ĺbkŃÉ˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙őđGî’ŕGđ@îŕ@>ŕBđEîoŕEńŮő>ŕB>RŕG>˙ęÁńŮ˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙ĂUÎíffĚ sƒ ˆ‰ÜĚnćÝÝٙťťgcněĚÝܙŸťš3>CLAS WESELE €003AK’˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙Copyright (C)2000-2001 Pat Crowe. This Book Reader was distributed solely for the reading of classic books which are out of copyright. Program extends to address 3fffh. No responsibilty can be accepted for any breach of copyright nor for any other matter involved with material above this address. This material will have been added by a user of this program and not the author of this program. Please address any enquiries concerning breach of copyright or any other concerns, to that third party. óÍĆ>˙ęŔúPę ŔúQęŔ1ţ˙Íb͛ >ęa>ŕ&>ę Ŕ>˙ę ŔÍđ͜Í:Í\ÍćÍóÍ ÍBÍS ú‚˙§(Ţú ŔOÍŕ>ęŔͧ ÍÓ ÍŽ Íż ÍÓ ÍŽ ÍG ÍÓ ÍŽ úQęŔÍ|ÍĹÍr>ęÁ>xŕE>@ŕAŻŕ>ŕ˙>Óŕ@űÍ ÍvúÁˇ(ńŻęÁ́Ë VËw cËoÂÄËgÂŐË_ 9ËW -ËO ËG Ăú Ŕ<ţ >OÍŕĂú Ŕ<ţ >OÍłĂÍ ĂÍS ĚĹĂú Ŕţ(ţ(ţ(#ú Ŕţ("ţ(*ţ( *Í/ĂÍĹĂÍËĂ͘ĂÍ^ĂÍ÷ĂÍĂÍ#Ăú Ŕ=ţ˙ >OÍ|Ăú Ŕ<ţ >OÍ|Ă!>w# űÉ!6# ú6˙#6# öÉ! 6˙#6# ö6# úÉÍB͜ÍĹÉú ŔţČÍw Í ÍÓ úÁO> ‘O͜úÁOÍŽ úÁ<ţ 8>ęÁÉú Ŕţ ú ŔGÍ3 8 ř Í3 8 řÍ#@Íw  Í  úÍÓ úÁţ(=> ęÁúÁO> ‘ţ >O͜úÁOÍŽ ú Ŕţ 0<ę ŔÉú ŔţČŐĹúÁO ú Ŕţ ͟ Íw Í ÍÓ ÍŽ yţ  Ü{ę ŔÁŃÉĹú Ŕţ ú ŔĆ GÍ3  úÍ3  úúÁO Íw Í ÍÓ ÍŽ yţ  é> ę ŔÁÉ>ę Ŕ>ęÁ>ęŔę!>ęA!@}ęŔ|ęŔÍŃ!ĐŔ*§ úaŔ*§ úúŔOúŔG>š >¸ >>ęŔÉ>ęŔę!>ęA!@}ęŔ|ęŔÍ- űÍŃúŔ=ęŔ Í3  úÍĹÉÍ-(ÍŃ>ęŔúŔć€(ěÍĹÉÍŃ>ęŔúŔć€Ę˜ÍĹÉ Í3  úÍuĘ,ÍŃúŔţÂúŔţĘ#>ę Ŕ>ęŔúŔć€(ÖÍĹÉĺŐĹúŔoúŔg #F+NxĄ<(,xą úŔęŔ͡ ÍÓ ÍŽ úQęŔ>ęŔ$úŔţ(>ęŔÍŻ ÍÓ ÍŽ úQęŔ>ęŔÁŃáÉĺŐĹú Ŕţ˙(!В@§(=ůÍ3 yę Ŕ!В@y§( řÍ3 ÁŃáÉĺŐĹyę Ŕ>ęŔÍG ÍÓ ÍŽ úQęŔú ŔO>˙ę ŔÍ|ÁŃáÉĺŐĹyę Ŕţ(ţ(ţ(ţ( ţ($ţ((!pÍ(!€Í !Í! Í!°Í!ŔÍÁŃáÉÍćĺĹ~î˙" ů ôÁáÉĺŐĹú Ŕ!ů ţ(q! ţ(j!H ţ(c!p ţ(\!˜ ţ(U!Á ţ(N!Ň ţ(G!ę ţ(@! ţ (9!: ţ (2!b ţ (+!Ň &ĺŐĹ!ˆ ĺŐĹ!ŔĺŐĹ!Ú ĺŐĹ!ą ĺŐĹ!aŔ˛Ŕ*§ úÁŃáÉ Przewiń Wers Str. Roz. Wsz Liiku: Rivi Sivu Kapp LopBlättern: Zeil Seit Kapt AlleDéfiler: Ligne Page Chap ToutScrolla: Rad Sida Kap Hela Lista: Linea Pagina Cap. Tutto Blader: Lijn Blad Hfdst Alles Bla: Linje Side Kap Alle Despl.: Línea Página Cap. Todo Mudar: Linha Pagina Cap. Tudo Despl.: Línia Plana Cap. Tot ĺŐĹúŔGúŔ<¸8Í-(ÍŃ>>ę Ŕ7 ęŔ>ę Ŕ§ÁŃá§ÉĺŐĹúŔţÂO úŔţÂO úŔţ(úŔţ ÍuÍŃúŔ>ę Ŕ7 =ęŔ>ę Ŕ§ÁŃáÉĺŐĹúŔG!Đx§(~#§ ÷ô˛Ŕ*§ úÁŃá§ÉĺĹ!€6# xą řÁáÉĺŐĹy!ţ(#!@‘ţ(!€’ţ(!Ŕ“ţ(!€@y§(=ů]T! ÁÍćP* úÍćP* úÍćP* úÍćP* úÁŃáÉ> ę>ęA!  y§( ĺ>""Ŕ " úáúN"úO">ęúŔćęAÉ> ę>ęA!  y§( *GúN¸ 6*GúO¸ .Ŕ * ú>ęúŔę!úŔćęAÍŃ Í3  úÉ> ę>ęA!    ž # ÷őúŔćęAńÉĺŐĹ! Á@6# xą ř!˛Ŕ~#§(Í÷ öÁŃáÉĺĹÖ o&MD)))  0úŔţ( 8 V#F#Í' yţ őzƒ_ÁáÉĺŐĹk&)}ćđo Á ÁĹË!Ë ÁĹ{ć§(Ë8Ë=öxśw#wyśw#wÁŃáÉđ˙ˇŕ˙Íćđ@ćŕ@É>‘ŕ@É>äŕGŕHŕIÉĺŐÍć!`˜Ŕ>đ" üÍćŔ" üŃáÉĺŐ!`˜ y§(=ů> ‘W>ÍćÍ'(Í'(Í'(éőy§ ńń!`˜QÍćÍ'(Í'(Í'(éŃáÉĺĹú‚˙§(,>˙ŕO!˜`>" xą ř€>" xą ř`>" xą ř>ţŕOÁáÉĹw#< ú 6# úÁÉ!˜>"< ű! ˜"< ű!@˜6ń# úÉ!ŕ™ 6ň# ú!š>("< ű! š "< űÉ́Ĺ> ŕđđđđ/ćË7G>ŕđđđđđđđđđđ/ć°Gú€˙¨ ę˙xę€˙>0ŕú˙ÁÉţ(Ż>˙ę‚˙ÉĹ>˙ŕ$ˆ xą ű>ŕ$ÁÉőđ@ć€(đDţ‘ ôńɇ‡‡Ć€ęh˙ióúA˙ć ů*âű ňÉ>€ęh˙ióúA˙ć ů*âű ňÉ>€ęh˙@ióúA˙ć ů*âű ňɇ‡‡Ć€ęj˙kóúA˙ć ů*âű ňÉ>€ęj˙k@óúA˙ć ů*âű ňÉ˙ď=ď=|˙ď=˙˙ď=ď=˙ď=˙˙ď=ď=˙ď=˙˙ď=ď=ŕ˙ď=˙ď=ď=˙ď=ď=ď=ď=<ď=ď˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙MBFONTMonospaced @@@@@@   ŕ ŕ @ŔŔŕ``@€ @€ @ @@  `@@ @@@@@ @ @@ŕ@ @ŕ@ @`@ @@@€€ŕ     ŕ@Ŕ@@@@ŕŕ  @€€ŕŕ  `  ŕ€€  ŕ ŕ€€ŕ Ŕŕ€€ŕ  ŕŕ @@€€ŕ  ŕ  ŕŕ  ŕ ŕ@@ @ @€@ ŕŕ€@ @€ŕ  @@@ŕ ŕŕŕ€ŕŕ  ŕ   Ŕ  Ŕ  Ŕŕ€€€€€ŕŔ     Ŕŕ€€ŕ€€ŕŕ€€ŕ€€€ŕ€€€  ŕ   ŕ   ŕ@@@@@ŕ  ŕ   Ŕ   €€€€€€ŕ ŕ     ŕ      @     @ŕ  ŕ€€€ŕ    Ŕ ŕ  ŕŔ  ŕ€€ŕ ŕŕ@@@@@@      ŕ     @@     ŕ    @      ŕ@@@ŕ @@@€ŕ`@@@@@`€€@@@ ` `@ ŕ@ ŕ ŕ ŕ€€ŕ   ŕŕ€€€ŕ ŕ   ŕŕ ŕ€ŕ`@ŕ@@@@ŕ  ŕ ŕ€€Ŕ    @@@@@@ @€€  Ŕ  @@@@@@  ŕ   Ŕ    ŕ   ŕŕ  ŕ€€ŕ  ŕ Ŕ €€€ŕ€ŕ ŕ@`@@@     ŕ    @   ŕ   @     ŕ ŕŕ @€ŕ @@€@@ @@@@@@@€@@ @@€`€ŕŕŕŕŕŕŕ@ €`€ @ŕ     ŕ@€`@ŕ@@@@Ŕ   @ŕ@@@@@@ŕ@@@ŕ@@ € @€  @ŕ€ŕ ŕ @€@ @ŕ€ŕ ŕŕ     ŕ @ŕ @€ŕ @ŕ @€ŕŕ     ŕ @€@    ŔŔŕŕ`@ŕ@@ @ŕ€ŕ ŕ€@ @€ @ŕ€ŕ ŕŕ     ŕ @ŕ @€ŕ @ŕ @€ŕ@@@@@@@ŕ€€ŕ@€€€ Ŕ€ŕ @ ŕ  ŕ   0@@@@@@ŕ€ŕ ŕ ŕ ŕ€ŕŕ ŕ ŕ @€@ ŕ Ŕŕ€€@ŕ @@€ŕŕ ŕ@ŕ@ŕŔ @€ŕ@@`@Ŕ@@@€ŔŔŔŕ€€       @€Ŕ@Ŕŕ ŕ ŕ ŕ ŕ€@ @€@@@€ ŕ @@@ŕ @ŕŕ`ŕ€ ŕ @ŕ @€ŕ€@ŕ ŕ  @ŕ ŕ @ ŕ ŕ `€ŕ ŕ  ŕ ŕ @ŕ ŕ @ŕ€€€€ŕŕ€€€€ŕ@ €@ŕ€ŕ€ŕ @ŕ€ŕ€ŕŕ€€ŕ€€ŕ  ŕ€ŕ€ŕ€@ŕ@@ŕ @ŕ@@ŕ@ ŕ@@ŕ ŕ@@ŕŔ  ŕ  Ŕ @ ŕŕ  €@ŕ  ŕ@ŕ    ŕ@ ŕ  ŕP ŕ  ŕ ŕ  ŕ @ ŕ  ŕ  ŕ€@   ŕ @   ŕ@    ŕ    ŕ @  @@Ŕ€ŕ ŕ€ŔŔ Ŕ  Ŕ€€@ŕ ŕ ŕ @ŕ ŕ ŕ@ ŕ ŕ ŕP ŕ ŕ ŕ ŕ ŕ ŕ@ŕ ŕ ŕ @ŕ€€€ŕŕ€€ŕ@ €@ŕ ŕ€ŕ @ŕ ŕ€ŕŕ ŕ€ŕ  ŕ ŕ€ŕ€@@@@@@€@@@@@ €€€€ @@@@@ @  ŕ ŕ @ŕ   €@ŕ ŕ @ŕ  ŕ@ ŕ ŕP ŕ ŕ ŕ   ŕ@ŕ@ŕ ŕ ŕ€@  ŕ @  ŕ@   ŕ   ŕ @  ŕ ŕ€€ŕ ŕ€€   ŕ ŕMBFONTVariable pitch €€€€€€  PPřPřPP x ř(đ ŔČ @˜ŕ  @° Đ€€@€€€€€@€@@@@@€@ŕ@ @ŕ@@€Ŕ€ @@@€€@     @@Ŕ@@@@ŕŕ  @€€ŕŕ  `  ŕ€€  ŕ ŕ€€ŕ Ŕŕ€€ŕ  ŕŕ @@€€ŕ  ŕ  ŕŕ  ŕ ŕ€€@@€ @€@ ŔŔ€@ @€ŕ  @@@ŕ ŕŕŕ€ŕŕ  ŕ   Ŕ  Ŕ  Ŕŕ€€€€€ŕŔ     Ŕŕ€€ŕ€€ŕŕ€€ŕ€€€ŕ€€€  ŕ   ŕ   ŕ@@@@@ŕ  ŕ   Ŕ   €€€€€€ŕˆŘ¨ˆˆˆˆˆˆČ¨˜ˆˆŕ     ŕŕ  ŕ€€€ŕ    Ŕ ŕ  ŕŔ  ŕ€€ŕ ŕŕ@@@@@@      ŕ      @ˆˆˆ¨¨¨P   @      ŕ@@@ŕ @@@€ŕŔ€€€€€Ŕ€€@@@ Ŕ@@@@@Ŕ@ ŕ€@ŕ ŕ ŕ€€ŕ   ŕŕ€€€ŕ ŕ   ŕŕ ŕ€ŕ`@ŕ@@@@ŕ  ŕ ŕ€€Ŕ    €€€€€€@@@@@@€€€  Ŕ  €€€€€€€ř¨¨¨¨ŕ    @   @ŕ   Ŕ€ŕ   ` ࠀ€€ŕ€ŕ ŕ€Ŕ€€€Ŕ    ŕ    @ˆ¨¨¨P  @     ŕ ŕŕ @€ŕ @@€@@ €€€€€€€€@@ @@€P ŕŕŕŕŕŕŕ`€€`€€`ŕ     ŕ@€`@ŕ@@@@Ŕ  ¨@ŕ@@@@@@ŕ@@@ŕ@@ € @€P @ŕ€ŕ ŕ @€@ @ŕ€ŕ ŕŕ     ŕ @ŕ @€ŕ @ŕ @€ŕŕ     ŕ@€€@HHŔŔđřP ü\T @ŕ€ŕ ŕ€@ @€ @ŕ€ŕ ŕŕ     ŕ @ŕ @€ŕ @ŕ @€ŕ€€€€€€@ŕ€€ŕ@€€€ Ŕ€ŕˆpPpˆŕ  ŕ  °€€€€€€ŕ€ŕ ŕ ŕ x„´¤´„xŕ ŕ ŕ$HH$ŕ Ŕx„´¤„x@ŕ @@€ŕŕ ŕ@ŕ@ŕŔ @€ŕ@@`Ŕ@@@@€   ŕ€€ĐĐPPPPP€€Ŕ@Ŕŕ ŕ ŕ ŕ ŕH$H€€€  (8€€€°ˆ 8ŕ ŕ(č @ŕ @€ŕ€@ŕ ŕ   @ŕ ŕ  @ ŕ ŕ P ŕ ŕ  ŕ ŕ  @ŕ ŕ  @ŕ€€€€ŕŕ€€€€ŕ@ €@ŕ€ŕ€ŕŕ€€ŕ€€ŕ ŕ€€ŕ€€ŕ  ŕ€ŕ€ŕ€@ŕ@@ŕ @ŕ@@ŕ@ ŕ@@ŕ ŕ@@@ŕpHHčHHp¨ˆČ¨˜ˆ€@ŕ  ŕ@ŕ    ŕ@ ŕ  ŕP ŕ  ŕPpˆˆˆp @ řˆ˜¨Čˆř€@   ŕ @   ŕ@    ŕ    ŕ @  @@Ŕ€ŕ ŕ€Ŕ@ Ŕ  Ŕ€€@ŕ ŕ ŕ @ŕ ŕ ŕ@ ŕ ŕ ŕP ŕ ŕ ŕ ŕ ŕ ŕ@ŕ ŕ ŕ @ŕ€€€ŕŕ€€ŕ@ €@ŕ ŕ€ŕ @ŕ ŕ€ŕŕ ŕ€ŕ  ŕ ŕ€ŕ€@@@@@@€€€€€@ @@@@ @@@@@ @ p` @ŕ    €@ŕ  ŕ @ŕ   ŕ@ ŕ  ŕP ŕ  ŕ ŕ   ŕ@ŕ@ř¨¨ř@€@   ŕ @   ŕ@    ŕ    ŕ @  ŕ ŕ€€ŕ  ŕ€€   ŕ ŕ€Ł-# c€0(cXcĺZc? vcľ&–cK-đc ;3Ćc :ƒ[ "WESELE" STANISŁAW WYSPIAŃSKI Osoby GOSPODARZ GOSPODYNI PAN MŁODY PANNA MŁODA MARYSIA WOJTEK OJCIEC DZIAD JASIEK KASPER POETA DZIENNIKARZ NOS KSIĽDZ MARYNA ZOSIA RADCZYNI HANECZKA CZEPIEC CZEPCOWA KLIMINA KASIA STASZEK KUBA ŻYD RACHEL MUZYKANT ISIA Osoby dramatu: CHOCHOŁ WIDMO STAŃCZYK HETMAN RYCERZ CZARNY UPIÓR WERNYHORA Akt 1 DEKORACJA: Noc listopadowa; w chacie, w œwietlicy. Izba wybielona siwo, prawie błękitna, jednym szarawym tonem półbłękitu obejmujšca i sprzęty, i ludzi, którzy się przez niš przesunš. Przez drzwi otwarte z boku, ku sieni, słychać huczne weselisko, buczšce basy, piskanie skrzypiec, niesforny klarnet, hukania chłopów i bab i przygłuszajšcy wszystkš nutę jeden melodyjny szum i rumot tupotajšcych tancerzy, co się tam kręcš w zbitej masie w takt jakiejœ ginšcejwe wrzawie piosenki... I cała uwaga osób, które przez tę izbę-scenę przejdš, zwrócona jest tam, cišgle tam; zasłuchani, zapatrzeni ustawicznie w ten tan, na polskš nutę... wirujšcy dookoła; w półœwietle kuchennej lampy, taniec kolorów, krasych wstšżek, pawich piór, kierezyj, barwnych kaftanów ikabatów, nasza dzisiejsza wiejska Polska. A na œcianie głębnej: drzwi do alkierzyka, gdzie łóżka gospodarstwa i kołyska, i poœpione na łóżkach dzieci, a górš zszeregowani Œwięci obrazkowi. Na drugiej bocznej œcianie izby: okienko przysłonione białš muœlinowš firaneczkš; nad oknem wieniec dożynkowy z kłosów; - za oknem ciemno, mrok - za oknem sad, a na deszczui słocie krzew, otulony w słomę, w zimowšochronę okryty. Na œrodku izby stół okršgły, pod białym, sutym obrusem, gdzie przy jarzšcych bršzowych œwiecznikach żydowskich suta zastawa, talerze poniechane tak, jak dopiero co od nich cała weselna drużba wstała, w nieładzie, gdzie nikt o sprzštaniu nie myœli. Około stołu proste drewniane stołki kuchenne z białego drzewa; przy tym na izbie biurko, zarzucone mnóstwem papierów; ponad biurkiem fotografia Matejkowskiego "Wernyhory" i litograficzne odbicie Matejkowskich "Racławic". Przy œcianie w głębi sofa wyszarzana; ponad niš złożone w krzyż szable, flinty, pasy podróżne, torba skórzana. W innym kšcie piec bielony,do maœci z izbš; obok pieca stolik empire, zdobny œwiecšcymi resztami bršzów, na którym zegar stary, alabastrowymi kolumienkami dŸwigajšcy złocony kršg godzin; nad zegarem portret pięknej damy w stroju z lat 1840 w lekkim muœlinowym zawoju przy twarzy młodej w lokach i na ciemnej sukni. U boku drzwi weselnych skrzynia ogromna wyprawna wiejska, malowana w kwiatki pstre i pstre desenie; wytarta już i wyblakła. Pod oknem stary grat, fotel z wysokim oparciem. Nad drzwiami weselnymiogromny obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej z jej sukienkš srebrnš i złotym otokiem promieni na tle głębokiego szafiru; a nad drzwiami alkierza takiż ogromny obraz Matki Boskiej Częstochowskiej, w utkanej wzorzystej szacie, w koralach i koronie polskiej Królowej, z Dziecištkiem, które ršczkę ku błogosławieniu wzniosło. Strop drewniany w długie belki proste z wypisanym na nich Słowem Bożym i rokiem pobudowania. RZECZ DZIEJE SIĘ W ROKU TYSIĽC DZIEWIĘĆSETNYM SCENA 1. CZEPIEC, DZIENNIKARZ. CZEPIEC Cóż tam, panie, w polityce? Chińcyki trzymajš się mocno!? DZIENNIKARZ A, mój miły gospodarzu, mam przez cały dzień dosyć Chińczyków. CZEPIEC Pan polityk! DZIENNIKARZ Otóż właœnie polityków mam doœć, po uszy, dzień cały. CZEPIEC Kiedy to ciekawe sprawy. DZIENNIKARZ A to czytaj, kto ciekawy; wiecie choć, gdzie Chiny leżš? CZEPIEC No daleko, kajsi gdzieœ daleko; a panowie to nijak nie wiedzš, że chłop chłopskim rozumem trafi, choćby było i daleko. A i my tu cytomy gazety i syćko wiemy. DZIENNIKARZ A po co - ? CZEPIEC Sami się do œwiatu garniemy. DZIENNIKARZ Ja myœlę, że na waszej parafii œwiat dla was aż dosyć szeroki. CZEPIEC A tu ano i u nas bywajš, co byli aże dwa roki w Japonii; jak była wojna. DZIENNIKARZ Ale tu wieœ spokojna. - Niech na całym œwiecie wojna, byle polska wieœ zaciszna, byle polska wieœ spokojna. CZEPIEC Pon się bojš we wsi ruchu. Pon nos obœmiwajom w duchu. - A jak my, to my się rwiemy ino do jakiej bijacki. Z takich, jak my, był Głowacki. A, jak myœlę, ze panowie duza by juz mogli mieć, ino oni nie chcom chcieć! SCENA 2. DZIENNIKARZ, ZOSIA. DZIENNIKARZ Pani to taki kozaczek; jak zesišdzie z konika, jest smutny. ZOSIA A pan zawsze bałamutny. DZIENNIKARZ To nie komplement, to czuję i tego bynajmniej nie tłumię. ZOSIA Dobrze, że przynajmniej pan umie zmiarkować, kiedy uczucie, a kiedy salonowa zabawka - ale w tym razie... DZIENNIKARZ To sprawka pani wdzięku, pani jest bardzo miła, pani tak główkę schyliła... ZOSIA Prawda? Tak jakbym się dziwiła, że mnie tyle honoru spotyka; pan redaktor dużego dziennika przypatruje się i oczy przymyka na mnie, jako na obrazek. DZIENNIKARZ A obrazek malowany, bez skazek, farby œwieże, naturalne, rysunek ogromnie prawdziwy, wszystko aż do ram idealne. ZOSIA Widzę, znawca osobliwy. DZIENNIKARZ I czemuż pani się gniewa? ZOSIA Że pan jak Lohengrin œpiewa nade mnš jak nad łabędziem, że my dla siebie nie będziem, i po cóż tyle œpiewnoœci? DZIENNIKARZ Oto tak, tak z rozlewnoœci towarzyskiej. SCENA 3. RADCZYNI, HANECZKA, ZOSIA. HANECZKA Ach, cioteczko, ciotusieńko! RADCZYNI Co, serdeńko? HANECZKA Tamci tańczš, my stoimy; chcemy tańczyć także i my. RADCZYNI Może któryœ z panów zechce? ZOSIA Z nikim z panów tańczyć nie chcę. RADCZYNI Potańcujcie trochę same. ZOSIA My byœmy chciały z drużbami, z tymi, co pawimi piórami zamiatajš pułap izby. RADCZYNI Poszłybyœcie tam do ciżby? HANECZKA To tak miło, miło w œcisku. RADCZYNI Oni się tam gniotš, tłoczš i ni stšd, ni zowšd naraz trzask, prask, bijš się po pysku; to nie dla was. ZOSIA My wrócimy zaraz. RADCZYNI Cóżeœ ty dziœ tak wesoła? Odgarnij se włosy z czoła. ZOSIA Raz dokoła, raz dokoła! HANECZKA Ciotusieńka zła okropnie, zła okrutnie - a przelotnie - zaraz buzię pocałuję. RADCZYNI Hanka zawsze swego dopnie. Niech się panna wytańcuje. SCENA 4. RADCZYNI, KLIMINA. KLIMINA Pochwalony, dobry wieczór państwu. RADCZYNI Pochwalony - gospodyni... KLIMINA Tu wsiosko od maleńkoœci, Klimina, po wójcie wdowa. RADCZYNI Radczyni jestem z Krakowa. KLIMINA Macie syna. RADCZYMI Tańcuje tam. KLIMINA Niech się bawi; som ta dziwki, niech nie stojš. RADCZYNI Jakoœ mu nie idzie sporo, bo się ino pogapuje. KLIMINA Panowie dziwek się bojš; zaraz która co przyniesie, ino roz sie przetańcuje. RADCZYNI Wyœcie sobie, a my sobie. Każden sobie rzepkę skrobie. KLIMINA Myœlałam, pomówię z matusiš, toby wnuczka kołysała - ? RADCZYNI A toœcie wy skora, kumosiu; ledwo że wkoło spojrzała, już by mi synów swatała - ? KLIMINA Hej, jo sie bawiła wprzódzi, teroz bym lo inszych chciała. Coraz więcej potrza ludzi. Żeniłabym, wydawała! SCENA 5. ZOSIA, KASPER. ZOSIA Drużba tańczy, proszę ze mnš. KASPER Panienka obcesem wpada. ZOSIA A w kółeczko... KASPER Dookoła. Panienka se ta wesoła. Ano Kaœka będzie rada, jak przestoi. ZOSIA Kaœka, jaka? KASPER Ano ta, co w kšcie taka... ZOSIA Druhna? KASPER Juœci, druhna pirso, co mi jš na żone rajš. ZOSIA Raz dokoła, raz dokoła... KASPER Panienka się nie zgniewajš, że jš lepiej gabne w pasie, ano Kaœka w sobie syrso. ZOSIA Pewno drużba kocha Kasie ? ? KASPER Panienka se ta wesoła. ZOSIA Raz dokoła, raz dokoła... SCENA 6. HANECZKA, JASIEK. HANECZKA Jakby Jasiek chciał tańcować, tobym z Jaœkiem tańcowała - ? JASIEK A mogę sie ofiarować, by ino panienka chciała - ? HANECZKA Proszę, proszę, chwilkę w koło, jak wesoło, to wesoło. Jasiek dzisiaj pierwszy drużba. JASIEK Najmilso mi tako służba. SCENA 7. RADCZYNI, KLIMINA. RADCZYNI Cóż ta, gosposiu, na roli? Czyœcie sobie już posiali? KLIMINA Tym ta casem sie nie siwo. RADCZYNI A mieliœcie dobre żniwo - ? KLIMINA Dzięki Bogu, tak ta bywo. RADCZYNI Jak złe żniwo, to was boli, żeœcie się napracowali - ? KLIMINA Zawszeć sie co przecie zgarnie. RADCZYNI Dobrze sobie wyglšdacie. KLIMINA I pani ta tyz nie marnie. RADCZYNI Jeszcze się widzicie młoda. KLIMINA Jak po Marcinie jagoda. RADCZYNI Może jeszcze się wydacie - ? KLIMINA A cóz sie ta tak pytacie?! SCENA 8. KSIĽDZ, PANNA MŁODA, PAN MŁODY. PAN MŁODY Ksišdz dobrodziej łaskaw bardzo. Proszę nas nie zapominać. KSIĽDZ Sš i tacy, co mnš gardzš, żem jest ze wsi, bom jest z chłopa. Patrzš koso - zbędš prędko, a tu mi na sercu lentko. Sami swoi, polska szopa, i ja z chłopa, i wy z chłopa PAN MŁODY Ksišdz dobrodziej już niebawem będzie nosić pelerynkę - ? KSIĽDZ Może i należy mi się; lecz pewnego nic nie wi się. Inni także robiš œlinkę! Może sprawię pelerynkę ? PAN MŁODY Może z konsystorza przecie popatrzš okiem łaskawem; życzę bardzo. PANNA MŁODA Choć co dadzš; ino te ciarachy tworde, trza by