomyłka! –Zawinšł go w papier i wraz z kilku słowami objaœnienia odesłał przez pokojówkę. Zatelefonował jeszcze w sprawie Wandzi do znajomego doktora hipnotyzera i miał już wychodzić, gdy znowu wpadła mu pod oczy nota Cooka. „Pocišg odchodzi o dziesištej. Dover. Kaliban”. Czytał wolno jakby wbijajšc sobie w opornš pamięć, ale nie mogšc na razie zrozumieć, gdzie to miał jechać i po co, rzucił niechętnie papier i wyszedł. Na korytarzu zabiegła mu drogę pokojówkaz listem Daisy. – Czy pani już wyszła?? – Pani słaba i od paru dni zupełnie nie wychodzi. Uœmiechnšł się pobłażliwie z jej kłamstwa.Daisy zapraszała go do siebie na herbatę. Aw przypisku dziękowała za odesłanie szala.–O pištej u Daisy, siódma u Wandzi z doktorem, a o dziesištej pocišg odchodzi! – przemknęła mu chyżo myœl i poszedł do Joego. – " Kaliban "! Dziwna nazwa jak dla statku! – pomyœlał nagle. Malajczyk otworzył mu drzwi, łypnšł białkami i gdzieœ zginšł. Mieszkanie było prawie ciemne, portiery pozapuszczane, a w szarym, posępnym mroku jak widmo błškał się Joe. Chodził zgarbiony i z trudem, czasem przystawał wpatrujšc się w jeden punkt z niezmiernš uwagš, coœ szeptał niezrozumiale i znowu szedł z pokoju do pokoju. – Joe!! Joe! Jakby nie usłyszał nie przerywajšc ani na chwilę wędrówki. Zenon œcisnšł go mocno za rękę i zawołał prosto w ucho: – Joe!! ObudŸ się, na Boga! Przysunšł się do niego blisko i spytał jakoœautomatycznie: – Powiedz mi, gdzie ja właœciwie jestem? -wparł się w niego oczami. Zenon aż się cofnšł przed tym obłędnym wzrokiem. – Gdzie jestem?? – powtórzył ciszej i trwożliwiej. – Przy mnie!! Stoimy obok siebie! Nie czujesz mojej ręki? – Tak.... ale... Stoimy na œrodku pokoju czy tam, naprzeciw, pod œcianš? ... – Na œrodku pokoju.... –I pod œcianš nic nie widzisz? – Daję ci słowo, że w pokoju prócz nas dwóch nie ma nikogo więcej! – Dziwne.... Pusto teraz... A przed chwilš... Ity wiesz, że ze mnš mówisz? Zenon œpiesznie odsłonił portiery i dzień chlusnšł na pokój szerokš smugš œwiatła, Joe odwrócił głowę przed brzaskiem, lecz po chwili jšł się rozglšdać podejrzliwie, a niekiedy, jakby dojrzawszy coœ straszliwego, kurczył się cały, zastygał na mgnienie, oczy cofały mu się w głšb czaszki, połyskujšc złowrogim blaskiem szaleństwa. – Joe!! – głębokie współczucie zadrgało mu w głosie. – To ty, Zen. Wiem! – przemówił jakby budzšc się z letargu. – Co ci się stało?? Chory jesteœ? –I tylko nas dwóch jest tutaj? – podniósł na niego błędne oczy. – Odsłonię wszystkie okna i pootwieram, tosię sam przekonasz! Po chwili całe mieszkanie było zalane œwiatłem i chłodnym, wilgotnym zgrzeszysz! ż, zumny człowiek. arę, 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŕä@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żqPű c rKc seŽc t+wc uŠ9Ň, powietrzem, bełkot rynien i szmer deszczugrały monotonnie. Joe obtulił się w pled, wyjrzał oknami, wystawiał nawet głowę na deszcz i uspokojony nieco usiadł przy Zenonie, któryrzekł: – Jesteœ strasznie zdenerwowany!! –Być może! Nie wychodziłem parę dni z mieszkania i to kaloryferowe ciepło zawszeŸle na mnie działa. – Przypuszczano, żeœ zachorował. – Byłem bardzo zajęty. – A w domu niepokojš się o ciebie.... – podsunšł ostrożnie. – Kto?? – rzucił krótko i ostro. – Ojciec, Betsy, ciotki, wreszcie i przyjaciele. W miarę wyliczania Joe podnosił się z miejsca, chmurniał, twarz posępniała gniewem, aż wreszcie wybuchnšł z zaciekłoœciš: – Nie pamiętam i nie znam nikogo!! – Mówiłem o twojej rodzinie!! – dodał sšdzšc się Ÿle zrozumianym. –Nie mam rodziny! Pozbyłem się już tego wampira! Zerwałem wszystkie pęta. Nic mnie już nie łšczy z życiem! W tych dniach opuszczam Europę na zawsze! Jestem wolny, nie potrzeba mi ojczyzny ni rodziny,ni przyjaciół. Obmyję ciało w œwiętych wodach Gangesu, a duszę utopię w kontemplacji! Już tam plugawy kwik trzody ludzkiej mnie nie dojdzie! Tak strasznie tutaj cierpiałem! Przezwyciężyłem podły instynkt życia i przezwyciężę samo życie! Cierpiałem za wasze grzechy, modliłem się, biczowałem! Ale teraz już wiem, że nicwas już nie zbawi! Jesteœcie przeklęci! Bogobójcy, czciciele zła! Przeklęci! Przeklęci! Przeklęci! – krzyczał w obłędnejekstazie bólu, zgrozy i nienawiœci. –Przyszedłeœ mnie trwożyć? –zwrócił się do Zenona. –Przyszedłeœ mnie kusić? –Precz, wysłanniku lucyfera! Precz! –wołał następujšc na niego z