stoć i walić w morde. PAN MŁODY Moja duszko, tu sie mówi o koœcielnej dostojnoœci, którš majš przyznać Jegomoœci. PANNA MŁODA Jo myœlała, że co inne. KSIĽDZ Naiwne to i niewinne. SCENA 9. PAN MŁODY, PANNA MŁODA. PANNA MŁODA Cięgiem ino rad byœ godać, jakie to kochanie będzie. PAN MŁODY A ty wolisz całowanie ? będziesz kochać, a powiedzże ? ? PANNA MŁODA Przeciem ci już wygodała. Przecież ci mnie nikt nie wydrze. PAN MŁODY Serce do kochania radsze. Toœ już moja! Radoœć, szczęœcie! Nie myœlałem, że tak wiele. PANNA MŁODA Ano chciałeœ, masz wesele. PAN MŁODY Ach, nie patrzę, jak całuję; nie całuję, kiedy patrzę, a lica masz coraz gładsze. PANNA MŁODA A krew sie tak zesumuje. PAN MŁODY Pocałujże, jeszcze, jeszcze, niechże tobš się napieszczę: usta, oczy, czoło, wieniec... PANNA MŁODA Takiœ ta nienasyceniec. PAN MŁODY Nigdy syty, nigdy zadoœć; taka to już dla mnie radoœć; całowałbym cię bez końca. PANNA MŁODA A to męcšco robota; nie dziwota, nie dziwota, żeœ tak zbladnoł, taki wrzšcy. PAN MŁODY Nie chwalšcy, nie chwalšcy, spokoju mi nie dawały. PANNA MŁODA A bo chciałeœ. PAN MŁODY Same chciały. PANNA MŁODA Cóz ta za œkaradne œtuki? PAN MŁODY Myœmy takie samouki; kochałem się po różnemu, a ciebie chcę po swojemu, po naszemu. PANNA MŁODA A no z duszy, jak ci dobrze, niech ta będzie. PAN MŁODY Teraz ci mnie nic nie zwiedzie. Takem pragnšł, zboża, słońca... PANNA MŁODA Mos wesele! - PodŸ do tońca! SCENA 10. POETA, MARYNA. POETA Żeby mi tak rzekła która, sercem już dysponujšca, tak po prostu: "no chcę ciebie", jak jaka wiejska dziewczyna... MARYNA To niby ja ta dziewczyna, ja oœwiadczyć się majšca? Skšdże taka pewna mina? POETA Wcale insze miałem plany, jeŸlim plany miał w ogóle - chciałem coœ powiedzieć czule, chciałem zapukać w serduszko, coœ usłyszeć, coœ podsłuchać: jak się to tam musi ruchać, jak się to tam musi palić - ?! MARYNA Muszę panu się pożalić, w serduszku nie napalone; jak kto weŸmie mnie za żonę, będzie sobie ciepło chwalić; muszę panu się pożalić: choć zimno, można się sparzyć. POETA Amor mógłby gospodarzyć. MARYNA Amor œlepy, może zdradzić. POETA Amor: duch skrzydlaty, gończy. MARYNA Pretensji do skrzydeł wiele. POETA Więc się na pretensjach kończy MARYNA A nie kończy się w koœciele. POETA Byłby to już Amor w klatce. MARYNA Lis w pułapce. POETA Motyl w siatce. MARYNA PaŸ królowej na usługach. POETA Œlub po zapłaconych długach. Miłoœć nęci rozmaita. MARYNA A, to z nami kwita. POETA Kwita - nie myœlałem, że coœ œwita, pani prawie obrażona - ? MARYNA Czegoż to pan jeszcze szuka? POETA Że nie poszła w las nauka. MARYNA Któż się uczył? POETA Tak wzajemnie: Ja od pani, pani ze mnie. MARYNA A na cóż mnie tej nauki? POETA Na nic. MARYNA Więc? POETA Sztuka dla sztuki. MARYNA Zawrót głowy, wielka chwała; niech pan sztuki płata różne, bylebym ja spokój miała. POETA Rozmowa z panienkš młodš, jak jš zwykle młodzi wiodš w takim stylu skrzydełkowym; rozmowa z pannš upartš: o miłoœci, o Amorze, o kochaniu, co w tym, owym z nagła się przejawić może; - szepty z pannš czarujšcš, przez pół serio, przez pół drwišco - zawsze jeszcze studium warto. MARYNA Przez pół drwišco, przez pół serio bawi się pan galanteriš. POETA Ale gdzie ta, ale gdzie ta. MARYNA Pan poeta, pan poeta. Coœ, jak liryzm, struna brzękła: ja o pana się przelękła, że ta strzała niespodziana może trafić, ale pana. POETA Bawię paniš galanteriš przez pół drwišco, przez pół serio; stšd się styl osobny stwarza: nikt nikogo nie dosięga, nikt nikogo nie obraża - na łokcie różowa wstęga - nie prowadzi do ołtarza. - Tajemnicš jest kobieta. MARYNA Słucham, co to za wymowa! POETA Słowa, słowa, słowa, słowa. MARYNA Ale gdzie ta, ale gdzie ta! POETA Jakaż znów refleksja nowa? MARYNA Pan poeta, pan poeta. SCENA 11. KSIĽDZ, PAN MŁODY, PANNA MŁODA. KSIĽDZ Zwracam się do panny młodej, pijšc do pana młodego... PANNA MŁODA Cóz takiego, cóz takiego? KSIĽDZ Może, hm, po pewnym czasie, bo to człowiek jest człowiekiem, ot, przykładem tylu ludzi - bo to człowiek jest człowiekiem, usiada się tylko z wiekiem... PANNA MŁODA Niby jak to kwaœne mliko. KSIĽDZ Wyœcie młodzi, wyœcie młodzi, choć się dzisiaj wszystko godzi, przyjdzie czas, co was ochłodzi. PAN MŁODY Dzięki, niech się ksišdz nie trudzi, niech nie trudzi się dobrodziej, wdał się Pan Bóg już w tę sprawę i ten wszystko załagodzi; byliœmy rano w koœciele, braliœmy œlub u ołtarza. KSIĽDZ No, ale to tak się zdarza; ogromnie przypadków wiele, i przypomnieć pożytecznie. PAN MŁODY Podziękujże za obawę. PANNA MŁODA Zdarłabym jej łeb, jak krosna! PAN MŁODY A kocha, bo jest zazdrosna. KSIĽDZ Ach, kolorowa bajecznie! SCENA 12. PAN MŁODY, PANNA MŁODA. PAN MŁODY Kochasz ty mnie? PANNA MŁODA Moze, moze - cięgiem ino godos o tem. PAN MŁODY Bo mi serce wali młotem, bo mi w głowie huczy, szumi... moja Jaguœ, toœ ty moja?! PANNA MŁODA Twoja, jak trza, juœci twoja; bo cóż cie ta znów tak dumi? Cięgiem ino godos o tem. PAN MŁODY A ty z twoim sercem złotem nie zgadniesz, dziewczyno-żono, jak mi serce wali młotem, jak cię widzę z tš koronš, z tš koronš œwiecidełek, w tym rozmaitym gorsecie, jak lalkę dobytš z pudełek w Sukiennicach, w gabilotce: zapaseczka, gors, spódnica, warkocze we wstšżek splotce; że to moje, że to własne, że tak œwiatłem gorš lica! PANNA MŁODA Buciki mom troche ciasne. PAN MŁODY A to zezuj, moja złota. PANNA MŁODA Ze sewcem tako robota. PAN MŁODY Tańcuj boso. PANNA MŁODA Panna młodo?! Cóz ta znowu?! To ni mozno. PAN MŁODY Co się męczyć? W jakim celu? PANNA MŁODA Trza być w butach na weselu. SCENA 13. KSIĽDZ, PAN MŁODY. PAN MŁODY Któż komu czego zabroni? KSIĽDZ Zależy, za czym kto goni. PAN MŁODY Tak cudzego pilnujecie - ? KSIĽDZ Nie każdy ma jedno na œwiecie, a każdy ma swoje osobne, co go trzyma - a te drobne rzeczki, małe, niepozorne składajš się na jednš wielkš rzecz. PAN MŁODY Ksišdz sobie, jako chcesz, przecz. - Szczęœcie każdy ma przed nosem, a jak ma, to trzeba brać - trzeba iœć za serdecznym głosem i nic pozwolić się kpać. KSIĽDZ No, mój panie, nie każdemu jednakie wołanie. A jak kto rękš sięgnie po co, a nie dostanie? SCENA 14. RADCZYNI, MARYNA. RADCZYNI A panny już bez pamięci, widzę, hulajš. MARYNA Do smaku. Jak mnie Czepiec chwycił wpół, jak zawinšł i obleciał w kółko, tom w oczach zobaczyła gwiazdy, jakby jakieœ napowietrzne jazdy, kręcšce się zawrotem kół. RADCZYNI Pot oblewa całe czółko; możesz się zaziębić wnet. MARYNA A tak - teraz to sobie myœlę: co insze złoto, a co insze miedŸ. RADCZYNI Nie pleć, spocznij, cicho siedŸ. MARYNA A myœl moja het, het, het... SCENA 15. MARYNA, POETA. POETA Elektrycznoœć z oczu bije. MARYNA Zgrzałam się przy tańcowaniu. POETA Pani marzy o kochaniu - y\gbbook20\wesele€ˆŠj ľAě 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjđ püc lc čcircŰÇc˘#“c5+c63Ű c=b&co tam pani serce czyje. MARYNA Może pańskie serce zatem - - ? POETA Umie pani strzelać batem - - ? MARYNA Jak to, co to - tak przez kogo ? POETA Tak w powietrze, a szeroko. MARYNA Co tam panu serce czyje; a umie pan kopnšć nogš - - ? POETA Tak przez kogo - ? MARYNA Nie tak srogo - tak w powietrze, a wysoko. POETA Na co, po co? MARYNA Dla niczego. POETA To nic złego. MARYNA I nic z tego. POETA To zagadka? MARYNA Sfinks. POETA Meduza. MARYNA Może z tego pan odgadnie nowoczesny styl harbuza; tak jak ja odgadłam snadnie: próżnoœć na wysokiej skale, w swojej własnej œpišcš chwale. POETA Zeus i Pan Bóg mieszka w niebie, przedsię obaj sš u siebie. Psyche to najczulej pieœci. - O tym, gdzie kto œpi wysoko, pani wie coœ z głuchych wieœci; nie dosięgło jeszcze oko. MARYNA Rozumiem coœ z wielkš biedš, nie dosięgło jeszcze oko, nie zawlokłam się na turnie; tak tam dumnie, szumnie, chmurnie. Bałamuctwa w wielkim stylu, które już przeżyło tylu, różni więksi, mniejsi, niscy; wszystko bardzo wyjštkowe, bardzo dziwne, bardzo nowe, tylko że tak robiš wszyscy. POETA Słucham, co to za wymowa - ? MARYNA Słowa, słowa, słowa, słowa. POETA To uczucia tak się garnš; szkoda, żeby szły na marno. MARYNA Ale gdzie ta, ale gdzie ta. Pan myœli, że ja zajęta? POETA Widzę, że pani pamięta, jaka komu etykieta przylepiona i przypięta. MARYNA Szkoda, żeby szły na marno te uczucia, co się garnš: pan poeta, pan poeta. POETA Otóż to, to etykieta. SCENA 16. ZOSIA, HANECZKA. ZOSIA Chciałabym kochać, ale bardzo, ale tak bardzo, bardzo, mocno. HANECZKA To ta muzyka gra tak skoczno i pewno serce tobie skacze. Jeszcze się dosyć, doœć napłacze, nim go kochanie ułagodzi. Pociesz się, serce, pociesz, miła, jeszcze niejedna łza, mogiła, od tej miłoœci ciebie grodzi. ZOSIA Że to tak losy szczęœciem gardzš, że tak nie sypiš szczęœciem w oczy, tylko tak zaraz błyski gasnš, ledwo się w oczach œwit roztoczy? HANECZKA Musisz przejœć wprzódy cierpień koło; przejœć musisz wprzódy nędzę, bole, a potem kiedyœ będzie wesoło, jak ci ból serce doœć nakole. ZOSIA Ja, gdybym była losów paniš, na przykład takš, wiesz: Fortunš, tobym odarła złote runo, żeby dać wszystko ludziom tanio; żeby się tak nie umęczali, w takiem gonieniu ciężkiem, długiem: każden, jak więzień, za swym pługiem; żeby się syto nakochali, żeby się wszystko im kręciło: jakby się złote nitki wiło. HANECZKA A tu sš takie Parki stare, co nożycami tnš przędziwo... ZOSIA A chyba to za jakš karę Miłoœć jest takš nieszczęœliwš. Za czyjšż winę, czyjšż karę rwać chcš przędziwo Parki stare...? Ach, tak bym chciała kochać bardzo HANECZKA Musisz się wprzódy doœć naszlochać, napłakać, zbeczeć, razy wiele, aże postawiš cię w koœciele, a potem sobie możesz kochać. ZOSIA Ach, tym uczucia moje gardzš - nie to, nie jeszcze miałam w myœli: chciałabym, żeby się kto zjawił, kto by mi nagle się spodobał, żebym się jemu też udała i byœmy równo na to przyœli. Widzisz, takiego bym kochała, i to tak bardzo, bardzo, bardzo. HANECZKA Ach, tym uczucia moje gardzš; przecie trza wprzódy wypróbować, trza coœ przecierpieć, coœ przeboleć, żeby móc miłoœć uszanować. ZOSIA Już ja tam swoje będę woleć. SCENA 17. PAN MŁODY, ŻYD PAN MŁODY Przyszedł Mosiek na wesele... ŻYD Nu, ja tu przyszedł nieœmiele. PAN MŁODY No, jesteœmy przyjaciele. ŻYD No, tylko że my jesteœmy tacy przyjaciele, co się nie lubiš. PAN MŁODY A tak, jak sš tacy, co skubiš, to i sš tacy, co się boczš. ŻYD Niech się boczš, a jak oni potrzebujš, to ich u mnie jest bardzo wiele. PAN MŁODY W zastawie. ŻYD No, to tak, jak w kieszeni; - pan dzisiaj w kolorach się mieni; pan to przecie jutro zruci ? ? PAN MŁODY Narodowy chłopski strój. ŻYD No, pan się narodowo bałamuci, panu wolno - a to ładny krój - to już było. PAN MŁODY No, to jeszcze wróci. ŻYD Jak będzie każdy patrzeć przed nos swój, może co z tego będzie na inkszy raz. PAN MŁODY Oto właœnie teraz taki czas. ŻYD No, ja to gram na skrzypce, a pan na bas. PAN MŁODY Przyszedł Mosiek na wesele, to mu basuję. ŻYD No, już ja wiem od mojej córki, że pan młody muzykę czuje. PAN MŁODY Pragnšłem widzieć pannę Rachelę. ŻYD Ona przyjdzie sama tu; mówiła, że zamiast snu woli widok panów i wesele - wykształcona. PAN MŁODY Nawet wierzę. ŻYD Mówi, że jš muzyka bierze, za mšż jej nie biorš jeszcze; może jš przy poczcie umieszcze; moja córka, to kobita, a jest panna modern, całkiem jak gwiazda. PAN MŁODY Więc satelita? ŻYD Jakie tylko ksišżki sš, to czyta, a i ciasto gniecie wałkiem, była w Wiedniu na operze, w domu sama sobie pierze - no, zna cały Przybyszewski, a włosy nosi w półkole, jak włoscy w obrazach anieli ala... PAN MŁODY A la Botticelli. ŻYD Żeby pan był przecie kiedy chciał z niš gadać - ? PAN MŁODY Chciałem, chciałem. Raz byłem, to nie zastałem. ŻYD Ona lubi te poety; ona nawet chłopy lubi; ona chłopom kredyt daje, to mi się aż serce kraje, bo to rzecz drażnišca wielce i nieraz jestem w rozterce: tu interes - a tu serce. -? Po co się pan z chłopkš żeni? Sš panny inteligentne. PAN MŁODY One mnie się wydajš przeciętne. Kocham te z Botticellego, lecz nie chcę zapychać niemi każdej piędzi naszej ziemi. SCENA 18. PAN MŁODY, ŻYD, RACHEL RACHEL Ach, bon soir. ŻYD Moja córka. RACHEL Jedna mnie tu zwiodła chmurka, jedna mgła, opary nocy; ta chałupa rozœwiecona, z daleka, jak arka w powodzi błoto naokoło, potopy, hukajš pijane chłopy; ta chałupa rozœwiecona, grajšca muzykš w noc ciemnš, wydała mi się arcyprzyjemš, jako arka, na kształt czarów łodzi, i przyszłam - - tate pozwoli...? ŻYD No, niech sobie Rachel poswywoli. No, pan się mnš Żydem brzydzi, a jš to pan musi uszanować; ona się ojca nie wstydzi. PAN MŁODY Przyszła pani z nami potańcować; jeœli pani szuka parki, przygarniemy jš w noc ciemnš. Tam sš tańce - tam sš grajki, a tu zastaw gospodarski. SCENA 19. PAN MŁODY, RACHEL RACHEL Ensemble jak z feerii, z bajki, ach, ta chata rozœpiewana, jakby w niej słowiki dŸwięczš, i te stroje ukšpane tęczš, PAN MŁODY Ma pani słusznoœć, ćmy brzęczš najwięcej wokoło œwiec; gdzie błyska, muszš się zbiec. RACHEL Zlatujš się w dobrej wierze, na oœlep, serdecznie, szczerze; nie domyœlajš się wcale; że ich tam czeka ogarek, co im będzie skrzydła piec. PAN MŁODY Na skrzydłach pani tu przyszła - ? RACHEL Na skrzydłach myœl moja zwisła; szłam, przez błoto po kolana, od karczmy aż tu do dworu ; - ach, ta chata rozœpiewana, ta roztańczona gromada, zobaczy pan, proszę pana, że się do poezji nada, jak pan trochę zmieni, doda. PAN MŁODY Tak to czuję, tak to słyszę: i ten spokój, i tę ciszę, sady, strzechy, łški, gaje, orki, żniwa, słoty, maje. Żyłem dotšd w takiej cieœni, poœród murów szarej pleœni: wszystko było szare, stare, a tu naraz wszystko młode, znalazłem żywš urodę, więc wdecham to życie młode; teraz patrzę się i patrzę w ten lud krasy, kolorowy, taki rzeœki, taki zdrowy - choćby szorstki, choć surowy. Wszystko dawne coraz bladsze, ja to czuję, ja to słyszę, kiedyœ wszystko to napiszę; teraz tak w powietrzu wiszę w tej urodzie, w tym weselu; lecę, jak mnie konie niosš - od miesišca chodzę boso, od razu się czuję zdrowo, chadzam boso, z gołš głowš; pod spód więcej nic nie wdziewam, od razu się lepiej miewam. SCENA 20. PAN MŁODY, RACHIEL, POETA. POETA Panna młoda jakieœ słówko ma do ciebie. PAN MŁODY Rzucam damę, muszę służyć mojej pani. RACHEL Może słóweczko z wymówkš, bo coœ na mnie kiwa główkš. POETA Takie tam drobnostki same. SCENA 21. RACHEL, POETA RACHEL A pan mi zostawia siebie. POETA Pani mnie interesuje. RACHEL Ja się patrzę i miarkuję. POETA Tak od pierwszego spojrzenia? RACHEL Ach, myœli pan, tak z niechcenia? POETA Trzask gromu. RACHEL Spudłować można. POETA Otóż, panienko wielmożna: miłoœć, Amor, strzała złota. RACHEL Amor, Amor, bóg, bożyszcze, rzuca się na pastwę oœlep i woła: i zapalę, i zniszczę. POETA Bellerofon leci oklep. Pani poezjš przesiškła; ledwo słówek parę brzškła Muza pani - a już błyski - ? RACHEL Pan sšdzi, że koniec bliski; że mnie porwie Amor-bożek? POETA Oto od stóp głowy do nóżek: Galatea! RACHEL Co, ja nimfa ? To samo mi właœnie powtarza pewien koncypient jurysta. POETA Więc go pani zaniedbuje, że to człowiek pracy - ? RACHEL Limfa: to jest taki, jak się zdarza zbyt często, co tylko powtarza, co kto drugi gdzie umieœci w poezji albo w powieœci; nie indywidualista. POETA Pani żšda z pierwszej ręki - ? RACHEL Jak od kwiatów, od jabłoni, od chmur, słońca, żabek, gadu, jak od kwitnšcego sadu; - cała ta poezja, co goni w powietrzu, którš wichr miata, która co dnia œwieża wzlata, z wszystkiego fosforyzuje - - pan to pisze, ja to czuję, więc... POETA I czegóż pani życzy? RACHEL Miodu, rozkoszy, słodyczy miłoœci, roznamiętnienia i szczęœcia. POETA A miłoœć wolna?... RACHEL Ach, marzyłam o tym zawsze! POETA A gdyby tak szczęœcie łaskawsze pożaliło się jej biedy? RACHEL Przestałabym marzyć wtedy. SCENA 22. RADCZYNI, PAN MŁODY. PAN MŁODY Jak się żenić, to się żenić! RADCZYNI Komu dzwoniš lat południe, niech się spieszy użyć wczasu. PAN MŁODY Tak się pić chce przy Ÿródełku; ożenić się w tym pragnieniu, to tak jakby w uniesieniu... RADCZYNI W równe nogi wskoczyć w studnię. PAN MŁODY Nie utonę, nie utonę! RADCZYNI Topi się, kto bierze żonę. PAN MŁODY Niech się stopi, niech się spali, byle ładnie grajcy grali, byle grali na wesele. Jak się tak muzyka miele, jak na żarnach, hula, dzwończy, niech se huka, stuka, puka, plšsa, bije, przybasuje, piska skrzypiec strunš cienkš, tak podskocznie, tak mileńko; niech się miele jak młyn wodny w noc miesięcznš, w czas pogodny; szumiejšca, niech się snuje, a niech w dŸwiękach się nie kończy, choćby usnšć w tańcowaniu przy mieleniu, przy hukaniu, w zapomnieniu, w kołysaniu; œwiaty czarów - czar za œwiatem! - jestem wtedy wszystkim bratem i wszystko jest moim swatem w tym weselu, w tej radoœci: Bóg mi goœci pozazdroœci. Granie miłe, spanie miłe, życie było zbyt zawiłe, miło snami uciec z życia, sen, muzyka, granie, bajka - zakupiłbym sobie grajka - spać, bo życie zbyt zawiłe, trza by mieć ogromnš siłę, siłę jakšœ tytanicznš, żeby być czymœ na tej wadze, gdzie się wszystko niańczy w bladze ? to już tak po uszy sięga, Los: fatyga, czas: mitręga. Spać, muzyka, granie, bajka, zakupiłbym sobie grajka, to mi się do duszy nada... RADCZYNI Ach, pan gada, gada, gada. SCENA 23. PAN MŁODY, POETA. PAN MŁODY Jakże ci tu na weselu? POETA Zdaje mi się, żem pan młody, PAN MŁODY A mnie się widzi, że patrzę na piękno i szczęœcie cudze, że nie moje to, co moje. POETA To sš takie niepokoje ? a co mnie tam szczęœcie moje czy nie moje, a bierz licho! PAN MŁODY Tylko cicho, tylko cicho, bo jak najdziesz twoje, to tak jakbyœ nalazł nutę. POETA Wiersze? PAN MŁODY Wrażenia, wrażenia najszczersze, œpiewnik serdeczny, kantyczki, całoœć w ksišżce, komplet serca, i te wszystkie spotkania najpierwsze, i te wszystkie rozmowy u pola, i w ogródku, i we dworze, w sieni, na przysionku, w komorze, aż do œlubu, aże do kobierca: komplet serca. POETA To ciekawe, że, co my rozumiemy przez prozę, przetapia się na dŸwięk, rymy i że potem z tego idš dymy po całej literaturze. PAN MŁODY Zupełnie tak, jak w naturze: kwiat w swoim zapachu się lotni i przychodzš różni markotni te same wšchać róże. POETA A gdyby tak ustroić się w róże I wejœć na ogromny stos drzewa, i pokazać: jak œpiewa człowiek, co w różach na czole umiera - - ? PAN MŁODY Trzeba by lutni Homera! POETA A Los, a Atmosfera, a ogień, a płomieni góra, a czarna obłoków chmura; co by się ze stosu wzbiła?!! PAN MŁODY Œmierć !? POETA A to byłaby Siła!. SCENA 24. POETA, GOSPODARZ. POETA Taki mi się snuje dramat groŸny, szumny, posuwisty jak polonez; gdzieœ z kazamat jęk i zgrzyt, i wichrów œwisty.- Marzę przy tym wichrów graniu - - o jakimœ wielkim kochaniu. Bohater w zbrojej, skalisty, ktoœ, jakoby złom granitu, rycerz z czoła, ktoœ ze szczytu w grze uczucia, chłop "qui amat", przy tym historia wesoła, a ogromnie przez to smutna. GOSPODARZ To tak w każdym z nas coœ woła: jakaœ historia wesoła, a ogromnie przez to smutna. POETA A wszystko bajka wierutna. WyraŸnie się w oczy wciska, zbrojš œwieci, zbrojš łyska postać dawna, coraz bliska, dawny rycerz w pełnej zbroi, co niczego się nie lęka, chyba widma zbrodni swojej, a serce mu z bolów pęka, a on, z takim sercem w zbroi, zaklęty, u Ÿródła stoi i do mętów studni patrzy, i przeglšda się we studni. A gdy wody czerpnie rękš, to mu woda się zabrudni. A pragnienie zdroju mękš, więc mętów czerpa ze studni; u Ÿródła, jakby zaklęty: taki jakiœ polski œwięty. GOSPODARZ Dramatyczne, bardzo pięknie - u nas wszystko dramatyczne, w wielkiej skali, niebotyczne - a jak taki heros jęknie, to po całej Polsce jęczy, to po wszystkich borach szumi, to po wszystkich górach brzęczy, ale kto tam to zrozumi. POETA Dramatyczny, rycerz błędny, ale pan, pan pierwszorzędny: w zamczysku sam, osmętniały, a zamek opustoszały, i ten lud nasz, taki prosty, u stóp zamku, u stóp dworu, i ten pan, pełen poloru, i ten lud prosty, rubaszny, i ten hart rycerski, œmiały, i gniew boski gromki, straszny. GOSPODARZ Tak się w każdym z nas coœ burzy, na takš się burzę zbiera, tak w nas ciska piorunami, dziwnymi wre postaciami: dawnym strojem, dawnym krojem, a ze sercem zawsze swojem; to dawnoœć tak z nami walczy. Coraz pamięć się zaciera - - - tak się w każdym z nas coœ zbiera. POETA Duch się w każdym poniewiera, że czasami dech zapiera; tak by gdzieœ het gnało, gnało, tak by się nam serce œmiało do ogromnych, wielkich rzeczy, a tu pospolitoœć skrzeczy, a tu pospolitoœć tłoczy, włazi w usta, uszy, oczy; duch się w każdym poniewiera i chciałby się wydrzeć, skoczyć, ręce po pas w krwi ubroczyć, ramię rozpostrzeć szeroko, wielkie skrzydła porozwijać, lecieć, a nie dać się mijać; a tu pospolitoœć niska włazi w usta, ucho, oko; - - daleko, co było z bliska ? serce zaryte głęboko, gdzieœ pod czwartš głębnš skibš, że swego serca nie dostać. GOSPODARZ Tak się orze, tak się zwala rok w rok, w każdym pokoleniu; raz w raz dusza się odsłania, raz w raz wielkoœć się wyłania i raz w raz gršży się w cieniu. Raz w raz wstaje wielka postać, że ino jej skrzydeł dostać, rok w rok w każdym pokoleniu, i raz w raz przepada, gaœnie, jakby czas jej przepaœć właœnie.- Każden ogień swój zapala, każden swojš œwiętoœć œwięci... POETA My jesteœmy jak przeklęci, że nas mara, dziwo nęci, wytwór tęsknej wyobraŸni serce bierze, zmysły draŸni; że nam oczy zaszły mgłami; pieœcimy się jeno snami, a to, co tu nas otacza, zdolnoœć nasza przeinacza: w oczach naszych chłop urasta do potęgi króla Piasta! GOSPODARZ A bo chłop i ma coœ z Piasta, coœ z tych królów Piastów - wiele! - Już lat dziesięć poœród siedzę, sšsiadujemy o miedzę. Kiedy sieje, orze, miele, taka godnoœć, takie wzięcie; co czyni, to czyni œwięcie, godnoœć, rozwaga, pojęcie. A jak modli się w koœciele, taka godnoœć, to przejęcie; bardzo wiele, wiele z Piasta; chłop potęgš jest i basta. SCENA 25. POETA, GOSPODARZ, CZEPIEC, OJCIEC. CZEPIEC Szczęœć wam Boże! OJCIEC Pochwalony. GOSPODARZ Pochwalony, ojcze, kumie - tyle goœci od Krakowa! OJCIEC A bo lo nich to rzecz nowa, co jest lo nos rzeczš starš, inszom sie ta rzondzom wiarš, przypatrujom sie jak czarom. GOSPODARZ A to dla nich nowe rzeczy, to ich z ospałoœci leczy. CZEPIEC Pan brat - z miasta - do nas znowu. Jak się panu na wsi widzi? POETA Jak u siebie za pazuchš. CZEPIEC Tu ta ładniej, tam to brzydzij; z miastowymi to dziœ krucho; ino na wsi jesce dusa, co się z fantazyjš rusa. GOSPODARZ Gdyby wam tak... y\gbbook20\wesele€ˆŠj ľAě 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjđ ô €Ąc!Fcgc÷c”ącE!cL'†cŇ-¨cz5ľc/Ä DZIENNIKARZ Na nerwy !? Na nerwy działa te, na te sieci, które majš duszę w uwięzi, że gdy tak mi grajš bez przerwy, zdało mi się, że moja dusza ze mnie wyszła i koło mnie œwieci. POETA Zdawało ci się - sam mówisz przez to, że o jedno złudzenie więcej. DZIENNIKARZ Poezjo! - tyœ to jest spokojnš sjestš; chcesz mnie uœpić, znieczulić, zniewolić, byle słówka nie wyrzec goręcej. Ach, nie ukrywaj - nie udawaj, ty sameœ w ogniu - to maska ten pozorny spokój - to kłam. A! ta muzyka tak brzęczy, jak z ula dzwonienie pszczół - a my jak szerszenie: to mi się rzuca do garła ta duża wesołoœć narodowa, to mi się rozszerza głowa szumem, gwarnoœciš, zawrotem i nawet mi jest wstrętny ból. POETA Daj rękę. DZIENNIKARZ Ech, daj mi pokój - wyjdę za próg - jak wieje od pól... Powietrza, powietrza!... POETA Daj dłoń... DZIENNIKARZ Daj mi spokój! SCENA 9. POETA, RYCERZ. POETA Otwarła się toń! Upomina się o swoje Umarła. Szumem, gwarnoœciš, zawrotem idzie ku nam z powrotem; jakaœ Przemoc wrotom grobu się wydarła, oto, słyszę, woła: RYCERZ Daj dłoń!! POETA Puszczaj! RYCERZ Ty mój! POETA Puszczaj! RYCERZ Ty mój!! POETA Żelazem owita ręka, żelazem zakryta skroń. RYCERZ Zbieraj się, skrzydlaty ptaku, nędzarzu, na koń, na koń, przepadnie przekleństwo, męka! POETA Co mówisz, okropne widziadło, na koń? - gdzie - ? jak? Żelazna twoja dzwoni szczęka, żelazna więzi mnie ręka. RYCERZ Na koń, zbudŸ się, ty żak, ty lecieć masz jak ptak! Bioręć w pętle. POETA Na arkan mnie wišże. RYCERZ Poznasz, ktom jest, gdy zacišżę - ty więzień mój, mnie służ; biorę przemocš. Ja Moc: za mnš, przede mnš ognia kurz; po drogach, po których lecę, drzewa się palš jak œwiece, ciskajš się błyskawice, jak lecę, Duch: wytężaj, wytężaj słuch! POETA Puszczaj, przepadaj w Noc - o, ręce, ręce martwiejš... RYCERZ Ty mój! POETA Precz. - RYCERZ Słysz grom... POETA Zatrzšsnšł się cały dom... RYCERZ A czy wiesz, czym ty masz być, o czym tobie marzyć, œnić-. POETA Sen, marzenie, mara, wid. RYCERZ Jutro dzień, przede dniem œwit! Wiesz ty, czym ty mogłeœ być- POETA Słowo, Widmo gończe! RYCERZ Zwiastun!! POETA Głos jak marzeń moich piastun; Rycerz, Widmo, urojenie przyoblekło szatę żywš. RYCERZ Krwi, krwi pragnę, krwawe żniwo! Wracam do dom w noc szczęœliwš, w noc ponurych wichrów łkań. Niosę dań, orężnš dań. POETA Wracasz do dom ze snów, z dali... RYCERZ Z dali, hen z zaœwiatów, z prochów.- Przeszedłem ogień, co pali, przeszedłem zapady lochów. Œcigam, gonię, moc roztrwonię. Niosę dań, orężnš dań. POETA W noc ponurych wichrów łkań wstajesz z lochów, z prochów, skał... RYCERZ Na głos mój ty będziesz drżał: Grunwald, miecze, król Jagiełło! Hajno się po zbrojach cięło, a wichr wył i dšł, i wiał; stosy trupów, stosy ciał, a krew rzekš płynie, rzekš! Tam to jest!! Olbrzymów dzieło; Witołd, Zawisza, Jagiełło, tam to jest!! - Z pobojowiska zbroica się w skibach przebłyska, żelezce, połamane groty, drzewce powbijane do ciał, z trupów zapora, z trupów wał, rycerski zgotowiony stos: Ofiarnica - tam leć - tam chodŸ, tam leć!!! brać z tej zbrojowni zbroje, kopije, miecz i szczyt i stać tam wœród krwi, aż na ogromny głos bladoœciš się powlecze œwit, a ciała wstanš, a zbroje wzejdš i pochwycš kopije, i przejdš!!! Spiesz, tam leżš stosy ciał; przeparłem trumniska wieko, czas, bym wstał, czas, bym wstał. POETA Łzy mnie piekš, łzy mnie piekš, czymże bym ja tam być miał. RYCERZ Niosę dań, orężny szał. POETA Dech twój zimny, dech grobowy... RYCERZ Patrzaj w twarz, patrz mi w twarz, œlubuj duszę, duszę dasz. POETA Za przyłbicš pustoœć, proch; w oczach twoich czarny loch, za przyłbicš Noc; zbroja głuchym jękiem brzękła. RYCERZ Miecz, miecz, siła nieulękła; patrzaj w twarz, patrzaj w twarz; ty mnie znasz. POETA Ktoœ jest? RYCERZ Moc. POETA - - Przyłbicę wznieœ! RYCERZ Rękę daj. POETA Duszę weŸ. RYCERZ Patrz!! POETA Œmierć - - - Noc! SCENA 10. POETA, PAN MŁODY. POETA Potęga, wieczysta Potęga, Moc nieprzeparta!! PAN MŁODY O czym mówisz - ? POETA Niedołęga byłem - a dzieła to mitręga próżna - mgła nic niewarta. Teraz naraz się koło mnie zapaliło i gorę - i piersi się palš; zdaje mi się, że słyszę gdzieœ górš, jak skały sie padajš i w otchłań z łoskotem się walš. PAN MŁODY Będziesz sonet pisać czy oktawę? POETA Nie - przewiduję inszš zabawę; poczułem na szyi arkan - Polska to jest wielka rzecz: podłoœć odrzucić precz, wypisać œwiętš sprawę na tarczy, jako ideę, godło i orle skrzydła przyprawić, husarskie skrzydlate szelki założyć, a już wstanie któryœ wielki, już wstanie jakiœ polski œwięty. PAN MŁODY Zajmujšce. POETA Ty tematem zajęty. PAN MŁODY Myœlałżeœ ty co więcej niż poemat? POETA Może ja to myœlę goręcej i w tej chwili to jeszcze się pali - jeszcze -- a jutro się zawali w gruz ten pożarny gmach. A! chciałbym wstšpić w to Piekło. Ach! PAN MŁODY Rozpalony. POETA Piekło żywe w tej chacie, w zaklętym dworze: Piekło gorze! PAN MŁODY A to coże?! SCENA 11. PAN MŁODY, HETMAN, CHÓR. CHÓR Hej, panie, panie Branecki, nie żałuj grosika, nie żałuj, pocałuj się z nami, pocałuj, nie żałuj dukacika, nie żałuj, dajże go nam z tej kieski! HETMAN Ha, szatańce, sztab moskieski, znajcie pana, bierzcie złoto, nie stoję ja pan o złoto; piekielna mnie dziœ gospoda: hulaj dusza, z wami zgoda. CHÓR Hulaj dusza, z nami w zgodzie, potańcujemy w gospodzie; pocałuj się z nami, pocałuj, nie żałujta, hetmanie, kieski, braliœta pienišżek moskieski, hej, hetmanie, hetmanie Branecki! HETMAN Bierzcie złoto, pali złoto. CHÓR Pali pienišżek moskieski? HETMAN Piekielna mnie dziœ gospoda: diabły mojš pijš krew; szarpajš mi pierœ, plecyska, psy zjawiska, łby ogniska; szarpajš, sięgajš trzew! PAN MŁODY Wojewoda! Wojewoda! HETMAN Puszczajcie, litoœci! PAN MŁODY Jezu!! SCENA 12. PAN MŁODY, HETMAN. HETMAN Ha, przepadli kędyœ diabli, ktoœ się doli ulitował; rana jeno straszna boli - - puste żale, mnie nie szkoda, bo ja pan, piekielny pan, drwię z serdecznych ran. Setkę lat przez puszczę gnam, przez bór gonię, gęsty las, przez ugory, łški, błoń - upałami bije skroń, młotami serce wali, ogień wnętrznoœci pali - - - Każ muzyce dla mnie grać, mnie na Piekło stać. Ja