piorunami w oczach, że Zenon, zrozpaczony jego stanem, cofał się bezwiednie, nie wiedzšc, co poczšć, ale naraz Joe zatrzymał się i pobladły œmiertelnie jakby skamieniał na miejscu. Zenon rzucił się do niego, lecz mimo nadludzkich wysiłków nawet nim nie poruszył, stężał zupełnie i jakby przyrósłdo posadzki. Stał przygięty niby drzewo zabite w skurczu walki, głuchy i œlepy na wszystko, rozgorzałe nadmiernie oczy jęłyz wolna przygasać œwiecšc próchnicowym, martwym blaskiem, a twarz powłóczyła sięnieopowiedzianym wyrazem ekstatycznej błogoœci. –Nie wolno mu przerywać! –powiedział przywołany Malajczyk, spiesznie zamykajšcokna i przysłaniajšc je ciężkimi kotarami. Zenon tak był przerażony, że nie rozumiał jego słów. –Sam się ocknie, może dopiero za parę godzin, a może jutro! On teraz mówi z bogami! A gdyby mu się przerwało, mógłby zabić spojrzeniem... Czasem unosi się w powietrzu i słychać wtedy muzykę i œpiewy!... –szeptał pobożnie, postawił przed nim kadzielnicę i zapalił, białawy słup dymu podniósł się w górę i z wolna napełnił pokój wonnym obłokiem. Malajczyk wyprowadził Zenona do żółtego pokoju i rzekł wskazujšc na stosy sprzętów porozrzucanych i kufry otwarte: – Pan kazał odesłać ojcu wszystkie rzeczyi pienišdze. – Więc wyjeżdżacie?? – odezwał się wreszcie, odzyskujšc nieco równowagi. –Mamy już kupione miejsca międzypokładowe do Bombaju, a stamtšd Budda zaprowadzi nas na Wielkš Drogę! – Gdzie jedziecie?? Gdzie! – nie mógł się jeszcze połapać ni uwierzyć. –Ja jestem tylko jego cieniem, idę, gdzie onidzie! – mówił tak poważnie, że musiał uwierzyć w jego słowa i tym większy niepokój nim owładnšł. – Trzeba go ratować!! – postanowił dzwonišc energicznie na lokaja. Wysłał długš depeszę do Bartelet Court i kazał poprosić mr Smitha, który na szczęœcie był jeszcze w domu i natychmiast się zjawił. Wysłuchał opowiadania z najgłębszym współczuciem, nie mogšc się jednak powstrzymać od sekciarskiego triumfu. –Opuœcił nas, a to smutne rezultaty! „Po owocach ich poznacie je ”. Oto dokšd prowadzi swoich wielbicieli ta diablica! ... – Kogóż ma pan na myœli!! –Miss Daisy! Byłem u niej z Bławatskš, otwarcie się przyznała do służenia Jemu! –strzepnšł zabobonnie palcami. – Ważniejszy dla mnie oto stan chorego!! – odezwał się wielce znękany. – Chciałbym go zobaczyć, może się już przebudził... Poszli do niego, stał na dawnym miejscu nieporuszenie, ledwie dojrzany w kadzielnych dymach i cały pokryty œwietlistš rosš. Mr Smith zadygotał z trwogi. – " Ale nas zbaw ode Złego " – zaszeptał cofajšc się œpiesznie do żółtego pokoju. –Jest w zupełnej katalepsji! Trzeba czekać, aż się sam przebudzi. Myœlę, że niemożna go póŸniej zostawić samego. – Czekam właœnie na jego rodzinę. A może odwieŸć go do lecznicy? – To coœ gorszego niŸli choroba!! Zenon padł na krzesło, miotany coraz boleœniejszymi przewidywaniami, a mr Smith zamyœlił się głęboko i spacerujšc, mimowolnie latał po rzeczach taksujšcymi oczami. Jego wyschłe, koœciane palce z luboœciš przesuwały się po jedwabiach obićidotykały bršzów. –Na wszystkich drogach życia czyha szaleństwo! – odezwał się półgłosem Zenon jakby odpowiadajšc własnym rozmyœlaniom. –Ale na tej, którš poszedł Joe, chwyta każdego! Już byłem kiedyœ na niej i uratował mnie cud, cofnšłem się znad przepaœci... – Więc wystšpił pan ze zgromadzenia?? –Mówiłem o drogach, jakimi poszedł Joe! To sš drogi zaprzeczań i szatańskiej pychy!Drogi Zbuntowanych! Diametralnie się rozchodzimy! My wierzymy w Boga, on Mu przeczy! My kochamy ludzkoœć i pracujemy nad jej zbawieniem, a oni majš do człowieka wzgardę i nienawiœć! Przeklinajš życie i chcš jego zagłady! Swoje wzniosłe „ja ”przeciwstawiajš całemu œwiatu! A muszę przede wszystkim powiedzieć, że spirytyzm jest wiarš ugruntowanš na wiedzy o nieœmiertelnoœci wszelkiego stworzenia. Œwiat jest marzeniem Boga o samym sobie! – prawił z zapałem, wykładajšc zawiłe teorie siedmiu kręgów poznania, siedmiu sfer i całš apokalipsę teozofii. Zenon milczał przeżuwajšc różne strapienia. –Ale powróćmy do Joe –przerzucił się nagłe, widzšc znudzonš twarz Zenona. –Twierdzę, że zgubiła go miss Daisy! – A w końcu zacznie pan dowodzić, że ona jest reinkarnacjš Bafometa. – Dowodzę tego od poczštku!! – strzepnšł palcami, a przysunšwszy się do niego szeptał mu prawie do ucha: –Przecież przybiera takie postacie, jakie chce! Pan