pan, ćwierć kraju mam w ręku, a jak kto po cichuteńku powie "Jezus" - ja wolny na chwilę, powietrzem się zasilę: odetchnšłem piersiš całš; bierz ty, ile złota zostało, patrz, oto niecki, diabli mi to kazali nieœć; co noc tak œwieżych nasypiš, a sztabowi, czerńcy przeklęci, krzyczš za mnš: panie Branecki, nie żałuj; - krew mojš chlipiš - - Masz! PAN MŁODY Hetmaniłeœ ty, hetmanie, chocia byłeœ łotr, i sam król był tobie kmotr; przewodziłeœ, przewodziłeœ, a my dzisiaj w psiej niewoli: nie hetmany, strzęp, łachmany, gruz; duszę ziębi mróz; ciebie ogień, ogień pali - przecz już nic nas nie ocali, ani król, ani ból, ani żale, ni płakanie, hej, hetmanie, hej hetmanie - - dzisiaj to mój dzień miłoœci... HETMAN Czepiłeœ się chamskiej dziewki?! Polska to wszystko hołota, tylko im złota; trza było do bękartów Carycy iœć smalić cholewki: byłać ta we mnie cnota. Asan mi tu Polski nie żałuj, jesteœ szlachcic, to się z nami pocałuj, jesteœ wolny! PAN MŁODY Bierz cię diabli. HETMAN Gębuj, widzęœ nie przy szabli. SCENA 13. PAN MŁODY, HETMAN, CHÓR. HETMAN Œcigajš psy, kšsajš psy. CHÓR Przeklęty ty, przeklęty ty. HETMAN Sursum corda, serce żrejš - serce mi wyjmujš z trzew. CHÓR Zaprzedałeœ kraj, ty lew; złotem pysk ci zalejš! Złoty pan, weselny pan, pójdŸże w tan, pójdŸże w tan! HETMAN Złoto pali, złoto war; sursum corda, wiwat Car! CHÓR Lejcie mu do pyska żar, sięgajcie mu dłońmi trzew. HETMAN Pijš krew, żłopajš krew, cielsko drš po kawale! CHÓR Złoty pan, weselny pan, pójdŸże w tan, dalej w tan: na Weselu hula Œmierć, garniec pereł, złota ćwierć, zaprzedałeœ Czortu kraj. HETMAN Żłopiš krew Czarty Moskale, sursum corda, wiwat Car! CHÓR Huœ ha, huœ - haj go, haj! PójdŸże w tan, dalej w tan! Złoty pan! weselny pan! SCENA 14. PAN MŁODY, DZIAD. PAN MŁODY Tyle się przewlekło mar z okropnym œmiechem Piekła... DZIAD Cóż wam to? cóż wam to? Czy was panna młoda urzekła? PAN MŁODY Oj, tu Diabły, ze samego Piekła, włóczyły przede mnš człowieka, ach, powietrza, tchu... DZIAD Cóż pon ucieka? SCENA 15. DZIAD, UPIÓR. DZIAD (za Panem Młodym) Miałem rzec, cosi miałem rzec: Szczęœć Boże przy weselu. UPIÓR Przyjacielu, przyjacielu... DZIAD Kto! ty we krwi! precz, piekielny! UPIÓR Ja weselny, ja weselny, dajcie, bracie, kubeł wody: ręce myć, gębe myć, chce mi się tu na Weselu żyć, hulać, pić. DZIAD Precz, przeklęty, precz, przeklęty. UPIÓR Dajcie, bracie, kubeł wody: gębe myć, ręce myć... DZIAD Krew na sukniach, krew na włosach... UPIÓR Nie pyskuj, nie powtarzaj. - - Już, już wiedzš o tym w niebiosach. (nuci) "A stało się to w Zapusty". DZIAD Precz, przeklęty, precz, przeklęty. UPIÓR Jeno ty nie przeklinaj usty, boœ brat - drżyj! ja Szela!! Przyszedłem tu do Wesela, bo byłem ich ojcom kat, a dzisiaj ja jestem swat!! Umyje się, wystroje się. Dajcie, bracie, kubeł wody: ręce myć, gębe myć, suknie prać - nie będzie znać; chce mi się tu na Weselu żyć, hulać, pić - ? jeno ta plama na czole... DZIAD Cholera! UPIÓR Zaraza, grób. DZIAD Precz, precz, ty trup! UPIÓR Widzisz, w orderach chodzę. DZIAD O! plamy na podłodze od nóg. UPIÓR To krew, obmyję próg, dajcie ino, bracie, wody, kubeł wody - gębe myć, suknie prać - nie bedzie znać. DZAD Przeklęty! Maryjo, strać! UPIÓR Gadu, gadu, stary dziadu, trza się do roboty brać; kubeł wody, gębe myć, nie bede próżno stać, na Wesele, na Wesele, podŸ tańcować, boœma brać . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . SCENA 16. KASPER, KASIA, JASIEK. JASIEK Kasiu - KASPER Kasiu - KASIA Cóz ta, Jasiu? JASIEK Bo to widzis, Kasiu, że to - tak mnie cišgnie bez pół. KASPER PódŸ, Kasicko, ku mnie, cosi mom ci sepnonć. KASIA Co, że co - ? KASPER RadŸ, co z nami - ? KASIA Kiej na ogrodzie rosi. KASPER Kiejbyœmy byli sami!... JASIEK Kasper - idze pod stodołę. KASIA Po co? - Idze ty. KASPER Wis, bracie, idŸ ty pirwy - namoœć słome. KASIA Przyjdziewa. JASIEK Cóz sie trzymacie, lgnies do niego- ? KASPER To sie zeń. JASIEK Do zeniacki pirsy leń, a wpół chyci, zwyobraco. KASPER Jest ta Kasie chycić za co. JASIEK Juz bym do wos nic nie cuł - ino cišgnie mnie bez pół. KASIA Przynieœ wódki. KASPER Naœci grosz. JASIEK Zaros, juœci racje mos, lece! SCENA 17. KASPER, KASIA. KASIA Powiedziałam tak na hece. KASPER Kasiu, dyć to k'sobie miło byœwa poszli spolnie ka. KASIA Na ogrodzie sie zrosiło - jak kces gęby, na - KASPER Ino by najmilej było k'sobie, Kasiu, byle ka. KASIA Juœci, miło, Kaspruœ - co? k'sobie ? KASPER Ano - KASIA Juœci... KASPER Zaœ. KASIA Spełzła mi się wstšzka kaœ - KASPER Wstšzka od gorseta? KASIA Nie ta, przewišzka spodnicki. KASPER Kabyœwa poœli, Kasicko, mojeœ ty palšce policko. (nuci) "Ino mi się nie broń dziœ, jutro mozes sobie iœć". SCENA 18. KASPER, KASIA, NOS. NOS (z flaszkš i kieliszkiem) W twoje ręce. KASPER Podziękować. NOS A dej Kasię pocałować. KASPER W twoje ręce! KASIA Podziękować! NOS A teraz pocałuj z woli. KASIA Ej ta, cóz to ? ? NOS Nie zaboli ? Kasiu, dziwcze, co za dšs, i on, i ja gołowšs; chcesz go, to ci go nie bronię; niedobrze ci w tej koronie. KASIA Pódzies pon, patrzcie go, ledwo przysed, juz by kcioł. NOS Adie, druhna, jak nie, to nie. KASPER Cało flaszke bestia schloł. SCENA 19. PANNA MŁODA, PAN MŁODY. PANNA MŁODA Och, mójeœty, juz nie mogç tańcować, a tańce, nie chciałabym żałować jutro, że dzisiaj nie dosyć, jak dzisiaj, że nie doœć wczora, ażem osłabła, aż prawie chora, ino, że mi nie trza doktora, ino tańca - PAN MŁODY Jak paciorki różańca, taniec jeden, jak drugi jednaki, a łańcuch taneczny długi, do rana, a od rana do nocy PANNA MŁODA Pokiel starcy piecywa i kołocy, hulać, hulać w kółecko, tańcować... PAN MŁODY A pocałuj, bo będziesz żałować. PANNA MŁODA Tak ci mnie to granie tkliwi - PAN MŁODY Poczekaj, będziemy szczęœliwi - PANNA MŁODA Mój ty Boże - ! PAN MŁODY W jakim dworze; postawimy se dwór modrzewiowy, brzózek przed oknami posadzę. PANNA MŁODA Brzoza straœnie sybko pusco, het œciany we trzy roki ocieni. PAN MŁODY Będziemy se siedzieć w zieleni, będziemy se siedzieć w maju, we kwitnšcym sadzie. PANNA MŁODA W paradzie. PAN MŁODY (nuci) "A jak będzie słońce i pogoda, słońce i pogoda..." PANNA MŁODA (nuci) "Pójdziemy se razem do ogroda - bedziemy se fijołecki smykać..." SCENA 20. DZIENNIKARZ, ZOSIA. ZOSIA Ach! DZIENNIKARZ Aa ! - ZOSIA Bardzo ciemno. DZIENNIKARZ Nie widno. ZOSIA Zmęczonam, wcišż w kółko, w kółko... DZIENNIKARZ I cóż? chłopy pani nie brzydnš? ZOSIA Nie wiem - nie; - patrzę na ludzi jak na przeróżnych ludzi. DZIENNIKARZ A tak się serduszko budzi. ZOSIA Patrzę i usypiam serce; to ładne - to bardzo górne, ale z tego co? - ja czuję, muru głowš nie przewiercę, a jak widzę w lichej poniewierce rzeczy górne i piękne, i czułe, to mnie boli. DZIENNIKARZ A ten ból przechodzi. ZOSIA A pan ma swojš bibułę, żeby ból każdy przeszedł. DZIENNIKARZ Epidemia. ZOSIA Pan nie wierzy, co nie przewidziane? A wie pan, ojczyzna to chemia; serce, jak się czego uczepi, to dynamit. DZIENNIKARZ Coraz lepiéj, jeszcze jeden taniec w kółko, a edukacja skończona. ZOSIA Nie byłabym ja chłopu żona; nikt mnie w œluby nie poprosi - ale myœlę, panie redaktorze, że tam w tej wiejskiej komorze, w półblasku kuchennej lampy, że tam mój taniec coœ znaczy. DZENNIKARZ Gdy sama to pani uznać raczy... - ZOSIA Pan skšd się tu bierze? DZIENNIKARZ Ja się patrzę, lubię i nie wierzę, za to wierzę w paniš. ZOSIA Za co? DZIENNIKARZ Za tę minkę, oczy, gest. ZOSIA Podobam się? DZIENNIKARZ W tym coœ jest. SCENA 21. POETA, RACHEL. POETA To pani, o, proszę wejœć. RACHEL Idę za panem jak cień; pan się może œmiać, ale mnie się wymarzyło, że się tu zaczyna coœ dziać - ? POETA Może - a w tej chwili na dworze pani mi się z dala pokazała, jak płomieniste widziadło. RACHEL Byłam w ten szal owita cała i w œwietle ode drzwi, ot tak. POETA Noc nasze przeinacza widzenia. RACHEL Ja prawie że jestem w trwodze - a wie pan, że się zwróciłam w drodze; bo mi w poprzek œcieżki przeszła jakaœ osoba... POETA To sš ludowe baœnie. RACHEL Chodzš hałaœnie w huczšcym wichrze; pan widzi, jaki się huragan zrywa, jak œwiszczy i drzewa szamoce - POETA Zatrzšsł szybami; - patrz pani, czego nie dostrzegam w ogrodzie... RACHEL Tak bardzo ciemno... POETA Ktoœ wyrwał krzew różany. RACHEL Czy ten, co był w słomę odziany? POETA No ten chochoł. RACHEL Ktoœ połamał? - a myœmy, coœmy to chcieli z nim - ? POETA Myœmy lecieli na lep poezji - i teraz dwór się od poezji trzęsie; odbywa się wielkie darcie piór wszelijakiego drobiu: grunwaldzkie duchowe starcie, lecš pióra orle, pawie, gęsie, wnet ujrzymy husarię i króla; zatrzęsło się tu ze wszech jak do ula. RACHEL W powietrzu atmosferyczna zmiana: chata stała się rozkochana w polskoœci - właœciwa skala: żar, co się duchem udziela, co się na powietrzu spala jak garœć lnu. POETA Dawno nie miałem snu, jak ten wieczór, jak ta noc. RACHEL Przedziwna, przedziwna Moc, te potęgi walczšce, ten wiatr, jakieœ prastare siły. POETA Hen z Tatr przylatujš ku mnie przypomnienia! Skrzydeł! - nad ten las z kamienia ulecieć - w górę - RACHEL Na szczyty! POETA Walküra! RACHEL Dzisiejsze sny, po tej nocy nieprzespanej, będš cudne - bo oczy patrzšce stały się figurami ludne, które się niełatwo zatrzeć dadzš. POETA ChodŸmy patrzeć ! SCENA 22. działa na nerwy. ele€ˆŠj ľAě 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA43€qc4ńăc5Ôbc66Uc7‹c8Ş$öc9 *Şc:J/>c;ˆ5Íc<U;;0GOSPODARZ, KUBA. KUBA Jakiœ pon, jakiœ pon zsiadajš z siwka w podwórzu; koń ogromniec... GOSPODARZ WeŸcie konia razem ze Staszkiem ku szopie; podrzućcie co żryć. KUBA A pon musi wielgi być: ubiory na nim czerwone, siwa broda a lira u siodła, jak te dziady z Kalwaryje, co nosš lire u pasa. Niech pon wyjdš w sień. GOSPODARZ Bania się z goœćmi rozbiła w ten weselny dzień; kogóż ta ciekawoœć przywiodła? Latarkę zaœwić! - KUBA Jak zyje, jeszczem takiego Polaka nie ujzoł - GOSPODARZ Bo żyjesz mało; jeszcze duża takich Polaków ostało, co sš piękni. KUBA A kaz się to wszyćko kryje? - O, zaroz będzie latarka, ino się przypiece siarka. SCENA 23. GOSPODARZ, GOSPODYNI, KUBA. GOSPODARZ Słyszysz, ponoœ ktoœ w goœcine, jakiœ jakby wielki goœć... GOSPODYNI Tu drzwi zawrzes - tam se gwarzcie, jo już mom tych tańców doœć; a cóż ty mos za tęgom mine, coœ ty jakisik niepewny - ? GOSOPODARZ Ino, matuœ, zaœ nie swarzcie - ja tak dziœ przy Weselu rzewny; jakiœ goœć nie lada jaki... GOSPODYNI Tu drzwi zawrzes, tam se gwarzcie. GOSPODARZ Kto to taki, kto to taki - - ? SCENA 24. GOSPODARZ, WERNYHORA. WEHNYHORA Sława, panie Włodzimierzu, zjechałem tu goœć. GOSPODARZ Spocznij, Wasza Moœć; żona stroi się w alkierzu... WERNYHORA Ostań, panie Włodzimierzu. GOSPODARZ Żona stroi się w alkierzu; niespodziany goœć, właœnie była przy pacierzu, bo się dziecka kładło spać. WERNYHORA Niechajże żona w alkierzu... GOSPODARZ Bo się dziecka kładło spać; a ci nie przestajš grać: jak wesele, to wesele, to nie będš w miejscu stać; ot, tu żona jest w alkierzu. WERNYHORA Niechajże żony w alkierzu, niechże tańcuje Wesele. SišdŸże, panie Włodzimierzu, mam Asaństwu nowin wiele: Pomówimy o Przymierzu. GOSPODARZ Ano proszę, bardzo proszę. WERNYHORA Siadaj. GOSPODARZ Siadam - zacny goœć - bardzo proszę, bardzo proszę; ceremonii doœć. WERNYHORA Ja z daleka - hen od kresów, konia zgnałem. GOSPODARZ Podły czas. A do wszystkich spadłych biesów, toœcie tu sš pierwszy raz; któż was zwabił w taki czas? A do wszystkich spadłych biesów, żeœcie tak niespodziewanie w noc i na to weselisko zechcieli tu, Ichmoœć Panie? WERNYHORA Z daleka, a miałem blisko i wybrałem Weselisko, boœcie som tu jakoœ wraz, i wybrałem Ichmoœć Moœci dom, gdzie ludzie sercem proœci. GOSPODARZ Wasza Moœć mieliœcie blisko serceœcie zobligowali - myœmy sobie proœci - mali. WERNYHORA Z daleka, a miałem blisko; ledwom wymienił nazwisko, a zaraz mi pokazali tacy chłopcy, rzeœcy, mali. GOSPODARZ Co to u nich serce z miskš; przybieżali, powiadali, Czego nie zjęzykowali: że pan stary, że Dziad stary, że Dziad z lirš, brodš siwš... WERNYHORA Ot, dziadzisko z siwš brodš. Dawnoż było w duszy młodo; żeœcie sobie proœci, mali, toœcie wielkich krzywd nie znali.- Chudobę macie szczęœliwš. GOSPODARZ A ot, takie złote żniwo, złote pola - pokoszone - Wszystko błoto - zadyszczone; - sady ciche - kwitnš, rodzš, jedne z drugich same wschodzš: złote żniwo, serce z miskš; nie trzeba szukać daleko, kiedy było jakoœ blisko. Pokażę waćpanu żonę. WERNYHORA Złote żniwo, serce złote: jeszcze u was w duszy młodo, żeœcie sobie proœci, mali, toœcie wielkich krzywd nie znali. - Może żona ma robotę - ? GOSPODARZ Żona stroi się w alkierzu, chce się wydać urodziwa, że to goœć niespodziewany, każe zaraz podać piwa. WERNYHORA Zostaw, panie Włodzimierzu, że to chwila osobliwa... GOSPODARZ Lepiej gwarzy się przy szklenie, że to z drogi, tyle błoto; lepiej gada się przy wenie. WERNYHORA Kiej się nie rozchodzi o to; że to chwila osobliwa, możemy na osobnoœci porozmawiać. GOSPODARZ Słucham Moœci; a to chwila osobliwa. Wolnoć spytać o nazwisko... - ? WERNYHORA Nie poznałeœ - ? GOSPODARZ Ktoœ mi znany, ktoœ serdeczny, ktoœ kochany, ktoœ, co groŸny - dawny, stary, jak wiek cały... WERNYHORA Dawnej wiary. GOSPODARZ Ktoœ mi znany, niespodziany... WERNYHORA Przypominasz krwawe łuny i jęk dzwonów, i pioruny, i rzeŸ krwawš, krwawe rzeki - - ? GOSPODARZ A sen, sen jakiœ daleki, jeszcze w uszach mam te dzwony - mieszajš weselne grajki: jakieœ stare dumy, bajki. WERNYHORA Jeszcze w uszach mam te dzwony ponad ich weselne grajki: jęk posępny, jęk męczony, tyle krwi rzezanych ciał; ja tam był, przy trupach stał; jeszcze w uszach mam te dzwony. Patrzyłem się na lud œwięty, jako upadał przeklęty, przekleństwami potępiony: kiedy ojce klnš na synów, kiedy syny przeklnš ojce, takie jęczšce ogrojce, łez krwawišcych, łez serdecznych słyszałem w tych głosach wiecznych: w głosach dzwonów jęk szalony - jeszcze w uszach mam te dzwony. GOSPODARZ Dawne czasy - dawne wieki, a sen, sen jakiœ daleki, jęki przygłuszajš grajki; jakieœ stare dumy, bajki. WERNYHORA Ja stałem w pożarnej łunie na siwym, na siwym rumaku, czekajšc Bożego znaku. Za mnš piorun po piorunie bije z chmur, przez niebo łyska. GOSPODARZ Rzecz daleka - taka bliska, ktoœ mi znany, niespodziany; ktoœ, o którym jeszcze wczora tylko we œnie, tylko w marze: Pan-Dziad z lirš... WERNYHORA Wernyhora. GOSPODARZ Pan-Dziad z lirš - Wernyhora! Wy mnie znany - spodziewany, Wy, o którym jeszcze wczora tylko we œnié, tylko w marze: jak owi dawni mocarze, Wy na koniu, siwym koniu, poprzed dom mój, z wieœciš. WERNYHORA Słowem! GOSPODARZ Wy ze Słowem - Wy ze Słowem! WERNYHORA Ja z Rozkazem. GOSPODARZ Rozkaz-Słowo! - - Dawno serce już gotowo tem wezwaniem piorunowem. WERNYHORA Słowo-Rozkaz, Rozkaz-Słowo; dla serca serce gotowo. Słuchaj, panie Włodzimierzu: oto chwila osobliwa, pomówimy o Przymierzu. GOSPODARZ To jak ze snu prawda żywa, chwila dziwnie osobliwa. Jakiż rozkaz? WERNYHORA Trzy zlecenia. GOSPODARZ Chwila dziwnie osobliwa: żem niejako jest wezwany. WERNYHORA Rozeœlesz wici przed œwitem, powołasz gromadzkie stany. GOSPODARZ To jak ze snu prawda żywa; prawie że sš wszyscy społem u mnie przez to weselisko. WERNYHORA Ma być jawne, co jest krytem; co dalekie było - blisko. Dziœ u Waœci weselisko; prawie że sš wszyscy społem; rozeœlesz wici przed œwitem; niech jadš we cztery strony. GOSPODARZ Porozsełam konno gońce, rozeœlę wici przed œwitem; zaraz się poradzę żony - ona swoim chłopskim sprytem... WERNYHORA Niech jadš we cztery strony! BšdŸ gotów, nim wstanie słońce. Skoro porozsełasz gońce, zgromadzisz lud przed koœciołem, jak sš zdrowi, proœci, mali; ażeby godnoœć poznali, Bogiem powitasz ich kołem, a wtedy przykaż im ciszš, niech żaden brzeszczot nie szczęknie, a skoro rzesza uklęknie, niech wszyscy natężš słuch: czy tętentu nie posłyszš od Krakowskiego goœcińca - ? GOSPODARZ Wytężam, wytężam słuch. WERNYHORA Ja wiem, żeœ jest Asan zuch - - Od Krakowskiego goœcińca czy tętentu nie posłyszš, czy już jadę z Archaniołem - ? GOSPODARZ Wytężam, wytężam słuch - choćby i największy zuch, jak to, co to, rozpoczęcie - - ? WERNYHORA Słuchać œlepo, wierzyć œwięcie; ja wiem, żeœ jest Asan zuch. GOSPODARZ Ja mam stanšć przed koœciołem? to jak we œnie prawda żywa. Któż mnie darzy tym zaszczytem; któż œle ku mnie dawne gońce: chwila dziwno osobliwa. WERNYHORA BšdŸ gotów, nim wstanie Słońce. GOSPODARZ Wstanš kosy w słońca œwicie; będę gotów! WERNYHORA Przysišż Słowo. GOSPODARZ Rzekłem. WERNYHORA Przysišż. GOSPODARZ Roœnie życie. Czyli marš Wy widmowš, czyliœ Waœć jest upiór grobów, czy ty próchno, czy ty czarem, żeœ ze słowem przyszedł starem, żeœ na mnie użył sposobów i co we mnie tajemnicš, ty mówisz, jak rzecz prawdziwš; jako żywo, jako żywo - ! WERNYHORA Mówię Słowo - rzecz prawdziwš; chwila, chwila osobliwa: wybrałem dziœ weselisko, twój dworek, dróżkę, zagrodę. - Słyszysz, jaki wicher wyje! Słyszysz, wielki deszcz się pluszcze! Słyszysz, chrzęszczš wielkie drzewa i jako trzaskajš kuszcze: to tam moja drużba œpiewa, tysišc koni grudy bije ze złotymi podkowami! GOSPODARZ Jezus, zmiłuj się nad nami - - ! WERNYHORA Leć kto pierwszy do Warszawy z choršgwiš i hufcem sprawy, z ryngrafem Bogarodzicy; kto zwoła sejmowe stany, kto na sejmie się pojawi Sam w stolicy - ten nas zbawi! GOSPODARZ Jako żywo, jako żywo; Waœć mi takie dziwa prawi, i to jako rzecz prawdziwš. WERNYHORA Wszystko œwięte, wszystko żywo; z daleka, a miałem blisko; wybrałem twój dom, zagrodę i wybrałem Weselisko: Waszmoœć rękę miej szczęœliwš: Daję Waœci złoty róg. GOSPODARZ Złoty róg. WERNYHORA Możesz nim powołać chór. GOSPODARZ Bratni zbór. WERNYHORA Na jego rycerny głos spotężni się Duch, podejmie Los. Daję w twoje ręce róg. GOSPODARZ Dziękuj Bóg. WERNYHORA Waœć masz porozsełać wici, lud zgromadzić przed kaplicš. GOSPODARZ Jutro ? - skoro się zgromadzš? majš radzić ? - co uradzš? WERNYHORA Jutro: wielkš tajemnicš, jutro skoro się zgromadzš, niech nie radzš, nic nie radzš, jednoœ niechaj w ciszy stanš. Jutro wielkš tajemnicš. A ty wstawszy bardzo rano, skoro zejdzie pierwsze słońce, ku drogom natężaj słuch. GOSPODARZ Jutro?! WERNYHORA Jutro!!! GOSPODARZ Wszelki duch!!! SCENA 25. GOSPODARZ, GOSPODYNI. GOSPODARZ Żono, słuchaj no, żonisia, podŸ no, Hanuœ! GOSPODYNI Cóz takiego?! GOSPODARZ Osobliwy ten dzień dzisia, tyle naraz wiem nowego. GOSPODYNI A złego co, cy dobrego? GOSPODARZ A wiesz, mama, tyle tego, że mi w głowie huczy, szumi; kto zrozumi, kto zrozumi? GOSPODYNI Cóz takiego, cóz takiego? możeœ chory, któż ten stary? GOSPODARZ Kto ten stary: - Wernyhora; jeno nie mów to nikomu, to ci mówię po kryjomu, i on był tu w tajemnicy. GOSPODYNI Ka już posed - - ? GOSPODARZ Precz odjechał, bardzo ważne mówił rzeczy: trza się zbierać. GOSPODYNI A co tobie? GOSPODARZ Trza się zbierać, pasy, torby, moja flinta, pistolety i te szable wezmę obie - - ! GOSPODYNI O Jezusie, jakieœ borby po nocy, gdziez to, cóż znowu - - ? GOSPODARZ Mam być gotów. GOSPODYNI Gwałtu, rety ! Ledwo stoisz, jesteœ chory. GOSPODARZ Zaraz konno jechać muszę. GOSPODYNI Jeszcze spadniesz ka do rowu... GOSPODARZ Poprzysišgłem się na duszę; konno muszę - - ! GOSPODYNI Cary, zmory; jakaœ siła?! GOSPODARZ Od tej pory żyć zaczniemy - coœ wielkiego! GOSPODYNI Chowaj Boże czego złego. GOSPODARZ Z daleka jechał, miał blisko; goniec, zwiastun, Wernyhora! Tam! już jakaœ wielka Zgoda. Z daleka jechał, miał blisko - koniec i poczštek Sprawy. Kazał. - Słowo. Słuchać muszę, zaprzysišgłem się na duszę. Jego siła mnie urzekła: Duch narodu! GOSPODYNI Widmo z Piekła! gwałtu, rety, jesteœ chory, cosi, gdziesi, kajsi, ktosi - ? piłeœ duza. GOSPODARZ Duch ponosi! SCENA 26. GOSPODARZ, JASIEK. GOSPODARZ Jasiek!! JASIEK Pon co!? GOSPODARZ Sam tu! JASIEK Juœci! GOSPODARZ Siodłać koniá, dosišdŸ szkapy, pojedziesz zwoływać chłopy! JASIEK Jechać, teraz, trzeba - - ? GOSPODARZ Musi! JASIEK Zagubię się w tej celuœci, wszędy straszne błotne chlapy. GOSPODARZ Aleœ Jasiek, co przeleci! JASIEK Konia se odwišze z szopy! GOSPODARZ Musi! Ważne rzeczy. JASIEK Nasza? GOSPODARZ Przeleć, przeleć w cztery strony; pukaj w okna, zakrzycz "musi"; niech tu stanš przede œwitem, niech tu stanš przed kaplicš chłopy z ostrzem rozmaitem. JASIEK Chłopy z kosš - dobra nasza! GOSPODARZ Dobędzie się i pałasza: JASIEK Ze pon wojak - dobra nasza! GOSPODARZ Dobra nasza! JASIEK Lece duchem! GOSPODARZ Tajemnica! JASIEK Chłopy z kosš! Same wichry mnie poniosš! GOSPODARZ Niech przed œwitem stanš. JASIEK Musi!! GOSPODARZ A nie słuchaj, choć czart kusi, jeno prosto. JASIEK Swego nosa. GOSPODARZ Nim na wrzosy padnie rosa, zanim ptaki zaœwiergocš... JASIEK Lecę duchem. GOSPODARZ A leć z mocš! JASIEK Hej! GOSPODARZ (wręcza Jaœkowi złoty róg, który otrzymałbył od Wernyhory) Masz w łapę, to jest dar. JASIEK Szczyre złoto, cóż to ? GOSPODARZ Czar! Owiń se o szyję sznur i dzierż mocno cięgiem róg. Bacuj u rozstajnych dróg, by cię jaki czart nie zmóg. Nie chylaj się nigdzie po nic, ino leć. JASIEK Do samych granic! GOSPODARZ Wróć, nim trzeci pieje kur; wrócisz, to se staniesz tu; wtedy zadmij tęgo w róg, to się taki wzmoże Duch, jaki nie był od lat stu - bo wszyscy wytężš słuch. Ino nie zgub, bo róg złoty, bo go zseła Jasny Bóg. JASIEK Wolę goreć w Piekle poty. GOSPODARZ Bez tego złotego dŸwięku Wniwecz pójdzie cały ruch. JASIEK Opasę sie. GOSPODARZ Nie szarp w ręku! JASIEK Hajże - ! GOSPODARZ Leć, krakowski zuch! JASIEK (który był wybiegł, wraca, chylajšc się za czapkš, porzuconš na podłodze) Moja copka z pawim piórem. GOSPODARZ Stawaj tu przed trzecim kurem. SCENA 27. GOSPODARZ, STASZEK. STASZEK Cy pon słyszš, co sie dzioło: teraz sie tak wicher wzdon, jak odjechał stary pon. GOSPODARZ Toœ ty przywodził starego, tego pana w delii, w pšsach? STASZEK Kiela tego, tela tego, złote iskry miał na wšsach, a ta delijo pšsowa, to jak ogień, jak płomieniec, a koń diabeł, czart, odmieniec. GOSPODARZ Koń siwy, czaprakiem kryty, czaprak tkany, rozmaity. STASZEK U siodła pistolców dwoje. GOSPODARZ I lira przez siodło zwisła. STASZEK Wszystko jakbyœcie widzieli... GOSPODARZ Gdziesi, kiedyœ coœ widziałem... STASZEK Przy samiuœkim koniu stałem; szkapa jak ogonem œwisła - skšd ta u niej tako siła - to pysk Kubie osmaliła. GOSPODARZ Kuba strzymał ? STASZEK A, psiawiara, nijak strzymać się nie dała, ino het ogonem prała, żeœmy oba sie chycili uzdek - aż i dosiadł Stary. GOSPODARZ Siadł, pojechał - STASZEK A cy cary, koń - jak ony nań sie zwalił, jakby wšgle w nim rozpalił: ogniem piernół, ogniem łysnšł, jak się naroz bez płot cisnšł, mnie i Kubie pysk osmalił. GOSPODARZ A wszelki duch Pana Boga: na zegarze po północku. STASZEK Została zguba u proga... GOSPODARZ Zguba!? STASZEK (podaje Gospodarzowi złotš podkowę) Na! GOSPODARZ Złota podkowa - ! STASZEK Błyskotała sie na błocku. GOSPODARZ Wymowniejsze niŸli słowa: znak widoczny, oczywisty, że zawitał goœć ognisty na stepowym siwym koniu, z lirš dzwonišcš u siodła: orły, kosy, szable, godła! SCENA 28. GOSPODARZ, GOSPODYNI, STASZEK. GOSPODARZ Patrzaj, Hanuœ! GOSPODYNI Scęœcie w ręku! GOSPODARZ Szczęœcie, szczęœcie znalezione. GOSPODYNI Ka? GOSPODARZ Pod progiem na przysieniu; szczęœcie w ręku. GOSPODYNI Cała złota, a mistyrna tyz robota. Któż to zgubił ? - Schować trzeba. GOSPODARZ Zwołać ludzi - spadło z nieba; trza pokazać zgromadzeniu. SCENA 29. GOSPODARZ, GOSPODYNI. GOSPODYNI Ni ma cego - Scęœcie w ręku; tego z ręki się nie zbywa, w tajemnicy się ukrywa, œwiatom się nie przekazuje: Scęœcie swoje sie szanuje! GOSPODARZ Złota! GOSPODYNI Prawda. GOSPODARZ Rzuć do skrzyni! Prawdziwieœ do ręki wzięła; szczęœcie swoje się szanuje, czyli Piekła dar, czy z Nieba - aleć jensze szczęœcie moje. GOSPODYNI Cóz ty godos, ja sie boje. GOSPODARZ A boœ jeszcze nie pojęła: skończyć nędzę - zaczšć dzieła. GOSPODYNI Jakie dzieła, co za dzieła ? cózem to ja nie pojęła ? GOSPODARZ Orły, kosy, szable, godła, pany, chłopy, chłopy, pany: cały œwiat zaczarowany, wszystko była maska podła: chłopy, pany, pany, chłopy, szable, godła, herby, kosy, aż na głowie wstajš włosy, wszystko była podła maska farbiona - jak do obrazka: cały œwiat zaczarowany. GOSPODYNI A cóż tobie, cy goršcka ? GOSPODARZ Snuło się to jak goršczka, jak goršczka na wulkanie, jak szumienie na organie: takie figury w koronie, tacy pyszni szlachta w herbie, pałace, zamczyska, wille, tabunami gnane konie, szeœciu paradników w tyle: hulaj dusza bez kontusza z animuszem, hulaj dusza!! ani zbili pan w koronie, że stoimy gdzieœ na szczerbie, ani zbili szlachta w herbie, ani zbili chłop przy roli, czy tam kogo gdzie co boli: wół przy roli, œwinia w ganku - hulajże, panie kochanku. GOSPODYNI Połóżże sie, boœ pijany. GOSPODARZ Œwiat pijany, œwiat pijany, cały œwiat zaczarowany - - puœć mnie, ja mam jechać, muszę, ele€ˆŠj ľAě 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjđ =#>|c€?‹ Éc@T§cAű<cB7>cCu$cD…+ŚcE+2ŒcFˇ8;cGň=ąpoprzysišgłem się na duszę. GOSPODYNI Gwałtu, rety!!! SCENA 30. GOSPODARZ, GOSPODYNI, GOŒCIE Z MIASTA. WSZYSCY Co się dzieje?? Co się stało? GOSPODYNI Ot, szaleje! GOSPODARZ Wy a wy - co wy jesteœcie: wy się wynudzicie w mieœcie, to się wam do wsi zachciało: tam wam mało, tu wam mało, a ot, co z nas pozostało: lalki, szopka, podłe maski, farbowany fałsz, obrazki; niegdyœ, gdzieœ tam, tęgie pyski i do szabli, i do miski; kiedyœ, gdzieœ tam, tęgie dusze, półwariackie animusze: kogoœ zbawiać, kogoœ siekać; dzisiaj nie ma na co czekać. Nastrój? macie ot nastroje: w pysk wam mówię litoœć moję (pluje). Akt 3 SCENA 1. GOSPODARZ. (Chodzi tam i sam; zatrzaskujšc zamyka to jedne, to drugie drzwi, które ktoœ od zewnštrz otworzy; wreszcie znużony położył się na zestawionych krzesłach, drzemišcy. Pokój jest ciemny). (Wszystko już odtšd mówione półgłosem). SCENA 2. GOSPODARZ, POETA, NOS, PAN MŁODY, GOSPODYNI, PANNA MŁODA POETA Spił sie, no! GOSPODARZ Zwyczajna rzecz: powinien mieć polski łeb i do szabli, i do szklanki - a tymczasem usnšł kiep. NOS Do szklanki i do kochanki - - chociaż nie - chociaż nie; - rzecz mi się inaczej widzi, coœ mnie tak pod sercem rwie, może z tego będzie co; - Wino, wódka - to nie to, czynnik główny:... miecz. GOSPODARZ Miecz - miecz, czynnik główny miecz. POETA Dziwna rzecz - dziwna rzecz; połóżcie go spać. PAN MŁODY Szarpie sie. NOS Widzi mi się, jestem w lesie; uciekajš drzewa precz... PAN MŁODY Czy cię nudzi- NOS Wszystko nudzi, wszystko mi się przykrzy już; koło serca mi się studzi, odleciał mnie Anioł stróż; ino mi się widzi las i te drzewa lecš precz: wszystko hula: has, has, has. PANNA MŁODA To sie spił. POETA Ciekawa rzecz. GOSPODARZ Wszystko zawsze jest ciekawe, wszystko interesujšce. PAN MŁODY Własny ton muzyka duszy; ton, przez który dusza krzyczy. POETA Ciszej - czegoœ sobie życzy. NOS Kapkę wina, w gardle suszy. POETA Masz - NOS (do Poety) Znam, znam: evviva l'arte życie nasze nic niewarte: kult Bachusa i Astarte. Ha! trza znosić Fata, Los, konsekwentnie próżny trzos; o Wielkoœciach darmo œnić, trzeba żyć, trzeba żyć. - Bonaparte, ten miał nos. GOSPODARZ (ze swego miejsca) Gdzieżeœ ty się tak uwinoł, ledwo drugi dzień wesela, jużeœ powalony z nóg. NOS Chciałem, żebym w tłumie zginšł, żeby się tak zniwelować, zanurzyć się po szczyt głowy, w ten œwiat zdrowy; indywidualnoœć zdusić, do prostoty się przymusić, ale cóż, kiedy natura rozœpiewała mojš duszę; mimo żem chciał się pogłębić, na plan pierwszy wstšpić muszę - czuję! psiakrew, serce czuję... POETA Nie żarty, choroba serca; po cóż pijesz- PAN MŁODY Niebezpieczno, ach, to już prawie szaleństwo. GOSPODARZ (mruczšc) ...A jednak i to... męczeństwo: żyć z tš pustkš w duszy wiecznš. NOS Piję, piję, bo ja muszę, bo jak piję, to mnie kłuje; wtedy w piersi serce czuję, strasznie wiele odgaduję: tak po polsku coœ miarkuję - - szumi las, huczy las: has, has, has. Chopin gdyby jeszcze żył, toby pił - has, has, has, szumi las, huczy las. POETA Połóżże się na kanapie, jak się wyœpisz, pójdziesz w tan. NOS Tańcowałem z Morawiankš, nikt jej nie chciał w taniec brać, przecie mnie na litoœć stać: ona chłopka, a ja pan, jak się przeœpię, niech poczeka. GOSPODARZ (majaczšc) Sen - sen: - niech poczeka tam;... długa droga i daleka, jedzie drogš wielki pan... POETA (do brata) Coœ się marzy - - - GOSPODARZ I ja œpišcy: GOSPODYNI (do męża) PodŸ na łóżko, zgotowione. GOSPODARZ Nie - zostanę tu w fotelu. (ku Nosowi) He, dobranoc, przyjacielu, tych prawdziwych już niewielu. NOS (układa się na sofie; do Pana Młodego) Całowałem Morawiankę, a trzymałem flaszkę w łapie; flaszka mi się przechyliła i czuję, że wino kapie; szkoda