myœli, że Bagh to tylko pantera? Albo to jej rozdwajanie się na parę postaci? Sam widziałem, jak przyszła na seans do Joe, rozmawiałem z niš, tworzyła z nami łańcuch, a wyszedłszy wczeœniej, zastałem jš siedzšcš z mrs Tracy, z którš bez przerwy przepędzała cały czas seansu! Czy to nie potwierdza mojego dowodzenia? Faktów podobnych mógłbym przytoczyć bardzo wiele. Na przykład, w ostatnich dniach była niby słaba i wiemy z pewnoœciš, jako nie opuszczała mieszkania,równoczeœnie jednak widziano jš w różnychstronach miasta. Mówię panu rzecz absolutnie pewnš, bo stwierdzonš. Zenon wpił się naraz w niego oczami, słuchajšc z uwagš. –To wampir! –wyrzekł mr Smith z uroczystš tajemniczoœciš. – Przybiera bowiem jakie chce kształty, aby swobodnie żerować wœród dusz... A może jej jako człowieka nie ma zupełnie? Może to tylko chwilowa inkarnacja Jego woli? ... Tak, panie, to może być tylko Jego cień, nieœmiertelny cień Zła i Grzechu! ... Samotny w nieskończonoœciach, zepchnięty na dno wieczystych ciemnoœci, nieukorzony a nienawidzšcy Najwyższego Œwiatła, wycišga sępie pazury po władzę nad œwiatem i zagarnia obłškane i buntownicze dusze, aby kiedyœ na czele tych potępieńców stoczyć jeszcze jednš i ostatniš walkę z Bogiem! Wi erzę, jako nadejdzie ten czas, zatrzęsie się wtedy w posadach cały œwiat, pogasnš gwiazdy, rozsypiš się w pyły słońca i planety i zawrze nieubłagany bój od krańca do krańca! Ale i w to wierzę, jako będzie startna proch Szatan i pycha jego! Bóg wywiedzie nowe œwiaty z chaosu! Nowš, weselnš Hierusalem stanie się ziemia i oswobodzona od grzechu ludzkoœć zaœpiewa:Hosanna! Czyste, nieœmiertelne duchy zapełniš wszechœwiat i wszystko niebo rozebrzmi szczęœciem wiekuistego trwania w Bogu! Tak w to goršco wierzę, jak wiem,że Daisy jest Jego wysłannicš! I jestem pewien, że tu ktoœ umrze, ktoœ oszaleje i ktoœ zatraci się na wieki przez Niš i dla Niego! ... Zenon jakby nie zrozumiał ostrzeżenia, pochłonięty wyłšcznie tym, co słyszał o rozdwojeniach Daisy. Nudziły go bowiem spirytystyczne teorie mr Smitha, lecz to niespodziane potwierdzenie przypuszczeń, głęboko tajonych nawet przed samym sobš,wstrzšsnęło nim gwałtownie. –I równoczeœnie widziano jš w różnych miejscach? – pragnšł potwierdzeń. – Ależ z pewnoœciš!! – mr Smith jšł skwapliwie przytaczać nowe fakty. Już nie słuchał, zapatrzony w nagle rozwarte wierzeje przypomnień. Pamiętał w tej chwili każdy analogiczny fakt: a to pierwsze wstrzšsajšce zdumienie, gdy zostawiwszy Daisy na seansie, spotkał jš wkorytarzu idšcš naprzeciw! A scena biczowań? A wiele tych niepojętych zgoła rzeczy! A przede wszystkim to wczorajsze spotkanie! Przecież dwa razy widział jš, rozmawiał, siedział obok niej, czuł jš przysobie i ona w tym samym czasie mogła być w mieszkaniu? –Co to znaczy? Jak to pogodzić? Czy to możebne? –Cofnšł się jednak trwożnie przed stwierdzeniem wišżšcym się w nierozerwalny łańcuch pewnoœci. Zapalił papierosa, popatrzył na Joego, zamienił kilka słów ze Smithem i usiłujšc rozmyœlaćspokojnie, znowu zagłębił się we wspomnienia... Poznanie Daisy i wszystko, co o niej słyszał, na co patrzył, co sam z jej powodu przeżył, nawet to, co zaledwie się przeœliznęło przez mózg i tylko majakiem padło nieœwiadomym, jawiło się teraz w nim jakby z wolna po raz drugi przeżywane.Rodzaj jasnowidzenia owładnšł nim z takš siłš, że pamiętał z nieubłaganš dokładnoœciš prawie każdš chwilę. Przyglšdał się jakby nieskończonej wstędzekinematografu. –Widzę, pamiętam i tak samo nic nie rozumiem! – pomyœlał chwiejšc się niby liœćna rozhukanych falach. –Przecież ja widzę tylko fakty, powierzchnie jakichœ przypadkowych realizacji, czegoœ niewiadomego œlepišce majaki! Ale co jest tam w głębi? Kto jest reżyserem tych kukieł człowieczych? I kim jest właœciwie Daisy! Jakšż rolę gram w tym wszystkim? –szarpał się w nierozerwanych sieciach tajemnicy, które go wlokły przez głębię męki, udręczeń i daremnych pytań. –Wie pan! – zwrócił się po jakimœ czasie do mr Smitha. – Nawet bym się już nie zdziwił, gdyby naraz te drzewa za oknami przemówiły, a ci œredniowieczni rycerze z obrazów zasiedli między nami... Mr Smith odrzekł uroczystym tonem kaznodziei: –Wszystko leży w granicach możliwoœci! Z nas bowiem bierze poczštek wszelka rzeczywistoœć! Myœl jest również realizacjš, która trwa nawet poza nami. Jesteœmy marzeniem Boga, œwiat zaœ jest naszym marzeniem. Nie ma dualizmu, jest tylko doskonała jednoœć, wiecznie falujšca między biegunami: œmierć – życie, czyli między: wiem – jestem! Nie ma w naturze...