wina; - w tym przyczyna, że trzymałem flaszkę w łapie; chciałem wyjšć korek, a tu korek coraz na spód idzie; myœlę sobie, daj go katu, wycišgnę korek na włos, na włos długi Morawianki, a ona poszła po szklanki; no, ale się jakoœ stało, że wypiłem flaszkę całš i... musiałem wypić włos! i to mnie tak rozmarzyło, żem się kochać poczšł naraz - chcę całować drugi raz i tutaj nowy ambaras, bom runšł jak, jak - jak głaz. PAN MŁODY Pamiętaj na drugi raz: wprzód całować, potem pić. POETA Wprzódy zmarnieć, potem żyć. GOSPODYNI A podŸcie juz, niechze œpiom. NOS Tom te rom tom, tom, tom, tom... PANNA MŁODA Ostawcie ich, podŸcie już. POETA Ciekawy stan takich dusz. PAN MŁODY My jeno znamy połowę o sobie - któż resztę wie - - ? POETA Gdzie to człowiek chadza w œnie: straszno tam, tutaj Ÿle; prawie co dzień myœlę o tem: jak to długo może trwać -? NOS Na ten temat myœlę co dzień; jak się wyœpię, powiem mowę - chce mi się okrutnie spać, najlepiej na ten temat œpie. PAN MŁODY Całe ciało zlane potem. POETA Trza mu suknie insze wdziać: NOS Wiecznoœć - czy tak rozumiecie -? Nieskończonoœć - hej, gdzieœ, hej - ty mi, panno, wina lej; spłyniem, inni po nas przyjdš. GOSPODARZ Czy oni już raz stšd wyjdš! Nie tłuczcie się - ruszaj tam, chcę mieć spokój, chcę być sam. NOS Spłyniem, inni po nas przyjdš; uciekajcie, kysz, a kysz - aprés nous le déluge. (Nos zasypia na sofie, Gospodarz na fotelu i krzesłach i tak już œpišcy obaj pozostajš). SCENA 3. CZEPIEC, MUZYKANT (we drzwiach weselnych) CZEPIEC Durny gajdusie, pinišdze tobyœ chcioł brać-! MUZYKANT Nie gawędŸcie, gospodorzu, połóżcie się spać; niech se potańcujš inni. CZEPIEC Psiekwie - mieœcie grać powinni; to mnie kazujecie lezeć, jagem wom zesypoł pinišdze. - Patrzyć! - jak wom pyski spiere. Bedziecie czy nie bedziecie grać -? MUZYKANT Nie gawędŸcie, gospodorzu, połóżcie się spać; niech se potańcujš inni. CZEPIEC Psiekwie - mieœcie grać powinni. MUZYKANT Szóstke-œcie dali, juzeœmy wom przegrali; niech se potańcujš inni. CZEPIEC Psiekwie - mieœcie grać powinni. SCENA 4. CZEPIEC, CZEPCOWA. CZEPCOWA Dejze pokój - cóz ci ta o głupie granie; zastępujesz ta komu. CZEPIEC Następ - jo im sprawie lanie. CZEPCOWA Pojdze do dom, boœ ochlany. CZEPIEC Caf się, babo - jo pijany? Szuruj do domu! Skrzypkowie, jo mom rękę silno, moze wicie - po dobroci. CZEPCOWA O cóz to ci, o cóz to ci- CZEPIEC Następ, ja im sprawie lonie. CZEPCOWA Dejze pokój. CZEPIEC Psie gazdonie, pokil mówie po dobroci. SCENA 5. CZEPCOWA, GOSPODYNI. CZEPCOWA Was ta œpi. GOSPODYNI Mój ta œpi. CZEPCOWA Telo z tym Weselem zachodu. GOSPODYNI Niech sie ta pocieszom z młodu. CZEPCOWA Juœci, ino tylecka człowieka, co się nawesołuje z młodu; póŸni ino cięgiem narzeka: tego szkoda, tego szkoda... GOSPODYNI Tak ta, jak ta, jak sie co da. CZEPCOWA Ale piknie się odbywo. Ino to miastowe państwo patrzy sie, patrzy, a poziwo; widać to niewyspane cy jakie; poziwo, a nie odydzie; widać im się szyćko udało; - a naprzyjezdzało niemało. GOSPODYNI Tylo ozrywki w cały bidzie. SCENA 6. RACHEL, POETA. RACHEL Ach, panie, jak to piękna dla pana chwila - ja panu oddana; a że to tak przemija i ani się pan coraz zbliża, ani ja, bo ja wcišż nieœmiała. POETA Pani by tam stała i stała na tym wichrze... RACHEL A, ten pęd; a potem te głosy coraz cichsze,coraz dalsze - i ta muzyka bliska; i te wszystkie na sadzie zjawiska, którem ja widziała - a że to tak przemija; że my się rozejdziemy, że się wzajem zapomniemy, to jest, pan mnie zapomni, i jak się Rachel oprzytomni, to będzie marzyć i może będzie smutna. POETA To będzie pani kontenta, że myœl tak upornie zajęta. smutkiem - a Smutek to Piękno. RACHEL A jak struny się jakie rozpęknš i zacznie grać ten żal. POETA Wtedy pani weŸmie szal i przystanie jak Polymnia w ogrodzie, i pomyœli - - jaki krój jest w modzie, jak się ubrać, majšc pójœć na bal lub do koncertowych sal, a tam - to się spotkamy. RACHEL No a cóż ten serdeczny żal i ta na moim czole chmura -? POETA A od czegóż jest literatura? - - to wejdzie w sztukę; w jakiejkolwiek formie, ale wejdzie: czy jako sonet, czy liryka, czy feleton powieœci. RACHEL A moja muzyka serca - prawie miłoœć do pana najszczersza - - ? POETA Ta będzie najszczerzej oddana, co do wiersza. SCENA 7. HANECZKA, PAN MŁODY. HANECZKA Dziękuję ci, panie bratku, tak mi dobrze było tańcować. PAN MŁODY Dobrze, kwiatku- HANECZKA Jakem się zaczęła kręcić tak w kółeczko, tak w kółeczko, takem i chciała pocałować drużbę. PAN MŁODY Dziecko-! HANECZKA No a wy, to sie całujecie nie jak dzieci. PAN MŁODY My jako poeci, to nam, to niby uchodzi, to się inaczej rozumie. HANECZKA A ja to w sobie zatłumię- Niechże przecie sie wyszumię w czułoœci dla tych Krakusów. PAN MŁODY Wszystko dobrze, prócz całusów. HANECZKA Całus nie jest żadnš stratš. PAN MŁODY Drużbowie za głupi na to. HANECZKA To tak mówisz na ostatku! PAN MŁODY Nie trza, kwiatku! SCENA 8. POETA, MARYNA. POETA Coraz piękniej - pani sama. MARYNA Pięknieję w tej samotnoœci; pan już, widzę, przypišł skrzydła, pan już upoetyzował chwilę i dom cały, wesele i goœci. POETA Tak - już wszelakie straszydła, cały raj fantastycznoœci zimaginowałem żywy. MARYNA No i stał się pan szczęœliwy, miarkujšc talentu tyle; a my co - my nie poeci; - czy nie uważa pan, że nad nas leci jakaœ kaskada czułoœci, że się nam na oczach œwieci, jakbyœmy już coœ widzieli -? POETA Może, to może być, że staliœcie się anieli przez tę noc nie przespanš, przetańczonš, przegranš - - a dalej co - ? MARYNA Myœlę właœnie, co dalej z anielstwem poczšć - że do wozu się koniki zaprzšgnie, my sišdziemy - lokaj trzaœnie z bicza - i wszystko... POETA Jak z bicza trzask zgaœnie. MARYNA No ale któż ten ton tak wysoki ucišgnie? ? Tam poza mnš, jak stałam przy skrzypaku - wysłuchałam: mówili o Polsce chłopi i mówili wcale rozsšdnie i szczerze: że tego, tamtego trzeba bić, że się nie trzeba dać, że trzeba jakoœ żyć, że dłużej tak nie może trwać, i, wie pan - jakoœ temu wierzę, że to było rozsšdnie i szczerze. POETA Że jakby przyszło do czego... MARYNA Kiedy!- POETA Bo po co się to cišgle skarżyć biedy: po co myœleć. MARYNA Rzeczywiœcie, po co - POETA A za popędem idšc... MARYNA Jak kto! - POETA Oni i my - my i oni, na wyœcigi - kto kogo przegoni! MARYNA A pan na Pegazie na chmurze. Mnie się zdaje - że coœ jest... POETA Tam? ! MARYNA Tam - tu! - w całej polskiej naturze przemiana. POETA Obserwacja? MARYNA Ja wróżę. POETA Ach, wierz, pani, i ja też przemieniony, a jeszcze sobie nie wierzę i choć wszystko pani mówię szczerze, to przed sobš prawdę własnš kryję i we mgle jakowejœ żyję. Tyle się podłoœci i głupoty koło mnie wlokło jak psów, czepiało się moich ršk, czepiało się moich nóg; z tylum już zawracał dróg dla mgieł, dla nocy, ciemnoœci! Oszaleć - bo wszędy czuję ten ustrój poetycznoœci i wszystko we mnie tańcuje: mgły i smutek, i podłoœci - i na skrzydłach mi cięży ciężar jakby cudzych łez: ktoœ płacze i łzy się do mojej duszy czepiły - skrzydeł nie ruszy mój Duch, bo spętany. Słyszałem, jakby gdzieœ nad nami w górze, czy u stropów, czy chmur, ktoœ rzewnymi płakał łzami, MARYNA Co panu jest, co panu jest, niech pan idzie ochłonšć na dworze, na wichrze. POETA Tam! tam gorze jeszcze więcej - tam mnie porywa ten sad, gdzie drzewa ogromniejš i ponuroœć się rodzi straszliwa z krzewów i pni, i liœci - co rdzewiejš w ciemni, jak majaki spokojnych Słowiańskich Bogów. MARYNA - A, prawda się jak oliwa zbiera; - cóż to pana boli? myœl - ? POETA Ta myœl mnie boli: - jest ktoœ, co mnie wišże do roli, i ktoœ, co mnie od roli odrywa; jest ktoœ, co mi skrzydła rozwija, i ktoœ, co mi skrzydła pęta; jest ktoœ, co mi oczy zakrywa, i ktoœ, co œwiatło ciska; jest jakaœ ręka œwięta i jest dłoń inna, przeklęta; jest Szczęœcie, co się ze mnš mija, i Nieszczęœcie, które mnie tuli. MARYNA Że to pan wszystko tak pamięta, że pan tym wszystkim tak się czuli. SCENA 9. CZEPIEC, KUBA. CZEPIEC Pódzies, smyku! pódzies, zdybiu! KUBA Dejciez pokój, panie wójcie. CZEPIEC Nie kręć się tu pod nogami, tu starszeństwo ino sami. KUBA A jo coœ wim i pedziołbym, żebyœcie się nie ciskali. CZEPIEC Co...? KUBA Wy macie pójœć kajœ z nim. (tu wskazuje na Gospodarza). CZEPIEC (wskazujšc) Z tym... KUBA (wskazujšc) Co œpi. CZEPIEC Ka? KUBA Na Moskali! CZEPIEC Co, ja z nim, z tym, co œpi - - ?! KUBA Cyt, jemu się cosik œni; był u niego jakiœ pon, bary mioł jak chlebny piec. CZEPIEC Jakiœ bardzo znakomity pon, jeŸli bary mioł jak piec. KUBA Zajechał konno w podwórze, a potem, jak se pogadali z tym, co œpi - pon Jaœka wzion; Jasiek zaraz konia spion i zakrzyknšł: bić Moskali! Myœmy dwa ze Staskiem stali. Jesce wam i to powtórze, jak oni tu się zgodali... CZEPIEC A ten pon - - ? KUBA Goœć z Ukrainy, jakiœ okropnie bogaty, straœnie polskie robił miny. CZEPIEC Stary - ? KUBA Pono setne laty. - Mówili o jakisi rzezi, krwi - że trza objezdzywać dwory; pon był do szyćkiego skory, tak się prędziuœko zmówili, że jak stary już skońcyli, toœmy ledwo odskocyli ze Staskiem ode drzwi i niby to, że trzymomy siwka. CZEPIEC Koń był siwy - ? KUBA Jak œnig, mliko, a czaprak pozłocisty. CZEPIEC Czy to nie jakosi podrywka, czy Czart może ze mnie drwi? Kto go więcej widzioł? KUBA Nik. CZEPIEC Staszek: bajok, a ty: œpik. KUBA Nie wierzycie- - jest podkowa, bo koń złotem był podkuty; oddarła sie i jo naloz. CZEPIEC Gdzie jest? KUBA A oddałem zaroz, a matuœ schowali do skrzynie. CZEPIEC Schowali podkowe do skrzyni - ? nikomu nie pokazali; jak na dobrom gospodynie, dobrze - to sie nawet chwali. Ale Szczęœcie! - Jo już wim, trza, żebyœmy poszli z nim. Słuchaj, Kuba, podŸ ty ze mnš, bo jest ciemno. Bedzies œwiciuł, zbierema się! (z gestem w stronę Gospodarza) Czekajcie! Rozmówiewa się! SCENA 10. CZEPIEC, DZIAD. CZEPIEC (nastšpił we drzwiach na wchodzšcego) A cóżeœ za...! DZIAD Panie wójcie! CZEPIEC Ni mocie ka? W drodze stójcie?! DZIAD A strzeżcie sie - zmiłujcie się - tak sie rozpytujom chłopy, jakby się co miało dziać: chcom sie do żelastwa brać. CZEPIEC Stanie sie, co ma sie stać. DZIAD Jasiek cosi po wsi gonił konno - w okna wszystkim dzwonił. CZEPIEC Czy ja spał, gdziem ja był! DZIAD Wyœcie, panie wójcie, pił. SCENA 11. CZEPIEC, GOSPODYNI. GOSPODYNI Mój ta œpi... CZEPIEC Wasz ta œpi... GOSPODYNI Tyla sie naciskoł, szumioł, zwymyœloł het dookoła. CZEPIEC Mówił co i ciekawego? GOSPODYNI A kto by ta co rozumioł? CZEPIEC To może co będzie - hę? GOSPODYNI Tylo z tegö, co z niczego; kajœ sie zbiroł, kajœ sie broł, moze by był kogo proł. CZEPIEC Moze by nie było Ÿle? GOSPODYNI Moze byœcie chcieli œ nim konno lecieć?, CZEPIEC Konno, gdzie - !? GOSPODYNI Jo to wim - - ? CZEPIEC A mówił tyz więcy co? GOSPODYNI Jo to wim? CZEPIEC Kto jak kto - ale jo! SCENA 12. RADCZYNI, DZIENNIKARZ. RADCZYNI Panowie macie tak wiele absorbujšcej pracy - a Wesele zwabiło pana. DZIENNIKARZ Rad jestem od głupstwa oderwać się chwilę. RADCZYNI Pańska praca: rzecz serio, a pan takim przekreœla jš gestem, tak jš wspomina niemile, tę rzecz serio. DZIENNIKARZ Rzeczy serio nie ma; wszystko jest prowizoryczne: przekonania, opinie, twierdzenia. RADCZYNI Jednak Prawda - ? DZIENNIKARZ Nawet Prawdy cienia! RADCZYNI To tak zależy od człowieka; ale gdy pan sam ucieka z posterunku - - ? DZIENNIKARZ Pani, to akcyza: "Placówka" - imaginacja; Danaid zbyteczne trudy. RADCZYNI - A to pan bywa wiele - ? DZIENNIKARZ Tak z nudy. Człowiek się tak w młyn zamiele, że bywam, i bywam wiele; wist, partyjka, kolacyjka, bliscy, dalsi przyjaciele. Z biegiem lat, z biegiem dni ten umarł, tamtego brak; człowiek sobie marzy, œni, a z nudów przywdziewa frak - przyjechałem na wesele i choć mi niejedno wspak, jakoœ, jakoœ dobrze mi. SCENA 13. RADCZYNI, PANNA MŁODA. le€ˆŠj ľAě 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4H€zcIúŽcJ¨ŚcKN4cL‚—cM#ŐcNî)QcO?0˝cPü6cQ=l#RADCZYNI No, moja ty urocza panno młoda, jakże wy sobie będziecie żyli- PANNA MŁODA A tak - ta, tak - ta, cy jo wim, jescem sie nie zgodała œ nim. RADCZYNI Ja wiem, że twoja uroda niejednš trudnoœć przesili, żeœ sobie młoda; no, ale o czym wy będziecie mówili, jak tak nadejdzie wieczór długi: mówić się nie chce, trza przesiedzieć; on wykształcony, ty bez szkół - PANNA MŁODA Po cóz by, prose pani, godoł, jakby mi níe mioł nic powiedzieć, po cóż by sobie gębe psuł- SCENA 14. PANNA MŁODA, MARYSIA. MARYSIA Cieszę się, a myœlę sobie, że ci bedzie, siostro, żal. PANNA MŁODA Czego żal- MARYSIA Jakeœ do pola ganiała krasš i siemieniatke; jageœ jesce była mała i ty, i Hanusia, i ja, byłyœmy razem doma; że ci sie zacnie bez stajnie; żeœ kole niej wyrosła zwycajnie i bez cały ty wsioski roboty, bez tego harowanio; że jak ty bedzies paniš, ciesze sie, a myœlę sobie, że ci bedzie, siostro, żal. PANNA MŁODA Czego żal - - ? MARYSIA Że ci sie bedzie cnieło bez tatusia, bez nos, bez tych płotów, bez ogroda; że choć sie chłopem uciesys, jesce tu płaczšca przylecis, bo tutok duszę mos, bo tu sie serce przyjeło, a tam ci bedzie samotno i bez to ci bedzie markotno, i bez to ci bedzie żal. PANNA MŁODA Mało szkoda, krótki żal. MARYSIA A teraz ty sobie chwal, rumień się teraz i pal; ale tutok dusza sie ostanie i tutok twoje kochanie, a tam ci bedzie samotno i bez to ci bedzie markotno, i bez to ci bedzie żal. SCENA 15. MARYSIA, OJCIEC. MARYSIA Tatuœ sie Weselem cieszš... OJCIEC Niech sie bawiš, niech sie weselš; tela tego, co te pare dni - a potem, jak sie pobierš, to już mnie do nich nic, niech se ta na swoich żarnach mielš, jako chcš - nie moje prawo. MARYSIA Ale tatuœ nam pomogš z tš sprawš grontów - do tej upłaty - ? OJCIEC Jo patrze swego - jo niebogaty; posłaœ, toœ posła; cy tam za tego, cy za insego: telo, co byœ sie wyniosła na tamten œwiat. MARYSIA Może byœcie byli więcej rad, żebym za pana sie wydała, jak mię to przed laty chcioł - ? OJCIEC Ten, co umarł; - ostał swat, boœ sie przez Wojtka swatała, i swat ciebie wzioł. MARYSIA A ja swata pokochała, a dzisiok, jak sie Jaga wydała i ja sobie moje przypomniała o tym zmarłym przyjacielu, jakem sie to œ nim poznała na Hanusinym weselu - zrobiło mi sie markotno, nie wiem czego - przecie wolałam mego - chyba że onemu samotno. OJCIEC Ka twój mšż? MARYSIA Już legnoł, œpi, zmęcony - a kazał mi tu być, tom przyszła - a nie wiem, po co; nic tu dla