–Być może, iż to wszystko prawda! –przerwał mu niecierpliwie Zenon, ogarnięty nieprzepartš żšdzš ucieczki od tego wszystkiego. Nie czekajšc już przyjazdu Betsy wybiegł na ulicę i z radoœciš zanurzył się w ciżby tłumu. –Więc jeszcze jestem! –stwierdzał się fizycznie, pršc się wskróœ zatłoczonych trotuarów. –Przecież nie mogę już tak żyć dłużej, nie mogę! I nie chcę zwariować! – krzyczał w nim przebudzony nagle instynkt samozachowawczy. – Wrócę z Adš do krajuizapomnę o wszystkim! – marzył pozwalajšcsię nieœć tłumom, gdzie im się podoba. I czuł się coraz spokojniejszy gubišc z wolnawszelkie obawy i pamięć tamtych spraw strasznych. Ale równoczeœnie spostrzegał w ludziach jakieœ niezrozumiałe zmiany, które go zaniepokoiły. Twarze zdały mu się być tylko maskami, przez które przeœwiecały jakieœ obce, zagadkowe oblicza. I spojrzenia mieli tak promienne i strzeliste, że nad głowami wiły się ustawiczne kłęby migotów i błyskawic. I poruszali się inaczej, jakoœ płynniej, jakby unoszšc się nad ziemiš. Zaœ gwar miasta przeistaczał się w rozfalowanš i nieskończonš melodię...Każdy głos brzmiał z osobna i razem tworzyły chór niebiańskich dŸwięków. Nawet mury wzięły barwę lazuru i wynosiły się aż gdzieœ ku niebu. Wszystko, na co spojrzał, miało ten sam zagadkowy wyraz, wszędzie kryło się jakieœ życie inne, obce, nieodgadnione i zewszšd wyzierała niepokojšca tajemnica... Nie dziwił się już niczemu, tylko myœlał lękliwie: – A może i tak jest, jak mi się wydaje! Gdy przechodził park, zaszumiały drzewa, przystanšł. – Co one mówiš?? – ogarnšł braterskim spojrzeniem zwichrzone gšszcze. Park chwiał się, kołysał i szumiał cichš, tajemniczš pieœniš zmierzchu. –Co? Co? –spytał wzruszony, gdyż zdało mu się, jako idš ku niemu te czarne olbrzymy i podajš mu swoje rosochate gałęzie. – Nigdy, nigdy się nie porozumiemy! – westchnšł żałoœnie. Stado ptaków zataczało nad parkiem kręgi coraz niższe, aż poczuł na twarzy miot skrzydeł i dojrzał rozchylone dzioby i okršgłe, œwiecšce oczy. Opadły przy nim, akilka uczepiło się jego ramion, kraczšc długo i nieustraszenie. Wsłuchiwał się w tegłosy, gładził czarne, lœnišce pióra i szepnšł smutnie: – Znowu ta nieprzebyta granica!! Obcymi pozostaniemy na zawsze! Zerwały się naraz i uderzywszy skrzydłami, biły potężnym lotem w górę, nad drzewa, ponad miasto, coraz wyżej, a on gonił za nimi roztęsknionymi oczami, póki nie przepadły w szarych rojowiskach mgieł. Powolny a mocny dŸwięk godzin zbudził go do rzeczywistoœci. – Pišta!! – przypomniał sobie natychmiast zaproszenie Daisy. Ale szedł jakoœ ociężale i otrzšsajšc się z resztek rozmarzeń, spostrzegał z przykroœciš, że wszystko znowu miało ten sam zwykły i pospolity wyraz. Rozwiały siębłękitne mgły i wartki nurt życia burzył się dokoła, pienił i bryzgał brudnymi falami. Wzdrygnšł się z obrzydzenia. –A może tak jest, jak mi się teraz zdaje! –dumał zapatrzony w zatroskane głowy, przygięte do ziemi pod brzemieniem niedoli. I wszędzie widział tylko zorane namiętnoœciami twarze, niespokojne i zdziczałe spojrzenia, usta zacięte cierpieniem, a we wszystkich wyraz drapieżnego nieubłagania, chciwoœci i egoizmu. A ten ruch olbrzymi! Te tysišce tysięcy kręcšcych się w kółko, jakby w szale i zapamiętaniu! Ta dzika walka wszystkich ze wszystkimi! Te niezliczone hordy wcišż węszšce za łupem! Nędze, zbrodnie i rozpasania! Jakże to wydało mu się naraz potworne w swojej głupocie i bezcelowoœci! A wszystko było godne siebie:i te nędze niewypowiedziane, i te bogactwa niezmierne! Nawet te domy brudne, niby przegniłe trumny, rojšce się ludzkim robactwem, nawet to niebo obwisłe i jakby przesycone ropš i kałem! Ohydne i przeklęte takie życie i taka dola! –Uciekać jak najprędzej i jak najdalej! – prosiła go radosna i wyzwoleńcza myœl. Poczuł się znowu silny, bezwzględny i już na wszystko zdeterminowany. Powrócił œpiesznie do mieszkania dowiadujšc się zaraz na wstępie, że z góryprzysyłały po niego jakieœ panie. Poszedł tam dosyć niechętnie, przewidujšc nowe i przykre powikłania. Joe jeszcze się nie przebudził, ale Malajczyk zaszeptał zapewniajšco: –Już zupełnie zimny, tak zawsze bywa przed obudzeniem. I fosforescencja