mnie, a tu ide, że tu tańczš - jak przed laty: kiedy do mnie przyszły swaty i od chłopa, i od pana, a ja byłam zakochana. OJCIEC Idze ku nim. MARYSIA Ino patrze: jak te druhny coraz bladsze z umęcenia, a kręcom sie, nie ustanom, radujom sie. OJCIEC Potańcuj se. MARYSIA Ino patrze... OJCIEC Płaczesz - - ? MARYSIA Tak się w oczach mgli, wszystko widze coraz bladsze. SCENA 16. POETA, PANNA MŁODA. POETA Panna młoda - ze snu, z nocy? PANNA MŁODA A sen to miałam, choć nie spałam, ino w taki ległam niemocy... POETA Od miłoœci panna młoda osłabła. PANNA MŁODA - - - - - - - - - We złotej ogromnej karocy napotkałam na œnie diabła; takie mi sie głupstwo œniło, tak sie ta pletło, baiło. POETA I od razu diabeł jak z procy, i od razu kareta złota? PANNA MŁODA A tak - ta na œnie, nie dziwota, że sie jakie byle co zwidzi; niech ino pon nie szydzi, bo pon, to po dniu zdziwuje, jesce wsędy rozgaduje, jakby cejco - choć ni ma co. POETA Sš tacy, co za to płacš; że z jednego takiego bajania można sobie powóz sprawić i zestrojonego diabła, i ogromnie wielu gapiów zabawić. PANNA MŁODA Od tańcenia takem osłabła... Œniło mi się, że siadam do karety, a oczy mi sie klejš - o rety. - Œniło mi się, że siedze w karecie i pytam sie, bo mnie wiezš przez lasy, przez jakiesi murowane miasta - - "a gdziez mnie, biesy, wieziecie?" a oni mówiš: "do Polski" - A kaz tyz ta Polska, a kaz ta" Pon wiedzš" POETA Po całym œwiecie możesz szukać Polski, panno młoda, i nigdzie jej nie najdziecie. PANNA MŁODA To może i szukać szkoda. POETA A jest jedna mała klatka - o, niech tak Jagusia przymknie rękę pod pierœ. PANNA MŁODA To zakładka gorseta, zeszyta troche przyciaœnie. POETA - - - A tam puka? PANNA MŁODA I cóz za tako nauka? Serce - ! - ? POETA A to Polska właœnie. SCENA 17. POETA, PAN MŁODY. PAN MŁODY Takie zimno bardzo rano; noc tę dzisiaj nie przespanš zapamiętam długie czasy. POETA Zapewne, noc to poœlubna, ta jest zawsze siłopróbna. PAN MŁODY Trochę to, co inne jeszcze. Ujęły mnie jakieœ kleszcze przestrachu, ogromne grozy. Ulškłem się nagle prozy, jaka jest we fantastycznym œwiecie: że to, co jest tu przed nami żywe, tak się nagle wiatrem zmiecie; że my próżno wycišgamy ręce do widziadeł - bo to sš widziadła, i tak mi fantazja zbladła, bo już się była układła do snu we widziadeł lesie. POETA A mnie to znowu teraz niesie ten wicher z nocy. Okreœliłbym to tak, że dusza pnie się po skale stromej w górę i wie - wie, że stanie tam! Taka pewnoœć sił, tę teraz mam! PAN MŁODY I to wszystko na żart - - ? POETA A ot tak, jak leci czart po nocy - nie zeszła jeszcze noc. PAN MŁODY A trafiaj ty orły z proc, ja wolę gaik spokojny, sad cichy, woniami upojny: żeby mi się kwieciły jabłonie i mlecze w puchów koronie, i trawa schodziła zielona, kręciła się przy mnie żona, żebym miał kšt z bożej łaski, maleńki, jak te obrazki, co maluje Stanisławski z jabłoniami i z bodiakiem we złotawem słońcu takiem... żeby mi tam było cicho, spokojnie, a jeœli gwarno i rojnie, to od brzęczšcych pszczół, błyszczšcych much . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . SCENA 18. POPRZEDNI, CZEPIEC. CZEPIEC (w kożuchu, z wielkš kosš w ręku) A moi panowie tu. PAN MŁODY Kosa! Jaka piękna. CZEPIEC A bo nastawiona. PAN MŁODY Prawda, ostro najeżona, jak do bicia - cóż to będzie z tego? CZEPIEC Ano nastawiona do użycia, ale to wy, panowie, nie wiecie, jak widze - co sie gotuje. POETA Cóż to Czepiec mówiš - czy do brata jaka sprawa? CZEPIEC Ano właœnie: Sprawa. PAN MŁODY Rzecz ciekawa - POETA Rzecz ciekawa. PAN MŁODY Cóżeœcie to niby mieli, żeœcie tak nagle wlecieli - ? CZEPIEC Ej, pon jakby œlepy, œlepiec; nie do panam szedł. POETA No, Czepiec; brat drzymie, budzić nie trzeba; czy co ważne - - ? CZEPIEC Ważno kosa. POETA Jeœli potrzebował do obrazu kosy - postawcie jš w kšcie - jak się zbudzi... CZEPIEC Aha, bratku, mom cie. Juz sie obrazy skońcyły; panom ino obrazy, płótna. PAN MŁODY Coœ dziœ u Czepca mina butna. CZEPIEC Pańska ta za rezolutna; pon sie na mnie skrzywiom, jak rzeke, że my sie nie rozumiewa i na nic rozmowa nasa. POETA No pewnie, my do Sasa, wy do lasa. SCENA 19. POPRZEDNI, GOSPODARZ. CZEPIEC (podszedł ku œpišcemu i szarpie go za ramię) Hej, hej, panie - - ! Cóz to pon œpiš, trzeba wstać, trzeba się do czego brać. GOSPODARZ (rozbudzony) (z fotelu i z krzeseł, na których leży) Cóż - wyœcie tu - któż hałasi!- Gdzież Hanusia- Hanuœ! CZEPIEC (przywierajšc drzwi do izby) Cicho, nie potrza jej tu do rzeczy, co chcę panu powiadać. GOSPODARZ Cóż mi kum do ucha skrzeczy, o czym- - cóż z tš kosš, po co? CZEPIEC A tam ludzie sie szamocš we wsi - tam sie garnš, kupiš; może idš już - pon œpiš!! Zaspane œlipia. GOSPODARZ Co ty mnie tu - co wy, co to? CZEPIEC A spieszy mi sie z robotš, juzem sie wycniół ze spania i jestem gotów, i czekam dalszego rozkazowania, a pon sie nie wycniół i œpi. GOSPODARZ A wam co się z kosš œni - - ?! CZEPIEC Mnie sie nie œni, wstawaj pon; boć kum pono rozkaz wzion jakiœ ważny, najważniejszy, i papiry, czy tam co. GOSPODARZ Ja, papiery, rozkaz, czyj? CZEPIEC Myjże sie pon prędzej, myj - niech po próżnoœci nie stoję, bo mi próżno mitręga i wstyd. Pon majš pójœć razem z chłopami, a chłopi tu wsioscy już som gotowi - i stojš tam! Zbierajš się kole studnie z goœcieńca i przywalš się tu do dziedzieńca, jak się poszarzeje œwit. GOSPODARZ Zachodzę, zachodzę w głowe... CZEPIEC Tam w Krakowie już wszystko gotowe. GOSPODARZ Coœcie, kumie, coœcie, chłopie, zbajczyli przez długš noc? - Ja z Wami? CZEPIEC Wy z nami! GOSPODARZ A wy wszyscy z kosami...? CZEPIEC Jak się patrzy, ostrzem tak. GOSPODARZ Jakiœ zna? POETA - - Jakiœ znak? CZEPIEC Zbierajcie się, póki czas, byœwa byli radzi z was, a nie stójcie jak te ćmy albo kpy; co kto ma, do ręki brać, na podwórze wyjœć i stać; tam już ludzie som, co sie sami rwiom: chłopi, tak! A chłopi, tak! POETA - Jakiœ znak. GOSPODARZ Jakiœ znak! CZEPIEC Panowie, jakeœcie som, jeŸli nie pójdziecie z nami to my na was - i z kosami! GOSPODARZ Wy, a jako -? POETA Wiecież, kto my!- Co wy o nas wiecie - nic. CZEPIEC O, pon, widno, niewidomy; widać, że nie znacie nas. PAN MŁODY Widzę, żeœcie krwi łakomy; jeno że na krew nie czas. CZEPIEC Hej, pan młody, hej, pan młody, wyszczézyły mu się gody, to mu ino w myœli wczas. GOSPODARZ A! wstydzę się waszych słów choć mi radoœć z waszych lic. CZEPIEC Wyœcie bo to żarnych œwic rozpalili z naszych lic. Panie, a cy pon pamięta jak pon szeptoł nieraz w noc co mówiła Panna Œwięta, jako w nas jest wielga moc, jako że moc jest zaklęta, że sie kiedyœ opamięta... Wyœcie to pożarnych œwic rozpalili z naszych lic. PAN MŁODY A wy zaraz w rękę nóż. CZEPIEC A cóż czekać, cy jo tchórz? GOSPODARZ Kumie, miarkujcie się w słowie. CZEPIEC A kiej słucho, niech sie dowie. PAN MŁODY Gębš toœcie bardzo harny. CZEPIEC Kręć pon ino próżne żarny, poezyje, wirse, ksišzki, podobajom ci sie wstšzki, Stroisz sie w te karazyje, a jak trza sie mirzać z czego, to pon w sobie szyćko skryje. POETA A przecież się nic nie dzieje. CZEPIEC A toć przecie wcišz mówicie, jeœli rozumiem co z tego; ponoć nawet pierwsi wicie: to rzecz wielka? GOSPODARZ Jaka?! CZEPIEC Dnieje!!! POETA Dnieje, tak, to tam szaleje ta majaka z chmur i mgły, ta majaka, co sie wieje ponad łan. PAN MŁODY (ku oknu) Na liœciach skry. Opalowa rosa spływa; przesiewa się w dyjamentach z drzew, jak wiszar w skalnych pętach. - Cud! CZEPIEC Pon ino widzisz pchły, pchły, œwiecidła, rosę, ćmy, a nie chcesz znać, co som my: że w nas dnieje, dusa œwici, że zarucko kur zapieje, że na nas czekajš w mieœcie, że nas tu jest ze dwiedzieœcie z kosom, cepem, żelaziwem i że to, to nie som sny. POETA Co on mówi- A to dziwne, bo mi się to dziœ marzyło: jako dramat, jako sen. PAN MŁODY Co za temat! POETA Chłopska krew i ten jego pański gniew. GOSPODARZ Nas czekajš? - Was czekajš? Zaraz - coœ to - coœ tu było, co już o tym mnie mówiło - lecz kto, jaki... CZEPIEC Ktoœ tu był, co przejechał duze œwiaty, ponoœ kajsi z Ukrainy; przywiózł hasło cy papiry; rozesłać kazał wiciny - a sš tu za progiem ludzie, mogš œwiadczyć, jak z północka słyszeli brzškanie liry. POETA (do brata) Liry brzęki po północy, jakeœ ty leżał w niemocy, ja słyszałem. PAN MŁODY Ja słyszałem od podwórza, z tego sadu. POETA Z tego sadu, spod jabłonki, ale sobie myœlę: mrzonki - może ktoœ się ubrał w dzwonki? GOSPODARZ A był także jakiœ taki - był też inny - nie pamiętam - ale mi coœ œwita - CZEPIEC Pany - wyœcie ino do majaki; niechże który wyjrzy w pole, co sie widzi hań na dole, kandy jest krakowsko œcizka. POETA (wychodzi) I stšd widzieć, bo to z bliska; trza zobaczyć. SCENA 20. PAN MŁODY, CZEPIEC, GOSPODARZ. PAN MŁODY Po cóż gniewy? takiœcie sš rozpaleni. CZEPIEC A tam, panie, się rumieni; na powietrzu słychać œpiewy. PAN MŁODY Wyœcie, Czepiec, w goršcoœci, to wam się coœ marzy, dzwoni. CZEPIEC Panie młody, tam ktoœ goni, tyle chłopa, tyle koni, idŸ pon ujrzyć. PAN MŁODY (wybiega) Co tam znowu? SCENA 21. GOSPODARZ, CZEPIEC. GOSPODARZ Kum pijany - ja pijany. - - Ładnie wam tak z kosš w dłoni. CZEPIEC Psiakrew - - jo mom stać, a tu ludzie chcom się rwać. PodŸcie, chłopcy - Kasper, podŸ! Stańcie se tu kole proga. (Uchylił był drzwi nawołujšc; wchodzi dwóch parobków z nastawionymi kosami; z tych Kasper w stroju drużby. Stajš na warcie: jeden przy drzwiach w głębi, drugiu drzwi weselnych). SCENA 22. GOSPODARZ, CZEPIEC, PAROBCY. GOSPODARZ (do Kaspra) Zamknij, niech nie lazom baby. A więc co to - co to, co - ?! CZEPIEC Któż to u was był - no kto? JeŸli mos pon w sercu Boga, to sie z nami zgodŸ. GOSPODARZ Czekaj, czekaj, coœ mi œwita; ktoœ był u mnie, mówisz kum - - taki w głowie słyszę szum - nie pamiętam, myœl ukryta nie może się dobyć z głębi - - coraz innych myœli tłum... CZEPIEC Pon se ino serce ziębi tym myœleniem, sumowaniem; boby sie pon usroł na niem. SCENA 23. POPRZEDNI, PAN MŁODY. PAN MŁODY (we drzwiach) Stado mi białych gołębi wyfurknęło przed sam nos że aż Jaga krzykła w głos; powietrze się od nich kłębi. Jaga, podŸ no! KASPER (u drzwi weselnych) Nie trza Jagi. Tu sie ważne grajom sprawy; podŸ ta pon, boœ tu ciekawy, ino nie trza żadnych bab. SCENA 24. POPRZEDNI, PANNA MŁODA. PANNA MŁODA (szarpła drzwi silnie i wchodzšc odpycha Kaspra) Pódzies, selmo, jakiœ drab! Bedzies mi tu grodził wniœć, żeœ se wraził w rękę żyrdŸ, kces kim rzšdzić, taki cap - wraŸ se jeszcze na łeb ćwirć! PAN MŁODY Cóż ci o to? KASPER Jasna pani! Poszłabyœ sie przespać œ nim. PANNA MŁODA Wyœcie wszyscy niewyspani, W izbach swšd, a we łbie dym. SCENA 25. POPRZEDNI, POETA. POETA (wbiegajšc) Huragan się czarnych wron zerwał z pola, gdzieœ z tych stron, i z krakaniem wielkim goni; taki był głęboki ton w tym krakaniu czarnych wron; jakby jakiœ niosły plon we łbach. GOSPODARZ Bracie - nie to. POETA Na chmurach się dziwy strojš. PAN MŁODY (ku oknu) Z daleka już widać róż; przypatrz się, tak oczy zmruż: co za gra tych pierwszych zórz! POETA Z chmur się stawia jakby tron i jakieœ zjawiska skrzydeł koło tronu. CZEPIEC Widzioł pon! SCENA 26. POPRZEDNI, GOSPODYNI. GOSPODYNI (wchodzšc żywo) Słyszcie, chłopy, podŸcie patrzeć, jakieœ wojsko w ogniu stoi. Całe pole pod Krakowem od tych kosisków się roi. GOSPODARZ Ha! - już stojš! POETA Tyœ widziała - muszę widzieć! płoniesz cała! (Odbiegł, wiodšc za sobš Gospodyniš). SCENA 27. POPRZEDNI, PRÓCZ GOSPODYNI I POETY. PAN MŁODY Cóż wy tutaj? PANNA MŁODA (cišgnie go ze sobš) PodŸ sie patrz: dajš znaki, dajš znaki! PAN MŁODY A cóż za œwiat jakiœ taki; to ciekawe, to ciekawe. (Wybiegajš obydwoje). SCENA 28. POPRZEDNI, PRÓCZ PAŃSTWA MŁODYCH, POETA. POETA (wraca szybko) Słyszałem w powietrzu wrzawę coœ jakoby głosy, œpiew, ale wiatru zimny wiew w coraz innš dmucha stronę i co było już widome, już, zdaje się, pojawione, staje się nagle znikome; umilka i cichnie œpiew, przestaje się chylić krzew... SCENA 29. POPRZEDNI, PAN MŁODY. PAN MŁODY (wraca pędem) Ze Zorzy się zrobiła krew: taki sznur krwi wydłużony ponad Kraków - krwawy pšs, jakby wieża Zygmuntowska miała we dwie strony wšs. SCENA 30. POPRZEDNI, PANNA MŁODA. PANNA MŁODA (wraca pędem) Ogromny przyleciał ptak, hań se na ganecku siad, taki ci ogromiec kruk. Potem sie ze skrzydlich wag uniósł, wzleciał, znowu spad, potrzaskał gałšzki brzóz, stršcił rosy gęsty deszcz i posed - ! SCENA 31. POPRZEDNI, GOSPODYNI GOSPODYNI (wpada) Niech broni Bóg!! Cóz wy chcecie, co wy chcecie!? Cózeœcie sie kosów jeni; (do Czepca) idŸcież, kumie, haw do sieni, boœcie całom noc nie spali. KASPER Coroz wiency nas sie wali. SCENA 32. POPRZEDNI, WIELU CHŁOPÓW z kosami i różnš broniš, poubieranych jak do drogi. GOSPODYNI Gwałtu rety, Boże chroń! Kto wam wraził kosy!? CZEPIEC Broń!! Dejcie, matka, spokój dziœ, trza nam iœć. GOSPODARZ Trza nam iœć. Coœ mi œwita; - œwita w polu: Wszyscy widzš jakieœ cuda. Sen - sny: bajki - Myœl: kškolu! Precz, kškolu, chwaœcie, precz. - Niechże wymiarkuję rzecz: ktoœ był - kazał - co -? POETA , PANNA MŁODA. le€ˆŠj ľAě 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjđ RpYcSÉncT7cU7cVG’cWŮ cXę&\cYF.RY˙˙(do Gospodarza) Co, bracie w tobie się szamoce ból. PAN MŁODY (do Panny Młodej) Mgły się już rozwłóczš z pól; będzie ranek œliczny - Jaga, wczoraj były wichry, burza, dzisiaj wszystko się rozchmurza, moja duszo, jużeœ moja. POETA (do Gospodarza) Mnie się w nocy zjawił duch: na nim była czarna zbroja; napadł na mnie tak obcesem krzyczał słowa, takie słowa, wytężałem cały słuch. GOSPODARZ (do Poety, a słuchany przez wszystkich) Tak mi cięży, cięży głowa. To powietrza ranny wiew. Czy to prawda, bracie drogi, że oni tam jakiœ œpiew napowietrzny słyszš gdziesi? POETA A może we wichrach biesi œpiewajš i pryszczš krew na chmury - ? PAN MŁODY Na niebie ruch. GOSPODARZ (do Poety) Mówisz, żeœ wytężył słuch - bracie - skšdœ te słowa znam "wytężać - wytężać słuch". SCENA 33. POPRZEDNI, HANECZKA, ZOSIA. HANECZKA (do Pana Młodego) Bratku, w niebie jakiœ ruch, jakieœ wojny, jakieœ dziwy: gonitwy po chmurach konne. ZOSIA A powietrze takie wonne... HANECZKA Gonitwy po niebie konne; rycerze jacyœ ogromni stojš równo w dwa szeregi i dalekim łanem drzewców godzš na się wielkim pędem. PAN MŁODY A to graniczy z obłędem, tyle zwidzeń, dziwów tyle; jak to człowiek z czego byle wysnuje znaczšce