znikła!Lada chwila oprzytomnieje. W żółtym pokoju rozmawiała miss Dolly z ich domowym lekarzem. – A czy nie mówiłam, że to musi się Ÿle skończyć! – zawołała na powitanie. – Ale to go nie uleczy!! – odparł niecierpliwie, zazierajšc do sšsiedniego pokoju. – Mr Smith poszedł pana szukać u jakiejœ miss.... nie pamiętam nazwiska. Zirytował go ten docinek, ale doœć uprzejmie pytał o Betsy. – Siedzi przy nim. Uparła się i nie opuszczago ani na chwilę. Jakoż znalazł jš w mrocznym pokoju, przysłoniętym kadzielnymi dymami, siedziała spłakana, nieprzytomnie wpatrujšc się w brata, który stał tak samopochylony i z tym samym zakrzepłym uœmiechem na ustach. –To okropne! Patrzy, a nie widzi! Mówiłam do niego, nie usłyszał. Dotykałam się jego ršk, zimne i sztywne jak u trupa! Boże mój!Boże! – zajęczała cicho. Wyprowadził jš do okršgłego pokoju, silnieoœwietlonego. – Co jemu się stało?? – zabłagała chwytajšc go za ręce. – Nie wiem!! Czy mr Smith nic pani nie mówił? – Obawiał się tego. – Mówił wprost straszne, straszne rzeczy!– Spirytystyczne brednie, nie trzeba im wierzyć! Betsy! Betsy! – A jeżeli to prawda?? A jeżeli to ona temu winna? Zrozumiał, kogo ma na myœli, lecz nie próbujšc bronić spytał wykrętnie: – Cóż powiedział doktor?? zysz! ż, zumny człowiek. arę, 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŕä@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷żv@sc wł}c x0Nc y~+÷& ˙˙– A jeżeli ona i Wandzię zaczarowała?? – cišgnęła coraz lękliwiej. – Widzę, że Ada nie oszczędziła pani swoich zabobonnych przywidzeń. –Bo jeżeli to prawda? Jeżeli to wszystko prawda, co mówił mr Smith! –wybuchnęła przerażeniem. –Tak się teraz obawiam każdej nowej chwili, że wolałabym zaraz umrzeć. Nigdy, nigdy nie przypuszczałam... i czuję się tak bezbronna wobec nieszczęœcia... –zapłakała, łzy polały się rzęsistym strumieniem po zbladłych, zmizerowanych policzkach. Było mu jej strasznie żal, a nie mógł się zdobyć ani na jedno cieplejsze słowo. Stał sztywny, wodzšc szklistymi oczami po œcianach. –I tak mi było dobrze... tak sobie marzyłam... taka byłam szczęœliwa... a teraz! A teraz! – załkała znowu, wiszšc jeszcze na ršbku nadziei, że może on przemówi jak dawniej, że może jš podeprzekochajšcym ramieniem i nie da nieszczęœciu... Nie poruszył się jednak, miotany dziwnš rozterkš, jej łzy rozrywały mu serce i wiedział, co był powinien zrobić w tej chwili, wiedział, że to bezbronne pisklę przyszło do niego po ratunek, a nie potrafił przełamać jakiegoœ ciemnego nakazu, który mu wzbraniał najlżejszego objawu współczucia! Już wprost fizycznie nie umiał się zdobyć na żaden odruch. Czuł, że popełnia podłoœć i zdradę, że pastwi się i zabija to najszlachetniejsze i najgłębiej oddane mu serce, a nie przezwyciężył siebie. I na darmo szamotał się w jakichœ nieubłaganych pazurach, i na darmo starał się zrozumieć stan własnej duszy... Zaœ z Betsy jakby wyciekało życie wraz ze łzami, bo czuła, że ta straszna chwila waży o jej szczęœciu. Bezmierne znękanie jš ogarnęło i smutek. Nie miała już sił na płacze ni skargi, a tylko jej oczy, przepalone mękš, mówiły niemym głosem boleœci. A Zenon w jakiejœ chwili zażartej walki ze sobš zerwał się nagle z miejsca. – Co się ze mnš dzieje!! Betsy! – zakrzyczał odpychajšc coœ sprzed siebie. W oczach miał strach i obłškanie. Przypadła do niego i chociaż œmiertelnie strwożona, jęła go uspokajać najsłodszymizaklęciami. Spojrzał na niš z bezbrzeżnš wzgardš i odtršcił. – Zen!! – jęknęła cofajšc się przed tym dzikim, obłškańczym spojrzeniem. Ale na szczęœcie uspokoił się prawie natychmiast i siadł przy niej. – Co się panu stało?? – nie mogła powstrzymać pytania. – Jakiœ koszmar mnie napadł.... Coœ, czego nie można opowiedzieć... – Czy jak wtedy u nas?? –Nie, nie... Jestem okropnie zdenerwowany!