rzeczy. HANECZKA (do Czepca) Ach, jaka to wielka kosa, moiœciewy, taka szczytna; można by niš cišć niebiosa na płaty, jak sztukę płótna. CZEPIEC Nie daj Boże cišć po niebie; mowa jakaœ bałamutna; zjawi się w naszy potrzebie nie bluŸniercza, ale bitna; panienka se rezolutna, jesce nic o kosach nie wi. HANECZKA Jacyœcie wy, moiœciewi, dajcie no mi jš do ręki. CZEPIEC A to juz nie lo panienki; Sprawa inso. GOSPODARZ (do Poety, a słuchany przez wszystkich) Sprawa, Sprawa! Duch! - przez Boga - Duch - miarkuję: Ta noc była: dziwna jawa - miałem goœcia - kto przeczuje? - Była na dusze obława. POETA Widziałem rycerza w zbroi, bracie, mówisz: Duch! GOSPODARZ Mój bracie; przyleciał Duch - ludzie moi! Jeszcze w oczach, jak cień, stoi. Przypominam, przypominam: człowiek stary, z brodš siwš, twarz owita w siwy włos, w kożuchu ogromnym czerwonym przyszedł tu. STASZEK (który się przecisnšł ku Gospodarzowi przez gromadę chłopów i bab w natłoku zebranš na izbie) Przyjechał, wim, trzymaliœmy konia razem z nim; koń był biały. KUBA (tuż za Staszkiem) W siodle lira. GOSPODARZ Myœli zbieram, słuch naginam... POETA W siodle lira... STASZEK Dwa pistolce. GOSPODARZ W mózgu kłuje - jakby kolce: myœli zbieram... CZEPIEC (do gromady otaczajšcej Gospodarza) Myœli zbira. GOSPODYNI O mój Boże, jakiœ chory - GOSPODARZ Lżej, opadła z piersi zmora. - Słuchajcie - wytężcie słuch: był u mnie Duch: Wernyhora! WSZYSCY Co ty mówisz, wszelki duch?! GOSPODARZ Oblatywał nocš dwory, był spokojny, dziwnie silny, dawał mi rozkazy, hasła, a był w sprawach takich pilny, nic w nim Siła, Moc nie gasła. Spieszył się, wyleciał zara, miał objechać liczne dwory i miał wrócić do tej pory. WSZYSCY Tego rana?! GOSPODARZ Tego rana. I cóż rozkaz - -?! GOSPODARZ Wić posłana. POETA (ku kosynierom) Boże, toœcie wy sš z Wici? CZEPIEC A som ludzie rozmaici; my ta wiemy od chłopaków, co sie trzymali czapraków, jak ta œkapa w dworcu stała. STASZEK Co sie szarpła, to kopała; trzymaliœmy uzdki w łapach; mnie i Kubie pyski sprała; co za pon na takich œkapach! GOSPODARZ Wernyhora! - Wernyhora! Obudziłem się ze snu - kazał broń - broń kazał brać! POETA Lecieć?! GOSPODARZ Nie - tu w miejscu stać. Czekać, jak zapieje kur, wytężać, wytężać słuch, aż się pocznie słyszeć ruch od Krakowa na goœcińcu. GOSPODYNI (z drugiej izby) Tyle luda na dziedzińcu. PANNA MŁODA (we drzwiach) Sami swoi! GOSPODYNI (z drugiej izby) Som i z Toń. Cała pod Krakowem błoń pełna ludu, pełna kos! POETA Jakaœ złuda. GOSPODARZ Jakiœ los. POETA Jakoweœ wołanie duszy; w tak długiej żyjemy głuszy. PAN MŁODY Jakiœ błysk, jakiœ dŸwięk. POETA Jakieœ serce krzyczy w głos. CZEPIEC A! pon słucho! A! pon zmięk! POETA Słuchać, słuchać, co to być ma - - ? GOSPODARZ Ma być słychać tętent, pęd. POETA Tętent konia: HANECZKA Kto przyjedzie? GOSPODARZ Nie tu, ale na goœciniec wjedzie stary lirnik siwy. HANECZKA Wjedzie stary Wernyhora!?! GOSPODARZ I przeżegna lirš niwy - wtedy trzeba się pokłonić, potem sišœć na koń. POETA I gonić! GOSPODARZ Nie wiem - potem co - tajemno - potem œwit... POETA Jeszcze mrok, ciemno Jeszcze œwit daleki, z dala łuna zorna się zapala, œwit... CZEPIEC Ma zapiać trzeci kur. GOSPODARZ Tak, na znak. POETA Te widma chmur znaczš- ? - GOSPODARZ Znaczš! Widma! PAN MŁODY Wzdęła się na chmurach wydma; ucichło się, szumy zaszły. POETA Słuchać! CZEPIEC Słuchać. HANECZKA Słuchać - GOSPODARZ Cóż...? PAN MŁODY (u okna zasłuchany) Jakiœ pęd, ile mój słuch - szedł, lecz wplštał się w sad grusz; drzewa go więżš. POETA (wœród ogólnej ciszy) Brzęk much, nad malw badyle suche brzęczy przedranny szum. GOSPODYNI (szepce) Poklękali, luda tłum, patrzajcie hań ku dworcowi. PANNA MŁODA (z wykrzykiem) Coraz nowi, coraz nowi!! HANECZKA (między Gospodarzem a Czepcem; przez łzy) Czy on sam, czy jedzíe społem z kim - czy jest kto z nim- ? - GOSPODARZ Pokłońcie się o ziem czołem: ma przyjechać z ARCHANIOŁEM, od goœcińca, od Krakowa... Na zamku czeka KRÓLOWA z Częstochowy. POETA Bracie, Duch! GOSPODARZ Natężać, natężać słuch. HANECZKA Rany Boskie, słyszę! GOSPODYNI Kaj? PANNA MŁODA Hań, daleko, słysze. PAN MŁODY Gdzie?! POETA (półgłosem) Spadły liœcie suche z drzew. PAN MŁODY (szeptem) Ustał przecie wiatru wiew. POETA Zerwały się wrony dwie ze sadu. PAN MŁODY Z ogrodu w sad. PANNA MŁODA Zajœć do pola! GOSPODARZ Cicho! HANECZKA Cyt! GOSPODYNI (œród milczenia) Może i słychać co - ? POETA (rękę stulił przy uchu, głowę pochylił ku piersiom brata) Œwit! GOSPODARZ Słychać, słychać... POETA (pewny, z dłoniš przy uchu) Wielki Duch! Wytężać, wytężać słuch. Słychać. GOSPODARZ Cicho! PAN MŁODY (z uchem przy szybie okienka) Pędzi ktoœ. HANECZKA (zapatrzona przed siebie, osłaniajšc dłońmi twarz) Zosiu, Zosiu, Boga proœ, jedzie! ZOSIA Tętni! GOSPODARZ Jedzie! POETA Goni! CZEPIEC (cały w słuchu) Bedzie ze sta, do sta koni. GOSPODYNI Tętni. KASPER Jedzie. PANNA MŁODA Dudni. POETA Pędzi! - - - GOSPODARZ Cicho - œwita, œwita, zorze! Prawie widno - to On - Boże! On, On - cicho - Wernyhora. - W pokłon głowy, prawda żywa, Widmo, Duch, Mara prawdziwa. POETA Œwitanie na lutniach gędzi... PAN MŁODY Tętni. PANNA MŁODA Jedzie. GOSPODYNI Tętni. CZEPIEC - Pędzi. (Wszyscy w nasłuchiwaniu, pochyleni ku drzwiom i oknu - w ogromnej ciszy, w przejęciu). GOSPODARZ - - - - - - - - - - - - - - - - Słuchajcie, kochani, dzieci - ażeby to była prawda: że Wernyhora tam leci z Aniołem, Archaniołem na czele; że tej nocy, gdy my przy muzyce, przy weselu, gdy my w tańcowaniu. tam, kędyœ, stało się tak wiele: że Kraków ogniami płonie, a MATKA BOŻA w koronie, na Wawelskim zamkowym tronie siedzšca, manifest pisze: skrypt, co przez cały kraj poleci i tysišce obudzi i wznieci. - Słuchajcie, serce mi dysze, ażeby to prawda była: że Wernyhora tam leci, a za nim tabunem konie! PAN MŁODY Coraz bliżej? POETA Klęknšć!! CZEPIEC - - - Stanšł, wrył. GOSPODARZ Strzymał, widać, z całych sił. HANECZKA (w zachwyceniu) Gdyby to Archanioł był . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (Wszyscy pochyleni, półklęczšcy, zasłuchani, silnie dzierżšc w prawicach kosy; to imajšc szable, ze œciany pochwycone; to znów jakieœ flinty i pistolety w tym zasłuchaniu jak w zachwycie duszy; dłoń do ucha przychylona. - Słychać było rzeczywiœcie tętent, który nagle bliski, coraz bliższy - tuż ustał - słychać po chwili ciężkie kroki szybkie, gwałtowne, w sień, w drugš izbę,aże we drzwiach w głębi staje pierwszy drużba:) SCENA 34. JASIEK Maryœ, panie, panie - Jezu! koń w podwórcu padł. (rozglšdajšc się) Cóż wy -Hanka - Jaga - hej, cóż wy - cóż to, Jaga - - ej - - - - - - - - - - - - - - - Cóż to, co to, czy zaklęci: stojš syscy jak poœnięci; słysta, Hanuœ, Błazek, matuœ, panie młody, Czepiec, tatuœ, panie, cóż to - czy zaklęci; stojš syscy jak poœnięci; - - - - - - - - - - - - - - Aha; prawda, żywy Bóg, przecie miałem tršbić w róg; kaz ta, zaœ ta, cyli zginoł, czyli mi sie ka odwinoł - kajsim zabył złoty róg, ostał mi się ino sznur. (Z izby głębnej, od chwili, wszedł był, w tropy za Jaœkiem, kołyszšcy się słomiany Chochoł). SCENA 35. CHOCHOŁ . . . . . . . . . . . . . . . Jak ci spadła czapka z piór. JASIEK Tom sie chyloł po te copke, to mi może sie odwinoł. CHOCHOŁ Miałeœ, chłopie, złoty róg, miałeœ, chłopie, czapkę z piór: czapkę ze łba wicher zmiótł. JASIEK Bez tom wieche z pawich piór. CHOCHOŁ Ostał ci sie ino sznur. JASIEK Najdę ka gdzie przy figurze. CHOCHOŁ Pod figurš ktosik stał. JASIEK Strasy u rozstajnych dróg - - cy to pioł, cy nie pioł kur? (Wybiega przez drzwi weselne, przeciskajšc się przez gromadę znieruchomionš; - słychać tupot jego kroków w sieni - to raz się zastanowi, to dalej biegnie;... w trop za nim kołysze się Chochoł, szeleszczšc słomš po potršcanychludziach). (Od sadu, od pola, we œwietle szafiru, co idzie jak łuna błękitna - głosy się cisnš przedrannych ptasich œwiergotań; niebieskie to Œwiatło wypełnia jakby Czarem izbę i gra kolorami na ludziach pochylonych w pół-œnie, pół-zachwycie. - Przeze drzwi w głębi wraca Jasiek i patrzydokoła, i oczom nie wierzy, i coraz się słania od grozy). SCENA 36. JASIEK Juz œwitanie, juz œwitanie - tu trza bydłu paszę nieœć, trza rżnšć sieczki, warzyć jeœć;- jakże ja se rade dam, oni w œnie - ja ino sam -? - - - - - - - - - - - - - - Syćko tak porozwierane - syćko z rękami na usach, dech im zaparło w dusach; jako drzewa wroœli w ziem, jak tu, co tu radzić jem - ? - - - - - - - - - - - - - - Kajsim zabył złoty róg, u rozstajnych może dróg, copke strasny wicher zwiał bez tom wieche z pawich piór; żebym chocia róg ten miał - ostał mi sie ino sznur. - - - - - - - - - - - - - Straœnie sie zasumowali, tak im czoła zmarszczek spion, jakby ciężko pracowali... SCENA 37. (Przez drzwi głębne od chwili wsunał się był za Jaœkiem tropišcy Chochoł; a teraz na skrzynię malowanš się wygramolił i ze skrzyni tak do drużby poczyna:) CHOCHOŁ To ich Lęk i Strach tak wzion, posłyszeli Ducha głos: rozpion sie nad nimi Los. JASlEK Tak sie męcš, pot z nich œcieko, bladoœć lica przyobleko; - jak ich zwolnić od tych mšk? CHOCHOŁ Powyjmuj im kosy z ršk, poodpasuj szable z pęt, zaraz ich odejdzie Smęt. Na czołach im kółka zrób, skrzypki mi do ręki daj; ja muzykę zacznę sam, tęgo gram, tęgo gram. JASIEK (który był uczynił rzecz) Ka te kosy złożyć - - ? CHOCHOŁ W kšt. JASIEK (ciska za piec drzewca) Nik ich ta nie najdzie stšd. CHOCHOŁ Ze skałek postrzepuj proch i ciœ je w piwniczny loch. Lewš nogę wycišg w zad, zakreœl butem wielki kršg; ręce im pozałóż tak: niech się po dwóch chycš w bok; odmów pacierz, ale wspak. Ja muzykę zacznę sam, tęgo gram, tęgo gram: będš tańczyć cały rok. JASIEK (który był uczynił wszystkš rzecz) Już ni majom kos. CHOCHOŁ Rozœmiej im się w nos. JASIEK Już ich odszedł Smęt. CHOCHOŁ Już nie majš pęt. JASIEK Chwytajom sie w tan. CHOCHOŁ Już nie czujš ran. JASIEK Zniknoł czar! CHOCHOŁ To drugi CZAR! (A zaklęte słomiane straszydło, ujšwszy wniezgrabne racie podane przez drużbę patyki - poczyna sobie jak grajek-skrzypak - i - słyszeć się daje jakby z atmosfery błękitnej idšca muzyka weselna, cicha a skoczna, swoja a pocišgajšca serce i duszęusypiajšca, leniwa, w omdleniu a jak Ÿródłokrwi żywa, taktem w pulsach nierówna, krwawišca jak rana œwieża: - melodyjny dŸwięk z polskiej gleby bólem i rozkoszš wykołysany). JASIEK (jest teraz kontent a dziwuje się) Tyle par, tyle par! CHOCHOŁ Tańcuj, tańczy cała szopka, a cyœ to ty za parobka? JASIEK (z rękš do czoła, jakby se chciał na ucho nasunšć czapki) Kajsi mi sie zbyła copka - przeciem druzba, przeciem druzba, a druzbie to w copce słuzba. CHOCHOŁ (w takt się chyla a przygrywa) Miałeœ, chamie, złoty róg, miałeœ, chamie, czapkę z piór: czapkę wicher niesie, róg huka po lesie, ostał ci sie ino sznur, ostał ci sie ino sznur. (Kogut pieje). JASIEK (jakby tknięty przytomniejšc) Jezu! Jezu! zapioł kur! - - Hej, hej, bracia, chyćcie koni! chyćcie broni, chyćcie broni!! Czeka was WAWELSKI DWÓR!!! CHOCHOŁ (w takt się chyla a przygrywa) Ostał ci sie ino sznur. - - - - - - - - - - - - - - Miałeœ, chamie, złoty róg. JASIEK (aże ochrypły od krzyku) Chyćcie broni, chyćcie koni!!! (A za dziwnym dŸwiękiem weselnej muzyki wodzš się liczne, przeliczne pary, w tan powolny, poważny, spokojny, pogodny, półcichy - że ledwo szumiš spodnice sztywno krochmalne, szeleszczš długie wstęgi i stroiki ze œwiecidełek podzwaniajš- głucho tupocš buty ciężkie - taniec ich tłumny, że zwartym kołem stół okršżajš, ocierajšc o się w œcisku, natłoczeni). JASIEK Nic nie słysom, nic nie słysom, ino granie, ino granie, jakieœ ich chyciło spanie...?! (Dech mu zapiera Rozpacz, a przestrach i groza obejmujš go martwotš; słania się, chyla ku ziemi, potršcany przez zbity kršg taneczników, który daremno chciał rozerwać; - a za głuchym dŸwiękiem wodzšsię sztywno pary taneczne we wieniec uroczysty, powolny, pogodny - zwartym kołem, weselnym -) (Kogut pieje). JASIEK (nieprzytomny) Pieje kur; ha, pieje kur... CHOCHOŁ (nieustawnš muzykš przemożny) Miałeœ, chamie, złoty róg... - - - - - - - - - - - - - - -----Konwersja: rpg6@go2.pl ETA Na chmurach się dziwy strojš. PAN MŁODY (ku oknu) Z daleka już widać róż; przypatrz się, tak oczy zmruż: co za gra tych pierwszych zórz! POETA Z chmur się stawia jakby tron i jakieœ zjawiska skrzydeł koło tronu. CZEPIEC Widzioł pon! SCENA 26. POPRZEDNI, GOSPODYNI. GOSPODYNI (wchodzšc żywo) Słyszcie, chłopy, podŸcie patrzeć, jakieœ wojsko w ogniu stoi. Całe pole pod Krakowem od tych kosisków się roi. GOSPODARZ Ha! - już stojš! POETA Tyœ widziała - muszę widzieć! płoniesz cała! (Odbiegł, wiodšc za sobš Gospodyniš). SCENA 27. POPRZEDNI, PRÓCZ GOSPODYNI I POETY. PAN MŁODY Cóż wy tutaj? PANNA MŁODA (cišgnie go ze sobš) PodŸ sie patrz: dajš znaki, dajš znaki! PAN MŁODY A cóż za œwiat jakiœ taki; to ciekawe, to ciekawe. (Wybiegajš obydwoje). SCENA 28. POPRZEDNI, PRÓCZ PAŃSTWA MŁODYCH, POETA. POETA (wraca szybko) Słyszałem w powietrzu wrzawę coœ jakoby głosy, œpiew, ale wiatru zimny wiew w coraz innš dmucha stronę i co było już widome, już, zdaje się, pojawione, staje się nagle znikome; umilka i cichnie œpiew, przestaje się chylić krzew... SCENA 29. POPRZEDNI, PAN MŁODY. PAN MŁODY (wraca pędem) Ze Zorzy się zrobiła krew: taki sznur krwi wydłużony ponad Kraków - krwawy pšs, jakby wieża Zygmuntowska miała we dwie strony wšs. SCENA 30. POPRZEDNI, PANNA MŁODA. PANNA MŁODA (wraca pędem) Ogromny przyleciał ptak, hań se na ganecku siad, taki ci ogromiec kruk. Potem sie ze skrzydlich wag uniósł, wzleciał, znowu spad, potrzaskał gałšzki brzóz, stršcił rosy gęsty deszcz i posed - ! SCENA 31. POPRZEDNI, GOSPODYNI GOSPODYNI (wpada) Niech broni Bóg!! Cóz wy chcecie, co wy chcecie!? Cózeœcie sie kosów jeni; (do Czepca) idŸcież, kumie, haw do sieni, boœcie całom noc nie spali. KASPER Coroz wiency nas sie wali. SCENA 32. POPRZEDNI, WIELU CHŁOPÓW z kosami i różnš broniš, poubieranych jak do drogi. GOSPODYNI Gwałtu rety, Boże chroń! Kto wam wraził kosy!? CZEPIEC Broń!! Dejcie, matka, spokój dziœ, trza nam iœć. GOSPODARZ Trza nam iœć. Coœ mi œwita; - œwita w polu: Wszyscy widzš jakieœ cuda. Sen - sny: bajki - Myœl: kškolu! Precz, kškolu, chwaœcie, precz. - Niechże wymiarkuję rzecz: ktoœ był - kazał - co -? POETA , PANNA MŁODA. le€ˆŠj ľAě 48Şjx}¤ŠjÓşA48Şj4ŞjŚŠA4ř }x} đjđ ô