–obejrzał się trwożliwie i zaczšł mówić prędko, jakby chcšc się zagłuszyć. Chciał być swobodny, silił się nawet na serdecznoœć, ale jej obaw nie rozproszył ni zbudził umierajšcš nadzieję, bo jego słowa były lodowate, przypadkowe i kršżyły na oœlep niby ptaki błšdzšce w ciemnoœciach. Była to dziwna rozmowa, oboje bowiem z największym wysiłkiem kryli przed sobš tragiczne rozdarcie dusz i lęk o siebie. Betsy trzęsła się niby ptaszka œmiertelnie wystraszona i w głosie jej polœniewały łzy i stłumiane co mgnienie szlochy rozpaczy. Stłumiła jednak własny ból i troskała się już tylko jego dziwnym stanem. – Bo powinien pan na jakiœ czas wyjechać!! – radziła jak siostra. – Wyjadę, wypocznę i powrócę z nowymi siłami – odpowiadał potakujšco. Uœmiechnęła się bladym uœmiechem żałoœci żegnajšcej go na zawsze. Krótki spazm targnšł jej sercem, a w mózgu zahuczało złowrogie: Nigdy, nigdy cię już nie zobaczę.Przerwał im rozmowę Malajczyk wzywajšcdo Joego. Leżał bezwładnie na łóżku, doktor czynił koło niego jakieœ specjalne zabiegi, po których otworzył oczy, nie poznajšc jednaknikogo. Na próżno przemawiali do niego, nieodpowiedział nikomu i uœmiechajšc się do siebie, patrzył przez wszystkich gdzieœ daleko, daleko. Uradzono, że doktor będzie przy nim czuwać wraz z pielęgniarkš i rano, zależnieod jego stanu, zawiezie go do szpitala lub do Bartelet Court. Betsy odjeżdżała tak zrozpaczona, iż przy rozstaniu po kilka razy błagała Zenona, żeby go nie opuszczał i czuwał nad nim. –Nie odstšpię go do rana – upewniał szczerze i prawie natychmiast zapomniał o przyrzeczeniu, gdyż zaraz po ich odjeŸdzie poszedł do Daisy pomimo doœć spóŸnionej godziny, ale cofnšł się od samych drzwi. –Nie! nie! –uderzał jakby pięœciš, zamknšwszy się w mieszkaniu. Zaczšł przeglšdać papiery nagromadzone na biurkuiutknšł oczami w nocie od Cooka: "Pocišg odchodzi o dziesištej. Dover. Kaliban ". Czytał po wiele razy i, nie mogšc pojšć, coznaczš te słowa, ubrał się machinalnie i zupełnie odruchowo kazał się zawieŸć do Ady. Już miał dzwonić, gdy posłyszawszy przez drzwi œmiech Wandzi wstrzšsnšł się gwałtownie i uciekł poœpiesznie na ulicę. Był już jak piłka toczšca się w mgle i podrzucana niewidzialnymi rękami. Czuł, że musi gdzieœ iœć, i szedł za pierwszym odruchem, i cofał się, również nie wiedzšcdlaczego. Zaglšdał do różnych klubów, witał się ze znajomymi, ale wszędzie jakbytylko kogoœ szukał i nie znajdujšc, zaraz odchodził. Wreszcie wstšpił do jakiegoœ music-hallu. Przedstawienie było rozpoczęte; muzyka wrzeszczała całš siłšrozstrojonych instrumentów i na scenie kołysały się baletowe stada, klowni bili się po twarzach, ktoœ skakał spod kopuły do wody, dzielšcej salę od widowni, a publicznoœć wybuchała œmiechem i brawami.Przypatrywał się z niezmiernym zajęciem, nie mogšc tylko dociec, gdzie się to wszystko odbywa: w nim czy gdzieœ na zewnštrz jego oczu? Ale nim zdołał stwierdzić, powstał i zaczšł się gwałtownie przeciskać do wyjœcia nie zważajšc na klštwy tratowanych. Usłyszał bowiem jakiœ kategoryczny nakaz, żeby wyszedł z teatru. Stał jakiœ czas na trotuarze rozglšdajšc się niespokojnie, zaglšdał nawet do bram i sklepów, a w końcu nie wiedzšc już, co poczšć ze sobš, kazał się œpiesznie zawieŸć do domu. Mr Smith wyszedł naprzeciw niego i odezwał się dziwnie ponuro: – Myœlałem, że się już pana nie doczekam. – To pan mnie wołał, nieprawdaż? – Nie wołałem, ale bardzo pragnšłem, abypan przyszedł jak najprędzej... – Więc to nie pan!! Zaglšdał pan do Joego? Już się przebudził? –Wracam od niego! Przed paru minutami odwieziono go do szpitala wariatów! Daję panu słowo honoru! – dodał widzšc jego zdumienie. – Joe?? Nie, nie, nie! – zakrzyczał przyskakujšc do niego z gniewem. – Dostał ataku furii i musieliœmy go odwieŸć!! – potwierdził smutnie. –Po przyjeŸdzie pań poszedłem pana szukać. Byłem nawet i u miss Daisy, zastałem jš szykujšcš się do drogi. Wraca do Indyj... – Wspominała mi o tym!! –Szukałem pana i w naszym klubie, a kiedy powróciłem, już u Joe nie było nikogo prócz doktora i pielęgniarki. Właœnie zasiedliœmy do herbaty rozmawiajšc o chorym, gdy naraz gruchnšł krzyk i łomotyrozbijanych o œciany mebli. Wbiegamy do sypialni, a Joe stoi na œrodku pokoju z krzesłem w ręku i broni się przed jakimœ niewidzialnym wrogiem. Krzyczał coœ bez zwišzku i rzucał się coraz zapalczywiej, kopał i bił, czym tylko mógł. Dopiero przy pomocy całej służby pensjonatowej zdołaliœmy go ubezwładnić. I bronił się takrozpaczliwie, aż musiano mu nałożyć kaftan. – Straszne!! Straszne! – jęknšł, zaledwie wierzšc uszom. – Przeszedłem najcięższš chwilę w moim życiu!! Jeszcze nie mogę uwierzyć... Przepraszam –wyjrzał podejrzliwie na korytarz. – Zdawało mi się, że ktoœ puka do drzwi.... Że Joe stracony! Doktor nie robinawet nadziei! Taki dzielny człowiek! Taki potężny umysł i taka wzniosła dusza w szpitalu obłškanych... – Dzięki waszemu spirytyzmowi!! – nie mógł już pohamować gniewu. –Może jest w tym nieco i naszej winy! –szepnšł pokornie i ze szczerym żalem – ale głównie zawiniły te potworne praktyki fakirskie, jakim się już od dawna poœwięcał. Chciał koniecznie zostać jogš, œwiętym cudotwórcš i czystym duchem... Pragnšł poznać Niepoznawalne... Jego szaleństwo utwierdziło mnie w przekonaniu, że takie eksperymenty sš zgubne dla Europejczyków! Kto tylko tknšł się tych praktyk, umierał lub wariował. Mógłbym wymienić wiele głoœnych nazwisk!– A mimo tego nie przestaje pan apostołować tych prawd!! – szepnšł z goryczš. –Od chwili, w której ujrzałem szaleństwo Joe, przysišgłem sobie nie zajmować się więcej spirytyzmem. Przejrzałem bowiem i poczułem w uœciech posmak gorzkiej prawdy, że my, to znaczy Europejczycy, jesteœmy rasš niższš, jesteœmy tylko psychicznš Tschandalš! ... Tylko Hindus możeprzekroczyć granice materii i spojrzeć w nieœmiertelne oblicze Œwiatłoœci! To wybraniz wybranych! To już dusze w ostatnim awatarze! Panie, cała wiara i tęsknota mojego istnienia umarła dzisiaj gwałtownš œmierciš. Teraz wiem, że Europejczyk możeposiędzie nasz system planetarny, może nawet zaprzęże słońca do poruszania swoich fabryk i wzleci na gwiazdy, ale przenigdy nie przekroczy granic materii, nigdy jego ręce grzeszne nie podniosš zasłony, a jego œlepe oczy nie ujrzš Izys odsłoniętej! Teraz wiem, że jesteœmy tylko nędznym plemieniem pariasów, uzuchwalonym przez głupotę, liszajem œwiata, skazanym na plugawe, przyziemne bytowanie i wieczne przerabianie ziemi, niby te glisty rojšce się pod powierzchniš! Izaprawdę, nie godniœmy lepszej doli, bowiem suma naszych nieprawoœci jest większa nawet od miłosierdzia Bożego! Więcbiada œmiałkowi, który œwiętokradczš myœlš sięgnie za kres naznaczony, po tysišckroć biada! Szaleństwo i Œmierć tam stojš na straży! Tyle grozy biło z jego słów i tak bezgraniczna rozpacz wyzierała mu z oczu,że Zenonem wstrzšsnšł dreszcz zabobonnejtrwogi. Patrzył bezradnie, jak stary dowlókł się do drzwi, a odwracajšc się jeszcze raz, rzekł: – Szaleństwo i Œmierć!! Ledwie ucichły jego kroki na korytarzu i Zenon stał na œrodku pokoju nie ochłonšwszy jeszcze z zamętu, gdy służšcy zameldował: – Walizy zniesione i konie czekajš!! Już czas na pocišg... Nie zdziwił się wiedzšc już w tej chwali, gdzie ma wyjeżdżać i czyj to głos przywołuje go nieustannie. Zakręcił się po mieszkaniu, chciał coœ pakować, czegoœ szukał bardzo usilnie w szufladach, próbował zbierać kartki rękopisów i wszystko mu z ršk leciało, i o wszystkim zapominał, trawiony radosnš goršczkš i słodkim udręczeniem oczekiwań. – To dzisiaj!! Zaraz! Natychmiast! – zdumiewał się coraz nieprzytomniej. Czasowa wizja szczęœcia przejęła mu duszę niewysłowionym zachwytem. Spłonšłcały niby słońce i mocš szalonych pragnieńrwał się na jakieœ niebosiężne szczyty, aż tam, skšd płynšł ten władczy nakaz... –Daisy! Daisy! –wołał ekstatycznie, niepomny już siebie i życia, jakby rzucajšc się w nieskończonoœć. – Czekam wyzwolenia! Czekam w tęsknocie i miłowaniu! –modlił się żarem czciciela i niewolnika. Naraz zamajaczyła przed nim z takš wyrazistoœciš Ada, że ochłonšł nieco i nieœmiała, drżšca myœl przewinęła się błyskawicš. – Co się ze mnš dzieje!! Żałosny szloch Betsy zakwilił. Obejrzał się mimowoli, a nawet przez jakieœ mgnienie próbował się nad sobš zastanawiać. Miał wir pod czaszkš i chaos postrzępionych obrazów i myœli. "Wujcio taki dobry, taki kochany, taki strasznie mój, jak tatuœ... " Któż to szczebiocze? Czyjeż to ršczki okręcajš mu szyję? Czyjeż to kwietne oczy patrzš w niego z takš bezgranicznš miłoœciš? ... Zachwiał się strwożony, olbrzymi ciężar przywalił mu duszę i œcišgał w jakieœ zgiełkliwe i plugawe niziny... Z powrotem? W kajdany każdego dnia i każdego przypadku? W niewolę troski wieczystej? W ohydne jarzmo motłochu i obowišzków? Ijuż na zawsze? ... Nie, nie, nie! – wybuchnšł w nim potężny krzyk protestu. –Raczej œmierć niŸli takie życie, niŸli to niewolnicze, pełzajšce bytowanie robaków wœród cierpień, strachów i ciemnoœci... –Szaleństwo lub Œmierć! –rozsypał się głos Smitha żałobnym korowodem i niby dzwon pogrzebowy zahuczał w mózgu. Co robić? Co robić? Wszystkie zmory życia zatargały mu sercem, sycšc go trujšcymi jadami niepokojów, obaw i niepewnoœci. Obłškana trwoga zawyła mu w duszy. Ale tamten władczy głos podniósł się znowu dŸwiękiem mocniejszym ponad wszystko, mocniejszym nad życie i œmierć...Sprężył się w ostatniej, rozpaczliwej walceze sobš. Jeszcze chwila odruchowych wahań! Jeszcze chwila zmagania ostatnich żalów i pamiętań ostatnich, mgnienie chwiania się niby drzewo podcięte, i runšł tam, gdzie gowołało przeznaczenie... – A choćby nawet Szaleństwo i Œmierć! A choćby! – rzucił wyzywajšco własnej woli.... a przed œwitem „Kaliban ” wypłynšł z portu w nieznanym kierunku. --------Konwersja: rpg6@go2.pl ? Co? –spytał wzruszony, gdyż zdało mu się, jako idš ku niemu te czarne olbrzymy i podajš mu swoje rosochate gałęzie. – Nigdy, nigdy się nie porozumiemy! – westchnšł żałoœnie. Stado ptaków zataczało nad parkiem kręgi coraz niższe, aż poczuł na twarzy miot skrzydeł i dojrzał rozchylone dzioby i okršgłe, œwiecšce oczy. Opadły przy nim, akilka uczepiło się jego ramion, kraczšc długo i nieustraszenie. Wsłuchiwał się w tegłosy, gładził czarne, lœnišce pióra i szepnšł smutnie: – Znowu ta nieprzebyta granica!! Obcymi pozostaniemy na zawsze! Zerwały się naraz i uderzywszy skrzydłami, biły potężnym lotem w górę, nad drzewa, ponad miasto, coraz wyżej, a on gonił za nimi roztęsknionymi oczami, póki nie przepadły w szarych rojowiskach mgieł. Powolny a mocny dŸwięk godzin zbudził go do rzeczywistoœci. – Pišta!! – przypomniał sobie natychmiast zaproszenie Daisy. Ale szedł jakoœ ociężale i otrzšsajšc się z resztek rozmarzeń, spostrzegał z przykroœciš, że wszystko znowu miało ten sam zwykły i pospolity wyraz. Rozwiały siębłękitne mgły i wartki nurt życia burzył się dokoła, pienił i bryzgał brudnymi falami. Wzdrygnšł się z obrzydzenia. –A może tak jest, jak mi się teraz zdaje! –dumał zapatrzony w zatroskane głowy, przygięte do ziemi pod brzemieniem niedoli. I wszędzie widział tylko zorane namiętnoœciami twarze, niespokojne i zdziczałe spojrzenia, usta zacięte cierpieniem, a we wszystkich wyraz drapieżnego nieubłagania, chciwoœci i egoizmu. A ten ruch olbrzymi! Te tysišce tysięcy kręcšcych się w kółko, jakby w szale i zapamiętaniu! Ta dzika walka wszystkich ze wszystkimi! Te niezliczone hordy wcišż węszšce za łupem! Nędze, zbrodnie i rozpasania! Jakże to wydało mu się naraz potworne w swojej głupocie i bezcelowoœci! A wszystko było godne siebie:i te nędze niewypowiedziane, i te bogactwa niezmierne! Nawet te domy brudne, niby przegniłe trumny, rojšce się ludzkim robactwem, nawet to niebo obwisłe i jakby przesycone ropš i kałem! Ohydne i przeklęte takie życie i taka dola! –Uciekać jak najprędzej i jak najdalej! – prosiła go radosna i wyzwoleńcza myœl. Poczuł się znowu silny, bezwzględny i już na wszystko zdeterminowany. Powrócił œpiesznie do mieszkania dowiadujšc się zaraz na wstępie, że z góryprzysyłały po niego jakieœ panie. Poszedł tam dosyć niechętnie, przewidujšc nowe i przykre powikłania. Joe jeszcze się nie przebudził, ale Malajczyk zaszeptał zapewniajšco: –Już zupełnie zimny, tak zawsze bywa przed obudzeniem. I fosforescencja znikła!Lada chwila oprzytomnieje. W żółtym pokoju rozmawiała miss Dolly z ich domowym lekarzem. – A czy nie mówiłam, że to musi się Ÿle skończyć! – zawołała na powitanie. – Ale to go nie uleczy!! – odparł niecierpliwie, zazierajšc do sšsiedniego pokoju. – Mr Smith poszedł pana szukać u jakiejœ miss.... nie pamiętam nazwiska. Zirytował go ten docinek, ale doœć uprzejmie pytał o Betsy. – Siedzi przy nim. Uparła się i nie opuszczago ani na chwilę. Jakoż znalazł jš w mrocznym pokoju, przysłoniętym kadzielnymi dymami, siedziała spłakana, nieprzytomnie wpatrujšc się w brata, który stał tak samopochylony i z tym samym zakrzepłym uœmiechem na ustach. –To okropne! Patrzy, a nie widzi! Mówiłam do niego, nie usłyszał. Dotykałam się jego ršk, zimne i sztywne jak u trupa! Boże mój!Boże! – zajęczała cicho. Wyprowadził jš do okršgłego pokoju, silnieoœwietlonego. – Co jemu się stało?? – zabłagała chwytajšc go za ręce. – Nie wiem!! Czy mr Smith nic pani nie mówił? – Obawiał się tego. – Mówił wprost straszne, straszne rzeczy!– Spirytystyczne brednie, nie trzeba im wierzyć! Betsy! Betsy! – A jeżeli to prawda?? A jeżeli to ona temu winna? Zrozumiał, kogo ma na myœli, lecz nie próbujšc bronić spytał wykrętnie: – Cóż powiedział doktor?? zysz! ż, zumny człowiek. arę, 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjŕä@”ŞjüŠj{ˇ÷ż÷A÷ż”üż–ˇ÷ż÷A÷ż”üżN¸÷ż@